Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσίν· μηδὲ βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αὐτοὺς ἐν τοῖς ποσὶν αὐτῶν, καὶ στραφέντες ῥήξωσιν ὑμᾶς.

Πέμπτη, Φεβρουαρίου 02, 2017

Ὁ πλανητάρχης

Αποτέλεσμα εικόνας για Ὁ πλανητάρχης

.           Ἐδῶ καὶ πάνω ἀπὸ ἕναν αἰώνα διάφορες ἀρχαιολογικὲς ἀποστολὲς ἔσκαψαν τὴν ἄμμο τῆς ἐρήμου, βρῆκαν χαλάσματα, ἔβγαλαν στὴν ἐπιφάνεια τὴ λαμπρὴ πύλη κι ἕνα τμῆμα ἀπὸ τὰ πανύψηλα τείχη τῆς Βαβυλώνας, πῆραν στὴ χώρα τους κάποια ἀπὸ τὰ πιὸ σημαντικὰ εὑρήματα καὶ ἔφυγαν. Ἡ τελευταία Γερμανικὴ ἀποστολὴ ὑπὸ τὸν Koldeway σταμάτησε τὸ 1912 τὸ ἔργο της. Ἡ ἔρημος ὅμως συνέχισε τὸ δικό της. Λίγα χρόνια ἀργότερα τὸ νεκρικὸ σάβανο τῆς ἄμμου εἶχε σκεπάσει καὶ πάλι τὰ πάντα.
.             Στὶς μέρες τῆς παντοδυναμίας του ὁ ὑπερφίαλος δικτάτορας Σαντὰμ Χουσεῒν προσπάθησε νὰ ξαναβγάλει τὸ πτῶμα τῆς Βαβυλώνας στὴν ἐπιφάνεια. Σκοπός του ἡ τουριστικὴ ἐκμετάλλευση, γι᾿ αὐτὸ ἡ ἀναστήλωση ἔγινε χωρὶς πιστότητα καὶ μὲ προκλητικὴ κακογουστιά. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἡ Οὐνέσκο ἀρνήθηκε νὰ τὴν ἀναγνωρίσει ὡς «μνημεῖο παγ­κόσμιας πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς». Ὅλες οἱ ἀνασκαφὲς προσπάθησαν νὰ ἀνακαλύψουν ἴχνη ἀπὸ τοὺς ὀνομαστοὺς «Κήπους τῆς Βαβυλώνας», ἕνα ἀπὸ τὰ ἑπτὰ θαύματα τοῦ ἀρχαίου κόσμου. Δὲν βρῆκαν ὅμως τίποτε. Οὔτε τὰ μεγαλοπρεπὴ ἀνάκτορα τοῦ Ναβουχοδονόσορα οὔτε τὸν φοβερὸ ναὸ τοῦ θεοῦ Μαρντούκ, κτισμένο πυραμιδοειδῶς σὲ 7 ἐπίπεδα – τὸν γνωστὸ «πύργο τῆς Βαβέλ» – τὸ ψηλότερο κτήριο τοῦ ἀρχαίου κόσμου.
Ὅλα ἔχουν χαθεῖ…
.             Κι ὅμως τότε ἡ Βαβυλώνα ἦταν κοσμοκρατορία. Τὰ πανύψηλα τείχη της – 50 μέτρων – τὴν καθιστοῦσαν ἀπόρθητη. Τὸ σχῆμα της ἦταν τετράγωνο καὶ κάθε πλευρά της εἶχε μῆκος περίπου 23 χιλιόμετρα. Ὑπῆρξε ἡ μεγαλύτερη πόλη ποὺ εἶχε κατασκευαστεῖ ποτὲ μὲ τείχη.
.             Ἡ δύναμή της τρομερή. Ἀπό ᾿δῶ τὰ στρατεύματά της ἀναχωροῦσαν καὶ λεηλατοῦσαν τοὺς λαούς. Ὁ Ναβουχοδονόσορας – πλανητάρχης τῆς ἐποχῆς – ἀκόντιζε πρὸς ἀνατολή, δύση, βορρᾶ καὶ νότο σκορπώντας τρόμο.
.             Ἐδῶ στὴν πλανηταρχιακὴ πόλη ἄφησε τὴν τελευταία του πνοὴ καὶ ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος. Μαζί του ἄρχισε νὰ σβήνει καὶ κείνη. Σταδιακὰ χάθηκε. Ἐξαφανίστηκε παντελῶς στὸν τάφο τῆς ἐρήμου. Δὲν κατοικήθηκε ποτὲ πιά.
.             Ἡ Βαβυλώνα! Ὁ Ναβουχοδονόσορας! Πλανητάρχης!
.             Χαμένοι… Θαμμένοι στὴν ἄμμο…

