Προφητείες για τους εσχάτους καιρούς Από τον βίο του αγίου Ανδρέα του δια Χριστόν Σαλού

(Τέλη 9ου αρχές 10ου αι. μ.Χ.)

Πηγή: βίος του οσίου Ανδρέου του δια Χριστόν σαλού, εκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου

Οι άγιοι του Κυρίου είναι οδοδείκτες της πορείας ενός εκάστου ημών, αλλά και του κόσμου μας. Γιατί όπως είπε ο Χριστός, “όλα τα φανέρωσα στους φίλους μου” (Ιωάννης 15/ιε΄15). Καθώς λοιπόν διαβάζουμε την προφητεία αυτή, παρμένη από την εξαίρετη έκδοση της Ι. Μ. Παρακλήτου, και για να αποφύγουμε τον κίνδυνο παρερμηνείας, ας θυμόμαστε τα εξής: 1. Για μια εντελώς ορθή κατανόηση της προφητείας, χρειάζεται το πρωτότυπο κείμενο, και όχι η μετάφραση που δημοσιεύουμε εμείς εδώ. 2. Από τη ρήση αυτών που είπε ο άγιος, μέχρι την κατανόηση, την ενθύμιση και την καταγραφή τους από τον μαθητή του, υπάρχει κάποια απόσταση, που καλό είναι να την θυμόμαστε. Ειδικά σε μια τόσο περίπλοκη προφητεία, που δύσκολα συγκρατεί κανείς μέχρι να την καταγράψει. 3. Να θυμόμαστε ότι ορισμένα πράγματα έχουν γραφεί με βάση την ορολογία της εποχής εκείνης που γράφτηκαν, και πρέπει σε κάθε περίπτωση να διακρίνουμε την περιγραφή από την ερμηνεία μιας προφητείας. Και κάποια άλλα γράφθηκαν μόνο για την περιοχή της Κωνσταντινούπολης, ενώ άλλα είναι γραμμένα σε προφητική γλώσσα που παραπέμπει σε ανάλογες προφητείες της Αγίας Γραφής, χωρίς τη γνώση των οποίων, δεν μπορεί να γίνει αποσυμβολισμός.

Αρχές των ωδίνων

Ο Επιφάνιος συναντήθηκε κάποτε με τον όσιο και τον πήρε σπίτι του, με σκοπό να ξεκουρασθεί για μια τουλάχιστον εβδομάδα απ’ τους πολλούς κόπους. Κάθησαν κάπου μόνοι τους και ο νέος άρχισε να τον ερωτά:

-   Πως θα γίνει το τέλος του κόσμου; Τι είναι «αι αρχαί των ωδίνων» και πότε θα γίνουν; Από που θα καταλάβουν οι άνθρωποι ότι πλησιάζει η συντέλεια, και ποια θα είναι τα σημάδια που θα τη φανερώνουν; Ποιο τέλος θα έχει η Πόλις μας (Κωνσταντινούπολη), αυτή η νέα Ιερουσαλήμ; Τι θα γίνουν οι σεβάσμιοι ναοί; Τι θα γίνουν οι θείοι σταυροί, οι άγιες εικόνες και τα ιερά βιβλία; Που θα ασφαλισθούν τα λείψανα των αγίων; Εξήγησέ μου, σε παρακαλώ! Ξέρω ότι για σένα και τους αγίους, που είναι όμοιοι μ’ εσένα, είπε ο Θεός: «Υμίν δέδοται γνώναι τα μυστήρια της βασιλείας των ουρανών». Πόσο μάλιστα τα μυστήρια του κόσμου!

-   Η Πόλης αυτή, αποκρίθηκε ο μακάριος, που κατέχει τα πρωτεία ανάμεσα σε πολλές άλλες πόλεις και έθνη, θα μείνει απόρθητη και ελεύθερη. Τη φυλάει η Θεοτόκος «εν τη σκέπη των πτερύγων της», και με τις πρεσβείες της θα παραμείνει άτρωτη. Πολλά έθνη θα πολιορκήσουν τα τείχη της, αλλά η δύναμίς τους θα συντριβή, και θ’ αναχωρήσουν ντροπιασμένα. Απ’ αυτή θα πλουτίσουν πολλοί και θα απολαύσουν τα αγαθά της.

Ωστόσο  κάποια προφητεία λέει ότι θα την αλώσουν οι Αγαρηνοί και θα σφάξουν με το μαχαίρι τους πλήθους λαού. Εγώ όμως πιστεύω ότι θα εισορμήσει και το ξανθό γένος, του οποίου η ονομασία αρχίζει από το δέκατο έβδομο γράμμα της αλφαβήτου (Ρ). Θα μπει λοιπόν και θα κατακόψει, και θα στρώσει τους αμαρτωλούς στο έδαφος. Αλλοίμονό του όμως από τα δύο ομογενή έθνη. Τα όπλα τους θα είναι γρήγορα σαν τον άνεμο, και καταστροφικά σαν κοφτερό δρεπάνι, που κόβει το θέρος τα γεννήματα. Τα όπλα αυτά δεν θα αναχαιτίζονται, αλλ’ όμως μετά θα διαλύονται.

Ο ευσεβής βασιλιάς

- Τώρα, παιδί μου, Πως να σου διηγηθώ χωρίς δάκρια για την αρχή των ωδίνων και τη συντέλεια; Κατά τις έσχατες ημέρες θα αναδείξει ο Θεός βασιλιά κάποιο φτωχό[*]. Ο βασιλιάς αυτός θα πολιτευθεί με δικαιοσύνη, θα σταματήσει όλους τους πολέμους και θα πλουτίσει τους φτωχούς. Θα βασιλεύσει η ευτυχία όπως στην εποχή του Νώε. Οι άνθρωποι θα πλουτίσουν πολύ, θα ζουν γαλήνια και ειρηνικά, θα τρώνε, θα πίνουν, θα έρχονται σε γάμο, θα κινούνται με πολλή άνεση και θα απολαμβάνουν αμέριμνοι τα αγαθά της γης, επειδή δεν θα γίνονται πόλεμοι, θα μετατρέψουν τα σπαθιά τους σε δρεπάνια, τα βέλη σε πασσάλους, και τα δόρατα σε γεωργικά εργαλεία για να καλλιεργούν τη γη.

Αργότερα ο βασιλιάς θα στραφεί ανατολικά και θα ταπεινώσει τους Αγαρηνούς, γιατί ο Θεός είναι οργισμένος μαζί τους για τη βλάσφημη θρησκεία τους και για τη σοδομίτικη αμαρτία που κάνουν, πολλοί βέβαια απ’ αυτούς θα βαπτισθούν, θα ευαρεστήσουν στον βασιλιά και θα τιμηθούν, οι υπόλοιποι όμως θα εξοντωθούν, θα καούν ή θα θανατωθούν σκληρά.

Εκείνη την εποχή το Ιλλυρικό θα επανέλθει στο βασίλειο των Ρωμαίων, ενώ η Αίγυπτος θα συνθηκολογήσει. Ο βασιλιάς αυτός θ’ απλώσει το δεξί του χέρι στα γύρω έθνη, θα ημερώσει τα ξανθά γένη και θα κατατροπώσει τους εχθρούς του. Η βασιλεία του θα διαρκέσει τριανταδύο χρόνια. Για δώδεκα χρόνια δεν θα εισπράττει φόρους και δασμούς, θα ξαναχτίσει γκρεμισμένα θυσιαστήρια και θα ανοικοδομήσει ιερούς ναούς. Στις ημέρες του δεν θα γίνονται δίκες, αλλά ούτε θα υπάρχει άδικος και αδικημένος, τον βασιλιά αυτόν θα τον φοβηθεί όλη η γη, θα αναγκάσει τους ανθρώπους με τον φόβο να σωφρονισθούν, και θα εξοντώσει τους άρχοντες που παρανομούν.

Εκείνον τον καιρό ο Θεός θα φανερώσει στον βασιλιά όλο το χρυσάφι, όπου και αν βρίσκεται κρυμμένο. Κι αυτός θα το σκορπίσει «με το φτυάρι» σ’ όλη τη χώρα του. Από τον πολύ πλούτο οι άρχοντες θα ζουν σαν βασιλιάδες και οι φτωχοί σας άρχοντες. Ο βασιλιάς αυτός θα κάνη μεγάλα κατορθώματα. Θα ξεκινήσει με πολύ ζήλο για να διώξει τους Ιουδαίους. Κανείς Ισραηλίτης δεν θα απομείνει μέσα σ’ αυτή την Πόλη. Δεν θα ακούγονται γλέντια με λύρες, κιθάρες και άσεμνα τραγούδια. Δεν θα γίνεται τίποτα αισχρό, γιατί θα μισήσει και θα εξολοθρεύσει «εκ πόλεως Κυρίου πάντας τους εργαζομένους την ανομίαν» (Ψαλμ. Ρ΄ 8).

Θα επικρατήσει τότε μεγάλη χαρά και αγαλίασις. Η γη και η θάλασσα θα δίνουν πλούσια τα αγαθά τους. Η ζωή θα κυλά γαλήνια και ειρηνικά, και οι άνθρωποι θα ευφραίνονται όπως τον καιρό του Νώε, μέχρις ότου ήρθε ο κατακλυσμός.

Ο χιλίαρχος Αράν

- Μετά την βασιλεία αυτή θ’ αρχίσουν οι συμφορές. Θα έρθει σ’ αυτήν την Πόλη ο υιος της απώλειας, ο χιλίαρχος Αράν και θα βασιλεύσει τρία χρόνια και έξι μήνες. Θα αναγκάσει μάλιστα τους ανθρώπους να κάνουν τέτοια παρανομία, που όμοιά της ούτε έγινε ποτέ, αφότου δημιουργήθηκε ο κόσμος, ούτε θα ξαναγίνει. Θα διατάξει δηλαδή και θα νομοθετήσει, ώστε να συνέρχονται, θέλοντας και μη, πατέρας με κόρη, γιος με μητέρα, αδελφός με αδελφή. Κι όποιος θα αντιστέκεται ή θα αντιμιλά, θα θανατώνεται. Εκείνος όμως που θα πεθάνει μ’ αυτόν τον τρόπο, θα καταταγεί την ημέρα της κρίσεως μαζί με τον Ιωάννη τον Πρόδρομο.

Ο βασιλιάς αυτός θα διατάξει να συζευχθούν οι μοναχοί με τις μοναχές, καθώς επίσης και οι ιερείς. Έτσι η παρανομία της μίξεως θα γίνει χειρότερη από του φόνου. Ο ίδιος θα πορνεύσει με την μητέρα του και την κόρη του. Αφού λοιπόν θα γίνει νόμος η ακολασία, όλοι οι άσωτοι θα κάνουν όργια με τις αδελφές τους. Η δυσωδία της αιμομιξίας θ’ ανέβει στον ουρανό, και ο Κύριος θα οργισθεί υπερβολικά με ολόκληρη την οικουμένη. Θα δώσει τότε διαταγή και θ’ αρχίσουν να πέφτουν οι αστραπές και οι βροντές με ασυγκράτητο θυμό σ’ όλη τη γη. Πολλές πόλεις θα καούν. Οι άνθρωποι θα παραλύσουν από τον φοβερό κρότο των βροντών και θα πεθάνουν με κακό θάνατο, ενώ άλλοι θα καούν από τις αστραπές.

Αλλοίμονο τότε στη γη, γιατί πλησιάζει η φοβερή απειλή και η οργή του Παντοκράτορος! Θα γίνει λιμός, και οι άνθρωποι θα πεθαίνουν σωρηδόν από την πείνα. Θα επακολουθήσει δυνατός σεισμός και θα πέσει κάθε οικοδόμημα. Πολλοί εργάτες της ανομίας θα βρουν κακό τέλος χωμένοι μέσα στα ερείπια.

Ο ήλιος θα γίνει μαύρος και σκοτεινός, ενώ η σελήνη σαν αίμα, εξ αιτίας των ανθρώπων που εξομοιώθηκαν με τους χοίρους. Τ’ αστέρια θα πέσουν στη γη. Κάθε βουνό και νησί θα μετακινηθεί από την βία του σεισμού και της απειλής. Οι ιερείς του Θεού, μαζί με όσους εναρέτους και εγκρατείς θα έχουν απομείνει, θα καταφύγουν στα βουνά και στα σπήλαια.

Τότε λοιπόν θα παταχθεί ο άνομος βασιλιάς και θα εξορισθεί στο σκότος το εξώτερο. Όσοι θα κατοικούν στην πρεσβυτέρα Ρώμη, στην Αρσενόη, στη Στρόβυλο, στην Αρμενόπετρα ή στην Καρυόπολη θα είναι μακάριοι. Σ’ αυτές τις πόλεις οι άνθρωποι θα ζήσουν ειρηνικά. Στις άλλες όμως θα γίνουν πόλεμοι και ταραχές, καθώς είναι γραμμένο: «Μελλήσεται ακούειν πολέμους και ακοάς πολέμων» (πρβλ. Μαρκ. Ιγ΄ 7) και τα ακόλουθα.

Ο ειδωλολάτρης βασιλιάς

- Έπειτα στην Πόλη αυτή θ’ ανέβει άλλος βασιλιάς. Θα είναι βλοσυρός και μαύρος, αρνητής του Θεού και των αγίων. Θα μελετήσει βιβλία των Ελλήνων, θα ασπασθεί τη θρησκεία τους, και θα πολεμήσει τους αγίους και την Εκκλησία του Χριστού. Αφού περάσουν οι πρώτες ημέρες της βασιλείας του, θα κάψει όλα τα ιερά σκεύη και θα ονομάσει «φούρκα» τον Σταυρό. Θα διαλύσει επίσης το ιερατείο και θα σφάξει τον μισό πληθυσμό στους δημοσίους δρόμους.

Εκείνες τις ημέρες θα στραφούν οι γονείς εναντίον των παιδιών, τα παιδιά εναντίον των γονέων και θα θανατωθούν μεταξύ τους. Ο αδελφός θα παραδώσει σε θάνατο τον αδελφό, και ο φίλος τον φίλο. Πολλοί, που θα ομολογήσουν ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Θεός και «βασιλεύς των απάντων», θα λάβουν το στεφάνι του μαρτυρίου.

Ο βασιλιάς αυτός θα μεταφέρει τους κατοίκους από τα νησιά στην περιοχή της Θράκης, της Μακεδονίας και του Στρυμόνος, οπότε τα νησιά θα ερημώσουν. Στον ουρανό θα γίνουν κτύποι φοβεροί, στην γη μεγάλοι σεισμοί και κατεδαφίσεις πόλεων. Τα έθνη και τα βασίλεια θα ξεσηκωθούν το ένα εναντίον του άλλου. Θα γίνει μεγάλος χαλασμός επάνω στην γη, και οι άνθρωποι θα πέσουν σε θλίψη και στεναχώρια.

Την ίδια εποχή θα φανεί φωτιά στον ουρανό σαν από πυρωμένα κάρβουνα, που θα επισκιάσει απειλητικά με την ταχύτητα της αστραπής ολόκληρη τη γη. Τέτοια σύγχυσις θα επικρατήσει στον αέρα, ώστε το ένα πτηνό θα πέφτει πάνω στο άλλο. Η γη θα γεμίσει φίδια που θα δαγκώνουν τους αμετανόητους αμαρτωλούς. Και όλα αυτά θα είναι η αρχή των «ωδίνων».

Ο τελευταίος βασιλιάς των Ρωμαίων

- Όταν πεθάνει ο ασεβής βασιλιάς θα έρθει κάποιος απ’ την Αιθιοπία, από το πρώτο «κέρας», και θα βασιλεύσει, καθώς λένε, δώδεκα χρόνια. Η βασιλεία του θα είναι ειρηνική. Θα ανοικοδομήσει τους ιερούς ναούς που κατεδάφισαν οι προκάτοχοί του και θα επαναφέρει τους ανθρώπους στα νησιά τους. Για την καλοσύνη του θα τον αγαπήσει ο Θεός και όλος ο λαός. Όσο θα βασιλεύει, θα επικρατεί χαρά και αγαλίασσις σε όλο τον κόσμο.

Μετά απ’ αυτόν θα βασιλεύσει κάποιος από την Αραβία για ένα χρόνο. Στις ημέρες του, με ένα νεύμα του Παντοκράτορος, θα ενωθούν τα άγια τμήματα του τιμίου και ζωοποιού Σταυρού και θα δοθεί ακέραιος στον βασιλιά. Εκείνος θα τον πάρει και θα πορευθεί στην Ιερουσαλήμ. Όταν φθάσει στον τόπο του Κρανίου, θα αποθέσει με τα ίδια του τα χέρια το βασιλικό του στέμμα στην κορυφή του Σταυρού, θα τον υψώσει και θα πει: «Κύριε Ιησού Χριστέ, συμπληρώθηκαν τα χρόνια που είχες προκαθορίσει για την βασιλεία των Ρωμαίων. Δέξου το αοίδιμο και θαυμαστό δώρο Σου, και μαζί μ’ αυτό και το πνεύμα μου».

Αμέσως λοιπόν θα κατεβεί από τον ουρανό άγγελος Κυρίου και θα πάρει τον τίμιο Σταυρό με το διάδημα, καθώς και την ψυχή του βασιλιά. Έτσι θα λήξη η βασιλεία των Ρωμαίων, γιατί το στήριγμά της υπήρξε ανέκαθεν για τους χριστιανούς ο τίμιος Σταυρός. Μακάριοι τότε όσοι θα φύγουν από την Πόλη εκείνη, και θα καταφύγουν στις ερημιές και τα σπήλαια.

