Σύναξις Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Οδηγός και Λυτρωτής

Ὁδηγὸς καὶ Λυτρωτὴς

«Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου»(Ἰω. 1,29)

(Ομιλία του μακαριστού Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου)

ΧΘΕΣ, ἀγαπητοί μου,τελείωσε τὸ Δωδεκαήμερο, ποὺ διαρκεῖ ἀπὸ τὰ Χριστούγεννα μέχρι τὰ Φῶτα, ἐξαιρουμένης τῆς παραμονῆςτῶν Φώτων. Μετὰ τὸ Δωδεκαήμερο πρώτη ἑορτὴ ποὺ ἀκολουθεῖ εἶνε ἡ σύναξις τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ, σήμερα.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ ἀνθρώπινα ἐγκώμια· τὸν ἐγκωμίασε ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς ὅταν εἶπε, ὅτι μέσ᾿ στὰ πλήθη τῶν ἀνθρώπων ποὺ γεννήθηκαν ὣς τότε ἀνώτερος ἀπ᾿ὅλους εἶνε αὐτός (βλ. Ματθ. 11,11). Εἶνε ὑπεράνω τοῦ Νῶε, τοῦ Ἀβραάμ, τοῦ Ἰακώβ, τῶν πατριαρχῶν, ὑπεράνω ὅλων τῶν μεγάλων ἀνδρῶν. Γεννήθηκε διὰ θαύματοςἀπὸ γέροντες γονεῖς, τὸν Ζαχαρία καὶ τὴν Ἐλισάβετ ποὺ ἦταν καὶ στεῖρα. Ὅσο μπορεῖ ἀπὸ μιὰ πέτρα ν᾿ ἀνθίσῃ λουλούδι, ἄλλο τόσο ἦταν δυνατὸν κι ἀπὸ τὰ σπλάχνα τῆς Ἐλισάβετ νὰ γεννηθῇ παιδί.

Ἔμβρυο ἀκόμη, σκίρτησε μέσα στὴν κοιλία τῆς μητέρας του ὅταν ἐκείνη ὑποδεχόταν τὴν ἐπίσης ἔγκυο ὑπεραγία Θεοτόκο. Ἀπὸ τότε ἦταν ἁγιασμένος. Ὅπως μερικοὶ εἶνε Ἰοῦδες, τέκνα κατάρας ἐκ κοιλίας μητρός, ἔτσι κάποιοι ἄλλοι εἶνε εὐλογημένοι ἀπὸ τὰ σπάργανά τους.

Ὅταν μεγάλωσε, δὲν ἔμεινε στὸν κόσμο·βγῆκε ἔξω,πῆγε στὴν ἔρημο, στὸ σχολεῖο τῶν μεγάλων ἀνδρῶν. Ἐκεῖ ἔζησε μιὰ ζωὴ – ἔλεγχο τῆς σημερινῆς καταναλωτικῆς κοινωνίας ποὺσύνθημά της ἔχει «Φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνῄσκομεν»(Ἠσ. 22,13. Α΄ Κορ. 15,32). Ὦ σεῖς ποὺ ζῆτε μέσ᾿στὸν παραλογισμό, ἐλᾶτε νὰ καθρεφτιστῆτε στὸν καθρέφτη αὐτόν. Πῶς ἔζησε ὁ ἅγιος Ἰωάννης; Τὸ φαγητό του ἦταν «ἀκρίδες» (Ματθ. 3,4), τὰ γνωστὰ ἔντομα τῶν ἀγρῶν, ποὺ καὶ μέχρι σήμερα λιτοδίαιτοι Ἄραβες τὰ ξηραίνουν καὶ τὰ τρῶνε. Ποτό του ἦταν τὸ νερὸ τοῦ Ἰορδάνου. Ροῦχο του εἶχε μιὰ κάππα ἀπὸ τρίχες καμήλας. Κρεβάτι του ἦταν ἡ ἄμμος δίπλα στὸ ποτάμι. Στέγη του τὰ ἄστρα τ᾿ οὐρανοῦ. Σύντροφοί του τὰ θηρία τῆς ἐρήμου, ποὺ στέκονταν μπροστά του σὰν ἀρνάκια.Ἡ ἁγιότης, βλέπετε, ὅλα τὰ τιθασεύει. Καὶ ἐνῷλιοντάρια καὶ τίγρεις τὸν σεβάστηκαν, τὸν κατεσπάραξε μιὰ γυναίκα, ἡ Ἡρῳδιάς. Ἐκεῖ λοιπὸν ἔμεινε, στὸ πανεπιστήμιο τῆς σιωπῆς, ὅπου ἀνδρώνονται οἱ μεγάλες φυσιογνωμίες. Σὲ ὥριμη πλέον ἡλικία ἔλαβε ἐντολὴ ἄνωθεν, νὰ πάῃ στὴν ὄχθη τοῦ Ἰορδάνου κ᾿ ἐκεῖ νὰ στήσῃ τὸν ἄμβωνά του. Τὸ κήρυγμά του θερμοκαυτήρας, ἔλεγχος δριμύς. Ἄστραφτε καὶ βροντοῦσε. Καλοῦσε ὅλους σὲ ἐπιστροφὴ στὸ Θεό. Καὶ χιλιάδες ἀπ᾿ὅλα τὰ κοινωνικὰ στρώματα ἔτρεχαν. Ἦταν μαγνήτης ποὺ εἵλκυε ὅλους. Συνιστοῦσε μετάνοια καὶ τοὺς βάπτιζε στὸν Ἰορδάνη.

Μέσα στὸ πλῆθος τῶν ἀνθρώπων ἦρθε καὶ ἕνας ποὺ ξεχώριζε. Μήπως φοροῦσε στέμμα, εἶχε σπαθί, τὸν ἔφερε ἅμαξα; Ὄχι. Ἁπλὸς ἄνθρωπος ἦταν. Ἀλλὰ ὄνομά του ἦταν«τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα» (Φιλιπ. 2,9). Ὅλα τὰ ὀνόματα θὰ σβήσουν, τὸ δικό του θὰ μείνῃ· Ἰησοῦς Χριστός!

Μποροῦσε νὰ φανταστῇ ὁ Ἰωάννης, ὅτι κάτωἀπὸ τὸ ταπεινὸ σχῆμα ἑνὸς φτωχοῦ Ναζωραίου κρύβεται τὸ μεγαλεῖο τῆς θεότητος; Καὶ ὅμως τὸν ἀνεγνώρισε. Τοῦ λέει ὁ Χριστός· —Βάπτισέ με. —Αὐτὸ δὲν γίνεται· ἐγὼ εἶμαι ἕνα μηδὲν μπροστά σου, δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ σὲ βαπτίσω. Ὁ Χριστὸς ὅμως ἐπέμενε, καὶ τέλος βαπτίσθηκε. Ὄχι διότι εἶχε ἁμαρτίες —εἶνε ἀναμάρτητος―, ἀλλὰ γιὰ νὰ φανερωθῇ τὸ μυστήριοτῆς ἁγίας Τριάδος. Καὶ φανερώθηκε. Κατὰ τοῦτο ἐμεῖς διαφέρουμε ἀπὸ τ᾿ ἄλλα θρησκεύματα, καὶ τὰ μονοθεϊστικά· αὐτοὶ ἔχουν τὸν Ἀλλὰχ ἢ κάποιον ἄλλο, ἐμεῖς λέμε· Ἕνας Θεός,τρία πρόσωπα, Πατὴρ Υἱὸς καὶ ἅγιον Πνεῦμα· ἁγία Τριάς, ἐλέησον τὸν κόσμον σου.

Πῶς φανερώθηκε τὸ μυστήριο τῆς ἁγίας Τριάδος; Ἐνῷ ὁ Χριστὸς ἦταν μέσ᾿ στὰ νερά, σχίστηκε ὁ οὐρανός —ἂς μὴν πιστεύουν οἱ ἄπιστοι, δικαίωμά τους· ἐμεῖς πιστεύουμε—, καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο σὰν περιστέρι ἦρθε καὶ κάθισε ἐπάνω στὴν κεφαλή του. Συγχρόνως ἀκούστηκε φωνὴ – διάγγελμα τοῦ οὐρανίου Πατρός.

Ὄχι σὰν τὰ διαγγέλματα τῆς πρωτοχρονιᾶς, πού᾿νε γεμᾶτα ψευτιές. Διάγγελμα οὐράνιο καὶ αἰώνιο πρὸς ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα· «Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾦ εὐδόκησα» (Ματθ.3,17). Τὰ ἴδια λόγια ἀπὸ τὸν οὐράνιο Πατέρα ἀκούστηκαν καὶ ὅταν ἔκλεινε ἡ ἐπίγειος παρουσία τοῦ Χριστοῦ, συμπληρωμένα ὅμως μὲ τὴ σύστασι«Αὐτοῦ ἀκούετε»(Μᾶρκ. 9,8. Λουκ. 9,35).

Ἀπὸ τότε πλέον, ἀγαπητοί μου, ἡ ἀνθρωπότης ἔχει ὁδηγό. Ὁδηγός της εἶνε ὁ Χριστός,ποὺ εἶπε«Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή»(Ἰω. 14,6). Ὅποιος τὸν ἀκολουθεῖ σῴζεται,ὅποιος φεύγει ἀπὸ αὐτὸν χάνεται. Αὐτὸς εἶνεὁ τέλειος ὁδηγός, ὁ τέλειος ἄνθρωπος, ἡ ἐνσάρκωσι τῆς ἀρετῆς. Οἱ ἄλλοι, ὁποιοιδήποτεκι ἂν εἶνε, εἶνε κλάσματα, δὲν φτάνουν τὴν ἀκεραία μονάδα, τὸν Ἕνα.«Εἷς ἅγιος, εἷς Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός, εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός· ἀμήν»(Φιλ. 2,11 καὶ θ. Λειτ.).

«Αὐτοῦ ἀκούετε», συνιστᾷ ὁ οὐράνιος Πατήρ. Ἀλλὰ δυστυχῶς οἱ ἄνθρωποι κλείνουν τ᾿αὐτιά τους καὶ δὲν ἀκοῦνε τὴ φωνὴ τοῦ Χριστοῦ. Ἀνοίγουν τ᾿ αὐτιά τους – σὲ ποιόν; στὸν διάβολο καὶ στὰ ὄργανά του. Δὲν ἐκκλησιάζονται γιὰ ν᾿ ἀκούσουν τὴ φωνὴ τοῦ Εὐαγγελίου· κάθονται τὴ νύχτα στὴν τηλεόρασι γιὰ ν᾿ ἀκούσουν τὴ φωνὴ τοῦ δαιμονικοῦ κόσμου.«Ὅποιος δὲν ἀκούει τὸ Χριστό, θ᾿ ἀκούσῃ τὸν διάβολο», λέει ὁ Ῥῶσος Ντοστογιέφσκυ.

Ὅταν ὁ Χριστὸς ἦρθε στὴν ἔρημο, ὁ Ἰωάννης τὸν ἔδειξε μὲ τὸ δάκτυλό του, ὅπως λέει τὸ ὡραῖο δοξαστικὸ τῶν ὡρῶν· «Τὴν χεῖρά σου τὴν ἁψαμένην τὴν ἀκήρατον κορυφὴν τοῦ Δεσπότου, μεθ᾿ ἧς καὶ δακτύλῳ αὐτὸν ἡμῖν καθυπέδειξας, ἔπαρον ὑπὲρ ἡμῶν πρὸς αὐτὸν Βαπτιστά, ὡς παρρησίαν ἔχων πολλήν…»(θ΄ ὥραΘεοφ.). Ὁ ὕμνος αὐτὸς ἦταν ὁ τελευταῖος ποὺ εἶπε ὁ Παπαδιαμάντης —ποὺ ἦταν καὶ σπουδαῖος ψάλτης—, ὅταν γέρος πλέον στὸ νησάκι του, φτωχὸς καὶ περιφρονημένος, ἔφευγε ἀπ᾿τὴ ζωή. Σηκώθηκε ἀπ᾿ τὸ κρεβάτι καὶ τὸ ἔψαλε.Μὲ τὰ λόγια αὐτὰ πέθανε. Μὲ «τραγούδια τοῦ Θεοῦ» ἔκλειναν τὰ μάτια τους τότε·τώρα… Ὁ Ἰωάννης λοιπὸν ἔδειξε τὸ Χριστὸ στοὺς ἀνθρώπους καὶ εἶπε· «Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου»· νά, λέει, αὐτὸςεἶνε τὸ ἀρνὶ τοῦ Θεοῦ ποὺ σηκώνει τὶς ἁμαρτίες τοῦ κόσμου(Ἰω. 1,29). Γιὰ νὰ τὸ καταλάβουμε αὐτό, πρέπει νὰ θυμηθοῦμε, ὅτι οἱ Ἑβραῖοι, γιὰ νὰ ἔχουν μιὰ ἀνακούφισι ἀπὸ τὶς ἁματίες τους,ἔπαιρναν ἕνα ἀρνί, τὸ πήγαιναν στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος καὶ τὸ προσέφεραν θυσία.

Τὴν ὥραποὺ ὁ ἱερεὺς θὰ τὸ ἔσφαζε, ἅπλωναν τὰ χέρια ἐπάνω του, γιὰ νὰ φύγουν ἀπὸ πάνω τους οἱ ἁμαρτίες καὶ νὰ πᾶνε στὸ ἀρνί. Αὐτὸ ἦταν ἕνας τύπος, μία σκιὰ τῆς μεγάλης θυσίας ποὺ θὰ ἐρχόταν νὰ προσφέρῃ ὁ Χριστός. Ἑκατομμύριαἀρνιὰ σφάχτηκαν, ἀλλὰ τὸ αἷμα τῶν ζῴων δὲν ἔχει τὴν δύναμιν «ἀφιέναι ἁμαρτίας» (Ματθ. 9,6). Μόνο τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ, τοῦ«ἀμνοῦ τοῦ Θεοῦ»,σβήνει τὶς ἁμαρτίες. Να γιατί ὁ Χριστὸς λέγεται«ἀμνός» διότι ὅπως τὸ ἀρνὶ δὲν ἔκανε κανένα κακό, ἔτσι κι ὁ Χριστός· ὅπως τὸ ἀρνὶ ὁδηγεῖται στὴ σφαγὴ καὶ δὲν ἀντιδρᾷ, ἔτσι κι ὁ Χριστός·κι ὅπως στὶς θυσίες «φόρτωναν» τὶς ἁμαρτίεςστὸ σφάγιο, ἔτσι κι ὁ Χριστὸς σηκώνει τὶς ἁμαρτίες ὅλων μας. Τὸ νιώσαμε αὐτό; Ἂν δὲν τὸ νιώσαμε, δὲν εἴμαστε Χριστιανοί. Δὲ μᾶς σῴζουν οὔτε κεριὰ καὶ λαμπάδες, οὔτε εἰκόνες καὶ προσκυνήματα, οὔτε μετάνοιες καὶ ἀσκήσεις· ὅλα αὐτὰ δὲν συγχωροῦν οὔτε μία ἁμαρτία. Τὶς ἁμαρτίες συγχωρεῖ μόνο «ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ», ὅπως εἶπε ὁ Ἰωάννης. Ἂνδὲν πιστέψῃς ὅτι τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ ποὺ ἐχύθη στὸ Γολγοθᾶ λυτρώνει, δὲ σῴζεσαι.Τελειώνω μὲ μιὰ εἰκόνα. Ἕνας Βιεννέζος ζωγράφος ζωγράφισε ἕναν ἄνθρωπο, ποὺ τὸν ἔπιασαν οἱ ἐχθροί του καὶ τοῦ φόρτωσανἕνα βαρὺ φορτίο. Τὸ ἔδεσαν στὴ ῥάχη του τόσο σφιχτά, ὥστε δὲν μποροῦσε ν᾿ ἀπαλλαγῇ ἀπ᾿αὐτό. Ἦταν σὰν τὸν Προμηθέα στὸν Καύκασο. Παρακαλοῦσε ἄλλους νὰ τὸν λύσουν, μὰκανείς δὲ μποροῦσε. Τότε κάποιος τοῦ εἶπε·Ἂν θέλῃς νὰ ἐλευθερωθῇς, ἀνέβα σ᾿ ἐκεῖνο τὸ βουνό. Ἐκεῖ θὰ δῇς ἕνα σταυρὸ μὲ τὸν Ἐσταυρωμένο· ἂν τὸν παρακαλέσῃς μὲ πίστι,θὰ γίνῃ τὸ θαῦμα. Καὶ πράγματι ἔτσι ἔγινε· ἀ-μέσως τὸ φορτίο του ἔπεσε, κύλισε στὴν ἄ-βυσσο, κι αὐτὸς δόξασε τὸ Χριστό.Καθένας ἀπὸ μᾶς, ἀδελφοί μου, σηκώνει ἕνα βάρος μεγαλύτερο ἀπ᾿ τὸν Ὄλυμπο. Μόνο μὲ τὴν πίστι στὸ Χριστὸ θ᾿ ἀπαλλαγοῦμε. Ἂς πιστέψουμε σ᾿ αὐτόν. Δὲν ὑπάρχει τίποτε ἄλλο στὸν κόσμο. Σᾶς τὸ λέω ἐγώ. Πενήντα χρόνιακηρύττω· ἂν δὲν πίστευα, θὰ πήγαινα νὰ κάνω ὁ,τιδήποτε ἄλλο παρὰ νὰ κοροϊδεύω τοὺς ἀνθρώπους. Πιστεύω στὸ Θεό, πιστεύω στὴ θεία χάρι, πιστεύω στὰ μυστήρια, πιστεύω στὶςἱερὲς παραδόσεις. Μπορεῖ κι ὁ ἥλιος νά ᾿νε ψέμα, καὶ τὰ ἄστρα νά ᾿νε ψέμα, κ᾿ἐμεῖς νά ᾿μεθα ψέμα· ἕνα δὲν εἶνε ψέμα, ὁ Ἰησοῦς Χριστός·ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Σύναξις Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ. Παρασκευὴ 7 Ἰανουαρίου 2011. "Κυριακή" Περίοδος Δ΄ - Ἔτος ΚΗ΄Φλώρινα - ἀριθμ. φύλλου 1634.

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία έγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Ἰωάννου Πτολεμαΐδος τὴν Παρασκευὴ 7-1-1983 μὲ ἄλλο τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις Παρασκευὴ 7-1-2011.

Τυπικόν 7ης Ἰανουαρίου 2012

Σάββατον: Ἡ Σύναξις τοῦ Τιμίου Ἐνδόξου Προφήτου,  Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ Ἰωάννου.

