Πεντηκοστή

Οι Πράξεις των Αποστόλων αποδίδονται στον Ευαγγελιστή Λουκά και αναφέρονται κυρίως στη ζωή και τα έργα των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Η συγγραφή των Πράξεων δεν μπορεί να τοποθετηθεί πριν από το 62-63 μ.Χ., γιατί ο Λουκάς συνεχίζει την αφήγησή του μέχρι το τέλος του δευτέρου έτους της φυλακίσεως του Παύλου στη Ρώμη. Ο τόπος της συγγραφής δεν μπορεί να καθοριστεί με βεβαιότητα. Πιθανολογείται η Αντιόχεια γιατί από κει κατά πάσα πιθανότητα καταγόταν ο Λουκάς, ή η Ιερουσαλήμ επειδή ο Λουκάς γνώριζε την πόλη αυτή και τις διάφορες πολιτικές και θρησκευτικές της οργανώσεις. Ακόμα πιθανολογείται και η Έφεσος γιατί γνώριζε καλά τα έθιμα και το καθεστώς.Μετά την Ανάστασή Του, ο Χριστός παρουσιαζόταν κατά διαλείμματα για σαράντα ημέρες, εμφανιζόταν στους μαθητές και τους μιλούσε για τα μυστήρια και τις αλήθειες της βασιλείας του Θεού.Και ενώ έτρωγε την ίδια τροφή με τους μαθητές Του. (Μετά την Ανάσταση ο Χριστός δεν χρειαζόταν τροφή αλλά έγινε κατά συγκατάβαση για την απόδειξη της Αναστάσεως). Καθώς έτρωγε μαζί τους, τους έδωσε την παραγγελία να μην απομακρύνονται από τα Ιεροσόλυμα, αλλά να περιμένουν να πραγματοποιηθεί η υπόσχεση περί Αγίου Πνεύματος, το οποίο θα έστελνε ο πατέρας του. Γιατί ο Ιωάννης μεν βάπτιζε με απλό νερό και το βάπτισμα του δεν είχε τη δύναμη να αναγεννήσει όσους το ελάμβαναν. Εσείς όμως τους είπε θα βαπτιστείτε με Άγιο Πνεύμα, όχι πολλές μέρες μετά από αυτές που διερχόμαστε.
Τι είναι το βάπτισμα του Πνεύματος;
Η αόρατη χάρη και δύναμη που επισκέπτεται το εσωτερικό του ανθρώπου και αναπαύεται εν τη καρδία αυτού, καθαρίζουσα και αγιάζουσα όλο τον άνθρωπο. Η μεταβολή αυτή γίνεται μυστηριωδώς και ξεπερνάει την ανθρώπινη κατανόηση. Βλέπουμε όμως τα αποτελέσματά της. Εσωτερική ειρήνη και χαρά είναι τα πρώτα συναισθήματα τα οποία δοκιμάζει η ψυχή που έχει γευτεί την αναγέννηση. Αλλαγή βίου και νέος τρόπος ζωής, αύξηση της εν Χριστώ ζωής, τήρηση των εντολών του Θεού.Οι μαθητές ήρθαν στο Χριστό και τον ρωτούσαν αν θα αποκαθιστούσε στις μέρες που ζούσαν, στην εποχή τους, τη βασιλεία για το λαό Ισραήλ. Ο Χριστός τους απάντησε ότι δεν έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν τα χρόνια ή τους μήνες, γιατί αυτό ανήκει στην εξουσία του Θεού κι αυτός μόνο γνωρίζει το πότε αυτά θα συντελεστούν. Τους είπε όμως ότι θα λάβουν ενίσχυση και δύναμη όταν έρθει πάνω τους το Άγιο Πνεύμα και θα είναι μάρτυρες του βίου και της διδασκαλίας Του και στην Ιερουσαλήμ και σε όλη την Ιουδαία μέχρι το πιο μακρινό σημείο της γης. Και αφού τα είπε αυτά, ανυψώθηκε προς τα πάνω και σύννεφο παρουσιάστηκε σαν όχημα από κάτω και τον πήρε από τα μάτια τους. Κι ενώ είχαν καρφωμένο το βλέμμα τους στον ουρανό, δύο άγγελοι εμφανίστηκαν ως άντρες, στάθηκαν κοντά τους με λευκά φορέματα και τους είπαν; Γιατί στέκεστε και παρατηρείτε με απορία τον ουρανό; Ο Ιησούς ο οποίος αναλήφθηκε στον ουρανό θα έρθει κατά τον ίδιο τρόπο με το σώμα του δηλαδή και καθήμενος πάνω σε σύννεφο όπως τώρα. Ο τρόπος της επανόδου δηλαδή, της δευτέρας παρουσίας, θα είναι όμοιος με τον τρόπο της αναλήψεως. Θα έρθει και πάλι εν νεφέλαις, και συνοδευόμενος όχι μόνο από δυο αγγέλους αλλά από στρατιές αγγέλων. Αυτή ήταν μια παρήγορη υπόσχεση γι'αυτό και οι απόστολοι επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ με μεγάλη χαρά.Ανέβηκαν στο υπερώο, στο πάνω πάτωμα του σπιτιού, όπου συναθροίζονταν συχνά όλοι οι πιστοί και περίμεναν όλοι μαζί την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος. Ήταν εκεί λοιπόν ο Πέτρος και ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης και ο Ανδρέας, ο Φίλιππος και ο Θωμάς, ο Βαρθολομαίος και ο Ματθαίος, ο Ιάκωβος ο υιός του Αλφαίου και ο Σίμων ο Ζηλωτής και ο Ιούδας ο υιός του Ιακώβου. Αυτοί λοιπόν ήσαν προσκαρτερούντες. (σημαίνει εμμένω επιμελώς, συνεχώς σε κάτι). Παρέμεναν ακούραστοι και καρτερικοί, ομοθυμαδόν (ομού θυμός= ψυχή, καρδιά). Πλήρης αρμονία των αισθημάτων. Ήταν όλοι ενωμένοι εν αγάπη και δεν υπήρχε μεταξύ τους κάποια διαφωνία. Ήταν ακούραστοι και καρτερικοί στην προσευχή και τη δέηση μαζί με τις γυναίκες που ακολούθησαν το Χριστό από τη Γαλιλαία, με τη Μαρία τη μητέρα του Χριστού και μαζί με τους νομιζομένους αδελφούς αυτού.Έτσι λοιπόν συμπληρώθηκαν οι ημέρες της Πεντηκοστής, δηλαδή 7 εβδομάδες μετά το Πάσχα. Πεντηκοστή ήταν μια από τις μεγαλύτερες εορτές των Ιουδαίων που αλλιώς την ονόμαζαν «εορτή των Ευχαριστιών» ή «εορτή των επτά εβδομάδων» ή «εορτή των απαρχών». Έφερναν τα πρώτα γεννήματα στο ναό του Σολωμόντα για να ευλογηθούν. Η εορτή της συγκομιδής. Την ημέρα εκείνη έγινε η ίδρυση της εκκλησίας των Ιεροσολύμων. Όλοι οι πιστοί (ομοθυμαδόν) (ομού θυμός) με το ίδιο φρόνημα με μια ψυχή με μια καρδιά, χωρίς έριδες μεταξύ τους, με αγάπη. Υπήρχε δηλαδή ομοψυχία μεταξύ τους. Πλήρης αρμονία αισθημάτων. Τους συνέδεε η αγάπη και μεταξύ τους δεν υπήρχαν διαφωνίες. Ήταν ενωμένοι στο αυτό μέρος και ξαφνικά ακούστηκε μια βοή από τον ουρανό σαν βοή σφοδρού ανέμου. Δε χρησιμοποιεί τη λέξη άνεμος αλλά πνοή. Η πνοή αυτή ήταν το σύμβολο του Πνεύματος που κατέβαινε στους μαθητές. Στη βιβλική γλώσσα η ενέργεια του Πνεύματος εκπροσωπείται με την πνοή ή συμβολίζεται με τον άνεμο. Είπε ο Δαυίδ περί του Θεού ότι Αυτός είναι ο «εξάγων ανέμους εκ θησαυρών αυτού». Μοιάζει με την οδό του ανέμου που δε γνωρίζει από πού έρχεται και πού πάει.Τα σημεία της εκχύσεως του Αγ. Πνεύματος υπήρξαν διπλά. Για την ακοή, βοή όμοια προς τον βίαιο άνεμο και για την όραση, γλώσσες σαν φωτιά. Δεν ήταν πραγματική φωτιά. Είχαν το χρώμα της φωτιάς και έλαμπαν σαν τη φωτιά. Η Θεός είναι πυρ καταναλίσκον. Όπως η φωτιά έχει φωτιστική και καυστική δύναμη, έτσι και ο λόγος των Αποστόλων θα φώτιζε τους πιστούς. Το πυρ είναι σύμβολο της παρουσίας και δυνάμεως του Θεού. Όπως ο αναμμένος άνθρακας είχε καθαρίσει τη γλώσσα του Ησαία, έτσι και οι γλώσσες του πυρός θα καθάριζαν και θα αγίαζαν τους Αποστόλους. Οι γλώσσες έγιναν ορατές γιατί από το Πνεύμα έχουμε το λόγο του Θεού και δια του πνεύματος ο Χριστός θα μιλούσε στον κόσμο.Το άγιο πνεύμα μαλακώνει τις σκληρές καρδιές των ανθρώπων και χαρίζει στο εσωτερικό του ανθρώπου ευσεβή αισθήματα. Δεν έλαβαν το πνεύμα, τη χάρη, αλλά γέμισαν με αυτό. (Εδώ το ρήμα επλήσθησαν δηλώνει την έκχυση του Αγ. Πνεύματος) Το Πνεύμα δεν είχε παρουσιαστεί ξανά στην Παλαιά Διαθήκη με αυτό τον τρόπο. Το Προφητικό χάρισμα στην Π.Δ. παρείχετο σποραδικά και σε χρόνο περιορισμένο, ενώ στους μαθητές του Χριστού τα χαρίσματα του Αγ. Πνεύματος θα έμεναν μονίμως σε όλους. Νέα εποχή ήρθε στον κόσμο, κατά την οποία οι άνθρωποι επρόκειτο να ζήσουν έχοντας ουράνιο πολίτευμα και θα γίνουν μέτοχοι της θείας ζωής. Ο Χριστός έδωσε το πνεύμα στους μαθητές για να αποκτήσουν όχι μόνο με τη σωτηριώδη γνώση αλλά και τη δύναμη για να διαδώσουν και να κηρύξουν στον κόσμο τη γνώση που έλαβαν. Ήχος γέμισε όλο το σπίτι και είδαν να διαμοιράζονται πύρινες γλώσσες (γλώσσες που έμοιαζαν με φλόγες πυρός) και εκάθησαν στα κεφάλια των μαθητών (Από της κεφαλής επληρώθη ο άνθρωπος όλος) και γέμισαν από πνεύμα άγιο και άρχισαν να μιλούν ξένες γλώσσες. Βρίσκονταν εκεί Ιουδαίοι από όλα τα μέρη και κάθε ένας άκουε τη δική του διάλεκτο. Έμειναν όλοι εκστατικοί και θαύμαζαν και απορούσαν και έλεγαν δεν είναι όλοι αυτοί Γαλιλαίοι και πως είναι δυνατόν να ακούμε ο καθένας τη δική του διάλεκτο. Δεν ήξεραν τι γίνεται. Τι σημαίνει αυτό το έκτακτο γεγονός; ποια εξήγηση μπορεί να δώσει κανείς; Άλλοι όμως περιγελούσαν και έλεγαν ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν πιει δυνατό κρασί και δεν ξέρουν τι λένε. Το Άγ. Πνεύμα έδωσε στους αποστόλους τη δύναμη να μιλούν ξένες γλώσσες τις οποίες δεν είχαν ποτέ μάθει. Διότι δεν ήταν ούτε επιστήμονες ούτε περιηγητές ούτε ταξιδιτες ούτε είχαν την ευκαιρία να μάθουν γλώσσες μέσα από βιβλία. Οι μαθητές με τη χάρη του Πνεύματος έγιναν αγιότεροι και πνευματικότεροι, αποσπασμένοι από τη ματαιότητα του παρόντoς κόσμου. Γέμισαν με τις ενισχύσεις και την παρηγοριά του Πνεύματος. Χαίρονταν περισσότερο από αγάπη προς το Χριστό, και με την ελπίδα του ουρανού κι όλοι οι φόβοι κι οι δισταγμοί τους χάθηκαν. Γέμισαν με τις δωρεές του Πνεύματος με δυνάμεις υπερφυσικές για να κάνουν ακόμα και θαύματα μέσα από τα οποία θα επιβεβαιωνόταν η αλήθεια του ευαγγελίου.Συνέχεια των μαθητών είναι και όλοι όσοι πίστεψαν από τους μαθητές κι οι επόμενες γενιές και ούτω καθ' εξής. Στη βάπτιση λαμβάνουμε Πνεύμα Άγιο μέσω του χρίσματος. Στη συνέχεια της ζωής ο άνθρωπος πρέπει να ενεργοποιεί το Πνεύμα το Άγιο συνέχεια μέσα από τα μυστήρια, τη θεία κοινωνία, την εξομολόγηση και τον εν Χριστώ βίο. Αυτοί που πίστεψαν, ακολούθησαν τη διδασκαλία του Χριστού, βαπτίστηκαν και ζουν σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, είναι οι μαθητές του Χριστού σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης και σε όλες τις εποχές. Αυτοί έχοντας τη χάρη του Αγ. Πνεύματος, βαθιά πίστη και ταπείνωση θα μπορούν όχι μόνο να κηρύξουν αλλά και να κάνουν ακόμα και θαύματα στο όνομα του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού.

Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ: Η χάρις του Αγίου Πνεύματος

Στην εποχή που ζούμε, απάντησε ο στάρετς, φθάσαμε σε τέτοια χλιαρότητα στην πίστη και σε τέτοια έλλειψη ευαισθησίας ως προς την κοινωνίαν μας με τον Θεό, που έχουμε απομακρυνθή ολοκληρωτικά από την αληθινή χριστιανική ζωή. Διάφορα χωρία της Αγίας Γραφής μας φαίνονται σήμερα παράξενα. Παραδείγματος χάριν, διαβάζουμε ότι ο Απόστολος Παύλος εμποδίσθηκε από το Άγιο Πνεύμα να κηρύξη τον λόγο στην Ασίαν, άλλα, ότι το Πνεύμα τον συνώδευσε όταν πήγε στη Μακεδονία. - Πάτερ μου, είπε ο Μοτοβίλωφ, μιλάτε πάντα για την απόκτηση της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος σαν το σκοπό της χριστιανικής ζωής. Πως όμως μπορώ να την αναγνωρίσω; Οι καλές πράξεις είναι ορατές. Πως όμως μπορεί να γίνη ορατό το Άγιο Πνεύμα; Πως μπορώ να ξέρω, αν Αυτό είναι μαζί μου ή όχι;

