Η Ελλάδα και η κρίση της Συρίας

πηγή

Την 1η Φεβρουαρίου του 2011, μια σελίδα του Facebook καλούσε το συριακό λαό σε διαδήλωση κατά του καθεστώτος Assad, με βασικά αιτήματα «τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου», «το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα» και «τον τερματισμό της διαφθοράς».Περίπου 19 μήνες αργότερα, εξαιτίας της αδυναμίας του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να λάβει απόφαση, στη Συρία διεξάγεται ένας εμφύλιος τον οποίο υποστηρίζουν εξωτερικοί κρατικοί και μη κρατικοί δρώντες, με αποτέλεσμα η κατάσταση να χαρακτηρίζεται ως σχεδόν χαοτική, ενώ η ανθρωπιστική κρίση συνεχώς να αυξάνεται. 
Κυρίως λόγω γειτονίας οι εξελίξεις στη Συρία δημιουργούν έντονες ανησυχίες τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κυπριακή Δημοκρατία. Οι λόγοι είναι προφανείς:
- Η περιφερειακή κατάσταση ασφάλειας επιδεινώνεται με κίνδυνο να σημειωθεί μια γενικευμένη σύρραξη στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, είναι αναμενόμενη η συμμετοχή της Ελλάδας στη διεξαγωγή των επιχειρήσεων ως χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ, αλλά και η χρησιμοποίηση των βρετανικών βάσεων της Κύπρου.
- Το καθεστώς Assad διαθέτει όπλα μαζικής καταστροφής (χημικό και βαλλιστικό οπλοστάσιο), τα οποία θα μπορούσαν σε μια δεδομένη στιγμή να χρησιμοποιηθούν κατά των αντικαθεστωτικών ή κατά γειτονικής χώρας σε περίπτωση έναρξης εχθροπραξιών (Τουρκία, Ισραήλ, Ιορδανία, Σαουδική Αραβία, Κύπρος, κτλ) ή ακόμη και να περιέλθουν στην κατοχή µη κρατικών δρώντων, µετά ή πριν την πιθανή κατάρρευση του καθεστώτος.
- Η συριακή κρίση επεκτείνεται στο γειτονικό Λίβανο και δημιουργούνται προϋποθέσεις για ένα πιθανό νέο εμφύλιο, που θα μπορούσε να καταλήξει σε μια νέα αναμέτρηση μεταξύ του Ισραήλ και της Hezbollah, ανάλογης του 2006.
- Τα προσφυγικά ρεύματα που έχουν ξεπεράσει τις 200.000 συνεχώς αυξάνονται. Συνεπώς, οι γειτονικές χώρες θα κληθούν να αντιμετωπίσουν την ολοένα αυξανόμενη ανθρωπιστική κρίση. Στην Ελλάδα παρατηρείται αύξηση των Σύριων προσφύγων, ενώ οι αρχές αποφάσισαν τη λήψη επιπρόσθετων μέτρων τόσο στην περιοχή του Έβρου όσο και στη θαλάσσια περιοχή του ανατολικού Αιγαίου. Επίσης, δεν είναι απίθανο στο επόμενο χρονικό διάστημα η Κύπρος να αποτελέσει νέο προορισμό των Σύριων προσφύγων, λόγω της εύκολης θαλάσσιας πρόσβασης.
- Ανησυχίες εκφράζονται και για την τύχη των περίπου 2.000.000 Σύριων χριστιανών, η πλειοψηφία των οποίων διατηρεί καλές σχέσεις με το καθεστώς Assad. Σε περίπτωση πτώσης του αλαουιτικού καθεστώτος, η συμμετοχή του ελληνικού πολεμικού ναυτικού στη διεξαγωγή μιας επιχείρησης εκκένωσης των Σύριων χριστιανών από τα συριακά παράλια συνιστά ένα ορατό σενάριο.

