H πάλη με τον Θεό «εάν μη ίδω…ου μη πιστεύσω» (Ιω. κ’ 25) Κυριακή του Θωμά του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασσίου Βλασίου κ.κ.Ιερόθεου

H πάλη με τον Θεό

«εάν μη ίδω…ου μη πιστεύσω» (Ιω. κ’ 25)

Απόδοση στα Νεοελληνικά

«αν δεν δω…δεν θα πιστέψω» (Ιω. κ 25)

Ο Απόστολος Θωμάς για να πιστεύσει στην Ανάσταση του Χριστού ζητούσε να δει, διότι δεν είχε λάβει ακόμη το Άγιον Πνεύμα και δεν είχε αποκτήσει εσωτερική αίσθηση, που θα τον βεβαίωνε για την Θεότητα του Χριστού. Ήθελε να δει και να ψηλαφίσει για να αποκτήσει αισθητή γνώση του Θεού. Όμως η γνώση του Θεού δεν είναι εμπειρία των αισθήσεων, αλλά εσωτερική πληροφορία, εσωτερική κοινωνία με τον Χριστό, που διοχετεύεται και στο σώμα. Πάντως η ιερά υμνογραφία της σημερινής Κυριακής την απιστία του Θωμά την ονομάζει «καλή», αφ’ ενός μεν γιατί ήταν καλοπροαίρετη, αφ’ ετέρου δε γιατί έγινεν αιτία να αποδειχθεί η Ανάσταση του Χριστού.

Η πάλη με τον Θεό

Διαβάζοντας την σημερινή περικοπή στην περίπτωση του Αποστόλου Θωμά, βλέπουμε την πάλη του ανθρώπου με τον Θεό. Ο Απόστολος ζητά να δει τον Θεό. Ο Κύριος εμφανίζεται και εκείνος αναφωνεί «ο Κύριός μου και ο Θεός μου». Πράγματι νικήθηκε γιατί κανείς από τους αγίους δεν μπόρεσε να τα βάλει με τον Θεό. Έτσι λοιπόν μπορούμε να υπογραμμίσουμε, ότι αν υπάρχει ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων των εποχών και ιδιαιτέρως της εποχής μας αυτό είναι η πάλη με τον Θεό.

     Όλοι οι άνθρωποι, με διαφορετικό τρόπο ο κάθε ένας, παλεύουν με τον Θεό. Βασικά χωρίζονται σε δυο κατηγορίες

     Στην πρώτη ανήκουν εκείνοι που παλεύουν εναντίον του Θεού. Αμφισβητούν την ύπαρξή Του και κάνουν τα πάντα να αποδείξουν την ανυπαρξία Του. Το φοβερό στην περίπτωση αυτή είναι ότι πολεμούν κάποιον, που δεν γνώρισαν ποτέ, γιατί αν Τον γνώριζαν θα είχαν αιχμαλωτισθεί από την αγάπη Του και την πραότητά Του. Συνήθως εμείς οι εμπαθείς άνθρωποι, αγνοούντες το άγιο θέλημα του Θεού, αποδίδουμε σ’ Αυτόν όλους τους στοχασμούς μας και τις αποτυχίες μας, με αποτέλεσμα να στρεφόμαστε εναντίον Του. Είναι τραγικό να σκέπτεται κανείς ότι ο άνθρωπος θεωρεί ευλογία αυτό που είναι «κατάρα» και θεωρεί «κατάρα» αυτό που είναι πραγματική ευλογία. Δηλαδή την ζωή της αμαρτίας, την ζωή στον παρόντα πεπτωκότα κόσμο, που είναι «κατάρα», αποτέλεσμα απομακρύνσεως από τον Θεό, την θεωρούμε ευλογημένη, την μόνη άξια λόγου και αφιερώνουμε όλη μας την δυναμικότητα, ενώ την θλίψη, την οδύνη, που απεργάζεται την σωτηρία μας, που είναι ευλογία Θεού, την θεωρούμε κατάρα.

     Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι άγιοι που διψούν και ποθούν την συνάντηση με τον Θεό. Όταν την επιτύχουν αρχίζει μεγαλύτερη, αφόρητη δίψα. Παλεύουν γιατί θέλουν να δοθούν ολοκληρωτικά στον Θεό, για να αποκτήσουν τελειότερη γνώση Θεού. Έτσι όλοι οι άνθρωποι έχουμε κέντρο τον Θεό και παλεύουμε μαζί Του. Άλλοι εναντίον Του (εναντίον τελικά του εαυτού τους) και άλλοι για να Τον αποκτήσουν, να Τον κάνουν κτήμα της καρδιάς τους, «εράσμιο Νυμφίο».

Τρεις περιπτώσεις αθεΐας

Γύρω μας και μέσα μας βλέπουμε μεγάλη αθεΐα. Όταν λέμε αθεΐα δεν εννοούμε την ανυπαρξία του Θεού, αφού ο Θεός υπάρχει και ενεργεί παντού, αλλά την αδυναμία του ανθρώπου να έχει γνώση Θεού.

     Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναφέρει τρεις περιπτώσεις αθεΐας. Πρώτον άθεοι είναι εκείνοι που δεν πιστεύουν στην ύπαρξη του Θεού, «η πολυειδής πλάνη των ελληνιζόντων» δηλαδή η πλάνη των ειδωλολατρών, εκ των οποίων άλλοι δεν επίστευαν στον Θεό και ικανοποιούσαν τα θελήματα των ηδονών και άλλοι ελάτρευαν τα στοιχεία της φύσεως σαν θεούς. Δεύτερον άθεοι είναι οι αιρετικοί, οι οποίοι αρνούνται την θεότητα του Χριστού και την θεότητα του Αγίου Πνεύματος. Ο Μ. Αθανάσιος λέγει «άθεος εστίν ο διαιρών τον Υιόν από του Πατρός και το Πνεύμα το Άγιον και εις κτίσμα κατασπών». Ώστε αθεΐα είναι «η πολυσχεδής και πολύμορφος απάτη των αιρετικών». Τρίτον άθεοι είναι οι Ορθόδοξοι εκείνοι που δεν δέχονται τα δόγματα της Εκκλησίας, που είναι όροι της σωτηρίας και αμφισβητούν την αξία των λόγων των αγίων Πατέρων. Διότι η αληθινή ευσέβεια είναι το «μη προς τους θεοφόρους πατέρας αμφισβητείν». Και φυσικά όταν φθάνει κανείς στο σημείο να μη παραδέχεται τα δόγματα, που είναι η έκφραση της σωτηρίας, ή να μην παραδέχεται τους λόγους των αγίων Πατέρων, δείχνει ότι μέσα του δεν έχει Χάρη, δεν έχει προσωπική γνώση Θεού. Άρα όποιος δεν έχει εσωτερική αίσθηση της θείας Χάριτος, όποιος δεν γνωρίζει πως ενεργεί μέσα του η θεία Χάρη και δεν αναγνωρίζει τους αγίους, δεν διαφέρει από εκείνους που αρνούνται την ύπαρξη του Θεού.

Η οδός της Θεογνωσίας

Όλοι οι άνθρωποι αναζητούν συνάντηση με τον Θεό. Και αυτοί ακόμη οι άθεοι φανερώνουν αυτήν την αναζήτηση. Διότι δεν πολεμά κανείς κάτι που πιστεύει πως δεν υπάρχει. Όμως γίνεται λάθος στο δρόμο της συναντήσεως με τον Θεό, Πολλοί Τον αναζητούν στα όρια της λογικής επεξεργασίας, άλλοι στα όρια των σωματικών αισθήσεων (όπως ο Θωμάς) και οι περισσότεροι αγνοούν παντελώς το τι είναι Θεός.

     Οι άγιοι Πατέρες έχουν διαγράψει τις προϋποθέσεις της αληθινής Θεογνωσίας. Κατ’ αρχάς τονίζουν ότι στον Θεό γίνεται διάκριση ουσίας και ενεργείας. Η ουσία του Θεού είναι αμέθεκτη, ενώ η ενέργειά Του μεθεκτή. Αυτό σημαίνει ότι ο Θεός είναι άγνωστος κατά την ουσία Του, αλλά γνωστός κατά τις ενέργειές Του. Αυτό έχει μεγάλη σημασία για την Ορθόδοξη Θεολογία και είναι θέμα ζωής και θανάτου.

     Έπειτα η συνάντηση με τον Θεό είμαι μια κρίση για τον άνθρωπο. Συνιστά ή την αιώνια ζωή του ή την αιώνια καταδίκη του. Όπως η παρουσία μας στο δικαστήριο είναι μια κρίσιμη στιγμή, που συνεπάγεται την αθώωση ή την φυλάκιση, το ίδιο γίνεται και με την συνάντηση του ανθρώπου με τον Θεό. Για τον κεκαθαρμένο ο Θεός γίνεται Φως, ενώ για τον ακάθαρτο γίνεται φωτιά που τον κατακαίει. Αυτό συμβαίνει στην θεία Κοινωνία. Όταν ο άνθρωπος κοινωνεί ανάξια η θεία Κοινωνία γίνεται «εις κρίμα και εις κατάκριμα», ενώ όταν κοινωνεί κατόπιν προετοιμασίας γίνεται Φως.

     Αυτό έχει αιώνιες προεκτάσεις. Στην άλλη ζωή όλοι οι άνθρωποι (δίκαιοι και αμαρτωλοί) θα δέχονται τις ακτίνες της αγάπης του Θεού, αλλά στους δικαίους θα γίνωνται Φως που θα τους φωτίζουν, στους αμετανόητους αμαρτωλούς, που δεν θα έχουν όραση πνευματική, θα γίνωνται φωτιά που θα τους κατακαίει. Οπότε η οδός της θεογνωσίας είναι η οδός της καθάρσεως, της ταπεινώσεως. «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται» είπε ο Κύριος. Πράγματι όποιος δεν φοβήθηκε να γίνει «μωρός» και «παιδίον» αυτός πρόκειται να εισέλθει στην Βασιλεία του Θεού, δηλαδή πρόκειται να αποκτήσει κοινωνία με τον Θεό, που είναι το απαραίτητο στοιχείο της Θεογνωσίας και της σωτηρίας. Διότι σωτηρία του ανθρώπου είναι η γνώση του Χριστού.

     Η «καλή απιστία» του Θωμά είναι μια απόδειξη για να βγούμε από την φυλακή της αθεΐας, που τυραννά όλη μας την ύπαρξη. Το «μας» αφορά όλους, αφού δεν έχουμε εσωτερική προσωπική εμπειρία θεώσεως. Γιατί, όπως αναφέραμε, η απλή λογική γνώση του Θεού, οι μελέτες γύρω από τον Θεό, χωρίς την εσωτερική ζωή, είναι ένα είδος αθεΐας. Όχι μόνον η περίπτωση του Θωμά, αλλά όλες οι περιπτώσεις των αγίων, που βίωσαν τον Θεό, είναι αποδείξεις περί της υπάρξεώς Του. Με την μεταμορφωμένη ζωή του ομολόγησαν το «ο Κύριός μου και ο Θεός μου». Υπάρχουν γύρω μας πολλές αποδείξεις, αρκεί να έχουμε μάτια και αυτιά για να βλέπουμε και να ακούμε.