ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΑ
6-7 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1955
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
Συμπληρώθηκαν κιόλας πέντε δεκαετίες απ' την εφιαλτική εκείνη νύχτα του τρόμου και του πανικού που έζησε ο Ελληνισμός της Κωνσταντινούπολης με την ψυχρή και οργανωμένη καθοδήγηση της Τουρκικής Κυβέρνησης. Η αφορμή των γεγονότων της 6ης Σεπτεμβρίου 1955 οδηγεί στηνΚύπρο. Στην Κύπρο, που από τον Απρίλιο του 1955, η ΕΟΚΑ, έχει κηρύξει ένοπλο επαναστατικό αγώνα εναντίον της Βρετανίας μετά το ναυάγιο όλων των προσπαθειών να πειστεί η Αγγλία να αναγνωρίσει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του Κυπριακού λαού. Η Μ. Βρετανία, με τη σειρά της, για να εξυπηρετήσει την απόφασή της να παραμείνει στην Κύπρο με κάθε τρόπο, καθοδηγεί αριστοτεχνικά την Τουρκία, σαν αντίβαρο, βάζοντάς την να διατυπώνει ανύπαρκτες απαιτήσεις της πάνω στο νησί.
Η Βρεττανική διπλωματία, με μια μοναδική τέχνη, εξάπτει τον Τουρκικό φανατισμό, διεγείρει τον μόνιμα υποβόσκοντα σωβινισμό και οδηγεί Κυβέρνηση και αντιπολίτευση σε μια ανθελληνική υστερία. Η Κύπρος που λίγα μόλις χρόνια νωρίτερα ήταν ανύπαρκτη για την Τουρκία και που την εύρισκε στο γεωγραφικό χάρτη με δυσκολία, έγινε ξαφνικά το κυρίαρχο θέμα που απασχολούσε τις εξαθλιωμένες λαϊκές μάζες. Η Τουρκία, πάντα με τη Βρετανική καθοδήγηση, πλημμυρίζει με τις οργανώσεις«Η Κύπρος είναι Τουρκική»και ο αρχηγός της οργάνωσης Χικμέτ Μπίλ, δημοσιογράφος της Χουρριέτ, αναδεικνύεται σε ένα καταπληκτικό έμπορο του φανατισμού και του κιτρινισμού.
Η εφημερίδα του, η «Χουρριέτ», από 11.000 φύλλα κυκλοφορία που είχε όταν πρωτοκυκλοφόρησε το 1948, ξετινάχτηκε με μιά πύρρινη ανθελληνική αρθρογραφία, στις 600.000 φύλλα ημερησίως! Το παράδειγμα, όπως ήταν φυσικό, ακολούθησαν και οι υπόλοιπες Τουρκικές εφημερίδες που, ξεπερνούσαν η μιά την άλλη σε παραπληροφόρηση και ανθελληνικές υπερβολές, με αποτέλεσμα να χτίζεται σταδιακά στις λαϊκές μάζες ένα έντονο ανθελληνικό μένος.
Στις αρχές Αυγούστου 1955, και ενώ συνεχιζόταν η μάχη για την Διεθνή αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης του Κυπριακού λαού, η Αγγλία έχει καταστρώσει τα σχέδιά της. Συγκαλεί στο Λονδίνο τριμερή διάσκεψη για το Κυπριακό με την συμμετοχή της Αγγλίας, Ελλάδος και Τουρκίας, παρ' όλο που η Τουρκία έχει πουλήσει την Κύπρο στους Άγγλους από το 1878 και έχει αναγνωρίσει, με το άρθρο 20 της Συνθήκης της Λωζάννης, με τον πλέον πανηγυρικό και κατηγορηματικό τρόπο, την πλήρη έλλειψη οποιουδήποτε δικαιώματός της στην Κύπρο. Η Μ. Βρετανία θέλει όμως να πετύχει την ενεργό ανάμειξη της Τουρκίας σαν βασικού παράγοντα στο Κυπριακό και ο πιο διπλωματικός τρόπος είναι η σύγκληση μιάς τριμερούς διάσκεψης με την συμμετοχή της Τουρκίας.
Η Ελλάδα ζει το βουβό δράμα της. Ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος έχει καταρρεύσει από μία σοβαρή ασθένεια που τον έχει καταστήσει ανίκανο να κυβερνήσει. Οι δύο αντιπρόεδροι Παν. Κανελλόπουλος και Στεφ. Στεφανόπουλος που ασκούν την εξουσία, δεν έχουν τη δυνατότητα πρωτοβουλιών. Έτσι η Ελλάδα πέφτει στην Αγγλική παγίδα και αποδέχεται τη συμμετοχή της στην Τριμερή Διάσκεψη του Λονδίνου που επισημοποιεί την Τουρκική ανάμειξη στο Κυπριακό.
Στις 29 Αυγούστου 1955, στο μέγαρο Λάγκαστερ Χάουζ του Λονδίνου, αρχίζει η τριμερής διάσκεψη. Μια μέρα νωρίτερα, ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών Χάρολντ Μακ Μίλαν στέλνει κρυπτογραφημένο μήνυμα στον Τούρκο ομόλογό του Φατίν Ρουστού Ζορλού, συμβουλεύοντας τον πως πρέπει να προχωρήσει σε"εντονώτερη δράση"για να αποδειχθεί η Τουρκική αποφασιστικότητα στην περιφρούρηση των συμφερόντων της.
Το απόγευμα της 5ης Σεπτεμβρίου ο Τούρκος Υπουργός των Εξωτερικών συγκαλεί συνέντευξη τύπου και ανακοινώνει με μιά διάχυτη υπεροψία που του χαρίζει η Βρεττανική υποστήριξη:"Η Κυβέρνησή μου, δηλώνει, έπαψε να ενδιαφέρεται για την παρούσα διάσκεψη. Παύουμε τη συμμετοχή μας. Ο λόγος είναι ότι θεωρούμε απαράδεκτο το Ελληνικό αίτημα για αυτοδιάθεση της Κύπρου. Αν η Ελλάδα επιμένει, ας διαλέξει μεταξύ της Κύπρου και της φιλίας μας!"
Η Βρεττανική διπλωματία, με μια μοναδική τέχνη, εξάπτει τον Τουρκικό φανατισμό, διεγείρει τον μόνιμα υποβόσκοντα σωβινισμό και οδηγεί Κυβέρνηση και αντιπολίτευση σε μια ανθελληνική υστερία. Η Κύπρος που λίγα μόλις χρόνια νωρίτερα ήταν ανύπαρκτη για την Τουρκία και που την εύρισκε στο γεωγραφικό χάρτη με δυσκολία, έγινε ξαφνικά το κυρίαρχο θέμα που απασχολούσε τις εξαθλιωμένες λαϊκές μάζες. Η Τουρκία, πάντα με τη Βρετανική καθοδήγηση, πλημμυρίζει με τις οργανώσεις«Η Κύπρος είναι Τουρκική»και ο αρχηγός της οργάνωσης Χικμέτ Μπίλ, δημοσιογράφος της Χουρριέτ, αναδεικνύεται σε ένα καταπληκτικό έμπορο του φανατισμού και του κιτρινισμού.
Η εφημερίδα του, η «Χουρριέτ», από 11.000 φύλλα κυκλοφορία που είχε όταν πρωτοκυκλοφόρησε το 1948, ξετινάχτηκε με μιά πύρρινη ανθελληνική αρθρογραφία, στις 600.000 φύλλα ημερησίως! Το παράδειγμα, όπως ήταν φυσικό, ακολούθησαν και οι υπόλοιπες Τουρκικές εφημερίδες που, ξεπερνούσαν η μιά την άλλη σε παραπληροφόρηση και ανθελληνικές υπερβολές, με αποτέλεσμα να χτίζεται σταδιακά στις λαϊκές μάζες ένα έντονο ανθελληνικό μένος.
Στις αρχές Αυγούστου 1955, και ενώ συνεχιζόταν η μάχη για την Διεθνή αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης του Κυπριακού λαού, η Αγγλία έχει καταστρώσει τα σχέδιά της. Συγκαλεί στο Λονδίνο τριμερή διάσκεψη για το Κυπριακό με την συμμετοχή της Αγγλίας, Ελλάδος και Τουρκίας, παρ' όλο που η Τουρκία έχει πουλήσει την Κύπρο στους Άγγλους από το 1878 και έχει αναγνωρίσει, με το άρθρο 20 της Συνθήκης της Λωζάννης, με τον πλέον πανηγυρικό και κατηγορηματικό τρόπο, την πλήρη έλλειψη οποιουδήποτε δικαιώματός της στην Κύπρο. Η Μ. Βρετανία θέλει όμως να πετύχει την ενεργό ανάμειξη της Τουρκίας σαν βασικού παράγοντα στο Κυπριακό και ο πιο διπλωματικός τρόπος είναι η σύγκληση μιάς τριμερούς διάσκεψης με την συμμετοχή της Τουρκίας.
Η Ελλάδα ζει το βουβό δράμα της. Ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος έχει καταρρεύσει από μία σοβαρή ασθένεια που τον έχει καταστήσει ανίκανο να κυβερνήσει. Οι δύο αντιπρόεδροι Παν. Κανελλόπουλος και Στεφ. Στεφανόπουλος που ασκούν την εξουσία, δεν έχουν τη δυνατότητα πρωτοβουλιών. Έτσι η Ελλάδα πέφτει στην Αγγλική παγίδα και αποδέχεται τη συμμετοχή της στην Τριμερή Διάσκεψη του Λονδίνου που επισημοποιεί την Τουρκική ανάμειξη στο Κυπριακό.
Στις 29 Αυγούστου 1955, στο μέγαρο Λάγκαστερ Χάουζ του Λονδίνου, αρχίζει η τριμερής διάσκεψη. Μια μέρα νωρίτερα, ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών Χάρολντ Μακ Μίλαν στέλνει κρυπτογραφημένο μήνυμα στον Τούρκο ομόλογό του Φατίν Ρουστού Ζορλού, συμβουλεύοντας τον πως πρέπει να προχωρήσει σε"εντονώτερη δράση"για να αποδειχθεί η Τουρκική αποφασιστικότητα στην περιφρούρηση των συμφερόντων της.
Το απόγευμα της 5ης Σεπτεμβρίου ο Τούρκος Υπουργός των Εξωτερικών συγκαλεί συνέντευξη τύπου και ανακοινώνει με μιά διάχυτη υπεροψία που του χαρίζει η Βρεττανική υποστήριξη:"Η Κυβέρνησή μου, δηλώνει, έπαψε να ενδιαφέρεται για την παρούσα διάσκεψη. Παύουμε τη συμμετοχή μας. Ο λόγος είναι ότι θεωρούμε απαράδεκτο το Ελληνικό αίτημα για αυτοδιάθεση της Κύπρου. Αν η Ελλάδα επιμένει, ας διαλέξει μεταξύ της Κύπρου και της φιλίας μας!"
Και λίγες ώρες αργότερα, τα μεσάνυχτα της 5ης προς την 6η Σεπτεμβρίου, αρχίζει η εφαρμογή ενός σατανικού σχεδίου που απέβλεπε αφ' ενός μεν στο να δείξει την δήθεν «αγανάκτηση» του τουρκικού λαού για τις Ελληνικές απόψεις, αφ' ετέρου δε στο να ξεριζώσει, άπαξ δια παντός, τον εναπομείναντα Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης. Στον κήπο του σπιτιού του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, τοποθετείται βόμβα που δεν προκάλεσε βέβαια καμμιά ζημιά πέρα απ' τα τζάμια μερικών παραθύρων που έσπασαν. Τη βόμβα, σύμφωνα με το βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης που βγήκε στις 17 Δεκεμβρίου 1955, τοποθέτησε ο φύλακας του κτιρίου Χασάν Μεχμέτογλου και την παρέλαβε από τον φοιτητή Οκτάυ Εγκίν, γιό του πρώην βουλευτή Ροδόπης, και μετέπειτα αρχηγό της Τουρκικής αστυνομίας στην Άγκυρα.Ησυνέχεια του σχεδίου εξελίχτηκε στην Κωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη. Στις 6 το απόγευμα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955, άρχισαν να συγκεντρώνονται στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούποληςφοιτητέςκαιπολίτες, μεταξύ των οποίων και αρκετές εκατοντάδεςαστυνομικοίμε πολιτικά. Σε λίγο κυκλοφορεί στο σημείο της συγκέντρωσης το έκτακτο παράρτημα της εφημερίδας «Ισταμπούλ Εξπρές». «Καταστράφηκε το σπίτι του πατέρα μας με βόμβα» έγραφε ο τεράστιος τίτλος της παραπληροφόρησης και το κείμενο περιέγραφε φανταστική καταστροφή του σπιτιού του Κεμάλ Ατατούρκ και του Τουρκικού Προξενείου στη Θεσσαλονίκη.
Σε λίγο, από τους γύρω δρόμους στους οποίους υπήρχαν σταθμευμένα στρατιωτικά αυτοκίνητα και άλλα τροχοφόρα, άρχισαν να κατεβαίνουν άτομα του τουρκικού υπόκοσμου μαζί με Λαζούς, Τσέτες και άτομα άλλων φυλών που είχαν μεταφερθεί απ' τα βάθη της Ανατολής, οπλισμένα με σιδερένιους λοστούς, ρόπαλα, μαχαίρια και διαρρηκτικά εργαλεία. Οι οπλισμένες ομάδες των "διαδηλωτών" ξεχύνονται στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης.
Ακολουθούν ώρες πραγματικής κόλασης.
Τα συνθήματα «Υίkίn, kirin, giavourdour» (Σπάστε, γκρεμίστε, είναι γκιαούρης) και «Kahrolsun giavourlar» (Ανάθεμα στους γκιαoύρηδες) δονούν την ατμόσφαιρα και ένα μέρος του όχλου κινείται στο Istiklal Caddesi, το περίφημο Πέρα, που στο ένα χιλιόμετρο της διαδρομής του είχε, σαν το πιο φημισμένο εμπορικό κέντρο της Πόλης, 700 περίπου μαγαζιά που το συντριπτικό τους ποσοστό ανήκε σε Έλληνες. Από τους πρώτους στόχους που δέχονται την επίθεση του παθιασμένου όχλου, το καφενείο «Επτάλοφος» στην πλατεία Ταξίμ. Τζάμια, τραπέζια, καρέκλες, μπουφέδες γίνονται συντρίμμια και η γιγαντιαία επιδρομή αρχίζει.
Οι οργανωμένοι διαδηλωτές είναι χωρισμένοι σε τρείς ομάδες. Η πρώτη σπάει με λοστούς τα ρολά, τις πόρτες και τα τζάμια των καταστημάτων. Η δεύτερη αρπάζει και σκορπάει στους δρόμους τα εμπορεύματα και η τρίτη καταστρέφει και λεηλατεί. Εκατό περίπου ομάδες εκτελούν το φρικιαστικό τους έργο σε μια τεράστια έκταση απο το Βόσπορο ως τη θάλασσα του Μαρμαρά. Οι επικεφαλής των διαδηλωτών με καταλόγους σπιτιών και καταστημάτων των Ελλήνων, που είχαν σημαδευτεί με ευδιάκριτα σήματα, διευθύνουν τις ομάδες των διαδηλωτών.