* * *

Ἄνθρωποι, ἀκοῦστε!
.             Ἀκοῦστε τὴν ἀλήθεια: Σκόνη οἱ πρόσ­καιροι κάτοικοι τῆς γῆς. Σκόνη τὰ ἔργα τους. Σκόνη καὶ ἔρημος. Καὶ οἱ μικροὶ καὶ οἱ μεγάλοι. Καὶ οἱ φτωχοὶ καὶ οἱ πλούσιοι. Καὶ οἱ γνωστοὶ καὶ οἱ ἄγνωστοι. Καὶ οἱ ἐπιφανεῖς καὶ οἱ ἀφανεῖς. Σκόνη καὶ οἱ πλανητάρχες τῆς ἱστορίας. «Εἷς χοῦς πάντες» (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, Ἔπη ἠθικά, ΚϚ´, PG 37, 853Α).
.             Σήμερα συνταράσσουν τὸν κόσμο, αὔ­­ριο δαγκώνουν τὸ χῶμα. Σήμερα ἀ­κοντίζουν πρὸς ἀνατολὴ καὶ δύση, πρὸς βορρᾶ καὶ νότο. Αὔριο ντύνονται τὸ σάβανο τοῦ θανάτου. Χάνονται καὶ αὐτοὶ καὶ οἱ κατακτήσεις τους.
.             Κατὰ τὸν καιρὸ τῆς παντοδυναμίας τους, ἀποθρασύνονται. Ὑψώνουν τὸ ἀ­νάστημά τους. Ἀπειλοῦν, ἀδικοῦν, καταπατοῦν τοὺς ἀδύναμους, ἀπομυζοῦν τὸν κόπο τους, πίνουν τὸ αἷμα τῶν παιδιῶν τους.
.             Κάποια στιγμὴ ὁ τροχὸς τῆς ἱστορίας γυρίζει ἀμείλικτος, τοὺς παίρνει ἀποκάτω, τοὺς ἐξαφανίζει. Χάνονται οἱ ἴδιοι, κάποτε καὶ οἱ αὐτοκρατορίες τους.
.             Τί μένει;
.             Μένεις Ἐσύ, Κύριε. Ὁ Αἰώνιος!
.             Ἐσύ, ὁ Βασιλεὺς τῶν βασιλευόντων καὶ Κύριος τῶν κυριευόντων.
.             Ἐσύ! Ὁ Κύριος τῆς Ἱστορίας.
.             Κι ὅλοι αὐτοί, οἱ θρασεῖς καὶ ὑπερήφανοι, χωρὶς νὰ τὸ θέλουν, χωρὶς κἂν νὰ τὸ ὑποψιάζονται, ὑπηρετοῦν τὸ σχέδιό Σου.
.             Οἱ ἀνόητοι λαοὶ τῆς γῆς ἔχουν στραμμένο τὸ βλέμμα τους ἐπάνω τους. Τοὺς ἀτενίζουν μὲ δέος. Πάντοτε. Σὲ κάθε ἐποχή. Σήμερα μάλιστα ἀποχαυνώνον­ται στὶς ὀθόνες τῶν τηλεοράσεων, πιπιλίζουν τὰ Δελτία τῶν Εἰδήσεων, ἀναζητοῦν τὰ σχόλια τῶν εἰδικῶν.
.             Δὲν καταλαβαίνουν κι αὐτοί.
.             Δὲν πιστεύουν, ἀκόμη κι ἂν λογιάζον­ται πιστοί. Τὸ μέλλον τους τὸ ἐξαρτοῦν ἀπὸ τὴ σκόνη, ἀπὸ τὴν ἄμμο τῆς ἐρήμου. Διαβάζουν τὰ λόγια Σου, μὰ δὲν τὰ βάζουν στὴν καρδιά τους. Ἀκοῦν τὴν προτροπή Σου: «Ζητεῖτε πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν» (Ματθ. ς΄ 33), μὰ δὲν τὴν δέχονται ὡς τρόπο ζωῆς.
.             Οἱ θρασεῖς πλανητάρχες.
.             Οἱ ἀνόητοι τῶν λαῶν.
.             Οἱ ὀλιγόπιστοι πιστοί.
.             Καὶ Ἐσύ, ὁ Ὤν. «Δεσπόζεις τοῦ κράτους τῆς θαλάσσης, τὸν δὲ σάλον τῶν κυμάτων αὐτῆς σὺ καταπραΰνεις… κραταιωθήτω ἡ χείρ σου, ὑψωθήτω ἡ δεξιά σου…
.             Μακάριος ὁ λαὸς ὁ γινώσκων ἀλαλαγμόν» (Ψαλ. πη´ [88] 10-16).

