Ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου
«Κατ' εἰκόνα καί καθ' ὁμοίωσιν». Ὁ ἄνθρωπος ὑπῆρχε προαιώνια στήν σκέψη τοῦ Θεοῦ. Πλάστηκε «κατ' εἰκόνα καί καθ' ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ».
Σύμφωνα μέ τά λόγια τοῦ σοφοῦ Γέροντα, τά ὁποῖα συνάδουν μέ τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης, καί ὅλων τῶν Ἁγίων Πατέρων, οἱ ἄνθρωποι δέν γεννηθήκαμε τώρα.
Ὑπήρχαμε ἀπ' ἀρχῆς στή σκέψη τοῦ Θεοῦ. Πλαστήκαμε κατ' εἰκόνα καί καθ' ὁμοίωσίν Του. Ὁ Θεός μᾶς συμπεριέλαβε στήν Ἐκκλησία Του, πού εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα. Μᾶς ξαναένωσε μέ τήν Ἐκκλησία στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Καλούμαστε νά γίνουμε ἄκτιστοι κατά χάριν. Δίδασκε ὁ Γέροντας:
«Τήν αἰώνια Ἐκκλησία ἀποτελοῦν τά τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Στή σκέψη καί στήν ἀγάπη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ ὑπῆρχαν ἀπ' ἀρχῆς καί οἱ ἄγγελοι καί οἱ ἄνθρωποι. Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι δέν γεννηθήκαμε τώρα, μέσα στήν παντογνωσία τοῦ Θεοῦ ὑπήρχαμε πρό τῶν αἰώνων».
Σκοπός τῆς ἐνανθρώπησης τοῦ Σωτῆρος εἶναι νά ἐπανεισαγάγει τούς ἀνθρώπους στήν πρώτη Ἐκκλησία, δηλαδή στήν Ἁγία Τριάδα. Ἔλεγε: «Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ μᾶς ἔπλασε κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσίν Του. Μᾶς συμπεριέλαβε στήν Ἐκκλησία παρ’ ὅτι ἐγνώριζε τήν ἀποστασία μας. Μᾶς ἔδωσε τά πάντα, γιά νά μᾶς κάνει κι ἐμᾶς θεούς κατά χάριν καί δωρεάν. Ἐν τούτοις ἐμεῖς, κάνοντας κακή χρήση τῆς ἐλευθερίας μας, ἐχάσαμε τό ἀρχέγονον κάλλος, τήν ἀρχέγονη δικαιοσύνη καί ἀποκοπήκαμε ἀπό τήν Ἐκκλησία. Ἔξω ἀπ’ τήν Ἐκκλησία, μακριά ἀπ’ τήν Ἁγία Τριάδα, ἐχάσαμε τόν Παράδεισο, τό πᾶν. Ἔξω, ὅμως, ἀπ’ τήν Ἐκκλησία δέν ὑπάρχει σωτηρία, δέν ὑπάρχει ζωή. Γι’ αὐτό ἡ σπλαχνική καρδιά τοῦ Θεοῦ Πατέρα μας δέν μᾶς ἄφησε πάλι ἔξω ἀπ’ τήν ἀγάπη Του. Ἄνοιξε γιά μᾶς πάλι τίς πύλες τοῦ Παραδείσου, ἐπ’ ἐσχάτων τῶν χρόνων καί ἐφανερώθη ἐν σαρκί. Μέ τήν θεία σάρκωση τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ φανερώθηκε πάλι στούς ἀνθρώπους τό προαιώνιο σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στόν Τιμόθεο: «ὁμολογουμένως μέγα ἐστίν τό τῆς εὐσεβείας μυστήριον· ἐφανερώθη ἐν σαρκί, ἐδικαιώθη ἐν Πνεύματι, ὤφθη ἀγγέλοις, ἐκηρύχθη ἐν ἔθνεσιν,, ἐπιστεύθη ἐν κόσμῳ, ἀνελήφθη ἐν δόξῃ. (Α' Τιμ. 3,16)».
Ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τό «καθ' ὁμοίωσιν», τό νά γίνει ὅμοιος κατά πάντα, «πλήν τῆς κατ' οὐσίαν ταυτότητος», μέ τόν Θεό. «Ὁ ἄνθρωπος», γράφει ὁ π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς, «εἶναι δημιουργημένος ὡς δυνάμει θεανθρώπινο ὄν, τό ὁποῖο ἔχει χρέος, ὁδηγούμενο ἀπό τή θεοειδή ψυχή του, νά ἐξομοιώσει σέ ὅλα τόν ἑαυτό του μέ τό Θεό καί ἔτσι νά γίνει ἔμπρακτα θεανθρώπινο ὄν, δηλαδή ἕνα ὄν στό ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος ἑνώνεται μέ τέλειο τρόπο μέ τό Θεό καί ζεῖ μέσα στίς θεῖες καί ἄπειρες τελειότητές Του».
Ὁ Γέροντας Πορφύριος τό τόνιζε ὀρθοδοξότατα, ὅτι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ θέωση. Αὐτή εἶναι ἀπαίτηση τῆς ψυχῆς μας δηλ. ἡ ὁμοίωσίς μας μέ τόν Τριαδικό Θεό. Ἔλεγε: «Ὁ σκοπός μας, ὁ προορισμός μας, εἶναι νά γίνομε θεοί κατά χάριν, νά ὁμοιωθοῦμε μέ τόν Θεό τόν Τριαδικό, νά γίνομε ἕνα μέ Ἐκεῖνον καί μεταξύ μας. Αὐτά οἱ ἄλλες θρησκεῖες δέν τά γνωρίζουν.
Ὁ ἀπώτερος σκοπός τῆς θρησκείας μας εἶναι τό «ἵνα ὦσιν ἕν». Ἐκεῖ ὁλοκληρώνεται τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ. Ἡ θρησκεία μας εἶναι ἀγάπη, εἶναι ἔρωτας, εἶναι ἐνθουσιασμός, εἶναι τρέλα, εἶναι λαχτάρα τοῦ θείου.Εἶναι μέσα μας ὅλα αὐτά. Εἶναι ἀπαίτηση τῆς ψυχῆς μας ἡ ἀπόκτησή τους». Γιαυτό ἄλλωστε καί ὑποφέρει ὁ ἄνθρωπος, ἄν δέν κινηθεῖ στήν κατεύθυνση τῆς ἀπόκτησής τους. Ὁ ἄνθρωπος πού δέν ἔχει τόν Θεῖο Ἔρωτα εἶναι ἄρρωστος.
Ὅσο δέν προσπαθεῖ νά ἀγαπήσει τόν Θεό, τόσο γεμίζει μέ τά λεγόμενα «ψυχολογικά» καί «ὑπαρξιακά» προβλήματα. «Κάθε τι ἀνθρώπινο», σημειώνει ὁ π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς, «μέχρι να ἐπιστρέψει στόν Θεάνθρωπο, μέχρι νά λογοποιηθεῖ καί νά Θεανθρωποποιηθεῖ, παραμένει παρά-λογο, ἀ-νόητο καί στή βάση του ἀπ-άνθρωπο. Διότι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀληθινός ἄνθρωπος μόνο μέ τόν Θεάνθρωπο καί στόν Θεάνθρωπο».
Ἡ θέωση ταυτίζεται μέ τήν τέλεια ἐν Χριστῷ ἀγάπη. Ὁ θεωμένος ἄνθρωπος νιώθει πολύ μεγάλη ἀγάπη γιά τό Θεό, ἀλλά καί γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ὁ σκοπός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά φτάσει σ' αὐτήν τήν ἐν Χριστῷ ἀγάπη, τήν ἀληθινή, τήν ἀνιδιοτελή, τήν ἀγάπη, πού δέν κάνει διακρίσεις ἀλλά ἀγκαλιάζει τούς πάντες.