Τῇ Παρασκευῇ ἑσπέρας: Θ΄ ΩΡΑ Ἀπολυτίκιον: «Ἐν Ἰορδάνῃ...». Κοντάκιον: «Ἐπεφάνης σήμερον...». Ἀπόλυσις: Μικρά. Τῆς Ἑορτῆς· «Ὁ ἐν Ἰορδάνῃ...». ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ Προοιμιακός. Εἰς τό· «Κύριε, ἐκέκραξα...». Ἑσπέρια: 1.– Τά 3 Στιχηρά Ἰδιόμελα τῆς Ἑορτῆς· «Τόν φωτισμόν ἡμῶν...  – Τοῦ Λυτρωτοῦ ἡμῶν... – Τά Ἰορδάνεια ῥεῖθρα...» καί 2.–  Τά 3 Στιχηρά Προσόμοια τοῦ Προδρόμου· «Πανεύφημε  Πρόδρομε Χριστοῦ... – Ὑψόθεν προσέβλεψας σοφέ... –  ‘Ρωσθείς θείᾳ χάριτι...». Δόξα: Τό Ἰδιόμελον τοῦ Προδρόμου· «Ἔνσαρκε λύχνε...». Καί νῦν: Τό Ἰδιόμελον τῆς Ἑορτῆς· «Θεός Λόγος ἐπεφάνη...». Εἴσοδος: «Φῶς ἱλαρόν...». Τό μέγα Προκείμενον· «Ὁ Θεός ἡμῶν ἐν τῷ οὐρανῷ καί ἐν τῇ γῇ, πάντα ὅσα  ἠθέλησεν, ὁ Κύριος ἐποίησεν», μετά τῶν πρό αὐτοῦ στίχων,  ὡς ἐν τῷ Μη­ναίῳ. Ἀπόστιχα: Τά 3 Στιχηρά Προσόμοια τοῦ Προδρόμου· «Ὡς εἶδέ σε Δέσποτα... – Δεῦρο δή μοι σήμερον... – Ἥλιον ῥυπτόμενον...»,  μετά τῶν πρό αὐτῶν στίχων εἰς τά δύο τελευταῖα: α΄.–  «Ἡ θάλασσα εἶδε καί ἔφυγεν, ὁ Ἰορδάνης ἐστράφη εἰς  τά ὀπίσω».β΄.– «Τί σοι ἐστι, θάλασσα, ὅτι ἔφυγες; καί σύ,  Ἰορδάνη ὅτι ἐστράφης εἰς τά ὀπίσω;». Δόξα: Τό ἕτερον Ἰδιόμελον τοῦ Προδρόμου·  «Ὡς τοῦ Πνεύματος ἐραστής...». Καί νῦν: Τό ἐπίσης ἕτερον Ἰδιόμελον τῆς Ἑορτῆς·  «Δεῦτε μιμησώμεθα...». Τρισάγιον. Ἀπολυτίκια: 1.– Τῆς Ἑορτῆς· «Ἐν Ἰορδάνῃ...». 2.–  Δόξα, τοῦ Προδρόμου· «Μνήμη Δικαίου μετ’ ἐγκωμίων...» καί  3.– Καί νῦν, τῆς Ἑορτῆς· «Ἐν Ἰορδάνῃ...». Ἀπόλυσις: «Ὁ ἐν Ἰορδάνῃ ὑπό Ἰωάννου βαπτισθῆναι  καταδεξάμενος διά τήν ἡμῶν σωτηρίαν, Χριστός ὁ ἀληθινός...». Τῷ Σαββάτῳ πρωΐ: ΜΕΣΟΝΥΚΤΙΚΟΝ Μετά τόν Ν΄ Ψαλμόν. Τρισάγιον καί τό Ἀπολυτίκιον τῆς  Ἑορτῆς· «Ἐν Ἰορδάνῃ...». ΟΡΘΡΟΣ Ἑξάψαλμος. Εἰς τό· «Θεός Κύριος...». Ἀπολυτίκια: Τά τοῦ Ἑσπερινοῦ. Καθίσματα: Τῆς Ἑορτῆς τῆς α΄ καί β΄ Στιχολογίας, ὡς ἐν τῷ Μηναίῳ, ἅπαντα ἐκ δευτέρου. Ὁ Ν΄ Ψαλμός: (Χῦμα). Κανόνες: 1.– Ὁ α΄ τῆς Ἑορτῆς· «Ἀδάμ τόν φθαρέντα ἀναπλάττει...»,  μετά τῶν Εἱ­ρμῶν αὐτοῦ μετά στίχου· «Δόξα σοι, ὁ Θεός ἡμῶν,  δόξα σοι» καί 2.– Τοῦ Προδρόμου· «Βαπτιζόμενον, τῷ τῶν πα­θῶν  μου κλύδωνι...» μετά στίχου· «Ἅγιε τοῦ Θεοῦ πρέσβευε ὑπέρ ἡμῶν»  καί εἰς τά δύο τελευταῖα Δόξα, Καί νῦν, ἀμφότεροι εἰς 4. Ἀπό γ΄ ᾨδῆς· Τό Κοντάκιον τῆς Ἑορτῆς (χῦμα) καί τά· Μεσῴδια Καθίσματα: 1.– Τοῦ Προδρόμου· «Ὁ μέγας ὑετός...»  καί 2.– Δόξα, Καί νῦν, τῆς Ἑορτῆς· «Ἑκών προῆλθεν ἐπί γῆς...». Ἀφ’ ς΄ ᾨδῆς· Κοντάκιον – Οἶκος: Τοῦ Προδρόμου. Συναξάριον: Τῆς ἡμέρας. Καταβασίαι: Αἱ ἰαμβικαί· «Στείβει θαλάσσης...». Ἡ Τιμιωτέρα: Οὐ στιχολογεῖται, ἀντ’ αὐτῆς ἡ θ΄ ᾨδή τοῦ  α΄ Κανόνος τῆς Ἑορτῆς μετά τῶν Μεγαλυναρίων καί ἡ θ΄  ᾨδή τοῦ Προδρόμου μετά στίχου· «Ἅγιε τοῦ Θεοῦ, πρέσβευε  ὑπέρ ἡμῶν» καί εἰς τά δύο τελευταῖα Δόξα, Καί νῦν, ἀμφότεροι  εἰς 4. Εἱρμός θ΄ ᾨδῆς: «Μεγάλυνον, ψυχή μου, τήν λυτρωσαμένην...  – Ὤ τῶν ὑπὲρ νοῦν...». Ἐξαποστειλάρια: 1.– Τοῦ Προδρόμου· «Προφήτην σε προέφησε...» καί  2.– Τῆς Ἑορτῆς· «Ἐπεφάνη ὁ Σωτήρ...». Αἶνοι: Τά 5 Στιχηρά Ἰδιόμελα τῆς Ἑορτῆς· «Φῶς ἐκ Φωτός... –  Πῶς σε, Χριστέ... – Σύ ἐν Ἰορδάνῃ... – Τό ἀληθινόν φῶς ἐπεφάνη... –  Ὁ περιβάλλων τόν οὐρανόν» εἰς 6, τό πρῶτον δίς. Δόξα: Τό Ἰδιόμελον τοῦ Προδρόμου· «Ἄγγελος ἐκ στειρωτικῶν  ὠδίνων...». Καί νῦν: Τό Ἰδιόμελον τῆς Ἑορτῆς· «Σήμερον ὁ Χριστός...», μέχρι τοῦ·  «ἡμεῖς δέ, οἱ φωτισθέντες, βοῶμεν». Δοξολογία: Καί Εὐθύς ὁ α΄ Χορός ἄρχεται τῆς Μεγάλης  Δοξολογίας ἀπό τοῦ τελευταίου στίχου τοῦ Ἰδιομέλου·  «Δόξα τῷ φανέντι Θεῷ καί ἐπί γῆς ὀφθέντι καί φωτίσαντι τόν κόσμον».                 «Ἐν Ἰορδάνῃ...». ΕΙΣ ΤΗΝ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΝ Ἀντίφωνα-Εἰσοδικόν: Τῆς Ἑορτῆς. Μετά τήν Εἴσοδον. Ἀπολυτίκια: 1.– Τῆς Ἑορτῆς· «Ἐν Ἰορδάνῃ...». 2.– Τοῦ Προδρόμου·«Μνήμη Δικαίου μετ’ ἐγκωμίων...» καί  3. –Τοῦ Ναοῦ. Κοντάκιον: Τῆς Ἑορτῆς· «Ἐπεφάνης σήμερον...». Ἀντί τοῦ Τρισαγίου: «Ὅσοι εἰς Χριστόν...». Ἀπόστολος: Τοῦ Προδρόμου· «Ἐγένετο, ἐν τῷ τόν Ἀπολλώ εἶναι...» (Πράξ. ιθ΄ 1-8),  ζήτει τοῦτον τῇ Παρασκευῇ ς΄ ἑβδομάδος Πράξεων. Εὐαγγέλιον: Ὁμοίως· «Βλέπει ὁ Ἰωάννης τόν Ἰησοῦν...» (Ἰω. α΄ 29-34). Εἰς τό Ἐξαιρέτως: «Μεγάλυνον, ψυχή μου, τήν λυτρωσαμένην...  – Ὤ τῶν ὑπέρ νοῦν...». Κοινωνικόν: «Εἰς μνημόσυνον αἰώνιον...».  «Ἐν Ἰορδάνῃ...», κτλ. Ἀπόλυσις: Ἡ τοῦ Ἑσπερινοῦ.

Φώτης Κόντογλου, Τα Φώτα στ’ Αϊβαλί

 

Στά θαλασσινά τα μέρη ρίχνουνε τον Σταυρό, ύστερ’ από τη Λειτουργία των Θεοφανίων. Έτσι τον ρίχνανε καί στην πατρίδα μου, κ’ ήτανε ένα θέαμα έμορφο και παράξενο.

Ξεκινούσε η συνοδεία από τη μητρόπολη. Μπροστά πηγαίνανε τα ξαφτέρουγα και τα μπαϊράκια, κ’ ύστερα πηγαίνανε οι παπάδες με τον δεσπότη, ντυμένοι με τα χρυσά τα άμφια, παπάδες πολλοί κι αρχιμαντρίτες, γιατί η πολιτεία είχε δώδεκα εκκλησίες, και κατά τις επίσημες μέρες στις μικρές ενορίες τελειώνανε γλήγορα τη Λειτουρ­γία και πηγαίνανε οι παπάδες στη μητρόπολη, για να γίνεται η γιορ­τή πιο επίσημη. Οι ψαλτάδες ήτανε και κείνοι κάμποσοι κ’ οι πιο καλλίφωνοι, και ψέλνανε με μεγαλοπρέπεια βυζαντινά, δηλαδή ελ­ληνικά, κι όχι σαν σήμερα πού τρελλαθήκαμε και κάναμε την ψαλ­μωδία μας σαν ανάλατα και ξενικά θεατρικά τραγούδια. Από πίσω ακολουθούσε λαός πολύς…

 

Σαν φτάνανε στ’ Αγγελή τον Γιαλό, όπως λέγανε κείνη την ακρογιαλιά, ο δεσπότης με τους παπάδες ανεβαίνανε σε μια μεγάλη σανιδωτή σάγια εμορφοσκαρωμένη, για να κάνουνε τον Αγιασμό. Ο κόσμος έπιανε την ακρογιαλιά κι ανέβαινε ο καθένας όπου εύρισκε, για να μπορεί να βλέπει. Τα σπίτια πού ήτανε ένα γύρο γεμίζανε κόσμο. Οι γυναίκες θυμιάζανε από τα παραθύρια. Από το μέρος της θάλασσας ήτανε μαζεμένα ίσαμε εκατό καΐκια και βάρκες αμέτρητες, με τις πλώρες γυρισμένες κατά το μέρος που στεκότανε ο δεσπότης. Έτσι που ήτανε παραταγμένα τα καΐ­κια, μοιάζανε σαν αρμάδα που θα κάνει πόλεμο. Πιο ανοιχτά, κατά το πέλαγο, έβλεπες φουνταρισμένα τα μεγάλα καΐκια, γεμάτα κόσμο και κείνα. Αλλα πάλι είχανε περιζωσμένες τις βάρκες που βρισκόντανε γιαλό, κ’ ήτανε κι αυτά γεμάτα κόσμο, προ πάντων θαλασσινοί και παιδομάνι.

 

Σ’ αυτά τα μέρη κάνει πολύ κρύο, και τις πιο πολλές φορές οι αντένες των καραβιών ήτανε χιονισμένες, ένα θέαμα πολύ έμορφο. Απάνου στα ξάρτια και στις σκαλιέρες, στις γάμπιες και στα μπαστούνια των καραβιών ήτανε σκαλωμένοι πλήθος θαλασσινοί, μεγάλοι και μικροί. Η θάλασσα ήτανε κοιμισμένη, μπουνάτσα. Κρούσταλλα κρεμόντανε από τα ξάρτια σε πολλά καΐκια. Κρύο τάρταρος. Στην κάθε βάρκα από κείνες που είχανε κοντοζυγώσει στη στε­ριά και περιμένανε να πέσει ο Σταυρός στη θάλασσα, στεκόντανε από ένα – δυο νοματέοι απάνω στην πλώρη, ενώ άλλοι δυο ήτανε στα κουπιά. Αυτοί που στεκόντανε ορθοί στην πλώρη, ήτανε ολόγυμνοι, εξόν ένα άσπρο βρακί που φορούσανε σαν πεστιμάλι. Οι πιο πολλοί ήτανε σαν θεριά, χεροδύναμοι, πλαταράδες, χοντρολαίμηδες, μαλλιαρόστηθοι, τα κορμιά τους ήτανε κόκκινα από το κρύο. Τα ποδάρια τους ήτανε γερά και φουσκωμένα σαν αδράχτια, θαλασσάνθρωποι, γεμιτζήδες, κοντραμπατζήδες, ψημένοι με τ’ αλάτι. Οι πιο πολλοί είχανε ριχμένες στις πλάτες τις γούνες τους, για να μην παγώσουνε. Ένα – δυο όμως στεκόντανε γυμνοί και κάνανε κάπου – κάπου τον σταυρό τους. Μα το μάτι τους ήτανε καρφωμένο στο μέρος που θα ‘ριχνε τον Σταυρό ο δεσπότης.

