Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ

Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ

τοῦ Πρωτοπρ. Ἰωάννου Ζώτου
τῆς Ἱ. Μ. Σταγῶν καί Μετεώρων
(α’ μέρος)

«Έχουμε αλλαγές στο Γαλαξία, το σύμπαν και τις ενέργειες... [είναι] το πνευματικό ξύπνημα της ανθρωπότητας...  για να καταλάβουν και να χρησιμοποιήσουν τις νέες ενέργειες. Έχουμε ανύψωση της συνειδητότητας. Άνοιγμα της καρδιάς και απόρριψη της αρνητικότητας»1. «Η ανθρωπότητα μαθαίνει ένα μεγάλο μάθημα αυτότον καιρό. Το μάθημα είναι, φυσικά, να αντιληφθείτε την θεϊκότητά σας, την σύνδεσή μας με τον πρώτο δημιουργό και με όλα όσα υπάρχουν... Να καταλάβετε ότι όλα είναι συνδεδεμένα και ότι είστε ένα μέρος όλων αυτών»2.

Αὐτές οἱ «συμπαντικῶν» διαστάσεων δηλώσεις τῶν σύγχρονων πνευματικῶν «ἀφυπνιστῶν τῆς ἀνθρωπότητας» μᾶς παραπέμπουν νά μελετήσουμε τή θρησκεία στά πλαίσια τῆς παγκόσμιας ἱστορίας, ὅπου καταδεικνύεται ἡ σχεδόν παγκοσμιότητα τῶν ψυχικῶν φαινομένων καί τῶν μυστικιστικῶν ἐμπειριῶν, καθώς καί πρακτικῶν ὅπως ἡ μαντεία, ἡ μαγεία καί ὁ πνευματισμός.

Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες μέ τήν νεκυομαντεία3 (νεκρομαντεία), οἱ Ἰουδαῖοι, Χαλδαῖοι, Ἀσσύριοι, Πέρσες, Ρωμαῖοι, Αἰγύπτιοι καί ἄλλοι εἰδωλολατρικοί λαοί4, μέ διάφορες τεχνικές, τελετουργικά καί ἐπικλήσεις, προσπαθοῦσαν νά προσπελάσουν τόν κόσμο τῶν πνευμάτων.

Ἡ Παλαιά Διαθήκη περιγράφει τέτοια περιστατικά καί τά καταδικάζει ἀπερίφραστα: «...οὐ μαθήσει ποιεῖν κατά τὰ βδελύγματα τῶν ἐθνῶν ἐκείνων. Οὐκ εὐρεθήσεται ἐν σοὶ... μαντευόμενος μαντείαν... ἐγγαστρίμυθος καὶ τερατοσκόπος, ἐπερωτῶν τοὺς νεκροὺς» (Δευτερ. 18, 9-12), «καὶ ἐὰν εἴπωσι πρὸς ὑμᾶς• ζητήσατε τοὺς ἐγγαστριμύθους καὶ τοὺς ἀπὸ τῆς γῆς φωνοῦντας, τούς κενολογοῦντας, οἳ ἐκ τῆς κοιλίας φωνοῦσιν, οὐχὶ ἔθνος πρὸς Θεὸν αὐτοῦ ἐκζητήσουσι; Τὶ ἐκζητοῦσι περὶ τῶν ζώντων τοὺς νεκρούς;» (Ἡσ. 8, 19). «Κατά τόν B. Grom», γράφει ὁ μακαριστός π. Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος, «ὁ ὅρος πνευματισμός εἶναι μεταβλητός καί περιλαμβάνει ἀπό τούς παλιούς σαμανιστικούς ἐξορκισμούς καί τῆς νεκρομαντείας τῶν Ἑλλήνων μέχρι τό μοντέρνο τραπεζάκι καί τίς θρησκεῖες τῶν Umbanda καί Macumba στή Βραζιλία. Ἔτσι τό θέμα αὐτό διαφοροποιεῖται πολύ σήμερα, ἀνάλογα μέ τίς τεχνικές πού χρησιμοποιοῦνται καί τά κίνητρα τοῦ κάθε ἀνθρώπου ἤ τῆς κάθε ὁμάδας πού τόν ἀσκεῖ»5.

«Εἶναι σύστημα ἀποκαλύψεων, τάς ὁποίας τά πνεύματα δίδουσι πρός τούς, διά τοῦ πνευματισμοῦ, ἐπικαλουμένους αὐτά»6.

Σύμφωνα μέ τόν ὁρισμό τῆς Ἐθνικῆς Ἕνωσης Πνευματιστικῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀμερικῆς: «Ο πνευματισμός είναι η επιστήμη, η φιλοσοφία και η θρησκεία της συνεχούς ζωής, που βασίζονται στο καταδεδειγμένο γεγονός της επικοινωνίας, με τη βοήθεια των διάμεσων (μέντιουμ), με εκείνους που ζουν στον κόσμο των πνευμάτων (1919)»7.

Ἀπό τό πνεῦμα «Ἐμμανουήλ» (μέσω ψυχογραφίας τοῦ Francisco Candido Xavier) ἔρχεται ἡ ἐπιβεβαίωση: «Στο δόγμα του πνευματισμού η επιστήμη ερευνά, η φιλοσοφία ολοκληρώνει, και το Ευαγγέλιο φωτίζει»8.

Δέ θά προσπαθήσουμε νά κάνουμε ἀναλυτική περιγραφή τῆς ἱστορικῆς πορείας τοῦ Πνευματισμοῦ, θά σταθοῦμε μόνο σέ σύντομες ἀναφορές τῶν σημαντικότερων προσώπων καί γεγονότων τοῦ σύγχρονου Πνευματισμοῦ.