Πρόκειται για ένα οργανωμένο τυφώνα που σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του.Δεκάδες Έλληνες πολίτες και κληρικοί κακοποιούνται. Λεηλατούνται και παραδίδονται στις φλόγες 73 ελληνικές εκκλησίες.
Καταστρέφονται εικόνες, αγιογραφίες και σκεύη ανεκτίμητης ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας. Καταστρέφονται ολοσχερώς και τα 26 ελληνικά σχολεία και οι πίνακες γραμμένοι με το τελευταίο μάθημα της μέρας, σκορπάνε στους δρόμους. Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, η Μεγάλη του Γένους Σχολή και το Ζάππειο Λύκειο δέχονται την επίθεση του όχλου με απίστευτη μανία. 4.340 ελληνικά καταστήματα καταστρέφονται και λεηλατούνται. 2.600 χριστιανικά σπίτια βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα και παραδίδονται στο μένος και στην πρωτοφανή λύσσα του όχλου. Ρημάζονται κυριολεκτικά τα γραφεία και τα πιεστήρια και των τριών ελληνικών εφημερίδων της Κωνσταντινούπολης. 21 ελληνικά εργοστάσια καταστρέφονται ολοκληρωτικά και οι μηχανές και τα εργαλεία αυτών που βρίσκονται στα παράλια του Βοσπόρου, πετιούνται στη θάλασσα. 110 ελληνικά εστιατόρια και ξενοδοχεία καταστρέφονται, λεηλατούνται ή παραδίδονται στις φλόγες.
Οι Πατριαρχικοί Τάφοι και τασκηνώματατων μεγάλων ευεργετών του Έθνους, που από το 1850 τοποθετούνται στον αυλόγηρο της Ιεράς Μονής της Ζωοδόχου Πηγής δέχονται την επίθεση του όχλου που με κανιβαλική μανίασπάει τους τάφους, ξεθάβει τα οστά των νεκρών και τα σκορπάει στους δρόμους.
Στο Ελληνικό νεκροταφείο του Σισλί, μια ομάδα διαδηλωτώνεπί δύο ολόκληρες ώρες καταστρέφει τάφους και σταυρούς, σκάβει τους πιο πρόσφατους και βγάζει έξω τα πτώματα, μαχαιρώνοντας και κομματιάζοντάς τα.Οι θόρυβοι από τα τζάμια, τα έπιπλα και τα είδη που καταστρεφόταν, οι καπνοί από τις φωτιές στα σπίτια, στα καταστήματα και στις εκκλησίες, οι αλαλαγμοί και τα συνθήματα του όχλου, οι κραυγές απελπισίας, ο τρόμος και ο πανικός των θυμάτων της επιδρομής, οι εκατοντάδεςβιασμοί, οι δεκάδες τωνθανάτων
Στην Ιερά Μονή της Ζωοδόχου Πηγής, γνωστής σαν "Βαλουκλιώτισα", οι αστυνομικοί και ο νυχτοφύλακας που υποτίθεται ότι την φύλαγαν, καθοδηγούν τον όχλο στην καταστροφή και στη λεηλασία του ιστορικού Μοναστηριού. Ο 90χρονοςμοναχός Χρύσανθος Μαντάςβρίσκει τραγικό θάνατο στις φλόγες της φωτιάς που άναψαν για να τον κάψουν. Ο 6Οχρονος ηγούμενοςεπίσκοπος Παμφιλίου Γεράσιμοςβασανίζεται και τραυματίζεται βαρειά στο κεφάλι.
Στα Θεραπιά η Μητρόπολη Θεραπίων-Δέρκων παραδίνεται στις φλόγες μαζί με την σπάνια και ανεκτίμητης αξίας βιβλιοθήκη της. Το ιστορικό κτίριο της Μητρόπολης, στο οποίο πριν απ' την επανάσταση του 1821 γινόταν μυστικές συσκέψεις με προύχοντες της Πόλης και τον Παπαφλέσσα που σαν μέλος της Φιλικής Εταιρίας σταματούσε στην Κωνσταντινούπολη καθ' οδό προς την Οδησσό, καταστρέφεται τελείως.
Στο Μέγα Ρέμα, βρίσκεται το σπίτι του Μητροπολίτη Ηλιούπολης Γεννάδιου που είναι ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει το Φανάρι: Κοινωνιολόγος, ιστορικός, θεολόγος και πολυγραφότατος ,μια πνευματική προσωπικότητα που μιλάει 7 γλώσσες και ακτινοβολεί όχι μόνο στον Ελληνισμό της Πόλης αλλά σ' ολόκληρο το χριστιανισμό όπου κι' αν βρίσκεται. Γι' αυτήν ακριβώς την αξία του οΓεννάδιος
Ο όχλοςκαταστρέφειμε μανία ό,τι υπάρχει μέσα στο σπίτι μαζί με την πλούσια βιβλιοθήκη που είχε δημιουργήσει ο Γεννάδιος. Στη συνέχεια τον σέρνουν στο δρόμο συνεχίζοντας την κακοποίησή του ώσπου τον εγκαταλείπουν αναίσθητο. ΟΜητροπολίτης Ηλιουπόλεως Γεννάδιος, πεθαίνει λίγα εικοσιτετράωρα μετά τα γεγονότα.
Στη Σμύρνη, οργανωμένα στίφη ξεχύνονται στους δρόμους με προκαθορισμένους στόχους: Ο πρώτος στόχος είναι το Ελληνικό περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση της Σμύρνης, που καταστρέφεται και πυρπολείται. Ο δεύτερος στόχος είναι το Γενικό Προξενείο της Ελλάδος στη Σμύρνη που παραδίδεται στις φλόγες μπροστά στο απαθές βλέμμα των Τούρκων φρουρών του. Έντρομος ο Γενικός Πρόξενος καταφέρνει να διαφύγει με την οικογένειά του από την πίσω πόρτα. Ο επόμενος στόχος, τα σπίτια των Ελλήνων αξιωματικών που υπηρετούσαν στο ΝΑΤΟ. Με καταλόγους που έχουν τις διευθύνσεις τους, οι "διαδηλωτές" επιτίθενται εναντίον τους ρημάζοντας, λεηλατώντας, κακοποιώντας και καίοντας έπιπλα, σπίτια και ελληνικές σημαίες.
Όταν, μετά τα μεσάνυχτα, οι οργανωμένες ομάδες έχουν ολοκληρώσει το έργο τους η Τουρκική Κυβέρνηση ευαρεστείται, επιτέλους, να κηρύξει στρατιωτικό νόμο.
Το σχέδιό τους σημείωσε καταπληκτική επιτυχία. Το σύνολο σχεδόν των ελληνικών περιουσιών καταστράφηκε. Ο ελληνικός πληθυσμός τρομοκρατήθηκε. Οι απειλές για την ζωή των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης τους έκανε να νοιώθουν πώς βρισκόταν σ' ένα απέραντο ναρκοπέδιο.
Τα συνθήματα «Bugun maliniz, yarin kafaniz» (Σήμερα το βιός σας, αύριο το κεφάλι σας) και «Dun seker bayrami, bugun kurban bayrami» (Χθες ήταν η γιορτή του γλυκού, σήμερα είναι η γιορτή της θυσίας), σπέρνουν τον τρόμο και τον πανικό στον θανάσιμα λαβωμένο Ελληνισμό της Πόλης. Το καταλυτικό συναίσθημα της ανασφάλειας παραλύει τις ψυχές όλων. Τα δάκρυα, στα μάτια και στις καρδιές, τρέχουν ασταμάτητα.
ΟΠατριάρχης Αθηναγόρας, ο τραγικός πνευματικός ηγέτης που έσειρε τον βαρύ σταυρό του μαρτυρίου, προσπαθεί να εμψυχώσει όλους όσους έχασαν το θάρρος κι' είναι έτοιμοι να φύγουν:
-"Είδατε, τους λέει, τα κόκκαλα; Ξεθάφτηκαν για να σας μιλήσουν, για να σας πουν το χρέος πού χετε να μείνετε σε τούτη τη γη που γεννήθηκαν οι πατέρες σας, οι πατέρες των πατέρων σας, εσείς, τα παιδιά σας".
Μάταια όμως. Η μοίρα της Πολίτικης ρωμιοσύνης είναι πολύ σκληρή.
Το 1922 η Μικρασιατική καταστροφή, το 1928 η συμφορά με την φωτιά που σε μιά νύχτα αποτέφρωσε τα περίφημα Ταταύλα, το 1941 η στρατολόγηση είκοσι ηλικιών και η αποστολή της σε τάγματα εργασίας, το 1942 το περίφημο βαρλίκι που εξόντωσε οικονομικά και φυσικά τον Πολίτικο Ελληνισμό και τώρα ο τυφώνας που σάρωσε στο πέρασμά του, μέσα σε λίγες ώρες, τους κόπους μιας ζωής. Η ομογένεια της Κωνσταντινούπολης δεν αντέχει πιά άλλο. Γονατίζει κάτω απ' τα συνεχή κι' ανελέητα χτυπήματα. Σε λίγο, καραβάνια ολόκληρα εγκαταλείπουν τη Βασιλεύουσα για να σώσουν, τουλάχιστον, τη ζωή τους.
Οι εκκλησίες που πλημμύριζαν και στον αυλόγυρο ακόμα, αρχίζουν να ερημώνουν. Τα σχολεία βρίσκονται σιγά-σιγά χωρίς μαθητές και αρχίζουν να κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Ο Ελληνισμός της Κων/λης συρρικνώνεται ραγδαία. Από 315.000 άτομα που υπήρχαν στην Κων/λη, Ίμβρο, Τένεδο, σε αντιστάθμισμα 80.000 περίπου μουσουλμάνων που κρατήθηκαν στη Δυτική Θράκη, στα πλαίσια της Συνθήκης της Λωζάνης που υπεγράφη το 1923 μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, σήμερα δεν έχουν απομείνει παρά μόνο λίγες χιλιάδες που μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού, μετά και την χαριστική βολή των απελάσεων που ακολούθησαν 9 χρόνια αργότερα.
Και η Κωνσταντινούπολη ερημώνει, ξεραίνεται απ' τις ρίζες της, απ' τον Ελληνισμό της, που σκορπάει στο δρόμο της προσφυγιάς σαν φοβισμένο κοπάδι που προσπαθεί ν' αποφύγει τα σπασμένα γιαλιά που απλώνονται στους δρόμους απ' τις καταστροφές της μαύρης νύχτας.
Δυό εικοσιτετράωρα μετά τα γεγονότα, ο Τούρκος Πρωθυπουργός Αντάν Μεντερές, με την συνήθη εξοργιστική Τούρκικη υποκρισία, δηλώνει πώς τα έκτροπα ήταν έργο των κομμουνιστών που σκόπευαν να ανατρέψουν το καθεστώς της Τουρκίας.
Οι Πατριαρχικοί Τάφοι και τασκηνώματατων μεγάλων ευεργετών του Έθνους, που από το 1850 τοποθετούνται στον αυλόγηρο της Ιεράς Μονής της Ζωοδόχου Πηγής δέχονται την επίθεση του όχλου που με κανιβαλική μανίασπάει τους τάφους, ξεθάβει τα οστά των νεκρών και τα σκορπάει στους δρόμους.
Στο Ελληνικό νεκροταφείο του Σισλί, μια ομάδα διαδηλωτώνεπί δύο ολόκληρες ώρες καταστρέφει τάφους και σταυρούς, σκάβει τους πιο πρόσφατους και βγάζει έξω τα πτώματα, μαχαιρώνοντας και κομματιάζοντάς τα.Οι θόρυβοι από τα τζάμια, τα έπιπλα και τα είδη που καταστρεφόταν, οι καπνοί από τις φωτιές στα σπίτια, στα καταστήματα και στις εκκλησίες, οι αλαλαγμοί και τα συνθήματα του όχλου, οι κραυγές απελπισίας, ο τρόμος και ο πανικός των θυμάτων της επιδρομής, οι εκατοντάδεςβιασμοί, οι δεκάδες τωνθανάτων
Στην Ιερά Μονή της Ζωοδόχου Πηγής, γνωστής σαν "Βαλουκλιώτισα", οι αστυνομικοί και ο νυχτοφύλακας που υποτίθεται ότι την φύλαγαν, καθοδηγούν τον όχλο στην καταστροφή και στη λεηλασία του ιστορικού Μοναστηριού. Ο 90χρονοςμοναχός Χρύσανθος Μαντάςβρίσκει τραγικό θάνατο στις φλόγες της φωτιάς που άναψαν για να τον κάψουν. Ο 6Οχρονος ηγούμενοςεπίσκοπος Παμφιλίου Γεράσιμοςβασανίζεται και τραυματίζεται βαρειά στο κεφάλι.
Στα Θεραπιά η Μητρόπολη Θεραπίων-Δέρκων παραδίνεται στις φλόγες μαζί με την σπάνια και ανεκτίμητης αξίας βιβλιοθήκη της. Το ιστορικό κτίριο της Μητρόπολης, στο οποίο πριν απ' την επανάσταση του 1821 γινόταν μυστικές συσκέψεις με προύχοντες της Πόλης και τον Παπαφλέσσα που σαν μέλος της Φιλικής Εταιρίας σταματούσε στην Κωνσταντινούπολη καθ' οδό προς την Οδησσό, καταστρέφεται τελείως.
Στο Μέγα Ρέμα, βρίσκεται το σπίτι του Μητροπολίτη Ηλιούπολης Γεννάδιου που είναι ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει το Φανάρι: Κοινωνιολόγος, ιστορικός, θεολόγος και πολυγραφότατος ,μια πνευματική προσωπικότητα που μιλάει 7 γλώσσες και ακτινοβολεί όχι μόνο στον Ελληνισμό της Πόλης αλλά σ' ολόκληρο το χριστιανισμό όπου κι' αν βρίσκεται. Γι' αυτήν ακριβώς την αξία του οΓεννάδιος
Ο όχλοςκαταστρέφειμε μανία ό,τι υπάρχει μέσα στο σπίτι μαζί με την πλούσια βιβλιοθήκη που είχε δημιουργήσει ο Γεννάδιος. Στη συνέχεια τον σέρνουν στο δρόμο συνεχίζοντας την κακοποίησή του ώσπου τον εγκαταλείπουν αναίσθητο. ΟΜητροπολίτης Ηλιουπόλεως Γεννάδιος, πεθαίνει λίγα εικοσιτετράωρα μετά τα γεγονότα.
