Ο νεομάρτυρας του Κοσόβου μοναχός Χαρίτων

Ο νεομάρτυρας του Κοσόβου μοναχός Χαρίτων

Στις 10 Μαΐου 1998, πριν την αγρυπνία του αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς της Ζίτσας, έγινε η κουρά του π. Χαρίτωνος [δηλ. η τελετή με την οποία έγινε μοναχός] από τον επίσκοπο Αρτέμιο. Εφ' όσον έλαβε την κουρά ο π. Χαρίτων πρόσθεσε τώρα παραπάνω κόπους και έγινε περισσότερο ζηλωτής στην υπακοή. Του ανέθεσαν την σοβαρή διακονία της παραλαβής σημαντικών έγγραφων για τον επίσκοπο και τους βοηθούς του. Σ' αυτές τις δύσκολες αποστολές ήταν εξαιρετικά έμπιστος.Νικολάου Βελιμίροβιτς της Ζίτσας, έγινε η κουρά του π. Χαρίτωνος [δηλ. η τελετή με την οποία έγινε μοναχός] από τον επίσκοπο Αρτέμιο. Εφ' όσον έλαβε την κουρά ο π. Χαρίτων πρόσθεσε τώρα παραπάνω κόπους και έγινε περισσότερο ζηλωτής στην υπακοή. Του ανέθεσαν την σοβαρή διακονία της παραλαβής σημαντικών έγγραφων για τον επίσκοπο και τους βοηθούς του. Σ' αυτές τις δύσκολες αποστολές ήταν εξαιρετικά έμπιστος.

Οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή της νύχτας θυσιαζόταν χωρίς να σκέπτεται τον εαυτό του. Μια φορά ήταν έτοιμος να φύγει με το αυτοκίνητο μέσα στο βράδυ κατά τη διάρκεια των χειρότερων επιθέσεων από τον δήθεν Απελευθερωτικό Στρατό του Κοσόβου (KLA Kosovo Liberation Army) περνώντας το πιο επικίνδυνο μέρος του Dulje και Crnoljeva, προκειμένου να φέρη θεραπευτικό νερό για έναν άρρωστο εν Χριστώ αδελφό. Είχε ειρήνη και ήταν πλήρως προετοιμασμένος να κάνη αύτη την υπακοή. Ωστόσο τον σταμάτησαν πριν βάλει μπρος το αυτοκίνητο. Με την ίδια εσωτερική γαλήνη, χωρίς να μουρμουρίσει ή να σχολιάσει, δέχθηκε την εντολή να παραμείνει.

Δεν κρατούσε τίποτε περιττό στο κελί του, ακόμα και βιβλία. Εκτός από ένα προσευχητάριο και την αγία Γραφή, είχε λίγα βιβλία, τα οποία έλαβε ως δώρα από τον Γέροντά του. Στο κελί του, που ποτέ δεν αποκαλούσε δικό του, κρατούσε μονάχα τρεις εικόνες. Χειμώνα - καλοκαίρι φορούσε πάντα λαστιχένια opanke (χειροποίητα χωριάτικα πέδιλα) με μάλλινες κάλτσες και ένα γιλέκο πάνω από το ζωστικό του, και στις πιο κρύες μέρες πρόσθετε άλλο ένα γιλέκο, ολόιδιο με το πρώτο.

Προσεκτικός στη διδασκαλία του πνευματικού του πατέρα να παραμένει σιωπηλός στην τράπεζα [=τραπεζαρία] και να τρώει οτιδήποτε του 'βαζαν μπροστά του, έτρωγε ό,τι μπορούσε και ποτέ δεν έκανε παράπονα στον μάγειρα. Όταν διακονούσε τους φιλοξενουμένους ήταν ευγενικός, χωρίς να υπεισέρχεται στα πιστεύω του καθενός και χωρίς να κάνη φυλετικές διακρίσεις. Έβαζε τα δυνατά του να συμπαθή όλους τούς ανθρώπους. Ακόμα και όταν οι Shiptari – το όνομα που οι εθνικιστές Αλβανοί χρησιμοποιούν για τους εαυτούς τους – διέπρατταν εγκλήματα εναντίον του λαού μας [=Σέρβων], αυτός δεν τούς μισούσε. Αντιθέτως προσπαθούσε να δικαιολόγηση τις πράξεις τους με το να επιρρίπτει ευθύνες στο άθεο καθεστώς.

Real Video Recording of Fr. Hariton Before his Death

Αν και ο π. Χαρίτων δεν ήταν άμεσα συνδεδεμένος με τον έξω κόσμο, δεν αγνοούσε τα γεγονότα του. Παρ' όλα αυτά αγωνιζόταν να παραμένει απαθής: προσκολλήθηκε στον έναν, στον Κύριο ημών Ιησούν Χριστόν, χωρίς να κρατά τίποτε για τον εαυτό του, έχοντας ύπ' όψιν ότι μόνο αυτό πού μπορεί να σταλεί στο ουράνιο θησαυροφυλάκιο θα παραμείνει μαζί μας όταν συναντήσουμε τον Κύριο.

Δεν είναι δυνατόν να μην αναφερθούμε στην καρτερία του την ώρα της ασθένειας. Πάντα θυμότανε την ίασή του από τη Μητέρα του Θεού. Μετά από αυτό το συμβάν ποτέ δεν απευθύνθηκε σε επίγειο γιατρό. Κάποτε αρρώστησε, και απ' ό,τι φαινόταν ήταν ηπατίτιδα. Μη δεχόμενος καμία βοήθεια, αποσύρθηκε στο κελί του και στράφηκε προς τον Ουράνιο Ιατρό. Για αρκετές μέρες δεν έτρωγε τίποτα. Για ν' αποφυγή τον σκανδαλισμό των αδελφών, τους είπε ότι θα προμηθευόταν μόνος του την τροφή του. Λίγες μέρες αργότερα βγήκε από το κελί του χωρίς κανένα σημάδι της ασθένειας του [αυτή η στάση είναι κατάλληλη μόνο για πολύ προχωρημένους ασκητές και δεν πρέπει να εφαρμοστεί από τον καθένα που πιθανόν διαβάζει αυτές τις γραμμές - και οπωσδήποτε ένας ορθόδοξος χριστιανός δεν πρέπει ν' αναλαμβάνει ασκητικό αγώνα χωρίς την ευλογία του πνευματικού του].

Το ότι ήταν άνθρωπος που προσπαθούσε να είναι υπομονετικός με τούς άλλους γίνεται εμφανές στο ακόλουθο παράδειγμα.

Ένας από τους αδελφούς ζητούσε πάντα τον π. Χαρίτωνα να τον βοηθά στα διακονήματά του. Όλοι νόμιζαν ότι ό π. Χαρίτων τον βοηθούσε επειδή του άρεσε να το κάνει. Μια φόρα, ωστόσο, ό αδελφός αυτός ξεπέρασε τα όρια με τις απαιτήσεις του, και ό π. Χαρίτων έπρεπε να ομολογήσει στον ηγούμενο ότι πολλές φορές αγωνίστηκε και συγκρατήθηκε να μην του βάλει τις φωνές. Η κατάσταση αύτη για αρκετό καιρό ήταν ανυπόφορη. Παρ' όλα αυτά ο π. Χαρίτων συνέχιζε να βοηθά τον αδελφό με τις διάφορες απαιτήσεις του, χωρίς όμως να εξωτερικεύει την αγανάκτησή του. Μιλούσε και συμπεριφερόταν με απλό και ευθύ τρόπο, και δεν έλεγε περισσότερα απ' όσα έκανε. Όταν του πρότειναν να χειροτονηθεί ιερεύς, αρνήθηκε από ταπεινοφροσύνη. Ο πνευματικός του πατέρας το κατανόησε και δεν τον πίεσε.

Ήταν επίσης ευγενικός με τους μουσουλμάνους της περιοχής, τούς οποίους και βοηθούσε με πολλούς τρόπους, όπως άλλωστε έκανε και με τούς υπολοίπους φτωχούς. Με τη συμπόνια του συχνά τούς υποστήριζε, προκειμένου να πάρουν οτιδήποτε υλικά αγαθά χρειάζονταν. Κάποιες φορές μπορούσες να διακρίvnς την ευαισθησία του όταν έβλεπες να δακρύζει καθώς άκουγε ιστορίες για τα βάσανα και τούς διωγμούς των αθώων. Παρ' ότι υπέφερε στα χέρια εκείνων πού υπεράσπιζε, ποτέ δεν έδειξε μίσος, ακόμα και όταν την 1η Μάιου του 1999, καθώς οδηγούσε για να επισκεφθεί έναν άρρωστο στο νοσοκομείο της Πρίστινας, τον πυροβόλησαν με ένα αυτόματο όπλο. Επειδή δεν είχε μίσος στην καρδιά του, και πίστευε ότι και οι άλλοι είναι έτσι, σ' αυτές τις περιπτώσεις παρέμενε ήρεμος και άφοβος. Η αγνή του καρδιά του επέτρεπε να κυκλοφορεί ελεύθερα, ακόμα και όταν ο Σερβικός στρατός υποχώρησε (από το Κόσοβο και τα Μετόχια) και εισέβαλαν οι εγκληματικές ομάδες, γνωστές ως KLA (Απελευθερωτικός Στρατός Κοσόβου).

Τον Ιούνιο του 1999 πήγαινε κάθε μέρα τον ηγούμενο του στο Πρίζρεν (Prizren). Κάθε φορά έπρεπε να περνά ανάμεσα από τις άγριες ομάδες των Shiptari (Αλβανών), οι όποιοι γιόρταζαν τη «νίκη» τους εναντίον των Σέρβων. Μια άλλη φορά πάλι, μονός και χωρίς προστασία, άφοβα και ήρεμα οδήγησε έναν θανάσιμα τραυματισμένο άνθρωπο στο νοσοκομείο περνώντας πάλι ανάμεσα από την ίδια συμμορία. Μετά από αυτό το περιστατικό είπε στον επίσκοπο, ότι επιθυμούσε να παραμείνει στο δικό του Σερβικό μοναστήρι, στη γη των Σέρβων. Είπε, ότι δεν είχε πειράξει κανέναν και ήθελε να μείνει εκεί ζωντανός ή νεκρός· ήταν ήδη έτοιμος για οτιδήποτε.