Ὅπως ὅλοι οἱ ἐρευνητές τοῦ χώρου συμφωνοῦν, ἡ γέννηση τοῦ μοντέρνου ἤ σύγχρονου Πνευματισμοῦ ἀνάγεται στό 1848 καί τίς ἀδελφές Φόξ. Οἱ δύο ἀδελφές Κέητ καί Μαργαρίτα ὑποστήριξαν ὅτι ἄκουγαν χτυπήματα στούς ξύλινους τοίχους τοῦ μικροῦ ἐξοχικοῦ σπιτιοῦ στό ὁποῖο ἔμεναν. Ἀπαντώντας μέ χτυπήματα, μέ τή μορφή ὑποτυπώδη κώδικα, ἐπικοινώνησαν μέ τό πνεῦμα κάποιου πού ἦταν θαμμένος στό ὑπόγειο τοῦ σπιτιοῦ τους. Κατ’ ἐπέκτασιν δημιουργήθηκε ἡ πρώτη μορφή (τυπτολογία) ἀπ’ τό «πνευματιστικό τραπεζάκι» μέ τό ἀλφάβητο, καί ἐπισκέφθηκαν πολλές περιοχές μέ ἕναν γνωστό περιπλανώμενο θίασο, ἐπιδεικνύοντας τίς ἱκανότητές τους. Μια ἀπό τίς ὀντότητες πού ἐπικοινωνοῦσε μέ τή Μαργαρίτα μέσω ἀλφαβήτου, ἔδωσε τό παρακάτω μήνυμα: «Αγαπητοί φίλοι, πρέπει να διακηρύξετε αυτή την αλήθεια στον κόσμο. Αυτή είναι η Ανατολή μιας νέας εποχής, δεν πρέπει να προσπαθείτε να το κρύψετε άλλο πια. Όταν κάνετε το καθήκον σας, ο Θεός θα σας προστατεύει και τα καλά πνεύματα θα σας περιφρουρούν». Πρός τό τέλος τῆς ζωῆς τους οἱ ἀδελφές Φόξ παραδέχτηκαν πώς κάποια ἀπ’ τά γεγονότα μέ τά χτυπήματα, ἦταν ἀπάτη. Ὅμως ὁ σύγχρονος Πνευματισμός εἶχε πάρει τό δρόμο του...

Τό 1927 στήθηκε μνημεῖο στό σημεῖο πού βρισκόταν τό σπίτι τους (1510 Hydesville road) στό ὁποῖο μεταξύ ἄλλων ἀναφέρεται: «Ο τόπος γέννησης του σύγχρονου Πνευματισμού... μέσω των αδελφών Φοξ... επιτεύχθηκε επικοινωνία με τον κόσμο των πνευμάτων 31 Μαρτίου 1848». Καί μέ κεφαλαῖα γράμματα, ὁ βασικός νόμος τοῦ Πνευματισμοῦ: «There is no death, there are no dead» (δέν ὑπάρχει θάνατος, δέν ὑπάρχουν νεκροί)9. Τό 1998 ἡ NSAC10 κατάφερε νά ἀποκτήσει τήν ἰδιοκτησία τῆς περιοχῆς τοῦ σπιτιοῦ τους καί ξεκίνησε τή δημιουργία «Πνευματιστικοῦ πάρκου».

Ἀπό τή στιγμή πού ἔγινε γνωστή ἡ ὑποτιθέμενη ἐπικοινωνία τῶν ἀδελφῶν Φόξ, καί μέ τήν ταυτόχρονη ἀνάπτυξη τοῦ τηλεγράφου καί τοῦ τηλεφώνου, πού μετέφεραν πολύ γρηγορότερα πλέον τά νέα, ξέσπασε θύελλα ἐπικοινωνιῶν μέ διάφορα πνεύματα σέ ὅλη τήν Ἀμερική καί τήν Εὐρώπη καί ἄρχισαν νά ξεφυτρώνουν σάν μανιτάρια, μέντιουμ, φαινόμενα (τραπεζάκι, πνευματιστικός τηλέγραφος, πνευματιστική δέλτος κ.λπ.), πνεύματα καί ὁμάδες καί νά ἐξελίσσονται.

«Στις 14 Νοεμβρίου 1849 έγινε η πρώτη συνάντηση μιας μικρής ομάδας πνευματιστών στο Ρότσεστερ της Ν. Υόρκης... Ένα κίνημα είχε γεννηθεί!»11.

Πρόδρομος τοῦ Πνευματισμοῦ καί προφήτης τῆς Νέας Ἀποκάλυψης θεωρεῖται ὁ Ἔντουαρτ Τζάκσον Ντέιβις (Andrew Jackson Davis). Αὐτός καί ὁ Κέυση (Edgar Cayce) ἀργότερα ἔκανε θεραπεῖες ὕπνωσης, (ἐπηρεασμένος ἀπ’ τόν «μεσμερισμό» πού ἦταν τότε διαδεδομένος. Ὁ γιατρός, φιλόσοφος καί ἀποκρυφιστής Μέσμερ (Franz Anton Mesmer, 1734-1815) δίδαξε ὅτι ὑπάρχει μιά δύναμη/ἐνέργεια πού διαπερνᾶ καί συνδέει ὅλο τό σύμπαν, μιά ὁλοκληρωτικά κινούμενη ὕλη, ἀσύγκριτης λεπτότητας. Οἱ ἀσθένειες προκαλοῦνται ἀπό τή διαταραχή αὐτῆς τῆς ἐνέργειας στό ἀνθρώπινο σῶμα. Γι’ αὐτό, ἡ θεραπεία συνιστᾶται στήν ἀποκατάσταση τῆς κανονικῆς ροῆς της. Αὐτή τήν ἐνέργεια μπορεῖ κανείς νά τήν καθοδηγήσει μέσω ἑνός «μαγνητιστοῦ/ἰατροῦ» τήν ἀποκαλοῦσε «ζωικό μαγνητισμό» χρησιμοποιώντας αὐτό πού ὀνόμαζε «τό πνευματικό μάτι στό μέτωπο».

Τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1844, ὅπως περιγράφει, «γλίστρησε ἀπό τό σπίτι του σέ κάποιο βουνό μακρύτερα». Ἐκεῖ συνάντησε τόν ἀρχαῖο φιλόσοφο Γαληνό καί τόν Σβέντενμποργκ12. Ὁ Γαληνός τοῦ ἔδωσε κάποιο μαγικό ὄργανο θεραπείας καί ὁ Σβέντενμποργκ ὑποσχέθηκε ὅτι θά τόν καθοδηγεῖ. Ἔκτοτε θεώρησε τόν ἑαυτό του καθοδηγούμενο καί ἐνεργοῦσε σάν μέντιουμ μέσω τοῦ ὁποίου «ὁ Σβέντενμποργκ συνέχιζε τό ἔργο του». Τό 1847 ἔγραψε καθοδηγούμενος τό βιβλίο: «Οἱ ἀρχές τῆς φύσης, ἡ θεϊκή της Ἀποκάλυψη καί μιά φωνή πρός τήν ἀνθρωπότητα». Ἐκεῖ συναντοῦμε τίς ἀρχές τοῦ «Οὐνιβερσαλισμοῦ», τό «δόγμα τῆς σωτηρίας τῶν πάντων». Μεταξύ 1845 καί 1847 ἔκανε ἑκατόν πενῆντα ἑπτά ὁμιλίες στή Νέα Ὑόρκη, σέ κατάσταση ὕπνωσης, μέ θέμα τα ἐπιστημονικά, ἱστορικά καί φιλοσοφικά.

Ἀπό τό 1847 ἕως τό 1849 ἐκδίδει τό περιοδικό: Univercoelum13 and Spiritual Philosopher (Παγκόσμιος Παράδεισος καί Πνευματικός Φιλόσοφος), πού προωθεῖ τίς ἀπόψεις του. Ὅπως περιγράφει στό ἡμερολόγιό του: «Στις 31 Μαρτίου 1848, φύσηξε μια πνοή στο πρόσωπό μου κι άκουσα μία θερμή και δυνατή φωνή: αδελφέ, η καλή εργασία άρχισε. Πρόσεξε! μια ζωντανή διδασκαλία γεννήθηκε». Ὅταν ἄκουσε γιά τά γεγονότα τῶν ἀδερφῶν Φόξ κατάλαβε, ὅπως γράφει, τί σήμαιναν αὐτά πού ἄκουσε καί φρόντισε νά τά συμπεριλάβει στό περιοδικό του, νά τά προβάλλει καί νά ἐξηγήσει τά φαινόμενα σύμφωνα μέ τή φιλοσοφία του καί νά γίνει ἔτσι ἀπό τούς πρώτους κήρυκες τῆς νέας «θρησκείας»14.

Ὁ Σβέντενμποργκ ἦταν μέντιουμ καί χαρακτηρίστηκε ὡς «ὁ ἄνθρωπος πού μιλοῦσε μέ τούς ἀγγέλους». Πέθανε τό 1772. Τά βιβλία του, ὅπως ἔλεγε ὁ ἴδιος, «δεν είναι γραμμένα από μένα». Τά πνεύματα ἐπανειλημμένως τοῦ ἔλεγαν γιά «τά λάθη τῶν παραδοσιακῶν διδασκαλιῶν». Ἀρνήθηκε τήν τριαδικότητα, τή σωτηρία καί τήν ἁμαρτία. Εἶναι, παρ’ ὅλ’ αὐτά, σημαντικό ὅτι στό βιβλίο του «Διά φορες Θεολογικές Ἐργασίες» ἔγραφε τά ἑξῆς: «Τα πνεύματα λένε πράγματα εντελώς λάθος και ψέματα. Όταν αρχίσουν να μιλούν στον άνθρωπο, θέλει προσοχή να μην τα πιστεύουμε, γιατί τα περισσότερα που λένε είναι δικά τους κατασκευάσματα και ψεύδονται... κι αν ο άνθρωπος ακούσει και πιστέψει, επιμένουν και με διάφορους τρόπους τον εξαπατούν και τον παρασύρουν».

Ἄλλος πρόδρομος τοῦ Πνευματισμοῦ εἶναι καί ὁ Ἀλλάν Καρντέκ ἤ Ἱππόλυτος Λεόν Ντενιζάρ Ριβάϊλ (Allan Kardec, Hypolite Leon Denizard Rivail, 1804-1869)15. Γάλλος δάσκαλος, μαθητής τοῦ γνωστοῦ παιδαγωγοῦ Πεσταλότσι (Johann Heinrich Pestalozzi). Εἶναι αὐτός πού ἐπινόησε τόν ὅρο Πνευματισμός (spiritism) καί χρησιμοποίησε σύγχρονες, γιά τήν ἐποχή ἐκείνη, ἐπιστημονικές μεθόδους στήν ἔρευνά του. Στά πενῆντα του χρόνια ἄρχισε νά ἐνδιαφέρεται γιά τά πνευματιστικά φαινόμενα (χτυπήματα πνευμάτων, τραπεζάκι κ.λπ.) τά ὁποῖα στίς Η.Π.Α., στή Γαλλία καί σέ ἄλλες εὐρωπαϊκές χῶρες εἶχαν κατακτήσει τήν ὑψηλή κοινωνία16. Ἔχοντας κάποιο ἐπιστημονικό ὑπόβαθρο καί μή ὄντας μέντιουμ ὁ ἴδιος, συνέθεσε ἐρωτηματολόγιο καί ἄρχισε νά συνεργάζεται μέ μέντιουμ, μέσω τῶν ὁποίων ἔθετε τίς ἐρωτήσεις στά πνεύματα. Ἀργότερα ἕνα πνεῦμα, πού συστήθηκε ὡς Zefiro, τοῦ μίλησε γιά πρόσφατη ἐνσάρκωσή του μέ τό ὄνομα Ἀλλάν Καρντέκ, τό ὁποῖο καί υἱοθέτησε ἔκτοτε γιά τίς πνευματιστικές ἐκδόσεις του, τίς ὁποῖες ξεκίνησε τό 1857 μέ τό «Βιβλίο τῶν Πνευμάτων», πού περιεῖχε 1019 ἐρωτήσεις του καί τίς ἀπαντήσεις ἀπό πνεύματα καί πού ἀφοροῦσαν στή φύση τῶν πνευμάτων καί τοῦ πνευματικοῦ κόσμου καί στή σχέση πνευματικοῦ καί ὑλικοῦ κόσμου. Ἀκολούθησαν, μέχρι τό 1868, ἄλλα τέσσερα βιβλία του: «Τό βιβλίο τῶν Μέντιουμ», «Τό Εὐαγγέλιο σύμφωνα μέ τόν Πνευματισμό», «Παράδεισος καί Κόλαση», «Ἡ Γένεση σύμφωνα μέ τόν Πνευματισμό». Θεωροῦνται ὡς ἡ «Πνευματιστική Κωδικοποίηση» (Spiritist Codification), ἡ «Πεντάτευχος» τῶν πνευματιστῶν (The Spiritist Pentateuch)17.