Στη Σμύρνη, οργανωμένα στίφη ξεχύνονται στους δρόμους με προκαθορισμένους στόχους: Ο πρώτος στόχος είναι το Ελληνικό περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση της Σμύρνης, που καταστρέφεται και πυρπολείται. Ο δεύτερος στόχος είναι το Γενικό Προξενείο της Ελλάδος στη Σμύρνη που παραδίδεται στις φλόγες μπροστά στο απαθές βλέμμα των Τούρκων φρουρών του. Έντρομος ο Γενικός Πρόξενος καταφέρνει να διαφύγει με την οικογένειά του από την πίσω πόρτα. Ο επόμενος στόχος, τα σπίτια των Ελλήνων αξιωματικών που υπηρετούσαν στο ΝΑΤΟ. Με καταλόγους που έχουν τις διευθύνσεις τους, οι "διαδηλωτές" επιτίθενται εναντίον τους ρημάζοντας, λεηλατώντας, κακοποιώντας και καίοντας έπιπλα, σπίτια και ελληνικές σημαίες.
Όταν, μετά τα μεσάνυχτα, οι οργανωμένες ομάδες έχουν ολοκληρώσει το έργο τους η Τουρκική Κυβέρνηση ευαρεστείται, επιτέλους, να κηρύξει στρατιωτικό νόμο.
Το σχέδιό τους σημείωσε καταπληκτική επιτυχία. Το σύνολο σχεδόν των ελληνικών περιουσιών καταστράφηκε. Ο ελληνικός πληθυσμός τρομοκρατήθηκε. Οι απειλές για την ζωή των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης τους έκανε να νοιώθουν πώς βρισκόταν σ' ένα απέραντο ναρκοπέδιο.
Τα συνθήματα «Bugun maliniz, yarin kafaniz» (Σήμερα το βιός σας, αύριο το κεφάλι σας) και «Dun seker bayrami, bugun kurban bayrami» (Χθες ήταν η γιορτή του γλυκού, σήμερα είναι η γιορτή της θυσίας), σπέρνουν τον τρόμο και τον πανικό στον θανάσιμα λαβωμένο Ελληνισμό της Πόλης. Το καταλυτικό συναίσθημα της ανασφάλειας παραλύει τις ψυχές όλων. Τα δάκρυα, στα μάτια και στις καρδιές, τρέχουν ασταμάτητα.
ΟΠατριάρχης Αθηναγόρας, ο τραγικός πνευματικός ηγέτης που έσειρε τον βαρύ σταυρό του μαρτυρίου, προσπαθεί να εμψυχώσει όλους όσους έχασαν το θάρρος κι' είναι έτοιμοι να φύγουν:
-"Είδατε, τους λέει, τα κόκκαλα; Ξεθάφτηκαν για να σας μιλήσουν, για να σας πουν το χρέος πού χετε να μείνετε σε τούτη τη γη που γεννήθηκαν οι πατέρες σας, οι πατέρες των πατέρων σας, εσείς, τα παιδιά σας".
Μάταια όμως. Η μοίρα της Πολίτικης ρωμιοσύνης είναι πολύ σκληρή.
Το 1922 η Μικρασιατική καταστροφή, το 1928 η συμφορά με την φωτιά που σε μιά νύχτα αποτέφρωσε τα περίφημα Ταταύλα, το 1941 η στρατολόγηση είκοσι ηλικιών και η αποστολή της σε τάγματα εργασίας, το 1942 το περίφημο βαρλίκι που εξόντωσε οικονομικά και φυσικά τον Πολίτικο Ελληνισμό και τώρα ο τυφώνας που σάρωσε στο πέρασμά του, μέσα σε λίγες ώρες, τους κόπους μιας ζωής. Η ομογένεια της Κωνσταντινούπολης δεν αντέχει πιά άλλο. Γονατίζει κάτω απ' τα συνεχή κι' ανελέητα χτυπήματα. Σε λίγο, καραβάνια ολόκληρα εγκαταλείπουν τη Βασιλεύουσα για να σώσουν, τουλάχιστον, τη ζωή τους.
Οι εκκλησίες που πλημμύριζαν και στον αυλόγυρο ακόμα, αρχίζουν να ερημώνουν. Τα σχολεία βρίσκονται σιγά-σιγά χωρίς μαθητές και αρχίζουν να κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Ο Ελληνισμός της Κων/λης συρρικνώνεται ραγδαία. Από 315.000 άτομα που υπήρχαν στην Κων/λη, Ίμβρο, Τένεδο, σε αντιστάθμισμα 80.000 περίπου μουσουλμάνων που κρατήθηκαν στη Δυτική Θράκη, στα πλαίσια της Συνθήκης της Λωζάνης που υπεγράφη το 1923 μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, σήμερα δεν έχουν απομείνει παρά μόνο λίγες χιλιάδες που μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού, μετά και την χαριστική βολή των απελάσεων που ακολούθησαν 9 χρόνια αργότερα.
Και η Κωνσταντινούπολη ερημώνει, ξεραίνεται απ' τις ρίζες της, απ' τον Ελληνισμό της, που σκορπάει στο δρόμο της προσφυγιάς σαν φοβισμένο κοπάδι που προσπαθεί ν' αποφύγει τα σπασμένα γιαλιά που απλώνονται στους δρόμους απ' τις καταστροφές της μαύρης νύχτας.
Δυό εικοσιτετράωρα μετά τα γεγονότα, ο Τούρκος Πρωθυπουργός Αντάν Μεντερές, με την συνήθη εξοργιστική Τούρκικη υποκρισία, δηλώνει πώς τα έκτροπα ήταν έργο των κομμουνιστών που σκόπευαν να ανατρέψουν το καθεστώς της Τουρκίας.
Την επομένη όμως, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Ισμέτ lνονού, δηλώνει στα γραφεία του Λαϊκού Κόμματος, του οποίου ήταν αρχηγός, με αφοπλιστική ειλικρίνεια: «Είναι καλό που δεν αναμείχτηκε το κόμμα μας στα γεγονότα, όμως οι εκδηλώσεις αυτές ήταν πολύ καλά οργανωμένη εθνική ενέργεια και ωφέλιμη για να καθαρίσει η χώρα μας από το ελληνικό στοιχείο, που είναι ένας βραχνάς».
Ο Διεθνής Τύπος δίνει μεγάλη προβολή στο πογκρόμ εναντίον του Ελληνισμού στην Τουρκία. Μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδες όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και της Αμερικής, της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και του Καναδά περιγράφουν με τα μελανώτερα χρώματα την Τουρκική θηριωδία.
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1955, ο Άγγλος δημοσιογράφος Νοέλ Μπάρμπερ γράφει, μεταξύ άλλων, στην Βρεττανική εφημερίδα «Νταίηλυ Μαίηλ»:
«Ο ιερέας της εκκλησίας του Γενή Μαχαλά, αφού γυμνώθηκε, δέθηκε σ ένα φορτηγό αυτοκίνητο που τον γυρνούσε στους δρόμους όπου το πλήθος τον έφτυνε. Απ' όσα είδα και άκουσα δεν μου μένει καμμιά αμφιβολία ότι η επίθεση του Τουρκικού όχλου κατά των ελληνικών περιουσιών είχε προμελετηθεί και προετοιμαστεί με επιμέλεια. Η φωτιά που σάρωσε την Πόλη άναψε σε εκατό διαφορετικά σημεία την ίδια ακριβώς ώρα.
Ο όχλος καθοδηγείτο από ειδικά άτομα που υποδείκνυαν ποιά καταστήματα και ποιά σπίτια έπρεπε να καταστραφούν και ποιά έπρεπε να μείνουν άθικτα, συνεπώς καθοδηγείτο από ψύχραιμους εγκέφαλους που χειραγωγούσαν τις πράξεις του με σταθερό, προμελετημένο και αντικειμενικό σκοπό. Με μια ταχύτατη προσπάθεια οι Τούρκοι για να κατευνάσουν τον αγανακτισμένο από την πρωτοφανή αυτή αγριότητα, κόσμο, επέρριψαν όλη την ευθύνη στους κομμουνιστές.
Μπορώ να διαβεβαιώσω πως δεν υπάρχει ούτε κόκκος αλήθειας στον ισχυρισμό αυτό. Επί δέκα ολόκληρα χρόνια τώρα η Τουρκία καυχάται πως δεν έχει κομμουνιστές, και δεν έχει πράγματι. Πως λοιπόν, μέσα σε μια νύχτα, ξεπήδησε ολόκληρο πλήθος απ' αυτούς για να προκαλέσει τόσες καταστροφές, με την ανοχή μάλιστα των αστυνομικών αρχών;».
Ο Διεθνής Τύπος δίνει μεγάλη προβολή στο πογκρόμ εναντίον του Ελληνισμού στην Τουρκία. Μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδες όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και της Αμερικής, της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και του Καναδά περιγράφουν με τα μελανώτερα χρώματα την Τουρκική θηριωδία.
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1955, ο Άγγλος δημοσιογράφος Νοέλ Μπάρμπερ γράφει, μεταξύ άλλων, στην Βρεττανική εφημερίδα «Νταίηλυ Μαίηλ»:
«Ο ιερέας της εκκλησίας του Γενή Μαχαλά, αφού γυμνώθηκε, δέθηκε σ ένα φορτηγό αυτοκίνητο που τον γυρνούσε στους δρόμους όπου το πλήθος τον έφτυνε. Απ' όσα είδα και άκουσα δεν μου μένει καμμιά αμφιβολία ότι η επίθεση του Τουρκικού όχλου κατά των ελληνικών περιουσιών είχε προμελετηθεί και προετοιμαστεί με επιμέλεια. Η φωτιά που σάρωσε την Πόλη άναψε σε εκατό διαφορετικά σημεία την ίδια ακριβώς ώρα.
Ο όχλος καθοδηγείτο από ειδικά άτομα που υποδείκνυαν ποιά καταστήματα και ποιά σπίτια έπρεπε να καταστραφούν και ποιά έπρεπε να μείνουν άθικτα, συνεπώς καθοδηγείτο από ψύχραιμους εγκέφαλους που χειραγωγούσαν τις πράξεις του με σταθερό, προμελετημένο και αντικειμενικό σκοπό. Με μια ταχύτατη προσπάθεια οι Τούρκοι για να κατευνάσουν τον αγανακτισμένο από την πρωτοφανή αυτή αγριότητα, κόσμο, επέρριψαν όλη την ευθύνη στους κομμουνιστές.
Μπορώ να διαβεβαιώσω πως δεν υπάρχει ούτε κόκκος αλήθειας στον ισχυρισμό αυτό. Επί δέκα ολόκληρα χρόνια τώρα η Τουρκία καυχάται πως δεν έχει κομμουνιστές, και δεν έχει πράγματι. Πως λοιπόν, μέσα σε μια νύχτα, ξεπήδησε ολόκληρο πλήθος απ' αυτούς για να προκαλέσει τόσες καταστροφές, με την ανοχή μάλιστα των αστυνομικών αρχών;».
Πέντε χρόνια μετά τα γεγονότα ανετράπη η Κυβέρνηση του Αντνάν Μεντερές από στρατιωτικό πραξικόπημα. Ακολούθησε η δίκη της Πλάτης που έληξε στις 5/1/1961. Ο πρωθυπουργός Αντναν Μεντερές και ο Υπουργός των Εξωτερικών Φατίν Ρουστού Ζορλού βρέθηκαν ένοχοι για πολλά αδικήματα, μεταξύ των οποίων και γιο την οργάνωση και εκτέλεση του πογκρόμ εναντίον των Χριστιανών στις 6 Σεπτεμβρίου 1955. Και οι δύο θανατώθηκαν με απαγχονισμό.
Το χωριό Γκιόρζε της Μικράς Ασίας απ' το οποίο προερχόταν οι περισσότεροι Λαζοί επιδρομείς, τέσσερις βδομάδες μετά τα γεγονότα, καταστράφηκε τελείως από μεγάλη πυρκαγιά, ενώ δύο άλλα χωριά, που επίσης συμμετείχαν στην επιδρομή, ισοπεδώθηκαν κυριολεκτικά από ισχυρό σεισμό.
Αντί επιλόγου, ας θυμηθούμε πάλι τα λόγια του φιλόσοφου Τουχόλσκυ: «Πες μου πως μεταχειρίζεσαι τις μειονότητές σου, να σου πω το επίπεδο του πολιτισμού σου».
Και δε μας μένει παρά μόνο η παρηγοριά, πως εμείς τουλάχιστον οι Έλληνες, υπερασπιζόμαστε όχι μόνο με λόγια, αλλά και με έργα, το επίπεδο του πολιτισμού μας, τουλάχιστον όσον αφορά τη μεταχείριση που επιφυλάσσουμε στη μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης.
Το χωριό Γκιόρζε της Μικράς Ασίας απ' το οποίο προερχόταν οι περισσότεροι Λαζοί επιδρομείς, τέσσερις βδομάδες μετά τα γεγονότα, καταστράφηκε τελείως από μεγάλη πυρκαγιά, ενώ δύο άλλα χωριά, που επίσης συμμετείχαν στην επιδρομή, ισοπεδώθηκαν κυριολεκτικά από ισχυρό σεισμό.
Αντί επιλόγου, ας θυμηθούμε πάλι τα λόγια του φιλόσοφου Τουχόλσκυ: «Πες μου πως μεταχειρίζεσαι τις μειονότητές σου, να σου πω το επίπεδο του πολιτισμού σου».
Και δε μας μένει παρά μόνο η παρηγοριά, πως εμείς τουλάχιστον οι Έλληνες, υπερασπιζόμαστε όχι μόνο με λόγια, αλλά και με έργα, το επίπεδο του πολιτισμού μας, τουλάχιστον όσον αφορά τη μεταχείριση που επιφυλάσσουμε στη μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης.
6-7 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1955 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΤΟΥΣ
ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ, ΜΕΣΑ ΣΕ ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ, ΚΑΤΕΣΤΡΕΨΑΝ, ΕΚΑΨΑΝ ΚΑΙ ΛΕΗΛΑΤΗΣΑΝ:
4.340 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ
2.600 ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΣΠΙΤΙΑ
73 ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
26 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
110 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ
21 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ
27 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ
3 ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ
HMΕPA ΜΝΗΜΗΣ
ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΩΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΩΝ
ΜΙΛΟΥΝ...
