Τὴν 1η Ἀπριλίου τοῦ 1955 στὴν Κύπρο ξεκινᾶ ἐπισήμως ὁ ἀγὼν τῆς ΕΟΚΑ, ὑπὸ τὴν καθοδήγησιν καὶ τὴν ἡγεσία τοῦ στρατηγοῦ Γεωργίου Γρίβα – Διγενῆ.
Ἅπαντες οἱ Ἕλληνες τῆς Κύπρου (πλὴν ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων) στήριξαν μὲ ὅλες τους τὶς δυνάμεις αὐτὸν τὸν ἀγῶνα, ἄν καὶ τὰ ἐπίσημα μέλη τῆς ΕΟΚΑ δὲν ξεπερνοῦσαν σὲ ἀριθμὸ τοὺς 1250.
Δὲν ἦταν ὅμως ἁπλὸς ἀγὼν γιὰ Ἕνωσιν μὲ τὴν Ἑλλάδα.
Ἦταν ἀγὼν ἀνεξαρτησίας καὶ ἐλευθερίας.
Ἅπαντες οἱ Ἕλληνες τῆς Κύπρου (πλὴν ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων) στήριξαν μὲ ὅλες τους τὶς δυνάμεις αὐτὸν τὸν ἀγῶνα, ἄν καὶ τὰ ἐπίσημα μέλη τῆς ΕΟΚΑ δὲν ξεπερνοῦσαν σὲ ἀριθμὸ τοὺς 1250.
Δὲν ἦταν ὅμως ἁπλὸς ἀγὼν γιὰ Ἕνωσιν μὲ τὴν Ἑλλάδα.
Ἦταν ἀγὼν ἀνεξαρτησίας καὶ ἐλευθερίας.
Μεταξὺ τῶν ἑκατοντάδων παλληκαριῶν ποὺ ἔσπευσαν νὰ συμμετάσχουν στὸν ἔνοπλο ἀγῶνα τῆς ΕΟΚΑ ἦταν καὶ ὁ Γρηγόρης Αὐξεντίου.
Ὁ Γρηγόρης Αὐξεντίου γεννήθηκε στὶς 22 Φεβρουαρίου τοῦ 1928 στὸ χωριὸ Λύσις τῆς Ἁμμοχώστου καὶ σπούδασε στὴν Σχολὴ Ἐφέδρων Ἀξιωματικῶν (Ἀθῆναι). Ἐπέστρεψε στὴν Κύπρο, μετὰ τὴν θητεία του στὰ ἑλληνοβουλγαρικὰ σύνορα, γιὰ νὰ γνωρισθῇ τὸ 1955, στὶς 20 Ἰανουαρίου, μὲ τὸν Γεώργιο Διγενῆ – Γρίβα καὶ νὰ δέσῃ τὴν ζωή του μὲ τὴν Ε.Ο.Κ.Α., ἔως τὸ πέρας της.
Οἱ πρῶτες του συμμετοχὲς στὸν ἀγῶνα ἦταν στὶς ἐπιθέσεις κατὰ τῆς Ἠλεκτρικῆς Ἑταιρείας καὶ τοῦ Ῥαδιοφωνικοῦ Σταθμού, τὴν ἄνοιξιν τοῦ 1955 (ἔναρξις ἀγῶνος) καὶ ἀπὸ τότε ὅπου τὸν καλοῦσε τὸ καθῆκον.
Ψευδώνυμα ποὺ ἔλαβε, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς δράσεώς του, ἦταν «Μᾶστρος», «Ἄρης», «Ζῆδρος», «Ῥῆγας», «Αἴας», «Ζῶτος».
Συνεχεῖς οἱ ἀγῶνες του καὶ συντόμως οἱ ἱκανότητές του τὸν ὁδήγησαν στὴν ὑπαρχηγεία τῆς ΕΟΚΑ.
Ἦταν τόσο μεγάλη ἀπειλὴ τοῦ Αὐξεντίου γιὰ τοὺς Ἄγγλους, ποὺ τὸν ἐπεκήρυξαν μὲ 5.000 λίρες.
Καὶ μέσα σὲ αὐτὸ τὸ κυνηγητὸ κατάφερε, στὶς 10 Ἰουνίου τοῦ 1955, νὰ νυμφευθῇ, κάτω ἀπὸ τὴν …μύτη τῶν Ἄγγλων!