Ὁ Καρντέκ εἶχε δηλώσει: «Με τον ίδιο τρόπο που ο Χριστός συνέχισε απ’ εκείπου ο Μωυσής είχε σταματήσει, κι ο Πνευματισμός συνεχίζει από το σημείο που ο Χριστός είχε σταματήσει τους λόγους του. Είναι μία συνέχεια της διδασκαλίας του»18. Τό 1858 ἵδρυσε τήν πρώτη πνευματιστική ἑταιρία.19 Στό μνημεῖο πού ἔγινε στόν τάφο του, στό κοιμητήριο τοῦ Pere Lachaise, τόπο «προσκυνήματος» χιλιάδων πνευματιστῶν, εἶναι γραμμένη ἡ ἑξῆς φράση: «Να γεννιέσαι, να πεθαίνεις, να ξαναγεννιέσαι κι έτσι να προοδεύεις ακατάπαυστα, αυτός είναι ο νόμος («To be born, die, again be reborn, and so progress unceasingly, such is the law»).

Τό 1853 ἱδρύεται ἡ πρώτη βρετανική «πνευματιστική ἐκκλησία» ἀπ’ τόν Ντέηβιντ Ρίτσμοντ (David Richmond), στό Yorkshire καί τό 1855 ἐκδίδεται ἡ πρώτη πνευματιστική ἐφημερίδα: «The Yorkshire Spiritual Telegraph». Τά ἑπόμενα χρόνια, στήν δεκαετία 1870-80, δημιουργοῦνται πολλές ὀργανώσεις στή Βρετανία, στήν Ἀμερική καί σέ ἄλλες χῶρες καί ἐνεργοποιοῦνται πολύ περισσότερα ἀνεξάρτητα μέντιουμ.

Ἡ Θεοσοφική Ἑταιρία, πού ἱδρύθηκε ἀπό τήν Ἑλένα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ τό 1875, συνετέλεσε ἀκόμη περισσότερο στήν ἐξάπλωση τοῦ Πνευματισμοῦ20. Ἡ Μπλαβάτσκυ λίγο πρίν τήν ἵδρυση τῆς ἑταιρίας εἶχε γράψει στό πνευματιστικό περιοδικό The Spiritual Scientist: «Για πάνω από 15 χρόνια δίνω τη μάχη μου για την ευλογημένη αλήθεια»21. Τά πρῶτα δύο βιβλία της, «Ἡ Ἴσιδα ἀποκεκαλυμμένη» καί «Τό Μυστικό Δόγμα» γράφτηκαν, ὅπως ἡ ἴδια δήλωσε, μέσω τῆς ἐπικοινωνία της μέ τούς «Μαχάτμας», μία ἱεραρχία «Ἀνυψωμένων Δασκάλων», τή «Μεγάλη Λευκή Ἀδελφότητα», πού τῆς μετέφεραν τήν «ἀποκεκα¬λυμμένη Ἀλήθεια».

Εἶχαν, ὅμως, ἀρχίσει νά γίνονται στόν χῶρο τοῦ Πνευματισμοῦ πολλές ἀπάτες καί γι’ αὐτό δημιουργοῦνται ἐρευνητικά κέντρα γιά τή μελέτη τῶν πνευματιστικῶν παραψυχικῶν φαινομένων.

Ἕνα ἀπ’ τά γνωστότερα μέντιουμ στήν Ἀγγλία ἐκείνης τῆς ἐποχῆς, ὁ D. D. Home, μέ τίς ἐντυπωσιακές του πνευματιστικές δραστηριότητες ἔκανε τόν Πνευματισμό μόδα καί τράβηξε τήν προσοχή τῆς ἀριστοκρατίας, ἄν καί ἔκανε πολλές ἀπάτες. Τό 1882 δημιουργήθηκε ἡ «Ἑταιρία Ψυχικῶν Ἐρευνῶν» καί οἱ ἐπιστήμονες μέλη της, ξόδεψαν πολύ χρόνο γιά νά ἐρευνήσουν τά φαινόμενα καί νά ἀποδείξουν τίς πιθανές ἀπάτες.
Τό 1891 ἱδρύθηκε ἡ «Ἐθνική Ὁμοσπονδία Πνευματιστῶν» (National Federation of Spiristualists), πού τό 1902 μετονομάστηκε σέ «Ἐθνική Ἕνωση Πνευματιστῶν» (Spiritualist’s National Union). Μέχρι τό 1924 ἀνῆκαν σ’ αὐτή 309 κοινότητες ἤ ἄλλες μικρότερες ἑνώσεις. Στήν Ἀμερική δέν ἦταν τόσο ὀργανωμένος ὁ Πνευματισμός ἐκείνη τήν ἐποχή.