Πέρα από τα παραπάνω, η Αθήνα προβληματίζεται για το ρόλο της Άγκυρας τόσο στη συριακή κρίση όσο και γενικότερα στις υπόλοιπες εξελίξεις της Μέσης Ανατολής, καθότι αναβαθμίζεται ο ρόλος της αφενός απέναντι στη Δύση (κυρίως απέναντι στην Ουάσιγκτον), αφετέρου απέναντι στο σουννιτικό κόσμο. Επιπρόσθετα, λόγω της συριακής κρίσης αλλά και των αμερικανικών πιέσεων, αυξάνονται οι πιθανότητες επαναπροσέγγισης του Τελ Αβίβ με την Άγκυρα, γεγονός που θα αντιμετωπιζόταν με ιδιαίτερη αμηχανία από την Αθήνα. Το μόνο «θετικό στοιχείο» για την Ελλάδα είναι η μεταστάθμευση επιπρόσθετων τουρκικών χερσαίων δυνάμεων κατά μήκος των συρο-τουρκικών συνόρων, για την αντιμετώπιση αφενός της δράσης των Κούρδων ανταρτών στις αντίστοιχες κουρδικές περιοχές της Συρίας, αφετέρου των μαζικών μεταναστευτικών ρευμάτων. Ουσιαστικά, η διαγραφόμενη κουρδική και συριακή απειλή κατά της Τουρκίας «εξασθενίζει» ως ένα βαθμό την τουρκική απειλή κατά της Ελλάδας.

Στην παρούσα φάση, η ελληνική κυβέρνηση συνασπισμού έχει επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και της πιθανής κοινωνικής αντίδρασης, που πιθανόν να προκαλέσει ρήγμα μεταξύ των τριών κυβερνόντων κομμάτων, και ακολούθως να τεθεί θέμα επιβίωσής της. Ως εκ τούτου, είναι προφανές ότι ναι μεν αντιλαμβάνεται και παρακολουθεί τις εξελίξεις σε περιφερειακό επίπεδο, ωστόσο η συριακή κρίση έχει τεθεί σε δεύτερη προτεραιότητα, καθότι ιεραρχείται ως μια εν δυνάμει απειλή που θα υφίσταται σε βάθος χρόνου και οι επιπτώσεις της αναμένονται να αντιμετωπισθούν στα πλαίσια της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Παρόλα αυτά, η ελληνική κυβέρνηση έχει τοποθετηθεί υπέρ της απόσυρσης του καθεστώτος Assad από την εξουσία.

Όσον αφορά την αντίδραση του Έλληνα πολίτη σε σχέση με τη συριακή κρίση, θα πρέπει να τονισθεί ότι είναι ανάλογη της πολιτικής του ιδεολογίας. Οι υποστηρικτές των αριστερών κομμάτων δίνουν έμφαση στα δεινά των Σύριων προσφύγων, οι οποίοι είναι σουννίτες, ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζουν τις φιλο-καθεστωτικές θέσεις της Μόσχας και του Πεκίνου. Δηλαδή, υπέρ του αλαουιτικού καθεστώτος. Αντίθετα, οι υποστηρικτές ακροδεξιών ιδεολογιών τάσσονται ανοιχτά κατά οποιασδήποτε πιθανότητας εισόδου Σύριων προσφύγων.

Γενικά, λόγω της εσωστρέφειάς του, ο μέσος Έλληνας πολίτης γνωρίζει ελάχιστα για την περιοχή της Μέσης Ανατολής. Ως εκ τούτου, αντιδρά επηρεαζόμενος από τα ΜΜΕ, τα blogs και τα Social Networks τα οποία έχει επιλέξει για να ενημερώνεται. Αυτά όμως με τη σειρά τους συνήθως αγνοούν τόσο τη σπουδαιότητα των γεωπολιτικών εξελίξεων στο γειτονικό αραβικό κόσμο, όσο και το μέγεθος της επιρροής που ασκούν αυτές οι εξελίξεις στην καθημερινότητα του Έλληνα πολίτη.

Βασίλης Γιαννακόπουλος, Γεωστρατηγικός αναλυτής και συγγραφέας του βιβλίου «Αραβική Άνοιξη – Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική»