«ΤΟ ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΔΙΑΠΡΑΤΤΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΥΤΑΡΕΣΚΟΥΣ ΥΠΟΚΡΙΤΕΣ ΠΟΥ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΟΥΝ ΤΟΥΣ ΕΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ»

Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Scott Peck,
 «People of the Lie. The Hope for Ηealing Human Evil»,
Α Touchstone Book Published by Simon & Schuster,
U.S.A. 1998
[ἑλλην. ἔκδ:  «ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΥ ΨΕΥΔΟΥΣ»,
σὲ μετάφρ. Νικ. Παπαδάκη, «Κέδρος»,1999]

[…] Μὲ ἄλλα λόγια, δὲν εἶναι οἱ κακὲς πράξεις ποὺ κάνουν ἕναν ἄνθρωπο κακό.Ἀλλιῶς, θὰ ἤμαστε ὅλοι κακοί, γιατί ὅλοι κάνουμε κακὰ πράγματα. Ὁ πιὸ γενικὸς ὁρισμὸς τῆς ἁμαρτίας εἶναι «ἀστοχία». Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἁμαρτάνουμε κάθε φορὰ ποὺ δὲν καταφέρνουμε νὰ χτυπήσουμε τὸ κέντρο τοῦ στόχου. Ἡ ἁμαρτία δὲν εἶναι τίποτα λιγότερο καὶ τίποτα περισσότερο ἀπὸ τὴν ἀποτυχία νὰ εἴμαστε συνεχῶς τέλειοι. Καὶ ἐπειδὴ εἶναι ἀδύνατον νὰ εἴμαστε συνεχῶς τέλειοι, εἴμαστε ὅλοι ἁμαρτωλοί. Ὡς συνήθως, ἀποτυγχάνουμε νὰ κάνουμε τὸ καλύτερο βάσει τῶν δυνατοτήτων μας, καὶ μὲ κάθε ἀποτυχία διαπράττουμε ἕνα ψευτοέγκλημα – ἀπέναντι στὸν Θεό, ἀπέναντι στοὺς γείτονές μας ἢ στοὺς ἑαυτούς μας, ἂν ὄχι, ἕνα πραγματικὸ ἔγκλημα ἀπέναντι στὸ νόμο.

