ΑΙΡΕΣΕΙΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

Ο Σίμων ο μάγος ζητά από τους Αποστόλους Πέτρο και Ιωάννη να του χαρίσουν επί χρήμασι το Άγιο Πνεύμα. Θεωρείται ο πατέρας όλων των αιρέσεων


 Ο περισσότερος κόσμος πιστεύει πως οι αιρέσεις είναι σύγχρονο φαινόμενο και δείχνει την απιστία της εποχής μας . Θα εκπλαγούν όμως οι περισσότεροι αν μάθουν, πως οι αιρέσεις όχι μόνο υπήρχαν εδώ και χιλιάδες χρόνια αλλά είναι και τόσο παλιές όσο και ο ίδιος ο Χριστιανισμός. Άλλωστε κάποιες από αυτές αναφέρονται και στα βιβλία της Καινής Διαθήκης. Έτσι σκεφτήκαμε να αφιερώσουμε ένα άρθρο που να αναφέρεται στις αιρέσεις στα χρόνια των Αποστόλων. 

 Η ΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΣΙΜΩΝΑ ΤΟΥ ΜΑΓΟΥ 

Ξεκινάμε την αναφορά μας στις αιρέσεις στα χρόνια των Αποστόλων, με την αίρεση του Σίμωνα του μάγου, ο οποίος θεωρείται και ο πατέρας όλων των αιρέσεων.
 Καταγόταν από την κωμόπολη Γίτθων της Σαμάρειας και με τα μαγικά του τεχνάσματα είχε εντυπωσιάσει τους συμπατριώτες του σε τέτοιο βαθμό, ώστε να θεωρείται η «Μεγάλη Δύναμη του Θεού». Πιθανολογείται ότι έγραψε και βιβλίο που περιέχει την διδασκαλία του με τον τίτλο «Απόφαση Μεγάλη» το οποίο όμως έχει χαθεί. 
Τον Σίμωνα τον μάγο τον συναντάμε στο βιβλίο της Καινής Διαθήκης, Πράξεις των Αποστόλων, κεφάλαιο 8, στίχοι 8 – 25,και είναι αυτός ο οποίος, εντυπωσιασθείς από τα θαύματα του διακόνου Φίλιππου θέλησε να γίνει Χριστιανός – βαπτίστηκε μάλιστα – για να μπορεί να επιτελεί και αυτός ανάλογα θαύματα. Όταν δε αργότερα είδε τους Αποστόλους Πέτρο και Ιωάννη να μεταδίδουν στους ανθρώπους με την επίθεση των χεριών στο κεφάλι τους το Άγιο Πνεύμα, πρόσφερε χρήματα στους Αποστόλους για να κάνει κάτι ανάλογο. Γι’ αυτό και η λέξησιμωνία σήμερα, σημαίνει την εξαγορά εκκλησιαστικής εξουσίας από κληρικό.
 Επειδή αποδοκιμάστηκε από τον Πέτρο κατέφυγε στη Ρώμη όπου απέκτησε πολλούς οπαδούς, γιατί ενώ έλεγε ότι πρεσβεύει τον Χριστιανισμό στην ουσία πρέσβευε ένα Γνωστικό σύστημα διδασκαλιών. Έλεγε ότι ήταν ο Πατέρας, ο οποίος κατέβηκε στην γη για να απελευθερώσει την Έννοια (την δημιουργική δύναμη του Πατέρα) η οποία είχε φυλακιστεί σε ανθρώπινο σώμα. Και πράγματι την βρήκε την Έννοια και την απελευθέρωσε στο πρόσωπο μιας πόρνης από την Τύρο της Φοινίκης. 
Οι οπαδοί του, οι οποίοι οι περισσότεροι βρίσκονταν στην Σαμάρεια, τον λάτρευαν σαν Θεό, γονατίζοντας σε εικόνες αυτού και της Ελένης προσφέροντας θυμιάματα, θυσίες και σπονδές. Είχαν και κρυφές τελετές, που όπως παραδίδει ο Ευσέβιος Καισαρείας (περίπου 320 μ.Χ.), δεν μπορούν να ειπωθούν από σώφρονες ανθρώπους γιατί είναι γεμάτες από υπερβολική αισχρότητα και βρομερότητα. Σιγά – σιγά, η αίρεσή του εξαφανίστηκε, πολλοί δε από τους οπαδούς του απορροφήθηκαν στα άλλα γνωστικά συστήματα της εποχής.