Η συμβασιλεία

- Κατόπιν θα εμφανισθούν στην Πόλη μας τρεις νέοι, μωροί, αναιδείς και διεφθαρμένοι. Αυτοί θα βασιλεύσουν με διαβολική όμως ενέργεια θ’ αρχίσουν μεταξύ τους φοβερό πόλεμο. Θα ξεκινήσει ο πρώτος, θα μπει στη Θεσσαλονίκη και θα πει: «Πόλης των Θεσσαλονικέων! Εσύ θα νικήσεις τους εχθρούς σου, γιατί είσαι καύχημα των αγίων, και σε αγίασε ο Κύριος».

Θα επιστρατεύσει στους πολίτες από επτά ετών και άνω. Θα επιστρατεύσει ακόμη τους ιερείς και μοναχούς, θα κατασκευάσει πολεμικά άρματα, θα ετοιμάσει μεγάλο στόλο και θα πορευθεί στη Ρώμη. Μπροστά στις πύλες της θα σταθεί και θα φωνάξει: «Χαίρε Ρώμη τρίρρωμη και τιμημένη! Φορείς σπαθί κοφτερό και βέλη ακονισμένα. Κράτησε σταθερά την πίστη σου και μην την αλλάξεις μέχρι τη συντέλεια και οι κάτοικοι σου θα είναι μακάριοι». Έπειτα θα επιστρατεύσει τα ξανθά γένει, και θα περιμένει τους άλλους δύο βασιλείς.

Ο δεύτερος θα επιστρατεύσει τη Μεσοποταμία και τα νησιά των Κυκλάδων (κατ’ άλλη γραφή: τις κοιλάδες των νήσων). Θα επιστρατεύσει ακόμη και τους ιερείς και μοναχούς, αναμμένος από φοβερό μίσος εναντίον των άλλων δύο. Θα ξεκινήσει τότε και θα έρθει στον «ομφαλό» της γης. Λένε μερικοί ότι ο «ομφαλός» της οικουμένης είναι η Αλεξάνδρεια. Εκεί θα περιμένει τους άλλους δύο, με τους οποίους θα πολεμήσει.

Ο τρίτος θα ξεκινήσει κι αυτός από την Πόλη και θα στρατολογήσει την Καρία, Φρυγία, Ασία, Αρμενία, Γαλατία και Αραβία. Όταν φθάσει στο Σύλαιο, θα πει: «Αν και ονομάστηκες Σύλαιο, δεν θα λεηλατηθείς ούτε θα κυριευθείς από κανένα εχθρό σου». Ύστερα θα συμμαχήσει μ’ ένα λαό ανεξάρτητο, που δεν θα έχει δηλαδή υποταγεί ούτε σ’ αυτόν ούτε στους άλλους δύο βασιλείς.

Τέλος θα συγκεντρωθούν και θα παραταχθούν και οι τρεις αντιμέτωποι, ο ένας απέναντι στον άλλον. Θα επακολουθήσει σύγκρουσις μεγάλη και φοβερή και θα κομματιαστούν όπως τα πρόβατα στο κρεοπωλείο. Οι τρεις βασιλείς θα σκοτωθούν, καθώς και όλο το στράτευμα. Το αίμα των Ρωμαίων θα κυλήσει σαν νερό ύστερα από ραγδαία βροχή. Κανείς  δεν θα σωθεί. Το νερό της θαλάσσης θα ανακατευθεί με το αίμα με μήκος δώδεκα σταδίων. Οι γυναίκες θα μείνουν χήρες. Επτά γυναίκες θα ζητούν έναν άνδρα και δεν θα τον βρίσκουν, μέχρις ότου ακούσουν και έρθουν άλλοι από τα ξένα. Όσο για τους ανήλικους που θα απομείνουν, όταν ανδρωθούν, θα γίνουν από την πολλή ασωτία αναίσθητοι σαν τα γουρούνια.

Μακάριοι τότε και τρισμακάριοι όσοι θα αγωνίζονται για τον Κύριο στα όρη και στα σπήλαια, γιατί δεν θα βλέπουν το κακό που θα γίνεται στον κόσμο. Αυτοί θα περιμένουν την αναμέτρηση με τον αντίχριστο. Αυτοί είναι τα άκακα πρόβατα, που θα θυσιασθούν για τον Χριστό από τον πονηρό δαίμονα, τον αντίχριστο.

Η βδελυρή βασίλισσα

- Εκείνη την εποχή, επειδή δεν θα υπάρχει άξιος άνδρας, αλλά θα είναι όλοι αποχαυνωμένοι, θα έρθει από τον Πόντο μία πονηρή και αισχρή γυναίκα και θα βασιλεύσει στη βασιλίδα των πόλεων. Αυτή θα είναι βακχεύτρια, μάγισσα και άσωτη· μ’ ένα λόγο, θυγατέρα του διαβόλου.

Στις ημέρες της ο ένας θα επιβουλεύεται τον άλλον και θα γίνονται σφαγές στους δρόμους και στα σπίτια της πόλεως. Ο ισχυρότερος θα σκοτώνει τον άλλον. Ο γιος τον πατέρα, ο πατέρας τον γιο, η μητέρα την κόρη και η κόρη την μητέρα, ο αδελφός τον αδελφό και ο φίλος τον φίλο. Μεταξύ των ανθρώπων θα επικρατεί πολλή κακία και μίσος. Μέσα στις εκκλησίες θα γίνονται ασέλγειες, μοιχείες, ασωτίες, αιμομιξίες, χοροί και σατανικά τραγούδια, χλευασμοί και παιγνίδια, που ούτε είδε ούτε άκουσε άνθρωπος.

Εκείνη η ακάθαρτη βασίλισσα θα ονομάσει τον εαυτό της θεά και θα πολεμήσει τον Θεό. Θα μολύνει μάλιστα με ακαθαρσίες τα άγια θυσιαστήρια. Θα πλύνει το σώμα της και με το απόπλυμα αυτό της αισχύνης θα μολύνει όλον τον λαό. Θα αποστρέψει το πρόσωπό της από τον Θεό. Θ’ αρπάξει τα τίμια σκεύη από τους ναούς, τους τίμιους σταυρούς και τις σεβάσμιες εικόνες, τα «Ευαγγέλια», τους «Αποστόλους» και κάθε ιερό βιβλίο. Κι αφού τα συγκεντρώσει σε μεγάλο σωρό, θα βάλει φωτιά και θα τα κάψει. Όσο για τις εκκλησίες, θα τις γκρεμίσει μέχρι το έδαφος. Θα ψάξει ακόμη να βρει λείψανα αγίων για να τα κάψει, αλλά δεν θα βρει, γιατί ο Θεός με αόρατη δύναμη θα τα μεταφέρει αλλού. Τότε η αθλία θα συντρίψει την αγία Τράπεζα της μεγάλης εκκλησίας της του Θεού Σοφίας, και θα καταστρέψει μέσα σε αυτή το κάθε τι. Ύστερα θα στραφεί προς την ανατολή και θα πει με αυθάδεια στον Ύψιστο: «Ε, συ που σε ονομάζουν Θεό, μήπως δίστασα να εξαλείψω το πρόσωπό σου από την γη; Κοίταξε πόσα σου έκανα, κι εσύ δεν μπόρεσες να μου πειράξεις ούτε μία τρίχα. Περίμενε λίγο και θα σχίσω τον ουρανό και θα έρθω να αναμετρηθώ μαζί σου, και τότε θα δω ποιος Θεός είναι δυνατότερος και ισχυρότερος».

Αυτά θα πει η γάγγραινα και θα πράξει ακόμη χειρότερα, φτύνοντας προς τον ουρανό και πετώντας πέτρες. Τα αισχρότερα όμως έργα της δεν θα τα αναφέρω.

Τότε ο παντοκράτωρ Κύριος θα στρέψει με θυμό το τόξο Του προς τη μεγάλη αυτή Πόλη και θ’ απλώσει το χέρι Του με τρομερή δύναμη επάνω της. Θα την αδράξει γερά, θα κόψει με το δρεπάνι της δυνάμεώς Του το έδαφος, πάνω στο οποίο στηρίζεται, και θα διατάξει τα κύματα της θαλάσσης να την καταπιούν. Εκείνα θα υπακούσουν και θα ορμήσουν κι από τα δύο μέρη με καταπληκτική ταχύτητα και μεγάλη βοή. Τότε ο Κύριος θα ξεκολλήσει τη βάση της πόλεως από τη γη, και θα τη σηκώσει ψηλά στριφογυρίζοντάς την σαν μύλο, ενώ οι κάτοικοι με φρίκη πολλή θα κράζουν «αλλοίμονο». Έπειτα θα την ρήξη πάνω σ’ αυτά τα κύματα, που θα την κατακλύσουν ορμητικά, θα την σκεπάσουν και θα την παρασύρουν στο φοβερό και αχανές πέλαγος.

Αυτό θα είναι, παιδί μου Επιφάνιε, το τέλος της πόλεώς μας. Και όσα σου είπα ότι θα συμβούν, είναι τα δεινά εκείνα που ονόμασε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός «αρχή ωδίνων». Μετά την καταστροφή της πόλεως αυτής θ’ ακολουθήσουν τα γεγονότα της συντελείας.

Η συντέλεια του κόσμου

Επανασύστασις του Ισραηλιτικού κράτους

- Μετά την συμπλήρωση της βασιλείας των εθνών, λένε μερικοί ότι ο Θεός θα επανασυστήσει το ισραηλιτικό κράτος, για να βασιλεύσει στη γη μέχρι το τέλος του κόσμου. Επικαλούνται μάλιστα ως μαρτυρία το ακόλουθο χωρίο του Ησαΐου: «Και έσται εν ταις εσχάτες ημέραις, αρεί Κύριος ο Θεός σημείον εν τη συμπληρώσει των εθνών επί πάντα τα πρόβατα Ιούδα, τα διεσκορπισμένα εν τοις έθνεσι και συνάξει τους απωσμένους Ισραήλ εν τη αγία πόλει Ιερουσαλήμ. Και έσται τω Ισραήλ ως τη ημέρα η εξήλθεν εκ γης Αιγύπτου» (πρβλ. ια΄ 12,16). Επικαλούνται επίσης και τον απόστολο Παύλο που λέει: «Όταν το πλήρωμα των εθνών ήξη, τότε πας Ισραήλ σωθήσεται» (πρβλ. Ρωμ. ια΄ 25,26).

Έτσι μ’ ένα στόμα υποστηρίζουν αυτά, ενώ ο μάρτυς Ιππόλυτος προσθέτει πως κατά τον ερχομό του αντιχρίστου θα πλανηθούν πρώτοι οι Ιουδαίοι. Αυτό το έχει άλλωστε βεβαιώσει εκ των προτέρων και ο Χριστός, λέγοντάς τους: «Εγώ ελήλυθα εν τω ονόματι του πατρός μου, και ου λαμβάνετέ με· εάν άλλος έλθη εν τω ονόματι τω ιδίω εκείνον λήψεσθε» (Ιωαν. ε΄ 43).

Είναι πολύ φανερό ότι θα συγκεντρώσει πάλι ο Θεός τους ισραηλίτες στην Ιερουσαλήμ και θα τους ξαναδώσει όσα είχαν και πρώτα. Και τούτο, για να ανατρέψει τη μέχρι τότε πρόφασή τους ότι η απώλειά τους οφείλεται στον διασκορπισμό. Θα μπορούσαν δηλαδή κατά την ημέρα της κρίσεως ν’ απολογηθούν ως εξής στον Χριστό: «Αν μας συγκέντρωνες στην Ιερουσαλήμ και μας ξαναέδινες όσα είχαμε, τότε θα πιστεύαμε σ’ εσένα, αφού δεν θα υπήρχε πια λόγος να φθονούμε τα έθνη, που προτιμήθηκαν τόσο εις βάρος μας».

Έτσι, λοιπόν, θα συναχθούν όλοι μαζί και θ’ ανακτήσουν ό,τι στερήθηκαν, αλλά θα παραμείνουν στην ίδια απιστία. Και τότε πως θα σωθούν, όταν μάλιστα την ίδια εποχή θα έρθει ανάμεσά τους ο αντίχριστος και θα πιστέψουν όλοι τους σ’ αυτόν, σύμφωνα με τον λόγο του Κυρίου;  Ο Θεός δεν ψεύδεται. «Εγώ ειμί η αλήθεια» διακηρύττει με τον μονογενή του Υιό. Με την αποκατάστασή τους λοιπόν θα στερηθούν αυτομάτως απ’ αυτή τη δικαιολογία.

Λέγοντας ο απόστολος Παύλος ότι θα σωθούν, δεν εννοεί ότι θα σωθούν από την αιώνια κόλαση, αλλά από την περιπλάνησή τους τόσα χρόνια τώρα στα ξένα, και από τον ονειδισμό των άλλων λαών, και από την ανομολόγητη εντροπή. Θα συναχθούν δηλαδή στην πατρίδα τους και θα σωθούν απ’ την δουλεία και τον ζυγό και τον χλευασμό που τόσα χρόνια υπέφεραν. Δεν θα σωθούν όμως από την αιώνια κόλαση. Αφού δεν τους έπεισε η θλίψης, ώστε να πιστέψουν στον Χριστό, πως θα τους πείσει η νομιζόμενη χάρις;

Ο καταποντισμός της αγια-Σοφιάς

- Πνευματικέ μου πατέρα, είπε ο Επιφάνιος, άφησε αυτά και εξήγησέ μου εκείνο που λέγεται, ότι δηλαδή η αγια-Σοφιά δεν θα καταποντισθεί μαζί με την Πόλη, αλλά θα μείνει κρεμασμένη στον αέρα από κάποια αόρατη δύναμη.

-  Τι λες, παιδί μου, αποκρίθηκε ο δίκαιος. Αφού θα βυθισθεί όλη η Πόλης, πως θα σωθεί η εκκλησία; Και ποιος θα μπαίνει σ’ αυτήν για να προσκυνήσει;

Μήπως ο Θεός κατοικεί σε χειροποίητους ναούς; Όχι βέβαια. Πάντως στη φήμη αυτή υπάρχει και κάτι αληθινό: Θα μείνει δηλαδή μόνο ο στύλος που βρίσκεται στην αγορά, γιατί κατέχει τους «τίμιους ήλους». Αυτός μόνο θα διασωθεί, ώστε περνώντας τα πλοία να δένουν επάνω του τα σχοινιά τους, και να θρηνούν αυτή την επτάλοφη Βαβυλώνα λέγοντας: «Αλλοίμονό μας! Η μεγάλη, η αρχαία Πόλης βυθίστηκε. Εδώ κάναμε με επιτυχία τις εμπορικές μας συναλλαγές και πλουτίζαμε». Το πένθος της θα διαρκέσει σαράντα ημέρες. Εξ αιτίας της θλίψεως των ημερών εκείνων θα δοθεί το βασίλειο στην πρεσβυτέρα Ρώμη, καθώς επίσης στο Σύλαιο και στη Θεσσαλονίκη. Αυτά θα συμβούν όταν θα πλησιάζει η συντέλεια, οπότε η κατάστασις του κόσμου θα χειροτερεύει, οι πόνοι και οι συμφορές θα πολλαπλασιάζονται.

Τα βδελυρά έθνη

- Κατά το έτος εκείνο θ’ ανοίξει ο Κύριος τις πύλες των Ινδιών που έκλεισε ο βασιλιάς των Μακεδόνων Αλέξανδρος. Θα βγουν τότε απ’ εκεί οι εβδομήντα δύο βασιλείς με τον λαό τους, τα λεγόμενα βδελυρά έθνη, που είναι πιο σιχαμερά από κάθε αηδία και δυσωδία. Αυτά θα διασκορπισθούν σ’ όλο τον κόσμο. Θα τρώνε ζωντανούς τους ανθρώπους και θα πίνουν το αίμα τους. Θα καταβροχθίζουν επίσης με μεγάλη ηδονή μύγες, βατράχους, σκυλιά και κάθε ακαθαρσία.

Αλλοίμονο στις περιοχές, απ’ όπου θα περάσουν! Αν είναι δυνατόν, Κύριε, ας μην υπάρχουν τότε Χριστιανοί! Γνωρίζω όμως ότι θα υπάρχουν.

Εκείνες τις ημέρες θα σκοτεινιάσουν, σαν να θρηνούν στον αέρα για όσα αποτροπιαστικά θα διαπράξουν εκείνα τα σιχαμερά έθνη. Ο ήλιος θα γίνει σαν αίμα, ενώ η σελήνη κι όλα τα άστρα θα σκοτισθούν, καθώς θα τα βλέπουν επάνω στη γη να συναγωνίζονται στην ακαθαρσία. Αυτοί οι λαοί θα κατασκάψουν τη γη, θα κάνουν αποχωρητήρια τα θυσιαστήρια, και θα βάλουν τα άγια σκεύη σε ατιμωτική χρήση. Τότε όσοι θα κατοικούν στην Ασία, ας φύγουν στα νησιά των Κυκλάδων (κατ’ άλλη γραφή: τις κοιλάδες των νήσων), γιατί τα ρυπαρά έθνη δεν θα πάνε εκεί, και ας πενθήσουν για εξακόσιες εξήντα ημέρες.

Ο αντίχριστος

- Τότε θα σαρκωθεί απ’ την φυλή του Δαν ο σατανάς, δηλαδή θα γεννηθεί ο αντίχριστος. Δεν θα γίνει όμως άνθρωπος με τη δική του δύναμη, αλλά θα του πλάση ο Θεός σκεύος αισχρό και ρυπαρό, για να εκπληρωθούν έτσι οι λόγοι των προφητών. Θ’ απολυθεί λοιπόν απ’ τα δεσμά, με τα οποία τον είχε δέσει ο δεσπότης Χριστός όταν κατέβηκε στον άδη, και θα μπει σ’ εκείνο το σκεύος που πλάσθηκε για αυτόν. Έτσι θα γίνει άνθρωπος, θα ανδρωθεί, θα βασιλεύσει, και τότε θ’ αρχίσει να δείχνει την πλάνη του καθώς λέει ο θεολόγος Ιωάννης. Έπειτα θ’ αρχίσει πόλεμο με τα νησιά των Κυκλάδων (κατ’ άλλη γραφή: τις κοιλάδες των νήσων). Νησιά, καθώς λέει ο Ησαΐας, είναι οι εκκλησίες που προήλθαν από τους εθνικούς (κδ΄ 15, με΄ 16, μθ΄ 1, ξστ΄ 19).

