Κυριακή του Θωμά (Ανάλυση Αποστολικού Αναγνώσματος)π. Γεωργίου Δορμπαράκη

῾Πορεύεσθε, καί σταθέντες λαλεῖτε ἐν τῷ ἱερῷ τῷ λαῷ πάντα τά ῥήματα τῆς ζωῆς ταύτης᾽ (Πρ. ᾽Απ. 5, 20)

α. Στά ἐγκαίνια τῆς ἀνακύκλισης τοῦ Πάσχα πού γίνεται στήν ᾽Εκκλησία μας τήν Κυριακή τοῦ Θωμᾶ καί ἐφεξῆς, τό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα πού ἀκούγεται ἀπό τίς Πράξεις τῶν ᾽Αποστόλων μᾶς μεταφέρει στόν πρῶτο καιρό τῆς δράσεως τῶν μαθητῶν τοῦ Κυρίου μετά τήν Πεντηκοστή: τό κήρυγμά τους καί τά θαύματα πού ἐπιτελοῦνταν δι᾽ αὐτῶν προσέθεταν διαρκῶς καί νέα μέλη στήν ᾽Εκκλησία τόσο πού προκλήθηκαν γιά μία ἀκόμη φορά οἱ θρησκευτικοί ἄρχοντες, οἱ ὁποῖοι ἀπό φθόνο κινούμενοι ἔκλεισαν στήν φυλακή τούς ἀποστόλους. Μέ παρέμβαση ὅμως ἀγγέλου τοῦ Κυρίου ἀπελευθερώθησαν, γιά νά τούς δοθεῖ ἡ ἐντολή: ῾Πορεύεσθε, καί σταθέντες λαλεῖτε ἐν τῷ ἱερῷ τῷ λαῷ πάντα τά ῥήματα τῆς ζωῆς ταύτης᾽. Πηγαίνετε στόν ναό καί κηρύξτε στόν λαό τό μήνυμα γι᾽ αὐτήν την καινούργια ζωή.

β. 1. ῾Η νέα ζωή πού ἔφερε ἡ ᾽Ανάσταση τοῦ Κυρίου: νίκης ἀπέναντι στήν ἁμαρτία, τόν θάνατο καί τόν διάβολο, ἐνεργοποιημένη στούς πιστούς ἀπό τήν ἐπιφοίτηση τοῦ ἁγίου Πνεύματος, λειτουργεῖ πιά στόν κόσμο σάν ἕνα ποτάμι ξεχυλισμένο. Οἱ μαθητές τοῦ Χριστοῦ, ἔμπλεοι τοῦ ῎Ιδιου ἐν Πνεύματι, συνιστοῦν τούς μάρτυρες τῆς ζωῆς αὐτῆς, κατά τήν ἐντολή τοῦ Κυρίου (῾ὑμεῖς δέ ἐστέ μάρτυρες τούτων᾽), πού σημαίνει ὅτι καμμία ἀνθρώπινη ἤ σατανική δύναμη δέν μπορεῖ νά τούς ἀνακόψει ἀπό τό ἱεραποστολικό αὐτό ἔργο τους. ῾Η Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἦρθε ἐν δυνάμει, ὁ Χριστός δηλαδή βρίσκεται ἀδιάκοπα στόν κόσμο, παρών καί μετά τήν ᾽Ανάληψή Του μέσω τοῦ σώματός Του τῆς ᾽Εκκλησίας, (ἡ ᾽Εκκλησία εἶναι ὁ Χριστός παρατεινόμενος εἰς τούς αἰῶνας κατά τήν γνωστή πατερική ἔκφραση), λοιπόν ἡ δύναμη πού δρᾶ στόν κόσμο εἶναι ἡ δύναμη πρωτίστως τοῦ Θεοῦ. Οἱ μαθητές τοῦ Χριστοῦ καί ὅλοι οἱ μετέπειτα μαθητές Του μέ τήν δύναμη αὐτή, ὡς ῾συνεργοί Αὐτοῦ᾽, θά συνεχίζουν τό ἔργο τῆς ἐπικρατήσεως τῆς Βασιλείας Του, κυριαρχίας Του δηλαδή στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων, συνεπῶς ἀφενός ἡ ἐπέκταση τῆς Βασιλείας αὐτῆς δέν θά ἔχει τέλος μέχρις ὅτου ὁ κόσμος ὅλος ῾γενήσεται μία ποίμνη᾽ μέ ἕναν Ποιμένα τόν Χριστό, ἀφετέρου ὁ χαρακτήρας τῆς ἐπικρατήσεως τῆς Βασιλείας θά εἶναι αὐτός τῆς ἀγάπης καί τῆς ταπεινώσεως: ὅ,τι ῾κατακτᾶ᾽ τίς ἀνθρώπινες καρδιές. Καί νά ἀπαρχῆς ἡ ἀπόδειξη: ὁ ἡττημένος διάβολος, ἀπό τόν Σταυρό καί τήν ᾽Ανάσταση τοῦ Κυρίου, καθώς καί τά πειθήνια ὄργανά του θά ἐπιχειρήσουν νά ἀνακόψουν τήν μαρτυρία τῶν ἀποστόλων, ἀλλά εἰς μάτην: ἄγγελος Κυρίου θά τούς ἐπαναφέρει θαυματουργικά στό ἔργο τους μέ σαφή τήν ἐντολή νά συνεχίσουν ὅ,τι ἔκαναν: τό ποτάμι εἴπαμε δέν μπορεῖ νά γυρίσει πίσω.