- Στην εποχή που ζούμε, απάντησε ο στάρετς, φθάσαμε σε τέτοια χλιαρότητα στην πίστη και σε τέτοια έλλειψη ευαισθησίας ως προς την κοινωνίαν μας με τον Θεό, που έχουμε απομακρυνθή ολοκληρωτικά από την αληθινή χριστιανική ζωή. Διάφορα χωρία της Αγίας Γραφής μας φαίνονται σήμερα παράξενα. Παραδείγματος χάριν, διαβάζουμε ότι ο Απόστολος Παύλος εμποδίσθηκε από το Άγιο Πνεύμα να κηρύξη τον λόγο στην Ασίαν, άλλα, ότι το Πνεύμα τον συνώδευσε όταν πήγε στη Μακεδονία. Σε αρκετά χωρία της Άγιας Γραφής αναφέρονται εμφανίσεις του Θεού στον άνθρωπο. Σήμερα μερικοί λένε: «Είναι δυνατόν να δεχθούμε ότι άνθρωποι μπορούν να δουν τον Θεό μ' ένα τόσο συγκεκριμένο τρόπο; Υπό το πρόσχημα της μορφώσεως, της επιστήμης, μπλεχτήκαμε σε ένα τέτοιο σκοτάδι αγνωσίας, που βρίσκομε αδιανόητα όλα αυτά για τα οποία οι παλαιοί είχαν μια γνώση αρκετά σαφή, ώστε να μπορούν να μιλούν αναμεταξύ τους για τις εκδηλώσεις του Θεού προς τους ανθρώπους σαν για πράγματα πασίγνωστα και καθόλου παράξενα».

«Ο Αβραάμ, ο Ιακώβ, ο Μωϋσής είδαν τον Θεό. Η στήλη της πύρινης νεφέλης --το Άγιο Πνεύμα- χρησίμευε για οδηγός στον Εβραϊκό λαό μέσα στην έρημο. Οι άνθρωποι έβλεπαν τον Θεό και το Πνεύμα του όχι σε όνειρο ή σε έκσταση - που είναι καρποί μιας αρρωστημένης φαντασίας - αλλά στην πραγματικότητα. Έτσι απρόσεκτοι που γίναμε, αντιλαμβανόμαστε τα λόγια της Γραφής αλλοιώτικα απ' ό,τι θάπρεπε . Και όλα αυτά, γιατί, αντί να αναζητούμε τη χάρη, την εμποδίζουμε από διανοητική υπεροψία να έλθη να κατοίκηση στις ψυχές μας».

Για τον στάρετς, όπως και για τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Αδάμ κυριαρχεί στην ιστορία όχι μόνο στην ανθρώπινη αλλά και όλης της κρίσεως. Η σκέψη του δεν έρχεται σε αντίφαση με τις διάφορες επιστημονικές θεωρίες για την καταγωγή του ανθρώπου. Κατ' αυτόν, ο Αδάμ δημιουργήθηκε ζώον, όμοιο με τάλλα πλάσματα που ζουν στη γη, αν και ανώτερος απ' όλα αυτά. Θα έμενε ζώο, αν δεν είχε δεχθή «την πνοή της ζωής» - το Πνεύμα- που τον έκανε συγγενή με το Θεό. Ο άνθρωπος μόνο εζωοποιήθηκε από την ίδια την πνοή του Θεού, η ύπαρξή του θεμελιώνεται απ' ευθείας στη χάρη του Αγίου Πνεύματος» λέγουν οι Πατέρες της Εκκλησίας. Ο Θεός έδωσε στην Εύα την ίδια σοφία και εφύτευσε στο μέσον του Παραδείσου το Δένδρο της Ζωής. Για τον στάρετς Σεραφείμ, όπως και για τον Μάξιμο τον Ομολογητή, το Δένδρο της Ζωής και το Δένδρο της Γνώσεως του Καλού και του Κακού δεν είναι παρά ένα και το αυτό δένδρο, σύνολο της δημιουργίας. «Όταν ο άνθρωπος θέλησε να οικειοποιηθή τα πράγματα του Θεού χωρίς το Θεό, πριν από τον θεό και όχι κατά τον Θεό», και γεύτηκε από τους καρπούς του Δένδρου της Γνώσεως του Καλού και του Κακού, έμαθε να ξεχωρίζη το καλό από το κακό και υπέκυψε σε όλες τις αθλιότητες που αυτό επέφερε. Όχι μόνο ο Αδάμ, αλλά ολόκληρη η φύση παραδόθηκε δι ' αυτούς λεία στο θάνατο. Η χάρη του Αγίου Πνεύματος είχε πια χαθή.

« Παρ ' όλα αυτά, δίδασκε ο στάρετς, αυτό δεν εσήμαινε πως το Πνεύμα αποτραβήχθηκε εντελώς από τον κόσμο. Παρά το έγκλημά του, ο Κάϊν μπόρεσε να καταλάβη τις θείες επιπλήξεις, ο Νώε μπόρεσε να συνομιλήση με τον Θεό. Ο Αβραάμ είδε τον Θεόν και «την ημέρα του» και εχάρη . Το Άγιον Πνεύμα μίλησε δια των προφητών.

Με μια δύναμη μικρότερη βέβαια απ' ό,τι στον εκλεκτό λαό, η παρουσία του Αγίου Πνεύματος εκδηλωνόταν αντιστοίχως και στους εθνικούς. Οι παρθένες - σίβυλλες προφήτευαν και φύλαγαν την αγνότητα τους για έναν άγνωστο Θεό.

Χωρίς αυτή την άμεση γνώση της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος, που διατηρήθηκε μέσα στην ανθρωπότητα, πως θα μπορούσαμε να ξέρουμε εάν είχε έλθει ο καιρός που η γυναίκα θα συνέτριβε την κεφαλή του όφεως, όπως είχε υποσχεθή ο Θεός στον Αδάμ και την Εύα;

Ο Άγιος Συμεών αναγγέλλει πως με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος αναγνώρισε το παιδίον ως τον Λυτρωτή Χριστόν.

Για να ολοκλήρωση το έργον της Λυτρώσεως, ο Κύριος μας μετά την Ανάσταση του, «ενεφύσησε» στους Αποστόλους και τους ξανάδωσε την ίδια πνοή ζωής, που ο Αδάμ είχε χάσει - την Χάρη του Αγίου Πνεύματος.

«Πριν να ανεβή προς τον Πατέρα, ο Χριστός υποσχέθηκε ότι θα στείλη στον κόσμο το Άγιον Πνεύμα, ως Παράκλητο, που θα διδάξη την αλήθεια στους Αποστόλους και στους διαδόχους τους και θα τους υπενθύμιζε όλα αυτά που είχε πη, όταν ήταν εδώ κάτω στη γη.

Ήλθε η Πεντηκοστή, και μαζί μ' αυτήν η Εκκλησία.

Αυτή η ίδια η χάρη που χορηγείται από το πυρ του Αγίου Πνεύματος μας δίνεται μέσα στο μυστήριο του Βαπτίσματος. Επισφραγίζεται δια του μυστηρίου του ελαίου που δίδεται με το άγιο χρίσμα στα μέλη του σώματος μας και κατά το οποίο ο ιερεύς επαναλαμβάνει: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου».

