Ὁ Ἑλληνορθόδοξος Πολιτισμὸς πυξίδα καὶ ἔμπνευση γιὰ ὅλους μας

 

τοῦ καθηγητῆ Δημήτρη Παππᾶ

Εἶναι γεγονὸς  ὅτι ὁ Ἑλληνικὸς πολιτισμὸς  εἶναι στενὰ συνδεδεμένος μὲ  τὸν Χριστιανισμό, μὲ τὴν Ὀρθοδοξία.  Ἔτσι ὀρθώνεται ἡ οἰκουμενικότητα  τοῦ Ἑλληνικοῦ πνεύματος, ποὺ  ἀποχτᾶ σπουδαία σημασία καὶ  εὐρύτατο περιεχόμενο. Εἶναι γνωστό, ἐπίσης, ὅτι ὁ  πολιτισμὸς  αὐτὸς προσέκρουσε, κατὰ περιόδους, καὶ στὸ χῶρο μας, σὲ ἀνθελληνικὲς τάσεις καὶ ἐχθρικὲς ἐνέργειες.          

Ἰδιαίτερα, κατὰ  τὴ διάρκεια τῆς κομμουνιστικῆς  δικτατορίας, ὁ ἀκτινοβόλος Ἑλληνορθόδοξος  πολιτισμός μας, ἡ πλούσια λαογραφία μας, οἱ λαμπρὲς παραδόσεις μας καὶ τὰ ζηλευτὰ ἤθη καὶ ἔθιμά μας ὑπέστησαν βαρὺ πλῆγμα, ἀντιμετώπισαν  ἰδεολογικοὺς περιορισμοὺς καὶ στραγγαλισμούς. Ἡ Ὀρθοδοξία μᾶς βεβηλώθηκε, ἀλλὰ θρονίασε ἀνεκδήλωτη στὶς καρδιὲς τῶν πιστῶν μας.                     

Ὅμως, παρ’ ὅλα  τὰ δεινοπαθήματα, ἡ πολιτισμική  μας κληρονομιὰ ἄντεξε. Κι αὐτὸ  ὀφείλεται στὴν ἑλληνικότητα  καὶ τὴν πίστη τοῦ λαοῦ μας,  στὴν διανόηση καὶ στὸν κλῆρο  μας, ἰδίως στὴ γενιὰ ἐκείνη  τῶν δασκάλων μας, πού, σὲ  κατάλληλο τόπο καὶ χρόνο, ἔκαναν τὸ πᾶν, γιὰ  νὰ διαφυλάξουν τὴν ἐθνική μας ταυτότητα. Καὶ μερικοὶ ἀπ’ αὐτοὺς  βασανίστηκαν ἀπάνθρωπα στὰ κάτεργα ἢ καὶ ὁδηγήθηκαν ἀκόμη στὸ ἐκτελεστικὸ ἀπόσπασμα.         

Ἔτσι,45 χρόνια συνέχεια, ἀκούγαμε κρυφὰ τὰ λόγια του  ποιητῆ: «Καὶ τῆς Ἀνάστασης τὸν ἄγγελο προσμένω».Καὶ πάντα ὑπομέναμε καρτερικὰ κι ἐλπίζαμε… 

       Καὶ μία μέρα  ὁ ἄγγελος μᾶς ἔφερε τὸ μήνυμα  τῆς Ἀνάστασης. Καὶ ἦταν φυσικό, ἕνας κόσμος, ταλαιπωρημένος δεκάδες  χρόνια, νὰ ξεχυθεῖ στοὺς δρόμους  καὶ στὶς πλατεῖες, ἀπαιτώντας ἀποφασιστικὰ τὰ ἐκπαιδευτικὰ καὶ πολιτιστικά του δικαιώματα. Καὶ τραγούδησε ἄφοβα τὰ τραγούδια τῆς καρδιᾶς  του, χόρεψε τοὺς λεβέντικους χορούς του. Καὶ οἱ ἀσυγύριστες καὶ κατεστραμμένες ἐκκλησίες μᾶς πλημμύρισαν  ἀπὸ τοὺς πιστούς, οἱ ὁποῖοι ἔψαλλαν συγκινητικὰ τὸ «Ὑπερμαχῶ στρατηγῶ τὰ νικητήρια…»          