Αναζητώντας το φύλο της Αντιγόνης



Του Τάκη Θεοδωρόπουλου από την Καθημερινή 
Image result for αντιγονη του σοφοκλεουςΜετά τον θρίαμβο που κατήγαγε το υπουργείο Παιδείας κατά του «Επιταφίου» (Thucydides in History of the Peloponnesian War, Book II, Vth cent. BC) προετοιμάζεται μία ακόμη νίκη. Αυτήν τη φορά, αντίπαλος είναι η «Αντιγόνη» (Sophocles c. 483-82 BC). Ας μου συγχωρεθούν οι αναφορές αγγλιστί, διεπίστωσα όμως, μετά την επίσκεψη Ομπάμα, ότι για να σεβαστούμε την κλασική μας κληρονομιά καλό είναι να ακούμε κάποιον να μιλάει γι’ αυτήν στα αγγλικά. Την πρόταση για κατάργηση της διδασκαλίας της «Αντιγόνης» στη Β΄ Λυκείου την κάνει το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Την πληροφορήθηκα από την καταγγελία που κοινοποίησε ο Σύλλογος Φιλολόγων Αργολίδας.
Την ίδια στιγμή, από ανάρτηση στο Διαδίκτυο πληροφορούμαι ότι εγκύκλιος του υπουργείου υποχρεώνει τους εκπαιδευτικούς του γυμνασίου να αφιερώσουν μία εβδομάδα για να μεταδώσουν στα παιδιά τους τις γνώσεις τους για το σώμα. Μία εκ των ενοτήτων φέρει τον τίτλο «Εμφυλες ταυτότητες» και παραπέμπει στις εξής υποενότητες: «Βιολογικό και κοινωνικό φύλο» (sex and gender για τους αρχαιολάτρες), «η αποδόμηση των έμφυλων στερεοτύπων», «σεξουαλικός προσανατολισμός και ανθρώπινα δικαιώματα». Το πρόγραμμα απευθύνεται σε παιδιά της πρώτης εφηβείας τα οποία αναζητούν τη σεξουαλικότητά τους και θα τους καθοδηγήσουν στις έρευνές τους καθηγητές που την έχουν ήδη βρει. Η καθηγήτρια, ας πούμε, θα τους εξηγήσει πως μπορεί να γεννήθηκε γυναίκα αλλά στην πραγματικότητα επέλεξε να είναι γυναίκα, ενώ θα μπορούσε να έχει επιλέξει να είναι άνδρας. Και οι πιγκουίνοι έγιναν άνθρωποι τη Θεία Χάριτι, σύμφωνα με τον υπέροχο Ανατόλ Φρανς.
Τα παιδιά δεν έχουν χρόνο να χάσουν μελετώντας τον «Επιτάφιο» και την «Αντιγόνη», έχουν όμως χρόνο να αφιερώσουν στην τελευταία ψυχοκοινωνιολογική μεταμοντέρνα μπούρδα για την «έμφυλη ταυτότητα». Θα μου πείτε, έχει μεγαλύτερη σημασία η στριμμένη πριγκίπισσα της Θήβας από το σωματάκι του Κωστάκη; Αναμένεται πόνημα το οποίον θα εξηγεί ότι η Αντιγόνη ξεσήκωσε τον κόσμο επειδή δεν είχε καταφέρει να επιλέξει το κοινωνικό της φύλο. Συμπεριφέρθηκε σαν άνδρας ενώ ήταν γυναίκα, και δη παρθένος. Μπερδεμένες καταστάσεις, γι’ αυτό καλύτερα μην μπλέξεις.
Η «Αντιγόνη», ο «Επιτάφιος» δεν μεταδίδουν γνώσεις που αφορούν μόνον τους ειδικούς, τους φιλολόγους. Eίναι άσκηση πολιτισμού. Είναι μάθημα ανθρώπινης αριστείας. Δείχνουν τις δυνατότητες του ανθρώπου. Προτείνουν αξίες που υπερβαίνουν τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες. Πρέπει να διδάσκονται στο πρωτότυπο; Ναι και πάλι ναι. Η γλώσσα στην οποία δημιουργήθηκαν αποδεικνύει ότι η δημιουργία είναι κι αυτή αγώνας αριστείας. Η εκμάθησή της από τα Ελληνόπουλα είναι άσκηση πνευματικής πειθαρχίας. Η αποψίλωση της εκπαίδευσης από τα κλασικά γράμματα είναι στην πραγματικότητα κατάργηση της έννοιας της αριστείας. Ο στόχος της ισοπέδωσης επιτυγχάνεται σταθερά: η αποθέωση της ευκολίας και της μετριότητας αναπαράγει τη δημοκρατική λειψανδρία που γέννησε τους σημερινούς κυβερνώντες. Δεν θα έχουν να φοβηθούν τίποτε από τις αμόρφωτες γενιές που εκπαιδεύουν.
Κι όταν θα απαλλαγούμε από το βάρος των κλασικών, θα μπορέσουμε επιτέλους να ασχοληθούμε με τα μεγάλα ζητήματα της ύπαρξης, όπως η αναζήτηση του φύλου.


Το Ιστολόγιο Ελευθερία και Γλώσσα πήρε την πρωτοβουλία συλλογής υπογραφών για να μην κατάργηθεί η Αντιγόνη από υποχρεωτικό μάθημα. Αν συμφωνείτε με αυτήν την πρωτοβουλία μπορείτε και εσείς να υπογράψετε ακολουθώντας τον παρακάτων σύνδεσμο gopetition.com.

Αβεσσαλώμ!