Ἔλεγε ὁ Γέροντας: «Ἕνας νά εἶναι ὁ στόχος μας, ἡ ἀγάπη στόν Χριστό, στήν Ἐκκλησία, στόν πλησίον. Ἡ ἀγάπη, ἡ λατρεία πρός τόν Θεό, ἡ λαχτάρα, ἡ ἕνωση μέ τόν Χριστό καί μέ τήν Ἐκκλησία εἶναι ὁ ἐπί γῆς Παράδεισος. Ἡ ἀγάπη στόν Χριστό εἶναι κι ἀγάπη στόν πλησίον, σ' ὅλους, καί στούς ἐχθρούς. Ὁ χριστιανός πονάει γιά ὅλους, θέλει ὅλοι νά σωθοῦν, ὅλοι νά γευθοῦν τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτός εἶναι ὁ χριστιανισμός. Μέσῳ τῆς ἀγάπης πρός τόν ἀδελφό, ἀγαπᾶμε τήν Ἐκκλησία, ἄρα τόν Χριστό. Μέσα στήν Ἐκκλησίας εἴμαστε κι ἐμεῖς. Ἄρα ὅταν ἀγαπᾶμε τήν Ἐκκλησία, ἀγαπᾶμε καί τόν ἑαυτό μας».
Προορισμός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά συνάψει πνευματικό γάμο μέ τόν Χριστό διά τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης.Ἡ ψυχή τοῦ κάθε ἀνθρώπου εἶναι προορισμένη νά γίνει νύμφη τοῦ Χριστοῦ. Ἔλεγε ὁ Γέροντας: «Ὁ Χριστός εἶναι ὁ Νυμφίος τῆς ψυχῆς μας. Ἡ ψυχή μας, νύμφη Του, Τόν ἀκολουθεῖ σ' ὅλα. Καί στό μαρτύριο καί στό Γολγοθᾶ καί στή Σταύρωση ἀλλά καί στήν Ἀνάσταση.
Ὅταν φθάσομε σ' αὐτή τήν ἀγάπη, τότε ὁ Χριστός θά ἐγκύψει μέσα μας καί θά γεμίσει τήν ψυχή μας...
Ὁ Χριστός εἶναι ὁ Νυμφίος, εἶναι ὁ Πατέρας, εἶναι τό πᾶν. Δέν ὑπάρχει ἀνώτερο πράγμα στή ζωή ἀπό τό ν' ἀγαπᾶμε τόν Χριστό. Ὅ,τι θέλομε εἶναι στόν Χριστό. Ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν. Ὅλη ἡ χαρά, ὅλη ἡ εὐφροσύνη, ὅλη ἡ παραδεισιακή ζωή. Ὅλα τά μεγαλεῖα ἔχομε, ὅταν ἔχομε τόν Χριστό μέσα μας. Ἡ ψυχή πού εἶναι ἐρωτευμένη μέ τόν Χριστό εἶναι πάντα χαρούμενη κι εὐτυχισμένη, ὅσους κόπους καί θυσίες κι ἄν τῆς κοστίσει αὐτό...Λέει στό ᾎσμα ᾀσμάτων ἡ νύμφη γιά τόν Νυμφίο Χριστό: «Ἐγώ καθεύδω καί ἡ καρδία μου ἀγρυπνεῖ. Φωνή ἀδελφιδοῦ μου κρούει ἐπί τήν θύραν» (ᾎσμα 5, 2). Ἡ νύμφη ἀγρυπνεῖ καί ὀνειρεύεται Αὐτόν.
Ἄν καί κοιμᾶται, στρέφεται ἡ ψυχή της πρός Αὐτόν. Ἐκφράζει, ἔτσι, τήν ἀγάπη της καί τήν πλήρη ἀφοσίωσή της.