Ριντβάν Ακάρ(Συγγραφέας)
...σε αυτό το σημείο θα είναι πολύ χρήσιμο να συζητήσουμε για το 9ο γραφείο του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (ΛΡΚ). Το 9ο γραφείου του ΛΡΚ ήταν αρμόδιο για τις μειονότητες και για την κατανομή του εισοδήματος. Από αυτή την άποψη είναι πολύ εντυπωσιακό. Μόνο ένα γραφείο ήταν αρμόδιο για αυτά τα δύο διαφορετικά θέματα. Το γραφείο αυτό ετοίμασε μία αναφορά το 1944. Η αναφορά αυτή είχε τον τίτλο «Το Ζήτημα των Μειονοτήτων». Έκανε αναφορές στα προβλήματα των διαφόρων μειονοτήτων στη χώρα και έκανε προτάσεις για την επίλυσή τους. Αναφερόταν στους Κούρδους, Τσετσένους κτλ. και στους μη μουσουλμάνους. Στο μέρος για τους μη μουσουλμάνους χρησιμοποιούσαν φράσεις όπως: «Ο στόχος μας στην 500η επέτειο της άλωσης της Κωνσταντινούπολης πρέπει να είναι η εκκαθάριση της πόλης από τους Έλληνες.» Ανέφερε επίσης ότι οι μη μουσουλμάνοι δεν υιοθετούσαν την τουρκική ταυτότητα και διατηρούσαν σε μεγάλο βαθμό τη θρησκεία, τις παραδόσεις, τα έθιμα και τις αξίες τους. Σύμφωνα με την αναφορά αυτή, που ετοιμάστηκε το 1944, μέχρι την 500η επέτειο της άλωσης της Κωνσταντινούπολης, δηλαδή μέχρι το 1953, θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί η εκκαθάριση της πόλης από τους Έλληνες. Το δικό μου άρθρο έχει την άποψη ότι αυτός ο στόχος υλοποιήθηκε μόλις σε 2 χρόνια.
Δηλαδή η Κύπρος δεν είχε σχέση με αυτό. Η Κύπρος ήταν μόνο η πρόφαση...
Σε αυτό το σημείο ίσως πρέπει να τονίσω ιδιαίτερα το εξής: ότι αυτή είναι μια σημαντική διάσταση που μας δείχνει το δράμα των μειονοτήτων στις δύο χώρες. Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λοζάννης το θέμα των μειονοτήτων εξεταζόταν στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληθυσμών. Δηλαδή ό,τι γινόταν για τους Τούρκους της Δυτικής Θράκης θα γινόταν και για τους Έλληνες της Πόλης. Εφόσον η Συνθήκη αυτή περιείχε ένα τέτοιο άρθρο, οι Τούρκοι της Ελλάδας και οι Έλληνες της Τουρκίας μετατράπηκαν σε «άσσους» και αιχμαλώτους της εξωτερικής πολιτικής των δύο χωρών. Και οι δύο χώρες αποσκοπούσαν να τους χρησιμοποιούσαν σαν «άσσους» στην εξωτερική πολιτική και τους κρατούσαν σαν αιχμάλωτους στα χέρια τους. Μία από τις βασικές αιτίες των γεγονότων που ζήσαμε το 1955 ήταν αυτή.
Το 1955 συμβαίνει ένα περίεργο γεγονός. Στις 29 Αύγουστου, δηλαδή περίπου μια εβδομάδα πριν ή 8 με 9 μέρες πριν από τα γεγονότα, ο τότε πρωθυπουργός Αντνάν Μεντερές κάνει μια ανακοίνωση στο Εστιατόριο Λιμάν και λέει το εξής: «Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε η ΕΟΚΑ στην Κύπρο ετοιμάζεται να κάνει σφαγές ενάντια στους Τούρκους της Κύπρου. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, θα καταστρέψει την ειρήνη. Εμείς αγαπάμε πάρα πολύ τους Έλληνες που ζούνε στην χώρα μας και ζούμε ειρηνικά. Δεν θέλουμε να πάθουν κάτι άσχημο.» Το ενδιαφέρον στο γεγονός αυτό θα φανεί μετά. Κατά την διάρκεια της εκδίκασης του Αντνάν Μεντερές και των συνεργατών του στο νησί Υιασσίαδα φανερώθηκε ότι ο ισχυρισμός περί σφαγών ήταν ψεύτικος. Ο δημοσιογράφος που έγραψε αυτή την ψεύτικη είδηση ήταν μάρτυρας στις δίκες στο νησί Υιασσίδα και έλεγε το εξής: «Εμείς γράψαμε μια τέτοια είδηση, για να ευαισθητοποιήσουμε την τουρκική κοινή γνώμη.» Έτσι η τουρκική κοινή γνώμη προετοιμαζόταν δειλά δειλά κατά των Ελλήνων που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη λόγω του κυπριακού ζητήματος.
Ένα από τα σημαντικά χαρακτηριστικά της περιόδου αυτής ήταν το εξής: Η Τουρκία δεν είχε κάποια σαφή πολιτική για την Κύπρο. Ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της χώρας, όταν απάνταγε στις ερωτήσεις σχετικά με το Κυπριακό, έλεγε ότι η Τουρκία δεν είχε τέτοιο ζήτημα. Διότι σύμφωνα με την πολιτική της Τουρκίας το status quo στην Κύπρο θα έπρεπε να διατηρηθεί όπως είναι. Δηλαδή αναγνώριζαν την ηγεμονία των Άγγλων. Η διατήρηση του status quo ήταν ικανοποιητική για την εξωτερική πολιτική της χώρας. Όμως η Αγγλία επεδίωκε να παραιτηθεί από την Κύπρο στη Συνδιάσκεψη του Λονδίνου και να βρει λύση για το Κυπριακό. Σε τέτοιες συνθήκες, όταν η Τουρκία πήγε στο Λονδίνο, και υποστήριξε την παραμονή της Αγγλίας στην Κύπρο, οι Άγγλοι του απάνταγαν το εξής: «Όχι, εμείς θέλουμε μια διαφορετική λύση.» Τότε ο Υπουργός Εξωτερικών ένιωσε ότι είχε βρεθεί σε αδιέξοδο και έστειλε το εξής κρίσιμο μήνυμα: «Πρέπει να κάνετε κάτι εκεί, για να διευκολύνετε τις κινήσεις μου εδώ». Το κρίσιμο μήνυμα ήταν αυτό. Δηλαδή θα έπρεπε να γίνει κάτι στην Κωνσταντινούπολη.
Σε μια τέτοια περίοδο η είδηση για την τοποθέτηση βόμβας στο σπίτι του Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη εξερράγη σαν βόμβα στην Κωνσταντινούπολη. Η είδηση, όταν έφθασε στον Πρωθυπουργό, δεν είχε δημοσιευθεί ακόμα. Ο Πρωθυπουργός ζήτησε να δημοσιευθεί η είδηση στα μεσημεριανά δελτία ειδήσεων των ραδιοφωνικών σταθμών. Ένα ενδιαφέρον γεγονός είναι ότι μια από τις σημαντικότερες εφημερίδες της εποχής, η «Ιστανμπούλ Εξπρές», είχε ήδη ετοιμάσει ένα έκτακτο τεύχος. Η εφημερίδα σαν να ήταν προετοιμασμένη για κάτι τέτοιο και έγινε διανομή του εκτάκτου τεύχους σε κάθε γωνιά της Πόλης. Επίσης, μια μέρα πριν από τα γεγονότα διάφοροι άνεργοι λούμπεν είχαν μεταφερθεί με φορτηγά από τις διάφορες πόλεις στην Πόλη με πρωτοβουλία του Δημοκρατικού Κόμματος. Αυτοί οι άνθρωποι ξεκίνησαν μια καταστροφική επιχείρηση κατά των Ελλήνων συγχρόνως, στις ίδιες ώρες, στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη και στην Άγκυρα υπό τη διοργάνωση των μελών του Συλλόγου «Η Κύπρος είναι Τουρκική».
Θα είναι χρήσιμο σε αυτό το σημείο να ανοίξουμε μια παρένθεση, για να πούμε λίγο για τη βόμβα που τοποθετήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Ο Χασάν Ουτσάρ και ο Οκτάι Ενγίν κατηγορούνται ως υπεύθυνοι. Ο Χασάν Ουτσάρ ήταν υπάλληλος του Προξενείου. Ο Οκτάι Ενγίν ήταν ο γιος ενός αρχηγού της τουρκικής κοινότητας. Αυτοί συλλαμβάνονται και κατά τη διάρκεια της ανάκρισής τους βρίσκουν ότι η βόμβα προερχόταν από την Κωνσταντινούπολη. Ο Οκτάι Ενγίν την έδωσε στον Χασάν Ουτσάρ. Και αυτός τοποθέτησε τη βόμβα στο Προξενείο. Δεν ήταν μια ισχυρή βόμβα. Έσπασαν μόνο κάποια τζάμια. Όταν οι κατηγορούμενοι βρίσκονταν στα κελιά, η ελληνική αστυνομία τοποθέτησε πράκτορές της δίπλα τους. Αυτοί προσπαθούσαν να αλληλογραφούν μεταξύ τους. Σε ένα γράμμα ο Οκτάι Ενγίν προειδοποιεί τον Χασάν Ουτσάρ λέγοντας «Μην τους μιλάς καθόλου». Έγινε η δίκη κα ο Οκτάι Ενγίν καταδικάστηκε σε 3,5 χρόνια. Η περιπέτεια του Οκτάι Ενγίν μετά τη φυλακή είναι πολύ εντυπωσιακή. Μετά την επιστροφή του στην Τουρκία αναλαμβάνει διάφορα καθήκοντα στην Υπηρεσία Πληροφοριών της Γενικής Διεύθυνσης Ασφάλειας. Τελευταία συνταξιοδοτείται από τη Νομαρχία της Νέβσεχιρ. Αποκτάει ακόμα και το αξίωμα του Νομάρχη. Και έγιναν διάφορες σοβαρές καταγγελίες ότι ήταν προβοκάτορας. Το εντυπωσιακό είναι ότι ο Οκτάι Ενγίν έκανε αγωγή κατά των καταγγελιών και κέρδισε όλες τις δίκες.
Κατά τη διάρκεια των γεγονότων της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου οι νέοι ηγέτες αυτού του πλήθους των ανθρώπων τους έλεγαν «Μην πειράξετε τους ανθρώπους και μην παίρνετε τίποτα, πιο πολύ να καταστρέψετε». Ήθελαν να δείξουν ότι ήταν μια κίνηση που αποσκοπούσε στην καταστροφή των περιουσίων των Ελλήνων, έτσι ώστε να τους εκφοβίσει. Όμως αυτοί που πήραν μέρος στη λεηλασία συγκεντρώθηκαν και ήρθανε εκεί για να πάρουν τα δικά τους μερίδια από τα λάφυρα και φυσικά δεν εξελίχτηκαν τα πράγματα όπως έλεγαν οι ηγέτες τους. Εάν κοιτάζαμε στους δρόμους του Πέρα μετά τα γεγονότα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου θα βλέπαμε ότι σκίσανε τα σεντόνια, αλλά δεν τα πήρανε. Κομματιάστηκαν τα ρούχα, αλλά δεν κλάπηκαν. Δηλαδή ο βασικός στόχος ήταν ο εκφοβισμός.
Σύμφωνα με τις έρευνες που έγιναν καταστράφηκαν περίπου 6000 καταστήματα, σπίτια, νοσοκομεία, εκκλησίες και πολιτιστικές περιουσίες των Ελλήνων και μη μουσουλμάνων. Και οι μη μουσουλμάνοι, δηλαδή οι Εβραίοι και οι Αρμένιοι έπαθαν μεγάλες ζημιές, διότι οι λαφυραγωγοί δεν ξεχώριζαν τους μη μουσουλμάνους. Σκοτώθηκαν 3 άτομα και τραυματίστηκαν 30 με 40 άτομα κατά τη διάρκεια των γεγονότων. Οι ελληνικές πηγές ανακοίνωσαν 15 άτομα ως αριθμό των νεκρών. Ο αριθμός των νεκρών είναι 15 στην αναφορά του Helsinki Watch του 1992 που φέρει τον τίτλο Greek-Turkey. Όμως στις μετέπειτα έρευνες βρέθηκε ότι κάποια άτομα που αναφέρονταν ως νεκρά ζούσαν στην Ελλάδα και για αυτό ξαναγύρισαν στην επίσημη ανακοίνωση του τουρκικού κράτους που ανέφερε 3 νεκρούς. Πάρα πολλές γυναίκες έπεσαν θύματα βιασμού. Υπάρχουν μαρτυρίες για απόπειρες των επιτιθεμένων να κάνουν περιτομή στους παπάδες. Νομίζω ότι ήταν η δεύτερη πιο ντροπιαστική μέρα της ιστορίας της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Συλλήφθηκαν 3000 άτομα στα γεγονότα. Βρέθηκαν πάνω τους κοσμήματα και άλλα πράγματα από τη λεηλασία. Το κράτος ήταν σαστισμένο. Γιατί δεν είχαν προβλέψει τόσο μεγάλη προβοκάτσια. Είχαν σχεδιάσει την προβοκάτσια αλλά δεν είχαν προβλέψει μέχρι που θα έφθαναν αυτά τα γεγονότα. Θα έπρεπε να βρεθούν κάποιοι υπεύθυνοι και τους βρήκανε. Ενοχοποιήθηκαν οι κομουνιστές για τη διοργάνωση των γεγονότων. Είναι εντυπωσιακό και περίεργο ότι και ο Τύπος των μειονοτήτων συμφώνησε με το τουρκικό κράτος σε αυτό. Δηλαδή εκμεταλλευτήκανε τον αντικομμουνισμό και οι Έλληνες πείστηκαν εύκολα. Είπαν «Ναι. Οι κομμουνιστές το κάνανε». 47 κομμουνιστές συλλήφθηκαν και φυλακίστηκαν για 8 μήνες. Στις δίκες ακόμα και ένας συνταγματάρχης που ήταν μάρτυρας υπεράσπισης για έναν κομμουνιστή κατέθεσε ότι ήταν μαζί του, για να υπερασπιστούνε μια ελληνική οικογένεια, και εκείνη τη στιγμή ο κατηγορούμενος είχε αναλάβει την υπεράσπιση της οικογένειας. Γι' αυτό δεν μπορούσε να είχε διοργανώσει τα γεγονότα. Παρόλη την κατάθεση αυτή και αυτός ο κομμουνιστής φυλακίστηκε για 8 μήνες. Τα γεγονότα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου είναι μοναδική περίπτωση που το τουρκικό κράτος ζήτησε συγγνώμη από τις μειονότητες. Συγκροτήθηκε μια επιτροπή και αποφασίστηκε η πληρωμή των ζημιών των μειονοτήτων από το κράτος. Έγινε πληρωμή σε όλους βάσει των αναφορών τους στην επιτροπή.
Οι Τούρκοι γνωρίζουν αυτά τα γεγονότα;
Όχι, δεν τα γνωρίζουν, γιατί δεν μπορεί κανείς να τα διαβάσει στα βιβλία ιστορίας μας. Ίσως γνωρίζουν για το 1955, γιατί οι κυβερνήσεις έχουν πει συγγνώμη και κάποιες φορές θυμίζουν το 1955, αλλά για τα άλλα... Δεν μπορείς να διαβάσεις στα σχολικά βιβλία ή στα βιβλία ιστορίας γι'αυτά.
