"Τα ζώα τυγχάνουν συνδημιουργήματα του ανθρώπου διό και πρέπει να προστατεύονται"

πηγή

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Κάπου στην Πελοπόννησο, λένε οι ειδήσεις, κάποιος μοναχός πυροβόλησε και σκότωσε ένα κυνηγόσκυλο. Το αφεντικό του ο κυνηγός, ζητάει εναγωνίως μια απάντηση. Γιατί; Ούτε μια συγγνώμη; Ποια η σχέση, επιτέλους, της Εκκλησίας με τα ζώα; Φονική;

Μόλις προ ημερών δημοσιεύσαμε άρθρο του Γέροντος Χαλκηδόνος Αθανασίου, με τίτλο:

Περί την διατροφικήν ζωοφιλίαν. Λάβαμε κάποια απαξιωτικά σχόλια -από ανοήτους - για το περιεχόμενο του άρθρου, το οποίο κατέστη φυσικά ...προφητικόν, λόγω του γεγονότος που προαναφέραμε.

Εκεί ο Γέροντας Χαλκηδόνος είναι σαφής και κατηγορηματικός:

Κατὰ τὴν χριστιανικὴν περὶ τῆς δημιουργίας θεολογίαν, τὰ ζῶα τυγχάνουν συνδημιουργήματα τοῦ ἀνθρώπου διὸ καὶ πρέπει νὰ προστατεύονται, ὑπαρχούσης ἀκόμη καὶ νομικῆς τοποθετήσεως. Περιλαμβάνονται εἰς τὸν σύνδεσμον μετὰ τοῦ Θεοῦ (Γεν. 9) καὶ εἰς τὴν ἀναμονὴν ἐσχατολογικῆς τελειώσεως (Ρωμ. 8) καὶ λυτρώσεως. Πρόκειται δηλαδὴ περὶ μιᾶς "συμφιλιωτικῆς συνυπάρξεως"(Koexistenz).

Τα όσα λέει ο Γέρων Χαλκηδόνος είναι η απάντηση σε όσους ρωτούν - με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό - για την θέση της Εκκλησίας περί της σχέσεως ανθρώπου και ζώων, αλλά και σε εκείνους τους "εκκλησιαστικούς" που σιωπούν, κατά την προσφιλή τους τακτική.

Περαιτέρω, επί του θέματος, αξίζει να σημειώσουμε, άκρως ενδεικτικά, τα παρακάτω:

Ορθά έχει παρατηρηθεί ότι η πραγματική απειλή για τη σωστή θέση του ανθρώπου απέναντι στην υπόλοιπη κτίση έγκειται όχι τόσο στον ανθρωποκεντρισμό όσο στον “ανθρωπομονισμό” - την αντίληψη, δηλαδή, ότι ο άνθρωπος είναι το μόνο όν που έχει ουσιαστική αξία και που τα συμφέροντά του μετράνε. Αυτή η αντίληψη δεν έχει θέση στην ορθόδοξη παράδοση.

Ο Μέγας Βασίλειος παρατηρεί ότι η πρόνοια του Θεού φαίνεται πολύ καθαρά ακριβώς σε αυτά τα ζώα που τα θεωρούμε ασήμαντα, και μάλιστα ο Κτίστης φροντίζει σχολαστικά για το καλό τους μέχρι λεπτομέρειας. Άρα η "λογική" που λέει: Εδώ πεθαίνουν άνθρωποι τα ζώα μας μαράνανε; είναι αντιχριστιανική!

Στη συνέχεια ο Αββάς Ζωσιμάς, αφού έκλαψε πολύ και είπε ψαλμούς κατάλληλους για την περίσταση, «ἐποίησεν εὐχὴν ἐπιτάφιον». Και μετά με μεγάλη κατάνυξη, «βρέχων τὸ σῶμα τοὶς δακρύσι» επιμελήθηκε τα της ταφής. Επειδή, όμως, η γη ήταν σκληρή και ο ίδιος ήταν προχωρημένης ηλικίας, γι' αυτό δεν μπορούσε να την σκάψει και βρισκόταν σε απορία. Τότε «ὁρᾷ λέοντα μέγαν τῷ λειψάνῳ τῆς Ὁσίας παρεστώτα καὶ τὰ ἴχνη αὐτῆς ἀναλείχοντα», δηλαδή είδε ένα λιοντάρι να στέκεται δίπλα στο λείψανο της Οσίας και να γλείφει τα ίχνη της. Ο Αββάς τρόμαξε, αλλά το ίδιο το λιοντάρι «οὐχὶ τοῦτον τοὶς κινήμασι μόνον ἀσπαζόμενον, ἀλλὰ καὶ προθέσει», δηλαδή το ίδιο το λιοντάρι καλόπιανε τον Αββά και τον παρακινούσε και με τις κινήσεις του και με τις προθέσεις του, να προχωρήσει στον ενταφιασμό της. Λαμβάνοντας ο Αββάς θάρρος από το ήμερο του λιονταριού, το παρακάλεσε να σκάψει αυτό το ίδιο τον λάκκο, για να ενταφιασθεί το ιερό λείψανο της Οσίας Μαρίας, επειδή εκείνος αδυνατούσε. Το λιοντάρι υπάκουσε. «Εὐθὺς δὲ ἅμα τῷ σώματι θαπτόμενο», δηλαδή με τα μπροστινά του πόδια έσκαψε το λάκκο, όσο έπρεπε, για να ενταφιασθεί το σκήνωμα της Οσίας Μαρίας.

Ο ενταφιασμός της Οσίας Μαρίας έγινε προσευχομένου του Αββά Ζωσιμά και του λιονταριού «παρεστῶτος». Μετά τον ενταφιασμό έφυγαν και οι δύο, «ὁ μὲν λέων ἐπὶ τὰ ἔνδον τῆς ἐρήμου ὡς πρόβατον ὑπεχώρησε. Ζωσιμᾶς δὲ ὑπέστρεψεν, εὐλογῶν καὶ αἰνῶν τὸν Θεὸν ἠμῶν».