Τότε θα εμφανιστεί ο Ενώχ, που έζησε πριν την εποχή του μωσαϊκού νόμου. Θα εμφανισθεί επίσης ο Ηλίας, που έζησε κατά την διάρκεια του νόμου, καθώς και ο Ιωάννης ο θεολόγος που έζησε την εποχή της νέας χάριτος. Αυτοί θα κηρύξουν σ’ όλη την οικουμένη, για τον καιρό της συντέλειας και την έλευση του πλανεμένου, καθώς επίσης και για την Δευτέρα έλευση του Σωτήρος μας Ιησού Χριστού. Θα επιτελούν μάλιστα σημεία και τέρατα.

Όσοι θελήσουν να τους σκοτώσουν ή με άλλον τρόπο να τους αδικήσουν, θα βγει φωτιά και τους κάψει. Θα ενεργούν με μεγάλη εξουσία και θα ελέγξουν τον αντίχριστο. Θα φονευθούν όμως απ’ αυτόν στην Ιερουσαλήμ και τα σώματά τους θα αφεθούν άταφα στη μέση της πόλεως. Εκεί θα συγκεντρωθούν οι κάτοικοι και θα τους περιγελούν σαν απροστάτευτους (πρβλ. Αποκ. ια΄ 5-10).

Τα άγια σώματά τους θα μείνουν τρεις ολόκληρες ημέρες στην πλατεία. Κατά τη μέση της τετάρτης ημέρας θα κατεβεί από τον ουρανό ένα περιστέρι λαμπρό σαν αστραπή. Αυτό θα περπατήσει επάνω τους και θα τους δώσει ζωή. Τότε οι άγιοι θα δυναμώσουν και θα σηκωθούν όρθιοι, κι όσοι τους δουν, πολύ θα τρομάξουν. Εκείνη τη στιγμή θ’ ακουσθεί φωνή από τον ουρανό που θα λέει: «Ανεβείτε, φίλοι μου, κοντά μου». Αμέσως θα κατεβεί ένα σύννεφο, που θα τους σηκώσει και θα τους εγκαταστήσει στον παράδεισο (πρβλ. Αποκ. ια΄ 9-13).

Εκείνος ο πλανεμένος και μάταιος, ο αντίχριστος, θα ταλαιπωρήσει υπερβολικά τους χριστιανούς της εποχής του μέχρι την τελευταία τους αναπνοή με θλίψεις και φοβερές τιμωρίες. Όποιος δεν πλανηθεί και δεν πιστέψει σ’ αυτόν, θ’ αναδειχθεί εκλεκτός και άξιος φίλος του Χριστού. Όλοι βεβαίως οι άγιοι είναι μακάριοι. Τρισμακάριοι όμως θα είναι όσοι μαρτυρήσουν την εποχή του αντιχρίστου. Θα τους περιμένει παντοτινά υπερβολική δόξα και αγαλλίασις.

Θ’ ακολουθήσει τότε φοβερός πόλεμος μεταξύ του αντιχρίστου και του Δεσπότου Χριστού. Μόλις δηλαδή αντιληφθεί ο αντίχριστος ότι ο κόσμος πλησιάζει στο τέλος του, θα κάνει μανιασμένος αντίπραξη στον ουρανό: θα ρίξει αστραπές και βροντές και θα κάνει τέτοιους κτύπους, ώστε από τον ήχο της βοής να δονείται το σύμπαν και να αντηχεί φοβερά. Ποιος τότε, παιδί μου, δεν θα φοβηθεί και δεν θα φρίξει; Μακάριοι θα είναι, όπως είπα προηγουμένως, εκείνοι, των οποίων δεν θα κλονισθεί η πίστις στον Χριστό, τον αληθινό Θεό μας, που σαρκώθηκε και γεννήθηκε απ’ την αγία παρθένο Μαρία. Μακάριοι επίσης εκείνοι που θα πεθάνουν για την αγάπη του Χριστού και θα ελέγξουν θαρρετά τον δράκοντα και την πλάνη του. Μακάριοι όσοι θα υψώσουν το ανάστημά τους εναντίον του και θα ελέγξουν με γενναιότητα τα ατοπήματά του….

Αυτά έλεγε ο μακάριος, ενώ ο Επιφάνιος θρηνούσε από τα βάθη της ψυχής του ακούγοντας όσα επρόκειτο να συμβούν στην οικουμένη. Έπειτα ρώτησε τον όσιο:

-   Πες μου, σε παρακαλώ πως θα εξαλειφθούν οι άνθρωποι από τη γη και πως θα γίνει η ανάστασις;

-   Άλλους, παιδί μου, θα σκοτώσουν τα βδελυρά έθνη, άλλοι θα θανατωθούν στους πυκνούς πολέμους, ενώ άλλους θα εξολοθρεύσει ο αντίχριστος. Σε όσους θα πιστέψουν και θα προσκυνήσουν τον αντίχριστο, θα στείλει ο Κύριος, σύμφωνα με την προφητεία του Ιεζεκιήλ, φτερωτά θηρία που θα έχουν στην ουρά τους βούκεντρα γεμάτα δηλητήριο. Όσοι λοιπόν δεν θα έχουν στα μέτωπά τους σώα και ακέραιη τη σφραγίδα του Χριστού, θα δοκιμάσουν φρικτό θάνατο απ’ το κεντρί και το δηλητήριο των θηρίων. Τότε οι άγιοι που διεφύλαξαν με πολύ αγώνα τη σφραγίδα του Χριστού ακέραιη, θα μεταναστεύσουν στα βουνά και στις ερημιές. Ο Κύριος όμως με την θεϊκή του δύναμη θα τους συγκεντρώσει στην αγία πόλη της Σιών. Αυτοί είναι όσοι έχουν γραφεί στο βιβλίο της ζωής

Όταν ο αντίχριστος νικηθεί και οδηγηθεί αιχμάλωτος μαζί με τους άλλους δαίμονες στο κριτήριο και δικασθεί για τις ψυχές που οδήγησε στην απώλεια, τότε θα σαλπίσει η σάλπιγγα και οι νεκροί θ’ αναστηθούν άφθαρτοι. Έπειτα όσοι θα έχουν απομείνει ζωντανοί την ώρα της δευτέρας παρουσίας, θα γίνουν, καθώς είπε ο Παύλος, εν ριπή οφθαλμού από φθαρτοί άφθαρτοι και θα αρπαγούν μαζί με τους αναστημένους νεκρούς μέσα σε νεφέλες, για να προϋπαντήσουν τον Κύριο στον αέρα (Α΄ Θεσ. δ΄ 17).

Όποιος λοιπόν δη τα βδελυρά έθνη να έρχονται στον κόσμο, ας γνωρίζει πως όλα, όσα πρόκειται να συμβούν, βρίσκονται «επί θύραις», και πως ο Κριτής έρχεται για να αποδώσει στον καθένα σύμφωνα με τα έργα του.

Αυτά είπε ο μακάριος Ανδρέας στον Επιφάνιο παρούσης και της ταπεινότητός μου. Έτσι μείναμε ξάγρυπνοι όλη την νύχτα. Όταν χτύπησε το ξυλοσήμαντρο, ξεκίνησε ο Επιφάνιος για την εκκλησία, ενώ ο μακάριος Ανδρέας έμεινε στο σπίτι προσευχόμενος.

Πηγή: βίος του οσίου Ανδρέου του δια Χριστόν σαλού, εκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου

*Σημείωση ΟΟΔΕ: Ως παράδειγμα αυτού που λέγαμε περί προβλημάτων μεταφράσεων, και προσοχής στο τι διαβάζουμε: Στο σημείο αυτό το κείμενο μιλάει όχι για “φτωχό”, αλλά για κάποιον που θα αναδειχθεί εν μέσω φτώχειας.

πηγη / μεταφορά

Τι ειναι αυτα που κανετε και συμπροσευχεσθε με τον παπα;

Ηταν 10/23 Ὀκτωβρίου ἡμέρα Δευτέρα. Ὁ οἰκουμενικὸς πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος, ἐπισκεπτόμενος τὸ Ἅγιον Ὄρος, ἀπὸ τὴν ἱ. μονὴ Καρακάλλου, ὅπου εὑρίσκετο ἀπὸ τὸ πρωί, ἀνεχώρησε γιὰ τὴν γειτονικὴ ἱ. μονὴ Φιλοθέου. Ἔφερε μαζί του καὶ τμῆμα ἱεροῦ λειψάνου τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, τὸ ὁποῖο ἐδώρισε στὴ μονὴ Φιλοθέου, ἀπὸ τὴν ὁποία ὡς γνωστὸν προέρχεται ὁ ἅγιος Κοσμᾶς.

Μετὰ τὴν τελετὴ τῆς ὑποδοχῆς, τὶς προσφωνήσεις καὶ ἀντιφωνήσεις, ὁ παναγιώτατος παρεκάθησε στὴν τράπεζα. Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς τραπέζης κάποιοι ἀπὸ τοὺς πατέρας τοῦ εἶπαν, ὅτι στὴν μονὴ ζῇ κλινήρης σὲ ἡλικία 93 ἐτῶν ὁ προηγούμενος Εὐγένιος Φιλοθεΐτης, ὁ ὁποῖος ἐπὶ πολλὰ ἔτη ἔχει διατελέσει ἀντιπρόσωπος τῆς μονῆς τους παρὰ τῇ Ἱερᾷ Κοινότητι. Ὁ πατριάρχης ἐξεδήλωσε ἐνδιαφέρον νὰ τὸν ἐπισκεφθῇ. Ἐξερχόμενος λοιπὸν ἀπὸ τὴν τράπεζα συνοδείᾳ μοναχῶν μετέβη στὸ κελλὶ τοῦ ἀσθενοῦντος προηγουμένου, ὁ ὁποῖος μολονότι κλινήρης ἔχει σώας τὰς φρένας καὶ διατηρεῖ τὴν ὀξύνοιά του. Μόλις ὅμως ὁ κ. Βαρθολομαῖος εἰσῆλθε στὸ κελλί,  ὁ κλινήρης γέρων Εὐγένιος, πρὸς κατάπληξιν ὅλων, ἀκούστηκε νὰ τοῦ φωνάζῃ δυνατά·

―Τί εἶνε αὐτὰ ποὺ κάνετε καὶ συμπροσεύχεσθε μὲ τὸν πάπα; Δὲν ξέρετε ὅτι εἶνε αἱρετικὸς καὶ κακόδοξος;

Ἦτο τόσο ἔντονο τὸ ὕφος καὶ ἡ φωνὴ τοῦ προηγουμένου Εὐγενίου, ὥστε ὁ πατριάρχης ἀναγκάστηκε ν᾿ ἀποχωρήσῃ σιωπῶν. Οἱ παρευρισκόμενοι ἔμειναν ἄναυδοι.

Τὸ περιστατικὸ αὐτό, ποὺ συνέβη κατὰ παραχώρησιν τῆς Κυρίας Θεοτόκου, ἐφόρου τοῦ ἱεροῦ τόπου, ἀνακαλεῖ στὴ μνήμη κάποιο ἄλλο παλαιότερο.

Ὅταν τὸ ἔτος 1275 μ.Χ. ἦρθε στὸ Ἅγιον Ὄρος ὁ λατινόφρων πατριάρχης Ἰωάννης Βέκκος, ἀκούστηκε φωνὴ ἀπὸ ἱερὰ Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου πρὸς γέροντα μοναχὸ ποὺ ἐνώπιόν της ἐδιάβαζε τοὺς Χαιρετισμούς· «Χαῖρε καὶ σύ, ὦ γέρων· καὶ εἰπὲ εἰς τὸν ἡγούμενον καὶ τοὺς πατέρας, ὅτι οἱ ἐχθροὶ οἱ ἰδικοί μου καὶ τοῦ Υἱοῦ μου ἦλθον νὰ βεβηλώσουν τὸν τόπον». Καὶ ὁ γέρων ἀνήγγειλε τὸν ἐρχομὸ τοῦ λατινόφρονος, ὁ ὁποῖος ἐν συνεχείᾳ στὸ βουλγαρικὸ μοναστήρι ἔκαυσε μέσα στὸν πύργο τῆς μονῆς τοὺς ὁμολογητὰς πατέρας ποὺ ἤλεγξαν αὐτὸν καὶ τὸν αὐτοκράτορα Μιχαήλ. Εἶνε οἱ 26 ὁσιομάρτυρες τῆς ἱ. μονῆς Ζωγράφου, ποὺ ἑορτάζουν τὴν 22α Σεπτεμβρίου.

Ἁγιορείτης ἱερομόναχος

πηγή

Ζούμε τις παραμονές του δικού μας 1453

Μπορεί οι μέρες που διανύουμε να παραπέμπουν περισσότερο στην εθνική καταστροφή του 1922, πλην όμως τα σημάδια της παρακμής μας γυρνούν αρκετά πίσω, στις παραμονές του 1453.
του Στρατή Μαζίδη
Εδαφικά περιορισμένη η τότε στα χαρτιά μόνο αυτοκρατορία, εμείς ήδη μετράμε απώλειες όπως αυτή της μισής Κύπρου ή των γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο με το παράδοξο των 6 μιλίων στο νέρο και 10 στον αέρα!
Φτωχή η τότε αυτοκρατορία, πάμπτωχη η σημερινή Ελλάδα.

Δίχως χρυσό τότε η Πόλη, δίχως νόμισμα σήμερα η Ελλάδα αρκείται στα ψίχουλα που της πετούν
Ηγέτες που έτρεχαν δεξιά κι αριστερά στον τότε γνωστό κόσμο για βοήθεια, κάτι αντίστοιχο και σήμερα με κοινό παρανομαστή την άνευ όρων παράδοση στους “φιλάνθρωπους” ευεργέτες μας.
Παρηκμασμένα ήθη και αξίες στην κοινωνία της Κωνσταντινούπολης σε συνδυασμό με την αδιαφορία απέναντι στους κινδύνους, κάτι παρόμοιο παρατηρούμε και σήμερα.

Αλώνιζαν οι εχθροί της αυτοκρατορίας μπουκάροντας και λεηλατώντας όποτε ήθελαν, πλέουν ή πετούν ανενόχλητοι όποτε θέλουν οι τούρκοι σήμερα στο Αιγαίο φτάνοντας μια ανάσα από τα παράλια της Αττικής ενώ οι ληστοσυμμορίες εισβάλλουν, βιάζουν, σφάζουν, αρπάζουν.

Τίποτε δε φαίνεται ικανό να αλλάξει την καθοδική πορεία που έχουμε πάρει εκτός αν αναπαυθούμε ανέμελα πάνω σε προφητείες που προβλέπουν ένδοξες κατακτήσεις για τις οποίες κανείς δεν μπορεί να μας διαβεβαιώσει ότι όντως ειπώθηκαν από αυτούς στους οποίους αποδόθηκαν. Το μόνο βέβαιο είναι πως οι γέροντες αυτοί αφιερώθηκαν σε ένα Θεό ο οποίος δεν προτρέπει στην ξάπλα αλλά στον καθημερινό αγώνα μέσα από τον οποίο θα έρθει η Ανάσταση.

Οι Αλβανοί μας κλείνουν τις εκκλησίες κι ειρωνεύονται. Οι σκοπιανοί συνεχίζουν σταθερά την όποια προκλητική στάση τους. Εμείς ως λαός γερνάμε, σφάζουμε τα παιδιά μας στα υπόγεια και περιοριζόμαστε την ώρα που οι μουσουλμάνοι θα είναι σε λίγα χρόνια ισάριθμοι με τους γηγενείς.
Πολύ φοβάμαι ότι πλησιάζει η στιγμή μιας νέας μεγάλης εθνικής καταστροφής. Τα όποια περιθώρια αντίδρασης διαρκώς μειώνονται αλλά ο ελληνικός λαός διασωληνομένος στη μονάδα εντατικής παρακολούθησης δε δείχνει σημεία ανάνηψης.

Γεννήθηκε με την ελευθερία δεδομένη και κανείς δεν του έμαθε να την εκτιμά. Ίσως πρέπει να τη χάσει, ώστε να τη διεκδικήσει ξανά κάποια μέρα…

πηγή

ΟΙ 7 ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΤΗΝ IΕΡΑ ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ

Εκτός από το ιστορικό και καλλιτεχνικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουν, οι θρησκευτικές εικόνες είναι και αντικείμενα λατρείας, αφού σε αυτές φανερώνεται η υπόσταση των εικονιζομένων προσώπων. Κατά συνέπεια η δύναμη της εικόνας πηγάζει από την χάρη του εικονιζομένου, η οποία με την σειρά της προέρχεται από τον Θεό.  Αν και όλες οι εικόνες αντανακλούν χάρη, κάποιες θεωρούνται θαυματουργές, διότι η χάρη τους υπήρξε κάποτε εναργέστερη, και μάλιστα σε περιπτώσεις μεγάλης ανάγκης των πιστών η αντιθέτως ύβρεως, οπότε η χάρη μετετράπη σε τιμωρία.

