Γόρτυνος Ιερεμίας: Αυτοί εδώ κατηγορούν τους άγιους Πατέρες ότι δεν είχαν σωστή βάση διαλόγου με τους αιρετικούς.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΛΛΟΥΣΑ ΝΑ ΣΥΝΕΛΘΕΙ «ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟ» (α)

1. Παρακαλώ, αδελφοί χριστιανοί, να προσέξετε ιδιαίτερα αυτά που θα σας πω στο σημερινό μου κήρυγμα, γιατί είναι πολύ σοβαρά!
Θα έχετε ακούσει ότι τώρα την ημέρα της Πεντηκοστής πρόκειται να γίνει μία Οικουμενική Σύνοδος, την οποία έχουν ονομάσει «Αγία και Μεγάλη Σύνοδος». 

Σαν βαπτισμένοι και μυρωμένοι χριστιανοί που είστε, ανήκετε στην Οικογένεια του Θεού, που λέγεται «Εκκλησία», είστε ο λαός του Θεού, και πρέπει λοιπόν να γνωρίζετε για το θέμα που θα σας μιλήσω σήμερα, για την μέλλουσα να συγκληθεί Οικουμενική Σύνοδο. Για την εγκυρότητα των Ιερών Συνόδων απαιτείται η αναγνώρισή τους από τον λαό, από Σας, δηλαδή! Αν ο ευσεβής λαός απορρίψει μία Σύνοδο δεν ισχύει πιά αυτή, γιατί, όπως το είπαν παλαιά οι Πατριάρχες της Ανατολής με εγκύκλιό τους, «ο Φύλακας της Ορθόδοξης πίστης είναι ο λαός».

2. Κατά πρώτον, χριστιανοί μου, πρέπει να σας πω ότι η Εκκλησία πάντοτε έκανε Συνόδους, και σήμερα λοιπόν πρέπει να κάνει το ίδιο. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι οι Οικουμενικές Σύνοδοι είναι επτά και σταματάμε εκεί. Όχι! Πάντοτε στην Εκκλησία αναφαίνονται αιρέσεις και διάφορα προβλήματα γύρω από την πολιτεία και την διοίκηση των χριστιανών· και γι᾽ αυτό πρέπει να συγκαλούνται Οικουμενικές Σύνοδοι για την καταδίκη των αιρέσεων και για την λύση των παρουσιαζομένων προβλημάτων. Και επειδή, όπως το λέει ο Άγιος Αθανάσιος, το πρώτο για το οποίο συγκαλείται η Σύνοδος των Επισκόπων είναι για την καταδίκη μιάς κάποιας αίρεσης, οπωσδήποτε πρέπει, στις μέρες μας τουλάχιστον, να συνέλθει Οικουμενική Σύνοδος, για να καταδικάσει την μεγαλύτερη από όλες τις αιρέσεις των αιώνων, τον Οικουμενισμό. Πρέπει, λοιπόν, να συγκληθεί και τώρα στην Εκκλησία μας μία πανορθόδοξη Οικουμενική Σύνο­δος και ήδη έχει αργήσει.