Ο ιερός Χρυσόστομος αναφέρει ότι οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, σε περιπτώσεις που οι άνθρωποι τιμωρούνται με φυσική καταστροφή, ικετεύουν τον θεό να τους ελεήσει, επικαλούμενοι τη συνεπιφερόμενη άδικη κακοπάθεια των αλόγων ζώων, ο δε άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός κατατάσσει τα ζώα στα χρήσιμα (σε μας εννοείται) για την τροφή, για την εργασία και τη διασκέδαση.

Ο ιερός Χρυσόστομος, επίσης, τονίζει απαντώντας στην ερώτηση: Σε τι χρησιμεύουν τα θηρία; Αν είχαμε τη δυνατότητα να εξημερώσουμε το λιοντάρι, ή τη λεοπάρδαλη, απλώς θα οδηγούμασταν σε αλαζονεία και σε ανοησία.

Η αντίληψη ότι όλα δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετούν τον άνθρωπο, έστω και έμμεσα κάποτε ή με τρόπους μη αναμενόμενους, είναι διαδεδομένη στα πατερικά κείμενα.

Αλλά και οι βίοι των Αγίων βοούν γι' αυτή τη σχέση! Από τον Άγιο Γεράσιμο τον Ιορδανίτη και τον Άγιο Μάμα μέχρι τον Άγιο Μόδεστο και τον Άγιο Σεραφείμ του Σαρώφ.

Αν, λοιπόν, ο Αδάμ έδωσε στα ζώα ονόματα - σύμφωνα με τη διήγηση της Γενέσεως - εμείς δεν δικαιούμαστε σε καμία περίπτωση να βασανίζουμε ένα ζώο, πολύ δε περισσότερο να το εξαφανίζουμε. Ο Άγιος Σέργιος Ραντονέζ λέγεται πως το μοναδικό κομμάτι ψωμί που μπορεί να είχε το έδινε στην αρκούδα - υποτακτικό του! Σκληρό ακούγεται, αλλά η λογική της Εκκλησίας δεν έχει σχέση με τη δική μας μίζερη και φαρισαϊκή λογική...

ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΝ ΖΩΟΦΙΛΙΑΝ ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου

ΠΗΓΗ

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου

"Τὰ φυτὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τὰ ζῶα

καὶ τοὺς ἀνθρώπους. Ὁμιλοῦν χημικά."

(D.καὶ I. Kerner)

Ὡς γνωστόν, μεγάλη εἶναι ἡ ζωοφιλία τῆς ἐποχῆς μας. "Πολλοὶ γὰρ οἱ μηδὲν ἔχοντες καὶ τὰ πάντα κατέχοντες" (Β΄ Κορ. 6, 10) συνοδοὶ κυνῶν, γαλῶν, ἰχθύων, πτερωτῶν καὶ δὴ ὑπὸ ἀριθμητικὴν, μορφολογικὴν καὶ γενετικὴν ποικιλίαν. Ὑπάρχουν μάλιστα οἱ συνδιαιτώμενοι καὶ ὁμοτράπεζοι μὲ πιθήκους, ὄφεις, χελώνας καὶ ἄλλα "θηρία" "ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός", ὡς Νέο-Νῶαι ἐν τῇ κιβωτῷ, ἔνθα συναγελάζοντο "ζῶα μικρὰ μετὰ μεγάλων"!

Οὕτω "φλορίζουν" αἱ μπουτὶκ κυνο- καὶ ἄλλων ἐξοπλισμῶν καὶ εἰδικῶν ζωοτροφῶν, τὰ κομμωτήρια, τὰ σκυλο-νοσοκομεῖα, νεκροταφεῖα καὶ αἱ διαθῆκαι!

Διατί, ὅμως πάντα ταῦτα; Δὲν εἶναι καὶ τοῦτο ἓν τεκμήριον βεβαίως τῆς ἀγάπης, ἀλλὰ κυρίως τῆς συχνῆς ἀπομονώσεώς μας ἐντὸς τῶν θύραθεν κελλίων τῶν μεγαλουπόλεων, τῆς ἀπογοητεύσεώς μας ἐκ τῶν ἀνθρώπων καὶ αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ, τὸ ὁποῖον μᾶς ὁδηγεῖ εἰς τὴν ἐπιλογὴν ταύτην ἀγαπητικῆς φροντίδος, διὰ τοὺς "yes-man" συντρόφους μας, σὺν τὴ θεληματάρικη καὶ μαϊμουδιστικὴ τ.ἔ. παροδικὴ παιδιοεπιθυμία κ.ἄ.; Καὶ σκεπτόμεθα: Εἶναι ζωοφιλία ἡ ἠχοφθορικὴ φυλάκισις τῶν φίλων μας τούτων ἐντὸς τοῦ ἐρημητηρίου μας, καὶ ἂν ἀκόμη οἱ Ἕλληνες Κυνικοὶ περιεπαίζοντο ὡς κύνες καθὼς ὁ Διογένης, πρὸς τὸν ὁποῖον παρομοιάζεται καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν!1

Ἐκτὸς ὅμως τῆς "συντροφικῆς" πως ζωοφιλίας, ὑφίσταται καὶ ἡ "διατροφικὴ" τοιαύτη. Καὶ ἐξηγούμεθα: Κατὰ τὴν χριστιανικὴν περὶ τῆς δημιουργίας θεολογίαν, τὰ ζῶα τυγχάνουν συνδημιουργήματα τοῦ ἀνθρώπου διὸ καὶ πρέπει νὰ προστατεύονται,ὑπαρχούσης ἀκόμη καὶ νομικῆς τοποθετήσεως. Περιλαμβάνονται εἰς τὸν σύνδεσμον μετὰ τοῦ Θεοῦ (Γεν. 9) καὶ εἰς τὴν ἀναμονὴν ἐσχατολογικῆς τελειώσεως (Ρωμ. 8) καὶ λυτρώσεως. Πρόκειται δηλαδὴ περὶ μιᾶς "συμφιλιωτικῆς συνυπάρξεως" (Koexistenz).

