Ο ΙΕΡΟΨΑΛΤΗΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Επιμέλεια : '' ΑΝΤΙΧΙΛΙΑΣΤΙΚΟΣ ''

www.antixiliastikos.blogspot.com

Ιεροψάλτης και Ψάλτης είναι γενικά ο ψάλλων εκκλησιαστικούςύμνους.

Είναι κατώτερος Κληρικός και καθίσταται στο βαθμό του μεχειροθεσία.

Διορίζεται και παύεται από το Μητροπολίτη μετά από εισήγηση τουΕκκλησιαστικού Συμβουλίου.

Δεν είναι ένας απλός βοηθός του Λειτουργού, αλλά κάτι περισσότεροείναι ο αναντικατάστατος παραστάτης του.

Είναι ο απαραίτητος παράγων της θείας Λατρείας.

Ψάλλοντας τους ύμνους και απαγγέλοντας τα αναγνώσματα γίνεταιμυσταγωγός και συντελεστής της κατανύξεως και μεταρσιώσεως τωνπιστών.

Κατά την ορθόδοξη λειτουργική διδασκαλία δεν τελείται ΘείαΛειτουργία άνευ της παρουσίας Ιεροψάλτου, νοουμένου ωςεκπροσώπου του λαϊκού στοιχείου κατά την αναφορά των κοινώνπροσευχών και απαντήσεων (του λαού) στις δεήσεις του Ιερέα.

Καλείται λοιπόν ο Ιεροψάλτης να επιτελέσει έργο αξιοσημείωτο καισυμβάλλει παραδειγματικότερα στην αναγέννηση της Ενορίας εάνπροσέχει περισσότερο :

1.ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ

Η εμφάνιση όλων των Χριστιανών πρέπει να είναι ανάλογη του ιερούχώρου (του Ναού) στον οποίο εισέρχονται.

Αξιοπρεπής και σύμφωνη μ΄ αυτά που καθορίζει ο Θεός και ηΕκκλησία Του: ιεροπρεπείς.

Ιεροπρέπεια στον Ψάλτη κατά την τέλεση του λειτουργήματός τουπροσδίδει η περιβολή του ράσου, καθαρού και σιδερωμένου.

Στους θερινούς μήνες, ας θεωρηθεί σαν μια ''θυσία'', την οποία ο Θεόςανταμείβει...

Όταν κοσμικοί λειτουργοί, Δικαστικοί, Αξιωματικοί, Διπλωμάτες, μεπαραδειγματική πειθαρχία ακόμη και στις πλέον θερμές ημέρες τουθέρους, φέρουν την επίσημη αμφίεσή τους και προσέχουν την εν γένειπαράστασή τους (λαιμοδέτη, κόμη, ξύρισμα κ.λπ.), γιατί να υστερούνοι λειτουργοί του Υψίστου, οι Ιεροψάλτες, όταν μάλιστα πλησίον τουςέχουν τους Ιερείς που φέρουν το ράσο τους όλες τις ώρες της ημέρας;

2.ΤΗ ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ

Ο Ιεροψάλτης συναισθάνεται την υψηλή και φοβερή διακονία του καιδε νιώθει υπάλληλος η βεντέτα.

Επιτελεί την αποστολή του ''εν φόβω και τρόμω''.

Γι΄ αυτό η στάση του στο αναλόγιο είναι ευλαβής και σεμνή, οπότεκαι μ΄ αυτό τον τρόπο συμβάλλει στην πνευματική ανύψωση τηςΕνορίας του και γενικότερα στην αναγεννητική προσπάθεια τηςΕκκλησίας.

Συγχρόνως προσέχει και τις παρακάτω επί μέρους εκδηλώσεις.

-Καταλαμβάνει έγκαιρα το στασίδι του.

-Δεν κάνει περιττές μετακινήσεις.

(εγκαταλείποντας το στασίδι του για ανάπαυλα η ''αναψυχή'').

-Αποφεύγει τις περιττές συζητήσεις.

(Αργολογίες, αστεϊσμούς, μειδιάματα, μορφασμούς κ.λπ.)

-Κάνει μετρημένες κινήσεις.

(Αποφεύγει τις κινήσεις χειρών, κεφαλής ή τα κτυπήματα των ποδών 'προσηλωμένος στο αναλόγιό του αποφεύγει να παρατηρεί τοεκκλησίασμα)

-Προσέχει τον τρόπο διορθώσεως των υφισταμένων του.

