Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσίν· μηδὲ βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αὐτοὺς ἐν τοῖς ποσὶν αὐτῶν, καὶ στραφέντες ῥήξωσιν ὑμᾶς.

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Θεοφάνεια. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Θεοφάνεια. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Παρασκευή, Ιανουαρίου 05, 2018

''Ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτία του κόσμου''

Ο Αγ.Ιωάννης ό Πρόδρομος, ή αρχή του χαροποιού μηνύματος για την έλευση του Χριστού μας στον κόσμο, κηρύσσει δύο χιλιάδες περίπου χρόνια ακατάπαυστα το εύαγγέλιο της σωτηρίας: «Αδελφοί, ετοιμάσατε την οδό, κάμετε ίσιους τους δρόμους των καρδιών σας. Εκείνος έρχεται, ό ασύγκριτα δυνατότερος μου, Εκείνος, που δεν είμαι άξιος να σκύψω καί να λύσω τα λουριά των υποδημάτων Του. Ό Χριστός, ό Βασιλεύς της δόξης». «Ίδε ό αμνός του Θεού ό αϊρων την άμαρτίαν του κόσμου».
Φοβερά τα λόγια, μοναδική ή μαρτυρία της θεότητας του Λόγου, κρυστάλλινη ή καθαρότητα των νοημάτων του Προδρόμου. Ήρθε ό Θεός κι έγινε άνθρωπος, να το κήρυγμα Του! "Αραγε, αιώνες τώρα πού ή Εκκλησία ξεκάθαρα δανείζεται, βιώνει καί κηρύττει αυτή την ομολογία, συνέβαλε στο να την ενστερνισθεί ό κόσμος; "Αν ερωτηθεί ό άνθρωπος ό σημερινός: «Τί είναι ό Χριστός για σας;», άραγε τί θα απαντήσει;
Κι εκείνον τον ταλαιπώρησε το φοβερό αυτό ερώτημα. Τα ερωτήματα του Χριστού προς τους Μαθητές Του: «τίνα με λέγουσιν οί άνθρωποι είναι τον Υίόν του άνθρωπου;» καί «ύμεϊς δε τίνα με λέγετε είναι;» δεν είναι φυσικά καρπός μιας περιέργειας του Χριστού, πού ζητά από την απάντηση των Μαθητών να ενισχύσει την αυτοσυνειδησία του. Είναι, αντίθετα, πρόκληση της πίστεως μας σ' Εκείνον, πού πρέπει να δώσουμε την ορθή απάντηση για την ουσία του Χριστού, για να μπορούμε να βρούμε στο Χριστό τη σωτηρία. Από τον τρόπο με τον όποιο βλέπουμε καί προσεγγίζουμε το Χριστό, εξαρτάται καί ή δυνατότητα να βρούμε κοντά Του τη λύτρωση μας. Γιατί είναι δυνατόν να μιλάμε για το Χριστό, να λέμε πώς είμαστε χριστιανοί, καί όμως να μη γινόμαστε μέτοχοι της σωτηρίας του Χριστού. Αυτό συμβαίνει, όταν δεν προσεγγίζουμε ορθά τον Χριστό, ή μάλλον, όταν δεν δεχόμαστε τον Αληθινό Χριστό, αλλά τους διάφορους δικούς μας "Χριστούς", πού φυσικά, σαν πλαστοί, είναι ανίκανοι να μας σώσουν.
Καί πήρε την απάντηση τους, όμοια απολύτως με αυτή πού δίνουν στο ερώτημα αυτό άνθρωποι όλων των εποχών: «Άλλοι λέγουν ότι είσαι ό Ιωάννης, άλλοι ό Ηλίας, ή ό Ιερεμίας, ή κάποιος από του προφήτες».

"Ορόσημο αυτή ή απάντηση καί μνημείο πού φανερώνει ανθρώπινες προθέσεις διαχρονικά.Μια φευγαλέα ματιά στην ιστορία θα μας πείσει. Πόσο μελάνι ό ορθολογισμός δεν έχει χύσει πασχίζοντας να περιορίσει το Θεάνθρωπο Χριστό σε άνθρωπο, να τον σμικρύνει στα πλαίσια του χοϊκοΰ ανθρώπου; Παντού καί συστηματικά ό Χριστός άπογυμνούται. Επιτελείται διαρκώς έργο Αρείου, πού φαίνεται πώς ή λογικοκρατία δεν θέλει να τον θάψει ακόμα. Ή «Θρησκεία» του καθαρού λόγου καί ό άτομοκεντρισμός μετρά το Χριστό με το κριτήριο των διωκτών Του. Υποβιβάζει το Χριστό σε άνθρωπο. «Κόπτεται» ότι ό Χριστός είναι μεγάλος άνθρωπος, σοφός άνθρωπος, ό μεγαλύτερος επαναστάτης ή Διδάσκαλος, άλλ' οπωσδήποτε όχι ό Θεός! Ό άνθρωπος έγινε μέτρο των πάντων, ορατών καί αοράτων, καί έτσι θολωμένος απορρίπτει ό,τι είναι ψηλότερο άπ' αυτόν, μεγαλύτερο, άπειρότερο. Το φτηνό αυτό μέτρο του στενεύει καί το Θεάνθρωπο Κύριο σε άνθρωπο, πνίγοντας συνάμα τον έπαρμένο ανθρώπινο νου καί οδηγώντας τον να μην αναγνωρίζει καμία πραγματικότητα μεγαλύτερη από τον εαυτό του.
Μα καί ή αίρεση διαχρονικά το ίδιο επεδίωξε. "Η άποσαρκώνει το Χριστό καί τον θέλει «ψιλό» μόνο Θεό ή πνίγει το Θεό στο πρόσωπο Του, κάνοντας Τον «ψιλό» μόνο άνθρωπο. Ή Εκκλησία, το Σώμα του Χριστού, δεν επεδίωξε ποτέ να «κατασκευάσει» κάποιο Χριστό, αλλά αγωνίζεται να παραδίδει αδιάκοπα μέσα στην Ιστορία τον ένα Χριστό καί να Τον ομολογεί, όπως τότε οί Μαθητές με το στόμα του Πέτρου: «Σύ εί ό Χριστός, ό υίός του Θεού του ζώντος». Καί ό Ιωάννης θεολογικότατα διαπιστώνει: «Τις εστίν ό ψεύστης εί μη ό αρνούμενος ότι Ιησούς ουκ εστίν ό Χριστός; ούτος εστίν ό αντίχριστος, ό αρνούμενος τον πατέρα καί τον υίόν». Ό ϊδιος ό Κύριος ερωτώμενος από τους ανόμους κριτές Του, εάν είναι ό Χριστός, ό Υιός του Θεού, τους κατακεραυνώνει λέγοντας: «Εγώ ειμί».
Άλλα καί ή Εκκλησία μέσω των Α' καί Δ' ιδίως Οικουμενικών Συνόδων όμολογεί την πίστη της στο Χριστό ως τέλειο Θεό και τέλειο άνθρωπο - ένα πρόσωπο -,Θεό πού «γέγονεν άνθρωπος, ϊν' ημάς εν έαυτφ θεοποίηση», κατά τον Μέγα Αθανάσιο.

Ό σαρκωμένος Λόγος, ό ιστορικός θεάνθρωπος Ιησούς είναι ακριβώς ή ουσία της Αποκάλυψης του Θεού, ή Ζωή του κόσμου. Και αυτός ό ορθόδοξος Χριστοκεντρισμός εγγυάται τη δυνατότητα στον άνθρωπο να γνωρίσει το μυστήριο του Τριαδικού Θεού.
"Αν ό Θεός έγινε άνθρωπος, τότε σώζεται ό άνθρωπος.
Μόνο ή Εκκλησία πού γεύεται και αναπνέει το Χριστό ως «αμνό του Θεού», κατά την ομολογία του Προδρόμου, δικαιούται να μας πει ποιος καί τί είναι ό Χριστός.
Ή μαρτυρία της Εκκλησίας, για το Χριστό, στον άνθρωπο κάθε εποχής παραμένει σταθερή καί αμετακίνητη: Ό Χριστός είναι τέλειος Θεός καί τέλειος άνθρωπος. Καί αυτός είναι ό Χριστός της Εκκλησίας, πού προσφέρεται πάντα σαν απάντηση στη λυτρωτική αναζήτηση του κόσμου.
Καθώς πατάμε το κατώφλι ενός ακόμα νέου χρόνου, ό μεγάλος προφήτης, ό Πρόδρομος καί Βαπτιστής, όπως τότε, στην έρημο του Ιορδάνη, έτσι καί σήμερα, στην εποχή μας, υποδεικνύει στον κόσμο τον Αμνό του Θεού, το Λυτρωτή καί Κύριο μας Ιησού Χριστό. «Ίδε ό αμνός του Θεού ό αϊρων την άμαρτίαν του κόσμου».
Φοβερά τα λόγια, μοναδική ή μαρτυρία της θεότητας του Λόγου, κρυστάλλινη ή καθαρότητα των νοημάτων του Προδρόμου. Ήρθε ό Θεός κι έγινε άνθρωπος, να το κήρυγμα του! "Αραγε, αιώνες τώρα πού ή Εκκλησία ξεκάθαρα δανείζεται, βιώνει καί κηρύττει αυτή την ομολογία, συνέβαλε στο να την ενστερνισθεί ό κόσμος; "Αν ερωτηθεί ό άνθρωπος ό σημερινός: «Τί είναι ό Χριστός για σας;», άραγε τί θα απαντήσει;


της Κατερίνας Τσακίρη-Θεολόγου

πηγή

Πέμπτη, Ιανουαρίου 04, 2018

ΤΟ ΝΕΡΟ(π.Αλεξάνδρου Σμέμαν)

 Αποτέλεσμα εικόνας για boboteaza,bucurie,stropire
Το νερό δε σημαίνει και πολλά για μας σήμερα. Είναι μια από τις ουσιαστικές ανέσεις της ζωής, προσιτό, αυτόματο, φτηνό. Ανοίγεις τη βρύση, και νάτο… Για χιλιάδες χρόνια όμως το νερό απετέλεσε ένα πρωταρχικό θρησκευτικό σύμβολο, και για να καταλάβουμε το λόγο, πρέπει να ξαναβρούμε τη σχεδόν εντελώς εξαφανισμένη αίσθηση για τον κόσμο.

 Για τους λαούς του αρχαίου κόσμου το νερό αποτελούσε σύμβολο της ίδιας της ζωής, και του κόσμου ως ζωή… Πράγματι το νερό είναι προϋπόθεση της ζωής. Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τροφή για μεγάλο χρόνο, αλλά χωρίς νερό ο άνθρωπος πεθαίνει πολύ γρήγορα έτσι ώστε να μπορούμε να πούμε πως οι άνθρωποι είναι εκ φύσεως διψώντα όντα. Χωρίς νερό είναι αδύνατη η καθαριότητα, έτσι το νερό είναι και σύμβολο καθαρότητας και αγνότητας. Το νερό ως ζωή και αγνότητα, αλλά και ομορφιά, ενέργεια και δύναμη, καθώς το βλέπουμε να καθρεφτίζει και κατά κάποιο τρόπο, να απορροφά τον απεριόριστο γαλάζιο ουρανό. Όλα αυτά περιγράφουν την αντίληψη και την εμπειρία που έχει ο άνθρωπος για το νερό και που το έχει τοποθετήσει στο κέντρο του θρησκευτικού συμβολισμού.