 

Ανάμεσα στους γυμνούς ήτανε ο Κωστής ο Γιωργάρας, ο Στρατης ο Μπεκός, ο Γιωργής ο Σόνιος, ο Δημητρός ο Μπούμπας, Πέτρος ο Κλόκας, ο Βασίλης ο Αρναούτης, ο παλαβό – Παρασκευάς κι άλλοι. Σαν να τους βλέπω μπροστά μου. Ο Γιωργάρας ήτανε μιαν ανθρωπάρα θηρίο, σαν Κουταλιανός, με μουστάκια μαύρα, μ’ έναν λαιμό σαν βαρέλι. Είχε δεμένο στο κεφάλι του ένα μαντίλι κ’ ήτα­νε ίδιος κουρσάρος. Ακουμπούσε απάνω σ’ ένα κοντάρι, λες κ’ ήτανε ο Ποσειδώνας ζωντανός. Ο Δημητρός ο Μπούμπας ήτανε ένα άλλο θεριόψαρο, χοντρός και κοντόφαρδος, μαυριδερός σαν Σαρακηνός, και καθότανε ανεκούρκουδος, σκεπασμένος με τη γούνα του, με το μάτι του καρφωμένο στον δεσπότη. Ο Πατσός ο Αράπης, ο λεγόμενος παλαβό – Παρασκευάς, είχε γένεια κατσαρά και κόκκινα και το πετσί του ήτανε από φυσικό του κόκκινο. Στο κορμί ήτανε αντρειωμένος και σβέλτος σαν τζαμπάζης και δεν χαμπάριζε ολότελα από κρύο. Στο σουλούπι ήτανε ίδιος Ρούσος. Αυτός ήτανε ανεβασμένος απάνω στα ξάρτια σε μια μπρατσέρα φουνταρισμένη, και στεκότανε δίχως να σαλέψει, σαν τ’ άγαλμα. Μυστήριο πως δεν πάγωνε! O Πέτρος ο Κλόκας ήτανε ο μονάχος που δε φορούσε βρακιά. Αυτός ήτανε ευρωπαϊσμένος, φορούσε στενό πανταλόνι και ναυτικό σκουφί. Στο κορμί ήτανε λιγνός και μάγκας στο σχέδιο. Τα χέρια του τα ‘χε μπλεγμένα μπροστά στο στήθος του και σουλατσάριζε απάνω στη βάρκα, ολοένα μιλούσε κ’ έκανε και κάμποσα θεατρικά.

 

Σαν σίμωνε λοιπόν η συνοδεία στη θάλασσα, κι ακουγότανε από μακριά η ψαλμωδία, γινότανε μεγάλος αλαλαγμός απάνω στις βάρκες. Οι βουτηχτάδες πετούσανε τις γούνες τους κ’ οι άλλοι τραβούσανε τα κουπιά, για να ‘ναι οι βάρκες τους κοντά στο μέρος πού θα ‘πεφτε ο Σταυρός. Άλλοι φωνάζανε από τα ξάρτια, άλλοι μαλώνανε, άλλοι ανεβαίνανε στις κουπαστές για να δούνε. Τέλος φτάνανε οι στρατιώτες και ταχτοποιούσανε τον κόσμο. Μπροστά πήγαινε ο αξιωματικός ο Τούρκος κι άνοιγε τον δρόμο να περάσει ο δεσπότης, κ’ έλεγε: «Γιόλ βέριν εφεντιά!» – δηλαδή: «Κάνετε δρόμο στον αφέντη!» Ο στρατός αραδιαζότανε σε παράταξη κ’ οι ψαλτάδες ψέλνανε πολλές φορές «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε». Στο τέλος το ‘ψελνε κι ο δεσπότης κ’ έριχνε τον Σταυρό στη θάλασσα. Αλαλαγμός σηκωνότανε μέσα στη θάλασσα. Οι βάρκες και τα καΐκια καργάρανε τα κουπιά και τρακάρανε το ‘να τ’ άλλο. Οι πλώ­ρες χτυπούσαμε η μια την άλλη. Κουπιά, κοντάρια, καμάκια, απόχες μπερδευόντανε μεταξύ τους. Οι βουτηχτάδες πέφτανε στο νερό κ’ η θάλασσα άφριζε σαν να παλεύανε σκυλόψαρα. Πολλοί απ’ αυτούς κάνανε ώρα πολλή ν’ ανεβούνε απάνω, παίρνανε μακροβούτι και ψάχνανε στον πάτο να βρούνε τον Σταυρό. Για μια στιγμή φανερωνότανε κανένα κεφάλι και βούλιαζε γλήγορα πριν να το δεις.

 

Αξαφνα βγήκε ένα κεφάλι με κόκκινα γένεια κ’ ένα χέρι ξενέρισε και βαστούσε τον Σταυρό. Ήτανε ο παλαβό – Παρασκευάς. Με δυο – τρεις χεροβολιές κολύμπησε κατά το μέρος του δεσπότη και σκάλωσε στην αραξιά. Έκανε μετάνοια και φίλησε το χέρι του κ’ έδωσε τον Σταυρό. Ο δεσπότης τον πήρε, τον ασπάστηκε και τον έβαλε στον ασημένιο δίσκο κ’ υστέρα έδωσε τον δίσκο στον Παρασκευά. Οι ψαλτάδες πιάσανε πάλι και ψέλνανε κι ο κόσμος αλάλαζε. Ύστερα η συνοδεία τράβηξε πάλι για την εκκλησιά. Ο Παρασκευάς θεόγυμνος, με τον δίσκο στα χέρια, γύριζε στους μεγάλους καφενέδες και στις ταβέρνες κ’ έρριχνε ο κάθε ένας ό,τι ρεγάλο ήθελε. Τόσες ώρες ολόγυμνος και βρεμένος, με παγωμένο βρακί, μήτε κρύωνε, μήτε κάνε τους ώμους του δεν ανεσήκωνε. Όπως ήτανε κοκκινογένης αστακόχρωμος, έλεγε κανένας πως ήτανε ο Σκύθης Ανάχαρσις, που γύριζε τον χειμώνα γυμνός μέσα στην Αθήνα τα παλιά τα χρόνια, κ’ οι Αθηναίοι τον ρωτούσανε γιατί δεν κρυώνει, κι αυτός αποκρινότανε πως όλο το κορμί του είναι σαν το κούτελο, που δεν κρυώνει ποτές.

 

Την ώρα που έπεφτε ο Σταυρός στη θάλασσα, όλα τα καΐκια και τα καράβια, που ήτανε φουνταρισμένα ανοιχτά στο πέλαγο, γυρίζανε την πλώρη τους κατά την Ανατολή, από κει που ήρθε ο Χριστός στον κόσμο.

(από το βιβλίο «Το Αϊβαλί η πατρίδα μου») -

πηγή: Η ΑΛΛΗ ΟΨΙΣ

Μήπως το σκάνδαλο Βατοπεδίου είναι η δήλωση υποταγής στις ΗΠΑ;

Το "σκάνδαλο" Βατοπεδίου έχει κάποιες παραμέτρους που τις λαμβάνω σοβαρά υπόψη μου πριν καταλήξω σε κάποια αξιολογική κρίση επ΄αυτού.

Και γίνομαι πιο συγκεκριμένος.

Η Ελλάς επί Καραμανλή νεότερου, αποφάσισε να ενισχύσει τους πολιτικούς, οικονομικούς και στρατιωτικούς δεσμούς με τη Ρωσία του Πούτιν. Ως πολιτική επιδίωξη ήταν θεμιτή.

Η Ρωσία, ως (α) πρώην αντίπαλο δέος για τη Δύση (ή μήπως όχι μόνο πρώην αλλά και νυν;) και (β) ως η πολυπληθέστερη Ορθόδοξη χώρα επιδιώκει διαρκώς κάθοδο ή πολιτικό έλεγχο στις Θερμές Θάλασσες και ειδικά στη Μεσόγειο αλλά ταυτόχρονα και υποστηρίζει τα συμφέροντα του Πατριαρχείου Μόσχας σε σχέση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Πολιτική επιδίωξη θεμιτή και αυτή, για τους Ρώσους, ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος μολονότι ευαισθητοποιημένος με την Οικολογία, δεν τον βλέπω και τόσο ενεργό ως προς την προάσπιση του ρόλου του ως Οικουμενικού Ποιμενάρχη. Και μη μου πεις ότι για αυτό φταίει ότι η Έδρα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως είναι (προσωρινά) σε τουρκικό έδαφος. Άλλο φταίει...!

Το Βατοπέδι, ως μια Μονή με ιδιαίτερο Σλαβικό ενδιαφέρον, από την απαξία του παρελθόντος και την οικονομική του δυσπραγία, επιδίωξε την εκμετάλλευση της περιουσίας του και την οικονομική του αυτοτέλεια. Επιδίωξη και αυτή θεμιτή.

Το Βατοπέδι έπαιξε για μένα ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις της περιόδου 2004 – 2009 διότι κατά τη γνώμη μου πολλάκις διαδραμάτισε το ρόλο του διαμεσολαβητή και του αγγελιοφόρου μεταξύ Ελλάδος – Ρωσίας σε καιρούς που η Δύση είχε σκυλιάσει με την προσέγγιση Καραμανλή με Ρωσία. Δεν είναι τυχαίο που σε ανύποπτο χρόνο πολιτικοί παράγοντες τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Ρωσία επισκέπτονταν το Βατοπέδι για προσκύνημα σε

άσχετες μεταξύ τους χρονικές περιόδους πλήν όμως ημερολογιακά κοντινές. Πότε ανέβαινε ο Ρουσόπουλος, μετά ακολουθούσε ο Ρώσος πρέσβης, μετά ο Καραμανλής, μετά ο Αντιπρόεδρος της Ρωσικής Κυβάρνησης κ.ο.κ. Κανονική δηλαδή μεσολαβητική δραστηριότητα. Έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πολλές από τις κρυφές πτυχές της ελληνορωσικής προσέγγισης της περιόδου (κυρίως σε θέματα άμυνας, οικονομίας και εσωτερικής ασφάλειας) έχουν διαμορφωθεί ή επικοινωνηθεί μέσα από τους τοίχους και τα κελιά της χιλιόχρονης Μονής.

Το ελληνικό κράτος στο πλαίσιο της εξυπηρέτησης των πολιτικών του αναγκών αλλά και των αναγκών διατήρησης μιας Μονής τόσο σημαντικής σε πολιτικό επίπεδο για την πολιτική επιδίωξη της συνεργασίας με τη Ρωσία, αποφάσισε και ορθώς κατ΄εμέ, να στηρίξει οικονομικά τη Μονή. Οι ανταλλαγές είχαν σκοπό την οικονομική ενίσχυση της Μονής και την εξυπηρέτηση των οικονομικών αναγκών των προσκυνημάτων της και της παγκόσμιας παρουσίας της σε όλο τον κόσμο ακόμη και τον μη Ορθόδοξο.

Επομένως, σε πολιτικό επίπεδο όλοι ήταν ευχαριστημένοι.