Τό 1919 ἡ θεοσοφίστρια Ἀλίκη Μπέϊλυ, ἄρχισε νά «λαμβάνει πληροφορίες» ἀπό τόν Τζιάλ Κούλ (Djwhal Khul), γνωστότερο ὡς «Θιβετιανό», δημιουργώντας ὁλόκληρη σειρά βιβλίων καθ’ ὑπαγόρευση, πού μιλοῦν γιά τή «Λευκή Ἀδελφότητα» καί τό «ἐσωτερικό μονοπάτι». Ἵδρυσε τή δική της «Θεοσοφική Ἑταιρία» πού τό 1923 μετονομάστηκε σέ Σχολή Ἀρκέην (Arcane School).

Ὁ Πνευματισμός (spiritualism) αὐξήθηκε ἀπό τή δεκαετία τοῦ 1840 καί ἔφτασε στό ἀπόγειο (ἀνώτατος ἀριθμός συμμετεχόντων μελῶν) κυρίως στίς ἀγγλόφωνες χῶρες μέχρι καί λίγο μετά τό τέλος τοῦ Α ́ παγκοσμίου πολέμου. Τό 1897 λέγεται ὅτι ἔφτασε τά 8 ἑκατομμύρια στίς Η.Π.Α. καί στήν Εὐρώπη, στή μεσαία καί ἀνώτερη τάξη. Τό ἀντίστοιχο ρεῦμα στήν κεντρική Εὐρώπη καί στήν Λατινική Ἀμερική εἶναι γνωστό ὡς Πνευματικισμός (spiritism)22. Κατόπιν ἄρχισε νά χάνεται τό ἐνδιαφέρον γι’ αὐτά τά φαινόμενα.

Λίγο πρίν τό 1920, ἦρθε νά ταράξει καί πάλι τά νερά ὄχι ὅμως σέ ἐπίπεδο φαινομένων ὁ λεγόμενος «κοιμώμενος προφήτης» Ἔντγκαρ Κέϋση (1877–1945), πού σέ κατάσταση ὕπνωσης ἔκανε διαγνώσεις μέσω πνευμάτων. Ἐπειδή ἦταν σέ ὕπνωση, κάποιος δίπλα του κατέγραφε τά λεγόμενα. Ἀρχικά ἔδινε «ὑπαγορεύσεις θεραπείας» (διαγνώσεις καί ἀγωγή γιά ἀσθένειες. Θεωρεῖται αὐτός πού προώθησε τό θέμα τῶν ἐναλλακτικῶν θεραπειῶν), κατόπιν «ὑπαγορεύσεις ζωῆς» (γιά νοητικές ἱκανότητες καί κλίσεις). «Φαινόταν λογικό ὅτι ἡ πνευματική ἀναζήτηση θά συμπλήρωνε τήν τριάδα σώματος, νοῦ καί ψυχῆς...»23 καί τά πνεύματα, μέσω αὐτῶν τῶν «ὑπαγορεύσεων πνευματικῆς ἀναζήτησης», ἄρχισαν νά διδάσκουν μετενσάρκωση, ὁλισμό, νά ἀμφισβητοῦν τή Βίβλο κ.λπ. Σήμερα ὑπάρχει τό ἵδρυμα Κέϋση A.R.E. (Association for Research and Enlightenment) στήν ἀκτή τῆς Βιρτζίνια.

Σύμφωνα μέ τόν π. Ἀντώνιο Ἀλεβιζόπουλο, στήν Ἀγγλία ὑπολογίζονται περίπου 900 πνευματιστικές κοινότητες διαφόρων προσανατολισμῶν.

Στήν Ἀμερική ἔχουμε πάνω ἀπό 500 ἑτερόκλητες ὁμάδες ἐνῶ στή Βραζιλία ὁ ἀριθμός τῶν πνευματιστῶν τοῦ «καρντεκιανοῦ τύπου» φθάνει στά 4.000.000, σύμφωνα μέ τή «Στατιστική καί Γεωγραφική Ἑταιρία τῆς Βραζιλίας», ἡ μεγαλύτερη συγκέντρωση πνευματιστῶν παγκοσμίως. Ἐκεῖ ἔχει δημιουργηθεῖ ἀπό τό 1992 τό International Spiritist Council, μέ σκοπό νά ἑνώσει τίς πνευματιστικές κινήσεις ἀπ’ ὅλο τόν κόσμο καί ἤδη συμμετέχουν πνευματιστικά ἰνστιτοῦτα καί ἑνώσεις ἀπό 25 χῶρες.

Θά πρέπει νά ξέρουμε πώς «ἀνάλογα μέ τή διδασκαλία, διακρίνουμε τόν Πνευματισμό (spiritism) ἀπό τόν Πνευματικισμό (spiritualism)»24. Ὁ Πνευματισμός ἀσχολεῖται μέ τήν ἐμπειρική ἔρευνα τοῦ ὑπερβατικοῦ, κάνει ἀναλύσεις καί ἑρμηνεῖες παράφυσιολογικῶν φαινομένων καί προβάλλεται ὡς ἐπιστήμη (βλέπε παραψυχολογία).

Ὁ Πνευματισμός διαφέρει ἀπό τόν Πνευματικισμό κατά τήν ἄποψη τῆς ἐπιστημονικῆς προσέγγισης τῶν διαφόρων φαινομένων.

Ἀπό δογματικῆς ἄποψης, ὁ Πνευματισμός δέχεται σάν βασικό του δόγμα τή μετενσάρκωση, ἐνῶ ὁ Πνευματικισμός ὄχι πάντοτε. Ἄρα ὁ Πνευματισμός, ὅπως οἱ ἴδιοι ἰσχυρίζονται, ἀποτελεῖ μία συλλογή ἀρχῶν καί νόμων, πού βασίζονται ἀπευθείας στή διδασκαλία τοῦ Ἰησοῦ καί σέ ἐπιπλέον ἀποκαλύψεις, πού ἐλήφθησαν ἀπό φωτισμένα πνεύματα. Οἱ πνευματιστές πιστεύουν ὅτι τά δόγματά τους εἶναι «ὁ Παράκλητος», πού ὑποσχέθηκε στόν κόσμο ὁ Ἰησοῦς, γιά «νά ἐπανατοποθετήσει ὅλα τά πράγματα στό βαθύτερό τους νόημα». Ὁ καρντεκιανός Πνευματισμός διατείνεται ὅτι ὄχι μόνο εἶναι ὁ φυσιολογικός διάδοχος τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἀλλά καί ὅτι εἶναι ἡ πιό ἀληθινή μορφή τοῦ Χριστιανισμοῦ, καθαρισμένη ἀπό μή χρήσιμες ἐπεξεργασίες καί προσθῆκες25.