Μεχμέντ Γκουζ
Δημοσιογράφος)
Δημοσιογράφος)
Γνωρίζω ότι τοποθετήθηκε βόμβα στο σπίτι του Ατατούρκ από δύο Τούρκους που ζούσαν στην Ελλάδα και ότι τα γεγονότα της 6ης -7ης Σεπτεμβρίου προκλήθηκαν από την έκρηξη αυτής της βόμβας, η οποία προκάλεσε την αντίδραση της εθνικιστικής κοινής γνώμης στην Τουρκία.
-Είπατε ότι δύο Τούρκοι που ζούσαν στην Ελλάδα πραγματοποίησαν αυτή την ενέργεια. Πώς ξέρετε ότι δύο άτομα τοποθέτησαν βόμβα;
Έβγαλα αυτό το συμπέρασμα από τις συναντήσεις που πραγματοποίησα, όταν ετοιμάζαμε την είδηση σχετικά με την τοποθέτηση βόμβας στο σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ, η οποία προκάλεσε τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου. Στο επόμενο χρονικό διάστημα συναντήθηκα με έναν από τους δύο Τούρκους που ενοχοποιούνται ότι τοποθέτησαν τη βόμβα. Αυτός είναι ο Ενγκίν Οκτάι που είναι γνωστό στην κοινή γνώμη ότι δούλεψε στη Γενική Διεύθυνση Ασφάλειας και στην Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών. Το τελικό συμπέρασμα που έβγαλα από τα λόγια του ήταν αυτό. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε από διάφορες πηγές, όταν ετοιμάζαμε αυτή την είδηση, η ενέργεια αυτή πραγματοποιήθηκε από αυτούς με μια επιχείρηση που προετοιμάστηκε. Εκείνο το διάστημα, λίγο πριν από την έκρηξη βόμβας γίνονταν διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό στο Λονδίνο στις οποίες συμμετείχαν η Ελλάδα και η Τουρκία. Γίνονταν διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό. Επειδή στην τουρκική κοινή γνώμη δεν υπήρχε αρκετή αντίδραση που θα μπορούσε να ακουστεί στο εξωτερικό, η πολιτική εξουσία εκείνης της εποχής αποσκοπούσε με αυτό το γεγονός να προκαλέσει διαδηλώσεις κατά της Ελλάδας στο κυπριακό ζήτημα.
Βρήκα πιο ξεκάθαρες αποδείξεις όταν ετοίμαζα αυτή την είδηση. Μία από αυτές ήταν μια πληροφορία που είχαμε από μια πηγή του Υπουργείου Εξωτερικών. Πριν από την έκρηξη βόμβας βγάζουν μια φωτογραφία του σπιτιού του Ατατούρκ που μεταφέρθηκε στην Τουρκία μέσω διπλωματικής οδού, η οποία λέγεται ότι πιθανόν ήταν η γυναίκα του τούρκου πρέσβη στην Αθήνα. Δηλαδή είχε προετοιμαστεί κάτι τέτοιο. Μετά τη μεταβίβαση της φωτογραφίας και πριν να σημειωθεί η έκρηξη βόμβας ο Αντνάν Μεντερές πραγματοποιεί μια συνέντευξη Τύπου. Σε αυτή τη συνέντευξη Τύπου κάνει κάποιες ανακοινώσεις στην τουρκική κοινή γνώμη σχετικά με το Κυπριακό. Σε αυτή τη συνέντευξη Τύπου δίνει κάποια στοιχεία για τα όσα θα συμβούν εκείνο το βράδυ. Εκφράζει την έντονη αντίδραση της τουρκικής κοινής γνώμης για το ζήτημα αυτό και λέει ότι η αντίδραση αυτή θα μπορούσε να βρει και τους έλληνες πολίτες στην Τουρκία. Από αυτές τις ανακοινώσεις φαίνεται ότι γίνονται προετοιμασίες. Διότι εκείνη την εποχή στην Τουρκία δεν υπάρχουν μαζικές εκδηλώσεις ούτε κατά της Ελλάδας ούτε για το Κυπριακό Ζήτημα. Δε γινόταν τίποτα. Ο πρωθυπουργός, σαν μάντης εκείνο το βράδυ μίλαγε στους δημοσιογράφους για τις διαδηλώσεις που θα γίνονταν σύντομα. Και επίσης, εκείνες τις ώρες που μίλαγε ο πρωθυπουργός ήδη είχαν αρχίσει διαδηλώσεις.
Αυτό το γεγονός καταγράφτηκε στα πρακτικά του δικαστηρίου κατά τη διάρκεια εκδίκασης της κυβέρνησης εκείνης της εποχής μετά την ανατροπή της με στρατιωτικό πραξικόπημα. Καταγράφτηκαν επίσης στα πρακτικά του δικαστηρίου το γεγονός ότι μια μέρα πριν από τις διαδηλώσεις μεταφέρθηκαν με φορτηγά οι οπαδοί του κόμματος από τις κομματικές οργανώσεις των πόλεων Κοτζάελι και Εσκισεχίρ στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίοι είχαν εξοπλιστεί με ειδικά ρόπαλα. Αυτό το γεγονός αποδεικνύει ότι δεν εξελισσόταν κάποια αυθόρμητη εκδήλωση ή αντίδραση. Δεν υπάρχει ούτε κάποια αντίδραση της κοινής γνώμης ούτε προετοιμασία. Στην πραγματικότητα κάποιες δυνάμεις είχαν οργανωθεί και δόθηκε σήμα σε αυτές, για να ξεκινήσει η επιχείρηση. Φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκαν πάρα πολλές εφεδρικές δυνάμεις σε αυτή την επιχείρηση. Παραδείγματος χάριν, υπάρχει μια εφημερίδα που λέγεται «Ιστανμπούλ Εξπρές», η οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο σε αυτή την επιχείρηση. Το τιράζ της εφημερίδας ήταν περίπου 40.000 έντυπα. Αυτή η εφημερίδα βγάζει έκτακτη έκδοση, μόλις μαθαίνεται ότι σημειώνεται η πρώτη έκρηξη, περίπου εκείνη την ώρα που γίνεται και η συνέντευξη του πρωθυπουργού. Ο συνολικός αριθμός των εντύπων της έκτακτης έκδοσης της εφημερίδας ήταν 200.000 και αυτό επιβεβαιώνεται στα πρακτικά της δίκης. Αργότερα ο υπεύθυνος σύνταξης της εφημερίδας αρνήθηκε την ύπαρξη της έκτακτης έκδοσης, αλλά ο ιδιοκτήτης της εφημερίδας είπε ότι όντως έγινε μια τέτοια έκδοση. Η εφημερίδα «Ιστανμπούλ Εξπρές» βγάζει 200.000 έντυπα με τίτλο «Τοποθετήθηκε βόμβα στο σπίτι του Ατατούρκ».
Σκεφτείτε τις συνθήκες εκείνης της εποχής. Μια εφημερίδα έλαβε μια πληροφορία. Και βγάζει 5 φορές μεγαλύτερο αριθμό εντύπων από το τιράζ που κάνει. Παραδείγματος χάριν, μια σημερινή εφημερίδα που έχει 500.000 τιράζ να βγάζει 2.500.000 έντυπα. Δεν είναι και τόσο εύκολη υπόθεση. Ακόμα και ο ιδιοκτήτης της εφημερίδας στην αρχή δεν έδωσε άδεια να γίνει κάτι τέτοιο. Μετά κάποιος από τους κύριους διανομείς της εφημερίδας επεμβαίνει στο θέμα και λέει ότι θα χρηματοδοτηθεί η έκτακτη έκδοση. Έτσι η εφημερίδα πουλάει 200.000 έντυπα και η είδηση για την τοποθέτηση βόμβας φθάνει στην Τουρκία το μεσημέρι και εξαπλώνεται σε όλη την Κωνσταντινούπολη μέχρι το βράδυ.
Γίνονται αυτά. Όπως είπαμε και πιο πριν, μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη πάρα πολλοί οπαδοί και μέλη του κόμματος από τις πόλεις Κοτζάελι και Εσκισεχίρ. Δηλαδή εκατοντάδες μέλη και υπεύθυνοι των τοπικών οργανώσεων του Δημοκρατικού Κόμματος μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη πριν μια μέρα. Αυτοί ήταν έτοιμοι για τις διαδηλώσεις, η εφημερίδα είχε βγάλει έκτακτη έκδοση, η κοινή γνώμη γνωρίζει το γεγονός και ίσως δεν φθάνουν όλα αυτά, εμφανίζονται και κάποιοι προβοκάτορες, για να υποκινήσουν το πλήθος. Οι μαρτυρίες που έχουμε για αυτούς τους προβοκάτορες αναφέρουν ακόμα και ανύπαρκτα γεγονότα που διαδίδονται όπως «τοποθετήθηκε βόμβα σε κάποιο τζαμί» Δηλαδή σε ένα τζαμί που είναι στην Πόλη. Πέρα από μια διαδήλωση διαμαρτυρίας σχεδίαζαν να κατεβάσουν κόσμο στους δρόμους και να διοργανώσουν επίθεση ενάντια στις μειονότητες. Μου φαίνεται ότι το κράτος επιδίωκε να διοργανώσει μια διαδήλωση διαμαρτυρίας, αλλά κάποιοι άλλοι που συμμετείχαν και διοργάνωναν τη διαδήλωση είχαν ετοιμάσει άλλο σχέδιο. Έτσι η διαδήλωση που διοργανώθηκε ως μια διαδήλωση διαμαρτυρίας μετατράπηκε σε επίθεση ενάντια στις μειονότητες που ζούσαν στο Πέρα και σε όλη την Πόλη.
Αυτό το σχόλιο δεν το κάνουμε μόνο εμείς. Ένας σημαντικός στρατιωτικός, ο στρατηγός Σαμπρί Γιερμιμπέσογλου, σε μια συνέντευξη που έδωσε σε έναν δημοσιογράφο χαρακτήριζε αυτά τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου ως την πιο εξαιρετική επιχείρηση που είχε πραγματοποιηθεί ποτέ από τις ειδικές δυνάμεις.
Καταλάβαμε μετά τι εννοεί με αυτά τα λόγια. Η κυβέρνηση που ήταν στην εξουσία κατά τη διάρκεια των γεγονότων της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου ανατράπηκε με στρατιωτικό πραξικόπημα το 1960. Ο υπουργός Εσωτερικών, Εξωτερικών κτλ. όλοι βρέθηκαν ενώπιον της δικαιοσύνης, δηλαδή της στρατιωτικής δικαιοσύνης, και κατηγορήθηκαν από τα στρατιωτικά δικαστήρια για τη διοργάνωση των γεγονότων της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου, για το θάνατο και τραυματισμό των ανθρώπων. Αναφέρεται μια δήλωση του Υπουργού Εσωτερικών της εποχής, νομίζω του Αχμέτ Γκεντίκ, που έλεγε κλαίγοντας στους συγκατηγορούμενους ότι δεν προέβλεπαν τα γεγονότα να φθάσουν σε αυτό το σημείο. Αυτό το γεγονός αναφέρεται και σε βιβλία. Όπως φαίνεται, οι ένοπλες δυνάμεις σχεδίασαν από κάτω διαφορετικά τα γεγονότα τα οποία διοργανώθηκαν από την κυβέρνηση σαν μια διαδήλωση διαμαρτυρίας. Δηλαδή μετατρέπεται σε μια επιχείρηση προβοκάτσια ενάντια στις μειονότητες.
Ταυτόχρονα για την ευθύνη των γεγονότων της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου κατηγόρησαν την κυβέρνηση, την οποία ανάτρεψαν. Βέβαια η κυβέρνηση έκανε πολλά λάθη. Εάν σχεδιάζεις και ετοιμάζεις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, κάποιοι μπορεί να σχεδιάζουν και να κάνουν κάτι άλλο από τα σχέδια σου και μπορεί να σε εκδικάσουν και για όλα αυτά. Οι στρατιωτικοί ανάτρεψαν μια πολιτική εξουσία και έριξαν την ευθύνη όλων αυτών σε αυτή την κυβέρνηση και έτσι ξέπλυναν τα χέρια τους. Για αυτό το λόγο αυτά που λέει ο Σαμπρί Γιερμιμπέσογλου είναι πολύ σωστά. Εάν έγινε κάποια επιχείρηση τότε, όντως είναι μια καταπληκτική επιχείρηση.
Αλλά φαίνεται ότι κάποιες σκοτεινές δυνάμεις είχαν κάνει τα σχέδια τους πιο πριν και είχαν προετοιμαστεί. Διότι παράλληλα με αυτά τα γεγονότα αρχίζουν και στέλνονται ειδοποιητήρια στα σπίτια των Ελλήνων που έχουν διπλή υπηκοότητα και ζουν με τις οικογένειες τους στην Τουρκία. Συναντήθηκα με πάρα πολλούς μάρτυρες στα νησιά της Ελλάδας που τα έζησαν αυτά. Τους στάλθηκαν ειδοποιητήρια από τα αστυνομικά τμήματα και ζητήθηκε να εγκαταλείψουν την Τουρκία. Ιδιαίτερα το ζητάνε από την νέα γενιά. Πάρα πολλοί μάρτυρες ζουν στα νησιά της Ελλάδας. Αυτή τη στιγμή δεν μιλούν για αυτά. Ίσως λόγω της τουρκικής υπηκοότητας που έχουνε. Ίσως για συναισθηματικούς λόγους δε βγήκαν μαζικά για να τα πούνε αυτά στην κοινή γνώμη.
Αυτή η σκοτεινή στρατιωτική δύναμη πριν από τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου έκανε βήματα, για να απαλλαχτεί από τους Έλληνες και τους Αρμένιους, τους οποίους δεν ήθελε στη χώρα της. Πράγματι μερικοί από αυτούς τους νέους που έλαβαν ειδοποιητήρια από τα αστυνομικά τμήματα έφυγαν την επόμενη μέρα με πλοία ή με αεροπλάνα. Όμως δεν νομίζω ότι είχαν δυνατότητα να φύγουν με αεροπλάνα, διότι οι περισσότεροι αναφέρουν ότι έφυγαν με πλοία. Κάποια μέλη των οικογενειών τους έμειναν εδώ και μετανάστευσαν αργότερα. Ήταν μια τέτοια επιχείρηση. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχω η επιχείρηση αυτή συνεχίστηκε με διάφορα διατάγματα. Δηλαδή συνεχίσθηκε στην Τουρκία η εκδίωξη των πολιτών με διπλή υπηκοότητα με μια μυστική επιχείρηση αλλά όχι με νόμιμους τρόπους.