Ψευδώνυμα ποὺ ἔλαβε, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς δράσεώς του, ἦταν «Μᾶστρος», «Ἄρης», «Ζῆδρος», «Ῥῆγας», «Αἴας», «Ζῶτος».
Συνεχεῖς οἱ ἀγῶνες του καὶ συντόμως οἱ ἱκανότητές του τὸν ὁδήγησαν στὴν ὑπαρχηγεία τῆς ΕΟΚΑ.
Ἦταν τόσο μεγάλη ἀπειλὴ τοῦ Αὐξεντίου γιὰ τοὺς Ἄγγλους, ποὺ τὸν ἐπεκήρυξαν μὲ 5.000 λίρες.
Καὶ μέσα σὲ αὐτὸ τὸ κυνηγητὸ κατάφερε, στὶς 10 Ἰουνίου τοῦ 1955, νὰ νυμφευθῇ, κάτω ἀπὸ τὴν …μύτη τῶν Ἄγγλων!
Οἱ παγίδες ποὺ προσπάθησαν νὰ τοῦ στήσουν οἱ Ἄγλλοι πολλές, ἀλλὰ κατάφερνε νὰ διαφεύγῃ.
Στὶς 12 Δεκεμβρίου τοῦ 1955 ὁ Αὐξεντίου, ἄν καὶ ἐπαγιδεύθη στὸ ὅρος Τρόοδος, ἐν τούτοις ὄχι μόνον κατάφερα νὰ διαφύγῃ, ἀλλὰ παρεπλάνησε ἀρκούντως τοὺς Ἄγγλους, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἀλληλοπυροβολῶνται μεταξύ τους.
Στὶς 12 Δεκεμβρίου τοῦ 1955 ὁ Αὐξεντίου, ἄν καὶ ἐπαγιδεύθη στὸ ὅρος Τρόοδος, ἐν τούτοις ὄχι μόνον κατάφερα νὰ διαφύγῃ, ἀλλὰ παρεπλάνησε ἀρκούντως τοὺς Ἄγγλους, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἀλληλοπυροβολῶνται μεταξύ τους.
Τὶς τελευταῖες ἡμέρες τοῦ Φεβρουαρίου τοῦ 1957 οἱ Ἄγλλοι ἔμαθαν (ἀπὸ βοσκό) τὸ κρυσφήγετό του, ποὺ ἦταν σὲ μία σπηλιά, πλησίον τῆς Μονῆς Μαχαιρᾶ, στὸ ὅρος Τρόοδος.
Στὶς 2 Μαρτίου τοῦ 1957, τὸ ἀπόγευμα, ἕνα ἀπόσπασμα ἑξῆντα ἀνδρῶν περιεκύκλωσε τὴν σπηλιά, ζητώντας στὸν Αὐξεντίου νὰ παραδοθῇ. Τέσσερις ἄνδρες τοῦ Αὐξεντίου παρουσιάστηκαν γιὰ νὰ δηλώσουν πὼς παραδίδονται, μὰ ὄχι ὁ Αὐξεντίου. Ὁ Ἄγγλος ἀξιωματικὸς (κάποιος Μίντλετον) ἀπείλησε πὼς θὰ ἐπιτεθῆ μὲ τοὺς ἄνδρες του…
Τέσσερις ἄνδρες του πλησίασαν στὴν εἴσοδο τῆς σπηλιᾶς μὰ ἐδέχθησαν πυροβολισμοὺς καὶ ὁ ἕνας ἔπεσε νεκρός.
Ἡ γενικὴ ἐπίθεσις ξεκίνησε.
Παραλλήλως μὲ ἐλικόπτερα κατέφθασαν ἐνισχύσεις.
Ὁ Αὐξεντίου ἦταν μόνος του καὶ πυροβολοῦσε ἀδιακρίτως.
Στὶς 2 Μαρτίου τοῦ 1957, τὸ ἀπόγευμα, ἕνα ἀπόσπασμα ἑξῆντα ἀνδρῶν περιεκύκλωσε τὴν σπηλιά, ζητώντας στὸν Αὐξεντίου νὰ παραδοθῇ. Τέσσερις ἄνδρες τοῦ Αὐξεντίου παρουσιάστηκαν γιὰ νὰ δηλώσουν πὼς παραδίδονται, μὰ ὄχι ὁ Αὐξεντίου. Ὁ Ἄγγλος ἀξιωματικὸς (κάποιος Μίντλετον) ἀπείλησε πὼς θὰ ἐπιτεθῆ μὲ τοὺς ἄνδρες του…
Τέσσερις ἄνδρες του πλησίασαν στὴν εἴσοδο τῆς σπηλιᾶς μὰ ἐδέχθησαν πυροβολισμοὺς καὶ ὁ ἕνας ἔπεσε νεκρός.