3. Αλλά ενώ, χριστιανοί μου, θεωρούμε αναγκαία την σύγκληση μιάς Οικουμενικής Συνόδου, όμως για την σύγκληση της «Αγίας και Μεγάλης Συνόδου», όπως την εκάλεσαν, ειδικά γι᾽ αυτήν την Σύνοδο έχουμε κάποια αμφιβολία και δυσπιστία, πριν ακόμη συγκληθεί. Και η αμφιβολία μας δημιουργείται από τις Προσυνοδικές Διασκέψεις που έγιναν, για να ετοιμάσουν τα θέματα, το υλικό για την Μεγάλη αυτή Σύνοδο. Για την Σύνοδο αυτή πραγματικά έγινε μεγάλη-μεγάλη προετοιμασία πολλών ετών. Οι ετοιμασίες άρχισαν από το 1932! Πριν από 85 περίπου χρόνια δηλαδή! Και ενώ έγινε τόσων ετών προετοιμασία, δεν μας είναι καθόλου ελπιδοφόρα η προετοιμασία αυτή. Για να μη σας κουράσω με πολλά αναφέρομαι μόνο στην σημαντική Γ´ Προσυνοδική Διάσκεψη στο Σαμπεζύ της Γενεύης το 1986. Δυστυχώς στην Διάσκεψη αυτή πάρθηκαν αποφάσεις ξένες προς την Ορθόδοξη Παράδοση, αποφάσεις που απηχούν το πνεύμα της παναίρεσης του Οικουμενισμού. Για παράδειγμα: (α) Σε κάποιο θέμα της Διάσκεψης αυτής οι αιρέσεις παπισμός και προτεσταντισμός λέγονται «Χριστιανικές Εκκλησίες». Γιατί στην Διάσκεψη έγινε θέμα για την σχέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας «μετά των λοιπών Χριστιανικών Εκκλησιών», όπως ακριβώς γράφεται. Το θέμα είναι σοβαρό, γιατί η ίδια έκφραση επαναλήφθηκε και σήμερα, το 2016, σε σχετική Διάσκεψη. Ώστε οι αιρετικοί αποτελούν «Εκκλησία»; Όχι, χριστιανοί μου! Η Εκκλησία είναι ΜΙΑ και αυτή είναι η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ! Το θέμα είναι πολύ σοβαρό, γιατί αν και οι αιρετικοί αποτελούν «Εκκλησία», τότε ποια τέλος πάντων είναι η ΜΙΑ Εκκλησία, για την οποία λέγουμε στο «Πιστεύω» μας, «εις μίαν, αγίαν, καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν»;Οι αιρετικοί είναι έξω από την Εκκλησία. Δεν είναι Εκκλησία.
(β) Ακόμη κατά την συζήτηση στην Γ´ αυτή Διάσκεψη στο Σαμπεζύ της Γενεύης ειπώθηκε ότι είναι καλοί οι διάλογοι με τους αιρετικούς Αγγλικανούς, γιατί αποτέλεσμα των διαλόγων αυτών ήταν η αναγνώριση των αγγλικανικών χειροτονιών. Και η αναγνώριση αυτή θεωρήθηκε ως βήμα προόδου! ᾽Αλλά δεν σκέφθηκαν οι Σύνεδροι της Διάσκεψης ότι είναι αδύνατη η αναγνώριση της ιερωσύνης σε αιρετικούς, αν αυτοί πρώτα δεν αποκηρύξουν την αίρεσή τους και την πλάνη τους;

(γ) Θα γνωρίζετε, χριστιανοί μου, ότι γίνονται διάλογοι με τους Παπικούς (τους «Καθολικούς», όπως επικράτησε να λέγονται), με σκοπό να αρνηθούν αυτοί τις αιρέσεις τους και να επανέλθουν πάλι στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Να ενωθούμε δηλαδή πάλι με αυτούς. Οι διάλογοι αυτοί άρχισαν μετά το Σχίσμα το 1054 μ.Χ. Οι άγιοι Πατέρες μας όμως από παλαιά σαν βάση, απαράβατη βάση, της ένωσής μας με τους Καθολικούς έθεσαν τον όρο αυτοί να απαρνηθούν τις αιρετικές διδασκαλίες τους και να επιστρέψουν στην Ορθοδοξία. Επειδή όμως οι Καθολικοί επιμένουν στις πλάνες τους, γι᾽ αυτό και οι διάλογοι είναι χωρίς αποτέλεσμα. Αλλά στην Γ´ Διάσκεψη στο Σαμπεζύ, για την οποία μιλάμε, ειπώθηκε και ότι αιτία της αποτυχίας των διαλόγων μας με τους Καθολικούς είναι ότι οι διάλογοι στηρίχθηκαν σε όχι ορθή δική μας βάση και διεξήχθηκαν σε όχι γνήσιο δικό μας χριστιανικό πνεύμα!... Εδώ δηλαδή κατηγορούνται οι άγιοι Πατέρες και αυτός ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ότι δεν είχαν σωστή βάση διαλόγου με τους αιρετικούς. Και έρχονται τώρα νέοι πατέρες αυτοί (!..) – «νεοπατερική θεολογία» – να θέσουν άλλη βάση και όχι τα ορθόδοξα δόγματα, που ήταν η βάση των αγίων Πατέρων. Ποια θα είναι η νέα βάση των διαλόγων; Αυτή που λέει ο Οικουμενισμός: Η αγαπολογία! Και ακόμη ειπώθηκε στην Διάσκεψη, ως Προσυνοδική Διάσκεψη για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο που πρόκειται να γίνει, ειπώθηκε, λέγω, ότι στον διάλογό μας με τους Καθολικούς θα γνωρίσουμε ημείς οι Ορθόδοξοι την «σοβαρότητα των Εκκλησιών της Δύσεως»!... Αλλά οι αιρέσεις ούτε «Εκκλησίες» είναι, ούτε «σοβαρότητα» έχουν, αλλά μόνο πλάνες και γελοιότητες.