Οι Ελλάδα, διότι προσέγγιζε μια αναδυόμενη και πολλά υποσχόμενη χώρα που ευρισκόμενη πλησίον μας αλλά και πλησίον του μεγαλύτερου εχθρού μας εξ Ανατολών, εξασφάλιζε προστασία και οικονομική προοπτική.

Η Ρωσία, διότι μετά από δεκαετίες (για να μη πω αιώνες) απομόνωσης στον Βορρά της Ευρώπης είχε μια μοναδική ευκαιρία να ξανακατέβει εμμέσως στις θερμές θάλασσες και να ασκήσει οικονομική και στρατιωτική πολιτική σε χώρους που στο πρόσφατο παρελθόν ήταν αποκλεισμένη προωθώντας παράλληλα και τα συμφέροντα του Πατριαρχείου Μόσχας.

Το Βατοπέδι, διότι "εξαργυρώνοντας" τον διαμεσολαβητικό του ρόλο στην υπόθεση, εξασφάλισε οικονομική στήριξη και διατήρηση της παρουσίας του εξαιτίας αυτής σε μια περίοδο που ήταν αναγκαία προκειμένου να αναστραφεί η απαξία της Μονής στην οποία είχε περιέλθει προ δεκαετιών.

Όλα αυτά θεμιτά για μένα.

Αν όμως στα παραπάνω εμφιλοχώρησαν (α) προσωπικές επιδιώξεις φιλοχρήματων ανθρώπων ακόμη και ενδεδυμένων το σχήμα του ράσσου, (β) πολιτικές επιδιώξεις καιροσκόπων πολιτικών που βρήκαν την ευκαιρία να "τσιμπήσουν" ένα κομμάτι δόξας ή περιουσίας, (γ) δραστηριότητες πρεσβειών και λοιπών διπλωματικών παραγόντων με σκοπό τον τορπιλισμό των όποιων συμφωνιών και την αναδίπλωση της πολιτικής της Ελλάδος σε σχέση με τη Ρωσία ακόμη και με πολιτική εξόντωση του πρώην Πρωθυπουργού της με χρήση ψευδών ή άλλων πληροφοριών και κατάλληλης προβολής τους μέσω ελεγχόμενων ΜΜΕ, θα συμφωνήσω ότι είναι απολύτως αναγκαίο, αν υπάρχει ακόμη ανεξάρτητη ελληνική δικαιοσύνη, να διερευνηθεί σε ανακριτικό και εφόσον απαιτηθεί και σε δικαστικό επίπεδο.

Απλώς υποπτεύω, ότι εφόσον το σκεπτικό μου είναι σωστό, οι πολιτικές πτυχές της υπόθεσης δεν θα δουν ποτέ το φώς της δημοσιότητας και απλώς θα εξαντληθούμε στο να ασχολούμαστε με τον Γέροντα. Βλέπετε, ο Καραμανλής πήγε σπίτι πίνοντας το αμίλητο νερό, οι πολιτικοί της κυβέρνησής τους είναι λάδι, άλλοι μέσω παραγραφής και άλλοι διότι δεν τους καταλογίστηκε κάτι μεμπτό, η Ελλάδα ξανανήκει πλέον από το 2009 εις την Δύση, και μας έμεινε μόνο ο Εφραίμ και ο Αρσένιος...!

Ιεροφάντης

Πηγή: http://kostasxan.blogspot.com/2012/01/blog-post_4857.html

***

Τὰ Θεοφάνεια στὴν ἱστορία, τὴν τέχνη, τὴν παράδοση

Μπαϊρακτάρης Θωμᾶς

 

Μὲ τὴ σημερινὴ ἑορτὴ τῶν Θεοφανείων ἢ Ἐπιφανείων καὶ Φώτων, κλείνει καὶ ὁ κύκλος τοῦ λεγομένου Δωδεκαημέρου, ποὺ ἀρχίζει ἀπὸ τὴν Δεσποτικὴ ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων καὶ περιλαμβάνει καὶ τὶς ἄλλες ἐνδιαμέσους ἑορτές.

Ὁ κύκλος αὐτὸς τῶν ἑορτῶν, εἶναι αὐτούσιος Χριστιανικὸς διότι ὁ ἑορτασμὸς τοῦ Πάσχα προέρχεται καὶ σχετίζεται ἐν μέρει μὲ τὸν Ἑβραϊκὸ ἑορτασμό, μὲ διαφορετικὴ ὅμως ἔννοια. Καὶ τὸ μὲν Ἑβραϊκὸ Πάσχα συσχετίζεται μὲ τὴν διέλευση τῆς Ἐρυθρᾶς Θάλασσας, δηλ. ἀπὸ τὴ δουλεία πρὸς τὴν ἐλευθερία, τὸ δὲ Χριστιανικὸ Πάσχα μὲ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου δηλ. «ἐκ τοῦ θανάτου πρὸς τὴν ζωὴν καὶ τὴν ἐκ γῆς πρὸς Οὐρανὸν διαβίβασιν τῶν πιστῶν ὑπὸ τοῦ Ἀναστάντος», κατὰ τὴν ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ ἑορτὴ τῶν Θεοφανείων ἦταν κατ’ ἀρχὰς ἑνωμένη μὲ τὴν ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων καὶ συνεορτάζονταν καὶ στὴν Ἀνατολὴ καὶ στὴ Δύση τὴν ἴδια ἡμέρα, ὁ δὲ διαχωρισμὸς προῆλθε ἀπὸ τὴν Δυτικὴ Ἐκκλησία ἐπὶ Πάπα Ρώμης Ἰουλίου (336-352 μ.Χ.). Αὐτὸς ὁ διαχωρισμὸς ἐπικράτησε ἔκτοτε καὶ στὴν Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία μὲ διάφορη ὅμως τυπικὴ διάταξη καὶ ἑορταστικὴ ὑμνολογία.

Ἐπεκράτησε δὲ νὰ ἀποκαλεῖται καὶ ἑορτὴ τῶν Φώτων καὶ τοῦτο διότι οἱ Κατηχούμενοι βαπτίζονται ὁμαδικῶς, καὶ σὲ μεγάλη ἡλικία, τὴν παραμονὴ τῶν Θεοφανείων στοὺς ποταμούς, τὴν θάλασσα, τὶς κολυμβῆθρες καὶ πολλοὶ κατὰ προτίμηση στὸν Ἰορδάνη ποταμὸ ὅπως ὁ Κύριος. Ἐπειδὴ τὸ βάπτισμα ἐπέφερε τὸν φωτισμὸ ἀπὸ τὸ σκότος τῆς εἰδωλολατρείας, κρατοῦσαν συμβολικῶς καὶ ἀναμμένες λαμπάδες γιὰ τὸ φωτισμό τους. Κατηχούμενοι λέγονταν ὅσοι εἶχαν δεχθεῖ τὸν χριστιανισμὸ καὶ παρακολουθοῦσαν τὶς ἱερὲς ἀκολουθίες ἀπὸ τὸν νάρθηκα τῆς Ἐκκλησίας, χωρὶς ὅμως νὰ συμμετέχουν καὶ σὲ αὐτές.

Κατ’ ἀντίθεση μὲ τὰ Χριστούγεννα τὰ ὁποῖα καὶ δανειστήκαμε ἀπὸ τὴ Δύση, τὰ Θεοφάνεια εἶναι καθαρὸς ἑλληνικὸς ἑορτασμὸς καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς ἀρχαιότερους τῆς ἐκκλησίας μας.

Πρωτοεμφανίστηκε στὴν Αἴγυπτο μεταξὺ τῶν Ἑλλήνων χριστιανῶν, καλλιεργήθηκε ἐν συνέχειᾳ στὴν Παλαιστίνη, ἀνεπτύχθη στὴν χριστιανικὴ Ἀνατολὴ καὶ διαδόθηκε ἐν συνέχειᾳ καὶ στὴ Λατινικὴ Δύση. Ἐπειδὴ ὅμως ὁ ἑορτασμὸς τῶν Χριστουγέννων πῆρε πολὺ μεγάλη καὶ δικαίως ἑορταστικὴ μεγαλοπρέπεια καὶ ἡ ἐνδιάμεση ἑορταστικὴ κόπωση ποὺ ἐπακολούθησε μέχρι τὰ Θεοφάνεια, ὑποτίμησε κάπως τὸν ἑορτασμό τους.



Τὰ Θεοφάνεια στὴν Ἁγιογραφία

Ὁ εἰκονογραφικὸς ἑορτασμὸς τῶν Θεοφανείων παρὰ τὴν ἑλληνική τους προέλευση μὲ ὅλους τοὺς συμβολισμούς τους, διασώζεται ἀπὸ τὴν ἀρχαιότερη διατύπωσή τους ὄχι στὴν Ἀνατολὴ ἀλλὰ στὴ Δύση καὶ μάλιστα στὴ Ρώμη στὶς Κατακόμβες τοῦ Ἁγίου Καλλίστου, στὴ Ραβέννα ὅπως ἡ εἰκόνα τοῦ Βαπτιστηρίου της καὶ ἀλλοῦ.

Στὴν ἑλληνικὴ Ἀνατολὴ τὸ θέμα τῆς εἰκονογραφίας τῆς βαπτίσεως μὲ κάποια πληρότητα, μᾶς δίνει ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνὰ Εὐρυτανίας (1670-1746), στὸ περίφημο βιβλίο του «Ἑρμηνεία τῶν Ζωγράφων».

Ὁ Διονύσιος, ἀξιόλογος ζωγράφος καὶ ἐφάμιλλος τοῦ Πανσέληνου, μαθήτευσε τὴ ζωγραφικὴ στὸ Ἅγιο Ὄρος ὅπου καὶ διασώζονται θαυμάσια ἔργα του καθὼς καὶ στοὺς Ναοὺς τῆς ἰδιαίτερής του πατρίδος Φουρνᾶ Εὐρυτανίας.



Ὁ ἑορτασμὸς στὸ Βυζάντιο

Στὸ Βυζάντιο τὴν πρωτεύουσα τῆς Μεσαιωνικῆς μας Αὐτοκρατορίας, τὰ Θεοφάνεια ἑορτάζονταν μὲ ἐξαιρετικὴ λαμπρότητα.

Ὁ ἑορτασμὸς ἄρχιζε ἀπὸ τὴν παραμονὴ ὁπότε καὶ γινόταν ὁ καθαγιασμὸς τῶν ὑδάτων στὸν Ἱ. Ναὸ τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, μὲ τὴν παρουσία τοῦ Αὐτοκράτορα, τῶν Αὐλικῶν καὶ τῆς Συγκλήτου.

Ὁ Αὐτοκράτωρ ἦταν ἐνδεδυμένος μὲ ὁλόλευκα καὶ χρυσὰ πολυτιμότατα ἐνδύματα, εἰδικὰ γιὰ τὴν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων.

