Κυριακή των Πατέρων της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου Τίτου Γ΄8-15 - Αρχιμανδρίτης Ιωήλ Κωνστάνταρος

Σε πάρα πολλά σημεία ο λόγος του Θεού μας μιλά για τα καλά έργα και την ελεημοσύνη. Και πράγματι, το κεφάλαιο αυτό είναι εκ των ων ουκ άνευ της ορθοδόξου πνευματικής ζωής. Γι'αυτό και το αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής των Πατέρων της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου, στην κεντρική του ιδέα, μας μεταδίδει αυτό ακριβώς το μήνυμα της ανάγκης των καλών έργων.

Αλλά ας δούμε με ποιά ευκαιρία γράφει όλες αυτές τις θεόπνευστες συμβουλές ο θείος Παύλος.

Οι δύο συνεργάτες των αποστόλων, ο Ζηνάς ο νομικός και ο Απολλόδωρος, θα αναχωρούσαν από την Κρήτη. Έτσι ο Παύλος συμβουλεύει τον απόστολο Τίτο, αφού τους εφοδιάσει με όλα τα απαραίτητα για το ταξίδι τρόφιμα και ρούχα, παραλλήλως τον διδάσκει ότι θα πρέπει να μάθει σε όλους τους πιστούς να πρωτοστατούν σε έργα αγάπης και να συντρέχουν τους αδελφούς στις απαραίτητες ανάγκες τους.

Αυτό αποτελεί και το βασικό μήνυμα της περικοπής, μαζί βεβαίως με την συμβουλή που απευθύνει και που έχει να κάνει με τους αιρετικούς «αιρετικόν άνθρωπον, μετά μίαν και δευτέραν νουθεσίαν παραιτού, ειδώς ότι εξέστραπται ο τοιούτος και αμαρτάνει ων αυτοκατάκριτος». Δηλ. αιρετικό άνθρωπο, που επιμένει να δημιουργεί σκάνδαλα και διαιρέσεις στην Εκκλησία, μολονότι τον συμβούλευσες για πρώτη και δευτέρα φορά, παράτησε τον και απόφυγέ τον. Γνώριζε, ότι ένας τέτοιος άνθρωπος έχει διαστραφεί και αμαρτάνει και για την αμαρτία του αυτή ελέγχεται και κατακρίνεται από την συνείδησή του και από τον ίδιο τον εαυτόν του.

Ας δούμε όμως τώρα με ποιον τρόπο πρέπει να εργαζόμαστε τα έργα της αγάπης και γιατί;

Διότι, αδελφοί μου, η πράξη είναι που αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει απλώς μια θεωρητική πίστη. Μια πίστη θεωρητική, την οποία σε τελευταία ανάλυση διαθέτουν και τα δαιμόνια, σύμφωνα πάντοτε με την Γραφή (Ιακώβου Β΄9).

Η διαρκής μέριμνα και σπουδή για επιτέλεση καλών έργων, αποδεικνύει πρωτίστως σε μας τους ίδιους (κυρίως αυτό μας ενδιαφέρει) και κατόπιν και στους άλλους, ότι η ρίζα δεν είναι νεκρή. Η ρίζα είναι ζωντανή μέσα στην καρδιά μας, γι'αυτό και βλαστάνουν, ανθοφορούν και καρποφορούν τα έργα της αρετής.

Επικρατεί, δυστυχώς, μια λανθασμένη αντίληψη σε ορισμένους πιστούς, που προφανώς οι άνθρωποι δε γνωρίζουν σωστά την Ευαγγελική και κατηχητική διδασκαλία της Εκκλησίας μας, ότι ο λόγος περί καλών έργων, δεν στηρίζεται σε ορθόδοξη βάση, αλλά είναι επηρεασμένος από τον προτεσταντικό κόσμο!

Βεβαίως, όπως αντιλαμβάνεται ο κάθε καλοπροαίρετος άνθρωπος, και μόνο αυτός ο ισχυρισμός αποδεικνύει την ασχετοσύνη όσων παραδέχονται την ανόητη αυτή θεωρία. Δε θα απαντήσουμε στους φίλους μας αυτούς με την εύστοχη αλλά και νόστιμη απάντηση που έδωσε ένας Γέροντας, και μάλιστα ησυχαστής, σε έναν επισκέπτη του, όταν εκείνος ισχυρίστηκε τα περί προτεσταντισμού των καλών έργων, λέγοντάς του ότι: «είναι πλέον καιρός να παύσεις να πίνει νερό και να τρώς ψωμί, διότι και οι προτεστάντες κάνουν το ίδιο, δηλ. πίνουν νερό και τρώνε ψωμί, και άρα κινδυνεύεις να γίνεις και εσύ προτεστάντης». Όχι, δεν θα πούμε αυτό ή κάτι άλλο παρόμοιο που φαιδρύνει την ατμόσφαιρα  των ψευτοθεολογιών, αλλά θα αφήσουμε να μας απαντήσει ο ίδιος ο Παύλος με την όλη ζωή του, οι Άγιοι Απόστολοι, μα και αυτή η ίδια ή πράξις της Εκκλησίας μας επάνω στο θέμα αυτό της αγάπης,  της φιλανθρωπίας και των καλών έργων, που συνεχίζεται και οπωσδήποτε θα συνεχίζεται δια μέσου των αιώνων, έως το τέλος της ιστορίας.