Μεταξύ των πολλών θαυματουργών εικόνων που φυλάσσονται στις αγιορειτικές μονές οι περισσότερες ανήκουν ασφαλώς στην Θεοτόκο, δεδομένης της ιδιαίτερης σχέσεως του  Άθωνα με την Παναγία.  Η Μονή Βατοπαιδίου κατέχει τον μεγαλύτερο αριθμό εικόνων της Θεοτόκου, οι οποίες είναι γνωστές με διάφορες ονομασίες. 

Παναγία Βηματάρισσα

Η Παναγία η Βηματάρισσα η Κτητόρισσα είναι η «εφέστιος» εικόνα της Μονής Βατοπαιδίου και είναι τοποθετημένη στο σύνθρονο του  Ιερού Βήματος του καθολικού της Μονής. Κατά την παράδοση, ο  Αρκάδιος, γιός του Μεγάλου Θεοδοσίου του αυτοκράτορα, ευρισκόμενος σε ναυάγιο, μεταφέρθηκε στην στεριά κάτω από μία βάτο, με θαυματουργική επέμβαση της Θεοτόκου, στην περιοχή όπου αργότερα θα κτιζόταν η Μονή Βατοπαιδίου, και εκεί βρήκε αυτήν την εικόνα της Παναγίας.

Με την εικόνα αυτή σχετίζεται ένα θαύμα που έγινε τον 10ο αιώνα. Όταν  Άραβες πειρατές επέδραμαν στην Μονή, ο ιεροδιάκονος Σάββας πρόλαβε και έριξε την εικόνα της Παναγίας στο πηγάδι του  Ιερού Βήματος μαζί με τον σταυρό του Μεγάλου Κωνσταντίνου και μία λαμπάδα αναμμένη που πάντοτε έκαιγε μπροστά στην εικόνα της Παναγίας. Δεν πρόλαβε όμως ο ίδιος να διασωθεί, γιατί οι πειρατές τον συνέλαβαν και τον πούλησαν αιχμάλωτο στην Κρήτη. Όταν μετά εβδομήντα χρόνια ελευθερώθηκε η Κρήτη από τους πειρατές, επί Νικηφόρου Φωκά του αυτοκράτορα, ελευθερώθηκε και ο όσιος Σάββας και επέστρεψε υπέργηρος στην Μονή.  Εκεί υπέδειξε στον τότε ηγούμενο της Μονής Νικόλαο να ανοίξουν το πηγάδι, όπου – ω του θαύματος! – βρήκαν την εικόνα και τον σταυρό όρθια πάνω στο νερό και την λαμπάδα αναμμένη, όπως την είχε ανάψει πριν από εβδομήντα χρόνια! Συνέβη δηλαδή διπλό θαύμα· τα ιερά αντικείμενα που είχαν πέσει μέσα στο νερό δεν καταστράφηκαν, από θαύμα και πρόνοια της Παναγίας, και η λαμπάδα έκαιγε εβδομήντα χρόνια χωρίς να εξαντλήται!

Έκτοτε εις ανάμνησιν του θαύματος, ψάλλεται Παρακλητικός Κανόνας προς την  Υπεραγία Θεοτόκο κάθε Δευτέρα απόγευμα, και κάθε Τρίτη τελείται στο καθολικό Θεία Λειτουργία, ενώ σε όλες τις λιτανείες της Μονής πρωτοστατεί αυτή η εικόνα της Παναγίας.  Εορτάζεται ιδιαίτερα την Τρίτη της Διακαινησίμου, όπου και γίνεται μεγάλη λιτανεία γύρω από την Μονή προς τιμή της εικόνας.

Παναγία Παραμυθία

Παλιά υπήρχε η συνήθεια, βγαίνοντας οι πατέρες από το καθολικό να ασπάζονται αυτή την εικόνα και ο ηγούμενος να παραδίδει τα κλειδιά της μονής στον θυρωρό. Η παράδοση αναφέρει ότι μία μέρα στα βυζαντινά ακόμη χρόνια, δίνοντας ο ηχούμενος στον θυρωρό τα κλειδιά άκουσε τα εξής λόγια από την εικόνα: “Μη  ανοίγετε σήμερα τις πύλες της μονής, αλλά ανεβείτε στα τείχη και διώξτε τους πειρατές”. Η φωνή επανέλαβε για δεύτερη φορά τα ίδια λόγια. Στρέφοντας το βλέμμα του προς τα εκεί ο ηγούμενος είδε το βρέφος να απλώνει το χέρι τους και να σκεπάζει το στόμα της μητέρας του λέγοντας: “Μη μεριμνάς Μητέρα, γι᾽ αυτούς τους αμαρτωλούς. Άφησέ τους να τιμωρηθούν από τους πειρατές, τους αξίζει”. Αλλά η Παναγία πιάνοντας το χέρι του Χριστού και στρέφοντας ελαφρά το κεφάλι επανέλαβε τα ίδια λόγια. Οι μοναχοί αμέσως έτρεξαν στα τείχη και διαπίστωσαν ότι πειρατές είχαν περικυκλώσει την μονή και περίμεναν το άνοιγμα της πύλης για να την λεηλατήσουν. Εξ αιτίας όμως της θαυματουργής επεμβάσεως της Παναγίας η μονή σώθηκε. Η εικόνα έκτοτε διατήρησε τις τελευταίες κινήσεις των θείων προσώπων.

Παναγία Εσφαγμένη

Η θαυματουργή αυτή εικόνα είναι τοιχογραφία του 14ου αιώνα και βρίσκεται στον νάρθηκα του παρεκκλησίου του Αγίου Δημητρίου, το οποίο είναι ενσωματωμένο εις το Καθολικόν της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου.

Από το “Προσκυνητάριον του Βατοπαιδίου” εις το κεφάλαιον “Περί της ιεράς Εικόνος της Εσφαγμένης και του παρ’ αυτής εξαισίου τερατουργήματος” μαθαίνουμε το ιστορικό: Ένας ιεροδιάκονος και εκκλησιάρχης του καθολικού, λόγω του διακονήματός του, έφθανε στην τράπεζα κάθε μέρα με καθυστέρηση. Κάποτε ο τραπεζάρης αρνήθηκε να του δώσει φαγητό λόγω της καθυστερήσεως. Ο ιεροδιάκονος αγανακτισμένος επέστρεψε στον ναό και είπε τα εξής μπροστά στην εικόνα: “Μέχρι πότε θα σε υπηρετώ και θα κοπιάζω κι εσύ δεν θα μεριμνάς ούτε για την τροφή μου;” Καί παίρνοντας ένα μαχαίρι το κτύπησε στο πρόσωπο της Παναγίας, από το οποίο, σαν να ήταν ζωντανό, άρχισε να τρέχει αίμα, ενώ αυτός τυφλώθηκε κι έπεσε κάτω σαν τρελός. Στην κατάσταση αυτή έμεινε τρία χρόνια απέναντι από την εικόνα κλαίγοντας και παρακαλώντας την Παναγία να τον συγχωρέσει. Μετά την παρέλευση τριών ετών εμφανίστηκε η Παναγία στον ηγούμενο και του ανήγγειλε ότι χαρίζει την υγεία στον τολμηρό ιεροδιάκονο αλλά το χέρι που διέπραξε την ιεροσυλία θα τιμωρηθεί. Πράγματι όταν πέθανε, στην ανακομιδή του λειψάνου του αντίθετα με όλο του το σώμα που είχε λιώσει το δεξί του χέρι παρέμενε αναλλοίωτο και φυλάσσεται έτσι ως σήμερα.Κάποτε ένας ιερέας επισκέπτης της μονής αμφισβήτησε το θαύμα, αλλά όταν έβαλε το δάχτυλο στο σημείο της πληγής άρχισε αμέσως να τρέχει αίμα. Ο ιερέας έντρομος δεν πρόλαβε να βγεί από το καθολικό και έπεσε νεκρός.

Παναγία η Ελαιοβρύτισσα

Η εικόνα αυτή χρονολογείται στον 14ο αιώνα και βρίσκεται στο δοχειό της μονής.  Από εκεί μεταφέρεται στο καθολικό την Παρασκευή της Διακαινησίμου, ημέρα κατά την οποία εορτάζει. Η παράδοση αναφέρει το εξής θαύμα· Σε μία περίοδο ελλείψεως λαδιού στην μονή, ο όσιος Γεννάδιος, δοχειάρης της μονής, άρχισε να εξοικονομεί το λάδι δίνοντας μόνο για χρήση της εκκλησίας.  Ο μάγειρας όμως διαμαρτυρήθηκε στον ηγούμενο, και ο τελευταίος διέταξε τον όσιο να δίνει αφειδώς λάδι στην αδελφότητα, ελπίζοντας στην πρόνοια της Κυρίας Θεοτόκου. Όταν μία μέρα πήγε στο δοχειό ο όσιος Γεννάδιος, είδε το λάδι να ξεχειλίζει από την λάρνακα και να έχει φθάσει ως την πόρτα.  Έκτοτε η εικόνα έχει μία θαυμάσια ευωδία.

Παναγία Πυροβ(ο)ληθείσα

Πρόκειται για τοιχογραφία που βρίσκεται στο υπέρθυρο της εξωτερικής πύλης της μονής. Κατά το 1822 μία ομάδα Τούρκων οπλιτών έφθασε στην μονή, και ένας από αυτούς, βλέποντας την εικόνα, την πυροβόλησε με μία σφαίρα που τρύπησε το δεξί χέρι της Παναγίας. Αποτέλεσμα αυτής της πράξεώς του ήταν να παραφρονήσει ο ίδιος και να κρεμασθεί σε μία ελιά μπροστά στην μονή. Βλέποντας οι άλλοι Τούρκοι την θεία τιμωρία φοβήθηκαν και εγκατέλειψαν αμέσως την μονή. Επιπλέον, ο αρχηγός του αποσπάσματος, όταν πληροφορήθηκε την πράξη του στρατιώτη, που ήταν ανιψιός του, διέταξε να μην τον θάψουν, αλλά να τον αφήσουν άταφο ως κακούργο.

Παναγία Παντάνασσα
 

Η θαυματουργή αυτή εικόνα είναι φορητή του 17ου αι. και βρίσκεται στο αριστερό προσκυνητάρι του βορειανατολικού κίονα του Καθολικού της Μονής Βατοπαιδίου. Σύμφωνα με αφηγήσεις συγχρόνων Γερόντων της Μονής, το πρώτο δείγμα ότι η εικόνα έχει ιδιαίτερη χάρη είναι το εξής γεγονός· Μία μέρα ένας νέος μπήκε στον ναό και πηγαίνοντας να προσκυνήσει την εικόνα, άστραψε ξαφνικά το πρόσωπο της Παναγίας και μία αόρατη δύναμη τον έριξε καταγής. Μόλις συνήλθε, εξομολογήθηκε με δάκρυα στους πατέρες ότι ζούσε μακρυά από τον Θεό και επιδιδόταν στην μαγεία.  Έτσι η θαυματουργική επέμβαση της Θεοτόκου έπεισε τον νέο να αλλάξει ζωή και να γίνει άνθρωπος θεοφοβούμενος.

Η εικόνα αυτή έχει επίσης την ιδιότητα και την ειδική χάρη από τον Θεό να θεραπεύει την φοβερή ασθένεια του καρκίνου. Είναι γνωστές αναρίθμητες περιπτώσεις καρκινοπαθών που έχουν θεραπευθεί στις μέρες μας, μετά από παράκληση μπροστά στην Παναγία την Παντανάσσα.

Παναγία η Αντιφωνήτρια

Πρόκειται για τοιχογραφία στον χώρο του «μεσονυκτικού» του καθολικού. Ονομάσθηκε έτσι γιατί από αυτή την εικόνα ακούσθηκε μία φωνή (αντιφώνησε). Η παράδοση αναφέρει ότι επισκέφθηκε κάποτε την μονή η βασίλισσα Πλακιδία, κόρη του Μ. Θεοδοσίου. Ενώ προχωρούσε με σκοπό να μπεί στο καθολικό από την πλάγια μικρή πόρτα, άκουσε μία φωνή που προερχόταν από την εικόνα· «Στάσου και μην προχωρείς, γιατί τόλμησες ως γυναίκα και ήλθες σ’αυτό τον τόπο;». Έντρομη τότε η βασίλισσα ζήτησε συγχώρεση από την Παναγία και αναχώρησε αμέσως από το Άγιον Όρος. Εις ανάμνησιν εξ άλλου του θαύματος εκείνου ανήγειρε με δικά της έξοδα το παρεκκλήσιο του Αγίου Δημητρίου. 
πηγή

Αρχιμ. Αρσένιος Κατερέλος, Περί ψυχής

ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ*

Ἀρχιμανδρίτης Ἀρσένιος Κατερέλος

Ἡγούμενος Ἱ. Μονῆς Ἁγ. Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος

Ἄς μοῦ ἐπιτραπῆ σήμερα εἰς τήν ἀγάπη σας, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, νά ποῦμε κάποια πράγματα ''περί ψυχῆς'', ὅπως τά βιώνει καί τά διδάσκει ἡ Ὀρθόδοξη πνευματικότητα.

Καί, εὐθύς ἀμέσως νά ἀναφέρωμε, ὅτι ὑπάρχουν δύο ἐσφαλμένες θεωρίες περί τοῦ πότε δημιουργεῖται ἡ ψυχή στον ἄνθρωπο. Στήν μέν πρώτη θεωρία, κάποιοι θεωροῦν, ὅτι ἡ ψυχή δέν μπαίνει ἀμέσως, δῆθεν, εἰς τόν ἄνθρωπο, λένε δηλ. αὐτοί, ὅτι μέχρι τριῶν μηνῶν ἔμβρυο ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἄνθρωπος, ἄς τό ποῦμε ἔτσι. Καί αὐτό, βέβαια τούς συμφέρει καί τούς βολεύει νά τό λένε, ἐπειδή, μέχρι νά γίνη τό ἔμβρυο τριῶν μηνῶν θά μποροῦν νά διακόπτουν τήν κύησι καί νά κάνουν ἐκτρώσεις.

Ἄν ὑποτεθῆ, ἀγαπητοί μου, ὅτι προηγῆται τό σῶμα κατά τήν γένεσι τοῦ ἀνθρώπου καί μετά ἀκολουθεῖ ἡ ψυχή, τότε, μοιραίως, ἔχομε τήν θεωρία τοῦ Δαρβίνου , τόν Δαρβινισμό, ὅτι γεννιέται πρῶτα ἕνα ἄλλο πρᾶγμα, ὄχι ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά ἕνα ζῶο, καί ὅτι ὁ ἄνθρωπος πρίν γίνη ἄνθρωπος περνάει δηλ. ἀπό μία ζωώδη κατάστασι, πρῶτα, καί ὕστερα προσλαμβάνει τήν ψυχή καί γίνεται ὁ τελικός ἄνθρωπος. Διότι, ποιά εἶναι ἡ μεγαλυτέρα διαφορά μεταξύ τοῦ πιθήκου, ἤ ὁποιουδήποτε ζώου, καί τοῦ ἀνθρώπου; Εἶναι ὅτι ὁ πίθηκος δέν ἔχει λογική ψυχή. Ἀλλά, τούς συμφέρει νά λένε ὅτι προηγουμένως περνάει κάποια στάδια ζωώδους μορφῆς καί ζωῆς ὁ ἄνθρωπος καί κατόπιν γίνεται ἄνθρωπος καί σᾶς εἶπα περίπου τόν λόγο. Τά λένε αὐτά καί γιά νά χτυπήσουν, βέβαια, καί τήν θρησκεία, τήν Παλαιά Διαθήκη, καί ὅλα τά ὑπόλοιπα.

Ἄν δεχθῶ, ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει ἀρχικά ψυχή ἕως τρεῖς μῆνες, ἀποδέχομαι οὐσιαστικά τήν θεωρία τοῦ Δαρβίνου, ὅτι ὁ ἄνθρωπος περνάει πρῶτα ἀπό αὐτήν τήν κατάστασι, τήν μή ἀνθρώπινη, πού εἶναι ζωώδης δηλ. Ἀλλά, αὐτό βέβαια δέν ἰσχύει, διότι ὁ Θεός ἔκανε, ὅπως μᾶς λέγει ἡ Παλαιά Διαθήκη, τόν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος ἄνθρωπος δέν ἔχει καμμία σχέσι μέ τά ζῶα, διότι τά ζῶα ἐδημιουργήθησαν πολύ πιό μπροστά, καί, ὅπως μᾶς λέγει τό ἱερό κείμενο ἔγιναν ''κατά γένος'', πού σημαίνει ὅτι κάπου σταματάει τό κάθε γένος. Σημασία ἐδῶ ἔχει τό ὅτι ὑπάρχει ἄλλη πρᾶξις δημιουργική γιά τά ζῶα τελείως διαφορετική ἀπό ἐκείνην τοῦ ἀνθρώπου.