Επισκεφθείτε μια εκκλησία την παραμονή των Θεοφανείων όπου τελείται ο «Μεγαλός Αγιασμός». Ακούστε τα λόγια των ευχών και των ύμνων, προσέξτε το τελετουργικό, και θα αισθανθείτε πως συμβαίνει εδώ κάτι περισσότερο από μια αρχαία τελετή: έχει κάτι να πει σε εμάς σήμερα, όπως ακριβώς είχε και χίλια χρόνια πριν, για την ζωή μας όσο και για την συνεχή και ασίγαστη δίψα μας για κάθαρση, αναγέννηση, ανανέωση… 

Σ’ αυτή την τελετή το νερό γίνεται αυτό που ήταν τις πρώτες μέρες της Δημιουργίας, όταν «η γή ην αόρατος και ακατασκεύαστος, και σκότος επάνω της αβύσσου, και πνεύμα Θεού επεφέρετο επάνω του ύδατος» (Γεν. 1,2). 
Τα λόγια της ακολουθίας το απηχούν δοξαστικά και ευχαριστιακά: «Μέγας ει Κύριε, και θαυμαστά τα έργα Σου και ουδείς λόγος εξαρκέσει προς ύμνον των θαυμασίων Σου…»

Ακόμη μια φορά ένα ξεκίνημα. Ακόμη μια φορά η ανθρωπότητα στέκεται μπροστά στο μυστήριο της ύπαρξης. Για άλλη μια φορά βιώνουμε τον κόσμο χαρμόσυνα, και βλέπουμε την ομορφιά και την αρμονία του ως δώρο του Θεού. Για άλλη μια φορά ευχαριστούμε. Και σ’ αυτή την ευχαριστία, δοξολογία και χαρά, για άλλη μια φορά γινόμαστε γνήσιοι άνθρωποι.

 Η χαρά των Θεοφανείων βρίσκεται στην αποκατάσταση της κοσμολογικής εμπειρίας που έχουμε για τον κόσμο, στην ανάκτηση της πίστης πως τα πάντα και οι πάντες μπορούν να καθαριστούν, να εξαγνιστούν, να ανανεωθούν, να αναγεννηθούν, και αυτό ανεξάρτητα από το πόσο βρώμικη και σκεπασμένη με λάσπη έχει γίνει η ζωή μας, άσχετα μέσα σε ποιον βούρκο έχουμε κυλιστεί, έχουμε πάντα την δυνατότητα εισόδου σ’ ένα εξαγνιστικό ρεύμα ζωηφόρου ύδατος, επειδή η δίψα της ανθρωπότητας για τον ουρανό, το καλό, την τελειότητα και την ομορφιά εν έχει πεθάνει, ούτε μπορεί ποτέ να πεθάνει. Πράγματι μόνο αυτή η δίψα μας κάνει ανθρώπους. 

«Μεγάς ει Κύριε, και θαυμαστά τα έργα Σου και ουδείς λόγος εξαρκέσει προς ύμνον των θαυμασίων Σου…». Ποιός είπε πως ο Χριστιανισμός είναι καταθλιπτικός και ζοφερός, νοσηρός και θλιβερός, πως οδηγεί τους ανθρώπους μακριά από την ζωή; Κοιτάξτε τα πρόσωπα των πιστών εκείνη την νύχτα, και δείτε το φως και την χαρά που εκπέμπουν καθώς ακούγεται ο Ψαλμός να βροντοφωνεί τη δοξολογία, «Φωνή Κυρίου επί των υδάτων» (Ψαλμ. 28,3), καθώς βλέπουν τον ιερέα να ραντίζει με αγιασμό ολόκληρη την εκκλησία, και αυτές τις λαμπερές σταγόνες να ταξιδεύουν σε κάθε σημείο του κόσμου, καθιστώντας τον για άλλη μια φορά δυνατότητα και επαγγελία, πρωταρχικό υλικό για το μυστηριώδες θαύμα του μετασχηματισμού και της μεταμόρφωσης. Ο ίδιος Θεός εισήλθε σ’ αυτό το νερό «σχήματι ανθρώπου»∙ ενώθηκε όχι μόνο με τον άνθρωπο, αλλά με όλη την ύλη, και μεταμόρφωσε τα πάντα σ’ ένα ακτινοβόλο, φωτοφόρο ρεύμα που κυλά προς τη ζωή και τη χαρά.

Τίποτε όμως απ’ όλα αυτά δεν μπορεί να βιωθεί και να κατανοηθεί δίχως μετάνοια, χωρίς την βαθιά μεταβολή της συνείδησης, χωρίς την μεταστροφή του νου και της καρδιάς, χωρίς την ικανότητα να ιδωθούν τα πάντα υπό νέο φως. 
Αυτή ήταν ακριβώς η μετάνοια που δίδασκε ο Ιωάννης ο Βαπτιστής και που τον κατέστησε ικανό να δει τον Ιησού να προσεγγίζει τον ποταμό Ιορδάνη, και να τον δέχεται με αγάπη ως τον ίδιο το Θεό, ο οποίος από την αρχή την αιώνων αγάπησε το ανθρώπινο γένος και δημιούργησε για χάρη μας ολόκληρο τον κόσμο ως εικόνα της αγάπης Του, της αιωνιότητας και της χαράς.
 π. Αλέξανδρος Σμέμαν, Εορτολόγιο-ετήσιος εκκλησιαστικός κύκλος, σ. 75-78, εκδ. Ακρίτας
το είδαμε εδώ

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΕΞ ΑΙΜΑΤΟΣ


Το βάπτισμα στον Ιορδάνη ποταμό λένε οι Πατέρες είναι βάπτισμα μετανοίας.
Ο τύπος του, δια καταδύσεως,προτύπωσε το δικό μας, το εν Χριστώ βάπτισμα, το οποίο επιπλέον αποτελεί βάπτισμα αφέσεως.


Σύμφωνα με τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, κατά τη στιγμή της βάπτισής μας η θεία Χάρις «ἀπορρήτως προσφύεται» δηλαδή «κρυφά φυτεύεται» μέσα στην καρδιά μας.
Όταν έλθει η ευλογημένη ώρα και πυρποληθεί ο άνθρωπος με μετάνοια, η ίδια αυτή Χάρις «ἂνωθεν ἐφίπταται» λέει ο θείος Πατέρας και αλλάζει ολάκερος ο βίος του ανθρώπου.
Τότε ενεργοποιούνται και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος που λάβαμε κατά το ιερό Χρίσμα.

Με το άγιο Βάπτισμα ενσωματωνόμαστε στο Σώμα του Χριστού, με τη συμμετοχή μας στη θεία Ευχαριστία συσσωματωνόμαστε στον Χριστό.
Ίδιο σώμα έχουμε και ίδιο αίμα κυλάει στις φλέβες μας και με πνευματικό τρόπο γινόμαστε «συγγενεῖς ἐξ αἳματος» όλοι οι Ορθόδοξοι χριστιανοί.

Μια φορά βαπτιστήκαμε όλοι οι Ορθόδοξοι και αυτό αποτελεί τη δεύτερη γέννα μας, με Πατέρα τον Θεό και Μητέρα την Εκκλησία.
Στην κολυμβήθρα συνταφήκαμε με τον Χριστό και συναναστηθήκαμε.
Δεν προσέξαμε όμως τη ζωή μας και με τα πονηρά έργα μολύναμε το φωτεινό αναστάσιμο ένδυμα της Βάπτισής μας.
Εδώ έρχεται τώρα η μετάνοια και τα δάκρυά της,
που καθαρίζουν τις κηλίδες των αμαρτημάτων και γινόμαστε και πάλι ολοφώτεινοι.
Γι᾽ αυτό πρέπει να προσέχουμε τα έργα μας και τη φωνή του Τιμίου Προδρόμου που από τα έγκατα της συνείδησής μας, μάς καλεί δια μέσου των αιώνων σε μετάνοια.
Φωνή Κυρίου 2014

«Κλίνει κορυφὴν ὁ κλίνας οὐρανοὺς»




«Κλίνει κορυφὴν ὁ κλίνας οὐρανοὺς»

Συνεργεῖο τηλεοράσεως

Ζητοῦνται μάρτυρες! Γιὰ νὰ βεβαιωθεῖ τὸ δικαστήριο τὴν ἀλήθεια μιᾶς ὑποθέσεως, ζητεῖ μάρτυρες, καὶ μάλιστα μάρτυρες αὐτόπτες καὶ αὐτήκοους. Στὰ δικαστήριο τῆς Ἱστορίας ἡ σοβαρότερη ὑπόθεση εἶναι ἡ ὑπόθεση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ τὸ δικαστήριο αὐτὸ ἐπεκτείνεται στὶς ψυχὲς ὅλων τῶν ἀνθρώπων.

Τί εἶναι ὃ Ἰησοῦς Χριστός; Ζητοῦνται μάρτυρες, νὰ βεβαιώσουν τὴν ταυτότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ἡ ἡμέρα τῶν Θεοφανείων εἶναι πλούσια σὲ τέτοιους μάρτυρες. Προσφέρει αὐτόπτες καὶ αὐτήκοους μάρτυρες. Προσφέρει ντοκουμέντα ἀδιάψευστα. Προσφέρει στοιχεῖα ἀδιάσειστα. Ἂν τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὑπῆρχε συνεργεῖο τηλεοράσεως στὰ ρεῖθρα τοῦ Ἰορδάνη, θὰ φωτογράφιζε καταπληκτικὰ πράγματα καὶ θὰ μαγνητοφωνοῦσε συγκλονιστικὲς φωνές, ποὺ θὰ βεβαίωναν τὴ μεγαλειώδη ἀλήθεια: Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεὸς ποὺ ἔγινε ἄνθρωπος. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, τὸ δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος.

 



Ἁπλότητα Εὐαγγελιστῶν

Τὴν ἔλλειψη συνεργείων τηλεοράσεως ἀναπληρώνουν οἱ ἱεροὶ Εὐαγγελιστές. Μὲ τὰ κιάλια τῆς θεοπνευστίας τους βλέπουν τὸ γεγονὸς τῆς βαπτίσεως τοῦ Ἰησοῦ, καὶ ἁπλᾶ, πολὺ ἁπλᾶ τὸ παρουσιάζουν. Αὐτὴ ἡ ἁπλότητα τῶν ἱερῶν Εὐαγγελιστῶν εἶναι μία ἀπόδειξη τῆς ἀληθινότητας τοῦ θαύματος. Μέσα σὲ λίγες γραμμὲς μὲ πολὺ ἀπέριττο τρόπο παρουσιάζουν τὸ συγκλονιστικότερο γεγονὸς τῆς παγκόσμιας Ἱστορίας, τὴ φανέρωση τοῦ Θεοῦ.