Κυρίως όμως το όλο θέμα, το φωτίζει και το αποκαλύπτει Αυτός ο Αρχηγός της σωτηρίας μας, ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός στην επί του όρους ομιλία Του, όταν εκφέρει τον περίφημο μακαρισμό για τους ελεήμονες: « Μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται»! (Ματθ. Ε΄ 7).

Εννοείται, ότι δεν έχουμε εργοσωτηρία, αλλά Χριστοσωτηρία. Δηλ. Δεν σωζόμαστε από τα έργα και μόνο, αλλά  από το λυτρωτικό έργο του Χριστού. Όμως, για να έρθει αυτή η σωτηρία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, μάλλον για να μας χαρίσει αυτή τη σωτηρία ο Λυτρωτής μας, θα πρέπει να τον αγαπήσουμε «εξ όλης της καρδίας και εξ όλης της ψυχής και εξ όλης της διανοίας μας»(Ματθ. ΚΓ΄ 37). Και όπως πρέπει να κατανοούμε, η αγάπη αυτή περνά μέσα από τον άνθρωπο. Τον πτωχό και έχοντα ανάγκη συνάνθρωπό μας. Τον αδελφό μας. Τόσο πολύ αγάπησε τον ταλαίπωρο και πτωχό άνθρωπο ο Θεός, ώστε ο ίδιος ο Υιός και Λόγος του Θεού, έγινε πτωχός άνθρωπος! (Ιωάννου Γ΄16).

Είναι λοιπόν βασικότατος ο λόγος που πρέπει να δείχνουμε έμπρακτη την πίστη μας με έργα ευποιείας και αγάπης. Μας τον αναπτύσει τον λόγο αυτό ο ίδιος ο Απόστολος στην συνέχεια.

Ζητά να εργαζόμαστε τα έργα αυτά, περισσότερο για εμάς τους ιδίους. Για να βοηθηθούμε εμείς πρώτα. Τούτο φαίνεται καθαρά και στην πρόταση με την οποία αιτιολογεί τον θεόπνευστο ισχυρισμό του. Συνιστά δηλ. στους πιστούς να εργάζονται για να μην είναι άκαρποι: «μανθανέτωσαν δε και οι ημέτεροι καλών έργων προϊστασθαι εις τας αναγκαίας χρείας, ίνα μη ώσιν άκαρποι» (Τίτου Γ' 14). Δηλ. Ας μαθαίνουν και οι δικοί μας να πρωτοστατούν σε καλά έργα, για να αντιμετωπίζουν τις επείγουσες υλικές ανάγκες, ώστε η ζωή τους να μην είναι άκαρπη.

Άρα λοιπόν, ενδιαφέρεται περισσότερο γι'αυτούς που δίνουν και έπειτα γι'αυτούς που λαμβάνουν. Και όπως γίνεται κατανοητό, τα έργα της αγάπης δε γίνονται ούτε με γκρίνια ούτε με καταναγκασμό. Αν είναι έτσι, καλύτερα να μην «προσφέρει» ο «πιστός».

Τα έργα αγάπης τα εργαζόμαστε, πρέπει να τα εργαζόμαστε, όχι από λύπη ή από ανάγκη, αλλά με χαρά και ιερό ενθουσιασμό. Και τούτο διότι όταν υπάρχει η ειλικρινής και ευλογημένη διάθεση ο άλλος λαμβάνει με χαρά την προσφορά και δοξάζει τον Θεό, αλλά και διότι «ιλαρόν δότην αγαπά ο Θεός» (Β' Κορ. Θ' 7).

Χρειάζεται άρα να τονίσουμε ότι δεν μπορεί να έχει καμμία σχέση με τα έργα αγάπης ό,τι δίνεται για λόγους προπαγανδιστικούς ή για να προβληθούν κοσμικώ τω τρόπω κάποιες οργανώσεις; Όλοι, λίγο έως πολύ κατανοούμε περι ποίων καταστάσεων γίνεται αυτή η αναφορά...