Ίσως είναι εκτός θέματος, αλλά να σας πω κάτι που θυμήθηκα. Στην ουσία η επιχείρηση αυτή δεν ολοκληρώθηκε. Να σας πω για κάποια λεπτομέρεια που δεν ξέρετε ίσως καθόλου. Το 2002 ως δημοσιογράφος σε μένα έφθασαν κάποιες πληροφορίες. Πρόκειται για αγωγές που γίνονται ενάντια στα ιδρύματα, οι οποίες δεν είναι κανονικές. Τους ρώτησα τι είναι; Μου είπαν ότι γίνονται ενάντια στα ιδρύματα, κατά πλειοψηφία ενάντια στις εκκλησίες και στα θρησκευτικά ιδρύματα. Όταν ερευνήσαμε το θέμα, είδαμε κάτι πολύ άσχημο και κωμικό. Από το 1980, δηλαδή από το πραξικόπημα της 12ης Σεπτεμβρίου, έγιναν 300 αγωγές κατά του Χριστού. Έχετε ακούσει κάτι τέτοιο ποτέ σας; Έχω στα χέρια μου κάποια αντίγραφα από αυτές τις αγωγές. Δηλαδή το κράτος έχει κάνει αγωγές κατά του Χριστού, της Μαρίας, των αγγέλων που υπάρχουν και στη θρησκεία μας. Πώς τις έκανε;
Στην εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τα ακίνητα χαρίζονταν στις εκκλησίες ανάλογα με τον άγιο που ανήκανε. Παραδείγματος χάριν, σύμφωνα με το δόγμα της εκκλησίας, ονομαζόταν η εκκλησία ως Μαρία της Μπεντάς ή Μαρία η σύζυγος του Οβαχίμ. Τότε το κτηματολόγιο στέλνει μια επιστολή στο αστυνομικό τμήμα και στην επιστολή γράφει ότι δεν μπορεί να βρει τη Μαρία της Μπεντάς. Το αστυνομικό τμήμα βγάζει μια ανακοίνωση για το 1981-82-83 και λέει ότι δεν βρίσκουν και αυτοί τη Μαρία της Μπέντας. Η ανακοίνωση αυτή κρέμεται στο τμήμα για 6 μήνες. Με βάση την ανακοίνωση αυτή γίνεται αγωγή και το δικαστήριο παίρνει απόφαση για την κήρυξη σε αφάνεια. Τέτοιες αποφάσεις έχουν παρθεί και για το Χριστό και τη Μαρία. Το δικαστήριο σύμφωνα με την απόφαση αυτή ορίζει τον μεσεγγυητή και μετά μεταβιβάζει το ακίνητο στο Θησαυροφυλάκιο. Όταν βρήκα κάποιο αντίγραφό για αυτό, ένιωσα έκπληξη και μετά είδα ότι οι συνολικοί αριθμοί των αγωγών φθάνουν τις 300. Έχουν γίνει αγωγές για καταστήματα, σπίτια, κτίρια και για οποιοδήποτε ακίνητο ανήκει στις εκκλησίες. Τα ιδρύματα ξέρουν πολύ καλά, ξέρουν ποια είναι η Μαρία της Μπεντάς ή η Μαρία σύζυγος του Οβαχίμ. Διότι έτσι γραφόταν και στα αρχεία των Οθωμανών. Τα ιδρύματα τα ξέρουν αυτά. Είναι αδύνατον να μην ξέρουν τα δικαστήρια και το κτηματολόγιο ότι η Μαρία της Μπεντάς ή η Μαρία σύζυγος του Οβαχίμ είναι η Παναγία και δεν είναι απλοί πολίτες. Παριστάνουν ότι δεν το γνωρίζουν αυτό και έτσι με δικαστικές αποφάσεις κατασχέθηκαν περίπου 300 ακίνητα τα οποία ανήκουν στα ιδρύματα των εκκλησιών. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχω στο εφετείο συνεχίζονται δύο δίκες και μόνο οι δίκες αυτές από τις 300 δεν έχουν ολοκληρωθεί. Αυτό είναι κάτι ενδιαφέρον. Είναι μια επιχείρηση ντροπής για τη χώρα που ζω και βρίσκεται σε κωμική κατάσταση.
-Μπορείτε να μας δώσετε πληροφορίες όσον αφορά το βιογραφικό του Οκτάι Ενγκίν. Ιδιαίτερα μπορείτε να μας μιλήσετε για την συνάντηση που είχατε μαζί του;
Ο Οκτάϊ Ενγκίν δεν ομολόγησε ποτέ ότι πήρε μέρος στη βομβιστική ενέργεια. Αλλά υπήρχαν πολλά παράδοξα σημεία μεταξύ των συνεντεύξεων που έδωσε σε μένα και σε άλλους δημοσιογράφος. Ούτως ή άλλως είναι αδύνατον να τον πιστεύεις. Είδα έναν καχύποπτο και ανήσυχο Οκτάι Ενγκίν. Ο Οκτάι Ενγκίν έχει εξηγήσεις για όλα τα συμβάντα. Μετά από μικρό χρονικό διάστημα από τη σύλληψή του αφέθηκε ελεύθερος και, όπως μάθαμε μετά, οι ελληνικές αρχές λένε ότι κάνανε λάθος. Μετά φεύγει από την Ελλάδα περνώντας τα ελληνοτουρκικά σύνορα με τα πόδια σε μία περίοδο που έχουμε ψυχρό πόλεμο και γίνεται αυστηρή φύλαξη των συνόρων και υπάρχουν ναρκοπέδια.
Συλλαμβάνεται μαζί με το φίλο του. Κατά τη διάρκεια της πρώτης ανάκρισης ο ένας κατηγορεί τον άλλον. Νομίζω λέγεται Χασάν ο φίλος του. Κατηγορεί τον Χασάν. Και ο Χασάν λέει το όνομα του Οκτάι Ενγκίν. Όταν ρωτήθηκε από τους δημοσιογράφους για αυτό το γεγονός λέει ότι φοβήθηκαν και πανικοβλήθηκαν. Είναι δύσκολο να ομολογεί κάποιος μια βομβιστική ενέργεια τόσο εύκολα - εάν δεν έχει υποστεί βασανιστήρια-, εάν πράγματι δεν το έχει κάνει. Μετά τον ρωτάνε τη σχέση του με την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών και δίνει εύκολες εξηγήσεις και γι'αυτή τη σχέση. Παραδείγματος χάριν, λέει ότι σπούδασε στην Ελλάδα, στη Νομική, μέχρι το πρώτο έτος και φτάνοντας στην Τουρκία έγινε δεκτή η εγγραφή του στη Νομική. Δηλαδή ακόμα και μετά από πολλά χρόνια καταφέρνει να μπει σε ένα πανεπιστήμιο στην Τουρκία, το οποίο σε κανονικές συνθήκες είναι δύσκολο. Επίσης, κι ενώ δεν μπορεί να παρουσιάσει ούτε ένα χαρτί για την επιτυχία του στο πρώτο έτος της Νομικής στην Ελλάδα, ξεκινάει να σπουδάζει στο δεύτερο έτος της Νομικής στην Τουρκία. Μόλις τελειώνει τη Νομική Σχολή διορίζεται ως τοπικός αξιωματούχος και μετά από αυτό το αξίωμα μπαίνει στη Γενική Διεύθυνση Ασφάλειας. Από κει περνά στην Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών. Κατηγορείται ένας άνθρωπος σε μια ξένη χώρα για μια βίαιη ενέργεια, για μια τρομοκρατική ενέργεια, συλλαμβάνεται εκεί και μετά ξεφεύγει. Έχετε δίκιο και όλα αυτά είναι ίδια. Αλλά τελικά καταζητείται σε μια ξένη χώρα για ένα έγκλημα. Το έτος 1955-56. Νομίζω ότι η μετεγγραφή του από το τοπικό αξίωμα στη Διεύθυνση Ασφάλειας γίνεται μετά, μάλλον το 1960. Δε μου φαίνεται λογικό να γίνει δεκτός αυτός ο άνθρωπος σε μια Υπηρεσία, η οποία είναι αρμόδια για την ασφάλεια στη δεκαετία του '60. Και όταν τον ρωτάνε γι'αυτό το γεγονός λέει το εξής: «εγώ δεν έχω κανένα νομικό πρόβλημα». Αλλά εκείνη τη στιγμή καταζητείται στην Ελλάδα. Δε μου φαίνεται λογικό να γίνει δεκτός κάποιος άνθρωπος ως στέλεχος της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών και της Διεύθυνσης Ασφάλειας. Είναι δύσκολο για την ασφάλεια και την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών να δεχτεί κάποιον στην Υπηρεσία, αν δεν είχε κάποια σχέση με αυτόν στο παρελθόν. Νομίζω ότι αυτό είναι αντίθετο και με τον κανονισμό της Υπηρεσίας αυτής.
Κατά τη φυγή του βοηθήθηκε από κάποιο πολίτη της Ελλάδας. Τώρα θυμήθηκα ότι ο Ενγκίν μιλάει και γι'αυτόν τον Έλληνα. Τον ρωτήσαμε και γι'αυτόν. Δίνει ένα όνομα έλληνα πολίτη και λέει ότι τον κορόιδεψε. Φανταστείτε ότι έχουν προκληθεί τα γεγονότα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου, συμβαίνει ένα ανακάτεμα τρομερό, και είναι ο πλέον καταζητούμενος άνθρωπος στην Ελλάδα, συναντάει έναν απλό έλληνα πολίτη, του λέει ένα απλό ψέμα και τον κοροϊδεύει και παίρνει έτσι βοήθεια από αυτόν. Όταν λέει αυτά δείχνει ότι τα λέει και τα πιστεύει, αλλά είναι αδύνατον να συνέβησαν έτσι τα πράγματα. Εκείνη τη στιγμή έχει αφεθεί ελεύθερος και αργότερα καταζητείται, είναι ο πλέον καταζητούμενος άνθρωπος, δίνει ένα απλό όνομα σαν ένας απλός πολίτης, κοροϊδεύει τον Έλληνα και ξεφεύγει. Και πολύ πιθανόν εκείνη τη στιγμή στα σύνορα έχουν το όνομά του. Αυτά δε μου φαίνονται πολύ πειστικά.
Αλέξανδρος Μαζαράκης
(Πρόεδρος Ένωσης Κωνσταντινουπολιτών)
(Πρόεδρος Ένωσης Κωνσταντινουπολιτών)
Εκείνο το βράδυ, δεν έμεινε κατάστημα για κατάστημα που να μην έχει λεηλατηθεί. Τους λέγαμε «τσαπουντσούδες», δηλαδή άνθρωποι πολλών κατηγοριών χωρίς να έχουν θέμα αξιοπρέπειας, οι οποίοι γυρνούσαν, έσπαγαν ένα μαγαζί, φορούσαν τσαρούχια, έβγαζαν τα τσαρούχια, έβαζαν παπούτσια αν ήταν κατάστημα που πουλούσε παπούτσια, φορούσαν τα παπούτσια, πετούσαν και τα άλλα στον δρόμο και έφευγαν. Πήγαιναν σε κάποιο κατάστημα που είχε τρόφιμα έτρωγαν καλά καλά, ό,τι περίσσευε στο δρόμο κι αυτά. Πήγαιναν σε άλλα που είχαν ενδύσεις, ντυνόντουσαν ωραία-ωραία, πετούσαν τα υπόλοιπα στον δρόμο, σπάσανε, ρημάξανε, καταστρέψανε σχεδόν το ¼ των εκκλησιών που υπήρχανε στην Κωνσταντινούπολη, τα ρημάξανε όλα.
~Πως όμως οργανώθηκε αυτή η καταστροφή;
Ήταν οργανωμένη η καταστροφή τουλάχιστον 4-5 μήνες. Από τα τζαμιά τους, από γενικώς κάτι μυστικές συνεδριάσεις που κάνανε εκεί ορισμένοι το είχανε ετοιμάσει το πράγμα. Οπότε μόλις θα γίνει εδώ στη Θεσσαλονίκη το θέμα, ούτως ώστε να δράσουν αμέσως. Υπήρχαν και μια δυο εφημερίδες οι οποίες έβγαλαν μια δεύτερη έκδοση, η οποία έλεγε ότι αυτή τη στιγμή καίγεται το σπίτι του εθνικού μας ηγέτη και τα λοιπά, μας το καίνε οι Έλληνες και αφού μας το καίνε αυτοί πρέπει να τους κάψουμε κι εμείς αυτούς. Ήταν ωραίο, καλά σκηνοθετημένο το όλο θάμα και έγιναν αυτά τα γεγονότα, τα οποία ήταν και η πρώτη, η απαρχή του να φύγει η Ρωμιοσύνη από την Πόλη. Το ξεκίνημα της ήταν. Δεν ήταν όμως το μεγάλο χτύπημα. Διότι μετά τα γεγονότα, τα πράγματα πάλι πήραν κάποια καλή τροπή...Κακή τροπή...Όχι, καλή τροπή πήραν. Μετά το '55 κι ύστερα, '56-'57, έγινε ό,τι έγινε.
~Να σας ρωτήσω κάτι. Σε σχέση με το πογκρόμ και την καταστροφή εκείνο το βράδυ του Σεπτεμβρίου. Πως ήξεραν και ξεχώριζαν τα ελληνικά καταστήματα;
Αυτά είχαν υποσημειωθεί κατ'αρχήν με ένα «Χ», ένα σταυρό, μερικά που ήταν άγνωστα. Όταν ήταν οι ελληνικές συνοικίες που ήμασταν ατόφιοι Έλληνες εκεί, δεν χρειαζότανε να τα ξέρουν, αν υπήρχαν και 5-10 Τούρκοι εκεί πέρα, καθόντουσαν στα σπίτια τους μέσα και έλεγαν «μην το πειράξετε αυτό, είναι δικό μας σπίτι». Κι έτσι από εκεί δεν υπήρχε πρόβλημα. Για τα άλλα που ήταν μεικτά, εκεί είχαν γίνει ορισμένες σημάνσεις στα σπίτια τα οποία έδειχναν ποιο είναι...
~Εσείς το είχατε καταλάβει ότι είχαν βάλει «Χ»;
Δεν ήταν στα δικά μας, τα ατόφια μέρη που μέναμε. Μεμονωμένες περιοχές, όπως κι εδώ που βλέπουμε σε κάποια σπίτια κάποιο σήμα, τι θα πει, ότι κάτι συμβαίνει; Δεν το περιμέναμε. Δηλαδή ήταν κάτι που δεν το είχαμε φανταστεί καν.
~Όσα κατέστρεψαν αυτοί οι χαμηλού αξιοπρέπειας και ηθικής που μου είπατε ήταν συμπολίτες σας, δηλαδή, ήταν απ' την Πόλη;
Εις την Πόλη τα τελευταία χρόνια είχαν έρθει αρκετοί τέτοιοι τύποι. Είχαν έρθει και μερικοί από την Βουλγαρία, τη Ρωσία, από πάνω, απ'το Ανατολικό μπλοκ, μερικοί που δεν είχαν καλές σχέσεις εκεί, είχαν έρθει και αυτοί εκεί, πρόσφυγες. Αυτοί οι πρόσφυγες που είχαν έρθει από το Ανατολικό μπλοκ συν αυτοί που είχαν έρθει απ'την Ανατολή των μη αξιοπρεπών έτσι ανθρώπων. Και κάτι τελευταία στιγμή που κινητοποιήθηκαν, γιατί κινητοποιήθηκε ένας όχλος από την περιφέρεια της Πόλης. Και αυτός μαζί έδρασε εκείνο το βράδυ.