Ἂν αὐτὸ ποὺ διηγοῦνται πὼς συνέβη στὸν Ἰορδάνη ποταμὸ δὲν ἦταν ἀλήθεια, ἀλλ’ ἦταν παραμύθι τῆς φαντασίας τους, θὰ τὸ παρουσίαζαν μ’ ἕνα σωρὸ λεκτικὰ σχήματα καὶ λογοτεχνικὰ μπιχλιμπίδια. Θὰ προσπαθοῦσαν μὲ πολυλογία καὶ ἐπιχειρήματα καὶ φανταχτερὰ λόγια νὰ ἐντυπωσιάσουν καὶ νὰ θαμπώσουν. Κάτι τέτοιο ὅμως δὲν βλέπουμε στοὺς Εὐαγγελιστές. Μέσα σὲ λίγες λέξεις περικλείουν μὲ ὑπερφυσικὴ λιτότητα καὶ ἁπλότητα τὸ μεγάλο γεγονὸς τῆς Θεοφανείας. Νὰ ἡ εὐαγγελικὴ ἁπλότητα: «Καὶ βαπτισθεὶς ὁ Ἰησοῦς ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος. Καὶ ἰδοὺ ἀνεώχθησαν αὐτῷ oι οὐρανοί, καὶ εἶδε τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταβαῖνον ὡσεὶ περιστεράν… Καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα» (Ματ. 3,16-17).

Ὁ ἥλιος δὲν ἔχει ἀνάγκη διαφημίσεως καὶ προβολῆς. Ἀρκοῦν δύο λέξεις: Ἀνέτειλε ὁ ἥλιος! Τὰ ἄλλα τὰ λέει ὁ ἴδιος ὁ ἥλιος μὲ τὴν ἀκτινοβολία καὶ τὴν εὐεργετική του ἐπίδραση. Ὁ ἥλιος, ἡ Τρισήλιος Θεότης, φάνηκε στὸν Ἰορδάνη. Δὲν χρειαζόταν πολλὰ λόγια.



«Εὐθὺς»-Ἀναμάρτητος

Καὶ ὅμως μέσα στὰ λίγα λόγια τῶν Εὐαγγελιστῶν κρύβονται τὰ μεγαλύτερα καὶ δυνατότερα ἐπιχειρήματα γιὰ τὴ Θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Κρύβονται τέσσερις ἀψευδεῖς μάρτυρες.

1. Ὁ ἕνας τὰ νερὰ τοῦ Ἰορδάνη. Δὲν μπόρεσαν τὰ νερὰ νὰ κρατήσουν γιὰ πολλὴ ὥρα τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ βαπτιζόμενο. Ἢ μᾶλλον δὲν ἔμεινε ὁ Χριστὸς στὰ νερὰ τοῦ ποταμοῦ. Ὁ Εὐαγγελιστὴς ὑπογραμμίζει: «Ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος». Ἀμέσως, ἀστραπιαίως, ἀνέβηκε. Γιατί; Διότι ἦταν ἀναμάρτητος. Στὸ βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου οἱ ἄνθρωποι ἐξομολογοῦντο τὰ ἁμαρτήματά τους. Καὶ παρέμεναν μέσα στὸ νερὸ ὅλη τὴν ὥρα καὶ μὲ συντριβὴ ἔλεγαν τὰ ἁμαρτήματά τους. Ὅσο περισσότερα τὰ ἁμαρτήματα, τόσο περισσότερη ὥρα ἔμεναν στὸ νερό. Μόνο ὁ Χριστὸς μόλις μπῆκε, βγῆκε. Δὲν εἶχε ἁμαρτία. Δὲν μποροῦσε νάχει ἁμαρτία. Εἶναι ὁ μόνος, ποὺ δὲν εἶχε ἀνάγκη βαπτίσεως. «Βάπτισμα αἰτεῖ ὁ μὴ γνοὺς ἁμαρτίαν».

Ζητεῖ ἀπὸ τὸν Ἰωάννη νὰ βαπτιστεῖ, γιὰ νὰ «πληρώσῃ» ὅλο τὸ Νόμο, γιὰ νὰ ἐπικυρώσει τὸ ἔργο τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννη, γιὰ νὰ δώσει ἕνα τύπο τοῦ νέου βαπτίσματος, τοῦ χριστιανικοῦ, καὶ γιὰ ἕνα ἀκόμη λόγο, ποὺ θὰ τὸν δοῦμε στὸ τέλος. Μόνο γιὰ δικές του ἁμαρτίες δὲν βαπτίσθηκε. Διότι δὲν εἶχε δικές του. Καὶ δὲν εἶχε δικές του ἁμαρτίες, διότι εἶναι ὁ Ἀναμάρτητος, διότι εἶναι Θεὸς ἀληθινός.



Ἄνοιξε ἡ αὐλαία τοῦ οὐρανοῦ

2. Τὴ Θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μαρτυροῦν καὶ οἱ οὐρανοί. «Ἰδοὺ ἀνεώχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί». Ἄνοιξε ἡ αὐλαία τοῦ οὐρανοῦ. Κάποτε ἄνθρωπος καὶ Θεὸς ἦσαν σὲ διαρκῆ κοινωνία. Τίποτε δὲν χώριζε τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὸ Θεό. Ἀλλ’ ἦρθε ἡ ἁμαρτία καὶ ἅπλωσε ἀπέραντο τὸ πέπλο της καὶ ἔκρυψε τὸ Θεό. Τυφλὸς ὁ ἄνθρωπος, τραγικὸς ἀναζητητής, ἔψαχνε μόνος νὰ βρεῖ τὸ Θεό. Μὰ ὁ Θεὸς δὲν βρίσκεται, δὲν ἀνακαλύπτεται. Ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτεται, φανερώνεται. Τὴ στιγμὴ τῆς βαπτίσεως τοῦ Ἰησοῦ παραμερίζεται ἡ αὐλαία τοῦ οὐρανοῦ καὶ φανερώνεται ὁ Τριαδικὸς Θεός. «Ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις».

Τὸ ἄνοιγμα τοῦ οὐρανοῦ φέρνει στὸ προσκήνιο δύο μάρτυρες τῆς Θεότητος τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι τὰ δύο ἄλλα πρόσωπα τῆς ὁμοουσίου καὶ ἀδιαιρέτου Τριάδος. Οἰκογενειακὴ ὑπόθεση, θὰ λέγαμε, τὸ γεγονὸς τῶν Θεοφανείων. Ἀνώτερη σὲ λάμψη καὶ ἀπὸ αὐτὴ τὴν ὑπόθεση τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ.

Στὴ Γέννηση ὁ Θεὸς στέλνει ἀγγέλους, γιὰ νὰ βεβαιώσουν τὸ γεγονός. Στὴ Βάπτιση ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτεται καὶ βεβαιώνει τὴ Θεότητα τοῦ Χριστοῦ. Στὴ Γέννηση βρέφος εἴδαμε τὸ σαρκωμένο Θεό. Στὴ Βάπτιση τὸν βλέπουμε τέλειο ἄνδρα.



Ἡ φωνὴ τοῦ Πατρὸς

3. Ἔχουμε λοιπὸν τὴ μαρτυρία τοῦ Πατέρα. Ἂς λέγουν ὅσα θέλουν ἄθεοι καὶ ἄπιστοι, ἀσεβεῖς καὶ ἀντίχριστοι. Οἱ κρίσεις τους καμία ἀπολύτως σημασία δὲν ἔχουν, διότι ποτὲ τους δὲν ἀσχολήθηκαν σοβαρὰ μὲ τὴν ὑπόθεση «Ἰησοῦς» καὶ ποτὲ τους δὲν ἀγάπησαν τὸ Χριστό. Τὸ νὰ ρωτᾶ κανεὶς ἄθεους καὶ ἄπιστους νὰ ποῦν τὴ γνώμη τους γιὰ τὸ Χριστό, εἶναι σὰν νὰ ρωτᾶ τὸν ἀσπάλακα, δηλαδὴ τὸν τυφλοπόντικα νὰ πεῖ τὴ γνώμη του γιὰ τὸν ἥλιο! Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τὶς κρίσεις καὶ τὶς γνῶμες τῶν ἀνθρώπων. Ἔχει τὴ γνώμη τοῦ Θεοῦ Πατέρα. Ἔχει τὴ σφραγίδα τοῦ Οὐρανοῦ. Φωνὴ ἀκούσθηκε κατὰ τὴ Βάπτιση, ἡ φωνὴ τοῦ οὐρανίου Πατέρα, ποὺ ἀναγνωρίζει τὸν Υἱό του: «Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα»..



Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο

4.
 Ὕστερα ἔρχεται ἡ μαρτυρία τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου. Σὰν κατάλευκο περιστέρι στέκει στὴν κεφαλὴ τοῦ Ἰησοῦ. Ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ πνευματικὴ κεφαλὴ τοῦ κόσμου. Στὸ δικό μας κεφάλι ἀγριοπούλια φτερουγίζουν καὶ ἀφήνουν τὰ ἀφοδεύματα τῶν κακῶν λογισμῶν. Στὴν κεφαλὴ τοῦ Ἰησοῦ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα φώλιαζε, καὶ γι’ αὐτὸ μόνο σοφία καὶ ἁγιότητα ὑπῆρχε μέσα στὸν Ἰησοῦ Χριστό.



Δουλικὸ βάπτισμα

Περίλαμπρο τὸ γεγονὸς τῶν Θεοφανείων. Ἀποκαλυπτικό, Μοναδικό. Ἄπειρες οἱ θεολογικές του προεκτάσεις. Θάθελα μία ὄψη τοῦ θαύματος ἰδιαίτερα νὰ δοῦμε, ποὺ εἶναι ἀνθρώπινη, μᾶς πλησιάζει καὶ μᾶς ταιριάζει περισσότερο. Εἶναι ἡ ταπείνωση τοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ συγκατάβασή του.

Ὅλα τὰ στάδια τῆς ἐπὶ γῆς παρουσίας του εἶναι δείγματα ἄκρας συγκαταβάσεως. Ὁ Θεὸς ὄχι ἁπλῶς κατεβαίνει ἀπὸ τὸν οὐρανὸ στὴ γῆ, ἀλλὰ συγκαταβαίνει, θὰ μποροῦσε, δηλαδή, νὰ κατέβη, ἀλλὰ μὲ θεϊκὴ λάμψη καὶ μὲ ὑπερφυσικὲς διαστάσεις. Αὐτὸ θάταν μία κατάβαση. Ἀλλ’ ὁ Χριστὸς δὲν κάνει ἁπλῶς κατάβαση, κάνει συγκατάβαση. Κατεβαίνει στὶς ἀνθρώπινες διαστάσεις, καὶ κάνει ἐνέργειες καὶ πράξεις ταπεινές. Σὰν δοῦλος συμπεριφέρεται, γιὰ νὰ κάνει ἐλεύθερο τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἦταν δοῦλος.

