Η φιλαυτία .Η μάχη στην ψυχή του ανθρώπου

  Η φιλαυτία

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου στο 32ο Δ. Σχ. Λάρισας - συγγραφέα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο άνθρωπος που υποφέρει από φιλαυτία συνήθως ταυτίζεται με τον εγωιστή. O εγωιστής δεν έχει την πραγματική εικόνα της κατάστασής του. Το μεγαλύτερο μέρος του «εγώ» του είναι φανταστικό, ενώ η ναρκισσιστική αυτο- εικόνα του συνεχώς διαφοροποιείται. Ζητάει συνεχώς την επιβεβαίωση των άλλων, τα θελήματά του τα κάνει δικαίωμα, ενώ παραβλέπει τα σφάλματά του. Πονάει από τον εγωισμό του, ντρέπεται, φοβάται, αγχώνεται και φυσικά είναι πολύ εύκολο και να τον κοροϊδεύεις ακόμα, αρκεί να τον κολακεύεις και να του φουσκώνεις το εγώ του.

Εγωισμός, όμως, δεν είναι μόνο η εγωκεντρική συμπεριφορά, αλλά κυρίως αυτό που ονομάζουμε φιλαυτία. Οι νηπτικοί Πατέρες, στα ασκητικά τους συγγράμματα περιγράφουν εκδηλώσεις της φιλαυτίας και τρόπους καταπολέμησής της. Η φιλαυτία είναι η συμπύκνωση όλων των παθών. Εξαιτίας της φιλαυτίας ο σύγχρονος άνθρωπος, σαν τους πρωτοπλάστους, αναζητεί να γίνει και αυτός «Θεός». Ξεχνάει, σαν γνήσιο μεταπτωτικό τέκνο, ότι είναι εικόνα Θεού, ότι υιοθετείται κατά Θεόν με το βάπτισμα και ότι ακόμα και αυτή η θέωση του χαρίζεται ("καθ' ομοίωσιν"). Και όμως ζητάει την ατομική του αναγνώριση, την δική του (άδοξο) δόξα, την αυτοθέωση. Ο ίδιος ο Θεός, θέλοντας να μας βγάλει από τη νοσηρή αγάπη του εαυτού μας, μάς θέτει πρώτη εντολή να αγαπήσουμε καθολικά με την καρδιά μας το Θεό και κατ' επέκταση και τον συνάνθρωπο. Γι' αυτό και στον πρώτο μακαρισμό ο Κύριος λέει «ευτυχισμένοι οι ταπεινοί», γιατί αυτοί μπορούν να αγαπήσουν.

ΦΙΛΑΥΤΙΑ ΩΣ ΠΑΘΟΣ: Ο Απόστολος Παύλος λέει στον Τιμόθεο ότι οι άνθρωποι θα είναι φίλαυτοι, φιλάργυροι, αλαζόνες, υπερήφανοι, βλάσφημοι, κ.ά.

.Βάζει πρώτη την φιλαυτία, διότι αυτή τίκτει τα υπόλοιπα πάθη, ως κατ' εξοχήν πτωτικό πάθος. Οι Πατέρες βάζουν επικεντρώνουν τη θεραπευτική προσώπου στην κένωση από τον εγωισμό που είναι μητέρα-τροφός των παθών. Η φιλαυτία ονομάζεται "αρχή των κακών" (Άγιος Μάξιμος), "βασίλισσα των αμαρτιών" (Άγιος Γρηγόριος Διάλογος) και "νέκρωση της θείας ζωής" (Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης). 

Αν αγαπάς τον εαυτό σου και τον κολακεύεις, δεν θες ούτε να κοπιάσεις, ούτε πειρασμό να υπομείνεις, ούτε να κακοπαθήσεις. Ο Άγιος Ησύχιος γράφει ότι παιδιά της φιλαυτίας είναι ο αυτοέπαινος, η αυταρέσκεια, η γαστριμαργία, η πορνεία, η κενοδοξία, ο φθόνος και η υπερηφάνεια. Ο εγωκεντρικός φίλαυτος άνθρωπος, μη θέλοντας ή μη μπορώντας να αγαπήσει τους συνανθρώπους, νιώθει ότι ο πλησίον γίνεται η κόλασή του!

Ο Διαφωτισμός, ο ρομαντισμός και η σύγχρονη "Νεοεποχίτικη" φιλοσοφία άλλαξαν τη θεώρηση της ανθρώπινης κοινωνίας από Θεανθρωποκεντρική σε ανθρωποκεντρική. Η σύγχρονη δυτική «κοινωνία» χαρακτηρίζεται από την ανάδειξη του εαυτού. Ο καθένας θεωρεί πλέον "Αλήθεια", αυτό που εκείνος παράγει νοητικά. Ο ουμανιστικός άνθρωπος επιζητεί αυτοδικαίωση, και αυτοθέωση. Το πρόσωπο μετατράπηκε σε άτομο, και η κοινωνία σε μάζα.

Συνέπεια: ο άνθρωπος βιώνει τη μοναξιά. Είναι η "ερημία των πόλεων" (Μωυσής Αγιορ.). Ο Γέρων Ιωσήφ Βατοπαιδινός έλεγε: "H φιλαυτία διαιρείται σε δύο μέρη, την υλική και την πνευματική. Ως εκ τούτου ερεθίζονται και τα δύο είδη των παθών, τα σωματικά και τα ψυχικά. Έτσι ο θυμός εμφανίζεται επειδή φράζεται ο δρόμος της φιλαυτίας. Στους εμπαθείς και αιχμαλώτους στα σωματικά πάθη, που κυριαρχούν οι παράλογες ορέξεις και οι ηδονές, ο θυμός κινείται από το φόβο της στερήσεως της ικανοποιήσεώς τους. Το ίδιο γίνεται και στους αιχμαλώτους των ψυχικών παθών, όπως της φιλοδοξίας, του εγωισμού, της υπερηφάνειας,(...). Όλα αυτά είναι τα κίνητρα και εργαλεία του θυμού, που μας χωρίζει από την παναγάπη και τη ζωή, το Θεό, και μας ετοιμάζει τόπο στον Άδη και το θάνατο, τον τόπο του σατανά!" Ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης συμβουλεύει: "Πρόσεχε τον εαυτό σου από τη μητέρα των κακών, τη φιλαυτία, πού είναι ή παράλογη αγάπη του σώματος. Απ' αυτή γεννιούνται εμπαθείς λογισμοί (...), γαστριμαργίας, φιλαργυρίας και κενοδοξίας, πού σχηματίζονται παίρνοντας αφορμή από την αναπόφευκτη τάχα ανάγκη του σώματος κι άπ' αυτούς

πάλι γεννιέται όλος ο κατάλογος των κακών. Είναι ανάγκη λοιπόν να προσέχουμε και να την πολεμούμε με μεγάλη νίψη. Τη φιλαυτία αντιμάχονται ή αγάπη και ή εγκράτεια.

Κανένας δεν μίσησε τη σάρκα του, λέει ο απόστολος (Εφ. 5:29), αλλά τη σκληραγωγεί και τη χρησιμοποιεί ως δούλη (Α' Κορ. 9:27), μην παρέχοντας της τίποτε άλλο παρά τροφές και ενδύματα (Α' Τιμ. 6:8), κι άπ' αυτά όσα της χρειάζονται για να ζει." Ο Γέρων Παϊσιος έλεγε; "Ο νους αν μεν στραφεί προς τον Θεό, έχει δούλο το σώμα και δεν του παρέχει τίποτα περισσότερο από όσα είναι απαραίτητα για την ζωή. Αν, πάλι, στραφεί προς την σάρκα, τότε υποδουλώνεται στα πάθη και επιθυμεί συνεχώς να φροντίζει γι' αυτήν".

Η ΑΛΛΗ ΦΙΛΑΥΤΙΑ: Υπάρχει και άλλο ένα παρακλάδι, δυσδιάκριτο όμως, της φιλαυτίας-εγωισμού, που συνδέεται με την θρησκευτικότητα. Είναι ο γνωστός κλασσικός φαρισαϊσμός, η θρησκοληψία, ο φονταμενταλισμός, ο ανεπίγνωτος ζήλος.

Μπορεί κάποιος να είναι τυπικός τηρητής των θείων εντολών, αλλά η προαίρεση του, να μην ταυτίζεται με το θέλημα του Θεού, αλλά με την αναγνώρισή του και το "γέμισμα" της φιλαυτίας του. Είναι το πρόσωπο που μετατρέπει το εκκλησιαστικό__ ήθος σε σειρά ηθικιστικών κανόνων. Θεωρεί τον εαυτό του σωσμένο και φορτώνει τους γύρω του, με περιττές εντολές, μένει στους τύπους χωρίς διάκριση, χάνοντας την ουσία.

ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ: Κατά τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη ο άνθρωπος πρέπει να εξετάσει τον εαυτό του και να δει: πώς φέρεται στον εαυτό του και αν μισεί τον εαυτό του. Γιατί αυτό το μίσος, κατά τον Άγιο, είναι σωτηριώδες: "αυτό σε κάνει να εναντιώνεσαι στο φρόνημα της σαρκός και στο θέλημα του διαβόλου, και απεναντίας να υποτάσσεσαι στο θέλημα του Θεού." Εάν, όμως, κολακεύει και αγαπά τον εαυτό του άτακτα και άμετρα, δε θα μπορέσει ούτε να κοπιάσει, ούτε να θλιβεί, ούτε να κακοπαθήσει, ούτε πειρασμό να υπομείνει, ούτε να υποταχθεί στο θέλημα του Κυρίου. Και προσθέτει ο Αγιορείτης Πατέρας: "εσύ αν είσαι φίλαυτος και αγαπάς τον εαυτό σου, μισείς στ' αλήθεια τον εαυτό σου και θα τον καταστρέψεις", τονίζοντας ότι "Χωρίς τη φιλαυτία ο διάβολος δεν μπορεί να βλάψει τον άνθρωπο ούτε στο παραμικρό". Κατά τους Πατέρες ο Θεός δε θανατώνει τον άνθρωπο ελπίζοντας στη μετάνοιά του: "δι' αυτό μεν τοι και την ζωήν ταύτην ο Θεός

συνεχώρησεν ημίν, τόπον μετανοίας παρεχόμενος." (Γρηγόριος Θεσσαλονίκης). Στον αυτοέλεγχο που προτείνει ο Άγιος Νικόδημος συμπεριλαμβάνει τη μετάνοια:

"Εξέτασε για τη μετάνοια που κάνεις, πρώτον τι λογής είναι η εσωτερική σου διάθεση και μετάνοια, η οποία συνίσταται στο να μισείς τις αμαρτίες σου περισσότερο από κάθε άλλο κακό." Τέλος, προτείνει να εξετάζουμε τα έργα της ζωής μας αν τα κάνουμε από αγάπη ή υποχρέωση. Γιατί "αν είναι απλώς κοσμικά, τα οποία εσύ μεν τα ονομάζεις πραγματείες και πολύτιμα, οι δε άγιοι τα λένε αργά και χαμένα επειδή δε χρησιμεύουν στο σκοπό της σωτηρίας (...) είναι τέτοια μίσησέ τα και αποστρέψου τα και μεταχειρίσου μόνο εκείνα τα έργα και τις πράξεις από τις οποίες έχεις να λάβεις μισθό στον ουρανό."