Για το περιεχόμενο της φωτο, καθώς και άλλες, εδώ.

Πραγματικά, στις 15 Ιουνίου 1999, ανέλαβε την τελευταία του υπακοή σ' αυτή τη γη. Στις 10.30' π.μ. έφτασε με αυτοκίνητο στην επισκοπή του Prizren και στη συνέχεια πήγε σε μια οικογένεια για να πάρει το φαγητό πού είχαν ετοιμάσει για τον επίσκοπο. Ως συνήθως αναχώρησε χαρούμενος, χωρίς παράπονο, και χωρίς ίχνος φόβου. Όμως δεν επέστρεψε ποτέ απ' αυτό το ταξίδι. Στο δρόμο, μπροστά στα μάτια των δυνάμεων του NATO πού είχαν έρθει (στο Κόσσοβο και τα Μετόχια) για να φέρουν, «ειρήνη και ελευθερία», ό π. Χαρίτων συνελήφθη από την εγκληματική ομάδα και οδηγήθηκε στον τόπο του βασανισμού.

Στάλθηκαν μηνύματα σε αξιωματούχους προς όλες τις κατευθύνσεις, αλλά δεν μαθεύτηκε τίποτα για την τύχη του. Αν και οι εγκληματίες επιθυμούσαν το έγκλημά τους να μείνει στο σκοτάδι, ό Κύριος δεν ήθελε ό π. Χαρίτων να λησμονηθεί. Και καθώς οι μάρτυρες έχουν τη δυνατότητα να πληροφορούν τούς ανθρώπους στη γη, έτσι μπορούσε και ό π. Χαρίτων. Εμφανίστηκε στα όνειρα μερικών αδελφών και πληροφόρησε έναν ότι ήταν νεκρός.

Μετά από ένα χρόνο αυτά τα όνειρα επιβεβαιώθηκαν. Το μαρτυρικό του σώμα βρέθηκε κοντά στο Prizren, στην πάλι Τυευε, πίσω από το νοσοκομείο. Το σώμα του αναγνωρίσθηκε από το ράσο του, το κομποσκοίνι του και τα πιστοποιητικά. Η νεκροψία απεκάλυπτε βασανισμό. Μερικά από τα πλευρά του ήταν σπασμένα, καθώς και το αριστερό του χέρι. Το γιλέκο του ήταν σχισμένο, και υπήρχαν μαχαιριές κοντά στην καρδιά του. Το σώμα του ήταν ακέφαλο και μερικοί σπόνδυλοι έλειπαν. Γνωρίζουμε ότι ο π. Χαρίτων δεν αρνήθηκε την πίστη του. Υπέφερε, γιατί ήταν Ορθόδοξος Χριστιανός, μοναχός και Σέρβος.

Στις 11 Νοεμβρίου 2000 τα βασανισμένα του λείψανα δόθηκαν στον πνευματικό του πατέρα επίσκοπο Αρτέμιο στο μοναστήρι της Γκρατσάνιτσα (στο Κόσοβο). Την επομένη μέρα πήγαν την σορό του στο μοναστήρι Crna Reka (=Μαυροπόταμος), όπου ό π. Χαρίτων είχε ξεκινήσει τη μοναχική του ζωή. Στην Crna Reka ό επίσκοπος Αρτέμιος είπε στους μοναχούς και στους πιστούς πού συγκεντρώθηκαν τα ακόλουθα: «Πάτερ Χαρίτων, πριν λίγα χρόνια σε δεχθήκαμε εδώ ως δόκιμο, και τώρα σε δεχόμαστε ως μάρτυρα της Εκκλησίας...».

Η ολονύχτια αγρυπνία τελέσθηκε μαζί με την συνεχή ανάγνωση του Ψαλτηρίου πάνω από τον κεκοιμημένο. Την επομένη μέρα τελέσθηκε θεία Λειτουργία, συλλειτουργουντων τριάντα και πλέον ιερέων. Μετά την θεία Λειτουργία ακολούθησε μνημόσυνο, στο όποιο παρευρέθηκαν παραπάνω από 500 πιστοί. Στη συνέχεια, μετέφεραν τον π. Χαρίτωνα στο κοιμητήριο για τον τελευταίο συγκινητικό ασπασμό.

Ας ενωθεί η προσευχή μας έτσι, ώστε ο Κύριος να δοξάσει τον π. Χαρίτωνα τόσο στην επίγεια όσο και στην ουράνια Εκκλησία. Η ασκητική του θυσία και το αίμα του μάρτυρος ας γίνει πραγματικά ο καρπός των νέων Χριστιανών. Κι όλοι αυτοί που θα λάβουν έμπνευση από το παράδειγμα της αθόρυβης προσφοράς του και τα μαρτυρικά βάσανα του, ας πορευθούν με ακόμη περισσότερη αφοσίωση στο μονοπάτι των θεοδόχων και ιερών προγόνων, οι όποιοι υπέφεραν «για τον Τίμιο Σταυρό και την χρυσή ελευθερία». Όλοι ενωμένοι μαζί με την στρατευόμενη και θριαμβεύουσα Εκκλησία, ας κραυγάσουμε ολόψυχα «Άγιε πάτερ Χαρίτων, πρέσβευε τώ Θεώ υπέρ ημών!».

Πηγή: περιοδικό Orthodox Word [μετάφρασις ιερά μονή Αγ. Αυγουστίνου Φλωρίνης]

Ο αγνοούμενος π. Στέφανος Πούριτς

Από εδώ: Εκτός από π. Χαρίτωνα ένας ακόμη κληρικός της Μητροπόλεως απήχθη από τους ένοπλους αντάρτες του UCK. Αυτός είναι ο π. Στέφανος Πούριτς (φωτο), ιερομόναχος στη Μονή Budisavci, κοντά στο Klina. Απήχθη στις 19 Ιουλίου του 1999 και από τότε τίποτα δεν είναι γνωστό γι' αυτόν. Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες από την αλβανική πλευρά, θανατώθηκε και το σώμα του ρίχτηκε σε ένα άδειο πηγάδι και καλύφθηκε με σφάγια ζώων.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ

Αυτές οι περιπτώσεις δεν είναι η πρώτη φορά που ο ορθόδοξος κλήρος ήταν εκτεθειμένες σε φόνους και τρομοκρατία από τους Αλβανούς εξτρεμιστές και εθνικιστικές. Μόνο κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου Αλβανοί Ναζί που ανήκαν στην SS Skanderbey Division σκότωσαν πολλούς ιερείς και μοναχούς, βεβήλωσαν πολυάριθμες εκκλησίες και σκότωσαν πάνω από 10.000 Ορθόδοξους Χριστιανούς στο Κοσσυφοπέδιο.

Ορθόδοξος ιερέας σκοτώνεται από Αλβανό Ναζί στο WW2, στο Κοσσυφοπέδιο

Δεκάδες ιερείς και μοναχοί έχασαν τη ζωή τους από τους Αλβανούς Ναζί, συμπεριλαμβανομένου του Επισκόπου της Ράσκας και Πριζρένης Rt. Rev Vladimir, που εστάλη στη φυλακή στην Αλβανία και σκοτώθηκε σε μια φυλακή.

Μάρτυρας Γαβριήλ, Αρχιδιάκονος του ΝτέτσανιΒασανίστηκε και δολοφονήθηκε από τις κομμουνιστικές αρχές το 1952.Αρχιδιάκονος Γκαβρίλο (Gabriel).

Ο π. Γκαβρίλο, μοναχός της Μονής Ντέτσανι, σνελήφθη από το αθεϊστικό καθεστώς μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και υποβλήθηκε σε βασανιστήρια σε μια φυλακή στο Pec. Τέλος, οι κομμουνιστικές αρχές τον καταδίκασαν ως προδότη και αποστέλλεται στην διαβόητη φυλακή Sremska Mitrovica, κοντά στο Βελιγράδι, όπου και πέθανε το πιο ταπεινωτικές συνθήκες. Αμαρτία του ήταν μόνο ότι αντιστάθηκε ανοιχτά το νέο μεταπολεμικό αθεϊστικό καθεστώς, που ξεκίνησε διώξεις εναντίον της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία χαρακτηρίστηκε ως μια αντιδραστική και αντι-επαναστατική δύναμη και έπρεπε να εξαφανιστεί σε μια νέα κομμουνιστική κοινωνία.

Δίωξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας από Αλβανούς εξτρεμιστές στο Παρελθόν

Διευκρίνιση : το παραπάνω post δεν έχει καθόλου πολιτικό σκοπό, αλλά καθαρά πνευματικό. Ούτε και εμπνέεται από κάποιο μένος ενάντια στον αλβανικό λαό, που για το ορθόδοξο κομμάτι του έχουμε γράψει και στο παρελθόν.

Το site της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας είναι αυτό: ελληνικά και αλβανικά.

Ακάθιστος ύμνος

«Ο Ακάθιστος Ύμνος», ρωσική εικόνα του 14ου αιώνα. Στο κέντρο εικονίζεται η Παναγία, ενώ καθεμιά από τις μικρές περιφερειακές εικόνες αφορά τη διήγηση ενός από τους 24 «οίκους» του Ακάθιστου Ύμνου

Ακάθιστος ύμνος ονομάζεται γενικά κάθε ύμνος ο οποίος ψάλλεται από τους πιστούς σε όρθια στάση. Έχει επικρατήσει όμως να λέγεται έτσι ένας ύμνος («Κοντάκιο») της Ορθόδοξης Εκκλησίαςπρος τιμήν της Θεοτόκου, ο οποίος ψάλλεται στους ναούς τις πέντε πρώτες Παρασκευές τηςΜεγάλης Τεσσαρακοστής, τις πρώτες τέσσερις τμηματικά, και την πέμπτη ολόκληρος. Είναι ένας ύμνος που αποτελείται από προοίμιο και 24 οίκους (στροφές) σε ελληνική αλφαβητική ακροστιχίδα, από το Α ως το Ω (κάθε «οίκος» ξεκινά με το αντίστοιχο κατά σειρά ελληνικό γράμμα).