4. Με τέτοιο λοιπόν πνεύμα που επικρατεί σε προδιασκέψεις για την μέλλουσα να συγκροτηθεί Μεγάλη Σύνοδο, φοβούμεθα για τις αποφάσεις της. Όμως, αποβλέποντες στην αγιότητα και την θεολογία των Ιεραρχών, που θα συμμετάσχουν σ᾽ αυτήν, και, προ παντός, πιστεύοντες στον Ιδρυτή της Εκκλησίας μας, τον Κύριόν μας Ιησούν Χριστόν, ευχόμεθα η Σύνοδος αυτή να είναι συνέχεια των προηγουμένων μεγάλων Αγίων Οικουμενικών Συνόδων.

Το δικό σας έργο, αδελφοί χριστιανοί, είναι πρώτον μεν να κάνετε προσευχή στην Υπεραγία Θεοτόκο, που είναι η κορυφή των Ορθοδόξων δογμάτων, κατά το «Χαίρε των δογμάτων Αυτού (δηλαδή του Χριστού) το κεφάλαιον», και «της Εκκλησίας ο ασάλευτος πύργος», να φωτίσει όλους τους Ιεράρχας να θεολογήσουν ορθώς κατά την «Αγία και Μεγάλη Σύνοδο» που πρόκειται να συνέλθει. Στην προσευχή σας δε, χριστιανοί μου, να λέτε ακόμη ότι «αν, Παναγία μου, η Σύνοδος αυτή πρόκειται να μην είναι σε όλα της ορθόδοξη, να μη γίνει». Αλλά και αν, χριστιανοί μου, γίνει η «Αγία και Μεγάλη Σύνοδος», όπως την ονόμασαν, και φανεί καθαρά ότι οι αποφάσεις της είναι ενάντιες προς την διδασκαλία των Αγίων Πατέρων, προς την διδασκαλία δηλαδή των προηγουμένων Οικουμενικών Συνόδων της Εκκλησίας μας, τότε, απλούστατα, δεν θα την δεχθούμε. Θα την αποκηρύξουμε. Στην Εκκλησιαστική μας Ιστορία έχουν συμβεί τέτοια γεγονότα. Σείς ο ευσεβής λαός πρέπει να αγρυπνείτε με προσευχή και να υπακούετε στους ποιμένες, οι οποίοι ορθοτομούν τον λόγο της αληθείας. Στους άλλους, τους οικουμενιστές, ανυπακοή!
Το θέμα δεν τελείωσε. Θα το συνεχίσουμε και με το επόμενο κήρυγμα.

Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας 

Γόρτυνος Ιερεμίας: Η προσευχή είναι η αιτία όλων των καλών

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑ
ΟΜΙΛΙΑ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ (ΑΑΠ 32,783Ε-789Ε)

ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

1. Διάβασα, αδελφοί μου χριστιανοί, μία ωραία ομιλία του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, περί προσευχής. Μου άρεσε πολύ η ομιλία αυτή και επιθυμώ να σας την προσφέρω με λίγα απλά λόγια. Στην αρχή της ομιλίας του ο Χρυσόστομος ονομάζει την προσευχή «κεφάλαιον παντός αγαθού», ότι δηλαδή η προσευχή είναι η αιτία όλων των καλών. Πραγματικά, αδελφοί μου, όλα τα καλά προέρχονται από την προσευχή. Έτσι, αυτό που θέλουμε για το καλό της ψυχής μας και το καλό της ζωής μας γενικά να το λέγουμε και να το παρακαλούμε στον Θεό με την προσευχή. 