Βέβαια, ὑπάρχει καί ἡ ἀντίθετη θεωρία, ἡ λεγόμενη ''Πλατωνική θεωρία'', τοῦ Πλάτωνος, κατά τήν ὁποίαν θεωρεῖται, πάλι ἐσφαλμένως, ὅτι ἡ ψυχή προϋπάρχει τῆς γενέσεως τοῦ σώματος καί μετά μπαίνει στό σῶμα. Εἶναι ἡ θεωρία, ὅπως λέγεται, ''περί προϋπάρξεως τῶν ψυχῶν''. Κατ᾽ αὐτήν οἱ ψυχές προϋπάρχουν καί θεωρεῖ ὁ Πλάτων, ὅτι ἁμάρτησαν σέ ἕναν χῶρο τοῦ οὐρανοῦ, στόν κόσμο τῶν ἰδεῶν, καί γιά νά τιμωρηθοῦν ὁ Θεός ''ἐγκλωβίζει'' αὐτές τίς ψυχές σέ ἕνα σῶμα ζώου ἤ ἀνθρώπου, ἀκόμα καί σέ φυτό μπορεῖ νά εἶναι. Ἔτσι, ὅταν συλλαμβάνεται στήν μήτρα ἕνας ἄνθρωπος, παίρνει ὁ Θεός δῆθεν μία ψυχή ἀπό ὅλες αὐτές τίς ψυχές πού λέει ὁ Πλάτων ὅτι ὑπάρχουν στόν οὐρανό, τήν βάζει σέ ἕνα ἔμβρυο καί γίνεται ἕνας ἄνθρωπος. Εἶναι κάτι σάν τιμωρία δηλ. Γι᾽ αὐτό, θεωρεῖ καί τό σῶμα ὅτι εἶναι ἡ φυλακή τῆς ψυχῆς. Μετά τόν θάνατο τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ψυχή πηγαίνει σέ ἄλλον ἄνθρωπο ἤ ζῶο, ἀνάλογα τοῦ πῶς ἔζησε ὁ ἄνθρωπος. Καί αὐτό διαρκεῖ ἕως ὅτου ''ἐξιλεωθῆ'' ἡ ψυχή μέ αὐτές τίς συνεχεῖς μετενσαρκώσεις καί νά ἀποδεσμευθῆ - ἐλευθερωθῆ ἀπό τό σῶμα κάποτε, ὅταν θά ἔχη πληρώσει τό τίμημα τῆς ἁμαρτίας πού ἔκανε στόν κόσμο τῶν ἰδεῶν. Μάλιστα, ἄν θυμᾶμαι καλά, ὁ Πλάτων θεωρεῖ, ὅτι, ὅσο πιό ἐνάρετη ζωή κάνει, τόσο πιό γρήγορα ἐξιλεώνεται ἡ ψυχή καί ἐλευθερώνεται ἀπό τά δεσμά τῆς σάρκας καί τῆς ὕλης.

Ὅμως, ὅλα αὐτά, δέν ἰσχύουν, γιατί, ὅπως θά ξέρετε, ἀπό τίς ἄλλες φορές πού ἔχομε μιλήσει, ψυχή καί σῶμα ταυτόχρονα κτίζονται ἀπό τόν Θεό, τήν ἴδια στιγμή, ἀρχίζουν νά συνυπάρχουν, ὥστε, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, ὁ ἄνθρωπος νά μήν ὑπάρχη πρίν ἀπό τόν ἑαυτό του, νά μή προϋπάρχη τοῦ ἑαυτοῦ του. Καί, ὁ ἴδιος Ἅγιος, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, ἀπαντῶντας στό ἐρώτημα ''τί εἶναι ψυχή'', λέγει: « Ψυχή ἐστί οὐσία γεννητή, οὐσία ζῶσα, νοερά, σώματι ὀργανικῷ καί αἰσθητικῷ καί δύναμιν ζωτικήν καί τῶν αἰσθητῶν ἀντιληπτικήν δι᾽ ἑαυτῆς ἐνιοῦσα ἕως ἄν ἡ δεκτική τούτων συνέστηκεν φύσις». Δηλ., ἡ ψυχή εἶναι οὐσία καί δέν εἶναι κάτι τό ὁποῖο ἁπλῶς νοεῖται, παρ᾽ ὅ,τι λέγεται νοερά, ἐπειδή εἶναι ὡς πρός ἐμᾶς ἄϋλη, ἀλλά εἶναι οὐσία γεννητή, κτιστή. Ὄχι ἄκτιστη, διότι τότε θά ἦταν θεότητα, καί θά εἴχαμε πανθεϊσμό. Καί εἶναι οὐσία ζῶσα, δηλ. οὐσία ἡ ὁποία ἔχει καί δίδει ζωή.

Τώρα, ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ἡ ψυχή τῶν ζώων. Στά ζῶα, ἡ ψυχή τους εἶναι μόνο ζωή καί ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία εἶναι νοερά, εἶναι λογική, εἶναι ἰδιαιτέρως κατασκευασμένη καί ταυτοχρόνως, δίδει καί τήν ζωή στό σῶμα. Καί, ὅπως λέγει ἐκεῖ στήν Παλαιά Διαθήκη, ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπον ''εἰς ψυχήν ζῶσαν'', μέ ψυχή δηλ. ἡ ὁποία θά ἔδινε τήν ζωή στό ἀνθρώπινο σῶμα, πού εἶναι ἡ ψυχή ἡ κινητήριος δύναμις τοῦ σώματος καί τῶν λειτουργιῶν του. Εἶναι βέβαια ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου νοερά, καί αὐτό σημαίνει ὅτι δέν εἶναι ὑλική, ὅτι δέν ἔχει καμμία σχέσι μέ τήν ὕλη. Δέν ἔγινε ἡ ψυχή ἀπό προϋπάρχουσα ὕλη. Δέν συνδέεται καθόλου μέ τήν ὕλη, οὔτε εἶναι κάποια ἄλλη μορφή ὕλης , ὅπως λένε κάποιοι ὑλιστές. Καί, προφανῶς, ἡ ψυχή δέν ἔχει βάρος. Τό λέμε αὐτό γιατί κάποιοι εἶχαν ζυγίσει ἕναν ἄνθρωπο λίγο πρίν πεθάνει καί τόν ξαναζύγισαν ἀμέσως μετά τόν θάνατό του - εἶναι καί λίγο ἀστεῖο αὐτό - καί, ἐπειδή ἡ ζυγαριά ἔδειξε μία μικρή διαφορά βάρους, συνεπαίραναν ὅτι τόσα γραμμάρια ὕλης εἶχε ἡ ψυχή πρίν ἀναχωρήσει ἀπό τό σῶμα θέλοντας νά κατοχυρώσουν τήν ὑλικότητα τῆς ψυχῆς. Πράγματα δηλ. ἀστεῖα καί κωμικοτραγικά.

Ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι μέσα σέ ἕνα σῶμα, τό ὁποῖο χρησιμοποιεῖ ὡς ὄργανό της καί ἀποκτᾶ ἀντίληψι τοῦ κόσμου διά τῶν αἰθήσεων τοῦ σώματος, διά τῶν αἰσθητηρίων ὀργάνων τοῦ σώματος. Ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος μᾶς λέγει ὅτι ἡ ψυχή ἔχει μέλη, ὅπως δηλ. τό ἀνθρώπινο σῶμα ἔχει μέλη (πόδια, χέρια, κλπ.), ἀλλά γιά τήν ψυχή δέν πρόκειται περί μελῶν, γιατί ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς εἶναι ἁπλῆ. Δέν εἶναι δηλ. ἡ ψυχή σύνθετη, ὅπως εἶναι τό σῶμα, πού ἀποτελεῖται ἀπό διαφορετικά στοιχεῖα ἑνωμένα μεταξύ τους καί τά ὁποῖα δύνανται καί νά ἀναλυθοῦν, καί, συνεπῶς, καί νά διαλυθοῦν. Ἡ ψυχή εἶναι ἐντελῶς ἁπλῆ, ἀλλά ὅταν λέγωμε ''μέλη ψυχῆς'', αὐτή εἶναι μία ἔκφρασις γιά νά δείξη, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Μακάριος, τό ἐξῆς: «Ὥσπερ τά μέλη τοῦ σώματος, πολλά ὄντα, εἷς ἄνθρωπος λέγεται», δηλ. παρ᾽ ὅ,τι τά μέλη τοῦ σώματος τοῦ ἀνθρώπου εἶναι πολλά, ὅμως μιλᾶμε γιά ἕναν ἄνθρωπο καί εἶναι ἕνας ἄνθρωπος, «οὕτω καί μέλη τῆς ψυχῆς εἰσίν πολλά (νοῦς, συνείδησις, θέλημα, λογισμοί κατηγοροῦντες καί ἀπολογούμενοι), ἀλλά καί ταῦτα πάντα εἰς ἕναν λογισμό εἰσίν ἀποδεδεμένα καί μέλη ἐστί ψυχῆς ὁ ἔσω ἄνθρωπος». Δηλ., ὅταν μιλᾶμε γιά συναίσθημα, νόησις, βούλησις, συνείδησις, κλπ., αὐτά δέν εἶναι παρά τά μέλη τῆς ψυχῆς, ἀλλά καί αὐτό δέν σημαίνει ὅτι ἡ ψυχή δέν εἶναι καί ἁπλῆ. Εἶναι δηλ. ὄψεις τῆς μιᾶς ἁπλῆς καί ἀσυνθέτου ψυχῆς.

Θέτομε, τώρα, τό ἐρώτημα: ''Ποιά εἶναι ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς;''

Πρίν ὅμως ἀπαντήσωμε στό ἐρώτημα αὐτό, στό ὁποῖο φυσικά δέν ὑπάρχει ἀπάντησις πλήρης, ἀλλά ἄς παρηγορηθοῦμε καί ἄς προσγειωθοῦμε μᾶλλον στήν πραγματικότητα, ἀφοῦ οὔτε τήν οὐσία τῆς ὕλης δέν γνωρίζομε. Γνωρίζομε ἄραγε, ἔχομε ἀνακαλύψει ποιά εἶναι ἡ οὐσία τῆς ὕλης, τί εἶναι κύτταρο, τί εἶναι φῶς, τί εἶναι δύναμις; Ὄχι. Ποιός εἶναι ὁ ὁρισμός τῆς ὕλης; Δέν ἔχομε ὁρισμό. Τήν φύσι τῆς ὕλης τήν ἀγνοοῦμε. Ἄλλο ἄν ἔχωμε ἀνακαλύψει κάποιες συμπεριφορές τῆς ὕλης. Τήν φύσι τῆς ὕλης πέρα γιά πέρα τήν ἀγνοοῦμε. Ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά καταλάβη τί εἶναι ἡ ὕλη. Δέν γνωρίζομε ποιά εἶναι ἡ φύσις τῶν στοιχειωδῶν σωματιδίων τῆς ὕλης. Ἡ φύσις τῆς ὕλης, ὅσο καί τῆς ἐνεργείας, μᾶς εἶναι ἐντελῶς, μά ἐντελῶς, ἄγνωστα πράγματα. Ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ἡ συμπεριφορά τῆς ὕλης, τήν ὁποία ἐρευνοῦμε, καί, σ᾽ αὐτόν τόν τομέα βελτιωνόμεθα. Ἀλλά, αὐτά τά ὁποῖα ἔχομε ἤδη γνωρίσει ἤ θά γνωρίσωμε εἶναι ἕνα τίποτα σέ σχέσι μέ τίς ἄγνωστες πτυχές τῆς συμπεριφορᾶς τῆς ὕλης. Αὐτά πού γνωρίζομε εἶναι τίποτε εἶναι μηδαμινά μπροστά σ᾽ ἐκεῖνα πού δέν γνωρίζομε. Τά φαινόμενα ὀφείλονται στήν συμπεριφορά τῆς ὕλης, ἀλλά ἡ οὐσία, ἡ φύσις τῆς ὕλης μᾶς εἶναι ἐντελῶς ἄγνωστη. Τό δέ πλέον πιθανόν, νά μή ποῦμε σίγουρο, εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος οὐδέποτε θά γνωρίση, ἔστω καί στό ἐλάχιστο, τήν φύσι τῆς ὕλης. Ὁπότε, ἄν ἀγνοοῦμε τήν οὐσία καί δέν ἔχομε τόν ὁρισμό τῆς ὕλης, πολλῷ μᾶλλον ἀγνοοῦμε καί τήν οὐσία τῆς ψυχῆς. Ὅποιος νομίζει ὅτι ξέρει κάτι ἀπό αὐτά πού εἴπαμε, δηλ. ὡς πρός τήν οὐσία τῆς ὕλης ἤ τῆς ψυχῆς, τό ὀλιγώτερο εἶναι ἀφελής.

Ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς εἶναι ἀόρατη καί ἀκατάληπτη ἀπό τίς αἰσθήσεις. Οἱ ἐνέργειές της εἶναι ἐκεῖνες πού τήν φανερώνουν. Οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς εἶναι οἱ δυνατότητες, τά φυσικά της προσόντα, πού ἔχει αὐτή βάσει τῶν προδιαγραφῶν πού ἔλαβε μόνο ἀπό τόν Θεό, μέ τήν θέλησι τοῦ Θεοῦ. Ὅλα αὐτά, οἱ δυνατότητές της καί τά φυσικά της προσόντα ἐμφυτεύθηκαν σέ αὐτήν, πότε; Κατά τήν δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου. Ταυτόχρονα μέ τήν δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου. Οἱ δυνατότητες αὐτές ἐνεργοποιοῦνται μέσῳ τῶν ὀργάνων τοῦ σώματος.

Γιά παράδειγμα: Ἄν ἕνας κοιμᾶται ἤ ἔχη κλειστά τά μάτια του, δέν σημαίνει πώς δέν ἔχει τήν δυνατότητα νά βλέπη. Ἁπλᾶ, δέν ἐνεργοποιεῖ αὐτήν τήν δυνατότητα πού ἔχει. Καί, κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ, ἡ δύναμις αὐτή ὑπάρχει ἀκόμη καί ὅταν ἔχη βλάβη τό ὄργανο ὀφθαλμός. Βλέπετε, τί καταπληκτικά πράγματα λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες, πού αὐτά συνδέονται καί μέ θέματα Βιοηθικῆς, τά ὁποῖα δέν ὑπῆρχαν τήν ἐποχή ἐκείνη. Ἔχουν δηλ. π.χ. σχέσι αὐτά μέ τόν ''ἐγκεφαλικό θάνατο'', πού δέν εἶναι θάνατος, καί κατά τόν ὁποῖο συνεχίζουν νά ὑπάρχουν οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς, ἄσχετα ἄν αὐτό δέν φαίνεται, γιατί ὁ ''ἐπεξεργαστής'' ἐγκέφαλος, ἄς τό ποῦμε ἔτσι, δέν μπορεῖ νά χρησιμοποιήση τόν σκληρό δίσκο, πού εἶναι στήν ψυχή, διότι ἔχει βλάβη ὁ ἐγκέφαλος.

Πάρα πολλά πράγματα ὑπάρχουν στούς Ἁγίους Πατέρες, καί μποροῦμε ''ἑπόμενοι τοῖς ἁγίοις πατράσι'' νά τά ἀκολουθήσωμε ἐκ τοῦ ἀσφαλοῦς καί νά βγάλωμε ἀσφαλῆ συμπεράσματα καί γιά σύγχρονα θέματα, τά ὁποῖα ἔχουν προκύψει στόν Ὀρθόδοξο χῶρο, ὡς μή ὤφειλε. Παρά ταῦτα, ἔχουν προκύψει, καί ὄχι μόνο ἔχουν προκύψει, ἀλλά, δυστυχῶς, ἐντός τοῦ Ὀρθοδόξου χώρου ὑπάρχουν, ἀπαράδεκτες, κατά τήν γνώμη μας, ἀπόψεις, οἱ ὁποῖες προσβάλλουν τήν ἅπαξ παραδοθεῖσα Ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία. Ἀλλά, στά τῆς πίστεως δέν χωρεῖ καμμία συγκατάβασις, οὔτε οἰκονομία, στά θέματα τά δογματικά.

Ὅπως λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος, οἱ ἐνέργειες εἶναι αὐτές πού φανερώνουν τίς δυνάμεις ὁποιασδήποτε οὐσίας. Ἐπάνω στό ἑνιαῖο τῆς ψυχῆς βασίζεται τό ὅτι ὅταν νοσῆ ἕνα μέρος τῆς ψυχῆς, ἤ μία ἀπό τίς δυνάμεις της, τότε νοσεῖ ὁλόκληρη ἡ ψυχή. Καταπληκτικά πράγματα! Ἀκόμη, ὅταν καθαρισθῆ μία συγκεκριμένη ἐνέργεια τοῦ νοῦ, δέν σημαίνει, δυστυχῶς, ὅτι καθαρίσθηκε καί ἡ ἀντίστοιχη δύναμις διά τῆς ὁποίας ἐνεργεῖται ἡ ἐνέργεια αὐτή, διότι, κοινωνῶντας μέ τίς ἄλλες δυνάμεις, μολύνεται εὔκολα καί αὐτή.

Ὁ νοῦς εἶναι ὅ,τι ἀνώτερο ἔχει δώσει ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς λέγει γι᾽ αὐτήν τήν μοναδικότητα καί ἀνωτερότητα τοῦ νοῦ, ὅτι δέν μπορεῖ νά ὑπάρχη κάτι ἀνώτερο μέσα στόν ἄνθρωπο. Δέν εἶναι ὁ ἐγκέφαλος, λοιπόν, τό σημαντικότατο εἰς τόν ἄνθρωπο. Ὁ νοῦς εἶναι. Ὁ ἐγκέφαλος ἁπλᾶ εἶναι ἕνα ὄργανο. Δέν ὑπάρχει κάτι ἀνώτερο μέσα στόν ἄνθρωπο ἀπό τόν νοῦ. Διότι, τό λέγει πολύ χαριτωμένα ὁ ἅγιος Γρηγόριος, ἄν ὑπῆρχε κάτι ἀνώτερο, τότε, σ᾽ ἐκεῖνο καί μόνο σ᾽ ἐκεῖνο θά ἀποδιδόταν τό ''κατ᾽ εἰκόνα''. Ἄξιον καί δίκαιον. Ὁ Θεός μᾶς δίνει, ἀγάπης Του ἕνεκεν, τό κατ᾽ εἰκόνα. Τό ὁποῖο, φυσικά, θά τό ἀπεθησαύριζε, θά τό διεφύλασσε σέ ὅ,τι ἀνώτερο ἔχει ὁ ἄνθρωπος, πού αὐτό εἶναι, ὅπως λέγει ὁ Ἅγιος, ὁ νοῦς. Αὐτό ὀφείλεται στήν τριαδικότητα πού διακρίνει τόν νοῦ, τό λογικό μέρος τῆς ψυχῆς, καί διακρίνεται σέ νοῦ, λόγο καί πνεῦμα, εἰκονίζοντας τόν Τριαδικό Θεό. Τί συγκινητικό!