.           Φυσικά, ὑπάρχουν ἐγκλήματα μεγαλύτερης καὶ μικρότερης σημασίας. Παρ’ ὅλα αὐτά, εἶναι λάθος νὰ θεωροῦμε τὸ Κακὸ ἢ τὴν ἁμαρτία θέμα μεγέθους. Ἴσως φαίνεται λιγότερο ἀπεχθὲς νὰ ἐξαπατήσει κανεὶς ἕναν πλούσιο ἀπὸ ὅσο ἕναν φτωχό, ἐξακολουθεῖ ὅμως νὰ εἶναι ἐξαπάτηση. Ὁ νόμος ἀντιμετωπίζει διαφορετικὰ τὴν ὑπεξαίρεση μιᾶς ἐπιχείρησης, τὴν ψευδῆ ἀξίωση μείωσης τοῦ φόρου εἰσοδήματος, τὸ νὰ χρησιμοποιήσεις ἕνα «σκονάκι» σὲ ἐξετάσεις, νὰ πεῖς στὴ γυναίκα σου ὅτι δουλεύεις στὸ γραφεῖο μέχρι ἀργά, ἐνῶ κάνεις ἀπιστίες, ἢ νὰ πεῖς στὸν σύζυγό σου (ἢ στὸν ἑαυτό σου) ὅτι δὲν εἶχες χρόνο νὰ πάρεις τὰ ροῦχα ἀπὸ τὸ καθαριστήριο, τὴ στιγμὴ ποὺ ξόδεψες μιὰ ὥρα στὸ τηλέφωνο μὲ τὴ γειτόνισσά σου. Σίγουρα, κάποια ἐγκλήματα συγχωροῦνται πιὸ εὔκολα ἀπὸ ἄλλα –καὶ ἴσως ἀκόμη περισσότερο, κάτω ἀπὸ ὁρισμένες συνθήκες–, τὸ γεγονός, ὅμως, παραμένει ὅτι ὅλα εἶναι ψέματα καὶ ἀπάτες. Ἂν ἔχετε ἀρκετούς, ἠθικοὺς ἐνδοιασμοὺς καὶ ἔτσι δὲν κάνατε τίποτα παρόμοιο τελευταῖα, τότε ἀναρωτηθεῖτε μήπως, κατὰ κάποιον τρόπο, ἔχετε πεῖ ψέματα στὸν ἑαυτὸ σας˙ ἤ, μήπως, εἴσαστε λιγότερο εἰλικρινεῖς ἀπὸ ὅσο μπορούσατε νὰ εἶστε – πράγμα ποὺ εἶναι προδοσία ὅλων μας κατὰ τοῦ ἐαυτοῦ μας. Ἂν εἴσαστε ἀπόλυτα εἰλικρινεῖς μὲ τὸν ἑαυτό σας, θὰ διαπιστώσετε ὅτι ἁμαρτάνετε. Ἂν δὲν τὸ διαπιστώσετε, τότε δὲν εἴσαστε ἀπόλυτα εἰλικρινεῖς μὲ τὸν ἑαυτό σας, πράγμα πού, ἀπὸ μόνο του, εἶναι ἁμαρτία. Εἶναι ἀναπόφευκτο: Εἴμαστε ὅλοι μας ἁμαρτωλοί¹.
.             Ἄν, ὅμως δὲν μποροῦμε νὰ προσδιορίσουμε τοὺς κακοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ τὴν παρανομία τῶν πράξεών τους ἢ ἀπὸ τὸ μέγεθος τῶν ἁμαρτιῶν τους, τότε πῶς μποροῦμε νὰ τοὺς προσδιορίσουμε; Ἡ ἀπάντηση εἶναι: ἀπὸ τὴ συνέπεια τῶν ἁμαρτιῶν τους. Ἂν καὶ συνήθως εἶναι ὕπουλη, ἡ καταστροφικότητά τους ἔχει ἀξιοσημείωτη συνέπεια. Αὐτὸ συμβαίνει, γιατίἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν περάσει «στὴν ἀντίπερα ὄχθη» χαρακτηρίζονται ἀπὸ μιὰ ἀπόλυτη ἄρνηση νὰ ἀνεχτοῦν τὴν αἴσθηση τῆς δικῆς τους «ἁμαρτωλότητας».
.           Σχολίασα ὅτι ὁ Τζόρτζ, εὐλογημένος ἀπὸ τὴν ἐνοχή του, κατάφερε νὰ ἀποφύγει νὰ γίνει κακός. Ἐπειδὴ ἦταν πρόθυμος –τουλάχιστον μέχρι κάποιο στοιχειώδη βαθμὸ– νὰ ἀνεχτεῖ τὴν αἴσθηση τῆς «ἁμαρτωλότητάς» του, ἦταν σὲ θέση νὰ ἀποκηρύξει τὴ συμφωνία του μὲ τὸν Διάβολο. Ἂν δὲν εἶχε ἀντέξει τὸν πόνο ἀπὸ τὶς «ἐνοχοῦλες» ποὺ ἔνιωθε σχετικὰ μὲ τὴ συμφωνία, τὸ ἠθικό του κατρακύλημα θὰ συνεχιζόταν. Αὐτὸ ποὺ μᾶς προστατεύει περισσότερο ἀπὸ ὁτιδήποτε ἄλλο ἀπὸ ἕνα τέτοιο κατρακύλημα, εἶναι ἡ αἴσθηση τῆς «ἁμαρτωλότητάς» μας. Ὅπως ἔχω γράψει κάπου ἀλλοῦ:
.               «“Μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι”, ἦταν τὰ πρῶτα λόγια τοῦ Ἰησοῦ, ὅταν ἦρθε ὁ καιρός Του νὰ ἀπευθυνθεῖ στὰ πλήθη. Τί ἐννοοῦσε μὲ αὐτὴ τὴν ἀρχή; [...] Τί τὸ τόσο σπουδαῖο ἔχει ἡ ταπείνωση τοῦ  «ἑαυτοῦ μας, αὐτὴ ἡ αἴσθηση τῆς προσωπικῆς ἁμαρτίας; Ἂν κάνετε αὐτὴ τὴν ἐρώτηση, ἴσως σᾶς βοηθήσει νὰ θυμηθεῖτε τοὺς Φαρισαίους. Ἦταν οἱ αὐτάρεσκοι τῶν ἡμερῶν τοῦ Ἰησοῦ. Δὲν αἰσθάνονταν “πτωχοὶ τῷ πνεύματι”. Ἔνιωθαν ὅτι εἶχαν πιάσει τὸ νόημα, ὅτι ἦταν αὐτοὶ ποὺ κατεῖχαν τὰ πράγματα, αὐτοὶ ποὺ τοὺς ἄξιζε νὰ εἶναι οἱ πρωταγωνιστὲς τοῦ πολιτισμοῦ στὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ στὴν Παλαιστίνη. Καὶ ἦταν αὐτοὶ ποὺ σταύρωσαν τὸν Ἰησοῦ.
.          »Οἱ “πτωχοὶ τῷ πνεύματι” δὲν διαπράττουν τὸ Κακό. Τὸ Κακὸ δὲν διαπράττεται ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ αἰσθάνονται ἀβέβαιοι γιὰ τὴν ὀρθότητα τῆς ἠθικῆς τους, ποὺ θέτουν ὑπὸ ἀμφισβήτησιν τὰ κίνητρά τους, ποὺ ἀνησυχοῦν μήπως προδώσουν τοὺς ἑαυτούς τους. Τὸ Κακὸ σὲ αὐτὸν τὸν κόσμο διαπράττεται ἀπὸ τοὺς αὐτάρεσκους τοῦ πνεύματος, ἀπὸ τοὺς Φαρισαίους τῶν ἡμερῶν μας, ἀπὸ τοὺς ὑποκριτὲς ποὺ δικαιολογοῦν πάντα τοὺς ἑαυτούς τους καὶ νομίζουν ὅτι εἶναι ἀναμάρτητοι, γιατί εἶναι ἀπρόθυμοι νὰ ὑποφέρουν τὴ στενοχώρια τῆς σοβαρῆς αὐτοκριτικῆς.
.         »Ὅσο δυσάρεστη καὶ ἂν εἶναι, ἡ αἴσθηση τῆς προσωπικῆς μας ἁμαρτίας εἶναι ἀκριβῶς αὐτὸ ποὺ ἐμποδίζει τὴν “ἁμαρτωλότητά” μας νὰ γίνει ἀνεξέλεγκτη. Μερικὲς φορές, εἶναι πολὺ ὀδυνηρή, ἀλλὰ καὶ μιὰ πολὺ μεγάλη εὐλογία, γιατί εἶναι ἡ μοναδικὴ ἀποτελεσματική μας προστασία ἐναντίον τῆς ἴδιας μας τὴ ροπὴ πρὸς τὸ Κακό. Ἡ ἁγία Τερέζα τοῦ Λιζιὲ τὸ ἐξέφρασε τόσο ὄμορφα μὲ τὸν δικό της εὐγενικὸ καὶ μετριοπαθῆ τρόπο: “Ἂν εἶσαι πρόθυμος νὰ δεχτεῖς μὲ πραότητα τὴ δοκιμασία τοῦ νὰ νιώθεις δυσαρέσκεια γιὰ τὸν ἑαυτό σου, τότε θὰ εἶσαι γιὰ τὸν Ἰησοῦ ἕνα εὐχάριστο καταφύγιο”»².