Ἡ γενικὴ ἐπίθεσις ξεκίνησε.
Παραλλήλως μὲ ἐλικόπτερα κατέφθασαν ἐνισχύσεις.
Ὁ Αὐξεντίου ἦταν μόνος του καὶ πυροβολοῦσε ἀδιακρίτως.
Δέκα ὧρες κράτησε ἡ ἄνισος μάχη.
Ἀρνούμενοι νὰ ἀποδεχθοῦν τὴν ἧττα τους οἱ Βρεταννοὶ ἔριξαν μέσα στὴν σπηλιὰ ἐμπρηστικὲς βόμβες πετρελαίου, μὲ ἀποτέλεσμα σὲ λίγα λεπτὰ νὰ καοῦν τὰ πάντα.
Καὶ ὁ Αὐξεντίου.
Στὶς 2 τὰ ξημερώματα τῆς 3ης Μαρτίου τοῦ 1957 ὁ Σταυραϊτὸς τοῦ Μαχαιρᾶ, μόλις 29 ἐτῶν, ἦτο νεκρός!
Ἀρνούμενοι νὰ ἀποδεχθοῦν τὴν ἧττα τους οἱ Βρεταννοὶ ἔριξαν μέσα στὴν σπηλιὰ ἐμπρηστικὲς βόμβες πετρελαίου, μὲ ἀποτέλεσμα σὲ λίγα λεπτὰ νὰ καοῦν τὰ πάντα.
Καὶ ὁ Αὐξεντίου.
Στὶς 2 τὰ ξημερώματα τῆς 3ης Μαρτίου τοῦ 1957 ὁ Σταυραϊτὸς τοῦ Μαχαιρᾶ, μόλις 29 ἐτῶν, ἦτο νεκρός!
Τὸ ἄψυχό του σῶμα, ποὺ εὑρέθη ἀπηνθρακωμένο, μετεφέρθη στὶς φυλακὲς Λευκωσίας, ὅπου κι ἐτάφη στὰ «Φυλακισμένα Μνήματα».
Ἀκόμη καὶ νεκρός, γιὰ τοὺς Ἄγγλους, ἦταν ἐφιάλτης!!!
Ἀκόμη καὶ νεκρός, γιὰ τοὺς Ἄγγλους, ἦταν ἐφιάλτης!!!
Πληροφορίες ἀπό:
Γρηγόρης Αὐξεντίου
(Ἀκριβὲς ἀντίγραφο ἀπ’ τὶς ἐφημερίδες τῆς 5ης Μαρτίου 1957):– Ὁ Γρηγόρης Αὐξεντίου, φερόμενεθνος ὡς ὑπαρχηγὸς τῆς ΕΟΚΑ καὶ ὑπασπιστὴς τοῦ ἀρχηγοῦ της Διγενῆ, ἐφονεύθη προχθές, ἀφοῦ ἐπολέμησε ἠρωικῶς ἐπὶ δέκα ὁλόκληρες ὧρες, μόνος αὐτὸς ἐναντίον ἰσχυρῶν βρεταννικῶν δυνάμεων, στὴν περιοχὴ τοῦ ὅρους Τρόοδος σὲ μία σπηλιὰ πλησίον τῆς Μονῆς Μαχαιρᾶ. Ἡ μάχη διεξήχθη ὑπὸ τὶς ἀκόλουθες συνθῆκες.