Ἔτσι, ἀπό τόν νοῦν, καί ἀποκλειστικῶς μόνον ἀπό αὐτόν, πηγάζει, προέρχεται ὁ λόγος, ὁ ὁποῖος λόγος, αὐτομάτως, συνακολουθεῖται ἀπό ἕνα νόημα, ἀπό ἕνα ''πνεῦμα''. Τό συνοδευόμενο δηλ. νόημα τοῦ λόγου, λέγεται ''πνεῦμα'' καί εἶναι ὅ,τι ἀκριβῶς ἐννοεῖ ὁ λόγος. Τί δηλ. θά πῆ ''πνεῦμα''; Θά πῆ τό νόημα πού ἔχει ὁ λόγος. Φυσικά, ὁ λόγος, φανερώνει καί ἀποκαλύπτει κάποιο νόημα, ἀλλά προσοχή! Διότι, αὐτό, δέν σημαίνει ὅτι τό νόημα ἐκπηγάζει ἀπό τόν λόγο. Αὐτόν καθ᾽ ἑαυτόν τόν ἐκφερόμενο λόγο δηλ. Διότι, θεωρητικά μέν ἀλληλοδιαδόχως, πρακτικά ὅμως αὐτομάτως, τό πνεῦμα, τό νόημα πού ἀποκαλύπτεται διά τοῦ λόγου ( ὁ ὁποῖος ἐνεργεῖ ὡς μέσον ἀποκαλύψεως τοῦ νοήματος), προέρχεται ἀπό τόν νοῦ καί ἔχει ὡς ἄμεση γενεσιουργό σχέσι καί αἰτία μόνο τόν νοῦ. Ὁ νοῦς δηλ. εἶναι ἡ πηγή, καί τοῦ λόγου, καί τῶν νοημάτων. Προφανῶς, κάθε λόγος προφορικός, γραπτός ἤ ἐνδιάθετος, ἔχει πάντα ἕνα νόημα, ἔστω καί ἄν δέν εἶναι λογικό. Ἀλλά, καί ὅταν εἶναι λογικό, νά ποῦμε ἐν παρενθέσει, δέν σημαίνει ὅτι εἶναι ἀληθές. Ἀλλά, αὐτό εἶναι ἄλλο θέμα.

Ἐνδιάθετος λόγος, κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, εἶναι κίνησις τῆς ψυχῆς πού συμβαίνει εἰς τό διαλογιστικό, χωρίς καμμία ἐξωτερική ἀνακοίνωσι. Γι᾽ αὐτό, πολλές φορές, ἄν καί σιωπῶμε, πραγματοποιοῦμε πλήρη ὁμιλία μέσα μας. Ἀλλά, ἀκόμη καί σέ αὐτά τά ὄνειρα συνομιλοῦμε.

Ὅταν λέμε, ὅτι τό λογικό μέρος τῆς ψυχῆς εἶναι νοῦς, λόγος, πνεῦμα, δέν ὑπονοοῦμε τόν προφορικό λόγο. Ὁ λόγος μέ τό ἐμπεριεχόμενο ἀντίστοιχο νόημά του, τό πνεῦμα του δηλ., αὐτά τά δύο, συνδέονται, ἀπαρτίζουν καί σχετίζονται μέ τήν ἀνθρώπινη ὁμιλία στίς διάφορες μορφές της, ἀποτελοῦν ὅμως βασικές ἐνέργειες μόνον τοῦ νοός. Καί φανερώνουν, ἀποκαλύπτουν, ἀποδεικνύουν μποροῦμε νά ποῦμε, ὅτι ὑπάρχει αὐτό τό ''κάτι ἄλλο'', τό ἄγνωστο, τό ἀόρατο, τό μή ἐπιστητό. Φανερώνουν δηλ. ἕνα μέρος ἀπό τήν πηγή τοῦ ἐσωτερικοῦ λόγου καί νοήματος, ἀλλά μοιραίως ἀδυνατοῦν νά φανερώσουν καί νά γνωστοποιήσουν αὐτήν τήν οὐσία σέ ὅλες τίς διαστάσεις της, πού παραμένουν ἄγνωστες, βέβαια.

Λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος, ὅτι ὁ λόγος ὁ προφορικός δέν ἀνήκει σέ νοῦ, ἀλλά σέ σῶμα πού κινεῖται ἀπό νοῦ. Καί, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ὁ προφορικός λόγος δεικνύει τήν ἐνέργειά του εἰς τήν φωνήν, εἰς τάς διαλέκτους, εἶναι δηλ. ὁ λόγος πού προφέρεται μέ τήν γλῶσσα, μέ τό στόμα. Γι᾽ αὐτό καί λέγεται ''προφορικός''. Εἶναι, μάλιστα, ἀγγελιοφόρος τῆς σκέψεως. Καί, ὡς πρός αὐτό, ὀνομαζόμεθα ''ὁμιλιτικοί''.

Ὅσο γιά τόν προαναφερθέντα ἐνδιάθετο, ἐσωτερικό λόγο, ὁ ὁποῖος εἶναι, ὅπως εἴπαμε, ὁ ἐσωτερικός ἄφθογγος λόγος πού συντελεῖται μέσα μας, ἐξ αἰτίας αὐτοῦ, ὑπάρχουν ἐξ ἴσου λογικοί ἄνθρωποι, ὅπως εἶναι οἱ κωφάλαλοι ἤ ἐκεῖνοι πού ἔχασαν τήν φωνή τους ἀπό κάποια ἀσθένεια, δυστύχημα ἤ ἄλλο λόγο. Καί, γιά νά κλείσωμε αὐτήν τήν δύσκολη ἑνότητα, λέμε, ὅτι ὅλα τά εἴδη τῶν λόγων εἶναι ἀπόρροια ὡρισμένων διεργασιῶν τοῦ νοός καί ὅλα τά εἴδη τοῦ λόγου ἀποτελοῦν ἐνέργειες καθαρά τοῦ νοός. Αὐτό, εἶναι πολύ σημαντικό. Τό πνεῦμα τοῦ νοῦ, τό νόημα τοῦ νοῦ, προέρχεται ἀπό τόν νοῦ καί συνυπάρχει μέ τόν λόγο, ἐφ᾽ ὅσον φύσει συνοδεύει πάντα τόν λόγο. Ὅπως ἡ μεταξύ νοῦ καί λόγου ἀπόρρητος καί μυστική καί ἀκατάληπτη σχέσις.

Τά τρία αὐτά, νοῦς, λόγος, πνεῦμα δέν ἀποτελοῦν ὑποστάσεις, ὅπως συμβαίνει στήν Ἁγία Τριάδα - ἄπαγε τῆς βλασφημίας - ἀλλά δέν εἶναι καί ἀνεξάρτητα. Καί τά τρία μαζί, συναποτελοῦν τόν ἕνα καί ἑνιαῖο τριαδικό νοῦ, ὁ ὁποῖος αὐτός νοῦς τοῦ ἀνθρώπου εἰκονίζει τόν Τριαδικό Θεό. Τό ''κατ᾽ εἰκόνα'', πού ἀποτελεῖ τήν ἰδιαίτερη τιμή τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο, τοῦ δόθηκε γιά νά μπορέση νά γίνη κατά πάντα θεός, ἐκτός, βέβαια, ἀπό τήν κατ᾽ οὐσία ταυτότητα. Ὅπως, δηλ. λέμε, νά γίνη θεός, ὄχι κατ᾽ οὐσίαν, ἀλλά κατά Χάριν. Πόσο ψηλά, λοιπόν, ἔχει τόν ἄνθρωπο ὁ Θεός! Καί, γι᾽ αὐτό ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος ''ἵνα τόν Ἀδάμ θεόν ἀπεργάσηται'', ὅπως λέμε. Ἐδῶ, δέν ὑπάρχει εὐσεβισμός, δηλ. ἁπλῶς νά γίνωμε καλύτεροι ἄνθρωποι, ἀλλά ὁ σκοπός τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά γίνη ὁ ἄνθρωπος κατά Χάριν θεός καί νά μετέχη στήν δόξα Του, νά ἐπιτύχη τό καθ᾽ ὁμοίωσιν.

Ὁ θεῖος πόθος εἶναι αὐτός -καί ἐδῶ ὑπάρχει τό πρόβλημα καί χωλαίνομε - πού θά καθαρίση κάθε δύναμη τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος φέροντας τήν κάθαρσι τοῦ νοῦ καί τήν ἕνωσι μέ τόν Θεό. Κάθαρσις-φωτισμός-θέωσις, ἔτσι δέν λέμε; Κάθε λογική φύσις, ἀνθρώπινη, ἀγγελική, ἀκόμη καί δαιμονική, ἔχει νοῦν, λόγον καί πνεῦμα, ἄν καί ὁ Θεός δέν ἔφτιαξε δαίμονες, ἀγγέλους ἔφτιαξε, καί δέν ἀλλάζει ἡ ἀγγελική φύσις στούς δαίμονες, ἡ προαίρεσίς τους ἔχει διαστραφῆ καί ἀλλάξει σέ παγιωμένη ἀρνητική πρός τόν Θεόν. Κάθε, λοιπόν, λογική φύσις, ἀνθρώπινη, ἀγγελική, ἀκόμη καί δαιμονική, ἔχει νοῦν, λόγον καί πνεῦμα, ἀφοῦ εἶναι πλασμένη κατ᾽ εἰκόνα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Κανένα ἀπό τά κτιστά λογικά πνεύματα δέν μπορεῖ νά ἑνωθῆ μέ ὁποιοδήποτε ἄλλο, ὥστε νά ἀποτελέσουν ἕν πνεῦμα. Αὐτό, εἶναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί καί ὁ διάβολος δέν μπορεῖ νά ἔλθη σέ ἐπαφή μέ τήν οὐσία τῆς ψυχῆς μας, ἀλλά μόνο μέ τήν ἐνέργεια τῆς ψυχῆς μας. Μόνο τό Ἅγιο Πνεῦμα μπορεῖ νά ἑνώνεται μέ τήν οὐσία ὁποιουδήποτε κτιστοῦ πνεύματος καί νά γίνωνται ἕνα. Ἡ ἕνωσις αὐτή, τοῦ Παναγίου Πνεύματος, τοῦ ἀκτίστου Φωτός, τῆς ἄκτιστης Χάριτος, μέ τίς λογικές φύσεις εἶναι ἀξιοθαύμαστη καί ἄρρητη, ἀλλά πραγματική. Ἐνῶ, τά ἄλλα πνεύματα τῶν κτισμάτων δέν ἑνώνονται, ἁπλᾶ συναναστρέφονται.

Ἡ ἄκτιστη Χάρις τοῦ Θεοῦ πληροῖ ὁλόκληρη τήν οὐσία τῆς ψυχῆς καί δέν ἀφήνει ἴχνος της πού δέν μετέχει σ᾽ αὐτήν τήν ἕνωσι. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς δέχεται τήν τριμερῆ διαίρεσι τῆς ψυχῆς, τό ἐπιθυμητικό, τό θυμικό καί τό λογικό. Τό ἐπιθυμητικό καί θυμικό βρίσκονται στό ἄλογο μέρος τῆς ψυχῆς. Ἡ θεραπεία τοῦ θυμοῦ-θυμικοῦ προαπαιτεῖ τήν θεραπεία τῆς ἐπιθυμίας, τοῦ ἐπιθυμητικοῦ, καί ἡ θεραπεία τοῦ λογικοῦ, δηλ τοῦ νοῦ, προαπαιτεῖ τήν θεραπεία καί τῶν δύο τοῦ θυμικοῦ καί τοῦ ἐπιθυμητικοῦ, δηλ. καί τοῦ θυμοῦ καί τῆς ἐπιθυμίας. Τό λογικό της μέρος διακρίνεται σέ νοῦ, λόγο καί πνεῦμα, ὅπως ἔχομε πῆ, καί εἰκονίζει τόν Τριαδικό Θεό.

Ἡ ψυχή διαιρεῖται σέ πέντε δυνάμεις, τόν νοῦ, τήν διάνοια, τήν δόξα, τήν φαντασία καί τήν αἴσθησι. Ὁ ἄνθρωπος διαθέτει, τόσο τό ὑλικό, ὅσο καί τό νοερό στοιχεῖο. Εἶναι προικισμένος μέ νοῦ καί αἴσθησι κατά ἕναν ἀκατάληπτο τρόπο, ἀπό τήν σοφία τοῦ Θεοῦ, πού ἀναμιγνύει τά ἄμικτα. Ὁ Θεός εἶναι παντοδύναμος. ''Πάντα δυνατά τῷ Θεῷ ἐστί''. Ὁ νοῦς συνδέει τόν ἄνθρωπο μέ τόν νοερό κόσμο, ἡ δέ αἴσθησις μέ τόν ὑλικό καί αἰσθητό κοσμο. Μεταξύ τοῦ νοῦ καί τῆς αἰσθήσεως μεσολαβοῦν οἱ τρεῖς ἄλλες δυνάμεις, ἡ φαντασία, ἡ δόξα καί ἡ διάνοια. Ἡ αἴσθησις εἶναι ἡ ἀλογώτερη δύναμις πού διαθέτει ὁ ἄνθρωπος, μέ τήν βοήθεια ὅμως τῆς ὁποίας ἀποκτᾶ γνῶσι καί ἀντίληψι τῶν αἰσθητῶν ἀντικειμένων ὅταν αὐτά εἶναι παρόντα. Ἡ φαντασία ἔχει τήν ἀρχή στίς αἰσθήσεις, διότι μέσῳ αὐτῶν εἰσέρχονται οἱ διάφορες παραστάσεις καί ἐντυπώνονται καί στήν συνέχεια χρησιμοποιοῦνται ἀναλόγως. Εἶναι ἄλογη δύναμις καί ἱκανώτερη σέ δρᾶσι ἀπό τίς αἰσθήσεις, διότι αὐτή μπορεῖ καί δρᾶ ἀκόμη καί ὅταν τά αἰσθητά ἀπουσιάζουν. Ἐνῶ οἱ αἰσθήσεις ἐνεργοῦν μόνον ὅταν τά αἰσθητά εἶναι παρόντα. Ὁ Ἅγιος τήν ὀνομάζει καί ''νοῦν'', ἐφ᾽ ὅσον ἐνεργεῖ καί χωρίς τήν παρουσία τῶν αἰσθητῶν, πού εἶναι ὅμως παθητικός, διότι σχετίζεται μέ ἐξωτερικές ἐμπειρίες καί παραστάσεις. Δηλ., δέν εἶναι ἡ δύναμις ἐκείνη πού θά μποροῦσε νά ὁδηγήση σέ ἐπιστροφή τοῦ νοῦ στόν ἑαυτό του καί τήν ἕνωσι μέ τήν ἄκτιστη θεία Χάρι.

Τώρα, τήν δόξα τήν διαιρεῖ σέ δύο κατηγορίες, σέ ἐκείνην πού προέρχεται ἀπό τήν φαντασία, καί ἑπομένως εἶναι ἄλογη, καί σέ ἐκείνην πού προέρχεται ἀπό τήν διάνοια καί εἶναι πάντα λογική καί προχωρῶντας βαθμιαῖα μέ τήν βοήθειά της καταλήγει στήν λογική δόξα.

Ἡ διάνοια εἶναι ἐνέργεια τοῦ νοῦ καί ὄχι οὐσία, ἄν καί δέν χωρίζεται ἀπό αὐτόν. Βασικό αὐτό. Ἡ ὁποία διάνοια, βέβαια, κινεῖ καί τόν ἐγκέφαλο. Ἡ διάνοια παράγει τούς λογισμούς, τούς ἐπεξεργάζεται , ἐνῶ ἀποθηκεύονται στόν νοῦ, ὁ ὁποῖος νοῦς, ἄς τό ποῦμε ἔτσι, εἶναι ὁ ''σκληρός δίσκος'' καί εὑρίσκεται στήν πνευματική καρδιά τοῦ ἀνθρώπου, ὄχι στήν φυσική του καρδιά. Ἡ διάνοια εἶναι μία ἀπό τίς σημαντικώτερες καί βασικώτερες δυνάμεις τοῦ νοῦ. Ἄλλωστε, εἴπαμε ὅτι εἶναι ἐκείνη πού κινεῖ καί τόν ἐγκέφαλο. Καί οἱ τέσσερις δυνάμεις ἐνεργοῦν ὅλες στόν ἐγκέφαλο καί καμμία ἀπό αὐτές τίς δυνάμεις δέν εἶναι ἱκανή νά ὁδηγήση στήν ἕνωσι μέ τόν Θεό.

Ὁ νοῦς, ἡ πέμπτη δύναμις τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι ἡ ἀνωτάτη λογική δύναμις, τό λογικό μέρος τῆς ψυχῆς. Αὐτό, τώρα, τό λογικό μέρος, φέρει, κατά κύριο λόγο, τό ''κατ᾽ εἰκόνα''. Διακρίνεται σέ νοῦ, λόγο καί πνεῦμα καί χρησιμοποιεῖ, εἴτε τίς ἄλογες, εἴτε τίς λογικές δυνάμεις πού τοῦ δόθηκαν ἀπό τόν Θεό γιά νά κοινωνῆ ὁ ἄνθρωπος καί νά ἔρχεται σέ ἐπαφή, τόσο μέ τόν αἰσθητό, ὅσο καί μέ τόν νοερό κόσμο, ἀλλά καί μέ τόν κόσμο τοῦ ἀκτίστου, δηλ. τόν Τριαδικό Θεό. Ὁ νοῦς, ἄν καί ἔχη τήν ἕδρα του κάπου στήν φυσική καρδιά, ἐκεῖ ἐνεργεῖ κυρίως, καί ἐκεῖ ἐνεργοῦνται τά θαυμάσια πού ἀκολουθοῦν τήν ἕνωσί του μέ τόν Θεό, ὅταν αὐτή ὑπάρχη, βέβαια, διά τῆς Χάριτος.