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Οι Άγιοι της Εκκλησίας κατέγραψαν την εξέλιξη της αρρώστιας του εγωκεντρισμού-φιλαυτίας, καθώς και την θεραπεία της. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας λέει ότι χρειάζεται ο φίλαυτος να αποκτήσει την ταπείνωση. Να ταπεινωθεί κανείς βλέποντας τη θυσία του Νυμφίου, βλέποντας την τελειότητα των δημιουργημάτων, την άπειρη σοφία Του. Βοηθητικό επίσης μέσο, είναι η Θεία Ευχαριστία, όπου λειτουργούμε όλοι ως Εκκλησία με καθολική ευσέβεια. Αλλά και προσωπικά ο καθένας μας, μπαίνοντας στον χώρο της νηστείας, της προσευχής, της υπακοής, της άσκησης, της ανάγνωσης των Ευαγγελίων, νιώθει την αδυναμία της δικής του ανθρώπινης φύσεως καθώς και το ύψος οπού έφτασαν οι άγιοι με την χάρη του Θεού. Αν ο φίλαυτος δεν θέλει να διορθωθεί ας ακούσει την Αγία Γραφή: "Ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται" (Λουκ. ιη΄ 14) και: "Υπερηφάνοις ο Θεός αντιτάσσεται" (Α' Πετρ. ε΄ 5). Όταν ο άνθρωπος, δεν κατανοεί και δεν ωφελείται από την χάρη των δωρεών αλλά τα θεωρεί, ίσως, αιτία κενοδοξίας, τότε έρχεται η χάρη των πειρασμών. Ο άνθρωπος, σε κάποια χρονική στιγμή, χωρίς να το θέλει, συγκλονίζεται σε βάθος, μπορεί να χάσει όλα όσα νόμιζε δεδομένα, υγεία, περιουσία, οικείους. Κατά τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή η "καταφρόνηση" του σώματος και της φιλαυτίας οδηγεί στη θέωση: "αν ο Γεδεών δεν έσπαγε τις στάμνες, δεν θα μπορούσε να δει το φως των λαμπάδων (Κριτ. ζ΄20). Έτσι και ο άνθρωπος, αν δεν καταφρονήσει το σώμα, δεν θα μπορέσει να δει το φως της Θεότητας." Ο Θεός μας δείχνει με τον λόγο και την αγία ζωή Του την έξοδο από τη φιλαυτία, τη λύτρωση και__ την ελευθερία: "Όποιος θέλει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας πάρει το σταυρό του, και ας με ακολουθήσει", "ανεχόμενοι αλλήλων εν αγάπη" ( Eφ. δ΄2), "μηδείς το εαυτού ζητείτω αλλά το του ετέρου" (A΄ Kορ. ι΄24), "παντί τώ αιτούντί σε δίδου και από του αίροντος τα σά μή απαίτει" (Λουκ. στ΄30), "αγαπάτε τους εχθρούς υμών, εύχεσθε υπέρ των επηρεαζόντων υμάς και διωκόντων»" (Ματ. ε΄ 44), και τέλος: "ευλογείτε και μή καταράσθε" (Ρωμ. Ιβ΄14). Ευτυχής εκείνος ο οποίος Τον ακολουθεί διότι "Ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήσει εν τη σκοτία αλλ' έξει το φως της ζωής".

ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Ο σύγχρονος Αγιορείτης Πατέρας Γεώργιος Καψάνης έλεγε σε μια συνέντευξή του: "Όσο η καρδιά μας δεν έχει ελευθερωθεί από τη φιλαυτία, η Χάρις του Θεού δεν μπορεί να κατοικήσει μέσα της, να διώξει το σκοτάδι και να αναδείξει το κάλλος της θεοπλάστου ψυχής μας, να μας κάνει υιούς Θεού και κληρονόμους της Βασιλείας Του. Ο αγώνας κατά της φιλαυτίας είναι καθήκον των Χριστιανών, κληρικών, μοναχών και λαϊκών. Επειδή η μετοχή στη Βασιλεία του Θεού είναι κλήση για όλους τους Χριστιανούς. Εύχομαι με τη Χάρη του Χριστού να κάνουμε άπαντες αυτόν τον αγώνα κατά της φιλαυτίας, ώστε να γίνουμε συγκληρονόμοι της Βασιλείας του Θεού εν Χριστώ." 
 

Βιβλιογραφία:

-Γέρων Παϊσιος, Γιατί επιτρέπει ο Θεός [από το βίο του Οσίου Αρσενίου του Καππαδόκου]

Νικόδημος Αγιορείτης, Αόρατος πόλεμος. 

  -Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ.

ΠΗΓΗ
 
 Ενα ψυχωφελέστατο και διδακτικό κείμενο του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου με αναφορές στα  Πατερικά διδάγματα των Αγίων Θεοφόρων Πατερων και Διδασκάλων της Ορθοδοξίας μας , παραθέτουμε  ενα κείμενο , απο τον Πολιτισμό και Σοφία  της Φυλης των  Ινδιάνων σε ενα αποκαλυπτικό διάλογο μαρτυρία με τίτλο

Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής [21.1 και 13.8]

Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής [21.1 και 13.8]

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 580 και πέθανε στη Λαζική του Πόντου το 662. Αποτελεί μία από τις σημαντικότερες φωτισμένες εκκλησιαστικές προσωπικότητες της μεσοβυζαντινής περιόδου¹. Κατά τη νεότητά του, ως λαϊκός, διετέλεσε στέλεχος κρατικών διοικητικών θέσεων ενώ αργότερα εκάρη μοναχός. Ως μοναχός πρωτοστάτησε στην υπεράσπιση των ορθοδόξων θέσεων κατά την εκκλησιαστική έριδα του μονοθελητισμού. Μάλιστα η όλη θεολογική του θέση υπήρξε κεντρικός πυλώνας της αντίδρασης της ορθοδόξου Εκκλησίας στις βασιλικές επιδιώξεις για θεολογικό συμβιβασμό μεταξύ Ορθοδόξων και Μονοφυσιτών που εξυπηρετούσαν απλώς τα σχέδια για μια όπως-όπως ενότητα στην αυτοκρατορία την δύσκολη εκείνη εποχή ανόδου και εξάπλωσης του Μωαμεθανισμού. Εξέφρασε ακόμη με αγωνιστικότητα και αυταπάρνηση τη διδασκαλία των προηγούμενων Οικουμενικών Συνόδων, πράγμα που τελικά οδήγησε τον ίδιο στο μαρτύριο και την εξορία. 

Το θεολογικό συγγραφικό του έργο εκτιμάται για την αρτιότητα και την ιδιαιτερότητα του, ως ένα κορυφαίο δείγμα υψηλής θεολογίας που εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να συναρπάζει τους σημαντικότερους θεολόγους, ερευνητές αλλά και φιλοσόφους της εποχής μας. Ο Μάξιμος συναριθμήθηκε στους Αγίους Πατέρες της Ορθόδοξης Εκκλησίας [αλλά και της Ρωμαιοκαθολικής και διαφόρων προτεσταντικών ομολογιών]. Η μνήμη του τιμάται την 21η Ιανουαρίου αλλά και την 13η Αυγούστου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ: Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για τη νεανική περίοδο της ζωή του. Κάποιες πληροφορίες αντλούμε κυρίως από έναν ανώνυμο βιογράφο² του και κάποια αποσπασματικά βιογραφικά κείμενα³. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 580 προφανώς από πλούσιους γονείς οι οποίοι του παρείχαν σπουδαία εγκύκλια και θεολογική παιδεία. Γράφει σχετικά ο Γ. Φλορόσκι: “αυτό σημαίνει ότι η εκπαίδευσή του θα διήρκησε απο το 6ο ή 7ο έτος της ηλικίας τους εως το 21ο και περιελάμβανε γραμματική, κλασσική φιλολογία, ρητορική και φιλοσοφία (συμπεριλαμβανομένων αριθμητικής, μουσικής, γεωμετρίας, αστρονομίας, μουσικής, ηθικής, δογματικής, μεταφυσικής) και επίσης πρέπει να συμπεριελάμβανε την πρώτη επαφή με τον Αριστοτέλη και τους νεοπλατωνικούς (μέσω υπομνημάτων του Πρόκλου και του Ιάμβλιχου)”. Σύντομα έγινε αρχιγραμματέας στην διοικητική θέση του πρώτου υπογραφέα των βασιλικών υπομνημάτων, στην αυλή του Αυτοκράτορα Ηράκλειου. Το κλίμα, όμως, του παλατιού όσο και των διοικητικών καθηκόντων, φαίνεται πως τελικά δε τον γοήτευσε και στράφηκε προς τον μοναχικό βίο. Εκάρη μοναχός στη μονή της Χρυσουπόλεως [Σκούταρι], στην ασιατική πλευρά της Κων/λης, κοντά στην Χαλκηδόνα. Εκεί ο Μάξιμος δεν επιζήτησε κάποιο ιερατικό βαθμό, αλλά παρέμεινε απλός μοναχός στο μοναστήρι περί τα 10 έτη, διακρινόμενος για το ασκητικό του φρόνημα, αλλά και για το πνεύμα του και τη σοφία του ανάμεσα στους συμμοναστές του. Γύρω στο το 624 υποχρεώθηκε να μετακινηθεί από το μοναστήρι, εξ αιτίας Περσικών επιδρομών. Η περιπλάνησή του θα διαρκέσει αρκετά χρόνια μέχρι να καταλήξει στη Ρώμη, όπου θα οργανώσει τον αγώνα της Ορθοδοξίας κατά του μονοθελητισμού. Αργότερα πέρασε από την Κύζικο, την Κρήτη, την Κύπρο, ίσως την Αλεξάνδρεια και την Καρθαγένη. Σε όλο αυτό το διάστημα γνώρισε και μελέτησε επισταμένως τη θεολογία της αίρεσης του μονοθελητισμού, η οποία προσπάθησε να επιβληθεί στην Ορθόδοξη Καθολική Εκκλησία, με βασιλικό συνέργεια.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΚΑΙ ΜΟΝΟΘΕΛΗΤΙΣΜΟΣ: Στα τέλη του 6ου αιώνα το Βυζάντιο βρισκόταν σε δυσχερή θέση. Οι επιθέσεις των Περσών αλλά κυρίως η διαρκώς αυξανόμενη άνοδος των Ισλαμιστών Αράβων, είχαν θέσει σε κίνδυνο ζωτικά τμήματα της Αυτοκρατορίας στην Ανατολή και την Αφρική. Συγχρόνως η μονοφυσιτική έριδα είχε αφήσει σημάδια μίσους στην πλειοψηφία των Αντιχαλκηδόνιων αιρετικών κατοίκων των νότιων και ανατολικών επαρχιών σε βάρος της κεντρικής διοίκησης του κράτους. Μία σειρά αυτοκρατόρων από τον Ιουστινιανό και έπειτα πίστεψαν πως με την υποχωρητικότητα προς τους αραβικούς αυτούς μονοφυσίτες λαούς θα διατηρούνταν τα κεκτημένα της Αυτοκρατορίας. Έτσι προσπάθησαν με χρήση εκκλησιαστικής πολιτικής, μάλλον ανορθόδοξα, να συμβιβάσουν τις δυο αντίπαλες ομάδες των μονοφυσιτών και των ορθοδόξων. Οι περιοχές της Συρίας, της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου, ήταν και οι περιοχές οι οποίες είχαν περισσότερο ασπαστεί το μονοφυσιτισμό. Αυτό είχε επιφέρει αυξανόμενη δυσφορία, σε σημείο οι Περσικές ή αραβικές επιθέσεις στις περιοχές αυτές να αντιμετωπίζονται στην καλύτερη περίπτωση με απάθεια από την τοπικό πληθυσμό, ή συχνά με ανοιχτή στήριξη των Μωαμεθανών από τους τοπικούς μονοφυσίτες ηγέτες! Η βασιλική προσπάθεια στα χρόνια του Μάξιμου αφορούσε στο ζήτημα της ένωσης της εκκλησίας με τους μονοφυσίτες των περιοχών αυτών, υπό τον [επίσης αιρετικό] θεολογικό όρο της “μίας ενέργειας και μίας θέλησης στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού”. Σύμφωνα με τον όρο της Χαλκηδόνιας Οικουμενικής Συνόδου, ο Ιησούς Χριστός είχε δύο φύσεις ασύγχυτες και άτρεπτες μεν, σε κοινωνία όμως στην υπόσταση του ενός προσώπου. Θεολογική συνέπεια ήταν πως κάθε φύση ενεργεί και θέλει. Η προσπάθεια λοιπόν τότε από το επίσημο κράτος, που επιθυμούσε άμεσα μια συμβιβαστική λύση, επικεντρώθηκε στην αποσαφήνιση των όρων της μίας ενέργειας και θέλησης του προσώπου του Ιησού, παρακάμπτοντας το ζήτημα της άμεσης ένωσης των φύσεων και των συνεπειών της. Τελικά με την προσπάθεια του πατριάρχη Σέργιου η λεγόμενη "Εκθεση" ήταν το αποτέλεσμα μιας διαπραγμάτευσης με τους μετριοπαθείς μονοφυσίτες, με τους οποίους επετεύχθη σε πρώτη φάση σύγκλιση, η οποία επικυρώθηκε με συνοδική απόφαση (την επονομαζόμενη "Ψήφο"). Ο Σέργιος, σε συνεργασία με τον Ηράκλειο, πέτυχε να πείσει και τους άλλους Πατριάρχες [και τον πάπα Ονώριο στη Ρώμη] ξεπερνώντας τον σκόπελο του “μονοενεργητισμού” του οποίου υπήρξε υπέρμαχος, με την θεολογία της “μίας θελήσεως στην υπόσταση του Λόγου”. Έτσι τα πατριαρχεία ευθυγραμμίστηκαν στην Κωνσταντινουπολίτικη Σύνοδο του 638, παρά τις διαφωνίες του Σωφρονίου Ιεροσολύμων, ο οποίος είχε πεθάνει. Ο θάνατος όμως των πατριαρχών Ιεροσολύμων, Κωνσταντινουπόλεως και Ρώμης και η απώλεια των επαρχιών στις οποίες είχαν καταφύγει οι υπέρμαχοι των δογμάτων της Χαλκηδόνας, δεν επέτρεψε την αυτοκρατορική καταστολή των αντιδράσεων[!], με αποτέλεσμα η υποβόσκουσα τάση της θεολογίας των δύο θελήσεων να αντιδράσει και να έλθει δυναμικά στο προσκήνιο με ηγέτη το Μάξιμο.

Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟΝ ΜΟΝΟΘΕΛΗΤΙΣΜΟ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ: Ο Μάξιμος, στο μεταξύ είχε κατευθυνθεί στη Δύση. Στον αγώνα ενάντια στο μονοενεργετισμό και το μονοθελητισμό συναγωνιστής του θα αποβεί ο Σωφρόνιος⁴, ηγέτης του μοναστικού κινήματος και μετέπειτα πατριάρχης Ιεροσολύμων. Οι δύο τους θα μεταβούν στην Αλεξάνδρεια, το 633, για να ενημερωθούν αναλυτικότερα για την σχετική κακοδοξία. Ο Μάξιμος, λαμβάνοντας υπόψιν του την συνοδική απόφαση της Ψήφου (634), επαινεί αρχικά τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, ζητώντας όμως πρόσθετες εξηγήσεις, κι αυτό ίσως κερδίζοντας χρόνο για να διατρανώσει αργότερα την ευθεία αντίθεσή του στις απόψεις του μονοθελητισμού, τον οποίο θεωρεί πως είναι ξένο προς την βιβλική διδασκαλία και τις αποφάσεις των Πατέρων της Εκκλησίας. Ο Μάξιμος θα μεταβεί τελικά στη Ρώμη το 646, αλλά είναι βέβαιο πως, από το 638 και μετά, ο αγώνας του βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη κάτι που γίνεται φανερό και από το συγγραφικό του έργο. Η “Έκθεση”, στην οποία στράφηκε πολέμιος ο Μάξιμος, στην ουσία επιχειρούσε συμβιβαστικά να αμβλύνει τους Χαλκηδόνιους όρους, οι οποίοι δεν άρεσαν στους μονοφυσίτες και ομολογούσε πως στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού “υπάρχει ενέργεια τόσο στην ανθρώπινη όσο και τη θεϊκή φύση, αλλά στην υπόσταση του Λόγου παρουσιάζεται μόνο ένα θέλημα”, μια καθαρά αιρετική άποψη δηλαδή. Ο Μάξιμος, ως ηγέτης της Χαλκηδόνιας θεολογίας απορρίπτει την έκθεση και με δεινή επιχειρηματολογία, πείθει για λίγο διάστημα και τον πατριάρχη Πύρρο Κωνσταντινουπόλεως, πως η έννοια του μονοθελητισμού είναι αιρετική απόκλιση. Αργότερα έπεισε και τον Πάπα Ρώμης Μαρτίνο να συγκαλέσει Σύνοδο (Λατερανό, 649), που καταδίκαζε το μονοθελητισμό και απέκοβε την κοινωνία με τις εκκλησίες που υποστήριζαν την Έκθεση του Αυτοκράτορα Ηρακλείου. Στο μεταξύ ο νέος αυτοκράτορας, ο Κώνστας, το 648 θα επιχειρήσει να επιβάλλει για ειρήνευση στο εσωτερικό της εκκλησίας το λεγόμενο Τύπο (που προσυπογράφηκε και από τον Σέργιο), διατάσσοντας την απαγόρευση της χρήσης των όρων ενεργείας και θελήσεως στο εν λόγο ζήτημα. Όμως, η μη συμμόρφωση του Πάπα Μαρτινου και του Μάξιμου επέφερε τις διώξεις τους και το μαρτύριο τους.

ΔΙΚΗ - ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Ο Μάξιμος συνελήφθη το 653 και φυλακίστηκε στην Κωνσταντινούπολη. Η δίκη του διενεργήθηκε το 655, υπό την κατηγορία του εχθρού και εγκληματία του κράτους και του ανατροπέα της εκκλησιαστικής και πολιτειακής ειρήνης[!!] Η δίκη του, όχι άδικα, χαρκτηρίστηκε “φονική”, ενώ τα πρακτικά της διασώζονται μέχρι και σήμερα. Οι υπερασπιστές της λεγόμενης “ενωτικής σύνθεσης” με τους μονοφυσίτες και ιδίως οι άρχοντες είχαν εκνευριστεί από τη συμπεριφορά του Μαξίμου και ιδίως από την πνευματική ανεξαρτησία και αδιάλλακτη άρνηση του στα αυτοκρατορικά διατάγματα. Ο Μάξιμος γενναία κατηγορούσε την πολιτεία για ανάμιξη στην εκκλησιαστική τάξη⁵, με αποτέλεσμα να καταδικαστεί σε εξορία σε πρώτη φάση στη θρακική Βιζύη. Όμως, η εκκλησιαστική ειρήνευση και η επιτυχία των αυτοκρατορικών επιδιώξεων ήταν φανερό πλέον πως περνούσαν από την πλήρη υποταγή του Μαξίμου. Έτσι οδηγήθηκε το 656 ενώπιον επισκοπικού δικαστηρίου, χωρίς όμως να επιτευχθεί το ζητούμενο από τους αντιπάλους του αποτέλεσμα. Έτσι εξορίστηκε ξανά, στο Ρήγιο της Ιταλίας τη φορά αυτή, όπου οι διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν. Ο ίδιος αμετακίνητος εξορίστηκε ακόμα πιο μακριά στη βόρεια Θράκη. Το 662 τον οδήγησαν μαζί με το μαθητή του Αναστάσιο σε σύνοδο επισκόπων στην Κων/πολη. Εδώ η απόφαση του “δικαστηρίου” οδήγησε σε αιματηρό μαρτύριο για τον Μάξιμο: αποκοπή του δεξιού του χεριού, για να μην γράφει, και της γλώσσας του, για να μην ομιλεί! Τέλος, εξορίστηκε στη Λαζική του Πόντου. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής υπέκυψε από τις κακουχίες στις 13 Αυγούστου το 662.

ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ: Το μαρτύριο του Μάξιμου προκάλεσε στη Βυζαντινή κοινωνία ιδιαίτερη εντύπωση. Χαρακτηριστικές είναι οι ιστορίες της εκκλησιαστικής παραδόσεως που μαρτυρούν την αγάπη και το σεβασμό για την προσωπικότητά του και την έπίδραση του στον ορθόδοξο κόσμο. Μετά την οριστική καταδίκη του μονοθελητισμού από την Στ΄Οικουμενικη Σύνοδο, όπου η διδασκαλία του Μαξίμου υπήρξε θεμέλιο της απόφασης της συνόδου, τιμήθηκε ως Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μάρτυρας, μεγάλος εκλησιαστικός Πατέρας και κήρυκας της Ορθοδοξίας. Εκτιμήθηκε επίσης ως φιλόσοφος, μυστικός και ασκητής. Τα βιβλία του μάλιστα αποτέλεσαν και αποτελούν αγαπημένα αναγνώσματα λαϊκών και μοναχών.

ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ: Ο Μάξιμος αναδείχθηκε γόνιμος και πολυγραφότατος συγγραφέας, όμως το έργο του είναι κάπως “δυσνόητο και δυσανάγνωστο”, κατά τον Μ. Φώτιο, γεμάτο αλληγορίες και λογοτεχνικά σχήματα, ενώ για την κατανόησή του απαιτείται μια βαθύτερη γνωριμία με το σύστημα και τον κόσμο του συγγραφέα. Μέσα από τη εργογραφία του επίσης γίνεται φανερό πως προτιμά να εμβαθύνει παρά να πλατειάζει, εισερχόμενος βαθύτερα, στον πυρήνα του θέματος, με τη πολύ γνωστή σε αυτόν διαλεκτική μέθοδο. Η θεολογία του επηρέασε όσο κανενός άλλου τη μεταγενέστερη σκέψη και τη βυζαντινή φιλολογία. Η ορθόδοξη παράδοση, επηρεασμένη ιδιαίτερα από του Καππαδόκες μεγάλους Πατέρες, αλλά και τα ασκητικά έργα του Ευαγρίου Ποντικού και Διονυσίου Αρεοπαγίτη είναι η βάση που στηρίχθηκε το έργο του. Το έργο του Μάξιμου διαχωρίζεται σε έξι κατηγορίες: ερμηνευτικά των γραφών, ερμηνευτικά των πατέρων, απολογητικά ή επιστολές, λειτουργιολογικά-πνευματικά και τέλος μυστικά [ασκητικά]. Κυριότερα έργα του είναι οι απορίες, Ερωτήσεις και αποκρίσεις προς Θαλάσσιον, Πεύσεις και αποκρίσεις, η επιστολή προς Θεόπεμπτον σχολαστικόν, τέσσερις εκατοντάδες κεφάλαια περί αγάπης, ασκητικός λόγος, μυσταγωγία, το οποίο εκτιμάται σήμερα για τη φιλολογική και θεολογική του επιρροή στους μετέπειτα συγγραφείς και τα απολογητικά του έργα, τα οποία μας δίνουν πλήρη εικόνα της δογματικής του σκέψης και θεολογίας.

Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ: Η θεολογία του Μάξιμου χαρακτηρίζεται ως αποκαλυπτική, αφού στηρίζεται κυρίως στη θεία Αποκάλυψη και αποτελεί διδασκαλία στην οποία στηρίχτηκαν από πολύ νωρίς [2ος αι.] και οι πρώτοι απολογητές αλλά και αργότερα οι μεγάλοι Καππαδόκες Πατέρες. Το μυστήριο της Τριάδος, στο σύστημα του Μάξιμου, γνωρίζεται μέσω του Λόγου. Ο Θεός είναι τριάδα και συνάμα μονάδα. [Τριάς εν Μονάδι και Μονάς εν Τριάδι]. Τα πρόσωπα αποτελούν μεν ετερότητες, αλλά είναι αδιάσπαστα ενωμένες σε μία μονάδα, χωρίς συγχώνευση ή μίξη. Ταυτόχρονα ενεργούν και επιθυμούν πάντοτε το ίδιο πράγμα. Ο Λόγος, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, είναι ο ίδιος Λόγος ο οποίος ενδημούσε στους Πατριάρχες και τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, ο ίδιος Λόγος ο οποίος ενσαρκώθηκε γι τη σωτηρία του κόσμου. Η σάρκωση του Λόγου, κατά τον άγιο Μάξιμο, είναι το μυστήριο της προαιώνιας βουλής του Θεού και το σχέδιο εξαγιασμού της ανθρώπινης φύσης. Η ίδια οδηγεί σε λύτρωση, που οφείλει το γεγονός της στην ολοκλήρωση της ανθρώπινης ύπαρξης. Γι αυτό ο Λόγος προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση ακέραιη και αμόλυντη από τις συνέπειες της πτώσης [όπως ήταν δηλαδή προπτωτικά]. Λαμβάνει την ανθρώπινη φύση, όπως οι πρωτόπλαστοι και αυτό συμβαίνει με τη θέληση Του και όχι λόγω φυσικής αναγκαιότητας. Το θέλημα της φύσεως Του, κατά το Μάξιμο, δε γνωρίζει διαφθορά και δεν αντιμάχεται τα ανθρώπινα πάθη. Η θέληση της ανθρώπινης φύσεως του, είναι εναρμονισμένη με το Θείο θέλημα, γιατί η ανθρώπινη φύση δημιουργήθηκε κατ΄ εικόνα του Λόγου. Ο Θεός Λόγος, κατά τον μεγάλο Ομολογητή Πατέρα, προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση η οποία είναι πλήρης και ακέραια, με το δικό της θέλημα και τη δική της ελευθερία, πράγμα που αποκλείει οποιαδήποτε σύγχυση, μίξη ή εξαφάνισή της. Ο άνθρωπος μετά την ενσάρκωση, οδηγείται δια της θεώσεως σε μία νέα ιδιαίτερη μορφή υπάρξεως. Η ύπαρξη αυτή, η κατ΄ εικόνα και ομοίωση πλέον, κινείται στο δρόμο της ίδιας της ύπαρξης του δημιουργού, με αποτέλεσμα η ανθρώπινη φύση στην υπόσταση του Ιησού, να θέλει και να επιθυμεί την αχώριστη με το Θεό κοινωνία και να μιμείται την ίδια τη θεία ζωή [αγιασμός]. Το θέλημα του Θεού, οι θείες δηλαδή ενέργειες διορθώνουν και διαμορφώνουν το θέλημα του ανθρώπου, δίχως αυτό να αίρει την ανθρώπινη ιδιαιτερότητα ή να εξαφανίζει την ανθρώπινη φύση σε όλες τις εκφράσεις της ή εκφάνσεις της. Οι μονοθελητές δέχονταν πως, εφόσον μιλάμε για ένα πρόσωπο, τον Ιησού Χριστό, πρέπει να μιλάμε για μία θέληση και μια βούληση. Ο Μάξιμος εντοπίζει το πρόβλημα της θεολογικής σκέψης των μονοφυσιτών. Αφενός μήπως όταν αναφέρουμε μία θέληση στο πρόσωπο του Χριστού εννοείται απορρόφηση της ανθρώπινης θέλησης και άρα και κατάργηση της φύσεως με έμμεσο τρόπο ή μήπως εννοείται μία σύνθετη, τρίτη θέληση, σύνθετη των δύο φύσεων[!!] Εφόσον, όμως, ο Λόγος προσλαμβάνει σάρκα, για τη μόνη θέληση που θα μπορούσαμε να μιλήσουμε είναι θέληση του Θεού Λόγου, σύμφωνα με το Μάξιμο. Σε αντίθετη περίπτωση θα οδηγούσε άμεσα στο δοκητικό μονοφυσιτισμό, ο οποίος κατά τη Χαλκηδόνεια Σύνοδο είχε απορριφθεί, καθώς απομειώνει τη σωτηρία της ανθρώπινης ύπαρξης, δια μέσου της ενώσεώς τους ή της φαινομενικής ύπαρξης της.

Η ΑΜΑΡΤΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ Α. ΜΑΞΙΜΟ: Τρεις είναι οι βασικοί άξονες της αμαρτίας κατά το Μάξιμο. Υπερηφάνεια, μίσος και άγνοια, τέρψη και δόξα, αντίστοιχα. Παράλληλα οι δαίμονες προσπαθούν να δελεάσουν τις ψυχές αποκοιμίζοντάς τες, προβάλλοντας στην ψυχή εικόνες αισθησιακές προς επίτευξη των στόχων τους. Αλλά η νίκη ανήκει στη βούληση του ανθρώπου και τη δική του εκλογή. Στη δοκιμασία αυτή ο άνθρωπος πρέπει να οργανώσει τη ψυχή του. Θα πρέπει πρώτα με την άσκηση να εκριζώσει και να μεταμορφώσει τα πάθη του έτσι ώστε να επέλθει η κάθαρση, που είναι το πρώτο στάδιο της θέωσης. Έτσι ο νους γίνεται ηγεμονικός, υπερνικά τις κατώτερες αισθήσεις, εγκρατεύει από τη φιληδονία και την επιθυμία. Άλλοτε οφείλει να υπερνικά και το ακούσιο πάθος, το οποίο συμβαίνει κατά την αποκοπή των παθών. Τη θλίψη, για παράδειγμα, που επακολουθεί κατά τη μη τέλεση των παθών αυτών. Όλες αυτές οι απόψεις του αγίου Μαξίμου θυμίζουν και τους νεότερους Νηπτικούς Πατέρες αλλά και τον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακος.

Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΑΝΤΩΝ: Ο Θεός κατά Μάξιμο θα αποκαταστήσει τη φύση όλων των ανθρώπων στη Μέλλουσα αιώνια ζωή. Αλλά αυτή η ανακαίνιση, δε σημαίνει παράλληλα ότι η θέληση θα μεταλλαχτεί η θα βιασθεί. Ο Λόγος την ημέρα της κρίσεως θα αποτελέσει για τους σωσμένους διαφωτιστικό πυρ, ενώ για τους ασεβείς καίουσα φλόγα. Ο Θεός θα αγκαλιάσει όλη τη δημιουργία, όλη την ανθρωπότητα τόσο το καλό όσο και το κακό. Αλλά το μέτρο της μετοχής μας θα εξαρτηθεί από το βαθμό της δοκιμασίας καθενός. Όσοι δεν θα βρεθούν μέσα στις ζωοποιητική χάρη του θεού, δεν είναι επειδή ο Θεός κάτι τέτοιο το επιθυμεί, αλλά επειδή οι ίδιοι δε θα επιθυμήσουν τη σωτηρία αυτή. Ο Θεός θα αποκαταστήσει η φύση τους, ίσως δε και τις ψυχικές τους δυνάμεις, σε σημείο να αναγνωρίζουν το Θεό ή ακόμα και να απολέσουν της μνήμη της αμαρτίας τους. Αλλά αυτοί, οι οποίοι έζησαν με επιθυμίες μακριά από την πραγματική τους φύση και άρα του θεραπευμένου θελήματος, εκείνη την ημέρα θα βασανίζονται γιατί ανέβαλαν τη μετάνοιά τους, θα βασανίζονται από τη συνείδητοποίηση της παράλογου οδού που πήραν.

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ: Η Εκκλησία, σύμφωνα με το Μάξιμο, αποτελεί το μέσο γνωριμίας και συνειδητής μετοχής των λογικών όντων στη ύπαρξη του. Για αυτό και κατά το Μάξιμο ταυτόχρονα με τη δημιουργία ο Θεός οικοδομεί και την Εκκλησία, που αποτελεί και δική Του εικόνα. Ο Μάξιμος, για να περιγράψει την εκκλησία χρησιμοποιεί παραβολικό λόγο. Δεν αποτελεί για τα Μάξιμο η Εκκλησία κάτι το στατικό, το ταυτισμένο ή το απομονωμένο, περιχαρακωμένο, σε κλειστά περιγράμματα. Γι αυτό η εκκλησία μπορεί να είναι εικόνα τόσο του θεού, όσο και του σύμπαντος κόσμου, του ίδιου του αισθητού κόσμου, αλλά και του ανθρώπου ή μόνο της ψυχής του. Η εκκλησία παράλληλα ως ψυχή έχει το ιερατείο, νου το ιερό θυσιαστήριο και σώμα το ναό, στοιχεία τα οποία βρίσκονται σε αδιάσπαστη ενότητα. Η ενότητα αυτή δε καταργεί την διάκριση, αλλά και η διάκριση, στα πλαίσια κλήρου και λαού δε νοείται σε μία σχέση ανωτερότητας και κατωτερότητας ή κυριαρχικότητας, όπως ίσως, εν πολλοίς, παρατηρείται σήμερα, αλλά διαφοροποίησης της οργανικής ενότητας που είναι ο κόσμος. Η εκκλησία. σύμφωνα με το Μάξιμο, αποτελεί μυστήριο μέσα στη φυσική και ιστορική πραγματικότητα, το οποίο ως σκοπό έχει να επιτελέσει μια συγκεκριμένη αποστολή. Την βαθμιαία εξαφάνιση του κακού μέσα στον κόσμο και την τελείωση των λογικών και νοερών όντων. Σκοπός δηλαδή είναι η κοινωνία των όντων με τον Θεό, δια μέσου τη συμφιλίωσης και της συνάντησης κτιστής δημιουργίας και του Θεού-δημιουργού.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Νίκος Ματσούκας, "Κόσμος, Κοινωνία, Άνθρωπος κατά το Μάξιμο Ομολογητή", Γρηγόρης, Αθήνα 1980. Γεώργιος Φλορόφσκι, "Οι Βυζαντινοί πατέρες του 6ου-7ου-8ου αιώνα", Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2007. Βλάσσιος Φειδάς, Εκκλησιαστική Ιστορία τ. Α', Διήγηση, Αθήνα 2002. Παναγιώτης Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, τ. Ε', Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2006. ΘΗΕ, λήμμα Μάξιμος Ομολογητής, τ. 8ος, σελ. 614-623, Μαρτίνος, Αθήνα 1964. PG 91.