 Ὅμως, ἀργότερα, ἡ  μαζικὴ μετανάστευση, προπάντων  τῶν νέων μας, καὶ οἱ ἀντίξοες  συνθῆκες, σχετικὰ μὲ τὰ πολιτικὰ  καὶ κοινωνικὰ πεπραγμένα, ἐπέδρασαν  ἀρνητικὰ καὶ στὶς διάφορες  μορφὲς τοῦ πολιτισμοῦ στὸ χῶρο μας.           

 Πῶς μποροῦμε  νὰ ποῦμε ὅτι ἐκφράζουμε  ἑλληνοπρέπεια καὶ  πολιτισμένη συμπεριφορά, ὅταν δὲν συνεννοούμαστε μεταξύ μας, ὅταν ἐκλείπει ἡ ἀγάπη, ὅταν ἡ  πνευματικὴ ζωὴ ξεθωριάζει, ὅταν τὰ  κουτσομπολιὰ δίνουν καὶ παίρνουν, ὅταν οἱ γκρίνιες αὐξάνονται, ὅταν οἱ οἰκογένειες  σακατεύονται, ὅταν  ἀπομακρυνόμαστε  ἀπὸ τὰ θεία, ἀπὸ τὴν ἐκκλησία, ὅταν οἱ τάσεις διάσπασης γίνονται τὸ μότο τῆς καθημερινῆς  ζωῆς  μας.          

 Ἐξάλλου, δὲν  ὑπάρχει πνευματικὸς  πολιτισμός, ὅταν, λ.χ., μᾶς καλοῦνε, ἢ πᾶμε μόνοι μας, σὲ μία νεκρώσιμη ἀκολουθία καί, ἀντὶ νὰ μποῦμε στὴν ἐκκλησία νὰ τιμήσουμε τὸ νεκρό, στεκόμαστε στὸν αὐλόγυρο, καὶ ὄχι εὐλαβικά, ἀλλὰ συζητώντας μεγαλοφώνως σὰν νὰ μὴν ἔχει συμβεῖ τίποτε. Τότε  γιατί  πηγαίνουμε;            

 Ἔλλειψη πολιτισμοῦ ὑπῆρξε καὶ τὶς τελευταῖες μέρες, κατὰ τὴ διάρκεια τῆς προεκλογικῆς καμπάνιας. Ἐνίωθες δυσφορία καὶ ἀγανάκτηση διαβάζοντας μερικὰ γραφτά, στὰ  ὁποῖα βρίζονταν, στηλιτεύονταν, κατακρίνονταν δριμύτατα, κάποιοι ὑποψήφιοι ἀδίκως καὶ παραλόγως. Ἀντίθετα, κάποιοι ἄλλοι  δοξάζονταν ὑπερβολικά, ὄχι μὲ ἀντικειμενικότητα. Ὁ λαὸς εἶναι ὁ καλύτερος κριτής, κάνει ὁ ἴδιος τὶς ἐπιλογές του καὶ ἀξιολογεῖ, πρώτ’ ἂπ’ ὅλα τὴν ἠθικὴ προσωπικότητα τοῦ ἀτόμου.          

Καὶ τέλος, δὲν  ὑπάρχει πολιτισμὸς ,ὅταν ἡ διαφθορὰ ἀκμάζει καὶ ὁ κόσμος στενάζει.

Ἑπομένως, ἡ φωνὴ τοῦ τόπου πάλλει τὶς  καρδιὲς μᾶς λέγοντας:                      

 Μὲ μέρα  φθινοπώρου μοιάζω τώρα,                      

 σύννεφα στὸν  ὁρίζοντα κι ἴσως νὰ φέρουν  μπόρα.                         