Δουλικὸ καὶ τὸ βάπτισμα ποὺ παίρνει. «Ὡς ἄνθρωπος ἐν ποταμῷ ἦλθες, Χριστὲ βασιλεῦ. Καὶ δουλικὸν βάπτισμα λαβεῖν σπεύδεις, ἀγαθέ». Οἱ δοῦλοι σκύβουν συνήθως τὸ κεφάλι μπροστὰ στὸν κύριό τους. Καὶ ὁ Χριστὸς σκύβει τὸ κεφάλι μπροστὰ στὸν Ἰωάννη. Εἶναι ὁ Κύριος τοῦ κόσμου, ὁ «Δεσπότης τῶν ἁπάντων», καὶ ὅμως σκύβει τὸ κεφάλι σ’ ἕναν ἄνθρωπο. Ὁ Ἰωάννης, ξέροντας ποιὸς εἶναι ὁ Χριστός, ἀντιδρᾶ μπρὸς στὴν ἀπαίτησή του. «Ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπό σου βαπτισθῆναι καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με;». Ἀδύνατον αὐτό. Ἐγὼ εἶμαι λυχνάρι. Ἐσὺ εἶσαι τὸ Φῶς. Ἐγὼ εἶμαι ὁ δοῦλος· ἐσὺ εἶσαι ὁ Κύριος. Πῶς θὰ γίνει αὐτό; «Πῶς φωτίσει ὁ λύχνος τὸ Φῶς; Πῶς χειροθετήσει ὁ δοῦλος τὸν Δεσπότην;». Τελικὰ βέβαια ὁ Ἰωάννης ὑποτάσσεται καὶ προβαίνει στὸ βάπτισμα. Ἡ ψυχὴ του σκιρτᾶ ποὺ βλέπει τὸν Κύριο, μὰ τὸ χέρι του τρέμει, ποὺ ἐγγίζει τὴν «κορυφὴν τοῦ Δεσπότου». «Χαίρει τὴ ψυχὴ καὶ τρέμει τῇ χειρί». Κάτι ποὺ συμβαίνει καὶ μὲ τὴ θεία Κοινωνία. Χαίρεις καὶ τρέμεις συγχρόνως.



«Ἔκλινε…»

Ἔκλινε τὸ κεφάλι. Καὶ δὲν εἶναι ἡ πρώτη φορά. Τέτοιες ταπεινὲς κλίσεις ἔχει καὶ ἄλλες ἡ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἐκεῖνος, ποὺ «ἔκλινεν οὐρανοὺς καὶ κατέβη». Ταπεινώνεται ὁ οὐρανὸς μπροστὰ στὴ γῆ. Εἶναι ἐκεῖνος, ποὺ ἔκλινε καὶ ἔγειρε μέσα σὲ μία φτωχικὴ φάτνη. Εἶναι ἐκεῖνος, ποὺ ἔκλινε τὰ γόνατα καὶ γονάτισε καὶ ἔπλυνε τὰ πόδια τῶν Μαθητῶν του. Εἶναι Ἐκεῖνος, ποὺ ἔκλινε τὸ κεφάλι πάνω στὸ Σταυρό. «Καὶ κλίνας τὴν κεφαλὴν παρέδωκε τὸ πνεῦμα». Αὐτὸς τώρα ἔκλινε ταπεινὰ τὸ κεφάλι στὸν Ἰωάννη, «Κλίνει κορυφὴν ὁ κλίνας οὐρανούς».

Γιατί ἄραγε; Πέρα ἀπ’ τὸ ὑπόδειγμα ταπεινώσεως, ποὺ ἤθελε νὰ μᾶς ἀφήσει, τὸ ἔκανε καὶ γιὰ ἄλλους λόγους. Ὁ ἕνας ἀναφέρεται στὴν εὐχή: «Κλῖνον, Κύριε, τὸ οὖς σου καὶ ἐπάκουσον ἡμῶν ὁ ἐν Ἰορδάνῃ βαπτισθῆναι καταδεξάμενος…». Ἔσκυψε γιὰ νὰ μᾶς ἀκούσει, νὰ ἀφουγκραστεῖ τὸν ἀνθρώπινο πόνο. Ὁ Χριστὸς ἀκούει, μᾶς ἀκούει. Ἀκούει τὴν παράκλησή μας. Ἀρκεῖ ἐμεῖς νὰ ἀκοῦμε καὶ νὰ ὑποκρούουμε σ’ Αὐτόν. «Αὐτοῦ ἀκούετε…».

Ἔσκυψε, γιὰ ν’ ἁγιάσει τὰ ὕδατα καὶ ὁλόκληρη τὴν ἄψυχη φύση. Ὑπέστη καὶ ἡ ὑλικὴ κτίση τὶς συνέπειες τῆς ἁμαρτίας. Κι ἔρχεται ὁ Χριστός, ὁ Λυτρωτής. Λυτρώνει τὸν ἄνθρωπο, ἀλλ’ ἁγιάζει κι ὅλη τὴ φύση. «Σήμερον τῶν ὑδάτων ἁγιάζεται ἡ φύσις…».

Ἔσκυψε ὁ Χριστὸς μέσα στὸν Ἰορδάνη. Κι ὁ Ἰορδάνης ἀλλάζει πορεία. «Ἡ θάλασσα εἶδε καὶ ἔφυγεν, ὁ Ἰορδάνης ἐστράφη εἰς τὰ ὀπίσω».

Ν’ ἀλλάξει «τὸν ροῦν» τοῦ κόσμου

Ἀδελφοί μου! Ὁ Χριστὸς ἦρθε καὶ ἄλλαξε τὸν ροῦν τῆς Ἱστορίας. Τὸ ποτάμι τῆς ζωῆς κυλοῦσε καταστρεπτικά, καὶ ἔτρεχε πρὸς τὸ θάνατο. Ὁ Παντοδύναμος Ἰησοῦς ἔρχεται κι ἀλλάζει τὴ ροὴ τοῦ ποταμοῦ. Τὸ ποτάμι τῆς ζωῆς κυλᾶ εὐεργετικὰ καὶ τρέχει καὶ καταλήγει σὲ αἰώνια ζωή.

Καὶ σήμερα μόνο ὁ Χριστὸς μπορεῖ ν’ ἀλλάξει τὴ ροὴ τοῦ κόσμου. Ρεύματα ἰδεολογικά, ρεύματα διάφορα, ὁρμητικὰ ἔχουν εἰσορμήσει. Ὁ κόσμος κινδυνεύει. Χείμαρρος κατακλυσμιαῖος τὸ κακό. Ποιὸς μπορεῖ νὰ τὸ σταματήσει; Μόνο ὁ Χριστός. Καὶ ἡ δική μας, ἡ προσωπικὴ ζωὴ δὲν κυλᾶ σωστά. Ποιὸς μπορεῖ νὰ κάνει τὴ σωτηριώδη στροφή; Μόνο ὁ Χριστός,

Ἔλα, Κύριε, ἁγίασέ μας, σὺ ποὺ ἁγίασες τὰ ὕδατα. Φώτισέ μας, σὺ ποὺ φωτίζεις τὰ σύμπαντα. Φώτισέ μας μὲ τὸ φῶς τῆς θεογνωσίας. Νὰ σὲ γνωρίσουμε, νὰ σὲ πιστέψουμε, νὰ σὲ ζήσουμε.

Τετάρτη, Ιανουαρίου 03, 2018

«Φωτισμός, Βάπτισμα και ποικιλία των χαρισμάτων»


του π. Βασιλείου Ι. Καλλιακμάνη
 
Τα Θεοφάνεια μαρτυρείται ως η αρχαιότερη χριστιανική εορτή μετά το Πάσχα. Κατά την εορτή αυτή αποκαλύπτεται το φως της τρισηλίου θεότητος και γίνεται της «Τριάδος η φανέρωσις».

Φωτίζεται το γένος των ανθρώπων, αγιάζονται τα ύδατα και η ολόκληρη η κτίση. Ο Δαμασκηνός Στουδίτης σε ένα Λόγο στα Άγια Θεοφάνεια γράφει τα εξής: «Και Φως ονομάζεται ο Πατήρ, ο Υιός, και το Άγιον Πνεύμα… Φως ονομάζεται και εκείνο που έδιωξε το πρωτόγονον σκότος· Φως ονο­μά­ζεται και η ε­ντολή, πού έδωκεν ο Θεός εις τον Αδάμ, καθώς το λέγει και ο Προφήτης Δαβίδ· «Λύχ­νος τοις ποσί μου ο νόμος σου, και Φως ταις τρίβοις μου»… Φως ονομάζεται και εκείνο που εφάνη εις τους ποιμένας, όταν εγεννήθη ο Χριστός εις το σπήλαιον· Φως ονομάζεται και του αστέρος η λάμψις, που ωδήγει τους Μάγους από την Ανατολήν έως την Βηθλεέμ· Φως ονομάζεται και εκείνο που έδειξεν ο Χριστός εις το Θα­βώ­ριον όρος, και έλαμψεν εμπρός εις τους Μαθητάς· … Φως ονομάζεται και εκείνο, που μέλλουν να λάμψουν οι δίκαιοι εις την δευτέραν Παρουσίαν· Φως ονομάζεται κα­θαρώς και καθολικά το Άγιον Βάπτισμα… Βάπτισμα από νερόν, και από Άγιον Πνεύμα.. ο άνθρωπος είναι διπλούς, από κορμί και από ψυχήν·… Το σώμα καθαρίζεται με το νερό, την δε ψυχή το Άγιον Πνεύμα την καθαρίζει και την λαμπρύνει».

Στο μεθέορτο αποστολικό ανάγνωσμα (Εφεσ. 4, 7-13) που έχει επιλεγεί για την Κυριακή μετά τα Φώτα εστιάζεται το ενδια­φέ­ρον στη χάρη που απορρέει από το πρόσωπο του Χρι­στού, στην ποικιλία των χαρισμάτων και την πνευματική ωρίμανση των χριστια­νών. Γράφει ο Απόστολος: Ἑνὶ δὲ ἑκάστῳ ἡμῶν ἐδόθη ἡ χάρις κατὰ τὸ μέτρον τῆς δωρεᾶς τοῦ Χριστοῦ… καὶ αὐτὸς ἔδωκε τοὺς μὲν ἀποστόλους, τοὺς δὲ προφήτας, τοὺς δὲ εὐαγγελιστάς, τοὺς δὲ ποιμένας καὶ διδασκάλους, πρὸς τὸν καταρτισμὸν τῶν ἁγίων εἰς ἔργον διακονίας, εἰς οἰκοδομὴν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, μέχρι καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς τὴν ἑνότητα τῆς πίστεως καὶ τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ».

Λί­γο πιο πάνω, στην αρχή του κεφαλαίου ο Απόστολος Παύλος αναφέρεται στην ενότητα της Εκκλησίας, η οποία αποτελεί «εν σώμα» που ζωογονείται και τροφοδοτεί­ται από «εν Πνεύμα». Τα μέλη του σώματος αυτού συνδέει «μία πίστη», «ένα βάπτισμα» και η κοινή αναφορά στον «ένα Κύριο».

Αφού το εν λόγω αποστολικό ανάγνωσμα σφραγίζει το τέλος του αγίου δωδεκα­ημέρου να σημειωθεί ότι, κατά την εορτή των Χριστουγέννων ο Χριστός αποκαλύπτεται ως «βρέφος σπαργανούμενον». Στα Θεοφάνεια όμως, φανερώνεται ως τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, ως «Υιός του Θεού ο αγαπητός», ως το φως του κόσμου που χορηγεί πλουσιοπάροχα το φωτισμό σε κάθε άνθρωπο που έρχεται στη ζωή. Και στον κα­θένα δίδεται χάρισμα πνευματικό σύμφωνα με το μέτρο που μοιράζει ο Χριστός τη δωρεά του. Αυ­τός έδωσε άλλοι να είναι απόστολοι, άλλοι προφήτες, άλλοι ευαγγελιστές, άλ­λοι ποιμένες και διδάσκαλοι.