Η ΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΓΟΗΤΟΣ ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ

Ο Μένανδρος ήταν αυτός που διαδέχτηκε τον Σίμωνα το μάγο. Καταγόταν και αυτός από τη Σαμάρεια και συγκεκριμένα από την κωμόπολη Καπαρατταία. Η διδασκαλία του ήταν ένα κράμα Γνωστικισμού ντυμένο με Χριστιανικό μανδύα.
 Για τους μη γνωρίζοντες ο Γνωστικισμός ήταν ένα φιλοσοφικοθρησκευτικό σύστημα, με το οποίο ο Χριστιανισμός πάλεψε σκληρά τους τρεις πρώτους αιώνες, μέχρι να επικρατήσει. Ήταν προγενέστερος του Χριστιανισμού και είχε επηρεαστεί από τον Πλατωνισμό, τις ανατολικές Θρησκείες του 
Ζωροαστρισμού, Παρσισμού κ.λ.π., καθώς και τα Αιγυπτιακά μυστήρια. Όταν εμφανίστηκε ο Χριστιανισμός πήρε στοιχεία και από αυτόν, γι’ αυτό και έγινε επικίνδυνος για την Εκκλησία. Δέχονταν δύο κόσμους, ένα νοητό, όπου εκεί υπάρχει ο αληθινός Θεός με τα καθαρά πνεύματα, και έναν κατώτερο κόσμο, τον υλικό, στον οποίο είναι φυλακισμένες οι ψυχές των ανθρώπων. Μεταξύ αυτών των δύο κόσμων υπάρχουν οι άγγελοι και κάποια ανώτερα όντα που ονομάζονταν «αιώνες». 
Ο Μένανδρος λοιπόν δίδασκε, πως αυτός ήταν ένας σωτήρας σταλμένος από τους αόρατους «αιώνες». Έλεγε επίσης πως δεν μπορούσε κανείς να νικήσει τους κακούς δημιουργούς αγγέλους, αν δεν περάσει προηγουμένως από την μαγική εμπειρία και το βάπτισμα, τα οποία μόνο αυτός μπορούσε να δώσει. Διαστρέφοντας τα Χριστιανικά δόγματα για την ζωή μετά τον θάνατο και την ανάσταση των νεκρών, υποστήριζε, πως όσοι τον ακολουθήσουν δεν θα πεθάνουν ποτέ και θα παραμείνουν για πάντα νέοι και αθάνατοι. 
Υπολείμματα των οπαδών του, διασώθηκαν μέχρι και την εποχή του Ιουστίνου του μάρτυρα (περίπου 160 μ.Χ.).

 ΕΒΙΩΝΑΙΟΙ Ή ΕΒΙΩΝΙΤΕΣ

Το όνομά τους προέρχεται από την εβραϊκή λέξη εβιωνίμ που σημαίνει φτωχός. Πιθανόν να ονομάστηκαν έτσι, επειδή ζούσαν ασκητικά και φτωχά. Ανήκουν στις Ιουδαΐζουσες αιρέσεις. Οι αιρέσεις αυτές, επιθυμούσαν ο Χριστιανισμός να είναι μια βελτιωμένη έκδοση του Ιουδαϊσμού και όχι κάτι ξεχωριστό και πανανθρώπινο. 
Οι οπαδοί της αίρεσης των Εβιωναίων ήταν χωρισμένοι σε δύο ομάδες. Η πρώτη ομάδα θεωρούσε το Χριστό ως ένα απλό άνθρωπο – που είχε γεννηθεί από την συνεύρεση της Παναγίας με άνδρα – και δικαιώθηκε από τον Θεό, λόγω της ηθικής του προκοπής. Πίστευαν πως δεν σώζει κάποιον η πίστη στον Χριστό αλλά είναι απαραίτητος και ο Μωσαϊκός νόμος.
 Η δεύτερη ομάδα δέχονταν την γέννηση του Χριστού από την Παναγία και το Άγιο Πνεύμα, απέρριπταν όμως την θεϊκή του υπόσταση. Όπως και οι προηγούμενοι τηρούσαν πιστά την λατρεία του Μωσαϊκού νόμου. Δίδασκαν επίσης, πως πρέπει να απορριφτούν όλες οι επιστολές του Αποστόλου Παύλου, τον οποίον σημειωτέον, θεωρούσαν αποστάτη του νόμου. Χρησιμοποιούσαν μόνο το λεγόμενο «Προς Εβραίους Ευαγγέλιο», δίνοντας ελάχιστη σημασία στα τέσσερα κανονικά Ευαγγέλια. Τηρούσαν την ημέρα του Σαββάτου και όλο το Ιουδαϊκό τελετουργικό, αλλά παρ’ όλα αυτά, γιόρταζαν και την Κυριακή ως ημέρα ανάστασης του Χριστού.