Τὸ αὐτὸ καὶ διὰ τὰ ταλαίπωρα φυτὰ καὶ ἄνθη, τὰ δῆθεν "ἄλαλα καὶ κωφά", οὐχὶ δὲ ἀνθρωποειδῶς τὰ "ἄλαλα πνεύματα καὶ κωφὰ", καίτοι πυθωνικά! Ἐν τῇ πραγματικότητι ὅμως ἀπιστεύτως εὐαίσθητα, λαλίστατα καὶ συναλληλικά, διὸ καὶ ἔχουν ἀνάγκην στοργῆς καὶ ἀγάπης. Ταῦτα ἔχουν τεκμηριωθεῖ πειραματικῶς, διὰ τῆς ἠλεκτρονικῆς τεχνολογίας διαπρεπῶν ἐπιστημόνων ἐν Η.Π.Α.2

Τὰ ἀνωτέρω, δὲον νὰ λαμβάνωνται σοβαρῶς ὑπ’ ὄψιν εἰς τὴν κτηνο- καὶ ὀρνιθοτροφίαν, καθὼς καὶ τὴν "ἀνθηφόρον" βιομηχανίαν.

Οὕτω ἡ σφαγὴ τῶν ζώων εἰς τὴν συγκρουστικὴν ἀλλὰ καὶ θείαν τάξιν τῆς δημιουργίας εἶναι ἀναγκαία καὶ ἀναπόφευκτος, παρὰ τὰς διαμαρτυρίας τῶν ζωοφίλων, οἱ ὁποῖοι ὡς οἱ φυτοφάγοι (vegetarian) καὶ ἀνθόφιλοι, τηροῦν σιγὴν ἰχθύος διὰ τὰ ἑκατομμύρια τῶν καθημερινῶς "σφαγιαζομένων" ὡραιοτάτων φυτῶν καὶ ἀνθέων, τῆς ὁποίας ἡ ἠθική δικαιολόγησις ἀπόκειται εἰς ποικίλα ὅρια καὶ ὅρους. Τουλάχιστον δέ, ἡ ὑπὸ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κομπανίας καὶ οὐχὶ μόνον, καῦσις χιλιάδων βοοειδῶν, αἰγοπροβάτων καὶ πουλερικῶν ἐν συναφείᾳ πρὸς τὸ BSE κλπ., δέον νὰ ἀποτελέσει ἀφορμὴν νεοπροσδιορισμοῦ τῆς σχέσεώς μας, πρὸς τὰ δημιουργήματα αὐτά.

Ἐνταῦθα πρέπει νὰ προστεθῶσιν καί τινα περὶ τῆς διαδικασίας σφαγῆς τῶν ζώων, κυρίως διὰ λόγους διατροφικούς, ἀλλὰ καὶ θρησκευτικούς, καθ’ ὅτι ἡ θυσία ἀποτελεῖ ἀρχαιοτάτην ἔκφρασιν προσφορᾶς πρὸς τὸν Θεόν (πρβλ. τὸ περίφημον "εἰ γὰρ τὸ αἷμα ταύρων καὶ τράγων…" (Ἑβρ. 9, 14). Οὕτω εἰς τὴν μοντέρναν καὶ ἐν πολλοῖς βασανιστικὴν τεχνολογίαν τῆς κτηνο- καὶ ὀρνιθοτροφίας, περιλαμβάνεται καὶ ἡ ἀναίμακτος θανάτωσις τοῦ ζώου διὰ electroshock. Ὅμως τουλάχιστον διὰ τὸν Μουσουλμανισμὸν τυγχάνει ἀπαράδεκτος, διότι τότε ἔχομεν πρὸ ἡμῶν ἓν πτῶμα, ἐπιτρεπομένης μόνον τῆς ἀμέσου σφαγῆς μετὰ τὴν ἀναισθητοποίησιν διὰ χτυπήματος τοῦ θυσιαζομένου (καθηγ. M. El Aggar).

Ἐὰν λοιπὸν εἴμεθα πραγματικοὶ ζωόφιλοι, πρέπει νὰ ἀναγνωρίζωμεν, ὅτι "τὰ ζῶα εἶναι ἐπίσης μόνον ἄνθρωποι"3. Ἄλλωστε δὲν εἶναι ἄγνωστος ὁ οὐχὶ σπάνιος "κατ’ εὐφημισμὸν" καὶ ὄχι μόνον, χαρακτηρισμὸς ἑνὸς ἀνθρώπου ὡς "ζώου".

Καλὴ Χρονιὰ μετὰ τῶν προσφιλῶν κυνῶν, γαλῶν, μαϊμούδων, ἀλλὰ καὶ "ὄφεων"!

_____________________
1. B. Lang, Jesus der Hund. Leben und Lehre eines jüdischen Kynikers, Beckverlag 2011.
2. D. καὶ I. Kerner, Die sprache der Pflanzen. Ντύσσελντορφ 2005.
3. B. Klaus, Tier zuliebe. Vegetarisch Leben-eine Kostprobe, Diederichs 2011.

Απογευματινή Κωνσταντινουπόλεως 9.1.2012

Ένας ακτιβιστής παπάς στα Οινόφυτα

Η ΖΩΟΦΙΛΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ. Η ΑΓΙΟΦΙΛΙΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ.

 

ΦΥΛΑΚΕΣ ΤΑ ΦΙΔΙΑ.

Ένας άγιος άνθρωπος, ονόματι Αμμούν, πού ζούσε σε Μοναστήρι, αποφάσισε κάποτε να αναχώρηση για την έρημο της Αιγύπτου, ενοχλημένος από τις επιθέσεις των κλεπτών, πού τού στερούσαν τα ενδύματα και την τροφή του.

Φθάνοντας στην έρημο βρήκε δύο μεγάλα φίδια και τα έβαλε να φυλάνε την είσοδο τού κελιού του. Έτσι, όταν επανεμφανίσθηκαν οι κλέπτες, πάγωσαν στην θέα των ερπετών και έπεσαν καταγής. Μόλις τούς είδε ό Αμμούν τούς είπε:

- Κοιτάξτε πόσο χαμηλά πέσατε. Πιο χαμηλά και από τα φίδια! Τα πλάσματα αυτά, ευλογία Θεού, ήλθαν στην υπακοή μας, αλλά εσείς, καθώς βλέπω, ούτε Θεό φοβείσθε, ούτε τούς δούλους Του σέβεστε. Κατόπιν, τούς πήρε μέσα στο κελί του, τούς φιλοξένησε και τούς νουθέτησε, λέγοντας τους ότι είναι καιρός ν' αλλάξουν ζωή. Πράγματι, οι άνθρωποι εκείνοι μετανόησαν και αποφάσισαν να ντυθούν το σχήμα. Όσο για τα φίδια, έμειναν, όσο έζησε ό Αμμούν, να φυλάνε την είσοδο τού κελιού του.

Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΛΥΚΟΙ

Στο Μοναστήρι της Βορόνα ζούσε κάποιος ησυχαστής Βενιαμίν. Ήταν σχηματικός μοναχός και αγωνιζόταν στην ησυχαστική Σκήτη της Βορόνα, τέσσερα χιλιόμετρα από το Μοναστήρι. Οι γεροντότεροι μοναχοί έλεγαν, πώς αυτός ό ησυχαστής έφερε πάνω του την χάρι τού Θεού τόσο πλούσια, ώστε ακόμα και τα άγρια θηρία τον συντρόφευαν ειρηνικά και τον τιμούσαν. Ό ησυχαστής Βενιαμίν βάδιζε ανυπόδητος χειμώνα-καλοκαίρι σε όλη του την ζωή και τρεφόταν μόνο μετά την δύσι τού ήλιου, με σπόρους και ξερό ψωμί, και επαναλάμβανε την Ευχή συνεχώς. Μία νύχτα, πού ήρθε από την Σκήτη στο Μοναστήρι για να πάρει το ψωμί του, τον ακολούθησε μία αγέλη λύκων. Στάθηκαν στην πύλη της Μονής και τον περίμεναν. Εκείνος, αφού μπήκε μέσα και προμηθεύθηκε τα αναγκαία από τον οικονόμο, τον άρτο και τον οίνο για την Θεία Κοινωνία, έφυγε. Οι πιστοί του σύντροφοι -οι λύκοι- τον περίμεναν υπομονετικά και μετά τον ακολούθησαν και πάλι μέχρι την Σκήτη του.

ΣΚΥΛΟΣ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΣ

Στο όρος όπου ασκήτευε ο Όσιος Στέφανος ό Νέος είχε μαζί του στο Μοναστήρι του και ένα μικρό σκύλο. Όταν χρειαζόταν κάτι από κάποιο γειτονικό Μοναστήρι, έγραφε μια επιστολή στον Ηγούμενο, την κρεμούσε στον λαιμό τού σκύλου και τον έστελνε να τού φέρει απάντηση. Το πιστό τετράποδο, σαν λογικός υποτακτικός, εκτελούσε αμέσως το θέλημα του. Πήγαινε έξω από το κελί τού Ηγουμένου και με τα γαυγίσματα του γνωστοποιούσε την παρουσία του. Ό Ηγούμενος, μόλις τον αντιλαμβανόταν, έβγαινε, έπαιρνε την επιστολή, την διάβαζε και εκτελούσε την παράκληση τού Στεφάνου.

Κατά παρόμοιο τρόπο έδειξαν την υποταγή τους στον Όσιο και όλα τα ζώα της ερήμου.

Αποσπάσματα από το ομώνυμο βιβλίο Εκδόσεις "ΑΓΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ"

 

Η οικολογία στο Άγιον Όρος

Ήταν χειμώνας με πολύ κρύο. Η εκκλησία παγωμένη και οι καλόγεροι στα στασίδια τους. Σε ένα στασίδι στεκόταν όρθιος ένα αγιασμένο γεροντάκι, ο πατήρ Ησύχιος 100 ετών (γεννήθηκε το 1895!).

Μου είπε ο ηγούμενος να βάλω ένα ηλεκτρικό σώμα εκεί κοντά του για να ζεσταίνεται ο παππούς λίγο.

Το πήγα. Μου λέει.

-Καλά, βρε συ, πώς ζεσταίνει αυτό το πράγμα; Έχεις βάλει τίποτα αναμμένα κάρβουνα μέσα;

-Όχι του λέω πάτερ. Από αυτό το άσπρο καλώδιο έρχεται η ζέστη.

-Βρε, από αυτό το πλαστικό έρχεται τόση ζέστη;

-Βέβαια, του λέω, από αυτό το ψιλό καλώδιο έρχεται η ζέστη.

-Μπρε συ και πού την βρίσκεις αυτή την ζέστη και την βάζεις μέσα στο πλαστικό; Με πειράζεις;

-Όχι πάτερ Ησύχιε αλήθεια σου λέω. Πέφτει το νερό με πίεση σε ένα μηχάνημα και παράγεται αυτή η δύναμη που περνάει μέσα από το καλώδιο και ζεσταίνει εσένα.

-Τι λες μπρε, το παγωμένο νερό τα κάνει όλα αυτά; Πώς παράγει ζέστη ένα παγωμένο πράγμα; Με κοροϊδεύεις;

-Πάτερ πίστεψέ με έτσι γίνεται.

Τότε σταμάτησε για λίγο σκεφτικός έπιασε τα άσπρα γενάκια του και μετά από λίγο είπε:

-Πω πω; σημεία των καιρών!

Ο παππούς θεωρούσε ότι έπρεπε κάτι να καις κάτι για να ζεσταίνεσαι. Τα άλλα όλα ήταν μαγικά γι αυτόν. Ήταν όμως έτσι;

Την εποχή βέβαια του μεσαίωνα ένας πάπας-θεοπάλαβος θα μπορούσε να μας έχει στείλει στην λαιμητόμο ως δαιμονισμένους και μάγους.

Σήμερα μερικοί παλαιοημερολογίτες θα μας πούνε νεωτεριστές και τεχνοκράτες.

Άλλοι λένε πάει ο μοναχισμός, νέες εποχές, νέα ήθη.

Άλλοι μας επαινούν, το πιο επικίνδυνο.