Αλλά το μεγαλύτερο και γλυκύτερο καλό που μας δίνει η προσευχή είναι ότι μας κάνει την τιμή να μιλάμε για τον Θεό! «Πας ο προσευχόμενος τω Θεώ διαλέγεται», λέει ο Χρυσόστομος. Πόσο μεγάλη τιμή, πραγματικά, το να μιλάς με τον Θεό!.. Αυτή η τιμή, λέγει ο άγιος πατέρας, μας εξομοιώνει με τους αγγέλους. Ναί, η προσευχή, αγαπητοί μου, είναι το κοινό έργο των αγγέλων και των ανθρώπων. Αλλά και η προσευχή ξεχωρίζει τους ανθρώπους από τα ζώα, γιατί τα ζώα δεν προσεύχονται. «Αύτη σε χωρίζει των αλόγων, αύτη συνάπτει τοις αγγέλοις» (Χρυσόστομος)!

2. Αλλά αυτός που μιλάει στον Θεό με την προσευχή, μόνο με αυτό που κάνει, γίνεται δικαιότερος και οσιώτερος. Και να πως: Όποιος συνομιλεί συνέχεια με κάποιον παίρνει απ᾽ αυτόν την σκέψη του και το ήθος του. Έτσι, όσοι συνομιλούν με σοφούς παίρνουν απ᾽ αυτούς την φρόνησή τους και την σοφία τους. Το ίδιο, λέει ο Χρυσόστομος γι᾽ αυτούς που προσεύχονται. Συνομιλούντες με τον Θεό παίρνουν την καλοκαγαθία και την σοφία και τους τρόπους επιείκειας του Θεού. Έτσι, καταλήγουμε να πούμε ότι αιτία και αφορμή όλων των αρετών είναι η προσευχή και χωρίς την προσευχή δεν μπορούμε να πετύχουμε τίποτε. «Μηδέν δύνασθαι των συντελούντων εις ευσέβειαν εισελθείν εις ψυχήν, προσευχής και δεήσεως έρημον», λέγει ο Χρυσόστομος.

Έπειτα, όσοι προσεύχονται σωστά, δεν ανέχονται μετά την προσευχή τους ούτε να κάνουν, αλλά ούτε και να σκεφθούν κάτι, που θα είναι ανάξιο για την προσευχή, που προ ολίγου γεύθηκαν. Ναί! Όσοι διαλέχθηκαν με τον Θεό στην προσευχή, δεν τους κάνει όρεξη να σκεφθούν έπειτα για αισχρές ηδονές και να ανοίξουν έτσι δρόμο στον διάβολο (δούναι τω διαβόλω πάροδον επί την διάνοιαν»), να κατοικήσει στην ψυχή τους.
 

3. Η προσευχή, λοιπόν, είναι πρώτον συνομιλία με τον Θεό, είπε ο Χρυσόστομος. Είναι «νεύρα της ψυχής» λέγει στην συνέχεια ο άγιος πατέρας. Και όπως το σώμα συγκρατείται από τα νεύρα και έτσι μόνο μπορεί να στέκεται και να τρέχει, και χωρίς τα νεύρα διαλύεται, έτσι και με την προσευχή. Είναι τα νεύρα της ψυχής. Οι ψυχές μας στέκονται και κινούνται στον δρόμο της ευσέβειας με την προσευχή. «Παραλύσαμε», χριστιανοί μου, πνευματικά, αν σταματήσουμε την προσευχή. Αν σταματήσουμε την προσευχή, είναι σαν να βγάλουμε το ψάρι από την θάλασσα. Ναί, χριστιανοί μου! Όπως το ψάρι έγινε για την θάλασσα, έτσι και η ψυχή μας έγινε για τον Θεό! Σπαρταράει το ψάρι έξω από την θάλασσα και πεθαίνει η ψυχή μας, όταν δεν έχει σχέση και συνομιλία με τον Θεό. «Αν της προσευχής αποστερήσης σαυτόν, ταυτόν ποιήσεις, ώσπερ αν ει τον ιχθύν εκ του ύδατος εξήγαγες· ώσπερ γαρ εκείνω (στο ψάρι) ζωή και ύδωρ, ούτω σοι η προσευχή», λέει ωραία ο άγιος Χρυσόστομος.