Γιὰ τὴν παρέλαση τῆς ἑπομένης, ὁ ἔπαρχος (Κυβερνήτης) τῆς πόλεως φρόντιζε γιὰ τὸν καθαρισμό, τὸν διάκοσμο καὶ τὸ στρώσιμο τῶν δρόμων μὲ πριονίδι, πευκόκλαδα, δάφνες καὶ μυρσίνες, καθὼς καὶ τὸ στρώσιμο μὲ τάπητες γιὰ τὴ μετάβαση ἐν πομπῇ τοῦ αὐτοκράτορα στὸν Ἱ. Ναὸ τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας.

Κατὰ τὴν ἐπιστροφὴ του ὁ λαὸς ἐπευφημοῦσε λέγοντας τὸ «Πολυχρόνιον ποιῆσαι ὁ Θεὸς τὴν Βασιλείαν», οἱ δὲ Πράσινοι καὶ Βένετοι ἔψαλλαν ἐπίκαιρα τροπάρια. Ὁ Αὐτοκράτωρ μετὰ τὴ Λειτουργία καὶ τὴν ἐπιστροφή, παρέθετε μεγάλο καὶ ἐπίσημο γεῦμα στὴν αἴθουσα τῶν «Δεκαεννέα Ἀκκουβίτων» (τράπεζα ἐπισήμων).



Ἡ ὑμνολογία τῆς ἑορτῆς
Τὸ θέμα τῆς Βαπτίσεως τοῦ Κυρίου δὲν ἐνέπνευσε μόνο τὴν Τέχνη (Ζωγραφικὴ) ἀλλὰ καὶ τὴν ὑμνολογία. Ἀπὸ τὴν θαυμάσια ὑμνολογία τῆς ἑορτῆς, ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς ὕμνους τῶν Μ. Ὡρῶν, τοῦ Ἑσπερινοῦ καὶ τοῦ Ὄρθρου, ἡ ἐνδεικτικὴ ἀναφορὰ στὰ Τροπάρια τοῦ Μ. Ἁγιασμοῦ τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων Σοφρωνίου (†638) εἶναι ἕνα ἐξαίρετο δεῖγμα τῆς θείας ἐμπνεύσεως.

Ἦχος πλ. δ΄. «Φωνὴ Κυρίου ἐπὶ τῶν ὑδάτων βοᾶ λέγουσα. Δεῦτε λάβετε πάντες, πνεῦμα σοφίας, πνεῦμα συνέσεως, πνεῦμα φόβου Θεοῦ τοῦ ἐπιφανέντος Χριστοῦ».

«Σήμερον τῶν ὑδάτων ἁγιάζεται ἡ φύσις καὶ ρήγνυται ὁ Ἰορδάνης, καὶ τῶν ἰδίων ναμάτων, ἐπέχει τὸ ρεῦμα, Δεσπότην ὁρῶν ρυπτόμενον».

«Πρὸς τὴν φωνὴν τοῦ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν τοῦ Κυρίου· ἦλθες Κύριε μορφὴν δούλου λαβῶν, βάπτισμα αὐτῶν ὁ μὴ γνοὺς ἁμαρτίαν».

Ἀπὸ τὰ ὑψιπετέστερα ἀκούσματα, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ γνωστὸ Ἀπολυτίκιο «Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου Κύριε…», εἶναι καὶ ἡ εὐχὴ τοῦ Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ (†754), ἡ ὁποία ἀπαγγέλεται μεγαλοφώνως κατὰ τὴν τελετὴ τοῦ καθαγιασμοῦ τῶν ὑδάτων.

«Τριὰς ὑπερούσιε, ὑπεράγαθε, ὑπέρθεε, παντοδύναμε, παντεπίσκοπε, ἀόρατε, ἀκατάλυπτε, δημιουργὲ τῶν νοερῶν οὐσιῶν καὶ τῶν λογικῶν φύσεων, ἡ ἔμφυτος ἀγαθότης, τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον, τὸ φωτίζων πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον, λάμψον κἀμοὶ τῷ ἀναξίῳ δούλῳ σου· φώτισόν μου τῆς διανοίας τὰ ὄμματα, ὅπως ἀνυμνῆσαι τολμήσω τὴν ἄμετρον εὐεργεσίαν καὶ δύναμιν…».

Καὶ ἐπισφραγίζεται ἡ ὅλη ἀκολουθία μὲ τὸ κοινωνικό.

«Ἐπεφάνη ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ Σωτήριος πάσιν ἀνθρώποις».



Τὰ Θεοφάνεια στὴ Λαογραφία

Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ὑμνολογία τῆς ἐκκλησίας μας, ὅπως καὶ μερικῶς ἀναφέρθηκε, ἀξιόλογα εἶναι καὶ τὰ διάφορα καὶ κατὰ περιοχὴ Κάλαντα τῶν Φώτων.

Τὰ παλαιότερα γνωστὰ ποὺ διασώθηκαν σὲ ἕνα χειρόγραφο τῶν Ἱεροσολύμων εἶναι τὰ κατωτέρω:

Σήμερον ἡ κτίσις φωτίζεται

Καὶ πανηγυρίζει εὐφραίνεται.

Ἀπὸ τῆς ἐρήμου ὁ Πρόδρομος

ἦρθε νὰ βαπτίσει τὸν Κύριον κ.τ.λ.

……………………

Ψάλλοντες Χριστὸν τὸν Θεὸν ἡμῶν.

Δέξασθε λουτήραν βαπτίσματος.

Ὁ Θεὸς τῶν ὅλων καὶ Κύριος.

Δώῃ σας ὑγείαν νὰ χαίρεσθε κ.τλ.

Οἱ ἀναμνήσεις τῶν παλαιῶν χρόνων εἶναι ἄπειρες καθὼς καὶ τὰ ἔθιμα, διαφέρουν στὶς λεπτομέρειες καὶ ἔχουν τὴν ἴδια κεντρικὴ ἄποψη.

Χαρακτηριστικὸ εἶναι τὸ ὅτι στὶς Βόρειες ἐπαρχίες τῆς Ἑλλάδος, στὴ Βέροια, Νάουσα, Γιαννιτσᾶ, Θεσσαλία καὶ Ἁλμυρό, συνήθιζαν νὰ μασκαρεύονται τὰ Φῶτα ἀπὸ τὴν παραμονὴ καὶ νὰ λένε τὰ Κάλαντα τῆς ἑορτῆς.

Οἱ μασκαράδες ὑποδύονται πάντα τοὺς ἴδιους ρόλους: τὸν γαμπρό, τὴν νύμφη, τὴν πενθερά, τὸν γιατρό, τὸν Ἀράπη καὶ ἄλλους. Πρῶτα πηγαίνουν στὸ σπίτι τοῦ παπᾶ νὰ πάρουν τὴν εὐχή του καὶ τοῦ λένε τὰ Κάλαντα:

Αὔριο τὰ Φῶτα καὶ ὁ Φωτισμὸς

καὶ χαρὰ μεγάλη τ’ ἀφέντη μας…

Ὕστερα ἀκολουθεῖ ὁ ἔπαινος πρὸς τὸ πρόσωπο τοῦ ἱερέως καὶ ὁ ἔπαινος πρὸς τὴν παπαδιά.

Μὲ τὴν ἑορτὴ τῶν Θεοφανείων, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἁγιασμὸ τῶν ὑδάτων, σχετίζεται καὶ ὁ ἁγιασμὸς τῶν σπιτιῶν, τῶν ὑποστατικῶν, τῶν ἀγρῶν καὶ ὅλης τῆς φύσεως γιὰ τὸν καθαρμὸ ἀπὸ τοὺς Καλλικαντζαραίους ποὺ εἶναι φαντασιώσεις τοῦ λαοῦ καὶ ποὺ ἐμφανίζονται τὸ δωδεκαήμερο. Ἡ ἀναφορὰ στοὺς Καλλικαντζαραίους ὀφείλεται σὲ παλαιὰ εἰδωλολατρικὴ δεισιδαιμονία καὶ ἐξ αὐτῆς ἐπικράτησε ἡ ἰδέα ὅτι αὐτὲς τὶς ἡμέρες ἔμπαιναν στὰ σπίτια καὶ προκαλοῦσαν σοβαρὲς καταστροφές. Σύμφωνα μὲ τὶς παραδόσεις, οἱ Καλλικάντζαροι φοβοῦνται μόνον τὸν Ἁγιασμὸ καὶ στὸ ἄκουσμά του συγκεντρώνονται φωνάζοντας ὁ ἕνας πρὸς τὸν ἄλλον «Φύγετε νὰ φύγουμε κι ἔφτασε ὁ Τρουλόπαπας μὲ τὴν ἁγιαστούρα του καὶ μὲ τὴ βρεχτούρα του!». Κατ΄ αὐτὸν τὸν τρόπο καταδιωκόμενοι κατακρημνίζονταν στὰ Τάρταρα καὶ ἐλευθερώνονταν οἱ ἄνθρωποι καὶ ἡ φύση ἀπὸ τὴν καταστρεπτικὴ ἐπιρροή τους. Αὐτὴ ἡ δεισιδαιμονία τὰ τελευταῖα χρόνια σχεδὸν ἐξέλιπε.

Η Βάπτιση του Χριστού

Τότε παραγίνεται ο Ιησούς από της Γαλιλαίας επί τον Ιορδάνην προς τον Ιωάννην του βαπτισθήναι υπ’ αυτού. Ο δε Ιωάννης διεκώλυεν αυτόν λέγων: Εγώ χρείαν έχω υπό σου βαπτισθήναι, και συ έρχη προς με; Αποκριθείς δε ο Ιησούς είπε προς αυτόν: Άφες άρτι, ούτω γαρ πρέπον έστιν ημίν πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην. Τότε αφίησιν αυτόν και βαπτισθείς ο Ιησούς ανέβη ευθύς από του ύδατος. Και ιδού ανεώχθησαν αυτώ οι ουρανοί, και είδε το Πνεύμα του Θεού καταβαίνον ωσεί περιστεράν και ερχόμενον επ’ αυτόν. Και ιδού φωνή εκ των ουρανών λέγουσα: «Ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα». (Ματθαίος 3. 13-17)

Απόδοση στα νεοελληνικά
Τότε έρχεται ο Ιησούς από τη Γαλιλαία στον Ιορδάνη, προς τον Ιωάννη για να βαπτιστεί από αυτόν. Ο Ιωάννης όμως τον εμπόδιζε λέγοντας του: «Εγώ έχω ανάγκη να βαπτιστώ από σένα κι έρχεσαι εσύ σε μένα;» Ο Ιησούς όμως του αποκρίθηκε: «Ας τα αφήσουμε τώρα αυτά, γιατί πρέπει να εκπληρώσουμε και οι δυο μας ό,τι προβλέπει το σχέδιο του Θεού». Τότε ο Ιωάννης τον άφησε να βαπτιστεί. Βαπτίστηκε, λοιπόν, ο Ιησούς και αμέσως βγήκε από το νερό. Και αμέσως άνοιξαν οι ουρανοί και είδε το Πνεύμα του Θεού σαν περιστέρι να κατεβαίνει και να έρχεται πάνω του. Ακούστηκε τότε μια φωνή από τα ουράνια που έλεγε: «Αυτός είναι ο αγαπημένος μου Υιός, αυτός είναι ο εκλεκτός μου. (Ματθαίος 3. 13-17)