(Λάθη ή παρατυπίες διορθώνονται με ευγένεια και διάκριση, χωρίςειρωνείες ή χειρονομίες...)

-Αποφεύγει τους περισπασμούς και προσεύχεται.

(Συγκεντρώνεται κατά την εκτέλεση της αποστολής του καιπροσεύχεται για να βοηθά και τον προσευχόμενο λαό.

Κάνει πρώτος το σημείο του σταυρού, όπου πρέπει ή ''προβλέπεται''.

Στις Καταβασίες κατέρχεται του στασιδίου του και ενεργεί δεόντωςστις ευλογίες του Ιερέα ή τις προτροπές για κλίση της κεφαλής.

Μετέχει τακτικότερα στη Θεία Κοινωνία και γενικά ενδιαφέρεται γιατη συντήρηση και συνέχιση της ιεροψαλτικής παραδόσεως καιψαλμωδίας στους επιγενομένους).

3.ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΗΣ ΨΑΛΜΩΔΙΑΣ

Αυτό που ο Ιεροψάλτης δημιουργεί με την εμφάνιση και τη στάση τουγια την επιτέλεση της υψηλής του αποστολής, το ολοκληρώνει με τοντρόπο προσφοράς της ψαλμωδίας.

Η καλή και ωραία εκτέλεση των ύμνων συντελεί τα μέγιστα στηνεπιδιωκόμενη λειτουργική αναγέννηση.

Η ιεροψαλτική αποστολή επιτυγχάνει πλήρως, όταν ο λαός:

-Κατανοεί το περιεχόμενο των ψαλλόμενων ύμνων (στο μέτρο τουδυνατού).

-Γίνεται μέτοχος των συναισθημάτων του Υμνογράφου καιδιεγείρονται μέσα του ανάλογα συναισθήματα θρησκευτικήςμεταρσιώσεως.

-Ανυψούται η καρδιά του προς τον Ουράνιο Πατέρα και επιτυγχάνεταιη ''επαφή'' του ανθρώπου με τον Θεό.

Πρέπει λοιπόν οι Ιεροψάλτες να καταβάλουν προσπάθεια και νακατανοήσουν περισσότερο ότι:

α) Το ύφος και το ήθος της βυζαντινής μουσικής είναι εκκλησιαστικόκαι πνευματικό, δηλαδή ιεροπρεπές, και πρέπει να διατηρηθεί και ναδιαδοθεί όχι μόνο η τέχνη, αλλά και ο χαρακτήρας της.

β) Ο τρόπος της Ορθόδοξης ψαλμωδίας είναι μονοφωνικός(πικοιλόμενος μόνο με το ισοκράτημα) και χορικός.

γ) Ο χρόνος εκτελέσεως των ύμνων, (η χρονική αγωγή), είναι σοβαρόπρόβλημα για τη εποχή της ταχύτητας που ζούμε.

Τα ''παπαδικά'' μέλη πρέπει να χρησιμοποιούνται σε σπάνιεςπεριπτώσεις και ο σύντομος χρόνος (όχι ο βιαστικός), είναι αυτός πουπροτιμά το συνηθισμένο εκκλησίασμα. Δε βοηθά τον προσευχόμενολαό ''η παράδοση μαθημάτων'' από το στασίδι, έστω και εάν οΙεροψάλτης καυχιέται για τις ικανότητές του.

δ) Η ψαλμωδία είναι μέσο και όχι αυτοσκοπός.

Στους Ναούς δεν ισχύει το αξίωμα ''η τέχνη για την τέχνη''.

Στους Ιερούς Ναούς προσερχόμαστε με συναίσθηση τηςαμαρτωλότητάς μας εκζητούντες το έλεος του Θεού και όχι για ναευχαριστήσουμε τις αισθήσεις μας και ιδιαίτερα την ακοή.

Γι΄ αυτό η ψαλμωδία πρέπει να ''μυρίζει λιβάνι'' 
(και όχι κολώνια!..).

Αυτό μπορεί να το καταλάβει ο καθένας από την ψαλμωδία τηςδεήσεως των ''Ειρηνικών'':

“Κύριε Ελέησον”.

Η φράση αυτή είναι ικετευτική, με θερμή παράκληση προς τον Κύριο να γίνει ίλεως προς όλους για τις αμαρτίες μας.