Οἱ δυνάμεις ἀσφαλείας εἶχαν τὴν πληροφορία ὅτι στὴν Μονὴ Μαχαιρᾶ ἐκρύπτετο ὁ καταζητούμενος αὐτὸς πατριώτης, ὁ ὁποῖος εἶχε ἐπικηρυχθῆ ἀντὶ 5.000 λιρῶν στερλινῶν. Τὶς ἀπογευματινὲς ὧρες τοῦ Σαββάτου ἀπόσπασμα τοῦ βρεταννικοῦ στρατοῦ ἀπὸ 60 ἄνδρες ἐκινήθη πρὸς τὴν Μονή, τὴν ὁποίαν καί ἐκύκλωσε γιὰ νὰ συλλάβῃ τὸν καταδιωκόμενο ἀγωνιστή. Οἱ Βρεταννοὶ στρατιῶται ἀνεστάτωσαν κυριολεκτικῶς τὴν Μονὴ καὶ ἔθεσαν ὑπὸ κράτησιν ὅλους τοὺς μοναχούς, περιλαμβανομένου καὶ τοῦ Ἡγουμένου, τοὺς ὁποίους καὶ ἐκακοποίησαν γιὰ νὰ τοὺς ἀποσπάσουν πληροφορίας περὶ τοῦ ἀκριβοῦς σημείου ὅπου ἐκρύπτετο ὁ Αὐξεντίου.
Οὐδεὶς ὅμως μοναχὸς εἶπε κάτι.
Κατὰ τήν διάρκεια τῆς ἐρεύνης στὴν περιοχή, γύρω ἀπὸ τὸ μοναστῆρι, οἱ Βρεταννοὶ στρατιῶται ἀνεκάλυψαν μίαν σπηλιὰ κρυμμένη μέσα σὲ θάμνους.
Λέγεται ὅτι κάποιος βοσκὸς τοὺς ἔδωσε τὴν πληροφορία ὅτι μέσα στὴν σπηλιὰ ἦταν κρυμμένος ὁ Αὐξεντίου. Ἀμέσως οἱ βρεταννικὲς δυνάμεις ἐκύκλωσαν τὴν σπηλιὰ καὶ ἐκάλεσαν τὸν Αὐξεντίου νὰ παραδοθῇ.Ὁ ἐπὶ κεφαλῆς τοῦ βρεταννικοῦ ἀποσπάσματος ἀνθυπολοχαγὸς Μίντλεντον πλησίασε τὴν εἴσοδον τῆς σπηλιᾶς καὶ ἐφώναξε: «Ῥίξε τὰ ὄπλα σου καὶ παραδόσου, ἀλλοιῶς θὰ ἐπιτεθοῦμε». Κάποιος ἀπήντησε: «Καλὰ παραδιδόμαστε».
Τέσσερες ἄνδρες βγῆκαν ἔξω, δύο ἀπὸ αὐτοὺς ἐπικηρυγμένοι μὲ 5.000 λίρες, ὅπως καί ὁ Αὐξεντίου. Ὁ Αὐξεντίου δὲν ἦτο μεταξὺ αὐτῶν. Ὁ ἀνθυπολοχαγὸς Μίντλεντον τὸν ἐκάλεσε καὶ πάλιν νὰ παραδοθῇ, ἀλλὰ ἔλαβε τὴν ὑπερήφανη ἀπάντησιν: «Μολὼν λαβέ».Ἀμέσως, τέσσερες ἄνδρες ὅρμησαν μέσα στὴν σπηλιά. Ὁ ἡρωικὸς μαχητὴς τῆς κυπριακῆς ἐλευθερίας τοὺς ὑπεδέχθη μὲ καταιγισμὸν πυρός. Οἱ τρεῖς ἀπὸ τούς τέσσερες Βρεταννούς, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἐλπίση ὅτι θὰ εἰσέπραττον τὴν ἐπικήρυξιν τοῦ Αὐξεντίου βγῆκαν ἀμέσως ἔντρομοι, ἐνῶ ὁ τέταρτος, τραυματισμένος στὸ στῆθος κατέπεσε στὸ ἔδαφος, γιὰ νὰ ὑποκύψῃ λίγες ὧρες ἀργότερα στὰ τραύματά του. Ὁ ἐπὶ κεφαλῆς τῶν βρεταννικῶν δυνάμεων ἀνθυπολοχαγὸς Μίντλεντον ἐζήτησε ἀμέσως ἐνισχύσεις, οἱ ὁποῖες καὶ κατέφθασαν μὲ τὰ ἑλικόπτερα. Ἡ μάχη συνεχίσθη ἔτσι ἐπὶ 10 ὁλόκληρες ὧρες, κατὰ τὴν διάρκειά της δὲ οἱ Βρεταννοὶ ἐχρησιμοποίουν μεταξὺ τῶν ἄλλων δακρυγόνες βόμβες.