Το γεγονός της Βαπτίσεως του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο λέγεται Θεοφάνεια και Επιφάνεια. Στην αρχαία Εκκλησία την ίδια ημέρα (6 Ιανουαρίου) εόρταζαν μαζί την εορτή των Χριστουγέννων και την εορτή των Θεοφανείων. Κατά τον 4ο αιώνα χωρίσθηκαν οι εορτές, οπότε τα Χριστούγεννα μεταφέρθηκαν στις 25 Δεκεμβρίου. Επίσης λέγεται και ημέρα των Φώτων, όπως την χαρακτηρίζει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, λόγω του βαπτίσματος, του φωτισμού των κατηχουμένων και λόγω της φωταψίας.
Η λέξη Θεοφάνεια προέρχεται από το αποστολικό χωρίο «Θεός εφανερώθη εν σαρκί, εδικαιώθη εν Πνεύματι, ώφθη αγγέλοις, εκηρύχθη εν έθνεσι, επιστεύθη εν κόσμω, ανελήφθη εν δόξη» (Α Τιμ. γ, 16) και έχει περισσότερο σχέση με την Γέννηση του Χριστού. Η λέξη Επιφάνεια προέρχεται από το αποστολικό χωρίο «επεφάνη η Χάρις του Θεού η σωτήριος πάσιν ανθρώποις...» (Τιτ. β , 11) και αναφέρεται περισσότερο στην Βάπτιση του Χριστού, γιατί τότε οι άνθρωποι γνώρισαν την Χάρη της θεότητος.
Γεγονός πάντως είναι ότι την ημέρα της Βαπτίσεως του Χριστού, με την εμφάνιση της Αγίας Τριάδος και την ομολογία του Τιμίου Προδρόμου, έχουμε την επίσημη ομολογία ότι ο Υιός και Λόγος του Θεού είναι ο «εις της Τριάδος», ο Οποίος ενηνθρώπησε για την σωτηρία του ανθρωπίνου γένους από την αμαρτία, τον διάβολο και τον θάνατο.
(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ιεροθέου, Οι Δεσποτικές Εορτές)

Είναι γνωστό πως ο Χριστός δεν είχε ανάγκη βαπτίσματος, αφού το βάπτισμα του Ιωάννου οδηγούσε τους ανθρώπους στην συναίσθηση των αμαρτιών τους. Ο Χριστός, γράφει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, δεν βαπτίστηκε επειδή είχε ανάγκη κάθαρσης, “αλλά την εμήν οικειούμενος κάθαρσιν”. Ο Χριστός βαπτίστηκε για να συντρίψη τις κεφαλές των δρακόντων στο νερό, επειδή υπήρχε η αντίληψη ότι οι δαίμονες κατοικούν μέσα στο νερό. Γι’ αυτό και παρατηρούμε στην εικόνα της βάπτισης τέρατα μέσα στο νερό που έχουν στραμμένα τα νώτα τους στον Χριστό λόγω του πυρός της θεότητος. Ο Χριστός βαπτίστηκε για να πλύνη την αμαρτία και να θάψη ολόκληρο τον παλαιό Αδάμ μέσα στο νερό. Έδωσε έτσι τη δυνατότητα στον καθένα να αποκτήση την Χάρη της υιοθεσίας, τα Θεοφάνεια στην προσωπική του ζωή.

Ερμηνεία της ευαγγελικής περικοπής

• Η βάπτιση του Χριστού ονομάζεται Θεοφάνεια, δηλαδή φανέρωση του Θεού. Είναι μια φανέρωση του Τριαδικού Θεού.
• Όταν βαπτιζόταν ο Χριστός άνοιξαν οι ουρανοί και το Άγιο Πνεύμα στάθηκε πάνω Του. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει ότι: « και στη δική μας βάπτιση ο Χριστός στέλνει το Άγιο Πνεύμα το οποίο μας καλεί στην ουράνια πατρίδα. Και δε μας καλεί έτσι απλά, αλλά με την πιο μεγάλη τιμή. Διότι δε μας έκανε αγγέλους και αρχαγγέλους, αλλά μας ανέδειξε υιούς του Θεού».
• Ο Χριστός βαπτίσθηκε στον Ιορδάνη για να επαναφέρει τον άνθρωπο μέσα στον Παράδεισο από όπου είχε διωχθεί με την παρακοή του. Η επαναφορά μας αυτή στην Βασιλεία του Θεού γίνεται με το άγιο Βάπτισμα.

Ερμηνεία της εικόνας

• Στο κέντρο της εικόνας ζωγραφίζεται ο Ιορδάνης ποταμός με γρήγορο ρεύμα και από τις δύο μεριές του πανύψηλοι βράχοι. Τα νερά φαίνονται σαν να μην αγγίζουν το σώμα του Χριστού.
• Στο κέντρο της εικόνας πάλι αλλά ψηλά υπάρχει το ημικύκλιο που συμβολίζει τους ουρανούς. Πολλές φορές υπάρχει το χέρι του Θεού – Πατέρα που ευλογεί. Από το ημικύκλιο ξεκινάνε φωτεινές ακτίνες που πάνε προς το μέρος του Χριστού.
• Ο Χριστός βρίσκεται μέσα στον ποταμό γυμνός, όπως ο Αδάμ, και έτσι αποδίδει στην ανθρωπότητα το ένδοξο παραδεισιακό ένδυμα. Ο Χριστός ευλογεί με το ένα η με τα δύο χέρια το νερό. Κάτω από τα πόδια του βρίσκονται οι δράκοντες τους οποίους πατά.
• Μέσα στις ακτίνες διακρίνεται το περιστέρι, Άγιο Πνεύμα, και έτσι στην εικόνα υπάρχει ολόκληρη η Άγια Τριάδα.
• Στη μία άκρη βρίσκεται ο Ιωάννης ο Πρόδρομος σε ευλαβική στάση και έχει το ένα του χέρι πάνω στο κεφάλι του Χριστού και το άλλο σε στάση δεήσεως. Πίσω από τον Ιωάννη βρίσκεται μια αξίνα ανάμεσα στα κλαδιά ενός δέντρου.
• Απέναντι από τον Ιωάννη υπάρχουν δύο ή τρεις άγγελοι σε στάση ευλάβειας, έτοιμοι να δεχτούν τον Κύριο, κρατώντας πανιά.

Απολυτίκιο

Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου,
Κύριε,
Η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις,
Του γαρ Γεννήτορος η φωνή προσεμαρτύρει σοι,
Αγαπητόν σε Υιόν ονομάζουσα,
Και το Πνεύμα εν είδει περιστεράς εβεβαίου του λόγου το ασφαλές.
Ο επιφανείς,
Χριστέ ο Θεός,
Και τον κόσμον φωτίσας,
Δόξα σοι.

Στον Ιορδάνη ενώ βαπτιζόσουν,
Κύριε,
Μας αποκαλύφθηκε πως ο Θεός που προσκυνούμε είναι Τριαδικός,
Διότι η φωνή του Θεού Πατέρα έδινε μαρτυρία για Σένα,
Ονομαζόντας σε υιό αγαπητό,
Και το Πνεύμα που εμφανίστηκε με τη μορφή περιστεριού βεβαίωσε την αλήθεια.
Αυτός που φανερώθηκε,
Χριστέ ο Θεός,
Και αυτός που φώτισε τον κόσμο,
Σου ανήκει δοξολογία.

πηγή

Συναξαριστής 6 Ιανουαρίου

Τὰ Ἅγια Θεοφάνεια

 

Ἡ γιορτὴ αὐτὴ εἶναι ἀπὸ τὶς ἀρχαιότερες τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἄρχισε τὸ δεύτερο μετὰ Χριστὸν αἰῶνα.
Ἀναφέρεται στὴ φανέρωση τῆς Ἁγίας Τριάδας κατὰ τὴν βάπτιση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ στὸν Ἰορδάνη ποταμό. Ἡ Ἱστορία τῆς βάπτισης αὐτῆς εἶναι γνωστή, ἰδιαίτερα ἀπὸ τὸ κατὰ Ματθαῖον εὐαγγέλιο, στὸ Γ´ κεφάλαιο, στοὺς στίχους 13-17.


Ὁ Πρόδρομος Ἰωάννης μετὰ ἀπὸ θεία διαταγὴ ἄφησε τὴν ἐρημικὴ ζωὴ καὶ ἦλθε στὸν Ἰορδάνη ποταμό. Ἐκεῖ κήρυττε, ἐξομολογοῦσε καὶ βάπτιζε.

Ἐνῷ ἔκανε ὁ Ἰωάννης τὸ ἔργο αὐτό, μία μέρα ἦλθε σ᾿ αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς. Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο πληροφόρησε τὸ γιὸ τῆς Ἐλισάβετ ποιὸς ἦταν. Ὁ Ἰησοῦς ζητάει νὰ βαπτισθεῖ. Ἔκπληκτοι οἱ παρευρισκόμενοι βλέπουν τὸν αὐστηροπρόσωπο καὶ ἐπιβλητικὸ ἀσκητὴ καὶ διδάσκαλο νὰ ὑποχωρεῖ μὲ ἀνέκφραστη εὐλάβεια καὶ ταπείνωση μπροστὰ στὸν ἄγνωστο.

Στὴν ἀρχὴ ἀρνεῖται νὰ Τὸν βαπτίσει καὶ Τοῦ λέει ὅτι αὐτὸς ἔχει ἀνάγκη νὰ βαπτισθεῖ ἀπὸ Ἐκεῖνον. Ὁ Ἰησοῦς τὸν πείθει νὰ Τὸν βαπτίσει, διότι ἔτσι ἔπρεπε. Καὶ τότε, στὰ νερὰ τοῦ Ἰορδάνη διαδραματίζεται σκηνὴ μεγαλειώδης καὶ μοναδική.

Μὲ μορφὴ περιστεριοῦ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο ἔρχεται καὶ κάθεται πάνω στὸν βαπτιζόμενο Ἰησοῦ. Καὶ συγχρόνως, φωνὴ ἀπὸ τὸν οὐρανό, τοῦ Πατέρα Θεοῦ, ἀκούγεται νὰ λέει: «Οὖτος ἐστὶν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα».

Ἔτσι, μ᾿ αὐτὸν τὸν τρόπο, στὴ βάπτιση τοῦ Ἰησοῦ φανερώθηκε ὁ Θεὸς ὁ τρισυπόστατος, ἡ Τριάδα ἡ Ἁγία, καὶ γι᾿ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία μας ὀνόμασε τὴν γιορτὴ αὐτὴ Θεοφάνεια.

 

Ἀπολυτίκιον.
 Ἦχος α’.
Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου Κύριε, ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις· τοῦ γὰρ Γεννήτορος ἡ φωνὴ προσεμαρτύρει σοι, ἀγαπητὸν σε Υἱὸν ὀνομάζουσα· καὶ τὸ Πνεῦμα ἐν εἴδει περιστερᾶς, ἐβεβαίου τοῦ λόγου τὸ ἀσφαλές. Ὁ ἐπιφανεὶς Χριστὲ ὁ Θεός, καὶ τὸν κόσμον φωτίσας δόξα σοι.

