Άγιοι Πάπες της Ρώμης...

του Αρχιμ. π. Χρυσοστόμου Ξενιτόπουλου προϊσταμένου Ι.Ν. Αγίας Θέκλας Μηλοχωρίου Πτολεμαϊδος

Πάπας σημαίνει πατέρας. Είναι λέξη που βρίσκεται σε διάφορες παραλλαγές σε γλώσσες του κόσμου.

Στο χριστιανισμό αποτελεί τίτλο για τους επισκόπους Ρώμης και Αλεξανδρείας. Και ο μεν πατριάρχης της παλαιάς Ρώμης τιτλοφορείται από τους αρχαίους χρόνους μόνο Πάπας (και Ποντίφιξ από το Λατινικό Pontifex= Αρχιερέας),ο δε δεύτερος Πάπας και Πατριάρχης της μεγάλης πόλεως Αλεξάνδρειας. Ειδικά στην Αίγυπτο δινόταν ο τίτλος και στους επισκόπους και πρεσβύτερους σαν προσφώνηση.

 

Ο επίσκοπος Ρώμης αποκαλούνταν  ακόμη «αγιότατος» από τους ανατολικούς μέχρι του σχίσματος. Ο Ιουστινιανός γράφει για τον «αγιότατο πάπα Βιγίλιο».

Στους δέκα πρώτους αιώνες της ενωμένης Μιας, Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας ,η Ρώμη πρόσφερε μια εικάδα και πλέον αγίων παπών (16 είναι γραμμένοι στο Βυζαντινό Αγιολόγιο και 6 ακόμα θα αναφερθούν), αυτοί που δεν αναγράφονται Ανάκλητος , Ανίκητος, Μιλτιάδης, Ελεύθερος και Δάμασος συν ένας που από λάθος αναφέρεται ως επίσκοπος Ρώμης Απολλώνιος.Στο Δυτικό δεν αναφέρονται ως άγιοι ο Λιβέριος και ο Θεόδωρος  ο Α ίσως γιατί ασχολήθηκαν με υποθέσεις της Ανατολής.

Οι βίοι των αγίων παπών Σιλβέστρου Α ,Κλήμεντος Α  κα Γρηγορίου Α του Διαλόγου είναι εκτεταμένοι και χρειάζονται ιδιαίτερη αναφορά. Εδώ παρουσιάζονται λίγα στοιχεία μόνο. Για τον καθένα χρειάζεται ειδικό άρθρο.

Μέχρι το 230 μ.Χ. δεν έχουμε πλήρεις χρονολογίες και ημερομηνίες ανάληψης και παραμονής στο θρόνο. Από του Ποντιανού και μετά (230-235) χάριν συντομίας θα παραλειφθούν.

Ορισμένοι πάπες πέθαναν σε άλλη ημερομηνία από αυτήν που εορτάζουν.

Ο Σίλβεστρος στις 31/12 και εορτάζει 2/1 μετά τον Άγιο Βασίλειο. Στην Ανατολή έριξαν το βάρος στον φωστήρα της Καισαρείας. Αλλού υπάρχουν δύο μνήμες ,η κανονική και η άλλη που μάλλον είναι η ανακομιδή ή κάποιο άλλο γεγονός.

Έτσι η 13η και 14η είναι η μη κανονική εορτή του Αγ.Μαρτίνου και η κανονική την 20η /9 . Το ίδιο συμβαίνει και με τον Αγ.Αθανάσιο και Κύριλλο, πάπες Αλεξάνδρειας που έχουν δύο μνήμες, μια κοινή 18/1 και την κανονική τους 2/5 και 9/6.

Αλλού τυχαίνει την ίδια μέρα να εορτάζει η Δύση κάποιον πάπα και η Ανατολή κάποιον άλλον(π.χ 17/4 τον Ανίκητο η  Δύση ,κανονική μνήμη , τον Αγαπητό Α η Ανατολή , μη κανονική μνήμη).

Αφήνοντας  τα αίτια του Σχίσματος και τους  πάπες  που αποσκίρτησαν από την Ορθοδοξία ,ας δούμε τους Αγίους εξ αυτών με χρονολογική σειρά.

ΛΙΝΟΣ ( 64 Ή 67-76 Ή 79) . Πρώτος επίσκοπος Ρώμης.

Σύμφωνα με τις «Αποστολικές Διαταγές» χειροτονήθηκε από τον Παύλο και ο Πέτρος χειροτόνησε τον Κλήμη. Οι Απόστολοι ως παντεπίσκοποι της Οικουμενικής Εκκλησίας λειτουργούσαν και χειροτονούσαν παντού.

Δεν έγιναν Επίσκοποι πόλεων ή περιοχών. Έτσι ο Πέτρος και ο Παύλος βρίσκονταν μαζί στη Ρώμη αν δεν μαρτύρησαν και μαζί ή με διαφορά τριών ετών.