Είναι όμως έτσι; Για ποιο λόγο έχουν έτσι τα πράγματα;

Γιατί το Άγιο Όρος προτιμά να παράγει την δική του ενέργεια από το νερό και τον ήλιο, δύο φυσικές πηγές που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον;

Γιατί το Άγιο Όρος χρησιμοποιεί κοπριά αντί για λίπασμα στους κήπους του προσπαθώντας να μην ραντίζει με ισχυρά φυτοφάρμακα;

Γιατί απαγορεύει την εντατική και συστηματική αλιεία και το κυνήγι;

Όλα αυτά γίνονται χωρίς κάποιο οικολογικό σχεδιασμό, έτσι απλά, επειδή αντιμετωπίζουμε την φύση σαν ένα ανοιχτό βιβλίο με δυναμική και κίνηση, ένα βιβλίο όπου διαβάζεται χωρίς παρωπίδες και γυαλιά ο Θεός.

Το Άγιο Όρος είναι ένα υποδειγματικό περιβάλλον όπου εφαρμόζεται αυτή η εξιδανικευμένη εν Χριστώ ζωή. Μπορεί να θεωρηθεί δε σαν ένα πιλοτικό πρότυπο μέρος, ως ο κανόνας για την με μέτρο χρήση του περιβάλλοντος κόσμου μας.

Η θεμελιακή εντολή της αγάπης που διέπει την ορθόδοξη βιωτή, λειτουργεί αβίαστα στην σχέση των ανθρώπων με το περιβάλλον τους.

Θυμάμαι, όταν σηκώναμε τα δίχτυα και βρίσκαμε αστακούς μεσαίου μεγέθους, οι γέροντες μοναχοί μας προέτρεπαν να τους ρίξουμε πάλι στο νερό για να μεγαλώσουν, να γεννήσουν να συμπληρώσουν τον βιολογικό τους κύκλο. Το περιβάλλον ωφελούνταν και εμείς διατηρούσαμε τον πληθυσμό τους αμείωτο. Έτσι όλο και θα είχαμε από μία μεγάλη καβούρα στην ψαριά μας, σαν δώρο της φίλης μας θάλασσας για τον σεβασμό και όχι τον βιασμό που της δείχνουμε.

Όταν σέβεται ο άνθρωπος τον Θεό, αγαπά και τα δημιουργήματά του και αυτά με την σειρά τους τον αγαπούν. Του δίνουν ό,τι καλύτερο έχουν να του προσφέρουν. Μία γατούλα όταν την αγαπάς το ποντικάκι που θα πιάσει δεν θα το φάει, θα σου το φέρει μπροστά σου, να το δεις. Τα πουλάκια θα φάνε μερικά σταφύλια, αλλά θα εξαφανίσουν όλες τις κάμπιες και πεταλούδες που καταστρέφουν τα φυτά, έχουν και αυτά δικαίωμα τότε να πάρουν το μερτικό τους, μερικές ρόγες σταφύλι. Βέβαια υστερείς στην απόδοση παραγωγής, αλλά υπερτερείς στην ποιότητα και την γεύση.

Ο κόσμος στην δυτική κοινωνία άρχισε να αντιλαμβάνεται αυτή την απάτη που γίνεται με τα προϊόντα. Δυστυχώς στο βωμό του κέρδους των μεγάλων εταιρειών που βγάζουν σπόρους μεταλλαγμένους και υβρίδια θυσιάζεται η υγεία του κόσμου.

Έτσι δημιουργούνται οικολογικές οργανώσεις, κόμματα, οπαδοί. Και το πρόβλημα συνεχίζεται, διότι και αυτές οι οργανώσεις καταλήγουν να εξυπηρετούν συμφέροντα και να προσβάλουν μεμονωμένες εταιρείες πολλές φορές εσκεμμένα εξυπηρετώντας πολιτικές και μεγάλα συμφέροντα.

Δεν μπορεί έτσι να δώσει λύση στο πρόβλημα που σαν λερναία Ύδρα, αναπτύσσεται και τροφοδοτείται από τις δυνάμεις του κέρδους των ολίγων.

Η λύση δίνεται σε προσωπικό επίπεδο.

Να αγαπήσουμε τον Θεό, να έχουμε πνευματική ζωή. Τότε θα αγαπήσουμε και τον περιβάλλοντα κόσμο μας, είτε αυτός λέγεται άνθρωπος με την μορφή του συντρόφου μας, του αδελφού μας , παιδιού, του ανήμπορου γέρου, είτε λέγεται φύση και περιβάλλον.

Όταν η ζωή μας γίνει μία θεία λειτουργία, τότε γίνεται και ένας παράδεισος το περιβάλλον μας. Και περιμένει τότε η καταπράσινη γη να πατήσουν οι πόδες των χριστοφόρων ανθρώπων απάνω της, για την αγιάσουν.

Αυτό ζητάει όλη η φύση από μας, να φέρουμε τον Χριστό επί της γης. Μόνο εμείς μπορούμε να το κάνουμε. Αυτή τότε θα μας προσφέρει τα πάντα υπηρετώντας με χαρά την πηγή της ζωής και το Σημείο του Χριστού που φέρουμε.

Έλεγε ένας αγιασμένος μοναχός ο π. Σωφρόνιος ότι, όταν το φως το Χριστού λάμπει σε έναν άγιο, τότε σαν αστραπή φωτίζει όλη την κτίση, όλο τον πλανήτη και τον αγιάζει και καταισχύνει τις δυνάμεις του σκότους που ταλαιπωρούν τον κόσμο μας.

Είναι κατά την ταπεινή μας γνώμη ότι πιο λογικό θα μπορούσαμε να κάνουμε για να τακτοποιήσουμε το σπίτι μας, τον οίκο μας, ότι πιο οικολογικό. Καθ όσον γράφεται στο ευαγγέλιο ζητάτε πρώτα την βασιλεία του Θεού και όλα μετά θα προστεθούν, όλα θα τακτοποιηθούν.

Μ. Πρόδρομος Γρηγοριάτης.