Οἱ πνευματιστές δέν ἔχουν ναούς. Δημιουργοῦν «πνευματιστικά κέντρα», ὅπως τά ὀνομάζουν, ὅπου ἐκεῖ συναντιοῦνται γιά νά ἀκούσουν ὁμιλίες πάνω στά δόγματα, νά πάρουν τήν πνευματιστική εὐλογία, νά πιοῦν «ἐνεργοποιημένο» νερό καί, ἄν εἶναι προετοιμασμένοι, νά συμμετάσχουν σέ μεντιουμιστική συνάντηση ὅπου θά ἔρθουν σέ ἐπαφή μέ κάποιο πνεῦμα νεκροῦ μέ τή βοήθεια τῶν μέντιουμ.

Οἱ πνευματικιστές ἔχουν ναούς. Ἕνας κλάδος τους εἶναι καί ὁ «χριστιανικός Πνευματισμός», ὅπου ἔχουν ἀναπτύξει, πλέον καί διάφορα τελετουργικά (θεία κοινωνία, γάμο κ.λπ.). Αὐτοί ἀρνοῦνται καί τή διδασκαλία τῆς Θεοσοφίας γιά τή «Μεγάλη Λευκή Ἀδελφότητα». Οἱ λατρευτικές τους συνάξεις διευθύνονται ἀπό μέντιουμ. Ὑπάρχει μία σκηνή πού διακοσμεῖται μέ λουλούδια, καί λίγα θρησκευτικά σύμβολα. Ἔχουν ἐναρκτήρια προσευχή, μιά ὁμιλία, ὕμνους καί τέλος ἐπίδειξη ἀπό μέντιουμ. Πολύ συχνά τό μέντιουμ εἶναι προσκεκλημμένο. Ἡ ἐπικοινωνία μέ τούς νεκρούς ὀνομάζεται «ἄνοιγμα». Μάλιστα, στή Βρετανία, τά μέντιουμ ἐκπαιδεύονται γιά νά δίνουν «ἐνδείξεις» τῆς πραγματικῆς ἐπικοινωνίας μέ τά πνεύματα.

Ἀκόμη, σχεδόν σέ ὅλες τίς ὁμάδες (Πνευματιστῶν καί Πνευματικιστῶν) ἔχουμε καί Πνευματιστικές θεραπεῖες: νά περάσει ἀπευθείας θεραπευτική ἐνέργεια, μέσω τοῦ μέντιουμ, ἀπό κάποια «ἀνώτερη πηγή», ἐνῶ συνήθως ἔχουμε τοποθέτηση τῶν χεριῶν πάνω στόν ἀσθενῆ26.

Βασική Διακήρυξη τῶν Ἀρχῶν τοῦ Πνευματισμοῦ, πού εἶναι ἀποδεκτή ἀπό πλῆθος ὁμάδων, συνοπτικά.

Οἱ ἀρχές αὐτές δόθηκαν μέσω τοῦ μέντιουμ Emma Hardinge Britten τό 1871 καί εἶναι ἀκόμα σέ λειτουργία σήμερα ἀπό τήν Ἐθνική Ἕνωση Πνευματιστικῶν Ἐκκλησιῶν (National Spiritualist Association of Churches) στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες καί τήν Ἐθνική Ἕνωση Πνευματιστῶν (Spiritualists’ National Union) στό Ἡνωμένο Βασίλειο. Αὐτἐς εἶναι:

1. Ἡ πατρότητα τοῦ Θεοῦ.
2. Ἡ ἀδελφοσύνη τοῦ ἀτόμου.
3. Ἡ κοινωνία τῶν πνευμάτων καί ἡ ὑπηρεσία τῶν ἀγγέλων.
4. Ἡ συνεχής ὕπαρξη τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς.
5. Προσωπική εὐθύνη.
6. Ἀποζημίωση καί τιμωρία στό μέλλον γιά ὅλες τίς καλές καί κακές πράξεις πού κάναμε στή γῆ.
7. Αἰώνια πρόοδος, δυνατή σέ κάθε ἀνθρώπινη ψυχή27.

Διακηρύξεις (ὁρισμοί) ἀποδεκτές ἀπό τήν National Spiritualist Association of Churches

Πνευματιστής: Εἶναι ἕνα πρόσωπο πού πιστεύει, ὡς βάση τῆς θρησκείας του/της, στήν ἐπικοινωνία μεταξύ αὐτοῦ τοῦ κόσμου καί τοῦ κόσμου τῶν πνευμάτων μέ τή βοήθεια τοῦ μεντιουμισμοῦ καί πού προσπαθεῖ νά διαμορφώσει τό χαρακτήρα του/της καί νά ζεῖ σύμφωνα μέ τίς ὑψηλότερες διδασκαλίες πού προέρχονται ἀπό τέτοια ἐπικοινωνία (1914, ἀναθ. 1938).

Διάμεσο (μέντιουμ): Εἶναι ἕνα πρόσωπο τοῦ ὁποίου ὁ ὀργανισμός εἶναι εὐαίσθητος στίς δονήσεις ἀπό τόν κόσμο τῶν πνευμάτων καί μέσω τοῦ ὁποίου, οἱ διάνοιες αὐτές εἶναι σέ θέση νά μεταβιβάσουν τά μηνύματα καί νά παράγουν τά φαινόμενα τοῦ Πνευματισμοῦ (1914).