΄Ετσι η Εκ­κλη­σία που έχει κεφαλή τον Χριστό δεν υπάρχει για τον εαυτό της, αλλά για να παρέχει χάρη και αγιασμό στα μέλη της, να ζωογονεί και να ανα­δει­κνύει τα ιδιαίτερα χαρίσματά τους. Οπότε, με την ενότητα της πίστεως και την κοι­νω­νία του Αγίου Πνεύματος ζωογονούνται όλα τα χαρίσματα του εκκλησια­στι­κού σώματος και συγκροτείται θεία αρμονία. Το πρώτο δώρο που παρέχει η Εκκλησία στον κα­θένα είναι το βάπτισμα. Με το βάπτισμα αλλοιώνεται οντολογικά ο άνθρωπος. Μπολιάζεται με τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, τα οποία στη βιβλική παράδοση πα­ρουσιάζονται κυρίως ως σοφία και σύνεση, γνώση και ευσέβεια, φόβος Θεού και χαρά, ειρήνη και δικαιοσύνη, χρηστότητα και αγαθοσύνη, πίστη, ελπίδα και αγάπη. Με την ελεύθερη βούληση καλείται ο χριστιανός να αναδείξει τα χαρίσματα αυτά στη ζωή του, συνεργώντας στο έργο της χάριτος.


Στις μέρες μας επικρατεί ο νηπιοβαπτισμός κι όλα τα παραπάνω γίνονται δυσδιάκριτα. Το βάπτισμα συχνά μετατρέπεται σε κοσμικό γεγονός, που χάνει την ιερότητά του και το βαθύ εκκλησιολογικό του περιεχόμενο. Θεωρείται ως μια καλή συνήθεια και πολιτιστικό αυτονόητο. Ετσι, όταν δεν υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον εκ μέ­ρους των γονέων, των ανα­δόχων, αλλά και των κληρικών για ουσιαστική πνευματική καρποφορία των παιδιών που σταδιακά ενηλικιώνονται, το βάπτισμα και οι ευεργετικές του συνέπειες λησμονούνται.

Κι ενώ η χριστιανική ζωή παραπέμπει στη ζωή του φωτός, τη ζωή της πραγμα­τικής ελευθερίας και της χάριτος, οι άνθρωποι αγαπούν μάλλον το σκοτάδι παρά το φως. Γι’ αυτό τα Θεοφάνεια, που θυμίζουν στους χριστιανούς τα αγια­σμέ­να ύδατα της κολυμβήθρας του βαπτί­σματος, αποτελούν αφορμή για ανα­νέωση της σχέσης με τον Χρ­στό και την Εκκλησία. Πάντως δεν είναι τυχαίο ότι στη λαϊκή παράδοση και στο συλλογικό υποσυνείδητο του ελληνικού λαού το χριστιανικό βάπτισμα δεν λησμο­νεί­ται εντελώς.

Είναι χαρα­κτηριστικό, ότι κατά την εορτή των Θεοφανείων πλήθη λαού προσέρχονται στους ιερούς ναούς, για να αγιασθούν και να μεταλάβουν του μεγάλου αγια­σμού. Τα Θεοφάνεια, που λέγονται και Φώτα, θυμίζουν στον καθένα την ημέρα του θείου φωτισμού και της εισόδου του στην Εκκλησία. Δεν αρκεί όμως η εθιμική υπενθύμιση του βαπτίσματος, χρειάζεται και υπαρξιακή μετοχή στη ζωή του φωτός. Όταν οι κληρικοί καταρτίζουν πνευματικά και μυσταγωγούν τους πιστούς στην εν Χριστώ ζωή, οικοδομεί­ται το σώμα του Χριστού, η Εκκλησία. Απώτερος στόχος η κατά Χριστόν τελείωση και η πνευμα­τική ωρίμανση, ώστε να φθάσουμε στην τελειότητα που μέτρο της είναι ο Χριστός.

Ο Ιανουάριος είναι γεμάτος από μνήμες αγίων, που αποτελούν πραγματικά φώτα στο σύγχρονο κόσμο. Το πώς βέβαια έχουν ανατραπεί τα πράγματα, και η Εκκλησία από κατεξοχήν χώρος της χάριτος και του φωτός παρουσιάζεται συχνά ως φορέας σκοταδιστικών αντιλήψεων είναι μεγάλο θέμα, που δεν μπορεί να αναλυθεί στην παρούσα συνάφεια. Υπάρχουν ιστορικές ευθύνες κυρίως της δυτικής χριστιανοσύνης γι’ αυτό. Όμως, σε κάθε περίπτωση όποιος θέλει προσωπικά να μεταλάβει του θείου φωτισμού, μπορεί να καλλιεργήσει τη χάρη που έλαβε στο Βάπτισμα και να γίνει φωτοφόρος. Κανείς δεν μπορεί να τον εμποδίσει!

Παρασκευή, Ιανουαρίου 06, 2017

Το Ευαγγέλιο της Εορτής Των Αγίων Θεοφανείων

Αποτέλεσμα εικόνας για θεοφανεια


Ματθ. 3,13Τότε παραγίνεται ὁ Ἰησοῦς ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην πρὸς τὸν Ἰωάννην τοῦ βαπτισθῆναι ὑπ᾿ αὐτοῦ.
Ματθ. 3,13Τοτε έρχεται ο Ιησούς από την Γαλιλαίαν (όπου έμενε και ησχολείτο με την ξυλουργικήν τέχνην) στον Ιορδάνην προς τον Ιωάννην, δια να βαπτισθή από αυτόν.
 
Ματθ. 3,14ὁ δὲ Ἰωάννης διεκώλυεν αὐτὸν λέγων· ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με;
Ματθ. 3,14Ο Ιωάννης όμως τον εμπόδιζε με επιμονήν και έλεγε· “εγώ, ο ατελής και αδύνατος άνθρωπος, έχω ανάγκην να βαπτισθώ από σε, και συ, ο αναμάρτητος και τέλειος, έρχεσαι να βαπτισθής από εμέ;”
 
Ματθ. 3,15ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπε πρὸς αὐτόν· ἄφες ἄρτι· οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην· τότε ἀφίησιν αὐτόν·
Ματθ. 3,15Απεκρίθη δε ο Ιησούς και είπε προς αυτόν· “έτσι είναι, αλλά άφησε τώρα τας αντιρρήσεις και μη φέρνεις δυσκολίες στο βάπτισμά μου, διότι έτσι πρέπει, και για μένα και για σένα, να εκπληρώσω κάθε εντολήν του Θεού· μία από τας εντολάς είναι και αυτή”. Τοτε ο Ιωάννης τον αφήκε να βαπτισθή.
 
Ματθ. 3,16καὶ βαπτισθεὶς ὁ Ἰησοῦς ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος· καὶ ἰδοὺ ἀνεώχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί, καὶ εἶδε τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταβαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν καὶ ἐρχόμενον ἐπ᾿ αὐτόν·
Ματθ. 3,16Και ο Ιησούς, όταν εβαπτίσθη, εβγήκε αμέσως από το νερό (διότι δεν είχε καμμίαν αμαρτίαν να εξομολογηθή, ενώ οι άλλοι έμεναν εις αυτό, όσον χρόνον διαρκούσε η εξομολόγησίς των). Και ιδού ηνοίχθησαν χάριν αυτού οι ουρανοί και είδε το Πνεύμα του Θεού να κατεβαίνη υπό την μορφήν της περιστεράς και να έρχεται επάνω εις αυτόν.
 
Ματθ. 3,17καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα.
Ματθ. 3,17Και ιδού ηκούσθη από τους ουρανούς η φωνή του Θεού και Πατρός, ο οποίος έλεγεν· “Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπημένος (ο μονογενής ως Θεός υιός μου, και ο απολύτως αναμάρτητος ως άνθρωπος) στον οποίον αναπαύομαι πάντοτε πλήρως, διότι πράττει το αρεστόν εις εμέ”.
 

Πέμπτη, Ιανουαρίου 05, 2017

''Εγώ ειμί το φως του κόσμου''