4. Στο τέλος της ομιλίας του ο άγιος πατέρας καταφεύγει στην Αγία Γραφή για να στηρίξει αυτά που είπε, ότι δηλαδή η προσευχή έχει μεγάλη δύναμη και αυτή σώζει και αγιάζει τον πιστό.
(α) Για την δύναμη της συνεχούς προσευχής μίλησε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, όταν είπε για τον σκληρό εκείνο κριτή, που ούτε Θεό φοβόταν ούτε ανθρώπους εντρεπόταν· μια όμως αδικημένη χήρα τον παρακαλούσε συχνά να την δικαιώσει από τον αντίδικό της. Και ο κριτής, αν και άσπλαχνος, όμως, επειδή ενοχλείτο συνεχώς από την χήρα, της εκπλήρωσε το αίτημά της και την δικαίωσε. Και αν ο σκληρός κριτής ενήργησε έτσι, ο πολυεύσπλαχνος Θεός δεν θα ακούσει τις προσευχές των παιδιών Του που κράζουν σ᾽ Αυτόν μέρα και νύκτα; Θα τις ακούσει βεβαίως (βλ. Λουκ. 18,1-8).
(β) Η Αγία Γραφή πάλι μας λέει ότι η προσευχή σώζει έθνη και πόλεις και όλη την οικουμένη. Και ως μαρτυρία γι᾽ αυτό φέρει ο Χρυσόστομος τον απόστολο Παύλο. Προσευχόταν για όλο τον κόσμο, γι᾽ αυτό και τον χαρακτηρίζει «φύλακα της οικουμένης»· αυτός, «διά της συνεχούς δεήσεως πάντα τα έθνη διέσωσε», λέγει ο Χρυσόστομος. «Κάμπτω τα γόνατά μου – δηλαδή, γονατίζω, λέει ο απόστολος Παύλος – προσευχόμενος προς τον Πατέρα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, “εξ ου πάσα πατριά” ( δηλαδή, από τον οποίον κάθε γένος) στον ουρανό και στην γη παίρνει το όνομα».
(γ) Και τι προσεύχεται ο Απόστολος Παύλος; Προσεύχεται «κατοικήσαι τον Χριστόν εν ταίς καρδίαις υμών» (Εφ. 3,14-17). Βλέπεις, λέει ο Χρυσόστομος, πόση δύναμη έχει η προσευχή; Κάνει τις καρδιές των ανθρώπων Ναούς, κατοικία Χριστού. Πραγματικά, ποιο άλλο μεγαλύτερο εγκώμιο μπορεί να ειπωθεί για την προσευχή από το ότι αυτή μας κάνει Ναούς του Χριστού; «Κατοικήσαι τον Χριστόν εν ταίς καρδίαις υμών»! «Ον ου χωρούσιν ουρανοί, ούτος εις ψυχήν εισέρχεται ζώσαν εν προσευχαίς» (Χρυσόστομος)!
(δ) Από τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου θα δούμε, αγαπητοί μου, ότι όλο το αποστολικό του έργο και όλα τα θαυμαστά του έργα, το να αντέχει σε φυλακίσεις, το να υπομένει δαρμούς, το να διώχνει δαίμονες, το να ανασταίνει νεκρούς, το να θεραπεύει αρρώστους, όλα αυτά τα πετύχαινε με την προσευχή! Όση δύναμη έχουν τα νερά για τα δέντρα, το ίδιο και οι προσευχές στην ζωή των αγίων, λέει ο Χρυσόστομος. «Ην γαρ επί των δένδρων ισχύν έχει τα ύδατα, ταύτην επί του βίου των αγίων αι προσευχαί»!