Ἡ λογική δόξα καί ἡ διάνοια, ἄν καί εἶναι λογικές δυνάμεις καί δέν εἶναι ἀποχωρισμένες ἀπό τήν ἀποθήκη τῶν αἰσθήσεων, τήν φαντασία, καί ἐνεργοῦν στόν ἐγκέφαλο, δέν δροῦν αὐτοτελῶς καί εἶναι ἄμεσα ἐξηρτημένες ἀπό τόν ἐγκέφαλο. Ὁπότε, ἄν ὁ ἐγκέφαλος ὑποστῆ κάποια βλάβη, εἴτε γενετικῆς φύσεως, εἴτε ἀπό κάποιο ἀτύχημα, τότε δέν λειτουργοῦν σωστά αὐτές οἱ δυνάμεις. Ἀλλά, αὐτό δέν σημαίνει ὅτι καί ὁ νοῦς ἔχει ὑποστῆ κάποια βλάβη. Ἐπαναλαμβάνομε: Ἄν ὁ ἐγκέφαλος ὑποστῆ κάποια βλάβη, τότε μοιραίως, δέν λειτουργοῦν σωστά αὐτές οἱ δυνάμεις, ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει ὅτι ὁ νοῦς ἔχει ὑποστῆ καί αὐτός βλάβη. Ὁ νοῦς δέν μπορεῖ νά ὑποστῆ ὀργανική βλάβη, ἐφ᾽ ὅσον δέν ἀπαιτεῖται κάποιο σωματικό ὄργανο γιά νά ἐνεργήση. Ἐάν ὁ νοῦς, αὐτεξουσίως, ἀφήση τόπο στήν ἁμαρτία, τότε ἀσθενεῖ καί ὁδηγεῖ καί σέ ὀργανικῆς φύσεως βλάβες πού ἐπηρεάζουν τόν ἐγκέφαλο, ὅσο καί ἄλλα ὄργανα τοῦ σώματος. Π.χ., σέ ἕναν ἀλκοολικό, πού τό πάθος του βρίσκεται στόν νοῦ, στήν νοερά καρδία, στό κέντρο τῆς ψυχῆς του, ἀπό τόν ἀρωστημένο νοῦ του ἐπηρεάζονται καί ἀσθενοῦν διάφορα ὄργανα τοῦ σώματός του ( π.χ.συκώτι ).

Μεταξύ ψυχῆς καί σώματος, ὑπάρχει μία ἄρρηκτος καί ἀπόρρητος σχέσις. Αὐτή ἡ σχέσις ἀπασχολεῖ καί τήν Ἰατρική, ἀνεξάρτητα ἀπό τό ὅτι ἀγνοεῖ `῎ὡς ἐκ τῆς θέσεώς της τήν ὕπαρξι ψυχῆς στόν ἄνθρωπο ὡς αὐθυπόστατο οὐσία, ἡ ὀποία παραμένει ζῶσα καί μετά τόν βιολογικό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου, ἀνεξάρτητα δηλ. ἀπό τό τί εἴδους βιοθεωρίες ὑπάρχουν καί κυκλοφοροῦν στόν ἰατρικό χῶρο περί τῆς φύσεως τοῦ ἀνθρώπου καί περί ψυχῆς. Πάντως, ὑπάρχει ἄμεση ἐπίδρασις ψυχῆς καί σώματος.

Λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος: «Δέχεται μέν τήν ζωήν ἐκ τῆς ψυχῆς τό σῶμα, δέχεται δέ ἀλγηδόνας ἀπό τοῦ σώματος ἡ ψυχή». Ἄς τό ἀναλύσωμε αὐτό λίγο. Ἄς ὑποθέσωμε ὅτι ἔχομε κάνει μία ἁμαρτία καί ἔχομε, ὡς ἐκ τούτου, πέσει σέ ἀπελπισία καί μᾶς ἔχει κυριεύσει ὁ δαίμονας τῆς λύπης. Ἄρα, τό πρόβλημα εἶναι καθαρά πνευματικό. Ὅμως, ἐξ αἰτίας αὐτῆς τῆς λύπης, μπορεῖ νά φθάσωμε νά ἀρρωστήσωμε σέ βαθμό ἐπικίνδυνο. Δηλ., ἐπιδρᾶ καί στό σῶμα αὐτή ἡ λύπη λόγῳ τῆς ἁμαρτίας. Ἀντίστροφα, ἄν μέ πονάη τό δόντι μου, ἤ ἔχω ἕναν πονοκέφαλο, ἤ ὁ,τιδήποτε ἄλλο, αὐτό ἐπηρεάζει καί τήν ψυχή. Μέ κάνει νά μήν ἔχω ὄρεξι, νά μήν ἔχω κέφι, νά ἔχω ''περενέργειες'', ὅπως λέμε, μέ καθιστᾶ, γενικά, δύσθυμο, κλπ. Ἄλλωστε, τί ψάλλομε στήν Παράκλησι; ''Ἀπό τῶν πολλῶν μου ἁμαρτιῶν, ἀσθενεῖ τό σῶμα, ἀσθενεῖ μου καί ἡ ψυχή''. Σχετικά λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης τά ἑξῆς: «Οὐ γάρ κρατεῖται ἡ ψυχή ὑπό τοῦ σώματος, ἀλλά αὐτή - ἡ ψυχή δηλ. - κρατεῖ τό σῶμα. Οὐδέ ἐν τῷ σώματι ἐστί ἡ ψυχή, ὡς ἐν ἀγγείῳ ἤ ἀσκῷ, ἀλλά μᾶλλον τό σῶμα ἐν ταύτῃ». Ἐν τῇ ψυχῇ δηλ. εἶναι τό σῶμα. Δηλ. ἡ ψυχή περιβάλλει καί συνέχει τό σῶμα καί ὄχι τό ἀντίστροφο. Ἡ ψυχή κρατεῖ καί κινεῖ τό σῶμα. Τό πῶς εἶναι ἑνωμένη ἡ ψυχή μέ τό σῶμα εἶναι μέγα μυστήριο, ἄρρητο μυστήριο, ὅπως, ἐπίσης ἐξ ἴσου μυστήριο ἀποτελεῖ καί ὁ τρόπος χωρισμοῦ τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα. Διότι, τότε, καί μόνο τότε, ἔχομε τόν πραγματικό τελικό θάνατο, καί ὄχι εἰς τήν περίπτωσι τοῦ ''ἐγκεφαλικοῦ θανάτου'' πού ἐφηύραν τά σύγχρονα κυκλώματα.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ἀπορεῖ πέρα γιά πέρα, διότι ἀνθρωπίνως ἀγνοεῖ ὅλα αὐτά καί γι᾽ αὐτό γράφει ἐκεῖ στήν νεκρώσιμη ἀκολουθία, «ὄντως φοβερώτατον τό τοῦ θανάτου μυστήριον, πῶς ἡ ψυχή ἐκ τοῦ σώματος βιαίως χωρίζεται καί τῆς συμφυΐας καί τῆς ἁρμονίας ὁ φυσικώτατος δεσμός θείῳ βουλήματι ἀποτέμνεται». Τό σῶμα, μετά τόν βιολογικό θάνατο, μετά τόν χωρισμό ψυχῆς καί σώματος, ὡς πολυσύνθετο, ἀναλύεται, διαλύεται στά μέρη ἀπό τά ὁποῖα ἀποτελεῖται, ἐνῶ ἡ ψυχή, οὖσα ἁπλῆ, δέν ἀναλύεται καί εἶναι κατά Χάριν ἀθάνατη. Πηγαίνει δέ εἰς τόν οἰκεῖον της τόπον. Δέν περιφέρεται γύρω τοῦ τάφου, ὅπως κάποιοι νομίζουν, οὔτε στόν τόπο πού ἔμενε ὁ ἄνθρωπος, στά δωμάτια, κλπ., ἀλλά πηγαίνει εἰς τόν οἰκεῖον τόπον, ὅπου προγεύεται, εἴτε τά ἀγαθά τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν, εὑρισκομένη χωρίς σῶμα εἰς τόν Παράδεισον, εἴτε τήν αἰωνία κόλασι. Πάντως, καί στίς δύο περιπτώσεις, ἀναμένεται, μετά βεβαιότητος, ἡ ἐπανένωσίς της μέ τό ἄφθαρτο τελικό σῶμα της, εἴτε εἰς ζωήν αἰώνιον, εἴτε εἰς κόλασιν αἰώνιον.

Βέβαια, ''ἡ ψυχή ἐστίν ἀθάνατος διά τόν ἀποθανατίζοντα Θεόν'', ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων, δηλ. χάριν τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀθάνατη, ἐπειδή τό θέλει ὁ Θεός.

Τώρα, ποῦ εἶναι ἡ ψυχή στό σῶμα, ἄλλο μυστήριο αὐτό. Μποροῦμε νά ποῦμε, χωρίς νά παίζωμε μέ τίς λέξεις, ὅτι εἶναι παντοῦ καί ''πουθενά'' μέ τήν ἔννοια ὅτι, ἄν κόψω ἕνα μέρος τοῦ σώματός μου, τό χέρι μου, ἤ τό πόδι μου, δέν κοβω καί ἕνα μέρος τῆς ψυχῆς μου. Ἔχω δηλ. τήν ἴδια ψυχή, τήν ἴδια αὐτοσυνειδησία, εἶμαι ἐγώ ὁ ἴδιος, ἔχω τό ἴδιο ''ἐγώ''. Εἶναι μυστήριο, τό ποῦ καί πῶς εἶναι ἡ ψυχή, πάντως, ἐκεῖνο πού πρέπει νά κρατήσωμε εἶναι ὅτι ἡ ψυχή συνέχει τό σῶμα. Νά μή νομίζωμε ὅτι τό σῶμα κρατάει τήν ψυχή καί τήν περικλείει μέσα του. Ἡ ψυχή εἶναι ἐκείνη πού συνέχει τό σῶμα καί δέν συνέχεται ἀπό τό σῶμα ἡ ψυχή καί τό ζωοποιεῖ.

Τώρα, νά ποῦμε κάτι βασικό καί διαφορετικό. Ἡ ψυχή μετά θάνατον ἔχει πλήρη αἴσθησι τοῦ ἑαυτοῦ της. Τό ὅτι μετά θάνατον ὑπάρχει πλήρης αἴσθησις τοῦ ἑαυτοῦ της στήν ψυχή, τό ὅτι ἡ ψυχή μετά θάνατον γνωρίζει πιό καλά τά πράγματα ἀπ᾽ ὅ,τι ὅταν ἦταν ἐδῶ εἰς τόν κόσμον αὐτόν μέ τό σῶμα, εἶναι ἀληθές. Ἐδῶ, εἰς τόν κόσμον αὐτόν, τά διάφορα ὄργανα, ὁ ἐγκέφαλος κλπ., παθαίνουν τήν σχετική φθορά ἀπό ἀρρώστειες, κλπ. καί δέν ἔχουν τίς δυνατότητες πού ἀπαιτεῖ ἡ ψυχή. Ἀλλά καί πέραν τῶν δυνατοτήτων ὑφίστανται καί μία φυσική φθορά.

Γιά τό ὅτι ἡ ψυχή ζεῖ μετά θάνατον μποροῦμε νά ἀναφέρωμε δύο-τρία ἐπιχειρήματα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή.

Κατ᾽ ἀρχάς, ὅταν οἱ Σαδουκκαῖοι ἐπρόβαλαν θέμα περί ψυχῆς εἰς τόν Κύριό μας, ὁ Κύριος ἀνέφερε ἕνα περιστατικό ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη: Ὅταν ὁ Μωϋσῆς εὑρέθη πρό τῆς Βάτου, ἡ ὁποία ἄν καί ἐφλέγετο δέν κατεκαίετο, ἐκεῖ, ὡς γνωστόν, ἄκουσε ὁ Μωϋσῆς τήν φωνή τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ νά τοῦ λέγη: «Ἐγώ εἶμαι ὁ Θεός τοῦ Ἀβραάμ, ὁ Θεός τοῦ Ἰσαάκ καί ὁ Θεός τοῦ Ἰακώβ». Καί τώρα ὁ Κύριος, ὁ Χριστός, παίρνει αὐτό τό γεγονός ὡς ἐπιχείρημα καί τούς λέγει: « Ἀφοῦ εἶπε ὁ Θεός στόν Μωϋσῆ ὅτι ἐγώ εἶμαι ὁ Θεός τοῦ Ἀβραάμ'', καί ὁ Θεός δέν εἶναι Θεός νεκρῶν ἀλλά Θεός ζώντων, πῶς θά ἐλέγετο ὅτι ὁ Θεός εἶναι ὁ Θεός τοῦ Ἀβραάμ, ἄν ὁ Ἀβραάμ δέν ὑπῆρχε; Πῶς μπορῶ νά πῶ ὅτι εἶμαι κάτοχος ἑνός αὐτοκινήτου, τό ὁποῖο ἔχει καεῖ καί δέν ὑπάρχει πιά; Γιά νά λέγη δηλ. ὁ Θεός, ὅτι εἶναι ὁ Θεός τοῦ Ἀβραάμ, τοῦ Ἰσαάκ καί τοῦ Ἰακώβ, σημαίνει ὅτι καί οἱ τρεῖς αὐτοί ὑπάρχουν, ὡς ὑπάρξεις εἶναι ζῶντες δηλ. Κάτι ἀνάλογο συνέβη στήν Μεταμόρφωσι, ὅπου ἐνεφανίσθη ὁ Ἠλίας, ὁ ὁποῖος, ὡς γνωστόν, δέν ἔχει δοκιμάσει θάνατον καί εἶναι ὁ πρόδρομος, σύν τοῖς ἄλλοις, τῆς Ἀναστάσεως τῶν σωμάτων, ἀλλά καί ὁ Μωϋσῆς, ὁ ὁποῖος εἶχε πεθάνει καί εἶχε ζήσει 1500 χρόνια πρό Χριστοῦ. Ἐμφανίζεται ὁ Μωϋσῆς στήν Μεταμόρφωσι, ὡς ὕπαρξι, γεγονός πού δείχνει ὅτι οἱ ψυχές ἔχουν ''αἴσθησι''.

Καί, στήν παραβολή τοῦ πλουσίου καί τοῦ φτωχοῦ Λαζάρου, ἡ ὁποία, ἄν καί παραβολή, ἐκφράζει κάποιες πραγματικότητες, ἐνθυμεῖται ἡ ψυχή τοῦ πλουσίου τῆς παραβολῆς καί λέγει: «Σέ παρακαλῶ, π. Ἀβραάμ, στεῖλε τόν Λάζαρο στόν κόσμο γιατί ἔχω πέντε ἀδέλφια ὥστε νά μή πάθουν τά ἴδια». Δηλ. ὑπάρχει διάλογος. Καί τοῦ λέγει ὁ Ἀβραάμ, κάτι πού εἶναι πολύ καταπληκτικό καί πολύ χρήσιμο γιά τήν περίπτωσί μας: «Μνήσθητι, τέκνον, ὅτι σύ ἀπέλαβες τά ἀγαθά σου ἐν τῇ ζωῇ σου». Δηλ., ἡ ψυχή τοῦ πλουσίου μποροῦσε νά θυμηθῆ τί εἶχε συμβῆ πρό τοῦ θανάτου του. Ἄρα, οἱ ψυχές ἔχουν πλήρη αἴσθησι καί πλήρη μνήμη.

Δηλ., μετά θάνατον ἐκεῖνο, πού σήμερα δέν τό θυμᾶμαι, λόγῳ τοῦ μακροῦ χρόνου, ἤ λόγῳ τῆς φθορᾶς ἤ τῆς παντοειδοῦς βλάβης τοῦ ἐγκεφάλου μου, τότε ἡ ψυχή θά τό θυμᾶται, διότι ἀπαλλαγμένη τοῦ ὀργάνου της, ἐν προκειμένῳ τοῦ ἐγκεφάλου - ὁ ἐγκέφαλος εἶναι ἕνα ἁπλό ὄργανο τοῦ σώματος καί ὑφίσταται φυσιολογική φθορά - δύναται νά θυμᾶται εἰς τό ἀκέραιον τά πάντα. Εἶναι ἡ φοβερή, διαρκής αἰωνία μνήνη. Ὅταν λέμε στόν κόσμο αὐτόν ''θέλω νά ξεχάσω'', αὐτό μπορεῖς νά τό ἐπιτύχης μέ διάφορα ψυχότροπα, μέ ἀλκοόλ, καί μέ ἄλλους τρόπους. Στήν ἄλλη ζωή δέν μπορεῖς νά ξεχάσης - νά ἀποφύγης τίς μνῆμες. Ἐδῶ, ἐπιτυγχάνεις τήν σχετική ἀδρανοποίησι τοῦ σχετικοῦ ὀργάνου, τοῦ ἐγκεφάλου. Ἐκεῖ, δέν ὑπάρχει σωματικό ὄργανο, καί, ὅπως εἴπαμε, ἡ ψυχή θυμᾶται τά πάντα πλήρως.

