Τά τέσσερα εἴδη τῆς λύπης

Σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό ὑπάρχουν τέσσερα εἴδη λύπης:
α) Τό ἄχος (θλίψη τῆς ψυχῆς-κατάθλιψη),
β) τό ἄχθος (βάρος τῆς ψυχῆς-στενοχώρια),
γ) ὁ φθόνος καί
δ) τό ἔλεος.
«Τό ἄχος εἶναι λύπη πού προξενεῖ ἀφωνία (κόβει τήν φωνή).
Τό ἄχθος εἶναι λύπη πού προξενεῖ βάρος στήν ψυχή.
Φθόνος εἶναι λύπη γιά τά ξένα ἀγαθά.
Ἔλεος (= συμπάθεια) εἶναι λύπη γιά τά ξένα κακά»

Τί εἶναι ἡ λύπη καί ἡ κατάθλιψη κατά τούς Ἁγίους Πατέρες

Πρέπει νά τονιστεῖ ὅτι ἡ λύπη εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ· μᾶς δόθηκε μετά τήν πτώση καί κατατάσσεται στά ἀδιάβλητα πάθη.

«Τὴν λύπη», διδάσκει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, «τὴν ἔβαλε μέσα μας ὁ Θεός. Ὄχι ὅμως γιὰ νὰ τὴν μεταχειριζόμαστε ἄσκοπα ἢ καὶ βλαπτικά, σὲ ἀκατάλληλο χρόνο καὶ σὲ ἀντίθετες στὴν φύση μας περιστάσεις, κλονίζοντας ἔτσι τὴν ὑγεία τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος, ἀλλὰ γιὰ ν’ ἀποκομίζουμε ἀπ’ αὐτὴν ὅσο γίνεται μεγαλύτερο πνευματικὸ κέρδος. Γι’ αὐτό, δὲν πρέπει νὰ λυπόμαστε ὅταν παθαίνουμε κάτι κακό, μὰ ὅταν κάνουμε κάτι κακό. Ἐμεῖς, ὡστόσο, ἔχουμε ἀντιστρέψει τὰ πράγματα. Ἔτσι, καὶ ἀμέτρητα κακὰ νὰ διαπράξουμε, οὔτε λυπόμαστε οὔτε ντρεπόμαστε. Ἄν ὅμως πάθουμε καὶ τὸ παραμικρὸ κακὸ ἀπὸ κάποιον, τότε τὰ χάνουμε, βαριοθυμοῦμε, γινόμαστε συντρίμμια καὶ δὲν συλλογιζόμαστε πὼς οἱ θλίψεις καὶ οἱ πειρασμοὶ φανερώνουν τὴ φροντίδα τοῦ Θεοῦ γιὰ μᾶς περισσότερο ἀπὸ τὰ εὐχάριστα περιστατικά».

Εἶναι ἡ λύπη μία δύναμη τῆς ψυχῆς πού μᾶς δόθηκε ἀπό τόν Θεό ὡς βοηθός στήν μετάνοιά μας.

Ἡ κατά Θεόν λύπη ὁδηγεῖ στήν ἀληθινή καί «ἀμεταμέλητο μετάνοια».

«Γι’ αὐτό λοιπόν ὑπάρχουν ἡ λύπη καὶ ἡ ἀθυμία», τονίζει ὁ Χρυσορρήμων· «ὄχι γιὰ νὰ μᾶς κυριεύουν ὅταν πεθαίνει ἕνα ἀγαπημένο μας πρόσωπο ἢ ὅταν χάνουμε χρήματα ἢ ὅταν δοκιμάζουμε κάποια ἀποτυχία, ἀλλὰ γιὰ νὰ μᾶς βοηθοῦν στὸν πνευματικό μας ἀγώνα. Ἂς λυπόμαστε ὄχι γιὰ τὴν θλίψη ἢ τὴν βλάβη ποὺ μᾶς προξενεῖ κάποιος, ἀλλὰ γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας, μὲ τὶς ὁποῖες λυποῦμε τὸν Θεό. Γιατί οἱ ἁμαρτίες διώχνουν μακριὰ μας τὸν Θεό, ἐνῶ οἱ θλίψεις, ποὺ δοκιμάζουμε ἀπὸ ἄλλους ἀνθρώπους, Τὸν κάνουν νὰ μένει κοντά μας ὡς προστάτης».

Ὅταν ὅμως τήν Θεόσδοτη αὐτήν δύναμη τῆς λύπης τήν κυριεύσει ὁ πονηρός, τότε γίνεται μέσο γιά τήν ἀπώλεια μας, ἀφοῦ δι’ αὐτῆς ὁδηγούμαστε στήν ἀδιαφορία, στήν ἀκηδία, στήν κατάθλιψη, στήν ἀμετανοησία, στήν ἀπελπισία, στόν πνευματικό ἤ καί σωματικό θάνατο-αὐτοκτονία.

Μέ τήν ὁρολογία τῶν ἁγίων Πατέρων ἡ κατάθλιψη θά μποροῦσε νά ὁρισθεῖ ὡς δαιμονική λύπη- ἐνέργεια, ἀθυμία, ἀκηδία, αἰχμαλωσία ἀπό τούς λογισμούς, ἀπώλεια τῆς ἐργασίας γιά τήν πραγμάτωση τοῦ καθ’ ὁμοίωσιν. Ἐντάσσεται στήν γενικότερη κατηγορία τῆς παθολογικῆς λύπης, τῆς μή κατά Θεόν λύπης.

«Πέρα ἀπ’ αὐτό πού ἡ ἴδια ἡ λέξη πιθανόν φανερώνει», παρατηρεῖ ὁ Jean Claude Larchet, «ἡ λύπη ἐμφανίζεται ὡς κατάσταση τῆς ψυχῆς πού περιλαμβάνει ἀποθάρρυνση καί ἀθυμία, ἀτονία καί ἀδυναμία, ψυχική ἐπιβάρυνση καί πόνο, κατάπτωση, στενόχωρη διάθεση, καταπίεση, κατάθλιψη, πού συχνότατα συνοδεύονται ἀπό ἔντονη ἀνυπομονησία ἀκόμη καί ἀγωνία»⁶.

Ἀπόσπασμα ἀπό τό Βιβλίο:Τά πάθη καί ἡ κατάθλιψη – Τί εἶναι καί πῶς θεραπεύονται (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου)

πηγή