………………………………………………………………………

1. "Είναι δύσκολο να ευρεθή άλλος θεολόγος που να επηρέασε περισότερον την πορείαν της ελληνικής ορθοδόξου θεολογίας από αυτόν", γράφει ο Π. Χρήστου [Ελλ. Πατρολογία, τ. Ε', σελ. 266].

2. Π, Χρήστου, Πατρολογία Ε', σελ. 278.

3. PG 90, 57-110.

4. Εις τον βίον και άθλησιν του οσίου Πατρός Ομολογητού Μαξίμου PG 90, 76 A

5. "είναι έργο των ιερέων και όχι των Αυτοκρατόρων να ορίσουν τα σωτηριώδη δόγματα της καθολικής εκκλησίας"

Ο άγιος Προφήτης Πρόδρομος και Βαπτιστής Ιωάννης (7/1)

Ο Άγιος Προφήτης Πρόδρομος και Βαπτιστής Ιωάννης (7/1)

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου,δασκάλου

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ: Πρόκειται για τον τελευταίο προφήτη, τον προφήτη ο οποίος συνδέει την Καινή με την Παλαιά Διαθήκη, του οποίου ο σκοπός της ζωής του υπήρξε η αναγγελία της ενανθρώπισης του Υιού του Θεού. Πρόκειται για τον Ιωάννη τον βαπτιστή στον οποίο θα προσέλθει ο Κύριος να βαπτισθεί και Αυτός και να δοθεί με αυτόν τον τρόπο η ευκαιρία της επιφανείας του Αγίου Τριαδικού Θεού.

Ο Υιός “ταπεινών εαυτόν” βαπτίζεται, το Πνεύμα το Άγιον,«Ωσεί περιστερά», φανερώνεται σαν ένα περιστέρι και η φωνή του Θεού Πατρός ακούγεται να δηλώνει: «ουτός εστιν ο υιός μου ο αγαπητός». Αυτός είναι ο αγαπητός Μου Υιός. Εδώ λοιπόν βλέπουμε την εξαιρετική τιμή που επιφυλάσσει ο Θεός στο “σκεύος εκλογής του”, τον τελευταίο από την πλειάδα των προφητών Του: την προαναγγελία της σωτηρίας του γένους των ανθρώπων, που έχει υποσχεθεί αιώνες πριν ο ίδιος ο Θεός στους πρωτόπλαστους. Πρόκειται για την μοναδική τιμή, σ’ αυτόν που μέσα στην ταπείνωσή του, λέγει στους ακροατές του ότι «ου ουκ ειμί άξιος το υπόδημα των ποδών λύσαι». Δηλαδή διαμαρτυρόμενος όταν τον παρομοιάζουν με τον αναμενόμενο Μεσσία λέγει ότι δεν είναι άξιος ούτε τα κορδόνια των υποδημάτων Του να λύσει.

Πρόκειται γι’ αυτόν που προς στιγμήν αποτολμά ακόμη και να αρνηθεί να βαπτίσει τον Ιησού, λέγοντας «εγώ έχω χρείαν υπό σου βαπτισθήναι, και συ έρχη προς με;» Εγώ έχω ανάγκη να βαπτισθώ από εσένα και έρχεσαι Εσύ σε μένα; Αλλά η μοναδική αυτή τιμή δεν υπολείπεται της πράγματι μεγάλης αξίας του.

Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ:Τα επίθετα «δίκαιος» και «άγιος», δηλαδή δίκαιος και άγιος απέναντι Θεού και ανθρώπων, που σημειώνει ο ευαγγελιστής Μάρκος και τα οποία αποδίδει ως χαρακτηρισμούς του που προέρχονται από τον ίδιο τον Ηρώδη, αποδίδουν ίσως μόνο ένα μέρος της σημαντικής αυτής προσωπικότητας. Ο ευσεβής και ταπεινός, δίκαιος, άγιος και απόγονος θρησκευόμενης οικογένειας, ως τέκνο του ιερέα Ζαχαρία, που συνδέεται με συγγένεια και με την Παρθένο Μαρία, ζει απλά και φτωχικά στην έρημο (ως Ναζιραίος, ασκητής δηλαδή των χρόνων της Π. Διαθήκης) κηρύττοντας τη μετάνοια στο λαό του Ισραήλ και μεταφέροντας το ελπιδοφόρο μήνυμα της έλευσης του Θεανθρώπου. Προετοιμάζει την «οδόν του Κυρίου», εξ' ου και η προσωνυμία του Πρόδρομος. Βαπτίζει στον Ιορδάνη όσους προσέρχονται σ’ αυτόν εξομολογούμενοι τις αμαρτίες τους. Διδάσκει τον λόγο και τις εντολές του Θεού τονίζοντας τη λύτρωση που θα φέρει ο αναμενόμενος Μεσσίας και καλεί όλους σε μετάνοια. Γι’ αυτό και δεν διστάζει να ελέγχει και τον Ηρώδη που συζούσε με την Ηρωδιάδα,γυναίκα του αδελφού του Φίλιππου: “ Ουκ έξεστί σοι έχειν την γυναίκα του αδελφού σου". Εξαιτίας αυτού του ελέγχου, η Ηρωδιάδα, προσπαθούσε να βρει αφορμή να απαλλαγεί από την ελεγκτική παρουσία του Ιωάννη και τις βαριές αλλά δίκαιες κατηγορίες του. Κατόρθωσε λοιπόν να πείσει τον Ηρώδη να αποφασίσει, να τον συλλάβει και να τον κλείσει σε φυλακή, για να τον φιμώσει, για να μην ακούγεται ο ενοχλητικός έλεγχός του. Ωστόσο, και εκεί που βρισκόταν ο ασυμβίβαστος Ιωάννης δεν έπαυσε να κηρύττει τον λόγο του Θεού, ελέγχοντας τον Ηρώδη και την Ηρωδιάδα. Παρ’ όλα αυτά ο λαός τον αγαπούσε. Ακολουθούσε το κήρυγμά του και σεβόταν τη διδαχή του. Πίστευε στο προφητικό του κήρυγμα για την έλευση του αναμενόμενου Σωτήρα. Γι' αυτό κι ο βασιλιάς της Ιουδαίας δεν τολμούσε να τον θανατώσει. Όμως η Ηρωδιάδα, όταν ο επιπόλαια φερόμενος βασιλεύς Ηρώδης στη γιορτή των γενεθλίων του, “γλεύκους μεμεστωμένος” υποσχέθηκε να χαρίσει οτιδήποτε, «έως ημίσους της βασιλείας» του, στην κόρη της και ανεψιά του, μετά από έναν ωραίο χορό, βρήκε την ευκαιρία να εκδικηθεί και να απαλλαγεί από την φυσική παρουσία του Ιωάννη. Συμβούλεψε την κόρη της να ζητήσει «την κεφαλήν Ιωάννου του βαπτιστού». Κι ο Ηρώδης που με τόση ευκολία και χωρίς πολλή σκέψη έδωσε μια τόσο σοβαρή και μεγάλη υπόσχεση, δεν κατάφερε τώρα, αν και «περίλυπος γενόμενος», να αρνηθεί, βοηθώντας μ’ αυτόν τον τρόπο να πετύχει την εκδίκησή της η Ηρωδιάδα. «Και ήνεγκε την κεφαλήν αυτού επί πίνακι και έδωκεν αυτήν τω κορασίω, και το κοράσιον έδωκεν αυτήν τη μητρί αυτής». Όμως, ο Τίμιος του Κυρίου Πρόδρομος, ο μέγιστος των Προφητών, ο Κήρυκας της Χάριτος, ο ασυμβίβαστος, ζούσε για την αγάπη και τη δόξα του Χριστού. Και υπέγραψε αυτήν την αγάπη του με την ίδια του την κεφαλή. Δεν είναι τυχαίο ότι σε όλους τους ορθοδόξους ναούς η μορφή του εικονίζεται δίπλα στο Δεσπότη Κύριο, δεξιά της Ωραίας Πύλης. Ο Πρόδρομος, ως γνήσιος Προφήτης, παραμένει ανυποχώρητος, πιστός στο παράδειγμα των Προφητών πριν απ' αυτόν (Ησαϊας, Ιερεμίας, Ηλίας, Ελισσαίος), το δε αίμα του, είναι η μεγαλύτερη μαρτυρία της συνέπειας στο πανάγιο θέλημα του Θεού.

πηγή

Ο άγιος Ιωάννης ο Ρώσος (27 Μαΐου)

Ο Άγιος Ιωάννης ο Ρώσος

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου

Η ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ: Ο Άγιος Ιωάννης ο Ρώσος γεννήθηκε το 1690 στη Νότια Ρωσία (σημερινή Ουκρανία). Οι γονείς του, πιστοί χριστιανοί οι ίδιοι, βάπτισαν τον γιο τους χριστιανό και τον μεγάλωσαν με νουθεσία Κυρίου. Έτσι ο Ιωάννης από μικρός έγινε θερμός χριστιανός. Όταν έφτασε στην κατάλληλη ηλικία, ο Άγιος Ιωάννης κατετάγη στο ρωσικό στρατό. Την εποχή εκείνη, επί μοναρχίας του τσάρου Πέτρου, μαινόταν ο ρωσοτουρκικός πόλεμος (1711-8). Στις μάχες για την ανακατάληψη του Αζώφ, αιχμαλωτίστηκε και οδηγήθηκε στην Κωνσταντινούπολη.

Απ' εκεί στο Προκόπιο, κοντά στην Καισάρεια της Καππαδοκίας της Μ. Ασίας, στην κατοχή ενός Αγά που διατηρούσε στρατόπεδο των Γενιτσάρων. Ο Τούρκος αξιωματούχος προσπάθησε, όπως συνηθιζόταν τότε, να τον πείσει να αλλαξοπιστήσει. Ο Άγιος αντιστάθηκε σθεναρά σε όλες τις προσπάθειες του Τούρκου.