 Ἕνα πουλί, κάθε  πρωί, μὲ  πίκρα κελαηδάει                      

 καὶ κλαίει τὴν  κατάντιά  μου κι ἀνήσυχο πετάει.                        

 Πληγώνομαι ἀπ’  τὶς γκρίνιες, τὰ  πάθη καὶ τὰ μίση,                      

 βάλσαμο ἐγὼ  γυρεύω, βρεῖτε τό, ὑπάρχει λύση.                         

 Σαρῶστε τὴν  ἀδιαντροπιά, δῶστε μου λίγη  ἐλπίδα                      

 καὶ τὸν πολιτισμό  μας νὰ ἔχετε ἀσπίδα.             

 Συνεπῶς, ἐκεῖνοι  ποὺ  πονοῦν  γιὰ τὸν  ταλαιπωρημένο αὐτὸ τόπο μας, νιώθουν μία  ἐνδόμυχη πικρία καὶ συνιστοῦν   περισσότερη εὐαισθητοποίηση καὶ σύνεση. Καί, ἀσφαλῶς, ὑπάρχουν ὑγιεῖς δυνάμεις, ὅπως διάφοροι φορεῖς, ὁμοσπονδίες, ἀδελφότητες, ποὺ κατὰ περιόδους, διοργανώνουν στὶς περιοχὲς καὶ στὰ χωριὰ τοὺς πολιτιστικὲς καὶ ἄλλες δραστηριότητες, ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν  προγονική μας κληρονομιά.          

 Ἐπίσης, ἀρκετοὶ  δάσκαλοι, ἄνθρωποι τῆς πένας,  δημοσιογράφοι,  καλλιτέχνες προσπαθοῦν νὰ διατηρήσουν τὸ λαογραφικό μας πλοῦτο  καὶ τὶς παραδόσεις μας.          

 Εἶναι  εὐχῆς ἔργο, ποὺ μερικοὶ ἄνθρωποι τῶν γραμμάτων, ζηλωτὲς τοῦ Ἑλληνορθόδοξου πολιτισμοῦ μας, ἀναλαμβάνουν πρωτοβουλίες καὶ ἀνιχνεύουν  τρόπους καὶ δυνατότητες, ὥστε νὰ παράγουν πολιτιστικὸ καὶ πνευματικὸ ἔργο. Ἁπτὸ παράδειγμα ἀποτελοῦν ὁ Χρ.Τζιᾶς,, ὁ Β.Τσιούκλας, ἡ Ε.Καλούδη…,οἱ ὁποῖοι στὶς τηλεοπτικὲς ἐκπομπές τους, στὰ Ἑλληνικά, ἀσχολοῦνται ἐπιμελῶς καὶ μὲ θέματα ποὺ ἔχουν σχέση μὲ τὶς διάφορες πτυχὲς τῆς ἐκπαιδευτικῆς καὶ πολιτιστικῆς ζωῆς στὸ χῶρο μας.          

 Καὶ ἄλλοι, ποὺ  πονοῦν γιὰ  τὸν τόπο, ἂν καὶ ἐρασιτέχνες στὰ πολιτιστικὰ θέματα, κάνουν ὅ,τι μποροῦν, ἀφιλοκερδῶς, γιὰ νὰ προβάλλουν τὰ τραγούδια καὶ τοὺς χορούς μας, τὰ ἤθη καὶ ἔθιμά μας. Ἀξίζει νὰ  ἀναφέρουμε τὴν ἄνευ ἀμοιβῆς προσπάθεια τῆς καθηγήτριας Κωστάντως Ξέρρα-Μπαρούτα καὶ τοῦ δασκάλου Μίχ. Μαλιούκη, διοργανώνοντας πρόσφατα ἀξιόλογο χορευτικὸ καὶ τραγουδιστικὸ συγκρότημα, τὸ ὁποῖο ἐντυπωσίασε τὸ κοινὸ στὰ Γιάννενα.          