(ε) Ας θυμηθούμε τους ραβδισμούς και την φυλάκιση του Αποστόλου Παύλου στους Φιλίππους της Μακεδονίας μαζί με τον Σίλα (βλ. Πραξ. κ. 16). Αλλά έγινε μεγάλο θαύμα τότε: Έγινε μεγάλος σεισμός και σαλεύθηκαν τα θεμέλια της φυλακής και άνοιξαν όλες οι πόρτες της και ελευθερώθηκαν όλοι οι φυλακισμένοι. Στην συνέχεια σώθηκε ψυχικά και ο δεσμοφύλακας, γιατί πίστεψε στον Χριστό. Ποιος το έκανε το θαύμα αυτό; Το έκανε η προσευχή! Γιατί λέει η διήγηση στο βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων: «Περί δε το μεσονύκτιον Παύλος και Σίλας προσευχόμενοι ύμνουν τον Θεόν» (16,25).
(στ) Γι᾽ αυτό και ο Απόστολος, γνωρίζοντας την δύναμη της προσευχής, λέει σε όλους τους χριστιανούς: «Τη προσευχή προσκαρτερείτε, γρηγορούντες εν αυτή, εν ευχαριστία» (Κολ. 4,2). Να προσεύχονται και μάλιστα να επιμένουν στην προσευχή. Να γρηγορούν στην προσευχή. Και ακόμη περισσότερο λέγει στην συνέχεια και το άλλο το σημαντικό: Να προσεύχονται και γι᾽ αυτόν και όλους τους κήρυκες, για να κηρύττει με παρρησία το Ευαγγέλιο και να ευλογείται το κήρυγμά του. «Ίνα μοι δοθή λόγος – λέγει – εν ανοίξει του στόματός μου εν παρρησία, λαλήσαι το μυστήριον του Ευαγγελίου» (στιχ. 3). Τόση παρρησία έχουν οι προσευχές, χριστιανοί μου, ώστε να μπορεί ένας απλός χριστιανός να προσεύχεται και για τον απόστολο Παύλο. Να παρακαλεί, δηλαδή, ένας απλός στρατιώτης τον βασιλιά για έναν πολύ μεγάλο στρατηγό!

(ζ) Άλλο παράδειγμα για την δύναμη της προσευχής από την Αγία Γραφή φέρει ο Χρυσόστομος τον μέγα πάλι απόστολο Πέτρο, που φυλακίστηκε και αυτός για το κήρυγμα του Ευαγγελίου. Αλλά όπως λέγει ο ευαγγελιστής Λουκάς, «γινόταν γι᾽ αυτόν ένθερμη προσευχή στον Θεό από όλη την Εκκλησία». Και έγινε το θαύμα! Η προσευχή της Εκκλησίας άνοιξε τις πύλες της φυλακής και ελευθερώθηκε ο Απόστολος (βλ. Πραξ. 12,5 εξ.).
(η) Ο Μωυσής πάλι έσωσε τον λαό του Ισραήλ από τους Αμαληκίτες με την προσευχή του, που την έκανε κάνοντας και τον Σταυρό του, γιατί είχε τεταμένα τα χέρια του και το σώμα του σχημάτιζε Σταυρό (βλ. Εξ. 17,10-11).
(θ) Η προσευχή νίκησε την φωτιά στην περίπτωση των Τριών Παίδων στην κάμινο και νίκησε και τα λιοντάρια στην περίπτωση του προφήτου Δανιήλ (βλ. Δαν. 6,14 εξ).
(ι) Η προσευχή γέννησε τον προφήτη Σαμουήλ από την στείρα μητέρα του την Άννα (βλ. Α´ Βασ. κ. 1).
(ια) Με την προσευχή ο βασιλεύς Εζεκίας έτρεψε σε φυγή το πλήθος των Περσών (βλ. Δ´ Βασ. κ. 18). Ενώ εκείνοι που έφεραν στο τείχος πολεμικές μηχανές, ο Εζεκίας οχύρωνε το τείχος του με την προσευχή, λέγει χαρακτηριστικά ο Χρυσόστομος.
(ιβ) Η προσευχή έσωσε τους Νινευίτες. Τους έσωσε από την βέβαιη καταστροφή τους (βλ. Ιωάν. κ. 3).
Και γενικά λέγει ο Χρυσόστομος, «ότι είναι για το σπίτι το θεμέλιο, το ίδιο είναι και για την ψυχή μας η προσευχή»!
Γι᾽ αυτό, χριστιανοί μου, ποτέ να μην παραλείπουμε την προσευχή, γιατί απ᾽ αυτήν εξαρτάται η πνευματική μας πρόοδος και η σωτηρία μας, αλλά και όλα τα αγαθά της ζωής μας.

Με πολλές ευχές
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως