Ἡ τηλεόραση προκαλεῖ πολλὲς συγκρούσεις στὸ σπίτι, ἰδίως μεταξὺ γονέων καὶ παιδιῶν. Ἀναμφίβολα τὰ προγράμματά της συχνὰ προκαλοῦν τρόμο ἢ εἶναι βλάσφημα ἢ αἰσχρὰ ἢ βίαια καὶ τέτοια προγράμματα ἔχουν βλαβερὲς συνέπειες. Ἀκόμη, ὅταν τὴ συνηθίσει κανεὶς δὲν μπορεῖ πιὰ νὰ κάνει χωρὶς αὐτήν. Δυστυχῶς σπανίζουν τὰ προγράμματα ποὺ ξεκουράζουν, πληροφοροῦν ἢ εἶναι ἐποικοδομητικά. Ἡ πιθανότητα νὰ μὴν ὑπάρχει καθόλου τηλεόραση στὸ σπίτι ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ ἂν μπορεῖ ἡ οἰκογένεια νὰ ἀντιμετωπίσει τὸ γεγονὸς ὅτι θὰ ἀποτελεῖ ἐξαίρεση στὸν κανόνα. Δύο ἄκρα πρέπει νὰ ἀποφεύγονται: ἢ νὰ ἀπομονώνονται πάρα πολὺ τὰ παιδιὰ ἀπὸ τοὺς συνομηλίκους τους ἢ νὰ ζητοῦν τὴν τηλεόραση ἀσταμάτητα. Ἂν δὲν ὑπάρχει τηλεόραση στὸ σπίτι, θὰ πρέπει νὰ ἀντισταθμίζονται τὰ ἀναντίρρητα κοινωνικὰ πλεονεκτήματα ποὺ προσφέρει αὐτή. Μὲ ἄλλα λόγια, τὰ παιδιὰ πρέπει νὰ μποροῦν νὰ ζοῦν μαζὶ μ΄ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι περνοῦν πολλὲς ὧρες καθημερινὰ μπροστὰ στὴ μικρὴ ὀθόνη καὶ τοὺς ἀρέσει νὰ συζητοῦν γιὰ τὰ προγράμματα, χωρὶς νὰ αἰσθάνονται ὑπερηφάνεια οὔτε νὰ ἔχουν συμπλέγματα κατωτερότητας. Εἶναι πολὺ εὐκολότερο νὰ περάσεις χωρὶς τηλεόραση, ὅταν τὰ παιδιὰ εἶναι μικρὰ καὶ δὲν πηγαίνουν ἀκόμα στὸ σχολεῖο ἢ ὅταν μεγαλώσουν καὶ συμφωνοῦν μὲ τὴν ἀπόφαση τῆς οἰκογένειας νὰ μὴν ἔχει τηλεόραση.
Ὅταν ὑπάρχει τηλεόραση θὰ πρέπει νὰ ὑπηρετεῖ τὴν οἰκογενειακὴ ζωὴ καὶ ὄχι νὰ τὴν καταδυναστεύει. Γιὰ τὰ πολὺ μικρὰ παιδιὰ (προσχολικῆς ἡλικίας) εἶναι εὔκολο νὰ μειώσουμε στὸ ἐλάχιστο τὸ χρόνο ποὺ περνοῦν μπροστὰ στὴν τηλεόραση καὶ νὰ κάνουμε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι τὴν ἐπιλογὴ τῶν προγραμμάτων. Τὰ παιδιὰ δὲν πρέπει νὰ συνηθίζουν στὴν παθητικὴ ψυχαγωγία ποὺ τοὺς προσφέρεται ἕτοιμη. Αὐτὴ ἄλλωστε εἶναι καὶ ἡ πιὸ ἐπικίνδυνη πλευρὰ τῆς τηλεοράσεως: συνηθίζει ἐκείνους ποὺ τὴν παρακολουθοῦν νὰ δέχονται παθητικὰ εἰκόνες, ἤχους καὶ τελικὰ ἰδέες. Οἱ γονεῖς παιδιῶν προσχολικῆς ἡλικίας θὰ πρέπει νὰ ἀφιερώνουν ὧρες παίζοντας καὶ κάνοντας ἐργασίες μὲ τὰ παιδιά τους γιὰ νὰ τὰ συνηθίσουν σὲ δραστηριότητες, ὅπως τὸ διάβασμα, οἱ ὁποῖες ἀπαιτοῦν ὑπομονὴ καὶ προσπάθεια ἢ ἐπικοινωνία μὲ ἄλλο πρόσωπο. Ἡ τηλεόραση δὲν πρέπει νὰ χρησιμοποιεῖται ὡς φύλακας τῶν παιδιῶν• δὲν τὴν ἀνοίγουμε γιὰ νὰ ἡσυχάσουν τὰ παιδιά, οὔτε γιὰ νὰ μείνουν στὸ σπίτι. Ἀκόμη καὶ γιὰ τὰ μεγαλύτερα παιδιὰ ὁ πειρασμὸς νὰ καθίσουν μπροστὰ στὴν τηλεόραση μειώνεται, ἂν ἔχουν ἄλλες δραστηριότητες γιὰ νὰ γεμίσουν τὸ χρόνο τους καὶ νὰ διοχετεύσουν τὴν ἐνεργητικότητά τους. Στόχος μας πρέπει νὰ εἶναι νὰ μάθουν τὰ παιδιά, καθὼς μεγαλώνουν, νὰ κάνουν μόνα τους τὴν ἐπιλογὴ τῶν προγραμμάτων, νὰ χρησιμοποιοῦν τὴν τηλεόραση γιὰ νὰ δοῦν ἕνα συγκεκριμένο πρόγραμμα καὶ μετὰ νὰ τὴν κλείνουν. Μ΄ ἄλλα λόγια δὲν βλέπει κανεὶς τηλεόραση γιὰ νὰ περνᾶ ἡ ὥρα.
Ἐπίσης ἡ παρακολούθηση τῆς τηλεοράσεως πρέπει νὰ εἶναι μία οἰκογενειακὴ δραστηριότητα. Οἱ γονεῖς ὀφείλουν νὰ βλέπουν μαζὶ μὲ τὰ παιδιὰ τοὺς ἀκόμα κι ἐκεῖνα τὰ προγράμματα, τὰ ὁποῖα κατὰ τὴ γνώμη τους δὲν εἶναι καλά, ἀλλὰ παρόλα αὐτὰ θεώρησαν καλὸ νὰ μὴν τὰ ἀπαγορεύσουν. Ὀφείλουν νὰ συζητοῦν τὰ προγράμματα μὲ τὰ παιδιά τους σὲ μία κατάλληλη στιγμὴ - ἴσως πολὺ ἀργότερα - καὶ νὰ καλλιεργοῦν στὰ παιδιὰ ἕνα ὑγιὲς κριτικὸ αἰσθητήριο. Τὰ παιδιὰ μποροῦν νὰ μάθουν ἀπὸ τὶς ἐμπειρίες τους. Κατὰ τὴ διάρκεια κάποιων συζητήσεών μου μὲ ὁρισμένα πολὺ μικρὰ παιδιά, μοῦ εἶπαν ὅτι ἔχουν καταλάβει πὼς οἱ ταινίες τρόμου προκαλοῦν ἐφιάλτες. Ἄλλα πάλι, μεγαλύτερα, ἔνοιωσαν, μετὰ ἀπὸ μία αἰσχρὴ ταινία, πόσο μεγάλη βλάβη προξενεῖ ἡ πορνογραφία. Τέλος, ἄλλα συμφώνησαν ὅτι εἶναι πολὺ δύσκολο νὰ προσευχηθεῖ κανεὶς μετὰ τὴν παρακολούθηση μερικῶν προγραμμάτων. Μποροῦμε νὰ τοὺς ἐξηγήσουμε ὅτι οἱ εἰκόνες μένουν τυπωμένες στὸ μυαλὸ καὶ μποροῦν νὰ μᾶς ἐνοχλοῦν, ἀκόμα καὶ πολὺ ἀργότερα. Δὲν πρέπει νὰ ξεχνᾶμε νὰ ἐκφράζουμε τὸ θαυμασμό μας καὶ νὰ ἐπαινοῦμε τὰ καλὰ προγράμματα• καὶ πρέπει, βέβαια, νὰ ἔχουμε ὑπ΄ ὄψιν τὴ φυσικὴ διαφορὰ στὶς προτιμήσεις μεταξὺ παιδιῶν καὶ ἐνηλίκων.
Μερικὲς φορὲς τὰ παιδιὰ ποὺ θέλουν νὰ παραστήσουν τὸ μεγάλο στοὺς φίλους τους, δὲν καταλαβαίνουν ὅτι τὸ νὰ βλέπεις ὅλα ὅσα προβάλλονται στὴν τηλεόραση καὶ τὸν κινηματογράφο ἢ νὰ διαβάζεις τὰ πάντα χωρὶς νὰ σκανδαλισθεῖς δὲν εἶναι δεῖγμα ὡριμότητος. Ἂν ἡ μόνη μας ἀντίδραση ποὺ ἀφήνουμε νὰ φανεῖ, ὅταν βλέπουμε ἀκατάλληλες σκηνές, εἶναι ἡ ἀπόρριψη ἢ ἡ ἀπαγόρευση, ἴσως αὐτὸ κάνει τὰ παιδιά μας νὰ δείχνουν περισσότερο ἐνδιαφέρον γιὰ τέτοια πράγματα. Ἐπίσης θὰ τὰ βοηθοῦσε, ἂν τοὺς δίναμε νὰ καταλάβουν ὅτι μπορεῖ κάλλιστα νὰ μὴν ἀρέσουν σ΄ ἕναν ἐνήλικο οἱ ταινίες καὶ τὰ βιβλία τῶν ὁποίων ἡ ποιότητα εἶναι συζητήσιμη.