Ἡ Ὑπακοή.
Ἦχος β’.
Ὅτε τῇ ἐπιφανείᾳ σου ἐφώτισας τὰ σύμπαντα, τότε ἡ ἀλμυρὰ τῆς ἀπιστίας θάλασσα ἔφυγε, καὶ Ἰορδάνης κάτω ῥέων ἐστράφη, πρὸς οὐρανὸν ἀνυψῶν ἡμᾶς. Ἀλλὰ τῷ ὕψει τῶν θείων ἐντολῶν σου, συντήρησον Χριστὲ ὁ Θεός, πρεσβείες τῆς Θεοτόκου, καὶ σῶσον ἡμᾶς.

Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Αὐτόμελον.
Ἐπεφάνης σήμερον τῇ οἰκουμένῃ, καὶ τὸ φῶς σου Κύριε, ἐσημειώθη ἐφ' ἡμᾶς, ἐν ἐπιγνώσει ὑμνοῦντάς σε. Ἦλθες ἐφάνης τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.

Μεγαλυνάριον.Ἄφεσιν πηγάζων τοῖς ἐξ Ἀδάμ, ὁ τῆς ἀφθαρσίας, ἀνεξάντλητος ποταμὸς, ἐν τῷ Ἰορδάνῃ, βαπτίζεται θελήσει· ἀντλήσωμεν οὖν πάντες, ὕδωρ σωτήριον.


 

---

 

Ὁ Νέος Ἱερομάρτυρας Ῥωμανός

Ὁ νεοφανὴς αὐτὸς ἅγιος νεομάρτυρας καταγόταν ἀπὸ τὸ χωριὸ Δημινίτζα τῆς Λακωνίας Πελοποννήσου. Ἀρνούμενος νὰ ὑποκύψει στὶς πιέσεις τῶν Τούρκων νὰ ἀλλαξοπιστήσει, ἀποκεφαλίστηκε στὴν Κωνσταντινούπολη στὶς 6 Ἰανουαρίου 1695.


 

---

 

Ὁ Ὅσιος Εὐάγριος

Ὑπῆρξε Ἱεροδιάκονος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Καισαρείας. Χειροτονήθηκε Ἀναγνώστης ἀπὸ τὸν Μ. Βασίλειο καὶ Ἱεροδιάκονος ἀπὸ τὸν ἀδελφὸ τοῦ Μ. Βασιλείου Γρηγόριο Νύσσης καὶ ἔζησε ζωὴ Ἀποστολική.

Ἦταν γιὸς Ἱερέα ἀπὸ τὴν Ἰβηρία ποὺ ἐξελληνίστηκε στὴν Καισαρεία. Ὑπῆρξε δεινότατος ῥήτορας καὶ ἀπ᾿ αὐτὸ λίγο ἔλειψε νὰ χάσει τὴν σωφροσύνη του ἐρωτευθεὶς γυναῖκα πλούσια, ποὺ σώθηκε ὅμως ἀπὸ τὴν κατάσταση αὐτὴ διὰ θαύματος. Κατόπιν πῆγε στὰ Ἱεροσόλυμα, ὅπου πάλι πολεμήθηκε ἀπὸ τὴν ἀλαζονεία γιὰ τὴν ῥητορική του εὐφράδεια.

Μόλις ὅμως, χάριτι Θεοῦ, συνῆλθε, ἐξομολογήθηκε στὴν Ὁσία Μελάνη τὴν Ῥωμαία, ἡ ὁποία συνέβαλε νὰ γίνει μοναχός. Ἀσκήτευσε σὲ κάποιο ὄρος τῆς Νιτρίας, ὅπου ἔζησε 16 χρόνια μὲ αὐστηρότατη ἐγκράτεια. Ἀφοῦ καθάρισε τὸν νοῦ καὶ τὴν καρδιά του, μετὰ τρία χρόνια πέθανε τὴν 6η Ἰανουαρίου τοῦ 415, ἀφοῦ πρῶτα ἀξιώθηκε καὶ τοῦ προφητικοῦ χαρίσματος

«Χαίρε Δημοκρατία για την ισοπολιτεία σου !!!»Μια επιστολή καταπέλτης του πρώην Υπουργού Υγείας κ. Γρηγόρη Σολωμού για την «υπόθεση Εφραίμ»…

«Χαίρε Δημοκρατία για την ισοπολιτεία σου !!!»

του Γρηγόρη Σολωμού

Μια επιστολή καταπέλτης του Πατρινού πρώην Υπουργού Υγείας

κ. Γρηγόρη Σολωμού για την «υπόθεση Εφραίμ»…

κ.Γρηγόρης Σολωμός, πρώην Υπουργός Υγείας επί ΠΑΣΟΚ, αλλά μέ λόγια σταράτα καί ξεκάθαρα σήμερα γιά τήν υπόθεση Εφραίμ...

«Αξιότιμε κε Διευθυντά.

Ειλικρινά απορώ με τη σπουδή, που όλοι ρίπτουν τον λίθο του αναθέματος εναντίον του ηγουμένου της Μονής Βατοπαιδίου Εφραίμ. Με εξαίρεση βέβαια την Αγιορείτικη κοινότητα και κάποιες εκατοντάδες φίλων του Αγ. Όρους, που τον περίμεναν έξω από τη ΓΑΔΑ, για να τον στηρίξουν ψυχολογικά και ηθικά, ύστερα από τη γενική διαπόμπευση που του επιφυλάχθηκε…

Όμως, δεν μπορώ να μην ρωτήσω και πρώτον τους ταγούς της Δικαιοσύνης στην πατρίδα μας, τα συνδικαλιστικά όργανα των οποίων ξεσπάθωσαν για να διακηρύξουν την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και την αξιέπαινη αδέκαστη κρίση της, την οποία και δεν αμφισβητώ:

α) Γιατί καθυστερήσατε κοντά τρία χρόνια για να προφυλακίσετε τον Εφραίμ;

Μήπως δεν άρεσε σε κάποιους η πρόσφατη επίσκεψη του στη Ρωσία, κατά την οποία προσκύνησαν 4 εκατομμύρια Ρώσων την «Αγία Ζώνη» και γιατί τον δέχθηκε και ο Πούτιν στο Κρεμλίνο;

Εν τέλει είναι τυφλή η Δικαιοσύνη, ή μισοκλείνει πρός τα κάπου το μάτι της;

β ) Χωρίς να υπεισέρχομαι στη διαδικασία απονομής της Δικαιοσύνης, απορώ γιατί κάποιοι άλλοι, που διέπραξαν κακουργηματικές πράξεις δεν προφυλακίστηκαν (ονόματα δεν αναφέρω αλλά σ' όλους μας είναι γνωστα…) και ο Εφραίμ προφυλακίσθηκε;

γ) Για να κάνει ο Εφραίμ την κακουργηματική πράξη της ανταλλαγής κάποιων στρεμμάτων λίμνης με μεγάλης αξίας οικόπεδα του Δημοσίου, θα έπρεπε:

Πρώτον, ο συμβολαιογράφος και οι παριστάμενοι κατά τη δικαιοπραξία δικηγόροι να σταματήσουν τη διαδικασία της ανταλλαγής, διότι η Λίμνη δεν ανήκε - ως ισχυρίζονται - στη Μονή.

Και δεύτερο, γιατί οι αξίες των απαλλασσομένων αντικειμένων δεν ταυτίζονταν, και η ανταλλαγή συνιστούσε σκάνδαλο και πράξη διαβλητή.

Τα είπαν;

Όχι!

Τι έκανε λοιπόν η Δικαιοσύνη για τους συντελεστέςτης δικαιοπραξίας;

Απολύτως τίποτα!

Συμβολαιογράφος και δικηγόροι είναι ελεύθεροι.

Και ο Εφραίμ φυλακή!

Έγινε έρευνα για να μάθουμε πώς και γιατί ο γνωστός υπουργός του ΠΑΣΟΚ έκανε επί Σημίτη τον νόμο, που έδωσε τη δυνατότητα στον Εφραίμ να προτείνει την ανταλλαγή;

Και ακόμη, προφυλακίζεται ο Ηγούμενος της Μονής, γιατί ζημίωσε το Δημόσιο.

Εκείνος που υπέγραψε το συμβόλαιο εκ μέρους του Δημοσίου, διώκεται;

Και δεύτερον, θέλω να ρωτήσω, πόσο ευτυχείς (άραγε) νιώθουν οι πολιτικοί που ενεπλάκησαν στις κακουργηματικές πράξεις, για τις οποίες κατηγορείται ο Εφραίμ, και δεν διώχθησαν αυτοί, με τη συνδρομή συνταγματικής διάταξης, που παραγράφει το αδίκημα;

Εδώ φταίει δηλαδή;

Ο Κ. Καραμανλής και η Ν. Δημοκρατία, γιατί δεν παρέπεμψαν τους υπουργούς του ΠΑΣΟΚ, που προώθησαν προς ψήφιση στην Βουλή τον νόμο, που επέτρεψε την ανταλλαγή οικοπεδικών εκτάσεων, και ο Γ. Παπανδρέου με το ΠΑΣΟΚ, που αδιαφόρησαν, αν και γνώριζαν το σκάνδαλο του Βατοπαιδίου προ των εκλογών του 2009 και δεν παρέπεμψαν στο Ειδικό Δικαστήριο τους παρανομήσαντες υπουργούς της Ν. Δημοκρατίας.

Γι αυτό, κανείς από τους υπουργούς της Κυβέρνησης και κανένας από τους πρώην υπουργούς του ΠΑΣΟΚ και της Ν. Δημοκρατίας δεν θα έπρεπε να βγαίνουν στα παράθυρα και να μας μιλάνε για ισότητα έναντι του νόμου και «κούτσουρα δαυλιά καμένα», όπως μας έλεγε ο κ. Σηφουνάκης.

Για ποια ισότητα μας λένε όταν οι πολιτικοί δεν διώκονται;

Θα έπρεπε να ντρέπονται και ιδιαίτερα οι συνταγματολόγοι, γιατί με τα νομοθετήματα των ασέλγησαν επί της Δημοκρατίας.

Και

δ) θυμάμαι τη στάση της Δικαιοσύνης και της Κυβέρνησης Μητσοτάκη όταν ο Α. Παπανδρέου δεν παρουσιάστηκε ούτε στην ανάκριση ούτε κατά την εκδίκαση του σκανδάλου Κοσκωτά, στο Ειδικό Δικαστήριο.

Κανείς δεν τον ενόχλησε.

Προχθές όμως έστειλαν εισαγγελέα για πρώτη φορά στο Άγιο Όρος για να συλλάβει και προσάξει τον Ηγούμενο με κουστωδία στις φυλακές.

Χαίρε Δημοκρατία για την ισοπολιτεία σου!!!

3.1.12 (εφημ. « Πελοπόννησος»)

Πηγή: http://patrablog.blogspot.com/2012/01/blog-post.html#mor