Άρα λοιπόν, ρώτησε ο στάρετς, σε τι άλλο βάζουμε τις σφραγίδες μας παρά πάνω σε δοχεία που το περιεχόμενο τους είναι ιδιαίτερα πολύτιμο; Και τι μπορεί νάναι πιο πολύτιμο από τα δώρα του Αγίου Πνεύματος, που δεχόμαστε μέσα στο μυστήριο του Βαπτίσματος;

Αυτή η χάρη, που την δεχόμαστε με το Βάπτισμα, είναι τόσο μεγάλη, τόσο σημαντική για τον άνθρωπο, που δεν του αφαιρείται ακόμη και αν γίνη αιρετικός. Αν δεν αμαρτάναμε ποτέ μετά το βάπτισμα μας, θα είμαστε υπηρέται του Θεού άγιοι και άσπιλοι. Τα δυστύχημα είναι, ότι εμείς προχωρώντας στην ηλικία δεν αυξάνουμε «σοφία και ηλικία» (Λουκ. 2, 52), όπως έκανε ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, αλλά αντίθετα φθειρόμαστε όλο και περισσότερο και γινόμαστε αμαρτωλοί, απεχθώς μάλιστα αμαρτωλοί, αφού χάσαμε τη χάρη που είχαμε δεχθή στην αρχή. Αν παρ ' όλα αυτά ο αμαρτωλός άνθρωπος αποφασίση να ξαναγυρίση στον Θεό ακολουθώντας την οδό της μετανοίας, πρέπει να εξάσκηση τις αρετές, τις αντίθετες προς τα αμαρτήματα που είχε διαπράξει. Θα ξαναβρή τότε μέσα του το Άγιο Πνεύμα να ενεργή και να θεμελιώνη τη Βασιλεία του Θεού. Γιατί δεν ελέχθη μάταια: «Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ὑμῶν ἐστιν» ( Λουκ. 17, 21). Και «ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται καί βιασταί ἁρπάζουσιν αυτήν» ( Ματθ. 11, 12).

Δεῦτε, λέει ο Κύριος, καί ἐάν ὦσιν αἱ ἁμαρτίαι ὑμῶν ὡς φοινικοῦν, ὡς χιόνα λευκανῶ ( Ησ. 1, 18).

Εισχωρώντας μέσα στο μυστήριο ο Άγιος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής είδε τέτοιους ανθρώπους μπροστά στο θρόνο του Θεού, ντυμένους με λευκά ενδύματα, με φοίνικες στα χέρια τους σαν σημάδι της νίκης και να ψάλλουν «Αλληλούια». Η ομορφιά των ύμνων των δεν είχε το όμοιό της.

«Μιλώντας γι αυτούς τους ανθρώπους ο Άγγελος του Θεού είπε: «Οὗτοί εἰσιν οἱ ἐρχόμενοι ἐκ τῆς θλίψεως τῆς μεγάλης καί ἔπλυναν τάς στολάς αὐτῶν καί ἐλεύκαναν αὐτάς ἐν τῷ αἵματι τοῦ ἀρνίου» (Αποκ. 7, 14). «Ἔπλυναν» μέσα στον πόνο· «ἐλεύκαναν» κοινωνώντας τα άχραντα μυστήρια του Σώματος και του Αίματος του Αρνίου , που προαιώνια θέλησε να θυσιασθή και ακόμη και σήμερα θυσιάζεται και μελίζεται, ουδέποτε όμως δαπανάται, για να μας κάνη κοινωνούς στην αιώνια ζωή.

Η ευχαριστία μας έχει δοθή σαν αντάλλαγμα αυτού του καρπού του δένδρου της ζωής, από το οποίον ο εχθρός, ο Εωσφόρος, θέλησε να αποστέρηση την ανθρωπότητα.

Παρ ' όλο που αποπλάνησε την Εύα και μαζί μ' αυτήν έπεσε κι' ο Αδάμ, ο Θεός όχι μόνο έστειλε στους απογόνους τους ένα Λυτρωτή που με τον θάνατο του ενίκησε τον Θάνατο, αλλά και στο πρόσωπο της Μαρίας της Μητέρας του Θεού, της Αειπαρθένου, μας έδωσε μια συνήγορο που τίποτε δεν μπορεί να την αποθαρρύνη . Αφού συνέτριψε την κεφαλή του όφεως, μεσιτεύει για μας αδιάκοπα προς τον θείο Υιό της και κερδίζει πάντοτε, ακόμα και αν πρόκειται για τους πιο βδελυρούς αμαρτωλούς. Ονομάζεται «η Μάστιξ των δαιμόνων», γιατί είναι αδύνατο στο Σατανά να καταστρέψη έναν άνθρωπο που κατέφυγε στην βοήθεια της Μητέρας του Θεού.

Πώς όμως να αναγνώριση κανείς την διαφορά ανάμεσα στην ενέργεια του Αγίου Πνεύματος και την ενέργεια του άρχοντος του σκότους;

«Το Πνεύμα του Θεού, λέει ο στάρετς, «επαναφέρει αδιάκοπα στη μνήμη μας τα λόγια του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και γεμίζει τις καρδιές μας με χαρά και ειρήνη. Ενώ το σατανικό πνεύμα, τα πονηρά, εργάζεται κατ' αντίστροφη έννοια. Οι ενέργειες του επάνω μας είναι θορυβώδεις, μας παρακινούν προς την ανταρσία και μας κάνουν σκλάβους της σαρκικής αμαρτίας, της ματαιοδοξίας και της υπερηφάνειας..

«ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ»

-Ειρήνης Γκοραίνωφ, Ο Άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ, εκδ . Τήνος, Αθήνα, σ. 188-199, μτφρ . Π. Κ. Σκουτέρη

Κυριακή της Πεντηκοστής – Τί διψάει ὁ ἄνθρωπος (Του μακαριστού Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου)

Τί διψάει ὁ ἄνθρωπος

«Ἐάν τις διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με καὶ πινέτω»(Ἰω. 7,37)

(Ομιλία του μακαριστού Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου)

ΣΗΜΕΡΑ,ἀγαπητοί μου, εἶνε μία ἀπὸ τὶς πιὸ μεγάλες ἑορτὲς τῆς Χριστιανοσύνης. Ἐπειδὴ ἡ ἀκολουθία εἶνε μεγάλη, θὰ πῶ λίγα μόνο λόγια ἐπάνω στὸν πρῶτο στίχο τοῦ εὐαγγελίου. Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς βρέθηκε στὰ Ἰεροσόλυμα σὲ ἐπίσημη ἡμέρα, ὅταν οἱ Ἰουδαῖοι ἑώρταζαν τὴν σκηνοπηγία. Γιὰ νὰ θυμοῦνται δηλαδὴ τὴν ἱστορία τους, ἔβγαιναν ὅλοι ἀπὸ τὰ σπίτια καὶ μιὰ βδομάδα κατοικοῦσαν σὲ σκηνές, γιὰ νὰ μὴ ξεχνοῦν, ὅτι κάποτε οἱ πρόγονοί τους ἔζησαν στὴν ἔρημο κάτω ἀπὸ σκηνές.

Τὴν τελευταία ἡμέρα τῆς ἑορτῆς ὁ Κύριος στάθηκε στὰ σκαλιὰ τοῦ ναοῦ τοῦ Σολομῶντος καί, ὅπως λέει τὸ εὐαγγέλιο,«ἔκραξε»,φώναξε δυνατά(Ἰω. 7,37). Ἂς τ᾿ἀκούσουν αὐτὸ ὅσοι δυσανασχετοῦν ὅταν κάποτε ὁ ἱεροκήρυκας ὑψώνῃ τὴ φωνή. Καὶ ὁ Χριστὸς«ἔκραξε».