Θυμᾶμαι μία συζήτηση ὅπου ἕνας ἐνήλικας εἶπε ὅτι φοβόταν νὰ δεῖ μία ταινία τρόμου· τὰ παιδιὰ ποὺ τὸν ἄκουσαν ἄρχισαν νὰ παραδέχονται, τουλάχιστον μεταξύ τους, ὅτι, πράγματι, κι αὐτὰ φοβόνταν λιγάκι... Στὰ μεγαλύτερα παιδιὰ μποροῦμε νὰ ἐξηγήσουμε ὅτι ἀπορρίπτουμε ὁρισμένες τολμηρὲς σκηνές, ὄχι ἐπειδὴ ἀφοροῦν κάτι τὸ ὁποῖο εἶναι βρώμικο κὰθ΄ ἑαυτὸ ἀλλὰ ἐπειδὴ ὑποβιβάζουν μία αὐθεντικὴ σχέση ἀγάπης. Αὐτὴ ἡ ἀνοιχτὴ στάση ἀπέναντι στοὺς ἐφήβους εἶναι ἀποδοτικότερη ἀπὸ τὴν αὐστηρὴ λογοκρισία - καὶ δὲν πρέπει νὰ ξεχνᾶμε ὅτι μερικὲς φορὲς ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ἀντλήσει κέρδος ἀπὸ πηγὲς ποὺ οὔτε κἄν φανταζόμαστε. Εἶναι προτιμότερο οἱ γονεῖς νὰ προσεύχονται κρυφὰ γιὰ τὰ παιδιά τους νὰ ὠφεληθοῦν ἀπὸ ὁτιδήποτε κάνουν, παρὰ νὰ ἐλέγχουν ὅλες τους τὶς δραστηριότητες.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος συμβουλεύει ἕναν πατέρα, ὁ ὁποῖος θέλει νὰ πείσει τὸ γιό του νὰ μὴν παρακολουθήσει ἕνα ἄσεμνο θέαμα, νὰ τοῦ μιλήσει ἔτσι: «Ὢ τέκνον, ἀνελευθέρων τὰ θεάματα ἐκεῖνα (...). Ὑπόσχου μηδὲν ἀκούσειν ἄσχημον μηδὲ ἐρεῖν, καὶ ἄπιθι· ἀλλ΄ οὐ δυνατὸν ἐκεῖ μηδὲν ἀκοῦσαι αἰσχρόν. Ἀνάξια τῶν σῶν ὀφθαλμῶν τὰ γινόμενα». Καὶ προσθέτει: «Ἅμα καὶ καταφιλῶμεν αὐτὸν λέγοντες καὶ περιβάλλωμεν ταῖς χερσὶν καὶ ἐπισφίγγωμεν, ὥστε τὸν πόθον δεικνύειν. Τούτοις ἅπασιν αὐτὸν μαλάττωμεν». (Παιδί μου, τὰ θεάματα ἐκεῖνα (...) δὲν εἶναι γιὰ ἀνθρώπους ἐλεύθερους. Δός μου τὴν ὑπόσχεσή σου ὅτι δὲ θ΄ ἀκούσεις ἐκεῖ ἄσχημο λόγο καὶ ὅτι δὲ θὰ πεῖς, καὶ πήγαινε· ἀλλὰ δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ μὴν ἀκούσεις ἐκεῖ αἰσχρὸ λόγο. Εἶναι ἀνάξια γιὰ τὰ μάτια σου τὰ ὅσα γίνονται ἐκεῖ. Συγχρόνως μὲ τὰ λόγια αὐτὰ ποὺ θὰ τοῦ λέμε νὰ τὸ φιλοῦμε καὶ νὰ τὸ ἀγκαλιάζουμε καὶ νὰ τὸ σφίγγουμε στὴν ἀγκαλιά μας, δείχνοντάς του ἔτσι τὴν ἀγάπη μας. Μὲ ὅλα αὐτὰ νὰ τὸ μαλακώνουμε).
Πηγή