 Ο ΑΙΡΕΣΙΑΡΧΗΣ ΚΗΡΙΝΘΟΣ 

Ο Κήρινθος ήταν ένας άλλος αρχηγός αίρεσης στα χρόνια των Αποστόλων. Ήταν ο εισηγητής του Χιλιασμού δηλ. της επίγειας βασιλείας του Χριστού για χίλια χρόνια. 
Υποστήριζε, πως αυτά που δίδασκε, τα γνώρισε τάχα από αποκαλύψεις οι οποίες είχαν γραφεί από κάποιο σπουδαίο απόστολο, τον οποίο όμως δεν κατονόμαζε, καθώς επίσης, πως πολλά από την διδασκαλία του, του είχαν αποκαλυφτεί από κάποιον άγγελο. 
Έλεγε λοιπόν, πως η χιλιετής βασιλεία του Χριστού θα είναι επίγεια και σαρκική (σ’ αυτό τον μιμούνται και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά). Κατά τους χρόνους αυτούς, ο καθένας θα μπορεί να απολαμβάνει τα φαγητά, τα ποτά, τον έρωτα και τις γιορτές.
 Ο Ειρηναίος επίσκοπος της Λυών (περίπου 200 μ.Χ.), μας παραδίδει μια μαρτυρία του Πολύκαρπου επίσκοπου Σμύρνης (περίπου 110 μ.Χ.), πως όταν ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, είχε πάει σε ένα δημόσιο λουτρό για να λουστεί και έμαθε πως βρίσκονταν στον ίδιο χώρο και ο Κήρινθος, έφυγε λέγοντας σ’ αυτούς που τον συνόδευαν: «Ας φύγουμε για να μην πέσει το λουτρό, αφού είναι μέσα ο Κήρινθος, ο εχθρός της αλήθειας». 

Η ΑΙΡΕΣΗ ΤΩΝ ΝΙΚΟΛΑΪΤΩΝ

Η αίρεση των Νικολαϊτών είναι αυτή, που μνημονεύεται και στο βιβλίο της Αποκάλυψης κεφάλαιο 2, στίχοι 6 και 15. Είναι και αυτή γνωστικίζουσα αίρεση με ειδωλολατρικά στοιχεία. Εκείνο όμως που την διέκρινε κυρίως ήταν η έντονη ακολασία των οπαδών της. Το όνομά τους τον πήραν από τον Νικόλαο, έναν από τους επτά διακόνους, που είχαν εκλεγεί από την πρώτη χριστιανική κοινότητα των Ιεροσολύμων, για την υπηρεσία των πτωχών, γεγονός που αναφέρεται στο βιβλίο Πράξεις των Αποστόλων, κεφάλαιο 6, στίχος 5.Η ελεύθερη πορνεία τωνΝικολαϊτών και η ακολασία τους, αποδίδεται σε ένα επεισόδιο που συνέβη στον διάκονο Νικόλαο. Αυτός λοιπόν, επειδή είχε ωραία γυναίκα, επεπλήχθη για ζηλοτυπία από τους Αποστόλους. Τότε λοιπόν ο Νικόλαος την έφερε στην μέση της σύναξης και επέτρεψε σε όποιον ήθελε να συνάψει σχέσεις μαζί της. Αυτό το έκανε για να είναι σύμφωνος με το ρητό εκείνο που λέει «παραχράσθαι τη σαρκί δει». Η λέξη όμως παραχράσθαι έχει διφορούμενη έννοια. Σημαίνει και υπερχρησιμοποιώ καιπεριφρονώ. Άρα αν αποδώσουμε στην νεοελληνική το παραπάνω ρητό θα προκύψουν δύο αντίθετες τελείως έννοιες. Η μία λέει, πως πρέπει να υπερχρησιμοποιούμε την σάρκα και η άλλη να την περιφρονούμε. 
Οι Νικολαΐτες λοιπόν αποδέχτηκαν την πρώτη ερμηνεία του ρητού και για αυτό επιδίδονταν σε άκρατη ακολασία.
Αξίζει όμως να σημειώσουμε εδώ, πως ο διάκονος Νικόλαος σύμφωνα με την παράδοση που μας διασώζεται, έκανε την παραπάνω πράξη, ακριβώς για να δείξει πως περιφρονεί τη σάρκα και την ηδονή, για να υπηρετεί σωστά τον Κύριο. Άλλωστε δεν είχε καμιά άλλη σχέση με γυναίκα εκτός από την νόμιμη σύζυγό του, και από τα παιδιά του, οι μεν θυγατέρες του γέρασαν παρθένοι, ο δε γιος του έμεινε και αυτός αγνός και άφθορος.
πηγή