Ὅπως φωνάζει ἡ μάνα ὅταν βλέπῃ τὸ παιδὶ νὰ κινδυνεύῃ, ὅπως κράζει ἡ ὄρνιθα ὅταν βλέπῃ τὸ γεράκι νὰ ὁρμᾷ στὰ πουλιά της, ἔτσι καὶ ὁ Χριστός. Φώναξε, γιὰ ν᾽ ἀκούσουν ὅλοι καὶ νὰ δώσουν μεγαλύτερη προσοχὴ στὰ λόγια του. Καὶ τί εἶπε; Ὁ Χριστὸς τὴν ἡμέρα αὐτὴ ἀπηύθυνε μία πρόσκλησι πρὸς ὅλους ἀνεξαιρέτως, πρόσκλησι ποὺ φτάνει καὶ σ᾽ ἐμᾶς·«Ἐάν τις διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με καὶ πινέτω»(ἔ.ἀ.).

Ὁμιλεῖ γιὰ δίψα. Ἀλλὰ δὲν ἐννοεῖ τὴ σωματικὴ δίψα. Αὐτὴ τὴν αἰσθάνονται ὅλοι, ἀκόμακαὶ τὰ ἄγρια θηρία. Ἐδῶ ὁμιλεῖ γιὰ κάποια ἄλλη δίψα, δίψα πνευματική, ποὺ μόνο ἐκεῖνος μπορεῖ νὰ τὴν ἱκανοποιήσῃ.

Ὁ ἄνθρωπος, ἀγαπητοί μου, εἶνε διπλός, σῶμα καὶ ψυχή. Κι ὅπως διψάει τὸ σῶμα καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ζήσῃ χωρὶς νερό, ἔτσι διψάει καὶ ἡ ψυχή. Ποιά εἶνε ἡ δίψα της; Ὅταν λέει δίψα ἐδῶ ὁ Χριστός, ἐννοεῖ τοὺς εὐγενεῖς πόθους, ἐπιθυμίες καὶ ὄνειρα. Τὸ ζῷο τοῦ πετᾷς λίγο σανὸ καὶ μένει εὐχαριστημένο· ὁ ἄνθρωπος, κάθε ἄνθρωπος, μπορεῖ νὰ τὸν βάλῃς μέσα σὲ παλάτι, μπορεῖ νὰ τοῦ δώσῃς ὅλα τὰ ὑλικὰ ἀγαθά, μπορεῖ νὰ τὸν ντύσῃς μὲ μετάξια, κι ὅμως δὲν ἱκανοποιεῖται· ζητάει κάτι ἀνώτερο,ὑψηλότερο. Τί διψάει ὁ ἄνθρωπος;

⃝Διψάει πρῶτα - πρῶτα τὴν ἀλήθεια. Ἐπιθυμεῖ νὰ γνωρίσῃ, νὰ μάθῃ, κάθε τὶ γιὰ τὸν κόσμο ποὺ τὸν περιβάλλει, καὶ ἐπιστρατεύει τὴν ἐπιστήμη του, ἡ ὁποία προσπαθεῖ νὰ τοῦ δώσῃ ἀπαντήσεις στὰ ἀμέτρητα ἐρωτήματα ποὺ γεννῶνται.Ἀπ᾿ ὅλα ὅμως τὰ ἐρωτήματα τῆς φυσικῆς, τῆς χημείας, τῆς ἀστρονομίας, τῆς πυρηνικῆς ἐνεργείας κ.τ.λ., τὸ σπουδαιότερο εἶνε τὸ ἐρώτημα γιὰ τὸν ἑαυτό του·τί εἶνε ὁ ἄνθρωπος, αὐτὸς ποὺ μόνος ἀπ᾿ ὅλα τὰ ζῷα πλάστηκε νὰ βαδίζῃ ὄρθιος. Πῶς ἦρθε στὴν ὕπαρξι, πῶς βρέθηκε στὴ ζωή; Ἀπὸ ποῦ προέρχεται, ποιά ἡ καταγωγή του; Ποιός ὁ προορισμὸς καὶ ποιό τὸ νόημα τῆς ζωῆς του; Γιατί ὑπάρχει στὸν κόσμο αὐτόν; μήπως γιὰ νὰ πλουτίζῃ, ν᾿ ἀγοράζῃ, νὰ χτίζῃ μέγαρα, νὰ γλεντᾷ καὶ ν᾽ ἀπολαμβάνῃ ἡδονές; Ἐὰν εἶνε ἔτσι, τότε θά ᾽πρεπε νά ᾽νε ἱκανοποιημένος. Ἀλλ᾽ ἀκούω κάποιον ποὺ τὰ ἀπήλαυσε ὅλα αὐτά, νὰ λέῃ ὅταν ἔφτασε πλέον στὸ γῆρας· «Ματαιότης ματαιοτήτων, τὰ πάντα ματαιότης»(Ἐκκλ. 1,2). Τί εἶνε λοιπὸν ὁ ἄνθρωπος;

Οἱ ἀπαντήσεις τῶν φιλοσόφων εἶνε λαβύρινθος· χίλιοι φιλόσοφοι - χίλιες γνῶμες, δὲν ὑπάρχει ἀπάντησι ἱκανοποιητική.

⃝ Διψάει ὁ ἄνθρωπος τὴν ἀλήθεια, μὰ δὲν τὴ βρίσκει. Διψάει ἀκόμα τὴ δικαιοσύνη. Κάθε ἐποχὴ διψᾷ δικαιοσύνη, ἀλλὰ ἡ δίψα αὐτὴ ἔχει φουντώσει κατ᾿ ἐξοχὴν στὴ δική μας γενεά· οἱ μικροὶ ζητοῦν προστασία ἀπὸ τὶς ἐπιβουλὲς τῶν μεγάλων. Καὶ ὅμως ὁ ἄνθρωπος βλέπει οἱ ἀδύνατοι νὰ εἶνε τὰ θύματα μιᾶς ἀγρίας ἐκμεταλλεύσεως, βλέπει τὸ κακὸ καὶ τὴν ἀδικία νὰ κυριαρχοῦν. Πίσω ἀπὸ τὶς ἐπισημότητες τῶν δῆθεν πολιτισμένων διπλωματῶν, μὲ τὰ γάντια καὶ τοὺς χαρτοφύλακές τους, βλέπει νὰ ἰσχύῃ ἕνας νόμος· ὄχι ἡ ἀγάπη καὶ ἡ δικαιοσύ νη τοῦ Χριστοῦ μας, ἀλλὰ ὁ νόμος τῆς ζούγκλας «τὸ μεγάλο θηρίο καὶ τὸ μεγάλο ψάριτρώει τὸ μικρό». Βλέπει τὴν ἀδικία νὰ κορυφώνεται στὶς σχέσεις μεταξὺ τῶν ἐθνῶν. Καὶ τότε φωνάζει ἐκεῖνο ποὺ λέει ὁ προφήτης Ἠσαΐας καὶ τὸ ἀκοῦμε τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα· «Δικαιοσύνην μάθετε, οἱ ἐνοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς» καὶ «Πρόσθες αὐτοῖς κακά, Κύριε, πρόσθες κακὰ τοῖς ἐνδόξοις τῆς γῆς»(Ἠσ. 26,9,15).