Μπροστὰ στὸ ἀλύγιστο θάῤῥος τοῦ Αὐξεντίου καὶ ἀφοῦ προηγουμένως ἔκαναν χρῆσιν ὅλων τῶν εἰδῶν τῶν ὅπλων, οἱ Βρεταννοὶ στρατιῶται ἔῤῥιψαν μέσα στὴν σπηλιὰ βόμβες πετρελαίου. Τεράστιες φλόγες ἐκάλυψαν τὸ σπήλαιον γιὰ νὰ τυλίξουν σὲ λίγο τὸ κορμὶ τοῦ ἡρωικοῦ πατριώτου.
Ἡ μάχη ἐτελείωσε στὶς 2 ἡ ὥρα τὴν νύκτα.
Τὸ πτῶμα τοῦ Αὐξεντίου ἀνευρέθη ἀπηνθρακωμένον.
Ὁ Αὐξεντίου ἦτο ἡλικίας 29 ἐτῶν, τὸ ἐπάγγελμά του δὲ ἦτο ὁδηγὸς ταξί.
Στὸν κατάλογο τῶν καταζητουμένων ἀπὸ τοὺς Ἄγγλους, ἦτο ἐγγεγραμμένος δεύτερος μετὰ τὸν στρατηγὸ Γρίβα.(Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ ποίημα ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ποὺ ἔγραψε ὁ Γιάννης Ῥίτσος γιὰ τὸν Γρηγόρη Αὐξεντίου, 5-25 Μαρτίου 1957):«Λάβετε, φάγετε, τοῦτο ἐστὶ τὸ σῶμα μου καὶ τὸ αἷμα μου – τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα τοῦ Γρηγόρη Αὐξεντίου
ἑνὸς φτωχόπαιδου, 29 χρονῶ, ἀπ’ τὸ χωριὸ Λύση,
ὁδηγοῦ ταξὶ τὸ ἐπάγγελμα,
ποὔμαθε στὴν Μεγάλη Σχολὴ τοῦ Ἀγῶνα τόσα μόνον γράμματα ὅσα νὰ φτιάχνουν τὴν λέξη
«Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ι Α»
καὶ ποὺ σήμερα, 2 τοῦ Μαρτίου 1957, κάηκε ζωντανὸς στὴν σπηλιὰ τῆς Μονῆς Μαχαιρὰ καὶ σήμερα ἀκριβῶς, 2 τοῦ Μαρτίου, ἡμέρα Σάββατο – μὴν τὸ ξεχάσετε, σύντροφοι –
Στὶς 2 ἡ ὥρα μετὰ τὰ μεσάνυκτα, καὶ 3 πρῶτα λεπτά,
γεννήθηκε ὁ μικρὸς Γρηγόρης ἀνάμεσα στὰ
ματωμένα γόνατα τῆς πλάσης.(Ὅλες οἱ καμπάνες τῆς Γῆς σήμαναν μεμιᾶς. Ὅλα τὰ ἀνθρώπινα μέτωπα ψηλά. Ὅλες οἱ καρδιὲς μεσίστιες. Στὸ χωριὸ Λύση, ἀνάμεσα Λευκωσία κι Ἀμμόχωστος, ἡ μάννα τοῦ ἕσφιξε τὸ μαῦρο της τσεμπέρι κάτου ἀπ’ τὸ δυνατὸ σαγόνι της κ’ εἶπε ἀκριβῶς τὰ λόγια ποὺ περίμενε ὁ γιός της: «Εἶμαι ὑπερήφανη. Κάλλιο μία φουχτα τιμημένη στάκτη, παρὰ γονατισμένος ὁ λεβέντης μου»
Ὁ πατέρας του πάλι, σὰν πῆγε στὸ στρατιωτικὸ νοσοκομεῖο τῆς Λευκωσίας, ἀνεγνώρισε τό καμμένο παιδί του ἄπ΄ τὶς χονδρές ἑλληνικὲς κοκκάλες του κι ἀπὸ ἐκεῖνο τὸ χρυσὸ κωνσταντινᾶτο ποὺ ἄχνιζε στὸν κόρφο του καὶ στὸν κόρφο τοῦ κόσμου.)
———————————————————«Ἐκεῖνο τὸ «ΟΧΙ» δὲν τὸ ἐπανέλαβε ἡ ἠχώ, ἦταν πολὺ βαρὺ γιὰ νὰ τὸ μεταφέρῃ».
Κώστας Μόντης (ἀναφερόμενος στὴν ἄρνηση τοῦ Γρηγόρη Αὐξεντίου νὰ παραδοθῇ).