ΜΑΡΤΥΡΙΟ – ΠΡΩΤΟ ΘΑΥΜΑ: Καταδικασμένος ψυχολογικά στην περιφρόνηση και το μίσος των Τούρκων, είναι ο «κιαφίρ», ο «άπιστος» που του αξίζουν σκληρά βασανιστήρια. Και τον χτυπούν με χοντρά ξύλα ραβδιά, τον κλωτσούν, τον φτύνουν, του καίνε τα μαλλιά και το δέρμα της κεφαλής του με πύρινο τάσι. Τον πετούν στις κοπριές του σταύλου και τον υποχρεώνουν να ζει με τα ζώα των οποίων τη φροντίδα του είχαν αναθέσει. Έτρωγε ελάχιστα, τα ρούχα του ήταν φτωχικά και ήταν αναγκασμένος να περπατά χωρίς υποδήματα. Σε αυτόν τον στάβλο, ο Άγιος προσευχόταν, ενώ τα βράδια συχνά επισκεπτόταν μια εκκλησία που ήταν εκεί κοντά, αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Δέχεται ο Όσιος Ιωάννης τους σκληρούς όρους της μαρτυρικής ζωής, τα βασανιστήρια, τη διαμονή με τα ζώα στο σταύλο που του θύμιζε, όπως έλεγε, το σταύλο της Βηθλεέμ, τις ασκήσεις, νηστείες, αγρυπνίες, προσευχές σε τέτοιο βαθμό, που δαμάσθηκε η θηριωδία των Τούρκων και έκπληκτοι τον ονομάζουν «βελή», άγιο.

Μάλιστα, σε συνεστίαση Τούρκων αξιωματούχων θαυματουργικά έστειλε με Άγγελο Κυρίου φαγητό σε χάλκινο πιάτο από το Προκόπιο της Μ. Ασίας στην Μέκκα της Αραβίας και ο Τούρκος Αγάς το έφαγε εκεί ζεστό. Επιστρέφοντας έδειξε το πιάτο με το οικόσημο στους αξιωματούχους τρεις μήνες μετά. Το θαύμα αυτό που έγινε από τον Όσιο κατά παραχώρηση του Κυρίου, σταμάτησε το μίσος και την αδιάλλακτη μανία των βασανιστών του. Η πνευματική και ηθική ακτινοβολία του δάμασε την θηριωδία των Τούρκων.

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Ο Τούρκος θέλοντας να τιμήσει τον Άγιο προσφέρθηκε να του καλυτερέψει τις συνθήκες διαβίωσης. Ο Άγιος όμως αρνήθηκε και συνέχισε να φροντίζει τα ζώα του αφεντικού του και να μένει στον στάβλο. Δουλεύοντας την ημέρα και προσευχόμενος την νύχτα έζησε ο Άγιος Ιωάννης ο Ρώσος τον υπόλοιπο του βίου του Η Θεία Κοινωνία κάθε Σάββατο ήταν η μεγάλη του ξεκούραση και ανάπαυση. Τελευταία ημέρα, 27 Μαΐου του 1730, ειδοποίησε τον ιερέα και εκείνος του πήγε τη Θεία Κοινωνία μέσα σε ένα μήλο που το είχε κουφώσει. Κοινώνησε εκεί στο σταύλο για τελευταία φορά. Η πρόσκαιρη αιχμαλωσία του, η δεινή κακοπάθεια πήραν τέλος. Ο Όσιος Ιωάννης πέρασε στην αιώνια αγαλλίαση και μακαριότητα, μόλις πήρε τα Άχραντα Μυστήρια σε ηλικία 40 ετών. Το σώμα του παραδόθηκε από το αφεντικό του στους χριστιανούς του Προκοπίου, που το έθαψαν σύμφωνα με τους κανόνες του Χριστιανισμού στο χριστιανικό νεκροταφείο.

ΑΝΑΚΟΜΙΔΗ ΛΕΙΨΑΝΩΝ: Μετά από τρισήμισι χρόνια ο Άγιος εμφανίστηκε στον ύπνο του γέροντα ιερέα, που τον κοινωνούσε όσο ζούσε, ζητώντας του να γίνει ανακομιδή του ιερού λειψάνου του. Οι Χριστιανοί έκαναν την ανακομιδή του λειψάνου του Αγίου, που βρέθηκε ακέραιο, αδιάφθορο και μυρωμένο με αυτή τη θεία ευωδία που συνεχίζει να έχει μέχρι σήμερα και το τοποθέτησαν σε μια λάρνακα κάτω από την Αγία Τράπεζα του Ναού του Αγίου Γεωργίου, στον οποίο προσευχόταν ο Άγιος εν όσο ήταν στη ζωή. Το 1834 κτίστηκε στο Προκόπι ένας μεγάλος Ναός του Μεγάλου Βασιλείου, μεταφέρθηκε εκεί το λείψανό του. Σε αυτόν τον ναό έμεινε ο Άγιος μέχρι το 1924.

Ο ΑΓΙΟΣ “ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ” ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ: Με την ανταλλαγή των πληθυσμών Ελλάδας και Τουρκίας, αμέσως μετά την μικρασιατική καταστροφή, μεταφέρθηκε και το Ιερό Λείψανο του Αγίου Ιωάννη του Ρώσου στο Νέο Προκόπι στην Εύβοια, όπου εγκαταστάθηκαν οι ξεριζωμένοι Έλληνες του Προκοπίουι της Μικράς Ασίας. Μέσα στη λαίλαπα της καταστροφής οι πρόσφυγες που έχασαν τα πάντα, πήραν το Ιερό Λείψανο, άλλα κειμήλια της Εκκλησίας και λιγοστά προσωπικά τους είδη και ξεκίνησαν για το δρόμο της ξενιτειάς. Από την Καισάρεια στη Μερσίνα. Από το λιμάνι της Μερσίνας με το πλοίο «Βασίλειος Δεστούνης», μεταφέρεται στην Χαλκίδα. Παραμένει εκεί ένα χρόνο και το 1925 έφθασε στο σημερινό Νέο Προκόπιο. Το 1930 άρχισε να χτίζεται ναός προς τιμή του Αγίου, ο οποίος ολοκληρώθηκε το 1951. Τότε μεταφέρθηκε ο Άγιος στο νέο Ναό και εκεί βρίσκεται μέχρι τις μέρες μας. Πιστοί επισκέπτονται τον ναό αυτό και προσκυνούν τον Άγιο από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κάθε χρόνο με δέος, με κατάνυξη, σιωπηλοί, περνούν μπροστά από το Ιερό του Λείψανο.

Σε όλους δίνει την αύρα της χάρης που έλαβε από το Θεό. Μπροστά στην Λάρνακα που είναι το Άγιό του σώμα, παράλυτοι περπατούν, τυφλοί βλέπουν, δαιμόνια φεύγουν, άλλες ανίατες αρρώστιες θεραπεύοντα ακόμη και σήμερα. Την μνήμη του Αγίου Ιωάννου του Ρώσου εορτάζουμε στις 27 Μαΐου.

“Τω Ιωάννη οι πιστοί νυν προσδράμωμεν, οι εν δεινοίς και συμφοραίς, και προσπέσωμεν, εν ευσέβεια κράζοντες, εκ βάθους ψυχής· Όσιε, βοήθησον, εφ' ημίν σοις ικέταις, πρόφθασον και λύτρωσαι της παρούσης ανάγκης· μη παραβλέψης δέησιν οικτράν των προσφευγόντων τη σκέπη σου, Άγιε.”

Μεγαλυνάριο: “Τους συναθροισθέντας τω σω ναώ, αοράτων πάντας, ορατών τε επιβουλής, ημάς τυραννούντων. δεόμεθα ρυσθήναι, υπό την σην αιγίδα θερμώς προσφεύγοντας.

………………………………………………………………..

Βιβλιογραφία: Πρωτοπ. Ιωάννου Βερνέζου, Σύντομος βίος του Οσίου Ιωάννου του Ρώσσου «Ορθόδοξος Κυψέλη» Θεσσαλονίκη.

Ανώτατος κλήρος ή η σιωπή των “αμνών”

Ανώτατος κλήρος ή η σιωπή των “αμνών”

«Υμείς εστέ το άλας της γης, εάν δε το άλας μωρανθή, εν τίνι αλισθήσεται;»

Ματθ.5, στίχ.13

Από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο, συγγραφέα

Μεγάλη είναι η απογοήτευση που κατέχει τον ορθόδοξο Έλληνα για τα δεκάδες νομοθετήματα που έφεραν κοσμογονική αναστάτωση και ηφαιστειακή έκρηξη στην κοινωνία τα τελευταία χρόνια, και την παγερή αδιαφορία της θρησκευτικής ηγεσίας.

Οσο για το πρόσφατο σύμφωνο συμβίωσης, μόλις 4-5 ιεράρχες διαφοροποιήθηκαν από την νεκρή εκκλησιαστική ηγεσία και άρθρωσαν καταγγελτικό λόγο! Ο κόσμος χάνεται. Νεανικές ψυχές καταβροχθίζονται από τον Άδη. Η «ένωση αθέων» ζήτησε από τον Υπουργό Παιδείας και «Θρησκευμάτων», τον γνωστό μυκτηριαστή των Αγίων Λειψάνων και του Αγίου Φωτός, την κατάργηση των θρησκευτικών και ο υπουργός «τους υποσχέθηκε την κατάργησή τους» («ΒΗΜΑ», 23/8/15). Δεν πρόλαβαν να περάσουν 24 ώρες από την ορκωμοσία της Κυβέρνησης και η νέα αναπληρώτρια υπουργός Παιδείας δήλωσε [ραδιοφωνικός σταθμός «Στο κόκκινο»]: «Δεν είναι δυνατόν να οφείλει να δηλώνει ο μαθητής σε δημόσιο έγγραφο

το θρήσκευμά του ή την ιδιότητα του άθεου, ώστε να εξασφαλίζει την απαλλαγή του». Τις σχέσεις μεταξύ πολιτικής και θρησκευτικής ηγεσίας τα τελευταία 40 χρόνια τις διέκρινε ανοχή, συμβιβασμός και ατέλειωτα αλισβερίσια.

Αποκορύφωμα όλων αυτών ήταν η παρουσία του κ. Τσίπρα εντός του Ιερού Βήματος του Ναού του Πρωτάτου στο Α. Όρος, πράγμα που δεν επιτρέπεται σε κανέναν λαϊκό! Πριν λίγες μέρες θαυμάσαμε τον άνθρωπο που δεν παντρεύτηκε αλλά συζεί, που έχει αβάπτιστα τέκνα [δικαίωμα του αυτό] να ρίχνει τον τίμιο Σταυρό στα νερά την ημέρα των Θεοφανίων! Τον ιερότερο αυτό σύμβολο της Ορθοδοξίας του προσεφέρθη από προκαθήμενο της Εκκλησίας μας! Σαν να καλείτο από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο ο Ηρώδης στη Βάπτιση του Κυρίου!! Όλα αυτά γίνονται γιατί διοικούντες του ανώτατου κλήρου φοβούνται μη χάσουν μισθούς και προνόμια και ως εκ τούτου ενισχύουν ανόσια έργα των κρατούντων, δίδοντάς τους το δικαίωμα να ποδοπατούν Ιερά και Όσια.