Πνευματικός ἤ Πνευματιστικός θεραπευτής: Εἶναι ἕνα πρόσωπο πού, μέσω τῶν ἔμφυτων δυνάμεών του ἤ μέσω τοῦ διαμεσισμοῦ μεντιουμισμοῦ, εἶναι σέ θέση νά μεταδώσει τή ζωτική, θεραπευτική δύναμη στίς παθολογικές καταστάσεις (1930, 1993).

Πνευματισμός: Σύστημα πού διερευνᾶ τά ἑξῆς: Φαινόμενα τῆς προφητείας, τῆς διόρασης, τῆς διακοῆς (Clairaudience), τοῦ δώρου τῶν γλωσσῶν, τῆς χειροθεσίας, τῆς θεραπείας, τῶν ὁραμάτων, τῆς ἔκστασης, τῆς τηλεμεταφορᾶς (Apport), τοῦ μετεω¬ρισμοῦ, τῶν κτυπημάτων, τῶν αὐτόματων καί ἀνεξάρτητων γραφῶν καί τῶν ἔργων ζωγραφικῆς, τῆς φωνῆς, τῆς ὑλοποίησης, τῆς φωτογραφίας, τῆς ψυχομετρίας καί ὁποιασδήποτε ἄλλης παρουσίασης, ἐκδήλωσης καί ἀποδείξεων γιά τή συνέχεια τῆς ζωῆς, ὅπως καταδεικνύεται μέσω τῶν φυσικῶν καί πνευματικῶν αἰσθήσεων καί τῶν ἱκανοτήτων τοῦ ἀτόμου (1950).

Ὁ Πνευματισμός στήν Ἑλλάδα

Τό 1923, ὁ Ἄγγελος Τανάγρας ἱδρύει τήν «Ἑταιρεία Ψυχικῶν Ἐρευνῶν, δηλώνοντας μεταξύ ἄλλων: «πιστεύω ἀκραδάντως καί μόνον εἰς τήν θρησκείαν τῆς ἐπιστήμης ὅπως διεμορφώθη μετά τήν ἀνακάλυψιν τῆς ραδιενεργείας καί τῆς διασπάσεως τοῦ ἀτόμου...».
Ἄλλος φορέας τοῦ Πνευματισμοῦ στή χώρα μας εἶναι ἡ «Παραψυχο-Κοινωνιολογική Ἑταιρεία Ἑλλάδος», ἱδρυτής τῆς ὁποίας ὑπῆρξε ὁ Ἀντώνιος Πισσάνος, συνεργάτης τοῦ Τανάγρα στήν «Ἑταιρεία Ψυχικῶν Ἐρευνῶν». Ἡ μέθοδος καί τῶν δύο βασίζεται κυρίως στόν ὑπνωτισμό ἤ μεσμερισμό.

Τρίτος πνευματιστικός φορέας εἶναι τό σωματεῖο μέ τήν ἐπωνυμία «Ἕνωσις Ψυχοπνευματιστικῶν Ἐρευνῶν», τό 1929, μέ ἱδρυτή καί πρόεδρο τόν Ἡσαΐα Γ. Ἡσαΐα. Ἡ ὁμάδα ἰσχυρίζεται πώς δέν εἶναι θρησκεία ἤ αἵρεση ἀλλά καθαρή ἐπιστήμη. Χρησιμοποιοῦν ὅλες τίς μεθόδους τῶν μέντιουμ τά ὁποῖα, ὅπως δηλώνουν, γίνονται ἐπιδεκτικά ἐμπνεύσεως καί λειτουργοῦν μέσω ὑπνωτισμοῦ.

Ἕνας ἀκόμη φορέας εἶναι τό «Ἰνστιτοῦτο Παραψυχολογίας Ἀθηνῶν» τοῦ Γεωργίου Βουλούκου (1930-2005), πού κήρυττε τή διδαχή τοῦ Ἔντγκαρ Κέϋση (1877-1945), τοῦ ὁποίου ἡ «παραψυχολογία» στηρίζεται στόν Πνευματισμό καί στήν προσωπική του κοσμοθεωρία. Ὁ Γ. Βουλοῦκος ἦταν ἐκπρόσωπος τοῦ «Ἱδρύματος Κέϋση» στήν Ἑλλάδα. Ἀποδεχόταν τήν ἀστρολογία, τή χειρομαντεία, τήν αὐτόματη γραφή, τή μετενσάρκωση. Ὁ διαλογισμός ὑπῆρξε βασική μέθοδος αὐτῆς τῆς ὁμάδας. 

(Τό τέλος στό ἑπόμενο).