Ο Ακάθιστος ύμνος θεωρείται ως ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας. Είναι γραμμένος πάνω στους κανόνες της ομοτονίας, ισοσυλλαβίας και εν μέρει της ομοιοκαταληξίας. Η γλώσσα του είναι σοβαρή και ποιητική και πλουτίζεται από κοσμητικά επίθετα και πολλά σχήματα λόγου (αντιθέσεις, μεταφορές, κλπ). Το θέμα του είναι η εξύμνηση της ενανθρώπισης του Θεού μέσω της Θεοτόκου, πράγμα που γίνεται με πολλές εκφράσεις χαράς και αγαλλίασης, οι οποίες του προσδίδουν θριαμβευτικό τόνο.

Ονομασία

Ο ύμνος αυτός ονομάζεται «Ακάθιστος» από την όρθια στάση^[1], που τηρούσαν οι πιστοί κατά τη διάρκεια της ψαλμωδίας της. Οι πιστοί έψαλαν τον Ακάθιστο ύμνο όρθιοι, υπό τις συνθήκες που θεωρείται ότι εψάλη για πρώτη φορά, ενώ το εκκλησίασμα παρακολουθούσε όρθιο και την ακολουθία της εορτής του Ευαγγελισμού, με την οποία συνδέθηκε ο ύμνος^[2].

Φορητή εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνιώτισσας, που μετέφεραν οι Σταυροφόροι στον Άγιο Μάρκο της Βενετίας το 1204

Ιστορία

Το έτος 626, και ενώ ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος ηγούνταν εκστρατείας του βυζαντινού στρατού κατά των Περσών, η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε αιφνιδίως από τους Αβάρους^[3]. Γνωρίζοντας την απουσία του στρατού, οι Άβαροι απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας και την 6η Αυγούστου κατέλαβαν την Παναγία των Βλαχερνών. Σε συνεργασία με τους Πέρσες, τη νύχτα της 7ης προς 8η Αυγούστου, ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση, ενώ ο Πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενεθάρρυνε το λαό στην αντίσταση. Τη νύχτα εκείνη, φοβερός ανεμοστρόβιλος, που αποδόθηκε σε θεϊκή αρωγή, δημιούργησε τρικυμία και κατέστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ αντεπίθεση των αμυνομένων προξένησε τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν άπρακτοι.

«Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια, ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια, ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου Θεοτόκε. Ἀλλ’ ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον, ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον, ἵνα κράζω σοι· Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε».

Την 8η Αυγούστου, η Πόλη είχε σωθεί από τη μεγαλύτερη ως τότε απειλή της ιστορίας της. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, την οποία απέδιδε σε συνδρομή της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Τότε, κατά την παράδοση, όρθιο το πλήθος έψαλε τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Ύμνο» στην Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ».

Κατά την επικρατέστερη άποψη, δεν ήταν δυνατό να συνετέθη ο ύμνος σε μία νύκτα. Άρα, μάλλον είχε συντεθεί νωρίτερα και μάλιστα θεωρείται ότι ψαλλόταν στο συγκεκριμένο ναό στην αγρυπνία της 15ης Αυγούστου κάθε έτους. Απλώς, εκείνη την ημέρα ο ύμνος εψάλη «ὀρθοστάδην», ενώ αντικαταστάθηκε το ως τότε προοίμιο («Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς λαβὼν ἐν γνώσει») με το ως σήμερα χρησιμοποιούμενο «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια», το οποίο έδωσε τον δοξολογικό και εγκωμιαστικό τόνο στον ως τότε διηγηματικό και δογματικό ύμνο.

Σύμφωνα όμως με άλλες ιστορικές πηγές, ο Ακάθιστος Ύμνος συνδέεται και με άλλα παρόμοια γεγονότα, όπως τις πολιορκίες και την σωτηρία της Κωνσταντινούπολης επί των Αυτοκρατόρων Κωνσταντίνου του Πωγωνάτου (673), Λέοντος του Ισαύρου (717-718) και Μιχαήλ Γ΄ (860). Δεδομένων των τότε ιστορικών συνθηκών (εικονομαχική έριδα, κλπ.), δε θεωρείται απίθανο η Παράδοση να έχει αλλοιώσει την ιστορική πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να καθίσταται πολύ δύσκολο να λεχθεί μετά βεβαιότητος ποιο ήταν το ιστορικό περιβάλλον της δημιουργίας του Ύμνου.

Η Θεοτόκος του Ακαθίστου, ρωσική εικόνα του 18ου αιώνα. Εικονίζεται η Θεοτόκος ένθρονος, με τον νεαρό Ιησού από πάνω της. Περιστοιχίζεται από προφήτες, οι οποίοι κρατούν ειλητάρια με τις προφητείες τους για την Ενσάρκωση. Στην αυθεντική εικόνα, περιφερειακά εικονίζονται περιστατικά της ζωής της Θεοτόκου^[4]

Συνθέτης

Ενώ είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο ύμνος ψαλλόταν ως ευχαριστήρια ωδή προς την υπέρμαχο στρατηγό του Βυζαντινού κράτους, εντούτοις το πρόβλημα της σύνθεσης του Κοντακίου του Ακάθιστου Ύμνου παραμένει μέχρι και σήμερα ένα από τα σημαντικότερα και δυσκολότερα φιλολογικά προβλήματα, καθώς οι μελετητές όχι μόνο δεν έχουν ακόμη καταλήξει στο ποιος, πότε και γιατί συνέθεσε τον ύμνο αυτό, αλλά οι γνώμες τους εμφανίζουν και μεγάλες αποκλίσεις^[5].

Το ποιος και το πότε βεβαίως είναι αλληλένδετα, αλλά σε όλη τη χειρόγραφη παράδοση ο ύμνος φέρεται ως ανώνυμος, ενώ ο Συναξαριστής που τον συνδέει με τα γεγονότα του Αυγούστου του 626 δεν αναφέρει ούτε το χρόνο της σύνθεσής του, ούτε τον μελωδό του. Το περιεχόμενό του πάντως απηχεί τις δογματικές θέσεις της Γ’ Οικουμενικής Συνόδου, επομένως η χρονολογία σύγκλησής της, το 431, αποτελεί μία σταθερά (terminus post quem), καθώς είναι σίγουρο ότι ο ύμνος δεν συνετέθη νωρίτερα. Από την άλλοι, κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι από το περιεχόμενό του συνάγεται ότι ο ύμνος αναφέρεται σε κοινό εορτασμό του Ευαγγελισμού και των Χριστουγέννων, εορτές οι οποίες χωρίστηκαν κατά τη βασιλεία του Ιουστινιανού (527-565), πράγμα που, αν ισχύει, αφενός σημαίνει ότι ο ύμνος γράφτηκε το αργότερο επί Ιουστινιανού, αφετέρου ενισχύει την άποψη ότι προϋπήρχε των γεγονότων του 626.

Η παράδοση όμως αποδίδει τον Ακάθιστο ύμνο στον μεγάλο βυζαντινό υμνογράφο του 6ου αιώνα,Ρωμανό τον Μελωδό. Την άποψη αυτή υποστηρίζουν πολλοί ερευνητές (P. F. Krypiakiewicz, F. Doelger, H.-G. Beck, E. Wellesz, P. Maas, Σ. Ευστρατιάδης), οι οποίοι θεωρούν ότι οι εκφράσεις του ύμνου, η γενικότερη ποιητική του αρτιότητα και δογματική του πληρότητα δεν μπορούν παρά να οδηγούν στο Ρωμανό. Ένας άλλος ερευνητής, ο J. Grosdidier de Matons, θεωρεί ότι ένα κοντάκιο του Ρωμανού ακολουθεί τη μουσική και το μέτρο του α’ οίκου του Ακαθίστου Ύμνου («Ἄγγελος πρωτοστάτης…»), πράγμα που κατ’αυτόν σημαίνει ότι ο Ρωμανός τουλάχιστον γνώριζε (αν δεν συνέγραψε ο ίδιος) τον Ύμνο. Τέλος, σε κώδικα του 13ου αιώνα^[6] υπάρχει μεταγενέστερη σημείωση, του 16ου αιώνα, η οποία αναφέρει τον Ρωμανό ως ποιητή του ύμνου.

Πλην όμως, η άποψη αυτή αντικρούεται από πολλούς μελετητές που βρίσκουν στη δομή, στο ύφος και το περιεχόμενό του πολλά μεταρωμανικά στοιχεία^[7]. Κατά μία άποψη, ο ύμνος ψάλθηκε καλοκαίρι, στη γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, και μάλλον αργότερα μεταφέρθηκε στο Σάββατο της Ε΄ εβδομάδος των νηστειών, ίσως από τους εικονόφιλους μοναχούς του Στουδίου. Έτσι, πλησίασε την γιορτή του Ευαγγελισμού. Είναι δε ενδεχόμενο σε αυτή τη μεταφορά, και πάλι για λόγους σχετικούς με την Εικονομαχία, να αλλοιώθηκε και το ιστορικό του Συναξαριστή, και από το 728, που αυτοκράτορας ήταν ο εικονομάχος Λέων Γ΄ Ίσαυρος, να μεταφέρθηκε στο 626, στα χρόνια του Ηρακλείου, ο οποίος πολεμούσε τους Πέρσες για να επανακτήσει τον Τίμιο Σταυρό.

