Ἡ βάπτιση τοῦ Χριστοῦ

Θεοτοκόπουλος Δομήνικος

 

 

Γενικὸ κείμενο
 

Στό ἔργο ἀπεικονίζεται ἡ Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ μέ πρωταγωνιστικές μορφές τόν ἴδιο τόν Ἰησοῦ καί τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Πρόδρομο πού συνοδεύονται ἀπό τρεῖς φτερωτούς ἀγγέλους μέσα σέ φυσικό περιβάλλον πού ἀναπαριστᾶ τό τοπίο τοῦ ποταμοῦ Ἰορδάνη. Τό ἔργο εἶναι ἀνυπόγραφο, μπορεῖ ὅμως, βάσει τεχνοτροπικῶν κριτηρίων, νά ἀποδοθεῖ μέ βεβαιότητα στόν Δομήνικο Θεοτοκόπουλο καί νά ἐνταχθεῖ στά ἔργα τῆς προχωρημένης βενετικῆς παραγωγῆς του. Ὑψηλή ποιότητα ἐργασίας, χρωματική ἁρμονία, ἔντονη βενετική ἐπίδραση, ὅπως γιά παράδειγμα ἡ διαμόρφωση τοῦ φυσικοῦ τοπίου, καί μανιεριστική πνοή χαρακτηρίζουν τή σύνθεση.

 

________________________________________________________


Λεπτομέρειες 

 

Στό κέντρο τοῦ πίνακα ὁ Χριστός στά νερά τοῦ Ἰορδάνη δέχεται τό βάπτισμα ἀπό τόν Ἰωάννη τόν Πρόδρομο. Ὁ Ἰωάννης ἔχει ἀποδοθεῖ μέ σκούρα ἐπιδερμίδα καί μαλλιά, σέ ἀντίθεση μέ τή μορφή τοῦ Ἰησοῦ πού ἀποδίδεται μέ φωτεινότερα χρώματα. Ἡ εἰκονογραφική λεπτομέρεια μέ τόν Πρόδρομο νά ρίχνει νερό στό Χριστό μέ κοχύλι ἡ στρογγυλή κούπα ἀποτελεῖ καθιερωμένο στοιχεῖο σέ ἀπεικονίσεις τοῦ θέματος στή βενετσιάνικη ζωγραφική. Μέσα στό ποτάμι βρίσκεται ὁ Χριστός, στραμμένος πρός τόν Πρόδρομο, πρός τόν ὁποῖο καί ἁπλώνει τά χέρια του μέ ἑνωμένες τίς παλάμες, δίνοντας τήν ἐντύπωση μορφῆς πού δέεται. Ἀριστερά ἀπό τό Χριστό, στό βάθος, διακρίνεται ἀμυδρά τοπίο πόλης καί μπροστά ἀπό αὐτό ὁμάδα μορφῶν, πού ἔχει ἀποδοθεῖ μικρογραφικά.

 

________________________________________________________
 

 

 

Στή δεξιά ὄχθη τοῦ ποταμοῦ τρεῖς φτερωτοί ἄγγελοι μέ τή μορφή νεαρῶν κοριτσιῶν κρατοῦν κόκκινη πετσέτα γιά νά σκουπίσουν τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Πρόκειται γιά εἰκονογραφικό στοιχεῖο πού ἔχει μᾶλλον βυζαντινή προέλευση καί ὑποδηλώνει τή θεϊκή παρουσία καί τόν μυστηριακό χαρακτήρα τῆς παράστασης. Ἐντυπωσιακή εἶναι ἐδῶ ἡ χρωματική ἐπεξεργασία τῶν ὑφασμάτων, ἀλλά καί ἡ ζωηρότητα τῆς κίνησης.

 

________________________________________________________

 

Τό ἔργο ἔχει σήμερα ὀρθογώνιο σχῆμα. Ὅμως εἶναι ἐμφανές ὅτι αὐτό δέν ἦταν τό ἀρχικό του σχῆμα καί ὅτι ἔφερε τοξωτή ἀπόληξη. Σέ μεταγενέστερη ἐποχή ὁ πίνακας ἐνσωματώθηκε σέ ὀρθογώνια ἐπιφάνεια ξύλου. Ἡ τοξωτή ἀπόληξη ὑποδηλώνει ὅτι ἀποτελοῦσε φύλλο τριπτύχου καί ἑπομένως ἔφερε παράσταση καί στήν ἄλλη πλευρά, ἡ ὁποία διαχωρίστηκε ἀπό ἐκείνη μέ τή Βάπτιση.


 

________________________________________________________
 

 

Ὑπέρυθρη φωτογραφηση

 

 

 

Ἡ φωτογράφηση τοῦ ἔργου μέ ὑπέρυθρη ἀκτινοβολία ἐπιτρέπει νά διαπιστώσουμε τήν ἀπίστευτη δεξιοτεχνία μέ τήν ὁποία σχεδιάστηκαν οἱ μορφές καί τήν ἐμμονή τοῦ Θεοτοκόπουλου στή δημιουργία μίας ὅσο τό δυνατόν πιό ἐπιτυχημένης σύνθεσης, μέ συνεχεῖς ἀλλαγές στό σχέδιό του. Οἱ ἀλλαγές αὐτές εἶναι ἐμφανεῖς στό πρόσωπο καί τό σῶμα τοῦ Ἰωάννη καθώς καί στό κεφάλι τοῦ ἀριστεροῦ ἀγγέλου.