_______________________________
1 . Sanaya Roman and Duane Packer, Opening to channel, H. J. Kramer Inc, Tiburon, California 1987, σσ. 57.
2. Μήνυμα ἐξωγήινων ἀπ’ τίς Πλειάδες στήν Μπάρμπαρα Μαρσίνιακ, Alien Encounters, chpt. 7.
3. Ἡ λέξη Νεκυομαντεία, προέρχεται ἀπό τήν ἀρχαία ἑλληνική λέξη: νέκυς (νεκρός) καί μαντεία, δηλώνοντας τή μαντεία ἀπό τούς νεκρούς.
4. Μιχαήλ Γ. Χούλη, Πνευματισμός, Παραψυχολογία καί Μαγεία στό φῶς τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἔκδ. Φωτοδότες, 2001, σελ. 16.
5. π. Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, Ὁ Ἀποκρυφισμός στό φῶς τῆς Ὀρθοδοξίας – Νεοαποκρυφισμός, ἐκδ. Διάλογος, Ἀθήνα 1996, σελ. 268.
6. Π. Ν. Τρεμπέλα, Ὁ Πνευματισμός, ἐκδ. Σωτήρ, Ἀθήνα, σελ. 7.
7. http://www.memorialspiritualistchurch.com/AboutSpiritualism.html
8. http://uk.spirity.com/Course/Lesson_4.pdf
9. Σ.τ.Σ.: Φυσικά αὐτό δέν ἔχει καμία σχέση μέ τό ἀναστάσιμο: «δέν ὑπάρχει θάνατος» τοῦ π. Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτη, νῦν Ὁσίου τῆς Ἐκκλησίας μας.
10. NSAC: National Spiritualist Association of Churches (Ἐθνική Ἕνωση Πνευματιστικῶν Ἐκκλησιῶν). Φορέας γιά τήν ὀργάνωση τῶν Πνευματιστῶν τῶν Η.Π.Α. γιά τή «μελέτη τῶν φαινομένων, τήν προώθηση τῆς Ἐπιστήμης καί τή διάδοση τῆς Φιλοσοφίας καί Θρησκείας τοῦ Πνευματισμοῦ».
11. www.fst.org/spirit5.htm After Hydesville: A Movement Is Born, by Rev. Simeon Stefanidakis.
12. Ἐμάνουελ Σβέντενμποργκ (Emanuel Swedenborg/Swedberg, 1688-1772). Σουηδός ἐπιστήμονας, φιλόσοφος, μυστικιστής καί θεολόγος. Τό 1741 εἰσῆλθε σέ μιά «πνευματική φάση» κατά τήν ὁποία ἄρχισε νά ἔχει ὀνειρικές ἐμπειρίες καί ὁράματα (vision spirituality). Tό ἀποκορύφωμα αὐτῆς τῆς κατάστασης, σύμφωνα μέ τίς περιγραφές τοῦ ἰδίου, ἦταν μιά «πνευματική ἀφύπνιση», μιά «κλήση ἀπό τόν Θεό» νά γράψει μιά «οὐράνια πραγματεία» γιά τή μεταρρύθμιση τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἐκπρόσωποι τῆς Λουθηρανικῆς Ἐκκλησίας στή Σουηδία τόν κατεδίκασαν γιά αἵρεση, ἐνῶ τό 1770 τό βασιλικό συμβούλιο ἀπέρριψε τίς θεολογικές του ἀπόψεις.
13. Σ.τ.Σ. Σύνθετη λέξη ἀπό τή ρίζα Univer καί τή λατινική λέξη coelum (παράδεισος).
14. The Poughkeepsie Seerby T. Peter Park. www.anomalist.com/features/seer.html
15. http://en.wikipedia.org/wiki/Allan_Kardec
16. Βλ. καί τό κλασικό ἔργο τοῦ Λέοντος Τολστόϊ, Ἄννα Καρένινα. http://www.sparknotes.com/lit/anna/quotes.html
17. http://en.wikipedia.org/wiki/Spiritist_Codification
18. The Spiritist Magazine, September 1867.
19. π. Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, ἐνθ. ἀνωτ., σελ. 279.
20. http://www.1stspiritualistchurch.org/history.html
21. The Spiritual Scientist, Boston, December 3, 1874.
22. http://en.wikipedia.org/wiki/Spiritualism_%28 religious_movement%29
23. Τζ. Μίλαρντ, Ἔντγκαρ Κέυση: Μυστηριώδης ἄνθρωπος τῶν θαυμάτων, ἐκδ. Βουλούκου, Ἀθήνα 1982, σελ. 192-193
24. π. Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, ἔνθ. ἀνωτ., σελ. 278.
25. http://www.experiencefestival.com/a/Spiritism/id/1897116
26. http://en.academic.ru/dic.nsf/enwiki/126-152 
27. Οἱ διακηρύξεις σέ ἐκτεταμένη μορφή καί ἀναθεωρημένες: 1. Πιστεύουμε στήν ἄπειρη νοημοσύνη. 2. Πιστεύουμε ὅτι τά φαινόμενα τῆς Φύσης καί φυσικά καί πνευματικά εἶναι ἡ ἔκφραση τῆς ἄπειρης νοημοσύνης. 3. Βεβαιώνουμε ὅτι μιά σωστή κατανόηση αὐτῆς τῆς ἔκφρασης καί ἡ διαβίωση σύμφωνα μ’ αὐτήν, ἀποτελοῦν τήν ἀληθινή θρησκεία. 4. Βεβαιώνουμε ὅτι ἡ ὕπαρξη καί ἡ προσωπική ταυτότητα τοῦ ἀτόμου συνεχίζονται μετά τήν ἀλλαγή πού ὀνομάζουμε θάνατο. 5. Βεβαιώνουμε ὅτι ἡ ἐπικοινωνία μέ τούς ἀποκαλούμενους νεκρούς εἶναι ἕνα γεγονός, πού ἀποδεικνύεται ἐπιστημονικά ἀπό τά φαινόμενα τοῦ πνευματισμοῦ. 6. Πιστεύουμε ὅτι ἡ ὑψηλότερη ἠθική περιλαμβάνεται στό χρυσό κανόνα: Νά κάνεις στούς ἄλλους, αὐτό πού θέλεις νά κάνουν σέ σένα. 7. Βεβαιώνουμε τήν ἠθική εὐθύνη τοῦ ἀτόμου, καί ὅτι δημιουργοῦμε τήν εὐτυχία ἤ τή δυστυχία μας ὅταν ὑπακοῦμε ἤ ἀπειθοῦμε στούς φυσικούς καί πνευματικούς νόμους τῆς Φύσης. 8. Βεβαιώνουμε ὅτι ἡ πόρτα στόν ἀνασχηματισμό δέν εἶναι ποτέ κλειστή σέ ὁποιαδήποτε ψυχή ἐδῶ ἤ μετά ἀπό ἐδῶ. 9. Βεβαιώνουμε ὅτι οἱ ἐντολές τῆς Προφητείας καί Θεραπείας εἶναι Θεῖες ἰδιότητες ἀποδεδειγμένες μέσω τῶν μέντιουμ.

διάλογος
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2014, ΤΕΥΧΟΣ 75

πηγή