Τόν ἔχει συνεχῶς στό νοῦ της, στήν καρδιά της, ἀκόμη καί στόν ὕπνο. Τόν λατρεύει. Καταλάβατε; Ἡ λατρεία νά γίνεται ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς καί ἐξ ὅλης τῆς καρδίας. Τί θά πεῖ αὐτό; Ἡ μόνη σας ἔννοια νά εἶναι ὁ Θεός.Ὄχι ὅπως οἱ ἄλλες ἔννοιες. Αὐτή ἡ ἔννοια νά εἶναι διαφορετική.
Εἶναι ἕνα εἴδος λατρείας πρός τόν Χριστό. Αὐτή εἶναι ἡ ἔννοια πού θέλγει καί εὐχαριστεῖ. Δέν εἶναι κάτι πού γίνεται ἀγγάρια. Νιώθετε μιά εὐχαρίστηση καί ἡδονή πνευματική. Δέν εἶναι ὅπως τό μάθημα πού διαβάζει τό παιδί, γιά νά πάει στό σχολεῖο. Εἶναι ὅπως ὁ ἔρωτας μεταξύ δύο ἀνθρώπων ἀλλά ἀνώτερος πνευματικός».
Αὐτός ὁ θεῖος ἔρωτας κάνει τόν ἄνθρωπο νά εἶναι ἀνίκανος νά ἁμαρτήσει. Διότι ὅποιος ἀγαπάει τόν Θεόν «ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς, ἐξ ὄλης τῆς καρδίας, ἐξ ὅλης τῆς διανοίας, ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος» μένει ἐν Αὐτῷ, καί ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος: «πᾶς ὁ ἐν αὐτῷ μένων οὐχ ἁμαρτάνει». Αὐτός ἔχει γεννηθεῖ ἀπό τόν Θεό καί δέν μπορεῖ νά ἁμαρτήσει. «Πᾶς ὁ γεγεννημένος ἐκ τοῦ Θεοῦ ἁμαρτίαν οὐ ποιεῖ, ὅτι σπέρμα Αὐτοῦ ἐν αὐτῷ μένει· καὶ οὐ δύναται ἁμαρτάνειν, ὅτι ἐκ τοῦ Θεοῦ γεγέννηται».
Πολλοί ἀντιμετωπίζουν τό δίλημμα: Γάμος ἤ μοναχισμός; Ὅμως προορισμός τοῦ ἀνθρώπου δέν εἶναι ὁ γάμος οὔτε ἡ κατά Χριστόν ἀγαμία, ἀλλά ἡ ἀγάπη πρός τόν Χριστό. Ὁ Γέροντας, πού ἦταν ἀληθινά ἐλεύθερος ἀπό ὅλες τίς κοσμικές «σταθερές»- προκαταλήψεις-στερεότυπα ἔλεγε, ὅτι δέν ὑπάρχουν μόνο δύο δρόμοι (γάμος ἤ μοναχισμός). Σώζεται καί ὁ ἄγαμος, μένοντας στό σπίτι του, ἀρκεῖ νά ἀγαπάει τόν Χριστό. Διηγεῖται πνευματικό του παιδί:
«Σ' ἕνα φίλο, πού ἀντιμετώπιζε δίλημμα γάμου ἤ παρθενίας, ὁ Γέροντας πρόσφερε πολλές προοπτικές σωτηρίας καί τόν ἀπάλλαξε ἀπό τό ἄγχος τοῦ διλήμματος, πρίν ἀκόμη διαλέξει ὁτιδήποτε, λέγοντάς του: «Μήν ταλαιπωρεῖσαι ἄδικα, καταπιέζοντας τόν ἑαυτό σου ν' ἀποφασίσεις τώρα νά διαλέξεις. Ἄφησε τόν ἑαυτό σου ἐλεύθερο ἀπό τή ἐπίμονη αὐτή σκέψη καί δῶσε ὅλη τήν προσοχή σου, πῶς νά ἀγαπήσεις τό Χριστό, πού σέ ἀγαπᾶ. Ὅλα τοῦ Χριστοῦ εἶναι, παρελθόν, παρόν, καί μέλλον