Διαλέγω επιλεκτικά ένα απόσπασμα από μια ομιλία του Ιερού Χρυσοστόμου στον τρίτο ψαλμό. Συγκεκριμένα από τον 1ο στίχο όπου γίνεται αναφορά στον Δαυϊδ, ο οποίος φεύγει ως δραπέτης από τον υιό του Αβεσσαλώμ. Η ιστορία λίγο-πολύ είναι γνωστή. Ο Δαυϊδ γράφει κάτω από δραματικές συνθήκες οι οποίες περιγράφονται στο Β'Βασ. κεφ.15-17. Υπάρχει ένα σημείο όμως όπου ο ιερός πατήρ αιχμαλωτίζει τη διάνοια με λόγο δυναμικό και συνάμα ποιητικό. Ο τρόπος που περιγράφει τον πατροκτόνο πραγματικά συγκλονίζει. Και γι'αυτό το λόγο θα έλεγα πως η δημοσίευση του, απλά, επιβάλλεται...


«...Αλλά όμως δεν είχον καλόν αποτέλεσμα τα της κακίας του Αβεσσαλώμ · και δικαίως, δια να μή έχουν οι πατροκτόνοι νόμον την πράξιν της πατροκτονίας. Αφού δε ενήργησεν ωσάν δήμιος, εφονεύετο ωσάν κατάδικος · και όπως ακριβώς εις τα θέατρα, τα θηρία εις άλλους μέν επιτίθενται, από άλλους δε φονεύονται, έτσι και ο Αβεσσαλώμ, επιτιθέμενος εναντίον του Δαυίδ, εφονεύετο υπό του Ιωάβ και εκρεμάτο από υψηλόν δένδρον, εκείνος που ύψωσε το ανάστημα του εναντίον του πατρός του εσυλλαμβάνετο από φυτόν, εκείνος που εμάχετο την ρίζαν, και ο κλάδος εδένετο από κλάδον αφού απεκόπη από την πατρικήν στοργήν, και εκρατείτο από την κεφαλήν, εκείνος που εβιάζετο να πάρη την κεφαλήν εκείνου που τον εγέννησε, και ωσάν καρπός εκρέμετο από το δένδρον, εκείνος που ήθελε να τεμαχίση τον γεωργόν της φύσεως, και εις την καρδίαν ετοξεύετο και εφονεύετο εκεί, όπου εμελέτησε τον φόνον του πατρός του.

Και έβλεπε κανείς θέαμα παράξενον. Καθώς δηλαδή έτρεχεν επάνω εις την ημίονον, εσυλλαμβάνοντο τα μαλλιά του από τα κλαδιά του δένδρου, και η κόμη του δένδρου εκρατούσε από την κόμην τον τύρρανον και τον εβασάνιζεν εκεί όπου εσκέπτετο να φορέση το πατρικόν στέμμα. Έβλεπε λοιπόν κανείς τον Αβεσσαλώμ κρεμασμένον μεταξύ ουρανού και γης. Ο ουρανός δεν τον εδέχετο · διότι, εάν έρριψεν από εκεί ψηλά τον διάβολον, τον πρώτον αντάρτην, πως θα ημπορούσε να δεχτή τον δεύτερον αντάρτην;

Η γη τον απεστρέφετο, μή ανεχομένη να μολύνεται από τα βήματα του πατροκτόνου. Διότι, εάν κατάπιε τον Δάθαν και ωμίλησεν εναντίον του Μωϋσέως και ήνοιξε το στόμα της εναντίον εκείνου που ήνοιξε το στόμα του δια να ειπή κακούς λόγους, πως θα ημπορούσε να βαστάση τα πόδια εκείνα που έτρεχαν εναντίον του γονέως;

Καθώς λοιπόν ήτο κρεμασμένος εκεί υψηλά εις το δένδρον, ώρμησεν εναντίον του ο αρχιστράτηγος Ιωάβ και έπηξε τρία βέλη εις την καρδίαν του ακάρδου, πληγώνων αυτόν εκεί, όπου ευρίσκετο η θήκη της ανομίας · και ενώ ήτο κρεμασμένος εκεί υψηλά εις το δένδρον, έψαλλεν ο Δαυίδ δι'αυτόν ωραίον επιτάφιον · «εἶδον τὸν ἀσεβῆ ὑπερυψούμενον καὶ ἐπαιρόμενον ὡς τὰς κέδρους τοῦ Λιβάνου·  καὶ παρῆλθον, καὶ ἰδοὺ οὐκ ἦν  » (Ψαλμ.36. 35-36).

Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, ΕΠΕ 5

Χριστιανισμός και Καρναβάλι

Mέσα στο πάντρεμα των δυο κολοσσιαίων δυνάμεων του ελληνισμού και του χριστιανισμού, ήθη και έθιμα άξια μετάδοσης και μη, πέρασαν ανάμεσα στις γενεές και έφτασαν ως τις μέρες μας, χωρίς οι περισσότεροι να γνωρίζουμε τι έθιμα είναι αυτά, από πού προέρχονται και τι σημαίνουν.
Ένα τέτοιο έθιμο είναι και  η  Αποκριά! Η Αποκριά έχει ειδωλολατρική προέλευση. Στα γλέντια αυτά και στα ξεφαντώματα, βρίσκονται τα υπολείμματα θρησκευτικών τελετών,   που τα πανάρχαια χρόνια οι λαοί διεξήγαγαν, γιορτάζοντας την έναρξη κάθε καινούργιου χρόνου, ή την αρχή μιας νέας εποχής, της άνοιξης, προσδίδοντας ένα μαγικό χαρακτήρα  για ευωχία και καλή σοδιά ξεγελώντας τα κακά πνεύματα της φύσης. Τέτοιες τελετές βρίσκουμε στους αρχαίους Έλληνες, με τις οργιαστικές τελετές προς τιμήν του θεού Διονύσου, καθώς και στα Κρόνια όργια, που γίνονταν στο τέλος κάθε χρόνου προς τιμή του θεού Κρόνου, του προστάτη της σποράς και της γονιμότητας. Οι γιορτές αυτές είναι τα περίφημα Σατουρνάλια των Ρωμαίων (από το λατινικό Saturn=Κρόνος), που είναι βελτιωμένη έκδοση των αρχαίων ειδωλολατρικών τελετών. Η λέξη "ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ" προέρχεται από την λατινική λέξη "CARNEVALE" που σημαίνει "ΑΝΤΙΟ ΚΡΕΑΣ". Εξ ου και το δικό μας "ΑΠΟΚΡΕΩ", με το οποίο ονόμαζαν οι Βυζαντινοί την τελευταία ημέρα της ΚΡΕΑΤΟΦΑΓΙΑΣ, χαρακτηρίζοντας έτσι μια περίοδο του εκκλησιαστικού εορτολογίου. Στις εορταστικές αυτές τελετές κάθε έννοια ηθικής καταργούνταν, και μέσα στη γενικότερη αυτή αποδόμηση, οι συμμετέχοντας επιδίδονταν σε κάθε είδους ανηθικότητες, καλύπτοντας την ταυτότητά τους πίσω από την μεταμφίεση.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Η εκκλησία έχοντας επίγνωση του μαγικο-θρησκευτικού πυρήνα πίσω από τον οποίο κρύβονταν οι αρχέγονες δοξασίες και δεισιδαιμονίες είχε τρεις επιλογές. Η πρώτη ήταν να τις απορρίψει, καταδικάζοντάς τες, ως ειδωλολατρικές. Η δεύτερη, να τις υιοθετήσει συλλήβδην  και να τις ενσωματώσει μέσα στη νέα πίστη. Και η τρίτη, να τις αγνοήσει, κρατώντας απέναντί τους μια στάση ουδετερότητας αλλά χωρίς να παύει σε κάθε ευκαιρία  να τονίζει την παγανιστική τους προέλευση. Η τρίτη επιλογή κρίθηκε ατύπως προτιμότερη, για τον απλούστατο λόγο ότι ο λαός κουβαλώντας μια τέτοια  προγονική παράδοση αιώνων, δεν θα ακολουθούσε εύκολα και αγογγυστί, διότι μέσα στα κύτταρά του κουβαλούσε ιστορικές καταβολές, που μόνο με παιδεία, κατανόηση και αγάπη εκ μέρους της εκκλησίας, θα μπορούσε κάποτε, ίσως, να αποποιηθεί και να  συνειδητοποιήσει αν όχι το βλαβερό, σίγουρα όμως το ανούσιο και αποπροσανατολιστικό  των  μαγικο-παγανιστικών αυτών τελετών.
Βεβαίως πρέπει να αναφέρουμε πως η εκκλησία καταδίκασε και απέρριψε τις γιορτές του καρναβαλιού με την 6η Οικουμενική Σύνοδο του 692, όμως με μια υπέροχη στάση ανοχής και αγάπης  παρακολούθησε το λαό να το συνδέει, έστω και τυπικά, με το εορτολόγιο της Εκκλησίας,  μέσω της εξαγνιστικής Σαρακοστής. Δηλαδή συνδυάζεται  το γλέντι ο χορός και το ξεφάντωμα, με την αυστηρή νηστεία και τη λατρεία της Μ. Τεσσαρακοστής, η οποία θα επακολουθήσει. Και θα απαιτήσει από τον πιστό λαό να ακολουθήσει   την  κατανυκτική   λατρευτική  ατμόσφαιρα  της   Εκκλησίας,   με   τα Απόδειπνα, τους Κατανυκτικούς εσπερινούς και τους Χαιρετισμούς, την μεγάλη πορεία προς το κέντρο των εκδηλώσεων, την Μεγάλη Κυριακή του Πάσχα.