⃝ Διψᾷ ὁ ἄνθρωπος ἀλήθεια κι ἀλήθεια δὲβρίσκει, διψᾷ δικαιοσύνη καὶ δικαιοσύνη δὲ βρίσκει. Διψᾷ ἐπίσης τὴ χαρά . Δὲν πλάστηκεγιὰ τὴ λύπη. Ἐὰν τὸ πουλὶ πλάστηκε γιὰ τὸν ἀέρα καὶ τὸ ψάρι γιὰ τὴ θάλασσα, κι ὁ ἄνθρωπος δὲν πλάστηκε γιὰ τὴν ὀδύνη, γιὰ νά ᾽νε μελαγχολικός· εἶνε πλασμένος γιὰ τὴ χαρὰ τοῦ οὐρανοῦ. Κι ὅμως τὴ χαρὰ δοκιμάζει μὲτὸ σταγονόμετρο σ᾽ αὐτὸ τὸν κόσμο. Πλεονάζει ἡ λύπη. Συχνὰ ὁ ἄνθρωπος ποτίζεται μὲ πικρία γιὰ ὅσα γίνονται. Οἱ μεγαλύτερες μάλιστα πικρίες στὴ ζωὴ —σημειῶστετο— δὲν προέρχονται ἀπὸ τοὺς ἔξω, τοὺς ξένους· προέρχονται ἀπὸ τοὺς οἰκείους, τοὺς δικούς μας ἀνθρώπους. Ἡ γυναίκα φαρμακώνεται ἀπὸ τὸν ἄντρα ποὺ ἀγάπησε καὶ πρὸς χάριν του ἐγκατέλειψε τὸν πατέρα καὶ τὴ μάνα της. Ὁ ἄντρας φαρμακώνεται ἀπὸ τὴ γυναῖκα ποὺ λάτρευσεσὰν ἄγγελο. Οἱ γονεῖς φαρμακώνονται ἀπὸ τὰ παιδιὰ ποὺ γέννησαν. Ἡ μεγαλύτερη πικρίαδὲν εἶνε ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς· εἶνε ἀπὸ ἀδελφούς, συγγενεῖς καὶ φίλους. Θὰ μείνῃ αἰώνιος ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ «Ἐχθροὶ τοῦ ἀνθρώπου οἱ οἰκιακοὶ αὐτοῦ»(Ματθ. 10,36)· οἱ μεγαλύτεροι ἐχθροὶ εἶνε οἱ ἄνθρωποι τοῦ σπιτιοῦ του,ποὺ συχνὰ δὲν τὸν αἰσθάνονται, δὲν τὸν καταλαβαίνουν, δὲν τὸν πονοῦν· ἔχουν ἄλλο φρόνημα.

⃝ Παραπάνω ἀπ᾿ ὅλα ὅμως τί διψάει ὁ ἄνθρωπος, ἀδελφοί μου; Ἔρχεστε στὴν ἐκκλησία; παρακολουθεῖτε τὸν ὄρθρο; ἀκοῦτε ἐκεῖνο τὸν πεντηκοστὸ ψαλμό; Ἐκεῖ ὁ Δαυΐδ, ὁ ἔνδοξος βασιλιᾶς, ζητάει ἀπὸ τὸ Θεὸ αὐτὸ ποὺ διψοῦμε καὶ ὅλοι ἐμεῖς· «Καρδίαν καθαρὰν κτίσον ἐν ἐμοί, ὁ Θεός»(Ψαλ. 50,12). Καθαρὴ καρδιά. Ὤ, δῶστε μου ἕναν ἄνθρωπο, ἄντρα ἢ γυναῖκα, ποὺ νά ᾽χῃ καρδιὰ καθαρὴ ἀπὸ κακοὺς λογισμοὺς καὶ ἐπιθυμίες, καθαρὴ ἀπὸ πάθη καὶ μίση καὶ ἔχθρες· δῶστε μου μιὰ τέτοια καρδιὰ καὶ σᾶς χαρίζω ὅλα τ᾿ ἀγαθὰ τοῦ κόσμου. Δὲν ἔχουμε καθαρὴ καρδιά. Ποιός εἶνε ἀναμάρτητος; Καὶμία μέρα, καὶ μία ὥρα, κ᾿ ἕνα λεπτὸ ἀκόμα νὰ ζήσῃς, δὲν μπορεῖς νὰ εἶσαι «καθαρὸς ἀπὸ ῥύπου»(Ἰὼβ 14,4). Τὸ συναισθάνεται αὐτὸ ὁ ἄνθρωπος καὶ ζητάει συγγνώμη ἀπὸ τὸ Θεὸ γιὰ τ᾿ ἁμαρτήματά του καὶ λέει· Δός μου, Κύριε, καθαρὴ καρδιά, σὰν τὴν καρδιὰ ποὺ εἶχαν οἱ ἅγιοι, οἱ μάρτυρες καὶ οἱ ἀσκηταί.

Διψᾶμε, ἀγαπητοί μου, γιὰ ἀλήθεια, γιὰ δικαιοσύνη, γιὰ χαρά, γιὰ καθαρὴ καρδιά. Ποῦ θὰ τὰ βροῦμε αὐτά; Ἀλλοῦ βρίσκονται κι ἀλλοῦ τὰ ψάχνουμε ἐμεῖς. Ξέρετε πῶς μοιά ζουμε;

Νά ᾿μουν ζωγράφος, θά ᾿παιρνα τὸ πινέλλο νὰ ζωγραφίσω ἕναν ἐξερευνητὴ ποὺ βαδίζει μέσα σὲ μιὰ ἔρημο, κ᾽ ἔχει πάρει μαζί του ὅλα τὰ ἐφόδια (ἐργαλεῖα, λεφτά, φαγητό, ροῦχα, παπούτσια, καπέλλο, ραδιόφωνο, μαγνητόφωνο, φωτογραφικὴ μηχανὴ κ.τ.λ.), ἀλλὰ ξέχασε τὸ πιὸ ἀπαραίτητο· ἕνα παγούρι μὲ νερό. Ξέχασε τὸ νεράκι! Ἀνοίγει τὸ ῥαδιόφωνο κι ἀκούει ἀπατηλὰ λόγια καὶ τραγούδια. Ὅταν ὅμως θὰ διψάῃ, τί νὰ τὰ κάνῃ ὅλ᾽ αὐτὰ ποὺ προσφέρει ὁ μηχανικὸς πολιτισμός; Μένει διψασμένος στὴν ἔρημο. Αὐτὴ τὴν εἰκόνα παρουσιάζει ὁ προφήτης Δαυῒδ λέγοντας· Δίψασε ἡ ψυχή μου, Κύριε, μέσα σὲ τούτη τὴν ἔρημο· «ἐδίψησέ σε ἡ ψυχή μου, ποσαπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ἐν γῇ ἐρήμῳ καὶ ἀβάτῳ καὶ ἀνύδρῳ»(Ψαλ. 62,1).

Διψασμένοι τοῦ κόσμου, μικροὶ καὶ μεγάλοι, θέλετε ἀλήθεια νὰ ξεδιψάσετε; Μὰ δὲ βλέπετε; ποτάμι τρέχει δίπλα σας! Νὰ πεθάνετε ἀπὸ δίψα στὴ Σαχάρα δικαιολογεῖσθε, ἀλλὰ νὰ πεθάνετε διψασμένοι ἐνῷ δίπλα σας ὑπάρχει νερὸ εἶστε ἀδικαιολόγητοι. Δὲ χρειάζεται παρὰ νὰ σκύψετε καὶ νὰ πιῆτε. Δοκιμάστε. Δὲν εἶνε φαντασία ἡ πίστι μας· εἶνε ζωή, πραγματικότης.

Διαβάζετε, σᾶς παρακαλῶ, τὴν ἁγία Γραφή. Ἀνοῖξτε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη στὸν προφήτη Ἰεζεκιήλ. Στὴν ἀρχὴ τοῦ κεφαλαίου 47 (ΜΖ΄)θὰ δῆτε ἕνα ὅραμα. Βλέπει ὁ προφήτης νὰ βγαίνῃ νερὸ ἀπὸ τὸ ναὸ καὶ νὰ γίνεται ῥυάκι.Γιὰ χίλια μέτρα μῆκος τὸ νερὸ φτάνει μέχρι τὸν ἀστράγαλο. Στὰ ἑπόμενα χίλια μέτρα ἀνεβαίνει ὣς τὰ γόνατα, στὰ ἑπόμενα χίλια φτάνει μέχρι τὴ ζώνη, καὶ στὰ ἑπόμενα χίλια γίνεται πλέον ποταμὸς ἀδιαπέραστος. Στὶς ὄχθεςτου ἀναπτύσσεται πλουσία βλάστησι καὶ καρποφόρα δέντρα, ἐνῷ τὰ ζωογόνα νερά του ἀ ποδίδουν ἄφθονη ἁλιεία.

Τί εἰκονίζει ὁ ποταμὸς αὐτός; Τὴνπίστι μαςκαὶ τὴν αὔξησί της διὰ μέσου τῶν αἰώνων. Αὐ τὴ εἶνε τὸ ῥυάκι, ποὺ πήγασε ἀπὸ τὶς πληγὲς τοῦ Ἐσταυρωμένου. Σιγὰ - σιγὰ μεγαλώνει καὶ γίνεται ἀείρροος ποταμὸς ποὺ ἀρδεύει μὲ τὰ νάματά του τὸ πρόσωπο ὅλης τῆς γῆς. Αὐτὴ εἶνε ἡ Ἐκκλησία ποὺ ἵδρυσε ὁ Κύριος ἡμῶνἸησοῦς Χριστός· ὅν, παῖδες, ὑμνεῖτε καὶ εὐλογεῖτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία,ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ.Αἰκατερίνης-Πετραλώνων Ἀθῆναι τὴν 28-5-1961

Πεντηκοστή τοῦ 379

Παπαδόπουλος Στυλιανός (Καθηγητὴς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν)

Σὰ νὰ μὴ φτάνανε οἱ σκληροὶ ἀρειανοὶ τὰ τελευταῖα χρόνια ἐμφανιστήκανε στὴν πρωτεύουσα καὶ οἱ πνευματομάχοι. Καταφέρανε γρήγορα ν' ἀποκτήσουνε ὀπαδοὺς πολλούς. Οἱ ἐπικεφαλῆς ἤτανε μοναχοί. Καὶ μοναχοὶ ἀπὸ τοὺς αὐστηρούς. Δηλαδὴ ἀσκητικοί, ἐγκρατεῖς καὶ ἀκτήμονες. Δὲν εἶχαν ἀκόμη ὀργανωμένα κοινοβιακὰ μοναστήρια. Ζούσανε ὅμως σὲ ὁμάδες καὶ ἤτανε ὑπόδειγμα στοὺς πολλοὺς χριστιανούς. Κι αὐτὸ φοβότανε περισσότερο ὁ Γρηγόριος. Ὁ κόσμος τοὺς πρόσεχε γιὰ τὴν ἀσκητικὴ ζωή τους καὶ συγχρόνως τοὺς ἐμπιστευότανε σὲ ὅ,τι δίδασκαν.

Ἀλλὰ δίδασκαν ὄχι ὀρθόδοξα. Ἡ θεολογία, βέβαια, τοῦ Ἀθανασίου καὶ τῶν Καππαδοκῶν τοὺς εἴχανε πείσει νὰ ὁμολογοῦν τὸν Υἱὸ (Χριστὸ) τέλειο Θεὸ καὶ ὁμοούσιο πρὸς τὸν πατέρα. Δὲν θέλανε ὅμως νὰ ὁμολογήσουν τὸ ἴδιο καὶ γιὰ τὸ ἅγιο Πνεῦμα. Κακόδοξοι, λοιπόν, καὶ τοῦτοι. Καὶ τοὺς ὀνομάσανε Πνευματομάχους. Ὄχι ὅμως τόσο κακόδοξοι, ὅσο οἱ ἀκραῖοι ἀρειανοί. Φέρονταν πιὸ ἤπια πρὸς τοὺς Ὀρθοδόξους. Πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς μάλιστα πηγαίνανε κι ἀκούγανε τὸ Γρηγόριο στὴν Ἀναστασία.

Δὲν ἤτανε λίγοι καὶ οἱ ὀρθόδοξοι ποὺ σκέφτονταν:

-Εἶναι δυνατό, τέτοιοι ἄνθρωποι, τόσο σεμνοὶ καὶ ἀσκητικοὶ νὰ τιμωρηθοῦνε ἀπὸ τὸ Θεό;

Ἡ δυσκολία τοῦ Γρηγορίου δὲν ἤτανε μικρή. Πῶς νὰ ἐξηγήσει πειστικά, ὅτι ἀληθινὴ εὐσέβεια καὶ ἄσκηση θέλει καὶ ὀρθὴ πίστη. Γνήσια καὶ ἀποτελεσματικὴ ἄσκηση γίνεται ἀπὸ τὸν χριστιανό, ποὺ ἔχει καὶ ὀρθὴ πίστη. Τὸ ἅγιο Πνεῦμα τότε μόνο χαριτώνει τὸν ἀσκητή, τότε μόνο δίνει τὸν στέφανο τῆς θείας δόξας.

Δὲν ἦταν ἀκόμη καιρὸς γιὰ τοὺς Κωνσταντινουπολίτες ν' ἀκούσουνε βαθιὰ θεολογία περὶ ἁγίου Πνεύματος. Ἔτσι τὴ στιγμὴ αὐτὴ νόμιζε ὁ Γρηγόριος. Ἤθελε πρῶτα νὰ καταλάβουνε καλύτερα τὴν ἑνότητα τῆς ἁγίας Τριάδας, νὰ συνηθίσουνε τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας. Ἔπειτα νὰ τοὺς μιλήσει μὲ ἀκρίβεια γιὰ τὸ ἅγιο Πνεῦμα. Κι ἐφάρμοσε τὸ πρόγραμμα αὐτό, ἀλλὰ μόνο μερικά.

Ἔφτασε ἡ Πεντηκοστή τοῦ 379. Ἔπεφτε στὶς 9 Ἰουνίου τὴ χρονιὰ ἐκείνη. Γέμισε ἀσφυκτικὰ ὁ ναὸς τῆς Ἀναστασίας. Λαμπρὴ γιορτή. Προχωροῦσε ἡ Θεία Λειτουργία καὶ ὁ Γρηγόριος ἔνιωθε ὅλο καὶ πιὸ ἀλλιώτικα. Εἶχε κατακλυστεῖ ἀπὸ τὴ χάρη τοῦ Πνεύματος καὶ ζοῦσε μὲ αὐτὴ καὶ γι’ αὐτό.

Ἦρθε ἡ ὥρα τοῦ κηρύγματος. Στάθηκε στὴν Ὡραία πύλη. Εἶχε σχεδιάσει νὰ τοὺς μιλήσει γιὰ τὴν σημασία τοῦ ἀριθμοῦ ἑπτά. Νὰ ἑρμηνεύσει τὰ σχετικὰ βιβλικὰ κείμενα καὶ τὰ ἱστορικά τῆς Πεντηκοστῆς. Καὶ τὸ 'κανε φυσικά. Μὰ χωρὶς νὰ τὸ καταλάβει, κύλησε ὁ λόγος του γρήγορα στὸ ἅγιο Πνεῦμα.