Εξάλλου, υπάρχουν άλλες δύο εκδοχές για το πρόσωπο του μελωδού του Ακάθιστου Ύμνου, οι οποίες έχουν κάποιες σοβαρές ενδείξεις. Η μία εκδοχή, η οποία υποστηρίζεται μεταξύ άλλων και από τον καθηγητή Βυζαντινής Φιλολογίας Ν. Β. Τωμαδάκη^[5] και τον O. Bardenhewer, αναφέρει το όνομα του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γερμανού Α΄ (715-730), ο οποίος έζησε τα γεγονότα της θαυμαστής λύτρωσης της Κωνσταντινούπολης από την πολιορκία της Πόλης από τους Άραβες το 718, επί Αυτοκράτορος Λέοντος του Ισαύρου. Η εκδοχή αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι μία λατινική μετάφραση του ύμνου, η οποία έγινε γύρω στο 800 από τον επίσκοπο Βενετίας Χριστόφορο, τον αναφέρει ως δημιουργό του ύμνου (Incipit Hymnus de Sancta Dei Genetrice Maria, Victoriferus atque Salutatorius, a Sancto Germano Patriarcha Constantinopolitano)^[7].

Η άλλη εκδοχή, που υποστηρίζεται μεταξύ άλλων από τον Θ. Δετοράκη, βασίζεται σε μια παλαιά αχρονολόγητη εικόνα του Ευαγγελισμού στο παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου της ονομαστής μονής του Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα, όπου εικονίζεται και ένας μοναχός, ο οποίος κρατάει ένα ειλητάριο που γράφει «Ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη» (αρχή του α΄ οίκου του Ακάθιστου ύμνου). Στο κεφάλι του μοναχού αυτού γράφει «ο άγιος Κοσμάς». Πρόκειται για τον Κοσμά το μελωδό, ο οποίος έζησε και αυτός τα γεγονότα του 718, καθώς απεβίωσε το 752 ή 754.

«Θεοτόκος Δεομένη», ρωσική εικόνα του 13ου αιώνα, με πρότυπο την περίφημη εικόνα της Παναγίας των Βλαχερνών^[8]

Άλλες, λιγότερο πιθανές απόψεις^[9], θεωρούν ως μελωδό του ύμνου τον Πατριάρχη Σέργιο (K. Krumbacher, W. Christ, M. Paranikas, C. Del Grande και Αι. Χριστοφιλοπούλου), τον σύγχρονο με την πολιορκία Γεώργιο Πισίδη (J. M. Quercius), τον ιερό Φώτιο (Α. Παπαδόπουλος-Κεραμέας), τον Απολινάριο τον Αλεξανδρέα, τον Μητροπολίτη Νικομήδειας Γεώργιο Σικελιώτη, κ.λ.π.

Βέβαιο είναι πάντως ότι οι ειρμοί του Κανόνα του Ακάθιστου Ύμνου είναι έργο του Ιωάννου Δαμασκηνού, ενώ τα τροπάρια του Ιωσήφ Ξένου του Υμνογράφου^[10].

Δομή

Ο Ακάθιστος Ύμνος αποτελείται από 24 «οίκους» (στροφές), οι οποίοι είναι δύο ειδών. Οι περιττοί (Α-Γ-Ε…), που είναι εκτενέστεροι, αποτελούνται από δεκαοκτώ στίχους. Οι πέντε πρώτοι περιλαμβάνουν τη διήγηση, οι δώδεκα επόμενοι αποτελούν τους χαιρετισμούς, οι οποίοι απευθύνονται προς την Θεοτόκο και ο δέκατος όγδοος είναι το εφύμνιο «χαίρε νύμφη Ανύμφευτε». Οι άρτιοι (Β-Δ-Ζ…), που είναι συντομότεροι, αποτελούνται μόνο από πέντε στίχους διήγησης και το εφύμνιο «Αλληλούια». Από τους άρτιους οίκους, οι περισσότεροι αναφέρονται στο Χριστό (Θ-Κ-Μ-Ξ-Π-Σ-Υ-Χ), και μερικοί στη Θεοτόκο (Β-Δ-Ζ-Ω).

«Τό προσταχθέν μυστικῶς λαβών ἐν γνώσει, ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ Ἰωσήφ σπουδῇ ἐπέστη ὁ ἀσώματος λέγων τῇ ἀπειρογάμῳ· ὁ κλίνας τῇ καταβάσει τούς οὐρανούς χωρεῖται ἀναλλοιώτως ὅλος ἐν σοί· ὅν καί βλέπων ἐν μήτρᾳ σου, λαβόντα δούλου μορφήν, ἐξίσταμαι κραυγάζειν σοι· Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε».

Γενικό θέμα του ύμνου είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ο οποίος αναφερόταν και στο αρχικό του προοίμιο (Τό προσταχθέν μυστικῶς…»). Με πηγές του την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Ακάθιστος Ύμνος περιγράφει τα ιστορικά γεγονότα, αλλά προχωρεί και σε θεολογική και δογματική ανάλυσή τους.

Ο πρώτοι δώδεκα οίκοι του (Α-Μ) αποτελούν το ιστορικό μέρος. Εκεί εξιστορούνται τα γεγονότα από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Υπαπαντή, ακολουθώντας τη διήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά. Αναφέρεται ο Ευαγγελισμός (Α, Β, Γ, Δ), η επίσκεψη της εγκύου Παρθένου στην Ελισάβετ (Ε), οι αμφιβολίες του Ιωσήφ (Ζ), η προσκύνηση των ποιμένων (Η) και των Μάγων (Θ, Ι, Κ), η Υπαπαντή (Μ) και η φυγή στην Αίγυπτο (Λ), η οποία είναι η μόνη που έχει ως πηγή το απόκρυφο πρωτευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου^[11].

Οι τελευταίοι δώδεκα (Ν-Ω) αποτελούν το θεολογικό ή δογματικό μέρος, στο οποίο ο μελωδός αναλύει τις βαθύτερες θεολογικές και δογματικές προεκτάσεις της Ενανθρώπισης του Κυρίου και το σκοπό της, που είναι η σωτηρία των πιστών.

Ο μελωδός βάζει στο στόμα του αρχαγγέλου, του εμβρύου Προδρόμου, των ποιμένων, των μάγων και των πιστών τα 144 συνολικά «Χαῖρε», τους Χαιρετισμούς προς τη Θεοτόκο, που αποτελούν ποιητικό εμπλουτισμό του χαιρετισμού του Γαβριήλ («Χαῖρε Κεχαριτωμένη»), που αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (Λουκ. α΄ 28).