Όχι αδελφοί μου. Τα έργα της αγάπης θα γίνονται με ιερό μεν ενθουσιασμό και υπακοή στο θέλημα του Θεού, αλλά ταυτοχρόνως θα γίνονται και με διάκριση και σιωπή. Ας γνωρίζουμε δε ότι ο θόρυβος δεν κάνει καλό και το καλό δεν κάνει θόρυβο. Επειδή όμως λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι, αργά ή γρήγορα, θέλοντας και μη, η Χάρις του Θεού φανερώνει το θετικό αλλά και αποκαλύπτει και αποδοκιμάζει το αρνητικό και κυρίως, απορρίπτει το υποκριτικό.

Αγαπητοί μου, όλοι μας ζούμε σε μια εποχή και σε μια κοινωνία που διέρχεται κρίση. Κρίση απ'όλες τις πλευρές. Άλλος λίγο και άλλος πολύ, όλοι μας έχουμε γευθεί την πραγματικότητα αυτή. Και ναι μεν, στην επαρχία θα λέγαμε ότι τα πράγματα είναι ακόμα κάπως καλά και υποφερτά, διότι είναι τέτοια η φύσις των πραγμάτων, και κατορθώνουν οι οικογένειες να πορεύονται. Στις μεγάλες όμως πολιτείες τί γίνεται; Πού θα βρουν οι αδελφοί μας χρήματα για θέρμανση τώρα που έρχεται ο χειμώνας; Και ακόμα περισσότερο πώς θα εξοικονομήσουν «τον άρτον τον επιούσιον» όταν η καταραμένη ανεργία μαστίζει σε τόσο υψηλά ποσοστά τους νέους κυρίως οικογενειάρχες; Θα βοηθήσει το κράτος να ανταπεξέλθουμε όλων αυτών των ζοφερών καταστάσεων; Μακάρι. Ευχή και προσευχή μας είναι να εξέλθουμε από την κάμινο των ευρωπαίων και όχι μόνον «στραγγαλιστών», και να εισέλθουμε στην αναψυχή της παραγωγής και της ορθής οικονομικής αναπτύξεως, αφού εννοείται, βάλουμε πρώτα μυαλό...

Τί όμως ακριβώς θα γίνει, τώρα που λείπουν οι εμπνευσμένοι ηγέτες (απ΄όλους δυστυχώς τους τομείς), και απουσιάζουν από το ιστορικό προσκήνιο οι ηθικές και φωτισμένες προσωπικότητες; Τί μέλει γενέσθαι τώρα που φαίνεται να ανέρχονται οι άθεοι, οι υβριστές των θείων και των Αγίων; Τώρα που λυσσούν οι άπιστοι και οι τύποι του αντιχρίστου;

Θα απογοητευθούμε ή θα αρνηθούμε τον αγώνα; Μήπως πάλι παύσουμε την προσφορά της αγάπης   , χωρίς την οποία δεν υπάρχει ζωή; Μόνο αυτό δε θα συμβεί, με την Χάρη του Θεού.

«Ουδέν κακόν αμιγές καλού». Τώρα πλέον μας δίνεται η δυνατότητα να συνειδητοποιήσουμε πού ακριβώς αλλά και πώς σφάλαμε, ώστε να αποφασίσουμε να διορθωθούμε. Κυρίως δε τώρα, δίνεται η δυνατότητα στην οργανωμένη φιλανθρωπία της Εκκλησίας μας, αλλά και στην ευλογημένη ιδιωτική πρωτοβουλία, ώστε να αναπτυχθεί και να κραταιωθεί το στρατόπεδο της αγάπης.

Τώρα, μπορούμε σε αρκετές των περιπτώσεων να βιώσουμε τους πρώτους αποστολικούς χρόνους που τα πάντα ήταν κοινά!...

Αδελφοί μου, η κρίση που μας μαστίζει, δεν είναι τόσο οικονομική όσο και κυρίως και πρωτίστως πνευματική. Και επειδή τα χρήματα δεν έχουν καμμία αποταμιευτική αξία, η καλύτερη επένδυση είναι να αποταμιεύουμε το υστέρημά μας στα πρόσωπα των αδελφών που έχουν ανάγκη. Και είναι τόσοι πολλοί...

Ας είμαστε δε βέβαιοι ότι η θερμή καρδιά με τη γενναία προσφορά, μας κάνουν να συνειδητοποιούμε τον λόγο της υπάρξεώς μας πάνω στη γη, και ταυτοχρόνως μας χαρίζουν την ευλογία της εν Χριστώ αγάπης για όλο τον κόσμο.

Αμήν.

Αρχ. Ιωήλ Κωνστάνταρος

Κόνιτσα