1. Παρ’ ὅλη τὴ συχνή, ὡς καὶ μὲ κακία, διαστρέβλωσή της, ἴσως ἡ μεγαλύτερη ὀμορφιὰ τοῦ χριστιανικοῦ δόγματος, εἶναι ἡ γεμάτη κατανόηση προσέγγιση τῆς ἁμαρτίας. Εἶναι μιὰ προσέγγιση δύο ὄψεων. Ἀπὸ τὴ μιὰ μεριά, ἐπιμένει γιὰ τὴν ἁμαρτωλὴ ἀνθρώπινη φύση μας. Ἔτσι, ὁποιοσδήποτε γνήσιος χριστιανὸς θεωρεῖ τὸν ἑαυτό του ἁμαρτωλό. Τὸ γεγονὸς ὅτι πολλοὶ κατ’ ὄνομα εὐσεβεῖς «χριστιανοὶ» δὲν θεωροῦν, κατὰ βάθος, τοὺς ἑαυτούς τους ἁμαρτωλούς, δὲν πρέπει νὰ ἐκλαμβάνεται ὡς ἀποτυχία τῆς θρησκείας, ἀλλὰ μόνο ὡς ἀποτυχία τῶν ἀτόμων ποὺ ἀρχίζουν νὰ ἐνεργοῦν σύμφωνα μὲ αὐτὸ τὸ πιστεύω. Σὲ ἄλλες σελίδες, θὰ μιλήσουμε ἀναλυτικότερα γιὰ τὸ Κακὸ μὲ τὸ χριστιανικὸ προσωπεῖο. Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριά, τὸ χριστιανικὸ δόγμα ἐπιμένει, ἐπίσης, ὅτι οἱ ἁμαρτίες μας συγχωροῦνται – τουλάχιστον ἐφόσον μετανιώσουμε γι’ αὐτές. Ἂν ἔχουμε πλήρη ἐπίγνωση τοῦ μεγέθους τῆς «ἁμαρτωλότητάς» μας, χωρίς, παράλληλα, νὰ πιστεύουμε στὴν εὐσπλαχνικὴ καὶ συγχωρητικὴ φύση τοῦ Θεοῦ, εἶναι πολὺ πιθανὸν νὰ νιώσουμε σχεδὸν κυριευμένοι ἀπὸ ἀπελπισία. Ἔτσι, οἱ κληρικοί, ὅταν σκέφτονται σωστά, ἐπιμένουν, ἐπίσης, ὅτι τὸ νὰ ἀναμασᾶμε συνεχῶς καθεμία ἁμαρτία μας (μία διαδικασία ποὺ ὀνομάζεται «ὑπερ-ευσυνειδησία») εἶναι, ἀπὸ μόνο του, ἁμαρτία. Ἐφ᾽ ὅσον ὁ Θεὸς μᾶς συγχωρεῖ, τὸ νὰ ἀρνούμαστε νὰ συγχωρήσουμε τοὺς ἑαυτοὺς μας σημαίνει ὅτι βάζουμε τοὺς ἑαυτούς μας ψηλότερα ἀπὸ τὸν Θεὸ – ὑποκύπτοντας, ἔτσι, στὴν ἁμαρτία μιᾶς διεστραμμένης περηφάνιας.

2. Marilyn von Waldener – Patricia Kay – M. Scott Peck, What Return Can I Make? (Πῶς μπορῶ νὰ ἐπανορθώσω;), Simon & Schustet, New York 1985.

πηγή