baptismaΤου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

«Πάλιν ο Ιησούς μου και πάλιν μυστήριον. Μυστήριον το οποίον δεν είναι ούτε ψεύτικον ούτε απρεπές… Μυστήριον και θείον και υψηλόν που δημιουργεί λαμπρότητα.
Διότι η αγία ημέρα των Φώτων εις την οποίαν έχομεν φθάσει και την οποίαν έχομεν αξιωθή να εορτάσωμεν σήμερα, έχει μεν ως αρχή το βάπτισμα του Χριστού μου, του αληθινού φωτός, το οποίο φωτίζει κάθε άνθρωπον ο οποίος έρχεται εις τον κόσμον, πραγματοποιεί δε τον καθαρισμόν μου και βοηθεί το φως το οποίον έχομεν λάβει από τον Θεόν κατά την δημιουργίαν, και το οποίον έχομεν κάνει να σκοτεινιάση και να αδυνατίση.
Ακούσατε λοιπόν την φωνήν του Θεού: «Εγώ είμαι το φως του κόσμου» και δια τον λόγον αυτόν, πλησιάσετέ Τον και πάρετε φως και τα πρόσωπά σας δεν θα σκιαστούν από εντροπήν, επειδή έχουν την σφραγίδα του αληθινού φωτός. Να, ευκαιρία αναγεννήσεως • ας γίνωμεν ουράνιοι. Να, καιρός αναδημιουργίας • ας ξαναβρούμε τον πρώτον Αδάμ»1.
Με αυτούς τους λόγους, αγαπητοί μου αδελφοί και φιλέορτοι, ο μύστης της θείας ελλάμψεως, ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, περιγράφει τα μεγαλεία της σημερινής ημέρας.
Θεοφάνεια … «Θεός Λόγος επεφάνη εν σαρκί, τω γένει των ανθρώπων»2 …
Φώτα… «Φως εκ φωτός έλαμψεν τω κόσμω Χριστός ο Θεός ημών»3, καθώς ψάλλουν γεμάτοι ενθουσιασμό οι πνευματοκίνητοι ιεροί υμνογράφοι της Εκκλησίας μας, δοξολογώντας τον εν Ιορδάνη υπό Ιωάννου βαπτισθέντα Δεσπότη και Κύριο.
Επιτρέψτε μου, λοιπόν, σήμερα να επικοινωνήσω και πάλι μαζί σας καρδιακά και αγαπητικά, ως πνευματικός πατέρας προς τα ευλογημένα και φωτόμορφα παιδιά του και να σας μεταφέρω την εμπειρία των Αγίων της αμωμήτου Πίστεώς μας μέσα από το λόγο του Χριστού, τον οποίο ακούσαμε να επαναλαμβάνει η θεολόγος φωνή της Εκκλησίας : «Εγώ ειμι το φως του κόσμου»4.
Πρώτον. «Εγώ ειμι το φως του κόσμου».
Η Αγία Γραφή, η Ιερά Παράδοση της Εκκλησίας μας και η εμπειρία των Αγίων μας βεβαιώνουν ότι ο Θεός είναι φως και μάλιστα το αληθινό φως. «Χριστέ, το φως το αληθινόν, το φωτίζον και αγιάζον πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον, σημειωθήτω εφ' ημάς το φως του προσώπου Σου, ίνα εν αυτώ οψόμεθα φως το απρόσιτον»5, αναφωνούμε καθημερινά μέσα στη λατρεία της Εκκλησίας μας.
Ομολογούμε συγχρόνως ότι ο Θεός είναι Αυτός που δημιούργησε το αισθητό φως, το οποίο φωτίζει όλη τη δημιουργία και ιδιαίτερα τον άνθρωπο.
Υπήρχε φως: το Άναρχον και Αΐδιον Φως το προεκλάμψαν προ πάντων των αιώνων.
Κατά τη δημιουργία του κόσμου, είπε ο Θεός, που είναι το νοερό φως: «γενηθήτω φως και εγένετο φως»6.
Άρα το κτιστό φως είναι δώρο του πανάγαθου Θεού, είναι μία αμυδρή εικόνα του ακτίστου φωτός της Θεότητος. Είναι λαμπρό, καθαρό, άϋλο.
Και ο ήλιος ακόμη, ο οποίος ανατέλλει καθημερινά και με τις ζωογόνες ακτίνες του αναζωογονεί τον πλανήτη μας, το Δημιουργό Του μας δείχνει, τον αειλαμπή και υπέρφωτο της δικαιοσύνης Ήλιο, την απαράλλακτη εικόνα του Πατρός, το Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, αυτόν ο Οποίος έγινε άνθρωπος δια φιλανθρωπίαν και «επεφάνη εν τω κόσμω…ίνα φωτίση τους εν σκότει καθημένους»7.
Το φως, όμως, του ήλιου δεν μπορεί να διεισδύσει παντού. Αφήνει σκιές και συγχρόνως αδυνατεί να εισέλθει στον πνευματικό κόσμο του ανθρώπου.
Κάνει διακριτές τις μορφές των ανθρώπων, όχι όμως τους διαλογισμούς τους. Φανερώνει τις δυσκολίες του δρόμου της ζωής, όχι όμως και τις παγίδες της αμαρτίας.
Αντιθέτως, το Άκτιστο Φως φωτίζει τα εσώτατα του ανθρώπου, το χώρο της καρδιάς και μας αποκαλύπτει τη στενή και τεθλιμμένη οδό που μας οδηγεί στη σωτηρία. Χωρίς αυτό το φως δεν θα είχαμε ούτε τη γνώση των μυστηρίων του Θεού, ούτε πρωτίστως την αποκάλυψη της Βασιλείας του Ουρανίου Πατρός 8.
Γι’ αυτό και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς προσευχόταν καθημερινά επαναλαμβάνοντας την μονολόγιστη ευχή: «Κύριε, φώτισόν μου το σκότος».
Δεύτερον. «Εγώ ειμι το φως του κόσμου».
Το φως του Χριστού είναι ενέργεια της θεότητός Του. Τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος αποκαλύπτονται ως φως στην καρδιά των θεουμένων ανθρώπων.
Ο Θεός, στην Αγία Γραφή και γενικά στη γλώσσα της Εκκλησίας, παρουσιάζεται ως φως, όχι κατά την ουσία Του, αλλά κατά τις άκτιστες ενέργειές Του.
«Φως ο Πατήρ, φως ο Λόγος, φως και το Άγιον Πνεύμα» 9.
Αυτό το φως είδαν οι Μαθητές αμυδρά «καθώς ηδύναντο» επάνω στο όρος Θαβώρ, όταν το πρόσωπο του Χριστού έλαμψε ως ο ήλιος και τα ιμάτια Αυτού έγιναν λευκά ως το φως 10.
Αυτό το φως είδε ο Απόστολος Παύλος στο δρόμο προς τη Δαμασκό11.
Με αυτό το φως γνωρίζουμε τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Ζώντας μέσα στην Εκκλησία του Χριστού, τη μοναδική Εκκλησία, απολαμβάνουμε και εμείς οι Ορθόδοξοι αυτήν την άκτιστη ενέργεια της χάριτος του Θεού.
Την ζούμε την ώρα της μετανοίας, όταν διώχνει τα πάθη από την ψυχή μας και μας θεραπεύει από τα τραύματα της αμαρτίας.
Την αισθανόμαστε μέσα στο χώρο της καρδιάς να μας διαβεβαιώνει για τη ζωντανή παρουσία του Χριστού και συγχρόνως να μας γεμίζει από πνευματική χαρά και αγαλλίαση.
Γι’ αυτό και μετά από τη Θεία Λειτουργία, αφού κοινωνήσουμε των Αχράντων Μυστηρίων, ψάλλουμε: «Είδομεν το φως το αληθινόν, ελάβομεν Πνεύμα επουράνιον».
Γράφει ένας θεόπτης Πατέρας της Εκκλησίας, ο Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ: «Έτυχε να βιώσω είδη τινά φωτός και φώτων: το «φως» της καλλιτεχνικής εμπνεύσεως…το «φως» του φιλοσοφικού στοχασμού…το «φως» της επιστημονικής γνώσεως… Αλλ’ ότε εις ώριμον ήδη ηλικίαν επέστρεψα εις τον Χριστόν ως τον τέλειον Θεόν, περιέλαμψεν εμέ το άναρχον Φως. Το θαυμαστόν τούτο Φως, έστω και εν τω μέτρω εν τω οποίω εδόθη εις εμέ να γνωρίσω δια της άνωθεν ευδοκίας, επεσκίασε πάντα τα άλλα, ως ο ανατέλλων ήλιος δεν επιτρέπει να ίδωμεν εισέτι και τους πλέον λαμπρούς αστέρας»12.
Αδελφοί μου, «το αληθινόν Φως επεφάνη και πάσι τον φωτισμόν δωρείται»13, ακούσαμε στην Ακολουθία του Όρθρου την εμπειρία των ιερών υμνογράφων της Εκκλησίας.
Όμως, πέρασαν πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια από την ανατολή του αληθινού Φωτός και του Ηλίου της δικαιοσύνης, που είναι ο Ιησούς Χριστός και η ανθρωπότητα ακόμη βυθίζεται σε ένα βαθύτατο σκότος.
Ποτέ άλλοτε στον πλανήτη μας δεν είχαν παρουσιασθεί τόσα άλλα φώτα, όπως μας τα περιέγραψε προηγουμένως ο θεοφόρος ασκητής.
Ποτέ άλλοτε δεν δαπανήθηκαν τόσα χρήματα, προκειμένου να φθάσουμε στην αναζήτηση της επιστημονικής αλήθειας, της ανέσεως, της ευμάρειας κι όλων εκείνων των μέσων που μας προσφέρει ο πολιτισμός και η καταναλωτική κοινωνία.
Και το αποτέλεσμα: η απανθρωπιά, η εκμετάλλευση του ανθρώπου, η αιματοχυσία, ο πόλεμος, τα αδιέξοδα, η καταστροφή του περιβάλλοντος, το βαθύ και πυκνό σκοτάδι που κυριαρχεί στο χώρο της καρδιάς και δεν μας επιτρέπει να γνωρίσουμε το αληθινό Φως του κόσμου, τον παμφαέστατο Λόγο, τον ρυπτόμενο στα νερά του Ιορδάνου Ήλιο, το απαύγασμα της δόξης του Πατρός 14.
Πρέπει να ομολογήσουμε όλοι μας ότι αιχμαλωτιστήκαμε από τα λαμπερά αλλά ψεύτικα φώτα που μας προσέφερε η δυτική ευδαιμονία.
Δεχθήκαμε έναν τρόπο ζωής διαφορετικό από αυτόν με τον οποίο έζησαν οι Άγιοι και οι πρόγονοί μας, με αποτέλεσμα να μας αποκαλούν σήμερα φτωχούς και ανυπόληπτους.
Γι’ αυτό και προβάλλεται ως επιτακτική ανάγκη να επιστρέψουμε και να αναζητήσουμε αυτό το Φως του Χριστού που θα μας βγάλει από το σκοτεινό αδιέξοδο.
Εκείνοι στους οποίους στηριχθήκαμε, μας ζητούν ανταλλάγματα και πολλά άλλα δυσβάστακτα και απειλητικά για την Πατρίδα και την ενότητά μας.
Η σώζουσα χάρη όμως του Θεού, το αληθινό Φως, προσφέρεται δωρεάν και πλουσιοπάροχα. Με Αυτό θα πλεύσουμε στη θάλασσα της παρούσης ζωής για να φθάσουμε μία μέρα στον εύδιο λιμένα της Βασιλείας των Ουρανών.
Αυτήν τη φωτοφανή ημέρα, ας ακούσουμε και πάλι και ας πιστεύσουμε τη φωνή του Χριστού: «Εγώ ειμι το φως του κόσμου • ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία, αλλ' έξει το φως της ζωής»15.
Αυτήν τη φωτόνυμη ημέρα, που «η κτίσις φωτίζεται • ... τα πάντα ευφραίνονται, τα ουράνια άμα και τα επίγεια» ... επεφάνη η χάρις του Θεού, η σωτήριος πάσιν ανθρώποις»16, σας απευθύνω τις πλέον εγκάρδιες και θερμότατες ευχές μου και σας εύχομαι υγεία, δύναμη, πρόοδο και ευημερία για τις οικογένειές σας, για την Πατρίδα μας, αλλά και για τον κόσμο ολόκληρο.

1 Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου, Εις τα Άγια Φώτα, ΕΠΕ 5,73
2 Ιδιόμελο πλ. β’ ήχου του Όρθου της εορτής των Θεοφανείων
3Τροπάριο των Αίνων του Όρθρου της εορτής των Θεοφανείων
4 Ιω. 8,12
5 Ευχή Α’ Ώρας
6 Γεν. 1,3
7 Τροπάριο πλ. α’ ήχου του Εσπερινού της εορτής των Θεοφανείων
8 Αρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ, Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστί, εκδ. Γ’, Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας, 1996, σελ. 286
9 Εξαποστειλάριο Σαββάτου μετά την Πεντηκοστή
10 Ματθ. 17,2
11 Πραξ. 9,3
12 «Και νυν» της Λιτής της εορτής των Θεοφανείων
13 Αρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ, Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστί, εκδ. Γ’, Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας, 1996, σελ. 244
14 Τροπάριο των Αίνων του Όρθρου της εορτής των Θεοφανείων
15 Δ’ Ωδή του Κανόνος του Όρθρου της εορτής των Θεοφανείων


16 Ιω. 8,12

το είδαμε εδώ

«Ὁ Ἰορδάνης ἐστράφη εἰς τὰ ὀπίσω»

Ἀπὸ τὸ βιβλίο: «Ἔρως Ὀρθοδοξίας» τοῦ Π.Β. Πάσχου, τῶν ἐκδόσεων «Ἀστὴρ»


Ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Πρόκλος, προσκαλεῖ τοὺς χριστιανοὺς νὰ γιορτάσουν τὰ Ἅγια Θεοφάνεια, μ΄ αὐτοὺς τοὺς λόγος: «Δεῦτε ἴδετε ξένον κατακλυσμόν, πολὺ βελτίονα καὶ κρείττονα, τοῦ ἐπὶ Νῶε, θεωρούμενον· τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν ἐκεῖ τὸ ὕδωρ ἐθανάτωσεν, ἐνταύθα δὲ τὸ ὕδωρ τοῦ Βαπτίσματος διὰ τοῦ βαπτισθέντος τοὺς θανόντας ἐζωοποίησεν· ἐκεῖ ὁ Νῶε ἐκ ξύλων ἀσήπτων κιβωτὸν συνεπήξατο, ἐνταύθα δὲ ὁ Χριστός, ὁ νοητὸς Νῶε, ἐκ τῆς ἀφθόρου Μαρίας τὴν τοῦ σώματος Κιβωτὸν κατεσκεύασεν· ἐκεῖ περιστερά, κάρφος ἐλαίας βαστάζουσα, τὴν τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ εὐωδίαν ἐμήνυσεν, ἐνταύθα δὲ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐν εἴδει περιστερᾶς παραγενόμενον, τὸν ἐλεήμονα ὑποδείκνυσι Κύριον». Σὰν ἕνας δεύτερος κατακλυσμός, πραγματικά, εἶναι τὰ Ἅγια Θεοφάνεια. Ἕνας κατακλυσμὸς τῆς ἀγάπης καὶ τῆς χάριτος...
τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὴν πνευματικὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὴν εἰσαγωγή του καὶ πάλι στὸν Παράδεισο. Γι΄ αὐτὸ κι ὁ στίχος, ἐμπρὸς ἀπὸ τὸ συναξάρι τῆς ἡμέρας, λέγει: 

Τοὺς οὐρανοὺς Βάπτισμα τοῦ Χριστοῦ σχίσαν,
Τοὺς αὐτὸ μὴ χραίνοντας ἔνδον εἰσάγει

Τὰ Ἅγια Θεοφάνεια, γιορτάζουμε τὴ Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ, ἀπὸ τὸν ἅγιο Πρόδρομο, στὸν Ἰορδάνη ποταμό. Ὅταν πέρασαν τριάντα χρόνια ἀπὸ τὴ γέννηση τοῦ Χριστοῦ, διάστημα ποὺ τὸ ἐπέρασεν ὁ Ἰησοῦς τηρώντας κατὰ πάντα τὸ «νόμο», θέλησε νὰ δείξει στοὺς ἀνθρώπους ὅτι εἶναι ὁ «Θεὸς ἐν σώματι» καὶ ὅτι εἶναι Υἱὸς τοῦ Θεοῦ γνήσιος καὶ «ὁμοούσιος τῷ Πατρί»· ἐκεῖνος, γιὰ τὸν ὁποῖον οἱ προφῆτες, στὶς τόσο νοσταλγικὲς προφητεῖες τους, μὲ πολλὴ προσδοκία ἐκήρυχναν.

Ἐκεῖνο τὸν καιρό, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος εἶχεν ἔρθει ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ἐρήμου καὶ βάπτιζε «βάπτισμα μετανοίας», κατὰ τὸ πρόσταγμα τοῦ Θεοῦ –ὅπως ἀναφέρει ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς: «ἐπ᾿ ἀρχιερέως Ἄννα καὶ Καϊάφα, ἐγένετο ῥῆμα Θεοῦ ἐπὶ Ἰωάννην τὸν Ζαχαρίου υἱὸν ἐν τῇ ἐρήμῳ, καὶ ἦλθεν εἰς πᾶσαν τὴν περίχωρον τοῦ Ἰορδάνου κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν» (Λουκ. γ΄ 2-3). Καὶ μολονότι ὁ Χριστὸς δὲν εἶχε ἁμαρτίες, ὄντας ἀναμάρτητος, γιὰ νὰ πληρώσει καὶ σ΄ αὐτὸ τὸ «νόμο» ἦρθε νὰ βαπτισθεῖ ἀπὸ τὸν Ἰωάννη. Ὁ Ἰωάννης δειλιάζει, καὶ συλλογιζόμενος τὴν ἀναξιότητά του μπρὸς στὴ δόξα τοῦ Θεοῦ ἀναφωνεῖ: 

«Ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπό σοῦ βαπτισθῆναι καὶ σὺ ἔρχη πρὸς με;» -«Πῶς ἐκτείνω χείρα καὶ ἄψωμαι κορυφῆς κρατούσης τὰ σύμπαντα; Εἰ καὶ Μαρίας ὑπάρχεις βρέφος, ἀλλ΄ οἶδά σε Θεὸν προαιώνιον· ἐπὶ γῆς βαδίζεις, ὁ ὑμνούμενος ὑπὸ τῶν Σεραφείμ· καὶ δοῦλος, Δεσπότην βαπτίζειν οὐ μεμάθηκα»! Μὰ ὁ Χριστὸς ἀφοπλίζει τὴ λογικὴ δειλία τοῦ Βαπτιστοῦ, λέγοντας αὐτὰ τὰ λόγια: «Ἅφες ἄρτι. Οὕτω γάρ πρέπον ἡμῖν ἐστι πληρῶσαι πάσαν δικαιοσύνην». Τότε ὁ Ἰωάννης, χωρὶς νὰ φέρει πιὰ ἄλλην ἀντίσταση, ἔστερξε νὰ βαπτίσει τὸ Χριστό. Κ΄ εἶδεν εὐθὺς ὁ Ἰωάννης τὴ στιγμὴ ἐκείνη, νἀνοίγωνται οἱ οὐρανοί· νὰ κατεβαίνει «τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον σωματικῷ εἴδη, ὡσεὶ περιστερὰ ἐπ΄ αὐτόν». Κι ἄκουσε νἂρχεται φωνὴ ἐξ οὐρανοῦ, ποὺ ἔλεγε: «Οὗτος ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητὸς ἐν ὧ ηὐδόκησα»!

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς ἀναφέρει ἑφτὰ λόγους, γιὰ τοὺς ὁποίους ὁ Χριστὸς βαπτίσθηκε: α) «βαπτίζεται δὲ ὁ Χριστός, οὐχ ὡς αὐτὸς χρήζων καθάρσεως, ἀλλὰ τὴν ἐμὴν οἰκειούμενος κάθαρσιν», β) νὰ συντρίψει τὰ κεφάλια τῶν δρακόντων πάνω στὸ νερό, γ) νὰ πνίξει τὴν ἁμαρτία κι ὅλο τὸν παλαιὸ Ἀδὰμ νὰ τὸν παραχώσει μὲς στὸ νερό, δ) ν΄ ἁγιάσει τὸν Ἰωάννη Πρόδρομο, τὸν Βαπτιστή, ε) νὰ «πληρώση» τὸν νόμο, στ) ν΄ ἀποκαλύψει στοὺς ἀνθρώπους τὸ μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ζ) νὰ γίνει γιὰ μᾶς τύπος καὶ ὑπογραμμὸς καὶ στὸ βάπτισμα. Σ΄ αὐτοὺς τοὺς λόγους, ὁ νέος ἅγιος τῆς Ὀρθοδοξίας, ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης προσθέτει κ΄ ἕναν  η) ν΄ ἁγιάσει τὴν φύση τῶν ὑδάτων· «ὅθεν καὶ τὸ νερὸν ὅπου λάβῃ τινὰς ἀπὸ πηγὴν ἢ ποταμὸν κατὰ τὴν ἡμέραν τῶν Θεοφανείων, μένει ἄσηπτον».

Καὶ ἀναφέρει ὁ ἅγιος Νικόδημος μία χαρακτηριστικὴ περικοπὴ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ποὺ ἀξίζει τὸν κόπο νὰ τὴ μεταφέρουμε κ΄ ἐμεῖς ἐδῶ, μεταφράζοντάς την κάπως. Λέγει, λοιπόν, ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Αὐτὴ εἶναι ἡ μέρα ποὺ (ὁ Χριστὸς) βαπτίσθηκε κι ἁγίασε ὅλα τὰ νερά. Γι΄ αὐτό, λοιπόν, καὶ στὴ γιορτὴ αὐτή, κατὰ τὸ μεσονύχτι (ἐπειδὴ κατὰ τὴν Παράδοση, ἡ Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ ἔγινε μέρα Τρίτη, «ὥρᾳ δεκάτῃ τῆς νυκτός»), ἔρχονται ὅλοι (οἱ χριστιανοὶ) καὶ παίρνουνε νερὸ γιὰ τὰ σπίτια τους· ὅπου τὸ νερὸ αὐτό, γιὰ τὸν λόγον ὅτι ἁγιάστηκαν ὅλα τὰ νερὰ σήμερα, τὸ φυλάγουν ὅλο τὸ χρόνο. 

Καὶ τὸ θαῦμα αὐτὸ γίνεται φανερό, ἀπ΄ τὸ ὅτι τὰ νερὰ ποὺ παίρνουμε (τὰ Φῶτα) δὲν ἀλλοιώνονται καὶ δὲν μυρίζουν, ὅσος καιρὸς κι ἂν περάσει· ἀλλὰ βαστοῦνε ἕνα χρόνο· ὁλάκερο, πολλὲς φορὲς καὶ δυὸ καὶ τρία χρόνια· καί, ὕστερ΄ ἀπὸ τόσα χρόνια, αὐτὸ τὸ νερὸ συναγωνίζεται σὲ φρεσκάδα καὶ σὲ καθαρότητα κ΄ ἐκεῖνα τὰ νερὰ ποὺ μόλις τώρα τὰ πῆραν ἀπὸ τὸ πηγάδι». Αὐτὸ εἶναι ἕνα θαῦμα ποὺ τὸ βλέπει κανεὶς κάθε χρόνο νὰ γίνεται, ἀκόμη καὶ στὶς ἁμαρτωλὲς ἡμέρες μας –ἰδίως στὰ χωριά μας, ποὺ μὲ θερμὴ πίστη κ΄ εὐλάβεια, αὐτὸ τὸ ἁγιασμένο νερό, τὸ βάζουν δίπλα ἀπὸ τὰ εἰκονίσματα, στὸν ἱερώτερο τόπο κάθε σπιτιοῦ.

Ὁ Χριστὸς ἔλαβε τὸ βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου. Κι αὐτὸ θὰ πεῖ, πὼς δὲν ἔλαβε οὔτε τὸ ἰουδαϊκὸ βάπτισμα ποὺ ἀφοροῦσε τὴν καθαρότητα σώματος καὶ ἐνδυμάτων, ἀλλὰ οὔτε τὸ δικό μας, μὲ τὴν τριπλῆ κατάδυση καὶ ἀνάδυση καὶ τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτημάτων. Τὸ βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου εἶχε μία κατάδυση καὶ μία ἀνάδυση τοῦ βαπτιζομένου. Καὶ λέγονταν βάπτισμα «μετανοίας», γιατί ὁ Ἰωάννης, τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἐρχότανε νὰ βαπτισθοῦνε σ΄ αὐτόν, τοὺς βαστοῦσε μέσα στὸν Ἰορδάνη, ὥσπου νὰ ἐξομολογηθοῦνε ὅλες τὶς ἁμαρτίες τους, κ΄ ὕστερα τούς ἔβγαζε ἔξω. Ὁ Ἰωάννης δὲν εἶχε ἐξουσία νὰ παρέχει ἄφεση τῶν ἁμαρτημάτων. Τοὺς δίδασκε καὶ τοὺς ὁδηγοῦσε στὴ μετάνοια, ποὺ εἶχε ἐπιστέγασμά της τὸ βάπτισμα: «μετανοεῖτε, ἤγγικε γάρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» καὶ «ποιήσατε καρποὺς ἀξίους τῆς μετανοίας». 