 Ἀξιέπαινη καὶ  ἡ δουλειὰ τῶν συνταξιούχων  δασκάλων τοῦ χώρου μας, ἀποσκοπώντας  νὰ διασώσουν τὰ πολιτισμικά  μας στοιχεῖα καὶ νὰ διατρανώσουν ὅτι ὁ ἑλληνικὸς βορειοηπειρωτικὸς πληθυσμὸς εἶναι αὐτόχθων. Ἔτσι ,οἱ Ἕλληνες συνταξιοῦχοι τοῦ Νομοῦ Ἀργυροκάστρου, μὲ πρόεδρο τὸν Γιάννη Ἀνδρούτσου, θὰ δημοσιεύσουν στὸ ἐγγὺς μέλλον τὸ πέμπτο βιβλίο, ἐνῶ ἐκεῖνοι τῶν Ἁγίων Σαράντα, μὲ πρόεδρο τὸν Γιῶργο Ζαφειράτη, διεξάγουν ποικίλες σημαντικὲς δραστηριότητες.          

 Καὶ σὲ μία  περίοδο ποὺ ὑπάρχουν τάσεις  ἀποχριστιανισμοῦ, εἶναι πολλοὶ  ἐκεῖνοι ποὺ σκέφτονται καὶ  ἀδημονοῦν γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία,  ἡ ὁποία δὲν εἶναι μόνον  θρησκεία ἀλλὰ καὶ πολιτισμός, ἐμψυχωτὴς γιὰ μία  χριστοκεντρικὴ ζωή.

Αὐτοί,ὅπως οἱ: Φ. Γιανόρας, Γ. Τζουχάνος, Τ. Λέγκος, Κ. Μάνος, Α.Πετρίδης (οἰκογενειακῶς), Γ. Γκίκας καὶ ἄλλοι(εἶναι ἀδύνατο νὰ ἀναφερθοῦν ὅλοι)εἶναι πιὸ κοντὰ στὴν ἐκκλησία, πιὸ κοντὰ στὴ ρήση τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ:»Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται».          

 Ὁ τόσο λαμπρὸς  καὶ ἀκτινοβόλος πολιτισμὸς μᾶς  εἶναι ἡ πυξίδα, ὁ ἐμπνευστής μας, γιὰ νὰ προσανατολιζόμαστε  καὶ νὰ πράττουμε σωστὰ σὲ  κάθε βῆμα τῆς ζωῆς μας.          

 Πρέπει, λοιπόν, νὰ  μὴν ξεχνᾶμε τὸ ἔνδοξο παρελθόν  μας καὶ νὰ θυμόμαστε πάντοτε ἐκείνους τοὺς σοφοὺς προγόνους μας, ποὺ ἔγιναν  τὸ σύμβολο τῆς δόξας καὶ ἀκτινοβόλησαν στὴν Οἰκουμένη, ἐκείνους ποὺ ἤπιαν τὸ ἀθάνατο κρασὶ τοῦ ’21, ἐκείνους ποὺ ὕψωσαν περήφανα τὸ φλάμπουρο τοῦ Ἔθνους, ἐκείνους ποὺ βρῆκαν τὸ κλειδὶ τῆς εὐτυχίας στὴν ἐντιμότητα καὶ στὴν ἀνθρωπιά.          

 Τοιουτοτρόπως  θὰ γίνουμε πιὸ καλοί, πιὸ  ἱκανοί, ὥστε νὰ ἀντιμετωπίσουμε  τὰ δύσκολα ποὺ περνᾶμε καὶ  νὰ μεταλαμπαδεύσουμε στοὺς μεταγενέστερους  ἠθικὲς ἀξίες, χριστιανικὴ πίστη,  προσόντα καὶ ἀρετές.