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΟΥ

 Ποια όμως ήταν η φιλοσοφία και ο σκοπός  του καρναβαλιού στους αρχαίους; Τι ήθελε να πετύχει;
 Την   ανατροπή (αποδόμηση) της τάξης των πραγμάτων1. Την αμφισβήτηση των αξιών και  της ιεραρχίας  2. Την κατάργηση των ορίων και των καθιερωμένων ηθικών νόμων. Κάνει πέρα όποια άλλη επιταγή και τα ορίζει όλα από την αρχή ανάποδα. Με τις παραπλανητικές μεταμφιέσεις και την εθιμοτυπία της «τρέλας» στο λαό με τον αποκαλυπτικό και  τολμηρό λόγο του πρόστυχου, το αναποδογύρισμα έχει αρχίσει. Έτσι τα άτομα που συμμετέχουν στο καρναβάλι δεν μπορούν να καθοριστούν ούτε από φύλο, ούτε από ηλικία, αλλά η «τρέλα» αντικαθιστά τη σοβαρότητα, η κατάχρηση τη συνήθη τιμιότητα, ο αισθησιασμός την εγκράτεια, η ανεξέλεγκτη σεξουαλικότητα τον αυστηρό έλεγχο, η αταξία την τάξη.
        Κάποιος  διαβάζοντας αυτά μπορεί να πει: «όλα αυτά γίνονται αθώα για το έθιμο!» Βεβαίως! Όμως όλα από αθώα ξεκινάνε! Το ντύσιμο της Αποκριάς με την απροσωπία του καταλήγει και μέσα στο «έθιμο» και έξω από αυτό παρωδία. Στην Πάτρα ας πούμε τα λεγόμενα «μπουρμπούλια» έθιμο είναι, που όλοι μασκαρεμένοι, επιδίδονται σε σεξουαλικά όργια, χωρίς να γνωρίζουν ούτε και οι ίδιοι ποιους ερωτικούς συντρόφους επιλέγουν!!! Έτσι από το «αθώο» αποκριάτικο ντύσιμο χωρίς να το καταλάβουμε μετακινούμαστε στο αποκριάτικο  «αθώο» γδύσιμο, με όλα τα επακόλουθά του. Στον Τύρναβο οι Μπουρανήδες χορεύουν γύρω από φαλλικά ομοιώματα…. γιορτάζοντας τον ερχομό της άνοιξης και την… αναγέννηση της φύσης! Και ας μην ξεχνάμε, πως κάποιοι πίσω από μια μάσκα και στο τέλος κάθε ειρηνικής πορείας αμαυρώνουν τις ειρηνικές επετειακές  εκδηλώσεις οι οποίες καταλήγουν σε καταστροφή  δημοσίων και ιδιωτικών περιουσιών.
Ο Χριστιανισμός είναι υπέρ του ΠΡΟΣΩΠΟΥ ως εικόνα Θεού, ο οποίος ΑΠΟΚΑΛΥΦΘΗΚΕ ΩΣ ΠΡΟΣΩΠΟ στον άνθρωπο  και προτάσσει την τελείωση του ανθρώπου  μέσα από τον προσωπικό του αγώνα, για να φτάσει στην ύψιστη ηθική τελείωση καθ' επιταγή του Δημιουργού του. Κάθε παρέκκλιση από το σκοπό αυτό η εκκλησία δεν το επικροτεί, χωρίς όμως πάντα και ευθέως να το καταδικάζει. Με την τέλεια αγάπη της, ανέχεται και υποδεικνύει σιωπηλά  το σωστό  δρόμο, τη σωστή πορεία και καλεί τους ανθρώπους να γνωρίσουν την αλήθεια. Και τότε  μόνος του ο καθένας θα εγκαταλείψει τα προσωπεία αυτά, που  δεν συνεισφέρουν σε τίποτα στον αγώνα του, αλλά  αντίθετα τον αποπροσανατολίζουν και τον παραπλανούν.
Πιστεύω ότι περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εορτή, το Καρναβάλι αποτελεί πρόκληση για τον  κάθε Χριστιανό, ο οποίος καλείται να μην παραδίδεται απαίδευτα στα πολιτιστικά δρώμενα της κοινωνίας, όσο κι αν αυτό είναι της μόδας σήμερα, αλλά, αντίθετα, να τα ελέγχει γνωρίζοντας  την προέλευσή τους.

Η Ιστορία Πιστή Στο Ραντεβού Της...



«Ρίζα γὰρ πάντων τῶν κακῶν ἐστιν ἡ φιλαργυρία» (1), μας πληροφορεί ο απόστολος των εθνών, Παύλος. Η δίψα για εξουσία, το συμφέρον, κινητήριοι μοχλοί στη διαδικασία αποσύνθεσης του κοινωνικού ιστού και κατ'επέκταση, της εκμηδένισης της υπόστασης του ανθρώπου. Ο Ιωάννης της Κλίμακας γλαφυρά και παραστατικά «οικοδομεί» το χριστεπώνυμο πλήρωμα της Εκκλησίας πως «η φιλαργυρία είναι προσκύνησις των ειδώλων, θυγατέρα της απιστίας, προφασίστρια νόσων, μάντης γηρατειών, υποβολεύς ανομβρίας, προμηνυτής λιμών» (2). Και φυσικά, η ιστορία πιστή στο ραντεβού του μεταπτωτικού ανθρώπου επιβεβαιώνει για πολλοστή φορά, την πεπτωκυΐα και νοσηρή κατάσταση του δίχως Θεού ανθρώπου. Του ανθρώπου εκείνου που αρέσκεται μπροστά στο συμφέρον και τον πόθο της εξουσίας να ελέγχει μάζες και όχλους, συγχρόνως δε να ισοπεδώνει ως οδοστρωτήρας χωρίς αιδώ και σωφροσύνη έθνη και λαούς. Δημοκόποι και «σωτήρες» επιβουλεύονται το συμφέρον του λαού, τα χρηστά ήθη και δημηγορούν ως γνήσιοι εθνοκάπηλοι, θυσιάζοντες στο βωμό της εξουσίας και του συμφέροντος, οικογένειες, παιδιά, οράματα, όνειρα, έθνη, λαούς... 