Έτσι έως σήμερα ο υψηλόβαθμος κλήρος, στη συντριπτική πλειονότητά του, ποτέ δεν βγήκε δημόσια να αναμετρηθεί με την εξουσία για όσα απαράδεκτα συμβαίνουν. Ποτέ δεν υψώσε φωνή διαμαρτυρίας και δεν αποκάλυψε μηχανορραφίες, ψευτιά και εκμετάλλευση. Ποτέ δεν αρνήθηκε να συμμορφωθεί στα προστάγματα του άθεου κατεστημένου. Ποτέ δεν ζήτησε να παραμερίσουν αυτοί που αφανίζουν τη νέα τρυφερή ηλικία. Ποτέ δεν τόλμησε να ζητήσει την αντικατάσταση ούτε ενός άθεου υπουργού θρησκευμάτων! Αντ΄αυτού... άσφαιρες ντουφεκιές, έτσι για ποικιλία! Κάποιες ομιλίες από γραπτό έτοιμο κείμενο αναγνωσμένο ανόρεχτα κι άτονα, δια το τυπικόν της υποθέσεως, να την ακούσουν μερικοί εκκλησιαζόμενοι, λές κι αυτοί φταίνε. Κάποιο κειμενάκι ίσως στον ημερήσιο τύπο, σε γλώσσα συχνά ακατανόητη και από τον γράφοντα! Ή ίσως ένα εντυπωσιακό στημένο δημοσίευμα σε εφημερίδες ή σάιτ συνοδευόμενο μάλιστα και με την φωτογραφία του ποιμένα.

Αυτό όμως δεν είναι αγώνας, αλλά προβολολαγνεία. Κι όμως υπάρχει ο ανώτερος Κλήρος! υπάρχει σαν πλήθος, μα δεν υπάρχει σαν ηγεσία. Εμφανίζεται ίσως εκεί που είναι σίγουρο ότι θα δρέψει θαυμασμό και χειροφιλήματα, μα δεν παρουσιάζεται εκεί που μυρίζει μπαρούτι και θυσία. Μόνον ως κριτές δικάζουν και καταδικάζουν ανοικτιρμόνως ανήμπορους παπάδες που σαν δικτάτορες τους συντρίβουν. Όμως ούτε “κιχ” μπροστά στα βλοσυρά βλέμματα των τυχάρπαστων της εξουσίας.

Αντιθέτως, μέλη της ανώτερης ιεραρχίας τρέχουν από πανηγύρι σε πανηγύρι, από ονομαστήρια σε ονομαστήρια, αντίστοιχα αλληλολιβανιζόμενοι. Κι οι παρελάσεις στους δρόμους συχνότατες, φορώντας εντυπωσιακές πανάκριβες αυτοκρατορικές στολές, κρατώντας ράβδους, φορώντας μίτρες και εγκόλπια χιλιάδων ευρώ. Και μιας που οι βασιλείς “απέθαναν” αναλαμβάνουν αυτοί να κρατήσουν ζωντανά δείγματα κενότητας σε “καινά” άμφια. Όμως, ο βασιλιάς είναι γυμνός!! Κι ενώ ο στόχος του ποιμένα είναι η σωτηρία του πληρώματος της Εκκλησίας φαίνεται πως πιστεύουν ότι με παρελάσεις θα σώσουν τον κόσμο! Δηλαδή διά της επιδείξεως χρυσού και ματαιότητος θα δοθεί το μήνυμα σωτηρίας στις ναυαγισμένες υπάρξεις!! Ο Κύριος, οι Απόστολοι και οι Άγιοι Πατέρες, οι μοναχοί κι οι ιερείς με τα τριμμένα ράσα στην Τουρκοκρατία, περπάτησαν στους δρόμους, επιδιώκοντας να βρουν και να σώσουν αμαρτωλούς, χαμένα πρόβατα, φορώντας ταπεινές χλαμύδες, ενώ σήμερα τι βλέπει ο πιστός; Αδαμαντοστόλιστους πίλους και ολόχρυσα κοσμήματά! Άλλοι από την “ηγεσία” του Κλήρου κλείνονται στα πολυτελή ανάκτορα απολαμβάνοντας σκωληκόβρωτο πλούτο, την ώρα που αφήνονται τα πρόβατά τους να ματώνουν στις ρεματιές των μεστών ακανθών τρίβων του βίου, πέφτοντας ανύποπτα στο στόμα ποικιλώνυμων λύκων [αιρετικών, πολιτικών και άλλων -ικών]. Ο λαός κοιτάει τα αβρά χέρια τους για να του δείξουν το δρόμο προς τον ουρανό κι αυτοί τον σπρώχνουν στο βούρκο. Δυστυχώς όμως, επήλθε ήττα. Μια ήττα από τον πλουτισμό, την εξουσία, τη δ[λ]όξα, τον αισθησιασμό, την ευμάρεια. Οι ιστορίες που ξεχύνονται στα Μ.Μ.Ε. μολύνουν και δεν κάνουν τίποτα να σταματήσουν το κακό. Ο Απόστολός Πετρος δείχνει τον ποιμένα ως ταπεινό, αφιλάργυρο, αγωνιστή, άγρυπνο φύλακα του ποιμνίου [Ά Πέτρου, δ΄ 2-3]. Αλλά γι΄αυτούς, ψιλά γράμματα! Πώς θα πιάσουν το χέρι του παραστρατημένου, του αμαρτωλού, του αθέου, να τον οδηγήσουν στον δρόμο του Θεού, όταν εκείνοι περιδιαβάζουν σε βαθύτερο κύκλο της Δαντικής κόλασης, πρόκριμα για τον αιώνιο βίο τους! Δεν τους έχει αιχμαλωτίσει ο Κύριός μας, που πάντα υποκριτικά καυχιούνται ότι είναι «εις τύπον και τόπον Του»;

Κι όμως, θα αποτελούσαν φράγμα, μέτωπο αντίστασης, και προτάσσοντας τα στήθη τους θα αναχαιτίζαν τις δυνάμεις του σκότους. Αυτά δεν έκανε ο μακαριστός π. Αυγουστίνος Καντιώτης, όταν χρειάστηκε μέσα στο μητροπολιτικό Ναό των Αθηνών να διακόψει το πολυχρόνιο του βασιλιά φωνάζοντας από την ωραία πύλη στους ψάλτες “Στοπ! ουκ έχουμε Βασιλέα[!]”, στη Λάρισα να ελέγξει τον μητροπολίτη Δωρόθεο και τους άρχοντες στο Μεσολόγγι την 4η Αυγούστου, τότε επέτειο, ημέρα νηστείας που ψήνανε στην πλατεία καθώς και σε πάμπολλες άλλες περιπτώσεις; Παρόμοια δεν ήταν και η συμπεριφορά του Αμβροσίου Ελευθερουπόλεως και Σεβαστιανού της Κόνιτσας; Το ίδιο δεν έκανε ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος όταν ήρθε αντιμέτωπος με τους κρατούντας, σε ημέρες δικτατορίας; Όταν ύψωσε το ανάστημά του και κατόρθωσε να διακόψει την εκτύπωση του νέου “Συντάγματος”, στέλνοντας τα εκτυπωθέντα για πολτοποίηση επειδή απαλείφθηκε από την προμετωπίδα του κειμένου το: “Εις το όνομα της Αγίας και Ομουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος”; Σε άλλη περίπτωση δε δίστασε να αποκαλέσει τους δικτάτορες «γκάγκστερς»;

“Άγιοι Πατέρες”! Δεν σας είδα ποτέ να υψώνετε τη φωνή σας για το κακό που γίνεται. Ζείτε χωρίς να υπάρχετε. Μιλάτε για τον νέο άγιό μας τον π. Παΐσιο τον Αγιορείτη, αλλά δεν διαβάσατε πόσα προφητικά είπε που εκπληρώνονται στις μέρες μας. Κάντε λειτουργίες στη μνήμη του και δίπλα στην εικόνα του βάζετε και το πανεράκι! Και το κυριώτερο που δεν σας προβλημάτισε, είναι το όραμα του Γέροντα που περιγράφει ο Αγιορείτης π. Δαμασκηνός. “Ο αείμνηστος πατήρ Παΐσιος [...] μου είπε και το ακόλουθον το οποίον με συνετάραξε”: “Κατ’ αυτάς τας ημέρας, η χάρις του Αγίου Πνεύματος μου έδειξε τον Άδην εκεί που και αι ψυχαί των κολασμένωνανθρώπων. Τον τόπον που βασιλεύει ο διάβολος. Εκεί, κατ’ εξοχήν με εντυπωσίασε ότι είδα πολλούς Αρχιερείς, μαύρους, απολιθωμένους, όρθιους με προτεταμένην την ποιμαντικήν ράβδον”. Και συνέχισε να ομιλεί αιτιολογών, διατί είδε πολλούς Αρχιερείς: «Ευθύνες, πάτερ, πολλές έχουν οι Αρχιερείς και όσοι δεν ανταποκρίνονται εις τας ευθύνας των, δια να αρέσουν εις τον Χριστόν, οδηγούνται εκεί, εις τον τόπον της βασάνου, μακρά του Χριστού”!.

Άγιοι Πατέρες: Η σαπίλα δεν σας έχει διαβρώσει όλους, υπάρχουν αρκετοί που αναπνέουν πόθο Θεού και όχι τα ποικίλα πάθη τους. Τολμήστε να ξεκαθαρίσετε τον αυλόγυρό σας και συγκροτηθείτε σε λευιτικό μέτωπο αγιότητας και αποστολικής μαχητικότητας. Αφήστε τις κερκίδες και κατεβείτε στο στίβο. Μη ταμπουρώνεστε πίσω από οχυρώματα, δήθεν “διακριτών ρόλων”. Όταν βλέπετε μπροστά σας να ποτίζουν τη νεολαία με το όπιο της αθεΐας, να τους σέρνουν στον μηδενισμό και στην απόγνωση, αγριέψετε, ορμήστε όπως κάνει κάθε άλογο ακόμη ζώο όταν κινδυνεύουν τα μικρά του. Όλοι οι Έλληνες, και ιδιαίτερα οι νέοι, σας καλούν. Ελάτε να βοηθήσετε. Εάν σήμερα τους το αρνηθείτε, αύριο θα είναι αργά και η ιστορία θα σας καταγράψει με τα μελανότερα χρώματα.

ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, αρκούντως ... αποκαλυπτικά συνιστά σε ποιμενάρχες του 1ου μεταχριστιανικού αιώνα, το “ουσιαστικώς εργάζεσθαι” στην ποιμνη του Κυρίου. Έτσι μέμφεται τον επίσκοπο της Εφέσου: “ἔχω κατὰ σοῦ, ὅτι τὴν ἀγάπην σου τὴν πρώτην ἀφῆκας”! Στο επίσκοπο των Σάρδεων αυστηρά τονίζει: “οἶδά σου τὰ ἔργα, ὅτι ὄνομα ἔχεις ὅτι ζῇς, καὶ νεκρὸς εἶ. γίνου γρηγορῶν, καὶ στήρισον τὰ λοιπὰ ἃ ἔμελλον ἀποθνήσκειν· οὐ γὰρ εὕρηκά σου τὰ ἔργα πεπληρωμένα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ μου. μνημόνευε οὖν πῶς εἴληφας καὶ ἤκουσας, καὶ τήρει καὶ μετανόησον. ἐὰν οὖν μὴ γρηγορήσῃς, ἥξω ἐπὶ σὲ ὡς κλέπτης, καὶ οὐ μὴ γνῷς ποίαν ὥραν ἥξω ἐπὶ σέ.” Τέλος στο πρόσωπο του Ποιμένα της Λαοδίκειας ο Κύριος αποδοκιμάζει τη χλιαρότητα: “οἶδά σου τὰ ἔργα, ὅτι οὔτε ψυχρὸς εἶ οὔτε ζεστός· ὄφελον ψυχρὸς ἦς ἢ ζεστός. οὕτως ὅτι χλιαρὸς εἶ, καὶ οὔτε ζεστὸς οὔτε ψυχρός, μέλλω σε ἐμέσαι ἐκ τοῦ στόματός μου”. Νομίζω πως ο ανώτερος κλήρος γνωρίζει την Αρχαία Ελληνική!

το είδαμε εδώ

Η ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ Η πολύαθλος και ένδοξος παρθενομάρτυς της Χίου

Ανάμεσα στους πολυάριθμους Αγίους, που κοσμούν το τοπικό αγιολόγιο και τη μακρόχρονη εκκλησιαστική ιστορία του μυροβόλου νησιού της Χίου είναι και η Αγία παρθενομάρτυς Μαρκέλλα που αποτελεί το ευλαβικό καύχημα των απανταχού της Γης Χίων και τον πολύτιμο πνευματικό θησαυρό για χιλιάδες προσκυνητές, οι οποίοι συρρέουν στον τόπο του μαρτυρίου της για να αποδώσουν τον οφειλόμενο σεβασμό στο μεγαλείο και τον ηρωισμό της, αλλά και για να ζητήσουν τη θαυματουργική της χάρη για την επίλυση σωματικών και ψυχικών ασθενειών.

Η Αγία Μαρκέλλα γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βολισσό, στο ιστορικό αυτό κεφαλοχώρι της βορειοδυτικής Χίου. Για τον χρόνο της γέννησης, της ζωής και του μαρτυρίου της Αγίας υπάρχει σύγχυση και ασάφεια μεταξύ των βιογράφων. Σύμφωνα με τον βιογράφο της, Όσιο Νικηφόρο τον Χίο, η Αγία Μαρκέλλα έζησε και ήκμασε περί το 1500. Ο πατέρας της ήταν ειδωλολάτρης και η χριστιανή μητέρα της απεβίωσε σε νεαρά ηλικία. Η Μαρκέλλα διακρίθηκε από νωρίς για τη βαθιά της πίστη και αγάπη στον Χριστό, την καλοσύνη και αγνότητά της, τη σεμνότητα και την ευγένεια της ψυχής της. Προικισμένη με θεϊκή σοφία και αμέτρητα ψυχικά χαρίσματα επικοινωνούσε αδιάλειπτα με τον Θεό. Αυτόν τον “επίγειο άγγελο” φθόνησε ο εωσφόρος και θέλησε να την πολεμήσει με κάθε μέσο.

Έτσι ο ειδωλολάτρης και σκληρόκαρδος πατέρας της άρχισε να επιθυμεί ερωτικά την ίδια του την κόρη και να νιώθει προς αυτή μία αστείρευτη σαρκική επιθυμία. Όταν η Μαρκέλλα διαπίστωσε τον αναίσχυντο χαρακτήρα του σαρκολάτρη πατέρα της, εγκατέλειψε το πατρικό σπίτι και αναζήτησε καταφύγιο στα βουνά της περιοχής. Τότε ο πατέρας της κινούμενος από τις κτηνώδεις ορέξεις του και με απερίγραπτη μανία άρχισε να ψάχνει να βρει τη νεαρή και όμορφη Μαρκέλλα. Τότε η δύστυχη και έντρομη κόρη προσπάθησε να προστατευθεί και να σώσει την τιμιότητά της. Μία μεγάλη βάτος αποτέλεσε το ασφαλές καταφύγιο της Αγίας. Ένας βοσκός όμως αντιλήφθηκε τη Μαρκέλλα και υπέδειξε τη βάτο στον μανιακό πατέρα της. Τότε ο πατέρας έβαλε φωτιά στη βάτο για να την αναγκάσει να βγει έξω από αυτή. Η Μαρκέλλα κατάφερε και βρήκε διέξοδο και έτσι γλίτωσε από τα χέρια του σαρκολάτρη πατέρα της. Στη συνέχεια άρχισε να τρέχει πάνω στις πέτρες και τα βράχια, αλλά ο πατέρας της βλέποντας τη δυσκολία να τη φτάσει, αποφάσισε να τη σημαδέψει με το τόξο του και έτσι εκτόξευσε προς αυτή ένα βέλος. Η Αγία πληγώθηκε και το αγνό της αίμα πότισε τα βράχια. Παρόλα αυτά δεν έχασε την ψυχική της δύναμη και συνέχισε να τρέχει. Οι σωματικές της δυνάμεις άρχισαν όμως να την εγκαταλείπουν και κάποια στιγμή έπεσε κάτω ταλαιπωρημένη και πληγωμένη. Η βαθιά και ακλόνητη πίστη της την βοήθησε να βρει τη σωτήρια λύση. Με τα μάτια στραμμένα στον Ουράνιο Νυμφίο προσευχήθηκε και Του ζήτησε να σχίσει τον βράχο και να την κρύψει μέσα. Η παράκληση της Αγίας έγινε πραγματικότητα και έτσι ο βράχος σχίστηκε και δέχτηκε το σώμα της ενάρετης Μαρκέλλας μέχρι το στήθος. Ο σαρκολάτρης πατέρας φτάνοντας στον τόπο και βλέποντας το παράδοξο αυτό θαύμα, οργίστηκε ακόμη περισσότερο και έκοψε με ένα μαχαίρι τους μαστούς της και τους πέταξε στο βουνό. Στη συνέχεια αποκεφάλισε την κόρη του και πέταξε την κεφαλή της στη θάλασσα. Σύμφωνα με την παράδοση μία ασυνήθιστη λάμψη άρχισε να εκπέμπεται από την κεφαλή της Αγίας που στέφθηκε με τον ουράνιο και άφθαρτο στέφανο της άθλησης και της θεϊκής δόξας.

Ο σχισμένος βράχος που δέχτηκε το μαρτυρικό σώμα της Αγίας, αποτελεί μέχρι σήμερα για τους προσκυνητές σημείο ευλαβικής αναφοράς και πηγή ιαμάτων, αφού όσοι προσεύχονται με πίστη, παρατηρούν τον ερυθρό χρωματισμό των βράχων και το νερό να ατμίζει. Αναρίθμητα είναι τα θαύματα που με τη χάρη του Θεού έχει επιτελέσει η Αγία Μαρκέλλα από την εποχή του μαρτυρίου της έως τις ημέρες μας, ενώ μάρτυρες θαυμαστών σημείων έγιναν λαμπρές πνευματικές φυσιογνωμίες της Εκκλησίας μας, όπως ο Άγιος Μακάριος ο Νοταράς Επίσκοπος Κορίνθου, ο Άγιος Νεκτάριος Επίσκοπος Πενταπόλεως και ο βιογράφος και συντάκτης της Ακολουθίας της Αγίας, Όσιος Νικηφόρος ο Χίος, οι οποίοι συχνά προσέρχονταν στον τόπο του μαρτυρίου της Αγίας για να προσευχηθούν. Η μνήμη της Αγίας ενδόξου παρθενομάρτυρος Μαρκέλλης εορτάζεται κάθε χρόνο στις 22 Ιουλίου και λαμπρά πανήγυρις λαμβάνει χώρα στον φερώνυμο ιερό ναό της Αγίας που βρίσκεται επί της αμμώδους παραλίας στον ομώνυμο όρμο της Βολισσού και αποτελεί παγχιακό, αλλά και πανελλήνιο προσκύνημα.

Στη Χίο η Αγία Μαρκέλλα τιμάται επίσης με ομώνυμους ιερούς ναούς στα χωριά Καρυές και Άγιος Γεώργιος Συκούσης, αλλά και στις παραθαλάσσιες περιοχές Κώμη και Κάτω Φανά, ενώ επ’ ονόματί της τιμάται το ένα κλίτος του ιερού ενοριακού ναού της Αγίας Παρασκευής Καρδαμύλων, αλλά και γραφικό εκκλησάκι στο γειτονικό νησί των Ψαρών.

Η φιλοπατρία των απανταχού της Γης ευρισκομένων Χίων, αλλά και τα αναρίθμητα θαύματα της Αγίας οδήγησαν στην ανέγερση ιερών ναών επ’ ονόματι της πολυάθλου και ενδόξου παρθενομάρτυρος της Χίου. Έτσι η συνοικία του Βοτανικού στην Αθήνα κοσμείται με ενοριακό ναό της Αγίας Μαρκέλλας, ενώ τα τελευταία χρόνια ανεγέρθηκε περικαλλές παρεκκλήσιο στο όνομα της Αγίας και στην περιοχή της Κάτω Κηφισιάς. Στην Αττική παρεκκλήσια αφιερωμένα στην Αγία Μαρκέλλα υπάρχουν επίσης στην Ελευσίνα και στα Μέγαρα, ενώ η μνήμη της εορτάζεται και στον θεμελιωθέντα το 1878 ιερό ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Πειραιώς, όπου φυλάσσεται εικόνα της Αγίας, η οποία δωρήθηκε το 1905 από τους πρώτους Χιώτες έποικους. Στον περικαλλή και ιστορικό αυτό ναό του Πειραιώς λαμβάνει χώρα ο κατ’ έτος πανηγυρικός εορτασμός της μνήμης της από τη Χιακή Αδελφότητα Αττικοβοιωτίας «Ο Κοραής». Γραφικά εξωκκλήσια - παρεκκλήσια επ’ ονόματι της Αγίας Μαρκέλλας έχουν καταγραφεί επίσης στις Σπέτσες, την Άνδρο, τη Μήλο, τη Σαντορίνη, τη Σάμο, τους Λειψούς, τη Λέρο, την Παστίδα Ρόδου και την Πάλαιρο Αιτωλοακαρνανίας. 

Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος

Εκπαιδευτικός

Βιβλιογραφία

· Ασματική Ακολουθία, Βίος και Παρακλητικός Κανών της Αγίας παρθενομάρτυρος Μαρκέλλης της Χιοπολίτιδος, Έκδοσις Ιερού Προσκυνήματος Αγίας Μαρκέλλης, Βολισσός Χίου 1980.

πηγή