Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσίν· μηδὲ βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αὐτοὺς ἐν τοῖς ποσὶν αὐτῶν, καὶ στραφέντες ῥήξωσιν ὑμᾶς.

Πέμπτη, Αυγούστου 29, 2013

Η Σμύρνη μάνα καίγεται…


Φωτογραφίες από την κορύφωση της τραγωδίας, με τον ξεριζωμό του ελληνικού πληθυσμού από τη Μικρά Ασία...

Tου Αλέκου Ανδρικάκη
 
Ήταν τέτοιες μέρες, πριν από ακριβώς 91 χρόνια. Ο ελληνισμός της Μικρασίας ξεριζωνόταν με τον πιο βίαιο τρόπο από τα μέρη που έζησε 3.000 χρόνια. 

Ξεκινούσε έτσι μια ακόμη εθνική καταστροφή στην οποία οδήγησαν τα λάθη της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας και η πολιτική των «συμμάχων» μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Κεμάλ Ατατούρκ βρήκε την κατάλληλη ευκαιρία να ξεριζώσει, να εξοντώσει τον ελληνισμό. Του την έδωσαν αυτή την ευκαιρία οι αντίπαλοι… 
Η τελική φάση της Μικρασιατικής Καταστροφής ξεκίνησε στις 27 Αυγούστου 1922. Μέσα σε πέντε μέρες ο τουρκικός στρατός έκαψε, σκότωσε ατίμωσε κάθε τι ελληνικό στη Σμύρνη.

 Ο τραγικός απολογισμός ήταν, 25.000 νεκροί και τραυματίες στρατιώτες. Πάνω από 1.500.000 Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες των προγόνων τους και να έρθουν σαν πρόσφυγες στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τους πάνω από 600.000 νεκρούς. Ανάμεσα στα θύματα, ο μητροπολίτης Σμύρνης, Χρυσόστομος. 

Ήταν το τέλος της ελληνικής παρουσίας στα μικρασιατικά παράλια, που είχε αρχίσει να μετρά αντίστροφα από τα 1919, όταν μετά τη διάσκεψη των Παρισίων που παραχωρούσε στον έλεγχο της Ελλάδας, η ελληνική ηγεσία αποφάσισε να εκστρατεύσει στη Μικρά Ασία και να την ελέγξει ολόκληρη.

 Και, επιπλέον, με την παρότρυνση των «συμμάχων» νικητών του πρώτου πολέμου έβαλε το στόχο όχι μόνο να ελέγξει απόλυτα τις περιοχές, αλλά, παρά τον χωρίς οργάνωση και κουράγιο από τους συνεχείς πολέμους στρατό, έθεσε σε υλοποίηση τη… «μεγάλη ιδέα» την επανάκτησης της Κωνσταντινούπολης! Οι «σύμμαχοι», όταν ήταν εμφανές ότι αυτή όλη ήταν μια χαμένη υπόθεση, έγιναν «ουδέτεροι»…
  
Σήμερα παρουσιάζουμε φωτογραφίες από εκείνες τις τραγικές ημέρες.
 
Στην πρώτη, που υπάρχει στα αρχεία του Αμερικανικού Κογκρέσου, φαίνεται η προκυμαία της Σμύρνης στην οποία, όπως σημειώνεται στον τίτλο της φωτογραφίας, τη στιγμή της αποτύπωσης της εικόνας είχαν συγκεντρωθεί 300.000 ψυχές, αναζητώντας τρόπο σωτηρίας και διαφυγής…
 
Στη δεύτερη, που είχε δημοσιευτεί στη γαλλική εφημερίδα “Le Petit Journal”, στις 17 Σεπτεμβρίου 1922, φαίνονται Έλληνες της Σμύρνης να προσπαθούν να επιβαστούν στα πλοία και να ταξιδέψουν προς τη σωτηρία τους…
 
 
Στην τρίτη η οποία έχει ληφθεί λίγο καιρό μετά την τραγωδία και υπάρχει επίσης από τα αρχεία του Κογκρέσου, φαίνεται ένα μέρος της καταστροφής. Τα κτίρια στην προκυμαία είναι όλα ερείπια…
 
Παράλληλα θα επιχειρήσουμε να θυμηθούμε ποια ήταν η Σμύρνη των Ελλήνων, πριν την καταστροφή. Παραθέτουμε μερικά στοιχεία που δείχνουν την πνευματική, πολιτισμική και κοινωνική παρουσία των Ελλήνων, μέσα από στοιχεία που έχει συγκεντρώσει η Βικιπαιδεία.
  