Όταν κάποιος αισθάνεται την αμαρτωλότητά του, ικανοποιείται από τη βυζαντινή ψαλμωδία του “Κύριε Ελέησον” που ψάλλεται ταπεινά, εκλειπαρόντας τη θεία Αγαθότητα και δεν ευχαριστείται από την πολύφωνη, καλλίφωνη, τυπική, σχοινοτενή πολλές φορές και ελκυστική στην ακοή ψαλμωδία.

Τό ίδιο ισχύει και για τις δεήσεις “Παράσχου Κύριε” και “Συ Κύριε”, που πρέπει να εκτελούνται με πλήρη συναίσθηση του νοήματος και της αιτουμένης Θείας Αντιλήψεως.

ε) Η προσπάθεια δημιουργίας από τους Ζηλωτές Ιεροψάλτες μονοφωνικών χορών, έστω και με τους ολίγους βοηθούς που ανέρχονται στο στασίδι τους, είναι ό,τι καλύτερο αναμένει σήμερα ο ευλαβής λαός από αυτούς και γι΄αυτό προσελκύουν...

στ΄) Ο καλός ιεροψάλτης

• δεν επαίρεται για το φωνητικό του τάλαντο που ο Θεός του χάρισε.
• Βελτιώνει συνεχώς τις μουσικές του γνώσεις.
• Ψάλλει απλά μουσικά μέλη.
• Προσεύχεται στον Θεό να τον φωτίζει και να τον ενισχύει στο λειτούργημά του.
• Προσπαθεί κάθε φορά να αποδίδει περισσότερο το νόημα των ψαλλομένων ύμνων.
• Ο συνειδητός Ιεροψάλτης βρίσκεται σε στενή συνεργασία και επαφή με τον Ιερέα του, τον βοηθά, εάν χρειάζεται, ή βοηθιέται απ΄αυτόν, απλά και ταπεινά, χωρίς παρεξηγήσεις, με πνεύμα αγάπης και αμοιβαίας κατανοήσεως.

ζ) Τέλος πρέπει να έχουν υπόψη τους και τα παρακάτω:

• Ο τρισάγιος ύμνος έχει πανηγυρικό τόνο και γι΄αυτό ψάλλεται θριαμβευτικά.
• Ο Χερουβικός Ύμνος λόγω ιερότητας και κατανύξεως της στιγμής ψάλλεται με σιγανή φωνή, με δέος και συστολή
  (οι φωνασκίες δεν αρμόζουν και επομένως είναι ακατάλληλος ο χρόνος αυτός για επίδειξη μουσικών ικανοτήτων και γνώσεων).
• Το “άξιον και δίκαιον” πρέπει να ψάλλεται ήπια, ώστε να ακούγεται ο Λειτουργός που αναγινώσει χαμηλόφωνα εκείνη τη στιγμή την υπέροχη ευχή “άξιον και δίκαιον Σε υμνείν...” .
• Το “Σε υμνούμεν”, κατά τη διάρκεια της ψαλμωδίας του οποίου γίνεται η επίκληση του Αγίου Πνεύματος για μετουσίωση του άρτου και οίνου σε Σώμα και Αίμα Χριστού, ψάλλεται πολύ σιγά, μόλις ακουόμενο. Εάν η ψαλμωδία τελειώσει ενωρίτερα θα ακούγεται η ευχή – δέηση του Λειτουργού.
• Το “Άξιον εστί...” ψάλλεται πανηγυρικά και θριαμβευτικά. Μεγαλύνουμε τη Θεοτόκο και Παναγία μας με τον ιερό αυτό “Παιάνα”.

η) Όσο κακό κάνουν οι μη σεβόμενοι την αποστολή τους Ιεροψάλτες, τόσο καλό κάνουν οι σεμνοί , οι ευλαβείς και προσεκτικοί υμνωδοί. Προσφέρουν και προσφέρονται. Και “άδοντες και ψάλοντες εν τη καρδία υμών τω Κυρίω”. (Εφ.Ε, 19), οδηγούν τις ψυχές στον ουρανό και γίνονται προπομποί του Παραδείσου!

Ο Θεός να μας προστατεύει από την πλάνη των αιρέσεων.

Πηγή : Γεώργιος Σ. Κουγιουμτζόγλου Πρεσβύτερος

Βιβλίο : Λατρευτικό Εγχειρίδιο

Πηγή εικόνας : Από τη μηχανή αναζήτησης της Google

Επιμέλεια : '' ΑΝΤΙΧΙΛΙΑΣΤΙΚΟΣ ''

www.antixiliastikos.blogspot.com