2. Μέ τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ λοιπόν οἱ ἀπόστολοι καλοῦνται νά συνεχίσουν νά κηρύσσουν ῾τά ρήματα τῆς ζωῆς ταύτης᾽. Κι αὐτά τά ρήματα δέν εἶναι ἄλλα ἀπό τόν ἴδιο τόν Κύριο καί τό ἅγιο Εὐαγγέλιό Του: τόν Σταυρό καί τήν ᾽Ανάστασή Του, τίς ἐντολές Του καί τά θαύματά Του. ῾Κηρύξατε τό εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ κτίσει᾽. Καί: ῾πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτούς εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτούς τηρεῖν πάσα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν᾽. ῾Ο ἀπόστολος Παῦλος εἶναι ἐκεῖνος ἰδίως ἀπό τούς ἀποστόλους πού μέ σαφήνεια θά προσδιορίσει τό περιεχόμενο τοῦ κηρύγματος τῶν ἀποστόλων: ῾Οὐ γάρ ἔκρινα τοῦ εἰδέναι τι ἐν ὑμῖν, εἰ μή ᾽Ιησοῦν Χριστόν καί τοῦτον ἐσταυρωμένον᾽. ῾Τοῦ γνῶναι Αὐτόν καί τήν δύναμιν τῆς ᾽Αναστάσεως Αὐτοῦ και τήν κοινωνίαν τῶν παθημάτων Αὐτοῦ᾽. Καί τά ρήματα αὐτά ἦταν καί εἶναι ὅσα διοχετεύουν τήν αἰώνια ζωή, δηλαδή τήν χάρη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, στήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου ἤδη ἀπό τήν ζωή αὐτή, δίνοντάς του ταυτοχρόνως καί τήν παντοδυναμία ᾽Εκείνου. ῾Κύριε πρός τίνα ἀπελευσόμεθα; Σύ ρήματα ζωῆς αἰωνίου ἔχεις᾽. ῾᾽Εάν μείνητε ἐν ἐμοί καί τά ρήματά μου ἐν ὑμῖν μείνῃ, ὅ ἐάν θέλητε αἰτήσασθε καί γενήσεται ὑμῖν᾽.

3. Κι ἀξίζει ἰδιαιτέρως νά προσεχθῆ τό γεγονός ὅτι μιλώντας γιά τήν δύναμη τῶν ρημάτων τοῦ ἀποστολικοῦ κηρύγματος μιλᾶμε ταυτοχρόνως καί γιά τά θαύματα πού ὁ Θεός πραγματοποιοῦσε μέσω τῶν χειρῶν τῶν ἀποστόλων. Θέλουμε νά ποῦμε ὅτι δέν μπορεῖ κανείς νά διακρίνει τό κήρυγμα ἀπό τά θαύματα, μέ τήν ἔννοια ὅτι τά ῾σημεῖα καί τέρατα᾽ πού ἐπιτελοῦσαν οἱ ἀπόστολοι ἀποτελοῦσαν τήν σφραγίδα τῆς γνησιότητας τοῦ κηρύγματός τους. Τά θαύματα δηλαδή ἦταν ἡ συνέχεια τοῦ κηρύγματος, ἕνας ἄλλος δραστικός τρόπος φανέρωσης τῆς ἀλήθειας τοῦ Χριστοῦ πού ἐπέτρεπε ᾽Εκεῖνος χάριν τῶν ἀνθρώπων. ῎Ετσι ἡ πίστη πού ἀπαιτεῖτο γιά τήν ἀποδοχή τοῦ κηρύγματος προεκτεινόταν καί βεβαιωνόταν μέ τά ἐπιτελούμενα ἀπό τούς ἀποστόλους θαύματα. Δέν ζητοῦσαν θαῦμα ἀπό τούς ἀποστόλους οἱ ἄνθρωποι γιά νά πιστέψουν, ἀλλά πιστεύοντας στό κήρυγμα τῶν ἀποστόλων ἔβλεπαν τό θαῦμα νά ἐνισχύει καί νά γιγαντώνει τήν ἤδη ὑπάρχουσα πίστη τους. ῾Διά τῶν χειρῶν τῶν ἀποστόλων ἐγίνετο σημεῖα καί τέρατα ἐν τῷ λαῷ πολλά...μᾶλλον δέ προσετίθεντο πιστεύοντες τῷ Κυρίῳ πλήθη ἀνδρῶν τε καί γυναικῶν᾽.