Οι εκκλησίες
  
Η Σμύρνη, (ο Κάτω Μαχαλάς), προ της καταστροφής της το 1922, είχε 16 ορθόδοξους ναούς με σημαντικότερο το μεγάλο μητροπολιτικό ναό της Αγίας Φωτεινής με το μεγαλοπρεπές και εξαίρετης τέχνης μαρμάρινο κωδωνοστάσιο, που κτίσθηκε τον 17ο αιώνα, καταστράφηκε από σεισμό το 1688, ανοικοδομήθηκε το 1690 και επανοικοδομήθηκε το 1692 μετά από πυρκαγιά που σημειώθηκε. Αποτελούσε τον κατ΄ εξοχή σμυρναίικο ναό, όπου τελούνταν στη μικρή περίοδο της απελευθέρωσης όλες οι επίσημες λειτουργίες και εθνικές τελετές. Τόσο ο ναός όσο και το κωδωνοστάσιο ανατινάχθηκαν με δυναμίτιδα από τους Τούρκους μετά την καταστροφή. Οι άλλοι ναοί ήταν του Αγ. Γεωργίου, κοντά στη μητρόπολη, της Κοίμησης της Θεοτόκου, στη συνοικία Φασουλά, ο ναός του ορφανοτροφείου Σμύρνης, που εκκλησιαζόταν η αριστοκρατία, ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου, στα Σχοινάδικα, οι ναοί Αγ. Αικατερίνης, Αγ. Τρύφωνα, Αγ. Δημητρίου, Αγ. Χαραλάμπους και Ευαγγελιστρίας, (στην ελληνική συνοικία), ο ναός του Αγ. Νικολάου στην αρμενοσυνοικία, του Αγ. Βουκόλου, στο σταθμό Κασαμπά, του Αγ. Κωνσταντίνου, του Αγ. Ιωάννη Θεολόγου και της Μεταμόρφωσης στη συνοικία Μορτάκια, του Τιμίου Προδρόμου στη Λυγαριά, και των Ταξιαρχών στο περίβολο του νεκροταφείου. Απ΄ όλους τους παραπάνω ναούς οι μόνοι που υφίστανται σήμερα είναι ο Άγιος Βουκόλος (Άη Βούκλας) πλήρως ανακαινισμένος αλλά χωρίς τον τρούλο του και ο Τίμιος Πρόδρομος της Λυγαριάς, χωρίς στέγη. Άλλοι κάηκαν, άλλοι γκρεμίστηκαν και στη θέση τους ανοίχθηκαν λεωφόροι και δημιουργήθηκαν πάρκα. Κάποιοι άλλοι που διασώθηκαν μετατράπηκαν σε τεμένη, σχολεία και αρχικά αποθήκες.
  
Εκπαιδευτήρια
  
Από τα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα σημαντικότερη ήταν η "Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης" (αρρένων), που ιδρύθηκε το 1717 με πλήρες γυμνάσιο με διάφορα παραρτήματα, όπως οι δημοτικές σχολές του Τιμίου Προδρόμου και το Κιουπετσόγλειο. Η σχολή αυτή περιελάμβανε επίσης βιβλιοθήκη με 35.000 τόμους και 180 ιστορικά χειρόγραφα, μικρό μουσείο με αρχαία εκθέματα και μεγάλη νομισματική συλλογή. Αντίστοιχη σχολή θηλέων ήταν το "Κεντρικόν Παρθεναγωγείον", που είχε εγκατασταθεί αρχικά (1837) στον περίβολο της Μητρόπολης και από το 1883 σε μεγαλοπρεπές οικοδόμημα που είχε δωρίσει ο Δ. Κιουπετζόγλου. Και τα δύο αυτά μαρμάρινα οικοδομήματα σώζονται μέχρι σήμερα και στεγάζουν τουρκικά γυμνάσια.
 