Η σημερινή κατάσταση, η ψυχοσύνθεση των προσώπων εκείνων που διαδραματίζουν έντονο, ενεργό και αποφασιστικό ρόλο, αποτυπώνεται εύστοχα-επίκαιρα-, από τον Θουκυδίδη στην εξιστόρηση του εμφύλιου σπαραγμού, του πελοποννησιακού πολέμου. Αυτό που δυστυχώς επαναλαμβάνεται είναι ότι, οι πνευματικά κατώτεροι υπερισχύουν. Για τους νερόβραστους ουδείς λόγος. Τα σχόλια και οι κρίσεις περιττεύουν... 

«Μαίνονταν έτσι οι εμφύλιοι σπαραγμοί στις πόλεις, και όπου τύχαινε να ξεσπάσουν κάπως καθυστερημένα, μόλις έφθαναν πληροφορίες για όσα είχαν γίνει ήδη αλλού, συντελούσαν πολύ στο να επινοούνται ακόμη χειρότερα πράγματα ως προς τη δολιότητα των εγχειρημάτων και τον τερατώδη χαρακτήρα των αντεκδικήσεων.  Και άλλαζαν την καθιερωμένη σημασία των λέξεων ώστε να ταιριάζει με τις πράξεις τους.

Έτσι, η ασυλλόγιστη τόλμη λογιζόταν γενναιότητα και αφοσίωση στην παράταξη, η προνοητική αυτοσυγκράτηση εύσχημο πρόσχημα δειλίας, η σωφροσύνη πρόφαση ανανδρίας και η σφαιρικότερη θεώρηση των πραγμάτων καθολική ανικανότητα για δράση. Η παράφορα ασυγκράτητη ορμή θεωρήθηκε ανδρική αρετή και η προσεκτική εξέταση προκειμένου να σιγουρευτεί ένα εγχείρημα εύσχημη πρόφαση υπεκφυγής. Και όποιος κατέκρινε και κακολογούσε λογιζόταν πάντοτε άξιος εμπιστοσύνης, ενώ εκείνος που του έφερνε αντιρρήσεις γινόταν ύποπτος. Ένας ραδιούργος που κατάφερε να στήσει μια παγίδα λογιζόταν έξυπνος, κι ακόμη φοβερότερος εκείνος που αντιλαμβανόταν την παγίδα, ενώ αυτόν που προνόησε ώστε να μην χρειαστεί τίποτα από αυτά τον θεωρούσαν διαλυτικό στοιχείο της παράταξης τρομοκρατημένο από τους αντιπάλους. Με δυό λόγια ο έπαινος ήταν για όποιον πρόφθασε να κάνει το κακό πρώτος και για όποιον πιεστικά παρακίνησε στο κακό κάποιον που δεν είχε διανοηθεί να το διαπράξει. Ακόμη και ο συγγενικός δεσμός θεωρήθηκε λιγότερο δεσμευτικός από τον κομματικό, επειδή τα κομματικά μέλη ήταν πιο έτοιμα να αποτολμήσουν κάτι χωρίς λόγο και αιτία. Διότι οι σύνδεσμοι αυτού του είδους δεν απέβλεπαν σε ωφελήματα βασισμένα στους κείμενους νόμους αλλά στην απόκτηση δύναμης αντίθετα με τους νόμους. Και η εμπιστοσύνη του ενός στον άλλο δεν στηριζόταν σε όρκους στους θεούς όσο στη συνενοχή τους σε άνομες πράξεις. 

Εύλογες προτάσεις της αντίθετης πλευράς τις αποδέχονταν οι ισχυρότεροι, λαμβάνοντας συγχρόνως προφυλακτικά μέτρα και όχι με πνεύμα γενναιοψυχίας. Προτιμούσαν την αντεκδίκηση για κάτι που έπαθαν παρά να το προλάβουν προτού να το πάθουν. Κι αν καμιά φορά ανταλλάσσονταν όρκοι συνδιαλλαγής, δίνονταν προσωρινά, από αμηχανία μπροστά στο αδιέξοδο, και ίσχυαν όσο οι αντίπαλοι δεν είχαν  που αλλού να στηριχτούν ·  με την πρώτη όμως ευκαιρία που κάποιος ανακτούσε το θάρρος του, εάν έβλεπε τον αντίπαλο αφύλακτο, χαιρόταν να τον εκδικηθεί με απάτη, παρά παλικαρίσια, διότι εκτός από τη σιγουριά, υπολόγιζε και στο βραβείο της πονηριάς που θα έπαιρνε επειδή υπερίσχυε εξαπατώντας. Και γενικά οι περισσότεροι άνθρωποι ευκολότερα ανέχονται να χαρακτηρίζονται "ατσίδες", όταν είναι αχρείοι, παρά "αγαθιάρηδες", όταν είναι τίμιοι, και νιώθουν γι'αυτό το τελευταίο ντροπή , ενώ για το άλλο υπερηφάνεια. Αιτία για όλα αυτά ήταν η δίψα της εξουσίας που ριζώνει στην πλεονεξία και τη φιλοδοξία· από εκεί επίσης πήγαζε και το πάθος για επικράτηση που εκδηλώθηκε μόλις άρχισε ο πόλεμος. Διότι όσοι γίνονταν αρχηγοί των παρατάξεων στις διάφορες πόλεις προβάλλοντας καθένας τους ένα επιφανειακά ωραίο σύνθημα, οι δημοκρατικοί την πολιτική ισότητα απέναντι στο νόμο, οι ολιγαρχικοί τη συνετή διακυβέρνηση από άξιους ηγέτες, μόνο στα λόγια υπηρετούσαν τα κοινά, ενώ στην πραγματικότητα τα χρησιμοποιούσαν ως έπαθλα των προσπαθειών τους. 