~Δηλαδή, δώστε μου την εικόνα, εσείς πήγατε με τον πατέρα σας την επόμενη μέρα στο μαγαζί;
Ε, ναι. Τα πράγματα ήταν στο δρόμο, ένα πράγμα χωρίς συζήτηση. Δεν συζητιέται. Τι να δει κανείς, τι να δει; Δεν πατούσες κάτω, στη γη δεν πατούσες, στο δάπεδο, υπήρχαν αφημένα πράγματα περίπου 60-70 πόντους. Ήταν πάνω από το δάπεδο του δρόμου.
~Λεηλασίες υπήρχαν;
Λεηλασίες υπήρχαν. Σας είπα, υπήρχαν λεηλασίες παραπάνω στα είδη διατροφής, όχι διατροφής, στα είδη ενδύσεως, υποδήσεως και κάτι άλλα πολύτιμους λίθους και τέτοια. Τα άλλα τι να πάρεις, που να τα κουβαλήσεις; Να πάρεις τρόφιμα, που να τα βάλεις;
Τα ψυγεία, έσπαγαν τις βιτρίνες των καταστημάτων, αυτά τα έσπαγαν και έφευγαν. Διότι κατά τις 12 με 1 τη νύχτα κηρύχθηκε ο στρατιωτικός νόμος και με αυτό σταμάτησε.
~Άργησε κατά τη γνώμη σας να κηρυχθεί ο στρατιωτικός νόμος;
Να σας πω, σε τέτοιες περιπτώσεις ώσπου να κηρυχθεί νόμος, δηλαδή εκεί δεν μπορώ να πω ότι άργησε ή δεν άργησε διότι αυτές είναι διαδικασίες χρονοβόρες ώσπου να γίνει αυτό. Να μην πούμε ότι ήταν σκόπιμο και αυτό, δεν μπορώ να το πω κι αυτό το πράγμα.
~Να σας ρωτήσω, μου είπατε προηγουμένως ότι σε σχέση μ'αυτό ότι οι εκκλησίες καταστράφηκαν.
Πολλές εκκλησίες. Πολλές. Βέβαια, αυτή τη στιγμή δεν έχω υπόψη μου πόσες, αλλά πάρα πολλές εκκλησίες. Αλλά οι βασικές μας εκκλησίες η Αγία Τριάδα του Πέρα, η Παναγία του Πέρα, στο Φελίκιο η άλλη η εκκλησία και πολλές άλλες εκκλησίες κάτω στην παλιά πόλη που λέμε ή στο Φανάρι, όλες οι εκκλησίες σχεδόν εκτός του Πατριαρχείου, το οποίο το είχαν έτσι υπό περιορισμό και δεν τους άφησαν να πάνε. Διότι είχανε και Πατριάρχη τον μακαριστό τον Αθηναγόρα, ο οποίος ήταν και φίλος των Αμερικανών και είχε έρθει, δεν ξέρω αν το θυμάστε, με το αεροπλάνο του Τρούμαν είχε έρθει στην Κωνσταντινούπολη όταν εξελέγη Πατριάρχης και υπήρχε κάποια αυτή και δεν τον πειράξανε.
~Τι έγινε τότε; Για πείτε μου τα γεγονότα το Σεπτέμβριο, 6 Σεπτεμβρίου.
Υπήρχε το σύνθημα και η οργάνωση «Ετοιμασμένοι». Ότι όταν θα εκραγεί μια βόμβα στο προξενείο της Θεσσαλονίκης της Τουρκίας, το οποίο θεωρούνε ως δήθεν οικία όπου γεννήθηκε ο Κεμάλ, να ερεθιστούν τα πλήθη και να εκδηλωθούν εναντίον των Ελλήνων και να θεωρηθεί δικαιολογημένη η προσπάθεια. Έτσι εγώ στις 6 Σεπτεμβρίου ώρα 1 παίρνω ένα τηλεφώνημα από το Πατριαρχείο. Με τηλεφωνεί ο Γιάννης, ο κλητήρας και οδηγός του Πατριάρχου. Και λέει ότι ο Πατριάρχης άκουσε στο ραδιόφωνο, στο BBC έπεσε βόμβα στο τουρκικό προξενείο από τους Έλληνες. Λέω: «Δεν ξέρω τίποτα...». Με θεωρούσαν ως ανταποκριτή της Μακεδονίας. «Να μάθω». Παίρνω τηλέφωνο τον αείμνηστο Ιωάννη Ιωαννίδη να μάθω. Τον παίρνω τηλέφωνο, μου λέει «δεν έχω υπόψη μου, να ρωτήσω την αστυνομία». Ρωτάει την αστυνομία και η αστυνομία δεν είχε υπόψη της, αλλά στέλνει φύλακες γύρω από το προξενείο μήπως προλάβει κάτι το οποίον έμελλε να γίνει. Έτσι παίρνω τον Πατριάρχη και του λέω «δεν έγινε τίποτα».
Αλλά αυτό αποδεικνύει ότι η Αγγλία το είχε προσχεδιασμένο το σχέδιό της. Και είχε δώσει πληροφορίες στο BBC ότι θα γίνει η ώρα 1 η έκρηξη. Ενώ ο Χασάν, αυτός ο κλητήρας του τουρκικού προξενείου της Θεσσαλονίκης, δεν έκανε την έκρηξη και η έκρηξη έγινε η ώρα 6. Και η ώρα 5 στην Τουρκία η «Istanbul Express» με καμουφλαρισμένο το κτίριο του τουρκικού προξενείου της Θεσσαλονίκης, βομβαρδισμένο, κυκλοφόρησε στην Πόλη με τον τίτλο «Οι βάρβαροι εχθροί μας Έλληνες, έβαλαν βόμβα στο σπίτι του πατέρα μας. Γι'αυτό πρέπει και εμείς να λάβουμε τα μέτρα μας». Και κυκλοφόρησε η εφημερίδα. Αυτό είναι ένα σημείο που αποδεικνύει ότι πράγματι οι Άγγλοι ενήργησαν για τα γεγονότα.
Και εγώ η ώρα 5, πιο νωρίς βρισκόμουνα σε μία περιοχή που λέγεται Τοπαμάς. Εκεί είδα στρατιωτικά αυτοκίνητα από τα οποία έβγαιναν άνθρωποι με πολιτικοί ενδυμασία. Και άλλο αυτοκίνητο με άλλους στους οποίους έδιναν σιδερένιους λοστούς, αλυσίδες μεγάλες, έργα διαρρήξεως και άλλα πράγματα και τους έλεγαν θα κατευθυνθείτε στην πλατεία Ταξίμ, από εκεί θα πάρετε οδηγίες τι πρέπει να κάνετε. Όταν ήκουσα αυτό, λέω εγώ: «πρέπει να κάνω το καθήκον μου σαν δημοσιογράφος Έλληνας». Επειδή βέβαια ήταν φορτισμένη η ατμόσφαιρα εναντίων της ρωμιοσύνης με τα δημοσιεύματα των τουρκικών εφημερίδων και τον λόγο τον οποίον είχε βγάλει ο Μεντέρες στο Λιμάν Λοκαντασίρ, είπα «εδώ κάτι θα συμβεί». Έτσι πήγα στο γραφείο μου, πήρα τη μηχανή μου και κατευθύνθηκα και εγώ στην πλατεία Ταξίμ. Εκεί τι να δω; Πλήθος συγκεντρωμένο και απ'όλα τα μέρη της Πόλης να συγκεντρώνονται και να υπάρχουν οι πύρινοι λόγοι εναντίων της Ελλάδος και με τον βασικό στόχο να λένε «να καταστρέψετε τη ρωμιοσύνη».
Έτσι, κατά τις 6.30-6.45, αρχίζει η καταστροφή. Καταστρέφουνε πρώτα, το καφενείο «Επτάλοφος» που υπήρχε εκεί στην Σοατία. Δεν άφησαν τίποτα όρθιο. Τα πάντα έσπασαν. Εκεί υπήρχε και ένα παντοπωλείο, του οποίου ήταν ιδιοκτήτης ένας ρωμιός μεσήλικας με την γυναίκα του. Τους κακοποίησαν, τους έβγαλαν έξω και ερήμωσαν το κατάστημα, πέταξαν τα υπάρχοντα μέσα εις τον δρόμο και όλα έμειναν καταστραμμένα. Επίσης πήγανε στην εκκλησία την Αγία Τριάδα που είναι εκεί κοντά και δεσπόζει της πλατείας του Ταξίμ και άρχισαν να βάζουνε φωτιά. Μάζεψαν όλα τα ξύλινα αντικείμενα του ναού, βεβήλωσαν το ιερό, έκοψαν τα χέρια του Χριστού, κατέστρεψαν την Παναγία και τον Ιωάννη και έβαλαν δυναμίτιδα για να καταστρέψουν την εκκλησία. Αλλά η δυναμίτιδα δεν κατεστράφη. Κατόπιν κατευθύνθηκαν στο παρθεναγωγείο Ζαππείου το οποίο κατέστρεψαν. Και ερήμωσαν και το άγαλμα του Ζάππα, το γκρέμισαν.
Αυτά όλα τα είδα και τα έζησα και τότε δεν είχαμε ούτε φλας, ούτε πράγματα εκείνη την εποχή, μηχανές μαυρόασπρες. Και κατόπιν άρχισαν να παίρνουνε όλα τα καταστήματα της οδού Σταυροδρομίου. Οι ομάδες ήσαν 7. Η πρώτη ομάδα διέρυγνε τα καταστήματα, άνοιγε τα καταστήματα. Η δεύτερη ομάδα εισέρχετο μέσα και πέταγε και διέλυε κάθε πράγμα που βρισκόταν μέσα. Η Τρίτη ομάδα ξεκαθάριζε τα περισσότερα κι ότι απέμεινε, ώστε τα καταστήματα έμειναν με τους 4 τοίχους τους. Τα δε εμπορεύματα ήσαν όλα στο δρόμο. Ο δρόμος έφτασε περίπου ένα μέτρο, ενάμιση μέτρο και δεν μπορούσε κανείς να περάσει πάνω από τα εμπορεύματα. Τα εμπορεύματα βέβαια δεν ήσαν μόνο πεταμένα αλλά και κατεστραμμένα. Είχαν τέτοια οργάνωση ώστε να καταστρέφουν το εμπόρευμα. Τα δε κοσμηματοπωλεία όλα λεηλατήθηκαν. Τα δε καταστήματα που πουλούσαν παπούτσια, έβγαλαν τα παπούτσια τα παλιά και φορούσαν καινούρια. Διότι την άλλη μέρα τα είδαμε τα παπούτσια τα βρώμικα εκεί πέρα. Επίσης, στα καταστήματα που υπήρχαν ενδύματα παίρνανε τα ενδύματα, ντυθήκανε και αφήνανε τα ρούχα τους τα παλιά. Τα σκισμένα και τα βρώμικα. Και ούτω καθεξής.
Μέσα σε έξι ώρες κατέστρεψαν 4200 μαγαζιά και 2000 σπίτια. Κατέστρεψαν εργοστάσια, μηχανουργία, εφημερίδες, σχολεία, ξενοδοχεία κάθε είδους εμπορικό κατάστημα υπέστη καταστροφή. Ζαχαροπλαστεία. Τώρα ερχόμαστε σε άλλη περίοδο, στην περίοδο των εκκλησιών. Όλες οι εκκλησίες βεβηλώθηκαν. Όλες οι εκκλησίες κατεστράφησαν. 40 εκκλησίες κάηκαν. Τα μεγάλης αξίας κειμήλια των εκκλησιών έχουνε... Οι εκκλησίες όλες κατεστράφησαν. Από αυτές οι 40 κάηκαν. Ολοσχερώς. Οι άλλες εκκλησίες βεβηλώθηκαν. Μεγάλης αξίας κειμήλια, ιερές εικόνες τεραστίας αξίας επιτάφιοι Βυζαντινοί, κεντημένοι με χρυσό και άργυρο, έχουν εξαφανιστεί ή έχουν καεί. Κανείς δεν ξέρει τι έχουνε γίνει.
Επίσης, το μεγάλο και τρομερό έγκλημα το οποίο δεν πιστεύω εγώ να έγινε στην ιστορία που έχουμε διαβάσει, να έγινε στον κόσμο. Στα νεκροταφεία. Όλα τα νεκροταφεία, όλων των κοινοτήτων υπέστησαν καταστροφές. Οι σταυροί των τάφων όλοι καταστράφηκαν. Οι τάφοι κατεστράφησαν. Μεγάλοι καταστροφή έγινε στο μεγάλο νεκροταφείο του Βαλουκλίου που είναι θαμμένοι οι Πατριάρχες και οι μεγάλοι ευεργέτες. Εκεί άνοιξαν τους τάφους, πέταξαν τα οστά, κατέστρεψαν τους τάφους και το μεγαλύτερο κακό έγινε εις τους τάφους του νεκροταφείου Σισλί, της περιοχής του Πέρα. Το νεκροταφείο Σισλί ήταν ένα μουσείο από μνημεία και μαυσωλεία, το οποίο μόλις μπήκαν αυτοί κατέστρεψαν κάτι το οποίο, καλλιτέχνημα. Σταυρούς και λοιπά. Κατέστρεψαν την εκκλησία και την έκαψαν. Κατέστρεψαν το οστεοφυλάκιο και το έκαψαν. Τα δε οστά τα οποία βρισκόντουσαν έξω και οι νεκροκεφαλές, τις κλωτσοβολούσανε. Επίσης το πιο μακάβριο, το πιο μακιαβελικό θέμα είναι..έχουν ξεθάψει νεκρούς και τους έχουν μαχαιρώσει. Αυτά που σας λέω τα έχω φωτογραφίσει όλα στο βιβλίο μου «Η Σταύρωση του Χριστιανισμού». Και όλα δείχνουν όλη την καταστροφή στο νεκροταφείο του Σισλί στους Πατριαρχικούς τάφους. Στο Μπατρικί επίσης έχουν θανατωθεί 22 άνθρωποι μεταξύ των οποίων ο ηγούμενος, ο καλόγερος του Βαρουκλί κάηκε με το κτίριο αλλά δεν ευρέθησαν τίποτα από τα οστά του. Επίσης τον Ευάγγελο, τον άλλον μοναχό, του σταύρωσαν τα χέρια, όπως σταύρωσαν τον Χριστό. Αυτά τα έχω βγάλει φωτογραφία, τα χέρια του στο βιβλίο μου μέσα.