Ἤτανε καὶ ἡ ἐποχὴ ποὺ εἶχε κληθεῖ στὴν Ἀντιόχεια σύνοδος, κυρίως γιὰ τὸ ἅγιο Πνεῦμα. Κορυφαῖο πρόσωπό της ὁ Μελέτιος Ἀντιοχείας. Ὀρθόδοξος ἄνδρας, γενναῖος ὁμολογητής. Ἐκεῖ, λοιπόν, ὁμολογήθηκε ὀρθὰ ἡ πίστη στὴν θεότητα καὶ τὴν ὁμοουσιότητα τοῦ Πνεύματος καὶ καταδικάσθηκαν οἱ πνευματομάχοι. Ὁ Γρηγόριος παραταῦτα δὲν μπόρεσε νὰ εἶναι αὐστηρὸς καὶ σκληρὸς μὲ τοὺς πνευματομάχους. Ἔβλεπε μερικοὺς μπροστά του, ὅταν στάθηκε στὴν Ὡραία πύλη.

Γι’ αὐτό, ἀφήνοντας πολλὰ ἀπ' ὅσα εἶχε σχεδιάσει, μίλησε πατρικά, μὲ ἄπειρη ἀγάπη. Ἤλπιζε ὅτι θὰ μετανοήσουν. Μίλησε ἡ χάρη ποὺ εἶχε μέσα του ὡς θεοπτης. Δὲν μπόρεσε νὰ τὴν κρύψει. Μίλησε καὶ ποιητικά. Ὑπέκυψε στὸ ταλέντο του. Τόσο, ποὺ κομμάτια τοῦ λόγου τούτου, χρησιμοποιηθήκανε κατὰ λέξη ἀπὸ ὑμνογράφους τῆς Ἐκκλησίας μας.

- Ὅ,τι σᾶς λέω, ἀδελφοί μου, εἶναι ἀπὸ τὸ ἅγιο Πνεῦμα. Ἐκεῖνο μὲ ὁδηγεῖ αὐτὸ μ' ἐμπνέει νὰ μιλάω ἔτσι ὅπως μιλάω.

Ἂν δὲν τὸν ξέρανε οἱ ἐκκλησιαζόμενοι τὸ Γρηγόριο θὰ τὸν παρεξηγούσανε. Θὰ τὸν κατηγορούσανε ἀκόμη καὶ γιὰ βλασφημία. Βρεθήκανε ὅμως καὶ οἱ κακόβουλοι, ποὺ μέσα τους ἀνακατώθηκαν:

- Ἀκοῦς ἐκεῖ, ἔμπνευση ἀπὸ τὸ ἅγιο Πνεῦμα· ὅ,τι μᾶς λέει ἀποκάλυψη τοῦ Πνεύματος!

Ὅσο τὸν κοίταζαν ὅμως καταπρόσωπο, κάτι τοὺς ἠρεμοῦσε. Ἡσυχάσανε καὶ οἱ κακόβουλοι. Ἡ ὁμιλία συνεχίστηκε. Τοὺς εἶπε ὁ Γρηγόριος γιὰ τὴν πανίερη «ἐπιδημία», τὴν παρουσία δηλαδὴ τοῦ ἁγίου Πνεύματος στὴν Ἐκκλησία. Ἤτανε ἀνάγκη γιὰ τὸν ἄνθρωπο νὰ ἔρθει τὸ Πνεῦμα, ὅταν τελείωσε τὸ ἔργο του στὴ γῆ ὁ Χριστός. Ἀπὸ τότε πιά, θὰ ἐργάζεται στὴ γῆ, στὴν Ἐκκλησία δηλαδή, τὸ Πνεῦμα. Ὄχι πὼς πρὶν δὲν ἐνεργοῦσε, δὲν ἦταν παρὸν σὲ ὅ,τι ἔκανε ὁ Θεὸς Πατέρας καὶ ὁ Υἱός. Παντοῦ καὶ πάντα ἤτανε. Καὶ στοὺς προφῆτες καὶ στοὺς ἀποστόλους. Τὸ ἴδιο Πνεῦμα ἐνεργοῦσε. Μὰ τώρα τὸ ἔργο του ἔχει ἄλλη μορφὴ καὶ ἄλλη ἔκταση.

Στὸ σημεῖο αὐτὸ δυσκολεύτηκε ὁ Γρηγόριος. Δὲν μποροῦσε νὰ τοὺς ἐξηγήσει μὲ ἀκρίβεια τὴ διαφορὰ καὶ βρῆκε λέξεις πρόχειρες, ὄχι πολὺ πετυχημένες. Τοὺς εἶπε ὅτι μέχρι τὴν Πεντηκοστὴ τὸ Πνεῦμα δροῦσε καὶ ἦταν παρὸν «ἐνέργεια», μὲ τὴν ἐνέργειά του. Ἀπὸ τὴν Πεντηκοστὴ ὅμως καὶ μετὰ ἐνεργεῖ «τελεώτερον» καὶ «οὐσιωδῶς». Ἤθελε νὰ πεῖ ὅτι τώρα, στὴν Ἐκκλησία, τὸ θεῖο πρόσωπο ποὺ ἔχει τὴν κύρια δράση εἶναι τὸ Πνεῦμα. Αὐτὸ τώρα δρᾶ κυρίως, ὅπως στὰ χρόνια τῆς Καινῆς Διαθήκης δροῦσε κυρίως ὁ Υἱὸς καὶ στὴν Παλαιὰ Διαθήκη δροῦσε κυρίως ὁ Πατέρας. Τότε, στὰ διαθηκικὰ χρόνια, ὁ Υἱὸς συναναστρεφότανε μὲ τοὺς ἀνθρώπους καὶ τοὺς δίδασκε. Τώρα, τὸ Πνεῦμα «συγγίνεται καὶ συμπολιτεύεται» μ' ἐμᾶς τοὺς ἀνθρώπους. Μόνο ποὺ γιὰ νὰ γίνει αὐτὸ στὸν καθένα πραγματικότητα, πρέπει νὰ 'χει πραγματικὴ σχέση μὲ τὸ Πνεῦμα. Νὰ πιστεύει ὀρθὰ ὅτι τὸ Πνεῦμα ἔχει τὴν ἴδια φύση μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱό.

Τὸ μάτι τοῦ Γρηγορίου ἔπεσε στοὺς πνευματομάχους καὶ πρόσθεσε:

- Ἂν μερικοὶ φοβοῦνται νὰ χρησιμοποιήσουνε τὴ λέξη φύση γιὰ τὸ Πνεῦμα, ἂς ὁμολογήσουνε γενικὰ ὅτι μία εἶναι ἡ θεότητα τοῦ πατέρα, τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Πνεύματος. Δὲν ἐπιμένουμε πολὺ στὶς λέξεις. Ἀρκεῖ, ἀδελφοί, νὰ ὁμολογεῖτε τὸ ἴδιο πράγμα, τὴν ἴδια δηλαδὴ ἀλήθεια, ὅτι τὸ Πνεῦμα εἶναι κυρίως καὶ πραγματικὰ Θεός. Κάμετε αὐτὸ καὶ τότε ἡ ἑορτὴ τῆς Πεντηκοστῆς θὰ γίνει μέσα σας πανηγύρι περίλαμπρο, θὰ νιώσετε ἄφατη χαρά!

Ἀκούγανε μὲ προσοχὴ οἱ παρόντες πνευματομάχοι. Ἄκουγε μὲ θαυμασμὸ καὶ ὁ παράξενος «φιλόσοφος», ὁ Μάξιμος. Ἀρκετοὶ ἀπὸ αὐτοὺς τώρα καὶ ἄλλοι τὸ ἑπόμενο ἔτος, τὸ 380, ἑνωθήκανε στὴν Ἐκκλησία, ὅταν ἀκούσανε καὶ τὸν πέμπτο θεολογικὸ Λόγο τοῦ Γρηγορίου Περὶ ἁγίου Πνεύματος