Ἀλλά, θυμηθῆτε ἀκόμη τί εἶπε ὁ Κύριός μας, ὅταν ἦταν ἐπί τοῦ Σταυροῦ, στόν ληστή: «Μαζί μου θά εἶσαι σήμερα εἰς τόν Παράδεισο». Ὁ ληστής, οὔτε σέ ὕπνο θά ἔπεφτε, οὔτε θά πέθαινε ἡ ψυχή του. Θά ἦταν μετά ἀπό λίγο στόν Παράδεισο μαζί μέ τήν ἀνθρώπινη ψυχή τοῦ Χριστοῦ, ἑνωμένη βέβαια μέ τήν πανσθενῆ Θεότητά Του.

Ἡ ψυχή δέν φέρει καμμία ἁμαρτία, ὅταν γεννᾶται ὁ ἄνθρωπος, πλήν βέβαια τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Ἄς θυμηθοῦμε, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, τόν ἐκ γενετῆς τυφλό. Τότε, πίστευαν οἱ Φαρισαῖοι, ὅτι, ἄν ἁμάρταναν οἱ γονεῖς, μποροῦσε τό παιδί νά γεννηθῆ ὄχι ἁπλῶς τυφλό ἤ μέ ὁποιοδήποτε ἄλλο πρόβλημα, ἀλλά καί ἁμαρτωλό. Μόνο δηλ. ἐπειδή εἶχαν ἁμαρτήσει οἱ γονεῖς του. Γι᾽ αὐτό καί εἶπαν τοῦ τυφλοῦ, ὅταν ὁ τυφλός τούς ἔκανε ὡραῖο κήρυγμα καί τούς ἀπεστόμωσε καί δέν ἤξεραν οἱ Φαρισαῖοι τί νά ἀπαντήσουν: ''Ἐσύ, ὁλόκληρος εἶσαι μέσα σέ ἁμαρτίες καί τολμᾶς καί διδάσκεις ἡμᾶς;'' Δηλ., τόν ἐλοιδώρησαν.

Ὁ ἄνθρωπος δέν γεννιέται ἁμαρτωλός, ἐννοεῖται πλήν τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, τό ὁποῖο εἶχε καί ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, πού ἐκαθαρίσθη ἀπό αὐτό κατά τόν Εὐαγγελισμό Της. Κάθε ἁμαρτία ἐπιτελεῖται ἀπό τήν δική μας τήν προαίρεσι ἐκ τῶν ὑστέρων.

Ἐπίσης καί κάτι πού εἶναι καταπληκτικό. Δέν ὑπάρχει ἀνδρική καί γυναικεία ψυχή. Αὐτό εἶναι πολύ βασικό καί πρέπει νά τό ξέρωμε. Καί τοῦ ἀνδρός, καί τῆς γυναικός, ἡ ψυχή εἶναι ἴδια. Δέν ἔχομε δηλ. ἐδῶ διαφορά φύλου. Αὐτό, τό λέγει ξεκάθαρα ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων μέ τά ἑξῆς λόγια: « Ὅμοιαι πᾶσαι αἱ ψυχαί εἰσίν, ἀνδρῶν τε καί γυναικῶν». Βέβαια, αὐθόρμητα, ἴσως μοῦ πῆτε ''μά, πάτερ μου, ἀφοῦ ὑπάρχει ἡ ἀνδρική ψυχολογία καί ἡ γυναικεία ψυχολογία. Ἡ γυναικεία ψυχολογία, ὑπό φυσιολογικές συνθῆκες, ἀπέχει παρασάγκας ἀπό ἐκείνη τοῦ ἀνδρός. Ἐν προκειμένῳ, ὅμως λέγει πάλι ὁ ἅγιος Κύριλλος: «Τά γάρ μέλη τοῦ σώματος διακέκριται μόνον». Δηλ., μόνο τά μέλη τοῦ σώματος, ἀνδρός καί γυναικός, διακρίνονται. Παρά ταῦτα, τί συμβαίνει ὅμως; Ἐπιδρᾶ τό σῶμα στήν ψυχή, ἀναλόγα, εἴτε αὐτό εἶναι ἀνδρικό, εἴτε αὐτό εἶναι γυναικεῖο, ἐπιδρᾶ στά τῆς ψυχῆς γιά νά ἐμφανισθῆ τελικά αὐτό πού λέμε καί ξέρουμε καί ζοῦμε καί βιώνομε ὡς ἀνδρική ψυχολογία ἤ γυναικεία ψυχολογία. Στήν πραγματικότητα, ὅμως, ἡ ψυχή εἶναι μία. Καί ὅταν λέμε ''μία'', ἐννοοῦμε ὅτι εἶναι χωρίς γένος, ἀρσενικό δηλ. ἤ θηλυκό. Τά χαρακτηριστικά τοῦ σώματος, τά ὄργανα τοῦ σώματος, τά μέλη τοῦ σώματος, εἶναι ἐκεῖνα, καί μόνο ἐκεῖνα, τά ὁποῖα, τρόπον τινά, χρωματίζουν καί διαφοροποιοῦν τήν συμπεριφορά τῆς ψυχῆς, ἀλλά ὄχι τήν οὐσία τῆς ψυχῆς. Κατά τά ἄλλα, ἡ ψυχή καί τοῦ ἀνδρός καί τῆς γυναικός εἶναι ἴδια καί ἀπαράλλακτη.

Αὐτός εἶναι καί ἕνας λόγος, πού, στήν ἄλλη ζωή, δέν θά ὑπάρχουν φύλα ἀνδρός καί γυναικός, οὔτε ἄν ὑπάρχη κάποια βλάβη σέ κάποιο ὄργανο, αὐτό θά μεταφερθῆ στήν ἄλλη ζωή. Ἄν κάποιος ἐδῶ εἶναι σχιζοφρενής, ἤ ἔχει πάθει ἀμνησία ἤ ὁ,τιδήποτε ἄλλο, στήν ἄλλη ζωή δέν θά ὑπάρχουν αὐτά. Οὔτε ἄνθρωποι μέ ἀμνησία, οὔτε τρελλοί, οὔτε σχιζοφρενεῖς, οὔτε καταθλιπτικοί, γιατί οἱ ἀσθένειες δηλ. εἶναι φαινόμενα τῆς παρούσης ζωῆς καί συνδέονται μέ τήν συνάφεια πού ἔχει ἡ ψυχή μέ τά ὄργανα τοῦ σώματος.

Στήν ἄλλη ζωή, λοιπόν, δέν θά ὑπάρχουν φύλα ἀνδρός καί γυναικός. Διότι, ὡς γνωστόν, ἡ ψυχή, ἡ ὁποία ἔχει μεγίστη ἀξία, εἶναι τό μόνο πρᾶγμα τό ὁποῖο θά πάρωμε μαζί μας, ὅταν θά φύγωμε ἀπό αὐτόν τόν κόσμο. Ἄλλωστε, τί σημαίνει ''θάνατος''; Σημαίνει χωρισμός τῆς ψυχῆς μας ἀπό τό σῶμα. Κατά τόν θάνατο, φεύγει ἡ ψυχή μας καί τό σῶμα μας μένει στό χῶμα μέχρι τῆς κοινῆς Ἀναστάσεως. Ἄρα, ὅταν θά ἐπανενωθῆ τό νέο ἄφθαρτο σῶμα μας, τό πνευματικό σῶμα, πνευματικό μέ τήν ἔννοια ὅτι θά διέπεται πλήρως ἀπό τίς ἐνέργειες τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί δέν θά ἔχη βιολογικές ἀνάγκες, ὅταν λοιπόν θά ἐπανενωθῆ τό ἄφθαρτο σῶμα μας μέ τήν ψυχή μας, ἄν ἡ ψυχή ἦταν ἀνδρική ἤ γυναικεία ἄν δηλ. εἶχε φύλο τότε, αὐτομάτως, καί στήν ἄλη ζωή θά εἴχαμε τό σχῆμα ἀνδρός καί γυναικός. Αὐτό, ὅμως εἶναι ἄτοπον, διότι ξέρομε ὅτι δέν θά ὑπάρχη αὐτό τό σχῆμα, οὔτε αὐτές οἱ συγγένειες τοῦ παρόντος αἰῶνος, πού εἶναι σχήματα τοῦ παρόντος κόσμου. Ἄλλωστε, σέ αὐτό ἔδωσε ἀπάντησι ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας, ὁ ὁποῖος ἐκεῖ στό Εὐαγγέλιο, πού διαβάζομε στήν ἀρχή τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, ἔδωσε τήν κατάλληλη ἀπάντησι στούς Σαδουκκαίους στό θέμα αὐτό.

Ἡ ψυχή ἔχει μεγάλη ἀξία καί ὁ ὅλος ἄνθρωπος ἔχει μεγάλη ἀξία ἐξ αἰτίας τῆς ἀθανάτου ψυχῆς του, χωρίς αὐτό νά σημαίνη ὅτι ὑποτιμοῦμε τό σῶμα, γιατί, ὅπως ξέρομε, τό σῶμα ἀνέβηκε στό ὕψος τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀφοῦ ὁ Χριστός, κατά τήν Ἀνάληψί Του, πῆρε μαζί Του καί τό ἀνθρώπινο σῶμα Του. Δέν τό ἀπέβαλε, δέ τό σιχάθηκε. Βέβαια, ὁ Κύριος, ὅπως φαίνεται στό Εὐαγγέλιο, δέν κάθησε νά ἀποδείξη ἄν ὑπάρχη ἤ δέν ὑπάρχη ψυχή στόν ἄνθρωπο. Τό θεωρεῖ δεδομένο αὐτό, λόγῳ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, στήν ὁποία γίνεται λόγος περί ψυχῆς καί τό ἤξεραν οἱ Ἰουδαῖοι. Στήν Καινή Διαθήκη ἁπλῶς μᾶς μίλησε γιά τήν ἀξία τῆς ψυχῆς καί εἶπε, π.χ. ''τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;'' καί ὅτι ἡ ψυχή εἶναι ἀνεκτίμητη καί ἔχει μεγαλύτερη ἀξία ἀπό ὅλο τό σύμπαν.

Ἄλλωστε, γι᾽ αὐτήν τήν ἀνθρώπινη ψυχή, γι᾽ αὐτό τό ἀνθρώπινο πρόσωπο, γιά τόν ἄνθρωπο, ἔγινε καί ἄνθρωπος ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, τό Δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, παραμένοντας βέβαια Θεός. Λέγει, σχετικά, ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Ψυχῆς οὐδέν οἰκειώτερον». Δέν εἶναι δηλ., ἄνθρωπέ μου, τίποτε πιό κοντινώτερο ἀπό τήν ἴδια σου τήν ψυχή.

Μόνο αὐτήν, τήν ψυχή, θά πάρωμε μαζί μας. Αὐτό μόνο, ἄν σκεφθοῦμε, θά εἴμαστε πιό προσεκτικοί καί θά καταλάβωμε τό μεγαλεῖο τῆς ψυχῆς μας. Ἀπ᾽ ὅ,τι μᾶς περιβάλλει στόν παρόντα, παροδικό, ψεύτικο καί ἁμαρτωλό κόσμο, τίποτε δέν θά πάρωμε μαζί μας, οὔτε τίς σχέσεις πού ἔχομε μέ τούς ἀνθρώπους, τίς ἀγάπες, τά ἀξιώματα, κλπ., παρά μόνο τήν τήν ψυχή μας. Αὐτή, θά εἶναι τό μόνο στοιχεῖο πού θά εἶναι τό ἴδιο καί στήν ἄλλη ζωή. Αὐτό εἶναι καταπληκτικό!

Καί γι᾽ αὐτόν τόν λόγο, ἀλλά καί γιά πολλούς ἄλλους, ἔχομε χρέος νά τήν καθαρίσωμε καί νά τήν καθαρίζωμε διά βίου ἀπό τά πάθη μας, διά τῆς μετανοίας, μέ τήν Χάρι τοῦ Θεοῦ, ἐφαρμόζοντας τήν Ὀρθόδοξη θεραπευτική ἀγωγή. Τί σημαίνει ἡ λέξις ''ψυχαγωγία''; Σημαίνει ἀγωγή τῆς ψυχῆς. Σήμερα, βέβαια, αὐτός ὁ ὅρος ''ψυχαγωγία'' ἔχει διαστραφῆ καί σημαίνει τήν κρεπάλη, τήν μέθη, τήν διασκέδασι καί ὅλα τά ἁμαρτωλά συνεπακόπουθα. Ἀλλά, ''ψυχαγωγία'', ὅπως εἴπαμε, σημαίνει ἀγωγή τῆς ψυχῆς, στολισμός τῆς ψυχῆς, νά θεραπεύωμε τήν ψυχή μας νά ἐξυγιαίνωμε τήν ψυχή μας. Ἔτσι, λοιπόν, ἔχομε χρέος καί καθῆκον καί αἰώνιο συμφέρον, ἀφοῦ πρῶτα ἐξοστρακίσωμε τά πάθη μας, νά στολίζωμε μέ παντοειδεῖς θεοειδεῖς ἀρετές τήν ψυχή μας γιά νά μεταβοῦμε ἔτσι ἀπό τό κατ᾽ εἰκόνα, πού ἔχομε ἐκ Θεοῦ, ἐκ φύσεως, μέσα μας, στό καθ᾽ ὁμοίωσιν. ''Κάθαρσις, φωτισμός, θέωσις''.

Εὔχομαι, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, σέ ὅλους μας, νά ἐπιτρέψωμε στόν φωτοδότη Κύριο, ὅπως ψάλλομε στίς ἀρχές τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος τό ἐξαίσιο τροπάριο ''Τόν Νυμφῶνα Σου βλέπω'', ἔτσι, εὔχομαι, νά ἀφήσωμε ἐλεύθερο τόν φωτοδότη Κύριο, νά λαμπρύνη τήν προσωπική στολή τῆς δικῆς μας ψυχῆς καί νά εἰσέλθωμε ἔτσι εἰς τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, καί, μάλιστα, εἰ δυνατόν, ἐκπληρώνοντας κατά τό δυνατόν, ὄχι τό κατά παραχώρησιν θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τό κατ᾽ εὐδοκίαν θέλημά Του σέ μᾶς, δηλ. ὄχι ἁπλῶς νά ἐλεηθοῦμε ἀπό τήν ἄφατο Χάρι τοῦ Θεοῦ καί ἀπό τό ἄφατον ἔλεός Του, ἀλλά νά εὐαρεστήσωμε ὅσο γίνεται εἰς τόν Θεό. Ἀμήν. Γένοιτο.

*Ἑσπερινή ὁμιλία στήν Ἱερά Μονή Ἁγ. Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος 03 -03 2013

ΛΕΥΚΑΔΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ: ΧΩΡΙΣ ΘΕΟ Η ΓΝΩΣΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΨΕΥΔΩΝΥΜΗ

O Σεβ. Μητροπολίτης Λευκάδος κ. Θεόφιλος για τους επιτυχόντες των πανελληνίων εξετάσεων.

Αγαπητά μου παιδιά,


Με ιδιαίτερη αγωνία περίμενα μαζί σας, ως πατέρας σας πνευματικός, να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των Πανελληνίων Εξετάσεων της περασμένης σχολικής χρονιάς. 

Γνωρίζοντας πλέον τα ονόματα των εισακτέων, θα ήθελα να απευθυνθώ σε όλους όσους δώσατε τον «αγώνα τον καλό» για την εισαγωγή σας στις Ανώτερες και Ανώτατες Σχολές της Πατρίδος μας.

Όσοι βλέπετε σήμερα το όνειρό σας να εκπληρώνεται και ετοιμάζεστε ήδη ν' ανοίξετε τα φτερά σας για το μεγάλο ταξίδι στους απέραντους ορίζοντες της Γνώσης και της Επιστήμης, ας έχετε πάντοτε το Θεό μας οδηγό στη ζωή σας, θεμέλιο ακλόνητο και «λυδία λίθο» για κάθε σας επιλογή.

Χωρίς Εκείνον, η γνώση γίνεται «ψευδώνυμη», η πορεία μας αποδεικνύεται εγωκεντρική και οι δυνάμεις μας παραμένουν ατελείς...

Όσοι θεωρείτε ότι δήθεν «αποτύχατε», επειδή θα χρειαστεί να ξαναδείτε την επιλογή σας ή να προσπαθήσετε και πάλι, λησμονείτε ότι δώσατε απλώς μια μάχη μέσα στον καθημερινό πόλεμο της ζωής.

Μια μάχη, που σας ανέδειξε πιο ισχυρούς, περισσότερο ώριμους, εξοπλισμένους με δύναμη και αντοχή για να κερδίσετε –με τη Χάρη του Θεού- τους ουσιαστικούς αγώνες του ήθους και της αρετής στη συγχυσμένη κοινωνία μας.

Συγχαρητήρια σε όλους, αγαπητά μου παιδιά!

Ο Ποιμενάρχης σας, να ξέρετε, χαίρεται με τη χαρά σας, συμπάσχει στην αγωνία σας για το αύριο, συνοδοιπορεί μαζί σας στο μακρύ δρόμο της ζωής και στρέφει προς εσάς τις ελπίδες του –μαζί με τους αξιέπαινους γονείς και όλους τους οικείους σας, μαζί με την τοπική μας Εκκλησία και κοινωνία - για μια κοινωνία αγιότερη και τελειότερη χάρη στη δική σας εποικοδομητική και αγωνιστική παρουσία!

Πατρικά σας εύχομαι ο Θεός να φωτίζει πάντοτε και να κατευθύνει τα βήματά σας στην πρόοδο, την αρετή, τον αγιασμό!

Με ολόθερμες πατρικές ευχές και την εν Χριστώ αγάπη

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ


Ο Λευκάδος και Ιθάκης Θεόφιλος