Άγιο Όρος Θεοφάνια २००३

Μήνυμα του Αρχιεπισκόπου για την Ημέρα του Περιβάλλοντος

Ο Θεός Δημιουργός και Άγγελοι. Έργο του Pietro Perugino, 1507-1508

Η ετήσια Παγκόσμιος Ημέρα Περιβάλλοντος αποσκοπεί ασφαλώς στην συνειδητοποίηση της ευθύνης του ανθρώπου έναντι της εν προσοχή και σοφία διαχειρίσεως του φυσικού Περιβάλλοντος, το οποίον του ανέθεσε ο Δημιουργός «εργάζεσθε και φυλάσσειν». Όλοι οι κάτοικοι του Πλανήτου μας καλούνται να συμβάλουν στην κοινή και απαραίτητη αυτή προσπάθεια. Πολύ όμως, περισσότεροι, όσοι πιστεύουν στον Δημιουργό του Παντός, τον Θεό, ο Οποίος εγκατέστησε τους ανθρώπους επί της γης ως «ενοίκους» και «οικονόμους» και όχι ως καταστροφείς και αφανιστές των έργων Του.
Εξ άλλου, η Εκκλησία αισθάνεται την ανάγκη να κρίνει την αλόγιστη χρήση και σπατάλη των υλικών και φυσικών αγαθών, που χαρακτηρίζει τους σύγχρονους ανθρώπους. Ήδη, η οικονομική κρίση που δοκιμάζει η ανθρωπότητα ολόκληρη είναι ένα τίμημα, το οποίο καταβάλλει ως συνέπεια της άφρονης και ασύνετης διαχείρισης του φυσικού πλούτου και των πηγών ενέργειας του Πλανήτου μας.
Το μήνυμα, επομένως, της Εκκλησίας για Μετάνοια, στην εποχή μας, αποκτά και οικολογική σημασία. Οι σύγχρονοι άνθρωποι καλούνται να αλλάξουν τρόπο διαχειρίσεως και χρήσης των υλικών αγαθών του Πλανήτου. Η «οικολογική» αυτή Μετάνοια είναι ασφαλώς συνέπεια της ολικής μεταστροφής των ανθρώπων στον τρόπο της ζωής τους, που κηρύττει η Εκκλησία.
Πέρα τούτων, η Παγκόσμιος Ημέρα Περιβάλλοντος δεν έχει μόνον οικολογικό χαρακτήρα και περιεχόμενο. Είναι και μία διακεκριμένη Ημέρα ευγνωμοσύνης προς τον Θεό και Δημιουργό του Παντός κόσμου, για τα φυσικά και υλικά αγαθά, τα οποία χαρίζει στην εποχή μας. Ουδέποτε άλλη εποχή είχε τόσο μεγάλες και πλούσιες δωρεές όσες απολαμβάνουν σήμερα οι άνθρωποι. Η Ημέρα του Περιβάλλοντος, ας είναι, λοιπόν, και ημέρα Παγκόσμιας ευγνωμοσύνης των ανθρώπων προς τον Θεό για το ότι διατηρεί τη ζωή στον Πλανήτη μας, παρά τις αντίθετες ενέργειες πολ­λών.
† Ὁ Ἀθηνῶν Ι Ε Ρ Ω Ν Υ Μ Ο Σ Β΄

Πηγή: http://www.ecclesia.gr/

Ο παπάς που τα έβαλε με τις βιομηχανίες

 

 

Χαμομηλάκι

ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΠΑΠΑΣ που δεν σπούδασε θεολογία αλλά μαθηματικά. Είναι ακτιβιστής αλλά δεν ξεπήδησε από οικολογική οργάνωση. Κηρύσσει την ειρήνη αλλά βρίσκεται σε διαρκή πόλεμο. Γι’ αυτό, άλλωστε, βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών: «Για πράξεις κοινωνικής αρετής και ανθρωπισμού… σε τομέα που η μέριμνα της πολιτείας ήταν ανύπαρκτη ή ανεπαρκής»! Για αγώνα, δηλαδή, όσο η πολιτεία κοιμάται.

 

Με όπλο μία φωτογραφική μηχανή, έστηνε καρτέρι μέσα στις λάσπες και στο ποτάμι, προκειμένου να φωτογραφήσει τα φορτηγά να αδειάζουν ή να θάβουν τα απόβλητά τους στις χωματερές. Όλοι οι φύλακες των εργοστασίων και οι οδηγοί των φορτηγών ήξεραν πλέον τον παπά με τη φωτογραφική μηχανή. Όσο οι βιομήχανοι και η τοπική αυτοδιοίκηση το αρνούνταν, τόσο εκείνος τους φωτογράφιζε.

Ο πατήρ Ιωάννης Οικονομίδης, από τα Οινόφυτα Βοιωτίας, έγινε παπάς το 1999, κατόπιν προτροπής της γιαγιάς του, Ειρήνης. Λίγα χρόνια αργότερα, έκανε αυτό που κανείς άλλος δεν τόλμησε από το 1969. Να τα βάλει με τις βιομηχανίες, που ακόμα και τώρα μολύνουν με τα τοξικά απόβλητά τους όλη την περιοχή που διαπερνά ο Ασωπός ποταμός.

Στην αρχή ο αγώνας ήταν μοναχικός, με εξαίρεση τον εμπνευστή του, χημικό Αθανάσιο Παντέλογλου. Λίγες γνώσεις εναντίον πολλών εχθρών και τεράστιων οικονομικών συμφερόντων. Όταν οι αντίπαλοι άρχισαν να τον παίρνουν στα σοβαρά, κινητοποίησαν όλον τον βρόμικο μηχανισμό τους. Η τοπική κοινωνία άρχισε να βομβαρδίζεται από παραπληροφόρηση και εγκληματικά διλήμματα: «Ή πιστεύετε ότι σας δηλητηριάζουμε ή κλείνουμε τα εργοστάσια και μένετε άνεργοι». 

 

Το αυτονόητο και ο φόβος είναι δύο αντίπαλοι που μπροστά τους ο Γολιάθ φαντάζει παιχνιδάκι. Ο πατήρ Οικονομίδης ξέρει πως τα 700 ευρώ ενός εργάτη δύσκολα ρισκάρονται. Η μόνη λύση ήταν η απόδειξη της αλήθειας: «Τα απόβλητα τους σκοτώνουν».

Καθημερινά μιλούσε στους κατοίκους. Πέρασαν σχεδόν τέσσερα χρόνια προσπαθώντας να πείσει. Κάποιοι θύμωναν, κάποιοι συμφωνούσαν, αλλά το αποτέλεσμα ήταν η αδιαφορία. Κανείς δεν είχε τη διάθεση να συγκρουστεί με κανέναν, παρά μόνο με τον ίδιο.