μας, ὅπου φανερώνεται ἡ Πρόνοιά Του, μέχρι τήν τελευταία λεπτομέρεια τῆς ζωῆς μας. Μπορεῖ νά κάνεις οἰκογένεια, μπορεῖ νά πᾶς ὅπου σοῦ ἀρέσει νά ἀφιερωθεῖς. Μπορεῖ ὅμως καί νά μήν κάνεις τίποτε ἀπ' αὐτά, νά μείνεις στό σπίτι σου, ὅπως εἶσαι τώρα. Πάλι σώζεσαι, φτάνει ν' ἀγαπᾶς τό Χριστό. Ὁ Χριστός θά φέρει τή λύση πού σοῦ ταιριάζει περισσότερο, πού θά μιλήσει καθαρά στήν ψυχή σου. Μή στενοχωρεῖσαι. Καί τώρα ἐπάνω στό δρόμο τοῦ Χριστοῦ εἶσαι» . (Στό βιβλίο τοῦ Κ. Γιαννιτσιώτη, Κοντά στό Γέροντα Πορφύριο, Ἀθῆναι 1995, σελ. 367).
Σκοπός τοῦ ἀνθρώπου, σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων, εἶναι νά γίνει ὅ,τι καί ὁ Θεός, ἐκτός τῆς «κατ' οὐσίαν ταυτότητος» (ἄκτιστος, αἰώνιος, Θεός κατά Χάριν). Ἡ διδασκαλία τοῦ π. Πορφυρίου συστοιχεῖ μέ αὐτήν τῶν Ἁγίων Πατέρων. Ἡ θέωσή μας, ἀπ’ αὐτήν τή ζωή- καί ὄχι μόνο στά ἔσχατα-προβάλλει ὡς ὁ σκοπός τῆς ὕπαρξής μας, στά ἑπόμενα λόγια τοῦ Γέροντα: «Ὁ Θεός ἐν τῇ ἀπείρῳ ἀγάπῃ Του μᾶς ἕνωσε πάλι μέ τήν Ἐκκλησία Του στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ.
Μπαίνοντας στήν ἄκτιστη Ἐκκλησία, ἐρχόμαστε στόν Χριστό, μπαίνομε στό ἄκτιστον. Καλούμαστε, δηλαδή, κι ἐμεῖς οἱ πιστοί νά γίνομε ἄκτιστοι κατά χάριν, νά γίνομε μέτοχοι τῶν θείων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ, νά μποῦμε μέσα στό μυστήριο τῆς θεότητος, νά ξεπεράσομε τό κοσμικό μας φρόνημα, νά ἀποθάνομε κατά “τόν παλαιόν ἄνθρωπον“ (Κολ. 3,9· Ρωμ. 6,6· Ἐφ. 4,22) καί νά γίνομε ἔνθεοι.
Ὅταν ζοῦμε στήν Ἐκκλησία, ζοῦμε τόν Χριστό. Αὐτό εἶναι πολύ λεπτό θέμα, δέν μποροῦμε νά τό καταλάβομε. Μόνο τό Ἅγιο Πνεῦμα μπορεῖ νά μᾶς τό διδάξει».
Ἡ πραγματοποίηση τοῦ προορισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου τόν γεμίζει μέ τήν ἀληθινή ἡδονή. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό τότε ἔχει τήν μέγιστη ἡδονή. Ἔλεγε χαρακτηριστικά ὁ Γέρων: «Ὁ Θεός εἶναι τῶν τελείων ἡ ἀκρότης, τό ἄκρον ἀγαθόν. Τά ἔχει ὅλ' αὐτά ἡ ἕνωση μέ τόν Θεό. Μία πλήρης εὐχαρίστηση γίνεται μ' αὐτή τήν ἕνωση. Καμία ἄλλη ἡδονή δέν εἶναι πιό πάνω ἀπό ἐκείνη, πού δίδει ἡ ἕνωση μέ τόν Θεό. Γίνονται ὅλ' αὐτά μέ τή θεία βοήθεια».
Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε «δυνάμει» ἀθάνατος. Μπαίνοντας στήν Ἐκκλησία γίνεται «ἐνεργεία» ἀθάνατος, αἰώνιος. Ἔλεγε: «Ὅποιος μπαίνει στήν Ἐκκλησία, σώζεται, γίνεται αἰώνιος. Μία εἶναι ἡ ζωή, εἶναι ἀτελείωτη συνέχεια, δέν ἔχει τέλος, δέν ὑπάρχει θάνατος. Ὅποιος ἀκολουθεῖ τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ, δέν πεθαίνει ποτέ. Πεθαίνει κατά τήν σάρκα, κατά τά πάθη καί ἀξιώνεται νά ζεῖ ἀπ' τήν ἐδῶ ζωή μές στόν Παράδεισο, στήν Ἐκκλησία μας, καί κατόπιν στήν αἰωνιότητα. Μέ τόν Χριστό ὁ θάνατος γίνεται ἡ γέφυρα, πού θά τήν περάσομε σέ μιά στιγμή, γιά νά συνεχίσομε νά ζοῦμε ἐν τῷ ἀνεσπέρῳ φωτί».
Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε ἐλεύθερος. Πλάστηκε «κατ' εἰκόνα καί καθ' ὁμοίωσιν» τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἀπείρως ἐλευθέρου Θεοῦ. Γιαυτό ἔλεγε ὁ σεβαστός Γέρων: «Ὁ ἄνθρωπος ἐν τῇ ἐλευθερίᾳ τῆς βουλήσεώς του- δῶρο πού τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός καί τό διαστρέβλωσε- ἐνεργεῖ αὐτοβούλως».
Ἀπό τό πῶς ὁ ἄνθρωπος θά χρησιμοποιήσει αὐτήν τήν ἐλευθερία του, θά ἐξαρτηθῆ ἄν θά εἶναι στή ζωή ἤ στό θάνατο. Κόλαση εἶναι ἡ μή ἀγάπη. Ἔλεγε: «Ὁ Χριστός εἶναι ἡ ζωή, ἡ πηγή τῆς ζωῆς, ἡ πηγή τῆς χαρᾶς, ἡ πηγή τοῦ φωτός τοῦ ἀληθινοῦ, τό πᾶν. Ὅποιος ἀγαπάει τόν Χριστό καί τούς ἄλλους, αὐτός ζεῖ τή ζωή. Ζωή χωρίς Χριστό εἶναι θάνατος, εἶναι κόλαση, δέν εἶναι ζωή. Αὐτή εἶναι ἡ κόλαση, ἡ μή ἀγάπη. Ζωή εἶναι ὁ Χριστός. Ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ ζωή τοῦ Χριστοῦ. Ἤ θά εἶσαι στή ζωή ἤ στό θάνατο. Ἀπό σένα ἐξαρτᾶται νά διαλέξεις».
____________________________________________________________________________
Ἡ χριστιανική οἰκογένεια, κατά τόν Ἱερό Πατέρα Ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, ἀποτελεῖ χῶρο πνευματικῆς προπόνησης καί ἄσκησης, παλαίστρα καί γυμναστήριο τῆς ἀρετῆς. Δίνει, ἔτσι, τήν δυνατότητα στά μέλη της -ὅταν λειτουργεῖ θεοπρεπῶς, ὡς «κατ’ οἶκον Ἐκκλησία»- νά ἀντιμετωπίσουν μέἐπιτυχία τούς πειρασμούς τῆς ζωῆς στό πλαίσιο τῆς εὐρύτερης κοινωνίας.