Νοσοκομεία
 
Σημαντικότερα από τα ευαγή ιδρύματα ήταν το "Γραικικό Νοσοκομείο" ή "Νοσοκομείο του Αγ. Χαραλάμπους", που είχε ιδρυθεί από τον Π. Σεβαστόπουλο, (που περιελάμβανε 2 τμήματα χειρουργικής, 2 παθολογίας, 1 οφθαλμιατρικής, 1 μαιευτικής, 1 ψυχιατρικής, και γηροκομείο), το "Βρεφοκομείον Σμύρνης" που είχε ιδρυθεί το 1902, και το "Ορφανοτροφείον Σμύρνης" που λειτουργούσε από το 1870. Ανάλογα τέτοια νοσοκομεία είχαν ιδρύσει και οι Καθολικοί και οι Αρμένιοι, που όμως όλα καταστράφηκαν στη μεγάλη πυρκαγιά.
  
Πνευματική κίνηση
  
Η πνευματική κίνηση των Ελλήνων στη Σμύρνη άρχισε ν΄ αναπτύσσεται στις αρχές του 19ου αιώνα. Πρώτος που φέρεται να ίδρυσε κοινωνικό πνευματικό κέντρο ήταν ο Κωνσταντίνος Οικονόμος, που ίδρυσε την "Ιωνική Λέσχη" που διατηρήθηκε μέχρι το 1922. Ακολούθησαν και άλλα, όπως το "Μουσείο" το 1838, το "Φιλολογικό Μουσείο" το 1854, ο "Σύλλογος προς διάδοση των ελληνικών γραμμάτων" και ο σύλλογος "Όμηρος", που εξέδιδε και ομώνυμο περιοδικό.
  
Εφημερίδες - περιοδικά
  
Ιδιαίτερη επίσης ανάπτυξη είχε σημειώσει και η ελληνική δημοσιογραφία με την αρχαιότερη ελληνική εφημερίδα την "Αμάλθεια", που εκδιδόταν από το 1838 μέχρι το 1922 με τελευταίους διευθυντές έκδοσης τους Σ. Σολομωνίδη και Θ. Υπερίδη. Άλλες ελληνικές εφημερίδες της Σμύρνης ήταν η "Αρμονία" του Μ. Σεϊζάνη, η "Ιωνία", η "Νέα Ιωνία", η "Πρόοδος", καθώς και διάφορα περιοδικά, όπως το φιλολογικό ο "Κόσμος" και το σατιρικό "Κόπανος" του Γ. Αναστασιάδη.
  
Σημειώνεται ότι από τα τέλη της δεκαετίας του 1840, όπως μαρτυρείται από τον Χρήστο Σολομωνίδη, στη Σμύρνη λειτουργούσαν 10 τυπογραφεία, όπου στα 5 εξ αυτών τυπώνονταν οι εβδομαδιαίες ελληνικές εφημερίδες "Αμάλθεια", "Ιωνικός Παρατηρητής", "Άργος" και η "Ιωνική Μέλισσα" καθώς και το περιοδικό "Αποθήκη των Ωφελίμων Γνώσεων".
 
Στη δε στατιστική που είχε προβεί ο Κάρολος ντε Σερζέ (Charles de Scherzer) το 1870 στη Σμύρνη λειτουργούσαν 17 τυπογραφεία, εκ των οποίων 10 ήταν ελληνικά, 3 αρμενικά, 2 γαλλικά, 1 τουρκικό και 1 εβραϊκό. Συνολικά κυκλοφορούσαν 134 εφημερίδες, περιοδικά και επιθεωρησιακά έντυπα.
  
Φυσικά ονομαστή ήταν η εμπορική δραστηριότητα των Σμυρναίων.






Πηγήαντιγραφή

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Το «Ελληνικά και Ορθόδοξα» απεχθάνεται τις γκρίνιες τις ύβρεις και τα φραγγολεβέντικα (greeklish).
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
1) Ο σχολιασμός και οι απόψεις είναι ελεύθερες πλην όμως να είναι κόσμιες .
2) Προτιμούμε τα ελληνικά αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ότι γλώσσα θέλετε αρκεί το γραπτό σας να είναι τεκμηριωμένο.
3) Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
4) Κανένα σχόλιο δεν διαγράφεται εκτός από τα spam και τα υβριστικά

  Ἕκαστον μέλος τῆς ἁγίας σου σαρκός ἀτιμίαν δι' ἡμᾶς ὑπέμεινε τὰς ἀκάνθας ἡ κεφαλή ἡ ὄψις τὰ ἐμπτύσματα αἱ σιαγόνες τὰ ῥαπίσματα τὸ στό...