Ὅμως, καθὼς μᾶς ἀναφέρουν οἱ Εὐαγγελισταὶ Ματθαῖος καὶ Μάρκος, ὁ Χριστὸς τὴν ὥρα τῆς βαπτίσεώς του «ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος». Γιατί; Ἰδοὺ ἡ ἀπάντηση, ποὺ δίνει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Ὅτι, οἱ μὲν ἄλλοι ἄνθρωποι, βαπτιζόμενοι, ἐπειδὴ ἦτον ἁμαρτωλοί, ἐστέκοντο μέσα εἰς τὸ νερὸν βουτημένοι, ἕως ὁπού ἤθελαν ὁμολογήσουν ὄλας τὰς ἁμαρτίας των, καὶ τότε ἔβγαινον ἀπὸ τὸ νερόν. Ὅθεν, ἐπέρνα ἀναμεταξὺ διάστημα καιροῦ. Ὁ δὲ Κύριος, ἐπειδὴ ἦτον ἀναμάρτητος, καὶ ἁμαρτίας δὲν εἶχε νὰ ἐξομολογηθῇ, διὰ τοῦτο, εὐθὺς ὁπού ἐμβῆκεν εἰς τὸ νερόν, εὐθὺς καὶ ἐβγῆκεν ἔξω». Κ΄ ἔτσι ὁ Χριστὸς ἔκαμε τὸ βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου σὰν εἶδος γέφυρας, ποὺ μᾶς πέρασε ἀπ΄ τὸ ἰουδαϊκὸ-σωματικό, στὸ χριστιανικὸ-πνευματικὸ βάπτισμα, τὸ ὁποῖο μᾶς καθαρίζει ἀπὸ τὴν προπατορικὴ κι ἀπὸ κάθε ἄλλη ἁμαρτία καὶ μᾶς χαρίζει μιὰν ἄσπιλη κι ἀμόλυντη πνευματικὴ καθαρότητα.

Ἀπ΄ ὅλο τὸν ὑμνογραφικὸ πλοῦτο τῆς ἑορτῆς τῶν Φώτων, ποὺ ὑπομνηματίζει μὲ τὸν πνευματικώτερο καὶ ποιητικώτερο τρόπο τὸ περιεχόμενο τῆς Βαπτίσεως, μεταφέρουμε ἐδῶ τὸ τελευταῖο τροπάριό της η΄ ὠδῆς τοῦ ἰαμβικοῦ κανόνος, ποίημα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ:

Λευχειμονείτω πᾶσα γήϊνος φύσις,

Ἐκπτώσεως νῦν οὐρανῶν ἐπηρμένη·
ᾯ γὰρ τὰ πάντα συντετήρηται Λόγῳ,
Νάουσι ῥείθροις ἐκπλυθεῖσα πταισμάτων,
Τῶν πρὶν πέφευγε παμφαῶς λελουμένη.


Ἤδη μὲ τὴν ἔκφραση «λευχειμονείτω πᾶσα γήϊνος φύσις», ὁ ἱερὸς μελωδὸς μᾶς μεταδίδει τὸ ἱερὸ δέος καὶ τὴν ἔνθεη συγκίνηση, εἰσάγοντάς μας σὲ μία πανηγυρικὴ ἀτμόσφαιρα. Ἂς ἀσπροφορέσει, λέγει, κάθε ἀνθρώπινη, κάθε γήινη φύση, γιατί μετὰ τὴν ἔκπτωσή της ἀπὸ τοὺς Οὐρανούς, σήμερα μπορεῖ πάλι νὰ ἀνεβεῖ στὸ προτερινὸ ὕψος της. Κι ὄχι μόνο γι΄ αὐτό, μὰ ἀκόμη, πρέπει ν΄ ἀσπροφορεῖ καὶ νὰ χαίρεται κάθε πλάση ἀνθρώπινη, γιατί ὁ θεῖος Λόγος τὴν ἀνθρώπινη φύση τὴν ξέπλυνε μέσα στὰ τρέχοντα νερὰ τοῦ Ἰορδάνου καὶ τὴν καθάρισε ἀπ΄ ὅλα τὰ προηγούμενα πταίσματά της, τὴν ἔκανε νὰ ξεφύγει ἀπὸ κάθε σκοτεινὴ σκιὰ ἁμαρτίας καὶ τὴν ἐκατάστησε πάμφωτη καὶ πεντακάθαρη –«τῶν πρὶν πέφευγε παμφαῶς λελουμένη».

Ὁ τίτλος αὐτοῦ ἐδῶ τοῦ κειμένου εἶναι: «ὁ Ἰορδάνης ἐστράφη εἰς τὰ ὀπίσω». Καὶ ὑπάρχει ἕνας σοβαρὸς λόγος, ποὺ εἶναι αὐτὸς ὁ τίτλος κι ὄχι ἕνας ἄλλος, πιὸ κατανοητὸς ἴσως στὸ λογικό τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ποιητικώτατη προφητικὴ αὐτὴ φράση τῶν Ψαλμῶν εἶναι πλουτισμένη μ΄ ἕνα ἀσυνήθιστο καὶ ἀνυποψίαστο, ἀκόμα καὶ στοὺς πιὸ φιλακόλουθους, πνευματικὸ βάθος. Ἂς προχωρήσουμε στὸ βαθὺ αὐτὸ νόημα, μὲ ὁδηγὸ καὶ συνέκδημο τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο –ποὺ πρέπει κάποτε νὰ πιάσει στὶς Θεολογικὲς Σχολὲς μας μιὰν ὁλόκληρη ἕδρα, γιὰ νὰ μπορέσει ν΄ ἀξιοποιήσει τοὺς θησαυροὺς τῆς ἁγίας κηρυκτικῆς πείρας του ἡ Ἐκκλησία κ΄ ἡ θεολογικὴ ἐπιστήμη. 

Λέγει, λοιπόν, ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, μέ τὴ γνωστὴ μέθοδό του, πὼς ὁ ποταμὸς Ἰορδάνης –ποὺ ἦταν πολυφημισμένος στὴν ἁγία Γραφὴ καὶ γιὰ πολλὰ ἄλλα θαύματα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴ βάπτιση τοῦ Χριστοῦ σ΄ αὐτὸν- πηγάζει ἀπό δύο πηγές: ἡ μία λέγεται Ἰὸρ κ΄ ἡ ἄλλη Δάν. Καθὼς προχωροῦν τὰ δύο αὐτὰ ποτάμια, ἑνώνονται καὶ γίνονται ἕνα ποτάμι ποὺ ὀνομάζεται (ἀπ΄ τὶς πηγὲς τοῦ Ἰὸρ καὶ Δᾶν) Ἰορδάνης καὶ χύνεται στὴ Νεκρὰ θάλασσα. Ἡ ἀλληγορία ἐδῶ εἶναι βαθειὰ καὶ θεολογικώτατη, ὅπως τὴν φανερώνει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. Ὁ ποταμὸς Ἰορδάνης εἶναι ὁ τύπος τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Οἱ δύο πηγὲς του συμβολίζουν τὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὕα, τοὺς δύο προπάτορες, ἀπ΄ τοὺς ὁποίους ἀνέβλυσε –σὰν ἄλλος Ἰορδάνης- ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος. 

Κι ὅλο τοῦτο τὸ ἀνθρώπινο γένος, πρὸς τὰ ποῦ πήγαινε; στὴ νέκρωση καὶ στὸ θάνατο –ὅπως ὁ Ἰορδάνης στὴ Νεκρὰ θάλασσα. Ἦρθε ὅμως ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ποὺ πόνεσε γιὰ τὴν ἀθλιότητα τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, κ΄ ἔγινε ἄνθρωπος, καὶ ἔπαθε ἀπάνω στὸ σταυρό, καὶ κατήργησε, μὲ τὸν θάνατό του, τὸν θάνατο. Ἔτσι ἐχάρισε στοὺς ἀνθρώπους τὴ ζωὴ καὶ τοὺς ἔστρεψε πρὸς τὰ πίσω, τοὺς ἔκαμε νὰ μὴν τρέχουν πιὰ πρὸς τὴ νέκρωση καὶ τὸ θάνατο, ἀλλὰ πρὸς τὴ ζωὴ καὶ τὴν ἀφθαρσία. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος, ποὺ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγει, ὅτι «ὅσοι εἰς Χριστὸν Ἰησοῦν ἐβαπτίσθημεν, εἰς τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐβαπτίσθημεν». (Ρωμ. Στ΄ 3).

Θὰ τελειώσουμε μ΄ ἕνα σύντομο ἀπόσπασμα τοῦ Μελετίου Πηγᾶ, ποὺ ἡ ἔκδοση τῶν λόγων του –ἀγνώστων σχεδὸν ὡς τὰ τώρα- τιμᾶ τὴν «Πηγὴ τοῦ Ὀρθοδόξου Βιβλίου», ποὺ ἔβαλε τὴ δαπάνη καὶ τὴ φροντίδα γιὰ νὰ τυπωθοῦν, καὶ μάλιστα μὲ πολλὴ ἐπιμέλεια. «Ἀλλ΄ ἐκεῖνο τὸ ὕστερον, λέγει ὁ μεγάλος Πατριάρχης τῆς Τουρκοκρατίας, μὲ ἀναπτερώνει, διὰ τὸ ὁποῖον γίνεται τὸ βάπτισμα. Εἶναι τοῦτο, οἱ ἀνοιγόμενοι Οὐρανοί. Ὢ βάπτισμα, θύρα τοῦ Παραδείσου! Ὢ βάπτισμα, ἡ κλείς τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ! Ὢ βάπτισμα, ἡ κλίμαξ τῶν Οὐρανῶν, ὢ βάπτισμα, ἡ κολυμβήθρα τῆς ἀναγεννήσεως! Ὢ βάπτισμα, τὸ λουτρὸν τῆς παλιγγενεσίας! Ὢ βάπτισμα, τῆς υἱοθεσίας μυστήριον! Ὢ βάπτισμα, ἡ ταφὴ τῆς ταφῆς, ὁ θάνατος τοῦ θανάτου, ἡ ἀνάστασις τῆς ἀναστάσεως, διὰ τοῦ ὁποίου “συνθάπτομαι Χριστῷ καὶ συνανίσταμαι Χριστῶ”… Διὰ τ΄ ἐμᾶς εἶναι ἀνοιμένες οἱ θεόδμητες ἐκεῖνες πύλες τοῦ Οὐρανοῦ. Καὶ ἐμεῖς κατακυλιούμεστάνε χάμετες στὴν γῆν. Γιὰ τ΄ ἐμᾶς χύνεται τόσον καὶ τηλικοῦτον φῶς καὶ καθαρίζει μας καὶ λούει μας, καὶ ἀφαιρεῖ τὲς πονηρίες ἠμῶν “ἀπέναντι τῶν ὀφθαλμῶν τοῦ Θεοῦ ἡμῶν” καὶ φωτίζει μας».

Δικαιολογημένη, λοιπόν, ἡ χαρὰ τῶν χριστιανῶν. «Τὰ σύμπαντα σήμερον ἀγαλλιάσθω». «Χριστὸς ἐφάνη ἐν Ἰορδάνη ἁγιᾶσαι τὰ ὕδατα» καὶ σῶσαι τὸν ἄνθρωπον»!

  Ἕκαστον μέλος τῆς ἁγίας σου σαρκός ἀτιμίαν δι' ἡμᾶς ὑπέμεινε τὰς ἀκάνθας ἡ κεφαλή ἡ ὄψις τὰ ἐμπτύσματα αἱ σιαγόνες τὰ ῥαπίσματα τὸ στό...