Και στον αγώνα τους να επιβληθούν με κάθε τρόπο ο ένας πάνω στον άλλο, αποτόλμησαν τις μεγαλύτερες φρικαλεότητες και προχώρησαν σε ακόμη φρικτότερες αντεκδικήσεις, χωρίς να δεσμεύονται από τη δικαιοσύνη και το συμφέρον της πολιτείας, αλλά έχοντας κάθε φορά ως όριο των πράξεων τους τις ορέξεις τους· και είτε με άδικες καταδίκες είτε με τη βίαιη αρπαγή της εξουσίας ήσαν όλοι τους το ίδιο έτοιμοι να ικανοποιήσουν το πάθος εκείνης της στιγμής εναντίον των αντιπάλων τους. Έτσι, καμία από τις δύο παρατάξεις δεν έδινε σημασία σε ηθικές αναστολές και όσοι κατάφερναν να διαπράξουν κάτι αχρείο συγκαλύπτοντας το με ωραία λόγια κέρδιζαν σε εκτίμηση. Οι μετριοπαθείς πολίτες που έμεναν ουδέτεροι εξολοθρεύονταν και από τις δύο παρατάξεις είτε επειδή δεν συντάσσονταν μαζί τους είτε πάλι από φθόνο, επειδή δεν είχαν εκτεθεί σε κινδύνους. 

Έτσι απλώθηκε στον ελληνικό κόσμο εξαιτίας των εμφυλίων συγκρούσεων κάθε μορφή αχρειότητας, κι αυτή η απλότητα του χαρακτήρα , που τόσο πολύ συγγενεύει με την ευγένεια, κατάντησε καταγέλαστη και χάθηκε, και επικράτησε σχεδόν καθολικά η γεμάτη αμοιβαία δυσπιστία κομματική αντιπαράθεση. Διότι δεν υπήρχε τίποτα που θα μπορούσε να διαλύσει τη δυσπιστία: Ούτε υποσχέσεις ισχυρές ούτε όρκοι φοβεροί ·   κι όταν ήσαν ισχυρότεροι από τους εχθρούς τους, με τη σκέψη ότι η ασφάλεια είναι κάτι ανέλπιστο, κοιτούσαν πρώτα πως θα φυλαχτούν από το κακό, και αδυνατούσαν να εμπιστευθούν άλλον. 

Και ως επί το πλείστον υπερίσχυαν οι πνευματικά κατώτεροι ·   διότι από το φόβο τους μήπως με τη δική τους ανεπάρκεια και την εξυπνάδα των αντιπάλων δεν μπορέσουν να τα βγάλουν πέρα στο διάλογο και πέσουν στις παγίδες που με την πολυμήχανη ευστροφία τους θα προφθάσουν να στήσουν οι άλλοι, αποτολμούσαν να προχωρούν σε κακουργήματα. Απεναντίας, οι άλλοι, επειδή τους υποτιμούσαν και πίστευαν ότι μπορούσαν έγκαιρα να αντιληφθούν τις επιβουλές τους και ότι δεν χρειαζόταν να πάρουν με τη δύναμη όσα μπορούσαν να τα εξασφαλίσουν με την ευφυΐα τους, δεν φυλάγονταν και οι περισσότεροι αφανίζονταν» (3).

Πηγές:

1. Ά Τιμ. Επιστολή, 6.10, Κ.Δ.
2. Κλίμαξ Ιωάννου, λόγος δέκατος έκτος, σελ. 218, Ιερά Μονή του Παρακλήτου.
3. Θουκυδίδη Ιστορία, σελ. 455-459, εκδόσεις «ΠΟΛΙΣ» 

  Ἕκαστον μέλος τῆς ἁγίας σου σαρκός ἀτιμίαν δι' ἡμᾶς ὑπέμεινε τὰς ἀκάνθας ἡ κεφαλή ἡ ὄψις τὰ ἐμπτύσματα αἱ σιαγόνες τὰ ῥαπίσματα τὸ στό...