Οι 24 οίκοι του Ακαθίστου Ύμνου
Γράμμα	Διήγηση	Θέμα	Χαιρετισμό απευθύνει	Εφύμνιο
ιστορικό μέρος
	Ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη εἰπεῖν τῇ Θεοτόκω τὸ Χαῖρε· καὶ σὺν τῇ ἀσωμάτῳ φωνῇ σωματούμενόν σε θεωρῶν, Κύριε, ἐξίστατο καὶ ἵστατο κραυγάζων πρὸς Αὐτὴν τοιαῦτα	Ο αρχάγγελος Γαβριήλ έρχεται και φέρνει το θεϊκό μήνυμα, το «χαῖρε», στη Θεοτόκο	Αρχάγγελος Γαβριήλ	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Βλέπουσα ἡ Ἁγία ἑαυτήν ἐν ἁγνείᾳ, φησὶ τῷ Γαβριὴλ θαρσαλέως· τὸ παράδοξόν σου τῆς φωνῆς, δυσπαράδεκτόν μου τῇ ψυχῇ φαίνεται· ἀσπόρου γὰρ συλλήψεως, τὴν κύησιν πὼς λέγεις κράζων	Η Θεοτόκος απορεί για τον παράδοξο τρόπο της συλλήψεως		Ἀλληλούια
	Γνῶσιν ἄγνωστον γνῶναι ἡ Παρθένος ζητοῦσα, ἐβόησε πρὸς τὸν λειτουργοῦντα· ἐκ λαγόνων ἁγνῶν υἷον πῶς ἔσται τεχθῆναι δυνατόν; λέξον μοι. Πρὸς ἥν ἐκεῖνος ἔφησεν ἐν φόβῳ, πλὴν κραυγάζων οὕτω	Ο Γαβριήλ της εξηγεί την απόρρητη βουλή του Θεού	Αρχάγγελος Γαβριήλ	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Δύναμις τοῦ Ὑψίστου ἐπεσκίασε τότε πρὸς σύλληψιν τῇ Ἀπειρογάμω· καὶ τὴν εὔκαρπον ταύτης νηδύν ὡς ἀγρὸν ὑπέδειξεν ἡδὺν ἅπασι τοῖς θέλουσι θερίζειν σωτηρίαν ἐν τῷ ψάλλειν οὕτως	Η δύναμη του Θεού επισκιάζει την Παρθένο και συλλαμβάνει τον Υιό του Θεού		Ἀλληλούια
	Ἔχουσα θεοδόχον ἡ Παρθένος τὴν μήτραν, ἀνέδραμε πρὸς τὴν Ἐλισάβετ. Τὸ δὲ βρέφος ἐκείνης εὐθὺς ἐπιγνόν τὸν ταύτης ἀσπασμὸν ἔχαιρε καὶ ἅλμασιν ὡς ἄσμασιν ἐβόα πρὸς τὴν Θεοτόκον	Η Θεοτόκος επισκέπτεται τη συγγενή της Ελισάβετ, η οποία κυοφορεί τον Πρόδρομο, και ανταλλάσσουν προφητικούς λόγους	Ιωάννης ο Βαπτιστής(ως έμβρυο)	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Ζάλην ἔνδοθεν ἔχων λογισμῶν ἀμφιβόλων, ὁ σώφρων Ἰωσὴφ ἐταράχθη· πρὸς τὴν ἄγαμόν σὲ θεωρῶν καὶ κλεψίγαμον ὑπονοῶν Ἄμεμπτε· μαθὼν δέ σου τὴν σύλληψιν ἐκ Πνεύματος Ἁγίου, ἔφη	Ο Ιωσήφ, μνηστήρας της Παρθένου, αμφιβάλλει, αλλά ενημερώνεται από τον άγγελο για το μυστήριο της συλλήψεως		Ἀλληλούια
	Ἤκουσαν oἱ ποιμένες τῶν Ἀγγέλων ὑμνούντων τὴν ἔνσαρκον Χριστοῦ παρουσίαν· καὶ δραμόντες ὡς πρὸς ποιμένα, θεωροῦσι τοῦτον ὡς ἀμνὸν ἄμωμον ἐν γαστρὶ τῆς Μαρίας βοσκηθέντα, ἥν ὑμνοῦντες εἶπον	Ο Χριστός γεννιέται και οι ποιμένες έρχονται και Τον προσκυνούν	οι ποιμένες	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Θεοδρόμον ἀστέρα θεωρήσαντες Μάγοι, τῇ τούτου ἠκολούθησαν αἴγλῃ· καὶ ὡς λύχνον κρατοῦντες αὐτόν, δι’ αὐτοῦ ἠρεύνων κραταιὸν Ἄνακτα καὶ φθάσαντες τὸν ἄφθαστον, ἐχάρησαν αὐτῷ βοῶντες	Το αστέρι δείχνει τον δρόμο στους μάγους της Ανατολής		Ἀλληλούια
	Ἴδον παῖδες Χαλδαίων ἐν χερσὶ τῆς Παρθένου τὸν πλάσαντα χειρὶ τοὺς ἀνθρώπους· καὶ Δεσπότην νοοῦντες αὐτόν, εἰ καὶ δούλου μορφὴν ἔλαβεν, ἔσπευσαν τοῖς δώροις θεραπεῦσαι καὶ βοῆσαι τῇ Εὐλογημένῃ	Η προσκύνηση των μάγων	οι Μάγοι	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Κήρυκες θεοφόροι γεγονότες οἱ Μάγοι, ὑπέστρεψαν εἰς τὴν Βαβυλῶνα ἐκτελέσαντές σου τὸν χρησμόν καὶ κηρύξαντές σε τὸν Χριστὸν ἅπασιν, ἀφέντες τὸν Ἡρώδην ὡς ληρώδη μὴ εἰδότα ψάλλειν	Οι μάγοι (θεοφόροι κήρυκες) επιστρέφουν από άλλο δρόμο στη Βαβυλώνα		Ἀλληλούια
	Λάμψας ἐν τῇ Αἰγύπτῳ φωτισμὸν ἀληθείας ἐδίωξας τοῦ ψεύδους τὸ σκότος· τὰ γὰρ εἴδωλα ταύτης Σωτήρ μὴ ἐνέγκαντά σου τὴν ἰσχὺν πέπτωκεν, οἱ τούτων δὲ ρυσθέντες ἐβόων πρὸς τὴν Θεοτόκον	Η φυγή στην Αίγυπτο	οι πιστοί που ερύσθησαν από τα είδωλα	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Μέλλοντος Συμεῶνος τοῦ παρόντος αἰῶνος μεθίστασθαι τοῦ ἀπατεῶνος, ἐπεδόθης ὡς βρέφος αὐτῷ ἀλλ’ ἐγνώσθης τούτω καὶ Θεὸς τέλειος· διόπερ ἐξεπλάγη σου τὴν ἄρρητον σοφίαν κράζων	Ο Συμεών δέχεται στην αγκάλη του ως βρέφος τον Χριστό		Ἀλληλούια
δογματικό-θεολογικό μέρος
	Νέαν ἔδειξε κτίσιν ἐμφανίσας ὁ Κτίστης ἡμῖν τοῖς ὑπ’ αὐτοῦ γενομένοις· ἐξ ἀσπόρου βλαστήσας γαστρός καὶ φυλάξας ταύτην ὥσπερ ἦν ἄφθορον, ἵνα τὸ θαῦμα βλέποντες ὑμνήσωμεν αὐτὴν βοῶντες	Ο Λόγος του Θεού με την σάρκωσή Του δημιουργεί νέα κτίση, η οποία τον δοξολογεί	οι πιστοί	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Ξένον τόκον ἰδόντες, ξενωθῶμεν τοῦ κόσμου, τὸν νοῦν εἰς οὐρανὸν μεταθέντες· διὰ τοῦτο γὰρ ὁ ὑψηλὸς Θεός ἐπὶ γῆς ἐφάνη ταπεινὸς ἄνθρωπος· βουλόμενος ἑλκύσαι πρὸς τὸ ὕψος τοὺς αὐτῷ βοώντας	Ο παράξενος -«ὁ ξένος» – τόκος προτρέπει τους ανθρώπους να αποξενωθούν από τον κόσμο και να υψώσουν το νου τους στον ουρανό		Ἀλληλούια
	Ὅλως ἦν ἐν τοῖς κάτω καὶ τῶν ἄνω οὐδόλως ἀπῆν ὁ ἀπερίγραπτος Λόγος· συγκατάβασις γὰρ θεϊκή, οὐ μετάβασις τοπικὴ γέγονε, καὶ τόκος ἐκ Παρθένου θεολήπτου ἀκουούσης ταῦτα	Όλος ήταν στην γη ο δοξολογούμενος Λόγος, αλλά και από τον ουρανό δεν απουσίαζε	οι πιστοί	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Πᾶσα φύσις Ἀγγέλων κατεπλάγη τὸ μέγα τῆς σῆς ἐνανθρωπήσεως ἔργον· τὸν ἀπρόσιτον γὰρ ὡς Θεόν ἐθεώρει πᾶσι προσιτὸν ἄνθρωπον, ἡμῖν μὲν συνδιάγοντα, ἀκούοντα δὲ παρὰ πάντων οὕτως	Οι άγγελοι θαύμασαν το έργο της ενανθρώπησης του Θεού και την κοινωνία του με τους ανθρώπους		Ἀλληλούια
	Ρήτορας πολυφθόγγους ὡς ἰχθύας ἀφώνους ὁρῶμεν ἐπὶ σοὶ Θεοτόκε· ἀποροῦσι γὰρ λέγειν τὸ πῶς καὶ Παρθένος μένεις καὶ τεκεῖν ἴσχυσας· ἡμεῖς δὲ τὸ μυστήριον θαυμάζοντες πιστῶς βοῶμεν	Οι σοφοί του κόσμου μένουν άφωνοι, μη μπορώντας νά εξηγήσουν το μυστήριο της γεννήσεως	οι πιστοί	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Σῶσαι θέλων τὸν κόσμον ὁ τῶν ὅλων κοσμήτωρ, πρὸς τοῦτον αὐτεπάγγελτος ἦλθε· καὶ ποιμὴν ὑπάρχων ὡς Θεός, δι’ ἡμᾶς ἐφάνη καθ’ ἡμᾶς ἄνθρωπος· ὁμοίῳ γὰρ τὸ ὅμοιον καλέσας ὡς Θεὸς ἀκούει	Ο Ποιμένας-Θεός γίνεται πρόβατο–άνθρωπος για να σώσει τον κόσμο		Ἀλληλούια
	Τεῖχος εἶ τῶν παρθένων, Θεοτόκε Παρθένε, καὶ πάντων τῶν εἰς σὲ προστρεχόντων. Ὁ γὰρ τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς κατεσκεύασέ σε ποιητής, Ἄχραντε, οἰκήσας ἐν τῇ μήτρα σου καὶ πάντας σοι προσφωνεῖν διδάξας	Η Παρθένος γίνεται τείχος που προστατεύει όλους τους πιστούς	οι πιστοί	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Ὕμνος ἅπας ἡττᾶται συνεκτείνεσθαι σπεύδων τῷ πλήθει τῶν πολλῶν οἰκτιρμῶν σου· ἰσαρίθμους γὰρ τῇ ψάμμῳ ὠδάς ἂν προσφέρωμέν σοι, Βασιλεῦ ἅγιε, οὐδὲν τελοῦμεν ἄξιον ὧν δέδωκας ἡμῖν τοῖς σοὶ βοῶσιν	Κανένας ύμνος δεν επαρκεί για να υμνηθεί ο Σαρκωθείς Βασιλέας		Ἀλληλούια
	Φωτοδόχον λαμπάδα τοῖς ἐν σκότει φανεῖσαν ὁρῶμεν τὴν ἁγίαν Παρθένον· τὸ γὰρ ἄυλον ἅπτουσα φῶς ὁδηγεῖ πρὸς γνῶσιν θεϊκὴν ἅπαντας αὐγῇ τὸν νοῦν φωτίζουσα κραυγῇ δὲ τιμωμένη ταῦτα	Η Θεοτόκος είναι η λαμπάδα, που καθοδηγεί τους πιστούς στη Θεογνωσία	οι πιστοί	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Χάριν δοῦναι θελήσας ὀφλημάτων ἀρχαίων ὁ πάντων χρεωλύτης ἀνθρώπων ἐπεδήμησε δι’ἑαυτοῦ πρὸς τοὺς ἀποδήμους τῆς αὐτοῦ Χάριτος· καὶ σχίσας τὸ χειρόγραφον ἀκούει παρὰ πάντων οὕτως	Ο Χριστός ήρθε στο κόσμο για να του δώσει χάρη		Ἀλληλούια
	Ψάλλοντές σου τὸν τόκον ἀνυμνοῦμέν σε πάντες ὡς ἔμψυχον ναόν, Θεοτόκε. Ἐν τῇ σῇ γὰρ οὶκήσας γαστρί ὁ συνέχων πάντα τῇ χειρὶ Κύριος, ἡγίασεν, ἐδόξασεν, ἐδίδαξε βοᾶν σοὶ πάντας	Η Θεοτόκος είναι έμψυχος ναός στον οποίο δοξάζεται ο Χριστός	οι πιστοί	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Ὦ πανύμνητε Μῆτερ, ἡ τεκοῦσα τὸν πάντων ἁγίων ἁγιώτατον Λόγον· δεξαμένη γὰρ τὴν νῦν προσφοράν, ἀπὸ πάσης ρῦσαι συμφορᾶς ἅπαντας καὶ τῆς μελλούσης λύτρωσαι κολάσεως τοὺς σοὶ βοῶντας	Ύμνος και ικεσία προς την Παρθένο		Ἀλληλούια

Σύγχρονη ακολουθία (Χαιρετισμοί)