«Το ράσο δεν εμπόδισε κανέναν να στραφεί εναντίον μου. Οι άνθρωποι στην κόντρα είναι εξαιρετικά καλοί». Όσο κι αν τον ρωτήσεις, ποτέ δεν θα παραδεχθεί τις ακρότητες που έγιναν εναντίον του. Αυτολογοκρίνεται και συνεχίζει στην ουσία. Η Νομαρχία Βοιωτίας και τα εργοστάσια ήταν στο στόχαστρό του, αλλά τα βόλια του ήταν άσφαιρα.

Σοκ και δέος

 
Οι βιομηχανίες είχαν δύο εξαιρετικούς συμμάχους. Το πολιτικό σύστημα και τον φόβο των εργατών και των κατοίκων. Κι αυτό το γνώριζε καλά ο ιερέας. Άλλωστε ο πατέρας του ήταν εργάτης σε αυτά τα εργοστάσια. Οι πρώτοι κάτοικοι που ενοχλήθηκαν από τους αγώνες του ήταν οι αγρότες: «Ακόμα και σήμερα οι περισσότεροι αγρότες προτιμούν να μη μιλήσουν για το πρόβλημα κι έτσι να κινδυνεύουν και οι ίδιοι και οι καταναλωτές παρά να συγκρουστούν με τις βιομηχανίες. Θα έπρεπε να έχουν οργανωθεί, να ζητούν τρελές αποζημιώσεις και να ζουν από αυτές». Ελάχιστους μπορεί να πείσει!

Χρειάστηκε να κατεβάσει τον πήχη. Του εξήγησαν ότι ο δρόμος είναι μακρύς και ότι η «σωτηρία» δεν μπορεί να είναι μαζική. Αυτό τον πλήγωσε, αλλά το κατανόησε. Επρεπε να γίνει μεθοδικός. Το όπλο του ήταν η αλήθεια και η γνώση του συμπολεμιστή του Θανάση Παντέλογλου. Οι αποδείξεις ήταν η μόνη λύση κι επειδή οι εικόνες πείθουν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ο πατήρ Ιωάννης δεν δίστασε να λερώσει το ράσο του.

Με όπλο μία φωτογραφική μηχανή, έστηνε καρτέρι μέσα στις λάσπες και στο ποτάμι, προκειμένου να φωτογραφήσει τα φορτηγά να αδειάζουν ή να θάβουν τα απόβλητά τους στις χωματερές. Όλοι οι φύλακες των εργοστασίων και οι οδηγοί των φορτηγών ήξεραν πλέον τον παπά με τη φωτογραφική μηχανή. Όσο οι βιομήχανοι και η τοπική αυτοδιοίκηση το αρνούνταν, τόσο εκείνος τους φωτογράφιζε. Η μάχη είχε πλέον ανάψει για τα καλά:

«Όλοι οι δήμαρχοι έχουν παίξει πολύ αρνητικό ρόλο. Έλεγαν ψέματα ότι ο βιολογικός καθαρισμός δούλευε. Μάλιστα μαζί με τα βοθρατζίδικα άδειαζαν και βιομηχανικά λύματα. Μόλις πρόσφατα ξεθάψαμε τον κρυμμένο μέσα στην κοίτη του ποταμού αγωγό, από τον οποίο αδειάζανε τα επικίνδυνα λήμματα. Αυτά δεν είναι εγκλήματα άγνοιας».

Τα πρώτα στοιχεία

 
Όταν... έσκασαν οι πρώτες αναλύσεις, το κλίμα άρχισε να αλλάζει. Η άρνηση του προβλήματος από τους βιομήχανους άρχισε να μεταμορφώνεται σε δικαιολογίες και δικονομικούς ελιγμούς. Άλλωστε το «σύστημα» στην Ελλάδα είναι βούτυρο στο ψωμί ενός παράνομου. Με τον καιρό, άρχισαν να του συμπαραστέκονται νομικοί κι επιστήμονες. Η ακρίβεια των επιστημόνων και το κλείσιμο των παραθύρων από τους νομικούς στένεψαν τα περιθώρια ελιγμών των αντιπάλων του.

Δυστυχώς, όσο ο χρόνος λειτουργούσε υπέρ του ιερέα και της ομάδας του, η ρύπανση πότιζε τα νερά και τα χώματα της περιοχής. Οι καρκίνοι αυξάνονταν και το κράτος απλώς συμμαχούσε με τους βιομήχανους, αγνοώντας τις αυξανόμενες καταγγελίες. Τα φωτογραφικά πειστήρια γεννούσαν συνεχώς νέες μετρήσεις και οι αποδείξεις γιγαντώνονταν.

«Η μελέτη της Λινού για τους καρκίνους στην περιοχή ταρακούνησε τους κατοίκους. Από την άλλη μεριά, σχεδόν κάθε σπίτι έχει έναν καρκίνο. Θα περίμενες όλοι αυτοί να μάχονται. Δεν το κάνουν. Ευτυχώς κάποια πράγματα τα καταλάβαμε νωρίς. Το έγκλημα, όμως, είναι τόσο μεγάλο, που ούτε ο νομοθέτης δεν το είχε προβλέψει. Το πρώτο πρόβλημα είναι στην αδειοδότηση, μετά στους ελέγχους από το κράτος και στο τέλος στη Δικαιοσύνη, η οποία σέρνεται. Πάντως, αν πας οργανωμένος και μεθοδικός σ’ ένα δικαστήριο, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα δικαιωθείς», λέει στην Real planet ο πατήρ Ιωάννης.

Η μεγάλη νίκη στο ΣτΕ

 
ΠΡΟΣΦΑΤΑ η ομάδα του πατέρα Ιωάννη κατάφερε μία μεγάλη νίκη. Το ΣτΕ, για πρώτη φορά, θέτει τέρμα στη σκόπιμη αδράνεια της διοίκησης, καθώς κάθε φορά που απειλείται σοβαρά η ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον -ιδιαίτερα το πόσιμο και το αρδευτικό νερό- δεν μπορεί πλέον να κρύβεται πίσω από την προσχηματική επιβολή προστίμων ή άλλων ημιμέτρων, αλλά είναι υποχρεωμένη να λαμβάνει ριζικά και, κυρίως, αποτελεσματικά μέτρα.