Ο Παύλος δεν ήταν στην επισκοπή του Πέτρου ,ούτε υποτασσόταν στον Πέτρο. Ενεργούσαν από κοινού. Αυτό το επισκοπικό σύστημα αλληλοβοήθειας εφαρμόστηκε και με τους τρείς πρώτους πάπες (οι δύο υπήρξαν βοηθοί του πρώτου και διαδέχτηκαν ο ένας τον άλλον).

Ο Κλήμης παραιτήθηκε από την προεδρία  όσο ζούσαν ο Λίνος και Ανάκλητος.

Ο Παύλος αναφέρει το Λίνο στην Β΄προς Τιμόθεον επιστολή (δ΄21). Η παράδοση τον θέλει μάρτυρα να πεθαίνει  με αποκεφαλισμό. « Λίνον τυφόμενον (καπνιζόμενο)ού σβέσει ο Θεός» (Ησ.42,3)και αναφέρει τα λόγια του και ο Ματθαίος (12,20). Λυχνάρι που πάει να σβήσει ,δε θα το σβήσει. Έτσι είναι και κάθε άνθρωπος . Στη Ρώμη μπήκε ο πρώτος λίνος(λύχνος) για να φωτίσει την Δύση ,όπως στην Ανατολή μπήκε ο πρώτος Στάχυς για εκατονταπλασιάσει τον καρπό. Στο Λίνο εφαρμόστηκαν οι εντολές του Θεού «θα ντυθεί ο ιερεύς χιτώνα λινούν»(Λευιτ.6,10) «με χιτώνα λινούν αγιασμένο θα ντυθεί και  ζώνη λινή» (16,4) και «πήρε ζώνη λινή» (Ιουδίθ 16,8).

Ο πρώτος πατέρας της Δύσεως με το θάνατο του πήγε εκεί που είναι «ντυμένοι με λινό καθαρό και λαμπερό και έχουν χρυσές  ζώνες γύρω από τα στήθη τους» (Αποκ.15,6) .Λαμπερά λινά φοράνε οι άγγελοι και οι σωσμένοι στην Βασιλεία του Θεού. Εορτάζει στις 5 Νοεμβρίου και μαζί με τους άλλους Αποστόλους στη Σύναξη των 70 Αποστόλων (4/1)

ΑΝΑΚΛΗΤΟΣ (76 ή79-88 ή 91)

Το όνομα του αναφέρεται και ως Ανέγκλητος (ανεπίληπτος)και Κλητός .Εφαρμόζονται σε αυτόν τα λόγια του Παύλου «πρέπει ο επίσκοπος να είναι  ανεπίληπτος. αυτά να παραγγέλνεις για να είναι ανεπίληπτοι ..(Β΄Τιμ.3,2 &5,7 &6,14) και «κλητός Απόστολος» (Ρωμ.1.1) Για τη σειρά της επισκοπής του οι γνώμες διίστανται.

Άλλοι τον θεωρούν δεύτερο και άλλοι τρίτο πάπα Ρώμης. Δηλαδή , Λίνος, Ανάκλητος, Κλήμης και αντιστρόφως ,Λίνος, Κλήμης , Ανάκλητος. Οι γνώμες διαφέρουν και στις χρονολογίες, μεταξύ 77-88 και 78-91 μ.Χ .Φέρονται στο όνομα του (ίσως όχι ορθώς) τρείς επιστολές.

Κατά την παράδοση ήταν Αθηναίος. Ονομάζεται και Ανίκητος (είναι άλλος ο Ανίκητος ο Α) και αυτός πρέπει να είναι ο πνευματικός πατέρας του Αγ.Ελευθερίου επισκόπου Αυλώνος και Ιλλυρικού που μαρτύρησε επί Αδριανού (μεταξύ 117-138).

Ο Ελευθέριος λέγεται «του Ανίκητου του ιερού φυτεία». Επειδή ο Ανίκητος Α΄ έγινε πάπας αργότερα ,το 155 μ.Χ ,συνάγεται ότι χειροτονήθηκε από αυτόν τον Ανίκητο που λέγεται και Ανάκλητος. Στη Δύση εορτάζεται στις 13 Ιουλίου.

ΚΛΗΜΗΣ Α΄ (88 ή 91 -97 ή 100 μ.Χ. )

Ένας από τους πρώτους αποστολικούς πατέρες (άμεσοι διάδοχοι των αποστόλων, χειροτονήθηκαν από αυτούς). Ορισμένοι τον θεωρούν Ρωμαίο αριστοκράτη και μάλιστα από βασιλικό γένος πράγμα αμφίβολο.

Γιός του Φαύστου και της Ματθιδίας καταρτισμένος  στην γνώση της εποχής. Έγραψε στα Ελληνικά και το όνομα του είναι Ελληνικό (= κλήμα), τέτοιο δεν είχαν οι Ρωμαίοι. Άρα ήταν Έλληνας και όχι Ρωμαίος. Αυτά φέρνει ως αποδείξεις ο Νικηφόρος Θεοτόκης.