~Αυτά τα είδα εγώ στο βιβλίο σας, έχω διαβάσει και τις λεζάντες, είδα προσεχτικά και τις φωτογραφίες και είναι πραγματικά συγκλονιστικά. Αυτοί οι άνθρωποι πώς ήξεραν ποιους να χτυπήσουν;
Αυτά τα είχαν προμελετημένα όπως σας είπα. Από το 54 άρχισαν και κατέγραφαν τα καταστήματα, τα σπίτια και όλα τα πράγματα. Αυτό, η ταπεινή μου γνώμη δίνει ότι η Τουρκία μες στην ψυχή της είναι βάρβαρος. Διότι αυτά τα εγκλήματα δεν μπορούν να γίνονται με ανθρώπους οι οποίοι είναι άνθρωποι που έχουν ανθρωπιά. Να πηγαίνεις να καταστρέφεις τους τάφους. Τι σου φταίνε οι τάφοι; Τι σου φταίνε οι νεκροκεφαλές να τις κάνεις ποδόσφαιρο; Τι σου φταίνε οι νεκροί να τους μαχαιρώνεις; Ποιος άνθρωπος μπορεί να το κάνει αυτό; Η βαρβαρότητα αυτή, η αγριότητα, ο μακιαβελισμός είναι σε τέτοιο βαθμό που για μένα κάναμε υπομονή, τι μπορούσαμε να κάνουμε; Ζούσαμε σε ένα τέτοιον κόσμο.
~Αυτός που έβαλε την βόμβα στο υποτιθέμενο σπίτι του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη, ποιος ήτανε;
Ήτανε ο Χασάν. Ο Αχμέτ Εϊγκίν έφερε τη βόμβα από το τουρκικό προξενείο της Κομοτηνής στο προξενείο της Θεσσαλονίκης. Και εκεί τη βόμβα την άναψε ο κλητήρας του προξενείου. Όλοι μυημένοι και οι δύο. Και ο Εϊγκίν και ο Χασάν ήσαν Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης. Και αυτούς όλους η ελληνική αστυνομία τους συνέλαβε. Ήτανε στα δικαστήρια. Αλλά η κυβέρνηση, δυστυχώς, του Καραμανλή έδωσε την ελευθερία τότε, στον τότε Τούρκο πρέσβη, να επισκεφτεί τον Εϊγκίν. Και τον Εϊγκίν τον πήρε και τον έβαλε πίσω από το μπαγκάζ του και τον πέρασε απ' τα σύνορα. Και πήγε στην Τουρκία και τον έχουν, τώρα είναι, νομάρχης της Καισαρείας. Αυτά είναι τα κατορθώματα των Ελλήνων.
Αλλά αυτό αποδεικνύει ότι η Αγγλία το είχε προσχεδιασμένο το σχέδιό της. Και είχε δώσει πληροφορίες στο BBC ότι θα γίνει η ώρα 1 η έκρηξη. Ενώ ο Χασάν, αυτός ο κλητήρας του τουρκικού προξενείου της Θεσσαλονίκης, δεν έκανε την έκρηξη και η έκρηξη έγινε η ώρα 6. Και η ώρα 5 στην Τουρκία η «Istanbul Express» με καμουφλαρισμένο το κτίριο του τουρκικού προξενείου της Θεσσαλονίκης, βομβαρδισμένο, κυκλοφόρησε στην Πόλη με τον τίτλο «Οι βάρβαροι εχθροί μας Έλληνες, έβαλαν βόμβα στο σπίτι του πατέρα μας. Γι'αυτό πρέπει και εμείς να λάβουμε τα μέτρα μας». Και κυκλοφόρησε η εφημερίδα. Αυτό είναι ένα σημείο που αποδεικνύει ότι πράγματι οι Άγγλοι ενήργησαν για τα γεγονότα.
Και εγώ η ώρα 5, πιο νωρίς βρισκόμουνα σε μία περιοχή που λέγεται Τοπαμάς. Εκεί είδα στρατιωτικά αυτοκίνητα από τα οποία έβγαιναν άνθρωποι με πολιτικοί ενδυμασία. Και άλλο αυτοκίνητο με άλλους στους οποίους έδιναν σιδερένιους λοστούς, αλυσίδες μεγάλες, έργα διαρρήξεως και άλλα πράγματα και τους έλεγαν θα κατευθυνθείτε στην πλατεία Ταξίμ, από εκεί θα πάρετε οδηγίες τι πρέπει να κάνετε. Όταν ήκουσα αυτό, λέω εγώ: «πρέπει να κάνω το καθήκον μου σαν δημοσιογράφος Έλληνας». Επειδή βέβαια ήταν φορτισμένη η ατμόσφαιρα εναντίων της ρωμιοσύνης με τα δημοσιεύματα των τουρκικών εφημερίδων και τον λόγο τον οποίον είχε βγάλει ο Μεντέρες στο Λιμάν Λοκαντασίρ, είπα «εδώ κάτι θα συμβεί». Έτσι πήγα στο γραφείο μου, πήρα τη μηχανή μου και κατευθύνθηκα και εγώ στην πλατεία Ταξίμ. Εκεί τι να δω; Πλήθος συγκεντρωμένο και απ'όλα τα μέρη της Πόλης να συγκεντρώνονται και να υπάρχουν οι πύρινοι λόγοι εναντίων της Ελλάδος και με τον βασικό στόχο να λένε «να καταστρέψετε τη ρωμιοσύνη».
Έτσι, κατά τις 6.30-6.45, αρχίζει η καταστροφή. Καταστρέφουνε πρώτα, το καφενείο «Επτάλοφος» που υπήρχε εκεί στην Σοατία. Δεν άφησαν τίποτα όρθιο. Τα πάντα έσπασαν. Εκεί υπήρχε και ένα παντοπωλείο, του οποίου ήταν ιδιοκτήτης ένας ρωμιός μεσήλικας με την γυναίκα του. Τους κακοποίησαν, τους έβγαλαν έξω και ερήμωσαν το κατάστημα, πέταξαν τα υπάρχοντα μέσα εις τον δρόμο και όλα έμειναν καταστραμμένα. Επίσης πήγανε στην εκκλησία την Αγία Τριάδα που είναι εκεί κοντά και δεσπόζει της πλατείας του Ταξίμ και άρχισαν να βάζουνε φωτιά. Μάζεψαν όλα τα ξύλινα αντικείμενα του ναού, βεβήλωσαν το ιερό, έκοψαν τα χέρια του Χριστού, κατέστρεψαν την Παναγία και τον Ιωάννη και έβαλαν δυναμίτιδα για να καταστρέψουν την εκκλησία. Αλλά η δυναμίτιδα δεν κατεστράφη. Κατόπιν κατευθύνθηκαν στο παρθεναγωγείο Ζαππείου το οποίο κατέστρεψαν. Και ερήμωσαν και το άγαλμα του Ζάππα, το γκρέμισαν.
Αυτά όλα τα είδα και τα έζησα και τότε δεν είχαμε ούτε φλας, ούτε πράγματα εκείνη την εποχή, μηχανές μαυρόασπρες. Και κατόπιν άρχισαν να παίρνουνε όλα τα καταστήματα της οδού Σταυροδρομίου. Οι ομάδες ήσαν 7. Η πρώτη ομάδα διέρυγνε τα καταστήματα, άνοιγε τα καταστήματα. Η δεύτερη ομάδα εισέρχετο μέσα και πέταγε και διέλυε κάθε πράγμα που βρισκόταν μέσα. Η Τρίτη ομάδα ξεκαθάριζε τα περισσότερα κι ότι απέμεινε, ώστε τα καταστήματα έμειναν με τους 4 τοίχους τους. Τα δε εμπορεύματα ήσαν όλα στο δρόμο. Ο δρόμος έφτασε περίπου ένα μέτρο, ενάμιση μέτρο και δεν μπορούσε κανείς να περάσει πάνω από τα εμπορεύματα. Τα εμπορεύματα βέβαια δεν ήσαν μόνο πεταμένα αλλά και κατεστραμμένα. Είχαν τέτοια οργάνωση ώστε να καταστρέφουν το εμπόρευμα. Τα δε κοσμηματοπωλεία όλα λεηλατήθηκαν. Τα δε καταστήματα που πουλούσαν παπούτσια, έβγαλαν τα παπούτσια τα παλιά και φορούσαν καινούρια. Διότι την άλλη μέρα τα είδαμε τα παπούτσια τα βρώμικα εκεί πέρα. Επίσης, στα καταστήματα που υπήρχαν ενδύματα παίρνανε τα ενδύματα, ντυθήκανε και αφήνανε τα ρούχα τους τα παλιά. Τα σκισμένα και τα βρώμικα. Και ούτω καθεξής.
Μέσα σε έξι ώρες κατέστρεψαν 4200 μαγαζιά και 2000 σπίτια. Κατέστρεψαν εργοστάσια, μηχανουργία, εφημερίδες, σχολεία, ξενοδοχεία κάθε είδους εμπορικό κατάστημα υπέστη καταστροφή. Ζαχαροπλαστεία. Τώρα ερχόμαστε σε άλλη περίοδο, στην περίοδο των εκκλησιών. Όλες οι εκκλησίες βεβηλώθηκαν. Όλες οι εκκλησίες κατεστράφησαν. 40 εκκλησίες κάηκαν. Τα μεγάλης αξίας κειμήλια των εκκλησιών έχουνε... Οι εκκλησίες όλες κατεστράφησαν. Από αυτές οι 40 κάηκαν. Ολοσχερώς. Οι άλλες εκκλησίες βεβηλώθηκαν. Μεγάλης αξίας κειμήλια, ιερές εικόνες τεραστίας αξίας επιτάφιοι Βυζαντινοί, κεντημένοι με χρυσό και άργυρο, έχουν εξαφανιστεί ή έχουν καεί. Κανείς δεν ξέρει τι έχουνε γίνει.
Επίσης, το μεγάλο και τρομερό έγκλημα το οποίο δεν πιστεύω εγώ να έγινε στην ιστορία που έχουμε διαβάσει, να έγινε στον κόσμο. Στα νεκροταφεία. Όλα τα νεκροταφεία, όλων των κοινοτήτων υπέστησαν καταστροφές. Οι σταυροί των τάφων όλοι καταστράφηκαν. Οι τάφοι κατεστράφησαν. Μεγάλοι καταστροφή έγινε στο μεγάλο νεκροταφείο του Βαλουκλίου που είναι θαμμένοι οι Πατριάρχες και οι μεγάλοι ευεργέτες. Εκεί άνοιξαν τους τάφους, πέταξαν τα οστά, κατέστρεψαν τους τάφους και το μεγαλύτερο κακό έγινε εις τους τάφους του νεκροταφείου Σισλί, της περιοχής του Πέρα. Το νεκροταφείο Σισλί ήταν ένα μουσείο από μνημεία και μαυσωλεία, το οποίο μόλις μπήκαν αυτοί κατέστρεψαν κάτι το οποίο, καλλιτέχνημα. Σταυρούς και λοιπά. Κατέστρεψαν την εκκλησία και την έκαψαν. Κατέστρεψαν το οστεοφυλάκιο και το έκαψαν. Τα δε οστά τα οποία βρισκόντουσαν έξω και οι νεκροκεφαλές, τις κλωτσοβολούσανε. Επίσης το πιο μακάβριο, το πιο μακιαβελικό θέμα είναι..έχουν ξεθάψει νεκρούς και τους έχουν μαχαιρώσει. Αυτά που σας λέω τα έχω φωτογραφίσει όλα στο βιβλίο μου «Η Σταύρωση του Χριστιανισμού». Και όλα δείχνουν όλη την καταστροφή στο νεκροταφείο του Σισλί στους Πατριαρχικούς τάφους. Στο Μπατρικί επίσης έχουν θανατωθεί 22 άνθρωποι μεταξύ των οποίων ο ηγούμενος, ο καλόγερος του Βαρουκλί κάηκε με το κτίριο αλλά δεν ευρέθησαν τίποτα από τα οστά του. Επίσης τον Ευάγγελο, τον άλλον μοναχό, του σταύρωσαν τα χέρια, όπως σταύρωσαν τον Χριστό. Αυτά τα έχω βγάλει φωτογραφία, τα χέρια του στο βιβλίο μου μέσα.
~Αυτά τα είδα εγώ στο βιβλίο σας, έχω διαβάσει και τις λεζάντες, είδα προσεχτικά και τις φωτογραφίες και είναι πραγματικά συγκλονιστικά. Αυτοί οι άνθρωποι πώς ήξεραν ποιους να χτυπήσουν;
Αυτά τα είχαν προμελετημένα όπως σας είπα. Από το 54 άρχισαν και κατέγραφαν τα καταστήματα, τα σπίτια και όλα τα πράγματα. Αυτό, η ταπεινή μου γνώμη δίνει ότι η Τουρκία μες στην ψυχή της είναι βάρβαρος. Διότι αυτά τα εγκλήματα δεν μπορούν να γίνονται με ανθρώπους οι οποίοι είναι άνθρωποι που έχουν ανθρωπιά. Να πηγαίνεις να καταστρέφεις τους τάφους. Τι σου φταίνε οι τάφοι; Τι σου φταίνε οι νεκροκεφαλές να τις κάνεις ποδόσφαιρο; Τι σου φταίνε οι νεκροί να τους μαχαιρώνεις; Ποιος άνθρωπος μπορεί να το κάνει αυτό; Η βαρβαρότητα αυτή, η αγριότητα, ο μακιαβελισμός είναι σε τέτοιο βαθμό που για μένα κάναμε υπομονή, τι μπορούσαμε να κάνουμε; Ζούσαμε σε ένα τέτοιον κόσμο.
~Αυτός που έβαλε την βόμβα στο υποτιθέμενο σπίτι του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη, ποιος ήτανε;
Ήτανε ο Χασάν. Ο Αχμέτ Εϊγκίν έφερε τη βόμβα από το τουρκικό προξενείο της Κομοτηνής στο προξενείο της Θεσσαλονίκης. Και εκεί τη βόμβα την άναψε ο κλητήρας του προξενείου. Όλοι μυημένοι και οι δύο. Και ο Εϊγκίν και ο Χασάν ήσαν Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης. Και αυτούς όλους η ελληνική αστυνομία τους συνέλαβε. Ήτανε στα δικαστήρια. Αλλά η κυβέρνηση, δυστυχώς, του Καραμανλή έδωσε την ελευθερία τότε, στον τότε Τούρκο πρέσβη, να επισκεφτεί τον Εϊγκίν. Και τον Εϊγκίν τον πήρε και τον έβαλε πίσω από το μπαγκάζ του και τον πέρασε απ' τα σύνορα. Και πήγε στην Τουρκία και τον έχουν, τώρα είναι, νομάρχης της Καισαρείας. Αυτά είναι τα κατορθώματα των Ελλήνων.
ΑΠΟ ΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑΤΗΣ ΝΕΤ
πηγή
πηγή
Γιορτάζουμε σήμερα 7 Σεπτεμβρίου, ημέρα μνήμης του Αγίου Σώζοντος.