Σε όλον αυτόν τον αγώνα, πάντοτε υπήρξε και ο προσωπικός φόβος. Αλλωστε ο πατήρ Ιωάννης έχει τρία παιδιά. Η βράβευση από την Ακαδημία Αθηνών του έδωσε το μεγαλύτερο δώρο: το κύρος και την ασφάλεια που δεν είχε παλαιότερα.

Πηγή: real.gr-ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΤΙΛΚΕΡΙΔΗ

Ιγνάτιος: «Καταντήσαμε την φύση εργαλείο απληστίας και λαφυραγωγίας»

 

Για τον εκφυλισμό της φύσης, αυτού του θαύματος της δημιουργίας σε «εργαλείο απληστίας και λαφυραγωγίας» έκανε λόγο ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος, σε ομιλία του κατά την τελετή εγκαινίων του περιβάλλοντος χώρου της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (24/5/2011). Στην εκδήλωση παρέστησαν και απηύθυναν Χαιρετισμό, εκτός του Σεβασμιωτάτου, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Κων/νος Γουργουλιάνης, ο Κοσμήτορας της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών κ. Χρήστος νεοφύτου, ο Δήμαρχος Βόλου κ. Πάνος Σκοτινιώτης και ο Λέκτορας Ανθοκομίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Χρήστος Λύκας.
Ο κ. Ιγνάτιος επεσήμανε την λειτουργία της φύσης ως ανάχωμα στην παθογόνο ανθρώπινη φύση και σημείωσε: «Εκτός από σχολείο, η Φύση υπήρξε πάντα και ανάχωμα στα έμφυτα – για την Εκκλησία μας παρά φύσιν - πάθη του ανθρώπου: την αλαζονεία, την βιασύνη, την αρπαγή, τον ατομισμό και κυρίως το πάθος της απληστίας. Επιτρέψτε μου να υπογραμμίσω έντονα την λέξη «απληστία», καθώς περιφέρεται πλέον στα χείλη, όχι θεολόγων, φιλοσόφων ή ψυχολόγων, αλλά τεχνοκρατών και οικονομολόγων.
Αυτοί είναι που την εντοπίζουν στη ρίζα των σημερινών αδιεξόδων. Φαίνεται πως η κρίση που ζούμε, πέρα από τα δεινά της, μας προσφέρει και κάποιες έμμεσες ευεργεσίες, όπως την υπενθύμιση πως οι οικονομικοί δείκτες καταρρέουν, όταν πρώτα έχουν ανατραπεί νόμοι ηθικοί και πνευματικοί, νόμοι αρχέγονοι και σύμφυτοι με την ανθρώπινη φύση…»
Στη συνέχεια μίλησε για την αντίληψη που έχει η Εκκλησία για τη φύση και το περιβάλλον: «Η Εκκλησία αντιμετώπισε πάντα τη Φύση ως το πεδίο δράσης του ανθρώπου. Σ’ αυτήν βλέπει πάντα έναν καθρέφτη της ανθρώπινης ψυχής. Το περιβάλλον σφραγίζεται διαρκώς από την ποιότητά της, αλλά και αυτό με τη σειρά του επιδρά καίρια στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση.
Γι’ αυτό και στην πίστη μας είναι διαρκής η προσπάθεια γεφύρωσης των ορατών με τα αόρατα.  Από την αρχιτεκτονική του χώρου του ναού μέχρι τον περιβάλλοντα χώρο του κάθε μοναστηριού, ο καθένας μπορεί να διαπιστώσει, όχι μόνο τον σεβασμό της ορθόδοξης παράδοσης προς το τοπίο, αλλά και το ενδιαφέρον της να το ημερέψει και να το ομορφύνει, μεταβάλλοντάς το σε μέσον γαλήνης και κατάνυξης… Το περιβάλλον υπήρξε πάντοτε για την Ορθόδοξη παράδοσή μας παράγοντας επιβίωσης, αλλά και πνευματικής προκοπής.
Πλήθος ορθόδοξων μοναστηριών σήμερα σε όλο τον κόσμο έχουν συνδυάσει το πνευματικό τους έργο  με υψηλής ποιότητας καλλιέργειες και παραγωγή άκρως ποιοτικών βιολογικών προϊόντων. Αλλά και η ορθόδοξη λατρεία, από την θεία Λειτουργία μέχρι την πιο απλή ακολουθία, μεταβάλλει τους καρπούς της γης σε σύμβολα μιας άλλης πραγματικότητας.
Κάθε νέα προσπάθεια του ανθρώπου, η Εκκλησία την ευλογεί με νερό κι ένα κλαδί βασιλικό, για να του υπενθυμίζει, πως κάθε έργο του δεν μπορεί να είναι μόνο εργαλείο κέρδους, αλλά και αγιασμού του, δηλαδή πορείας του προς μια ποιοτικότερη ζωή. Συγχρόνως, δεν παύει να αγωνιά και για τη φροντίδα και την συντήρηση των δώρων της Πλάσης, όχι ακολουθώντας απλώς μια οικολογική μόδα, αλλά γιατί αναγνωρίζει σε αυτά την πρώτη ύλη, όχι μόνο της παραγωγής, αλλά και της ανθρώπινης ευτυχίας, της δημιουργικότητας και της αγάπης…»
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο Σεβασμιώτατος, συνεχάρη όσους συνέβαλαν στην αναμόρφωση του περιβάλλοντος χώρο της Σχολής και κάλεσε όλους ν’ αναλάβουν τις προσωπικές τους ευθύνες έναντι της φύσης: «σας καλώ και σας παρακαλώ, η απογοήτευση από την αναποτελεσματικότητα των θεσμών να δώσει τη θέση της στην  προσωπική ευθύνη.
Αυτή να μας κάνει να αισθανθούμε, ο καθένας από μας, προσωπικά υπεύθυνος για τούτο τον ευλογημένο χώρο, που όπως όλα τα ζωντανά πλάσματα, έχει ανάγκη υποστήριξης, προστασίας και αγάπης. Κι αυτό το ξέρουν καλά, όσοι καλλιεργούν λουλούδια και καρπούς με μεράκι και στοργή»