Κατά τον Ευσέβιο διετέλεσε πάπας τα έτη 99-101. Ίσως είναι ο από τον Παύλο αναφερόμενος στην προς Φιλιππισίους επιστολή ,δ΄,3. όπως λένε οι Ευσέβιος,  Επιφάνειος και Ιερώνυμος).

Άλλοι τον ταυτίζουν με τον εξάδελφο του Δομιτιανού Φλάβιο Κλήμη που φονεύτηκε το 95 με διαταγή του «για το έγκλημα της αθεΐας» (για την Χριστιανική του πίστη, έτσι έλεγαν οι εθνικοί τους Χριστιανούς ,άθεους γιατί δεν προσκυνούσαν τα είδωλα).

Αλλά ο πάπας Κλήμης επέζησε από το διωγμό του Δομιτιανού .Δεν ήταν λοιπόν συγγενής του . Τα Κλημέντια κείμενα  για την ζωή του αγίου,τον αναφέρουν ως πρώτο πάπα Ρώμης, αλλα μάλλον είναι ο τρίτος. Ο Ειρηναίος και Ευσέβιος δεν τον αναφάρουν ως μάρτυρα.

Είναι όμως καταγεγραμμένος ως ιερομάρτυρας. Εξορίστηκε στην  Χερσώνα της Κριμαίας. Ρίχτηκε από τον έπαρχο στη θάλλασα αφου  του έδεσαν άγκυρα στο λαιμό. Κάθε χρόνο γινόταν θαύμα στο σημείο του μαρτυρίου του.

Τα νερά τραβιούνταν την ημέρα της μνήμης του και  αποκαλυπτόταν θαυμαστός αχειροποίητος ναός όπου βρισκόταν τα λείψανα του αγίου και οι πιστοί πήγαιναν και τελούσαν την πανήγυρη. Τα νερά κάλυπταν το χώρο αμέσως μετά την αποχώρηση των τελευταίων.

Κάποτε  κάποιοι γονείς φεύγοντας βιαστικά ξέχασαν το μικρό παιδί τους εκεί. Θρηνώντας  το παιδί για  ένα χρόνο ως πνιγμένο  πήγαν το επόμενο έτος ελπίζοντας να βρούν ίσως κάτι από τα λείψανα του.

Και το βρήκαν σώο. Στην έκπληξη τους πως επέζησε εκεί μεσα στα νερά, ο μικρός έλεγε πως ο άγιος τον έτρεφε και τον φύλαγε από τα θηρία της θάλασσας. Τι ακριβώς έγινε αργότερα με αυτόν το ναό δεν γνωρίζουμε, ούτε και μέχρι πότε γινόταν το θαύμα.

Αργότερα οι άγιοι αδελφοί Μεθόδιος και Κύριλλος ερχόμενοι στη Χερσώνα βρίσκουν το λείψανο του αγίου (το οποίο σήμερα βρίσκεται στην ιερά μονή του στο Ίγκερμαν  της Ταυρικής και μέρος του μετέφεραν στη Ρώμη γενόμενοι δεκτοί με πολλή ευμένεια από τον πάπα Αδριανό Β΄ το 867 μ.Χ. Ο Κλήμης έγραψε επιστολή προς Κορινθίους.

Στην επιστολή αυτή δεν αναφέρεται ο συντάκτης αλλά ισχυρή παράδοση στην Ανατολή δέχεται ως συγγραφέα τον Κλήμεντα (Διόνυσος Αλεξανδρείας,Ηγήσιππος,Ευσέβιος) Ακολουθεί τα βήματα του Παύλου ζητώντας από αυτούς να ειρηνεύσουν από έριδες. Η ελληνική και συριακή παράδοση δέχεται και δεύτερη επιστολή του Κλήμη προς Κορινθίους.

Όσα αναφέρονται σε αυτές χρήζουν ιδιαίτερης αναφοράς και άρθρων ξεχωριστών. Αναφέρουμε κάτι για την αγάπη: «Η αγάπη μας κολλά με τον Θεό, η αγάπη δεν φέρνει σχίσμα (Πολύ χαρακτηριστικό. Το σχίσμα των εκκλησιών  έγινε επειδή δεν υπήρχε αγάπη για την αλήθεια).

Η αγάπη δεν επαναστατεί , όλα τα εκτελεί με ομόνοια .Με την αγάπη  τελείωσαν όλοι οι εκλεκτοί του Θεού. Χωρίς αγάπη τίποτα δεν είναι ευάρεστο στον Θεό» (49,2-5) Η μνήμη του εορτάζεται στις 24 Νοεμβρίου μαζί με τον ιερομάρτυρα πάπα και πατριάρχου Αλεξανδρείας Πέτρου Α΄.  Το δίστιχο του λέει : «Ρίχτηκε ο Κλήμης στον βυθό με άγκυρα πηγαίνοντας στον Χριστό που είναι η οριστική άγκυρα»

πηγή