4. ᾽Από τήν ἄποψη αὐτή τό ζητούμενο γιά νά ἀκούσει κανείς τά ρήματα τοῦ εὐαγγελίου καί νά πιστέψει, ἐνισχυόμενος ἴσως καί μέ τήν χάρη τοῦ θαύματος, ἦταν καί εἶναι ἡ καλοπροαίρετη διάθεση τοῦ ἀνθρώπου. Χωρίς καλοπροαίρετη διάθεση οὔτε τό κήρυγμα τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ οὔτε ἀκόμη καί ἕνα θαῦμα μποροῦν νά συγκινήσουν καί νά κατανύξουν τήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου. ῾Η κακή προαίρεση δηλαδή λειτουργεῖ σάν ἕνα εἶδος φράγματος πού ἀποκρούει τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί κάνει τόν ἄνθρωπο νά κλείνεται μέσα στό ὑπερφίαλο ἐγώ του, μέ τήν ἐπιρροή ἀσφαλῶς τοῦ Πονηροῦ. Πέραν τῶν ὅσων ἀναφέραμε, ἐκεῖνο πού μέ τρόπο ἄμεσο μᾶς ἀποκαλύπτει τήν ἀλήθεια αὐτή ἀπό τό σημερινό ἀνάγνωσμα εἶναι ἡ ἐντολή τοῦ ἀγγέλου στούς ἀπελεύθερους πιά ἀπό αὐτόν ἀποστόλους: ῾Πορευθέντες, καί σταθέντες λαλεῖτε ἐν τῷ ἱ ε ρ ῷ τῷ λαῷ᾽. Τούς δίνει τήν ἐντολή νά κηρύξουν, ἀλλά στόν λαό πού συγκεντρώνεται στό ἱερό, στόν ναό, συνεπῶς φανερώνει ὁ λαός αὐτός τήν διάθεσή του νά τούς ἀκούσει καί νά τούς ἀκολουθήσει. Καί δέν εἶναι δυνατόν νά γίνει διαφορετικά: ὁ ῎Ιδιος ὁ Κύριος εἶπε νά προσφέρεται ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ σ᾽ ἐκείνους πού τόν ἐπιθυμοῦν καί τόν ζητοῦν: ῾Τῷ αἰτοῦντί σε δίδου᾽. ῾Μή δότε τά ἅγια τοῖς κυσί, μηδέ βάλητε τούς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων᾽. ῾Ο λόγος τοῦ Θεοῦ δηλαδή εἶναι ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ ἀλλά γιά τούς καλοπροαίρετους ἀνθρώπους. ῾Ο Θεός δέν ἀποκαλύφθηκε μέ τόν ἐρχομό Του ὡς ἄνθρωπος σέ ὅλους, ἀλλά στούς μάγους τῆς μακρινῆς Περσίας καί στούς ἁπλούς βοσκούς τῆς ᾽Ιουδαίας. Κοινός παρανομαστής καί τῶν δύο ἦταν ἡ καλή τους διάθεση καί ἡ ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας. Πρόκειται γιά τό ἀνθρώπινο πού ζητεῖ ὁ Θεός ἀπό ἐμᾶς γιά νά μᾶς φανερωθῆ καί νά μᾶς δοθῆ γιά τήν σωτηρία μας.

γ. ῾Ο δύσπιστος μαθητής Θωμᾶς τοῦ σημερινοῦ εὐαγγελίου ὅσο παρέμενε μόνος στό σπίτι του μακριά ἀπό τήν σύναξη τῶν ἄλλων ἀποστόλων δέν δεχόταν καί τήν ῾ἐπίσκεψη᾽ τοῦ ἀναστημένου Χριστοῦ. Μόλις ταπεινώθηκε καί πῆγε μέ τούς ἄλλους, πῆγε δηλαδή θά λέγαμε στήν ᾽Εκκλησία, ἐκεῖ φανερώθηκε καί σ᾽ αὐτόν ὁ Κύριος. Θέλουμε νά νιώθουμε κι ἐμεῖς τήν δύναμη τῆς νέας ζωῆς τοῦ Χριστοῦ πού ἀνέτειλε ἀπό τόν τάφο Του, νά λειτουργοῦμε ὡς μέλη Του μέ τήν παντοδυναμία ᾽Εκείνου, τό θαῦμα νά συνυπάρχει μέ τήν καθημερινότητά μας; Νά ζοῦμε ἐν ᾽Εκκλησία. ῎Αν καί ἡ δική μας καλή διάθεση κατατεθῆ στόν Κύριο, τότε ὁ λόγος Του θά μᾶς τρέφει, οἱ ἀρρώστιες καί οἱ πόνοι μας θά βροῦν τήν λύση τους - ὄχι πάντοτε ὡς ἀπαλλαγή ἀλλά ὡς ὑπομονή ἀντοχῆς μας – τό δέ σπουδαιότερο: ἡ ψυχή μας θά αἰσθάνεται τά σημάδια τῆς θεραπείας της. ῾Ο Κύριος πού ἐνεργοῦσε στά πρῶτα χρόνια διά τῶν χειρῶν τῶν ἀποστόλων, ὁ ῎Ιδιος ἐνεργεῖ διά τῶν μυστηρίων καί ὅλων τῶν ἁγίων Του σέ κάθε ἐποχή.