«Ἀνοίξω τὸ στόµα µου καὶ πληρωθήσεται Πνεύµατος καὶ λόγον ἐρεύξοµαι τῇ βασιλίδι Μητρί· καὶ ὀφθήσοµαι φαιδρῶς πανηγυρίζων καὶ ᾄσω γηθόµενος ταύτης τὰ θαύµατα»

Παλιότερα ο Ακάθιστος Ύμνος ψαλλόταν. Δεν διασώθηκε όμως μέχρι τις μέρες μας ο τρόπος μελωδικής του εκτέλεσης, για το λόγο αυτό ψάλλεται μόνο το προοίμιο σε ήχο πλάγιο δ’.
Κατά την ακολουθία των Χαιρετισμών, ψάλλεται αρχικά ο «Κανόνας» (τα Τροπάρια των Χαιρετισμών), με εννέα ωδές, οι ειρμοί των οποίων είναι:

• Ἀνοίξω τὸ στόμα μου καὶ πληρωθήσεται πνεύματος…
• Τοὺς σοὺς ὑμνολόγους Θεοτόκε…
• Ὁ καθήμενος ἐν δόξῃ ἐπὶ θρόνου Θεότητος…
• Ἐξέστη τὰ σύμπαντα, ἐπὶ τῇ θείᾳ δόξῃ σου…
• Τὴν θείαν ταύτην καὶ πάντιμον…
• Οὐκ ἐλάτρευσαν τῇ κτίσει οἱ θεόφρονες…
• Παῖδας εὐαγεῖς ἐν τῇ καμίνῳ…
• Ἅπας γηγενής σκιρτάτω τῷ πνεύματι…

Ακολουθεί η απαγγελία των οίκων του Ακαθίστου ύμνου, καθώς, όπως ήδη αναφέρθηκε, δεν έχει σωθεί ο τρόπος μελωδικής του εκτέλεσης. Ο ιερέας στέκεται στο μέσο του ναού, εκεί που παλιά βρισκόταν ο άμβωνας, και από τον οποίο ψαλλόταν το κοντάκιο. Εκεί, μπροστά σε μια εικόνα της Παναγίας απαγγέλλει τους οίκους.
Τις πρώτες τέσσερις Παρασκευές της Μεγάλης Σαρακοστής απαγγέλλει από 6 οίκους, δηλαδή την πρώτη Παρασκευή (Α΄ Χαιρετισμοί) τους Α-Ζ, τη δεύτερη (Β΄ Χαιρετισμοί) τους Η-Μ, την τρίτη (Γ΄ Χαιρετισμοί) τους Ν-Σ, την τέταρτη (Δ΄ Χαιρετισμοί) τους Τ-Ω και την πέμπτη Παρασκευή (Ακάθιστος Ύμνος) όλους μαζί .

Στην Κωνσταντινούπολη

Στην Κωνσταντινούπολη, την γ΄ στάση των Χαιρετισμών, δηλαδή την γ΄ Παρασκευή των Νηστειών, συνηθίζεται να πηγαίνει ο Οικουμενικός Πατριάρχης με τους πατριαρχικούς χορούς στο ναό της Παναγίας των Βλαχερνών και να απαγγέλλει εκεί τους οίκους του Ακαθίστου. Η παράδοση αυτή θεωρείται απότιση τιμής στη μνήμη των γεγονότων του 626, δηλαδή της σωτηρίας της Πόλης με και της πρώτης ψαλμώδησης του Ύμνου. Ο ιστορικός αυτός συμβολισμός προσδίδει λαμπρότητα και συναισθηματική φόρτιση στην ακολουθία, την οποία παρακολουθούν κάθε χρόνο πολλοί χριστιανοί από όλα τα μέρη της Πόλης.

Εικόνες του Ακαθίστου

Κατά καιρούς έχουν αγιογραφηθεί διάφορες εικόνες με θέμα τον Ακάθιστο Ύμνο, στις οποίες παρουσιάζεται οι Παναγία και γύρω της μικρές εικόνες που αναφέρονται σε κάθε οίκο του ύμνου. Υπάρχουν επίσης τοιχογραφίες με το θέμα αυτό σε διάφορους ναούς. Από τις φορητές εικόνες, οι πιο γνωστές σήμερα είναι οι παρακάτω:

Μονή Διονυσίου

Στη Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας των Χαιρετισμών^[12] (ή Μυροβλήτισσας). Πρόκειται για μια μικρή και δυσδιάκριτη φορητή εικόνα, η οποία κατά την παράδοση είναι αυτή, μπροστά στην οποία εψάλλη για πρώτη φορά ο ύμνος από τον Πατριάρχη Σέργιο. Αυτό γράφει και αργυρή πλάκα στο πίσω μέρος της. Η παράδοση αναφέρει θαύματα που σχετίζονται με την εικόνα αυτή. Φυλάσσεται σε ομώνυμο παρεκκλήσιο και εκεί διαβάζονται οι Χαιρετισμοί επί καθημερινής βάσης.

Μονή Χιλανδαρίου

Στο Καθολικό της μονής Χιλανδαρίου του Αγίου Όρους φυλάσσεται η εικόνα της Θεοτόκου του Ακαθίστου Ύμνου. Κατά την παράδοση^[13], το έτος 1837ξέσπασε πυρκαγιά, κατά τη διάρκεια της οποίας οι μοναχοί έψαλλαν τον Ακάθιστο Ύμνο και η εικόνα παρέμεινε άθικτη. Το γεγονός αυτό εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 12 Ιανουαρίου.

Μονή Ζωγράφου

Στην Μονή Ζωγράφου του Αγίου Όρους φυλάσσεται η Παναγία του Ακαθίστου ή Προαναγγελόμενη^[14]. Κατά την παράδοση, μπροστά της ένας γέροντας διάβαζε καθημερινά τον Ακάθιστο Ύμνο μέχρι που κάποια μέρα η εικόνα μίλησε και προανήγγειλε (εξού και Προαναγγελόμενη) ότι πλησιάζουν λατινόφρονες στο μοναστήρι.

Επιδράσεις στη λαϊκή γλώσσα

Ορισμένες εκφράσεις της ακολουθίας των Χαιρετισμών έχουν περάσει στη λαϊκή γλώσσα και χρησιμοποιούνται ως καθημερινές εκφράσεις. Οι πιο γνωστές είναι:

• Απορώ και εξίσταμαι: λέγεται όταν κάποιος θέλει να εκφράσει ιδιαίτερη έκπληξη και απορία για κάτι.
• Χαίρε βάθος αμέτρητο: λέγεται για κάτι το οποίο είναι παράλογο ή εξαιρετικά δύσκολο να εξηγηθεί.

Παραπομπές

1. ↑ Κατά το Συναξαριστή: «ὀρθοστάδην τότε πᾶς ὁ λαὸς κατὰ τὴν νύκτα ἐκείνην τὸν ὕμνον τῇ τοῦ Λόγου Μητρὶ ἔμελψαν καὶ ὅτι πᾶσι τοῖς ἄλλοις οἴκοις καθῆσθαι ἐξ ἔθους ἔχοντες, ἐν τοῖς παροῦσι τῆς θεομήτορος ὀρθοὶ πάντες ἀκροώμεθα»
2. ↑ Χριστιανική Φοιτητική Ένωση
3. ↑ Αναστασίου Φιλιππίδη, Ιστορική αναδρομή στα χρόνια του Ακαθίστου, περιοδικό Παρέμβασις, Μάρτιος 2006
4. ↑ Orthodox Church in America (Αγγλικά)
5. ↑ ^{5,0 5,1} Ο Ακάθιστος Ύμνος, Θανάση Σαμαρά, Δασκάλου, εφημερίδα «Ελεύθερο Βήμα» Κομοτηνής, 9/3/2001
6. ↑ Μονή Βλατάδων 41, φ. 193α
7. ↑ ^{7,0 7,1} Γρ.Θ.Στάθης, Δρ. Θεολογίας-Μουσικολόγος
8. ↑ Στην περίφημη εικόνα της Παναγίας των Βλαχερνών, η Παναγία εικονίζεται σε όρθια στάση, με τα χέρια υψωμένα σε δέηση, ενώ σε εγκόλπιο, που έφερε στο στήθος της, εικονιζόταν ο Χριστός. Η εικόνα εξαφανίστηκε κατά την Εικονομαχία και κατά την παράδοση ανακαλύφθηκε το 1030 πίσω από έναν τοίχο, όταν ο Ρωμανός Γ’ ο Αργυρόςανακαίνισε το ναό (Σοφίας Ν. Σφυρόερα, Κωνσταντινούπολη, Πόλη της Ιστορίας, Αθήνα 2006, ISBN 960-442-233-2, σελ. 231)
9. ↑ Ιωάννη Φουντούλη, Ο Ακάθιστος Ύμνος, ιστότοπος της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος
10. ↑ Ορθόδοξες απαντήσεις
11. ↑ Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
12. ↑ Οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας του Αγίου Όρους
13. ↑ Συναξαριστής
14. ↑ mountathos.gr

Πηγές

• Γρηγόριος Παπαγιαννάκης. Ακάθιστος Ύμνος: άγνωστες πτυχές ενός πολύ γνωστού κειμένου. Εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2006. ISBN 960-288-154-2
• Ο Ακάθιστος Ύμνος, Οικουμενικό Πατριαρχείο
• Ο Ακάθιστος Ύμνος, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος
• Αναστασίου Φιλιππίδη, Ιστορική αναδρομή στα χρόνια του Ακαθίστου, περιοδικό Παρέμβασις, Μάρτιος 2006
• Ο Ακάθιστος Ύμνος, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού

Η μετάνοια – Η κάθαρση – Η τελείωση

Η κλίμακα των 3 βαθμίδων (Όσιος Ισαάκ ο Σύρος)
…Ό όσιος Ισαάκ ό Σύρος διακρίνει τρεις βαθμίδες,τις όποιες πρέπει να άνέβη ό αγωνιστής ορθόδοξος χριστιανός, για να φθάσει στον Θεό: α) την μετάνοια, β) την κάθαρση και γ)την τελείωση.
1. Ή μετάνοια, όπως όλοι μας γνωρίζουμε, είναι αλλαγή πορείας της ζωής μας.”Ηθελα ο,τι ήθελα εγώ. Τώρα θέλω ό,τι θέλει ό Θεός. Αυτό είναι μετάνοια.
Ή μετάνοια, αν και είναι ή αρχή της πορείας προς την κατά χάριν ένωοή μας με τον Θεό, εν τούτοις είναι ή θύρα της Χάριτος. Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει ότι είναι μία προσωρινή βαθμίδα, αλλά είναι και πρέπει να είναι μία κατάσταση που να διαρκή πάντοτε. Πρέπει να μας γίνη τρόπος ζωής. Για τον λόγο αυτό ό προαναφερθείς όσιος μας λέγει: «Ή μετάνοια, ούτε καιροίς, ούτε πράξεσι περιορίζεται έως θανάτου», γιατί όσο τελειοποιούμαστε, τόσο περισσότερο γνωρίζουμε την δική μας ατέλεια. «Πρέπει να βρισκόμαστε μεταξύ φόβου και ελπίδος», όπως έλεγε ένας Ρώσος στάρετς, ό όσιος Αμβρόσιος.
2. Ή κάθαρση, ή δεύτερη βαθμίδα, κατά τον όσιο Ισαάκ, είναι ή άπελευθέρωση από τα πάθη. Αυτή αποκτάται μέσω του Ίερού Μυστηρίου της ‘Εξομολογήσεως, της προσευχής και της συμμετοχής μας στο Ιερό Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Σέ όλα αυτά πρέπει να συμμετέχουν ό νους, ή λογική, ή θέληση,τα συναισθήματα κι αυτό ακόμη το σώμα. Κατ’ αυτό τον τρόπο μεταποιούνται οι δυνάμεις της ψυχής και οι επιθυμίες, οι όποιες έχουν δαιμονοπονηθεί με τα πάθη και αρχίζουν να στρέφονται προς τον Θεό Πατέρα.
Τοιουτοτρόπως, με την στροφή των επιθυμιών προς τον Θεό, μέσω της ορθοδόξου εκκλησιαστικής ασκήσεως,και την απομάκρυνση των ενοχών μέσω της Ιεράς Έξομολογήσεως επέρχεται ή κάθαρση, ή οποία οδηγεί στην μεταμόρφωση του πιστού.
3. Ή τελείωση, ή τρίτη βαθμίδα, είναι ή απόκτηση της ουσιαστικής και αληθινής αγάπης προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Ή κατάσταση αυτή είναι το πλήρωμα της Χάριτος.
Ή αγάπη, κατά τον “Αγιο Διάδοχο, είναι «έκκαυσις άπαυστος και κόλλησις της ψυχής προς τον Θεόν δια της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος»ενεργείας τον Άγίου Πνεύματος». Ό δέ “Οσιος Ιωάννης ό Σιναΐτης λέγει:«Νυν δε μου ψυχήν κεκαρδίωκας και ου δύναμαι κατέχειν σου την φλόγα…».
Αυτή ή αγάπη δεν είναι από αυτόν τον κόσμο, άφού το όνομα της είναι θειο. «Ό Θεός αγάπη εστί», μας λέγει ό Ευαγγελιστής Ιωάννης. Ή ανόθευτη και «εν αλήθεια» αγάπη οδηγεί από την αστάθεια στην σταθερότητα, από την διπροσωπία στην απλότητα, από την ανωριμότητα του φόβου και της υποψίας στην ωριμότητα της άθωότητος και της εμπιστοσύνης. Με άλλους λόγους όδηγεϊ στην ζωή της εσωτερικής ειρήνης και ολοκληρώσεως.
Τοιουτοτρόπως, αυτός ό δρόμος, τον όποιο μας υποδεικνύουν οι “Αγιοι Πατέρες μας, οδηγεί τον αγωνιστή ορθόδοξο πιστό στην κατά χάριν ένωση του με τον Χριστό. Ό άνθρωπος,πλέον, κεκα-θαρμένος, βυθίζεται στην άβυσσο της Θείας αγάπης, χωρίς να εξαφανίζεται. Χριστοποιειται,χωρίς να εκμηδενίζεται. “Ετσι, ενωμένος με τον Χριστό ό άνθρωπος,φθάνει να γίνη αληθινό τέκνο του Θεού Πατρός. Αυτός πλέον είναι ό “Αγιος.
Συμπερασματικώς, μπορούμε να πούμε ότι ό άνθρωπος βρίσκεται σε μια διαρκή πορεία, μια πορεία προς συνάντηση με τον Αναστημένο Χριστό.Αύτη ή κατανυκτική περίοδος του Τριωδίου αυτό ακριβώς κάμνει, βοηθά τον πιστό αγωνιστή να πορευθή μέσα από την σωστή εκκλησιαστική άσκηση και να φθάση στην κατά χάριν ένωση του με τον Χριστό. Ή πορεία αυτή του ανθρώπου προς τον Θεό επιτυγχάνεται μέσω του Παναγίου Πνεύματος και της ανθρωπινής ελευθέρας επιλογής.
Σ’ αυτή την επιλογή καλούμαστε όλοι κατά την περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
του Αρχιμανδρίτου Κυρίλλου Κωστόπουλου

Τα παιδιά στην Εκκλησία

Τα παιδιά στην Εκκλησία μας είναι πλήρη μέλη του σώματος του Χριστού. Δεν έχουμε ειδικές ακολουθίες για παιδιά, επειδή γνωρίζουμε ότι η εμπειρία των λειτουργικών ακολουθιών δεν είναι αποκλειστικά και μόνον λογική.
Ακόμα κι ένα παιδί δεν μπορεί να καταλάβει όλα όσα συμβαίνουνμπορεί να δει, να ακούσει, να οσφρανθεί, να γευθεί, να αγγίξει… και να αποκτήσει εμπειρία της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος. Δεν πρέπει να στερούμε τα παιδιά από αυτή την εμπειρία∙ πρέπει να τα προετοιμάζουμε ώστε να εκτιμήσουν την αξία της, να την περιμένουν με χαρά και να συμμετέχουν , σ’ αυτήν με την προσευχή και με όλους τους δυνατούς τρόπους.
Οι γονείς δεν πρέπει να φορτώνουν υπερβολικά τα παιδιά με προσευχές μεγάλης διάρκειας στο σπίτι ή πηγαίνοντας τα σε όλες τις ακολουθίες, επειδή οι ίδιοι θέλουν να συμμετέχουν σ’ αυτές. Δε θα θέλαμε να κυριεύει τα παιδιά μας η τεμπελιά, όταν πρόκειται να πάνε στην εκκλησία, αλλά, αν στα μάτια τους η εκκλησία δεν είναι παρά μια βαρετή υποχρέωση, είναι πιθανόν να επαναστατήσουν εναντίον της.
Όσον αφορά την καθημερινή πρωινή και βραδυνή προσευχή της οικογένειας, είναι δύσκολο να ορισθεί συγκεκριμένη χρονική διάρκεια. Οι ηλικίες και οι χαρακτήρες των παιδιών μπορεί να διαφέρουν και οι ψυχικές διαθέσεις τους να μεταβάλλονται από μέρα σε μέρα. Το βασικό είναι να δίνουν οι γονείς το παράδειγμα, χωρίς επίδειξη, της τακτικής προσευχής ως φυσικού τμήματος της ημέρας και τα παιδιά να βλέπουν πώς ωφελούνται απ’ αυτήν . Οι γονείς πρέπει να συμβουλεύονται τον πνευματικό τους πατέρα για κάθε παιδί τους και ακόμα να μοιράζονται τις εμπειρίες τους με άλλους γονείς. Όταν τα παιδιά ξέρουν να διαβάζουν, προτιμούν συχνά να λένε τις προσευχές τους μόνα τους, μπροστά στις δικές τους εικόνες ή στο οικογενειακό εικονοστάσι. Επίσης αρέσει στα παιδιά να συμμετέχουν στην ανάγνωση, όταν όλη η οικογένεια προσεύχεται μαζί. Είναι δυνατόν ακόμα να πάρουν κάποιες κατευθυντήριες γραμμές από τον πνευματικό τους, ίσως και έναν σύντομο κανόνα προσευχής ,αν μπορούν να τον «σηκώσουν». Η ειλικρινής και τακτική προσευχή είναι πιο σημαντική από την ποσοτικά μεγάλη προσευχή. Είναι καλύτερα για το παιδί να έχει έναν πολύ σύντομο «κανόνα» (έστω και λίγων λεπτών) ∙ μπορεί βέβαια, να αυξήσει το χρόνο της προσευχής μόνο του, ανάλογα με την έμπνευσή του. Οι υπενθυμίσεις για προσευχή δε θα είναι απαραίτητες, αν το παιδί έχει αποκτήσει τη συνήθεια να προσεύχεται και έχει αντιληφθεί πόσο αναγκαίο είναι να ζητούμε την ευλογία του Θεού.
Είναι σίγουρο πάντως πως, με το να είμαστε συνεχώς πάνω από το κεφάλι του παιδιού για να του υπενθυμίζουμε «το καθήκον της προσευχής», δε θα το βοηθήσουμε σε καμμιά περίπτωση. Για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας οι τακτικές προσευχές πρέπει να θεωρούνται ως στόχος αλλά οι γονείς δεν πρέπει να ανησυχούν, αν αυτός δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί καθημερινά. Μια σύντομη προσευχή δίπλα στο κρεβάτι με τον ένα ή και τους δύο γονείς είναι σε πολλές περιπτώσεις ευκολότερο να πραγματοποιηθεί , καθώς επίσης και οι προσευχές πριν και μετά το φαγητό.
Είναι αδύνατον να δοθεί ένας γενικός κανόνας , όσον αφορά τον αριθμό των εκκλησιαστικών ακολουθιών, τις οποίες θα πρέπει να παρακολουθούν τα παιδιά. Κάθε περίπτωση απαιτεί σκέψη και προσευχή καθώς επίσης και την καθοδήγηση ενός πνευματικού πατέρα. Το βασικό είναι να γνωρίζουμε ότι οι χριστιανοί γονείς δεν θα πρέπει να αισθάνονται ένοχοι, αν για χάρη των παιδιών τους , τα οποία δεν έχουν τα ίδια πνευματικά μέτρα μ’ αυτούς, είναι αναγκασμένοι να πηγαίνουν στην εκκλησία λιγότερο τακτικά απ’ ό,τι θα ήθελαν. Δεν πρέπει να κατηγορούμε ούτε να μνησικακούμε εναντίον των παιδιών μας∙ είναι προτιμότερο να το δεχθούμε, αφού αφορά ,μακροπρόθεσμα, το καλό των παιδιών και τη σωτηρία τους. Σε πολλές περιπτώσεις, γονείς που έχουν αποδεχθεί μία τέτοια κατάσταση, αισθάνονται πιο κοντά στο Θεό, γεύονται τη χάρη Του συχνότερα απ’ ότι πριν, όταν παραμελούσαν την οικογένειά τους για να παρακολουθήσουν πολλές φορές την εβδομάδα τις ακολουθίες ή έφερναν τα παιδιά τους πιο συχνά απ’ ό,τι έπρεπε στην εκκλησία. Η ζωή των παιδιών μας γίνεται και δική μας ζωή∙ αυτή είναι η κένωσή μας ως γονείς και αυτή θα μας φέρει τη χάρη του Θεού. «Κάθε τι στην ώρα του»∙ όταν τα παιδιά μας γίνουν ανεξάρτητα θα έχουμε περισσότερο χρόνο για να παρακολουθούμε τις ακολουθίες της εκκλησίας όπως και όσο θέλουμε.
Σε κάθε ακολουθία «παρατιθέμεθα εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ». Αν δεν μπορούμε να νηστέψουμε ή να μελετήσουμε ή να πάμε στην εκκλησία, όσο θα θέλαμε, πρέπει να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι η ζωή της προσευχής πρέπει να είναι γνήσια, όχι τεχνητή. Όταν ζούμε ρεαλιστικά και εμπιστευόμαστε ενεργά τη ζωή μας στον Θεό, μας χαρίζεται η εμπειρία της Θείας Πρόνοιας στη δική μας συγκεκριμένη κατάσταση.
Το χρόνο που αφιερώνουμε – και πρέπει να βρίσκουμε χρόνο – για κατά μόνας προσευχή και μελέτη της Αγίας Γραφής, δεν πρέπει να τον αφαιρούμε από το χρόνο που θα έπρεπε να περάσουμε με την οικογένειά μας. Ο,τιδήποτε κάνουμε έχει ως σκοπό την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος ∙ αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε ό,τι συμφωνεί με το θέλημα του Θεού για μας στη δική μας συγκεκριμένη προσωπική περίπτωση. Αν έχουμε παιδιά, το ιερό έργο του γονέα θα μας αγιάσει τόσο, όσο και η νηστεία, η ατομική μας προσευχή και η μελέτη. Χρειαζόμαστε διάκριση για να βρούμε το μέτρο της καθημερινής μας προσευχής στην ησυχία- μόνοι με τον θεό- αποφεύγοντας τα άκρα. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε την οικογένειά μας ως δικαιολογία για να μη βρισκόμαστε ποτέ μόνοι με τον Θεό, αλλά ούτε και η ανάγκη μας για απομόνωση να χρησιμεύει ως δικαιολογία για να ξεφεύγουμε από τις οικογενειακές μας υποχρεώσεις.
Τα παιδιά που αισθάνονται πλήξη στην εκκλησία, θα την ξεπεράσουν ευκολότερα, αν δεν φοβούνται να μιλήσουν γι’ αυτήν. Μπορούμε να την αναφέρουμε ως πειρασμό , ο οποίος ενοχλεί και τους μεγάλους. ( Τα παιδιά τους βλέπουν να κοιτάζουν το ρολόι τους , να κουβεντιάζουν…) . Μπορούμε επίσης να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να μιλούν στο Χριστό για τα προβλήματα και τις χαρές τους κατά την διάρκεια της ακολουθίας , αν είναι κουρασμένα και δεν μπορούν να την παρακολουθήσουν – κι ακόμη να του μιλούν για την πλήξη τους και να ζητούν από τον Θεό να τα βοηθήσει να αισθανθούν την ακολουθία. Όταν «δεν μπορούμε να προσευχηθούμε» πρέπει να το εξομολογούμαστε πρώτα στον Θεό, επειδή είναι σύμπτωμα πνευματικής ασθένειας. Τα μικρά παιδιά μπορούμε να τα βγάζουμε λίγο έξω , να τους δίνουμε κάτι να δουν ή να κρατήσουν, να τους εξηγούμε τι συμβαίνει ή να τους δείχνουμε κάτι μέσα στο ναό. Όταν η ακολουθία είναι πολύ μεγάλη, μπορούμε να τα φέρνουμε στην εκκλησία για να παρακολουθήσουν μόνο ένα μέρος της. Οι ψάλτες , οι αναγνώστες, όσοι υπηρετούν στο ναό ή συμμετέχουν στην κοινή προσευχή πρέπει να εκτελούν το διακόνημά τους με τρόπο αντάξιο του Θεού, ώστε να εμπνέουν τους παρόντες και, πάνω απ’ όλα, να μη διώχνουν από την εκκλησία τα παιδιά ή τους άλλους παρόντες που δεν είναι σταθερά μέλη της εκκλησίας. «Ός δ’ αν σκανδαλίση ένα των μικρών τούτων των πιστευόντων εις εμέ, συμφέρει αυτώ ίνα κρεμασθή μύλος ονικός εις τον τράχηλον αυτού και καταποντισθή εν τω πελάγει της θαλάσσης».
Από το βιβλίο « Σκέψεις για τα παιδιά στην Ορθόδοξη Εκκλησία σήμερα »
ΙΕΡΑ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΗ ΜΟΝΗ
ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ
ΕΣΣΕΞ ΑΓΓΛΙΑΣ
1994

Ποιά είναι η “καλή αλλοίωση”;

 

θ

• Η υπομονή σε κάθε έργο, γεννά την ανδρεία.
• Η ανδρεία, γεννά την προθυμία.
• Η προθυμία, την καρτερία.
• Η καρτερία, την επίταση της εργασίας.
• Η επίταση, κατευνάζει την ακράτεια του σώματος και ημερεύει την ηδυπάθεια της επιθυμίας.
• Η επιθυμία, κινεί τον πόθο.
• Ο πόθος την αγάπη.
• Η αγάπη, τον ζήλο.
• Ο ζήλος την θέρμη.
• Η θέρμη την παρόρμηση.
• Η παρόρμηση, την σπουδή.
• Η σπουδή, την προσευχή.
• Η προσευχή, την ησυχία.
• Η ησυχία, γεννα τη θεωρία.
• Η θεωρία, την γνώση.
• Η γνώση, την κατανόηση των μυστηρίων.
• Το τέλος των μυστηρίων, είναι η θεολογία.
• Καρπός της θεολογίας, είναι η τελεία αγάπη.
• Της αγάπης, η ταπείνωση.
• Της ταπεινώσεως, η απάθεια.
• Της απάθειας, η προόραση, η προφητεία και η πρόγνωση.

Γιατί δεν έχει κανείς, τέλειες από εδώ τις αρετές, ούτε εξαφανίζει μονομιάς τις κακίες, αλλά σιγά-σιγά με την αύξηση της αρετής λιγοστεύει η κακία και καταλήγει να μην υπάρχει διόλου.
Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης

Γέροντος Πορφυρίου: Η αγωγή των παιδιών

Η αγωγή των παιδιών

Γέροντος Πορφυρίου

Η αγωγή των παιδιών αρχίζει απ' την ώρα της συλ­λήψεως τους. Το έμβρυο ακούει κι αισθάνεται μέσα στην κοιλιά της μητέρας του. Ναι ακούει και βλέπει με τα μάτια της μητέρας. Αντιλαμβάνεται τις κινήσεις και τα συναισθήματά της, παρόλο που ο νους του δεν έχει α­ναπτυχθεί. Σκοτεινιάζει το πρόσωπο της μάνας, σκοτει­νιάζει κι αυτό. Νευριάζει η μάνα, νευριάζει κι αυτό. Ό,τι αισθάνεται η μητέρα, λύπη, πόνο, φόβο, άγχος κλπ. τα ζει κι αυτό. Αν η μάνα δεν το θέλει το έμβρυο αν δεν το αγαπάει, αυτό το αισθάνεται και δημιουργούν­ται τραύματα στην ψυχούλα του, που το συνοδεύουν σ' όλη του τη ζωή.

Αισθάνεσαι ότι πεινάεις, ότι άμα δεν φάεις, σε πιά­νει μία λιγούρα, μια τρεμούλα. Φοβάσαι ότι θ' αδυνατί­σεις. Είναι κάτι ψυχολογικό, που έχει εξήγηση. Μπορεί ας πούμε να μην εγνώρισες πατέρα, να μην εγνώρισες μητέρα, να είσαι υστερημένος και πεινασμένος, φτωχός κι αδύνατος. Κι αυτό από πνευματικό γεγονός, εκδηλώ­νεται αντανακλαστικώς ως αδυναμία του σώματος.

Γίνετε άγιοι και δεν θα έχετε κανένα πρόβλημα με τα παιδιά σας. Η αγιότητα των γονέων απαλλάσσει τα παιδιά απ' τα προβλήματα.... Κι όταν κάνουν αταξίες να παίρνετε κάποια παιδαγωγικά μέτρα, αλλά να μην τα πιέζετε. Κυρίως να προσεύχεσθε. Το παιδί θέλει κοντά του ανθρώπους θερμής προσευχής. Όχι ν' αρκείται η μητέρα στο αισθητό χάδι για το παιδί της, αλλά να προ­σφέρει συγχρόνως και το χάδι της προσευχής