Ο Μητροπολίτης Κυθήρων Σεραφείμ για το Τάμα του Έθνους

πηγή

«Χαρά πού τύχουν τά βουνά
τά κάστρα περηφάνεια,
γιατί γιορτάζει ἡ Παναγιά,
γιορτάζει κι ἡ Πατρίδα» (Δημοτικό τραγούδι)

«Ὅλη δόξα, ὅλη χάρη
ἅγια μέρα ξημερώνει
καί στή μνήμη του τό Ἔθνος 
χαιρετᾶ γονατιστό» (Πατριωτικό τραγούδι)

Στή διπλῆ μεγάλη γιορτή «τῆς Πίστης καί τῆς Λευτεριᾶς» χαίρει, σκιρτᾶ καί ἀγάλλεται κάθε ἑλληνική ψυχή καί ὁλόκληρο τό Ἑλληνορθόδοξο Γένος μας. Ζωντανεύουν οἱ ἐθνικές μνῆμες καί ἡ νεώτερη Ἑλληνική Ἱστορία μας, ὅπως γράφηκε ἀπό τήν ἀρχή μέ τό αἷμα τῶν ἡρώων καί μαρτύρων τῆς Ὀρθόδοξης Πατρίδας μας καί ὄχι ὅπως παραχαράχθηκε, διαστρεβλώθηκε καί παραποιήθηκε ἀπό ἀνάξιους καί ἀρνησιπάτριδες Ἕλληνες.

Παντοῦ, σέ ὅλα τά μέρη τῆς Ἑλληνικῆς γῆς καί στίς παροικίες τοῦ ἀπόδημου Ἑλληνισμοῦ, καί ἰδιαίτερα στά Κύθηρα, γιορτάσθηκαν μέ πατριωτικό παλμό καί ἐθνική ὑπερηφάνεια τά μεγάλα καί πανεύσημα αὐτά γεγονότα τῆς πνευματικῆς καί τῆς ἐθνικῆς λευτεριᾶς μέ πανηγυρικές Θεῖες Λειτουργίες καί Δοξολογίες, μέ ἐθνικοθρησκευτικές σχολικές γιορτές, μέ πανηγυρικούς λόγους καί παρελάσεις, μέ ἐθνικούς πατριωτικούς χορούς καί τραγούδια, «ἐν τυμπάνῳ καί χορῷ, ἐν χορδαῖς καί ὀργάνῳ».

Πολλές καί διάφορες σκέψεις γιά τό τότε καί τό τώρα, ἀναφορικά μέ τήν κατάστασι καί τήν πορεία τῆς πατρίδας μας ἔρχονται στό νοῦ μας κατά τήν σημερινή μεγάλη ἡμέρα μέ τήν διπλῆ ἐπέτειο.

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι αὐτόν τόν καιρό, μέ τίς συζητήσεις γιά τήν ἀνέγερσι μουσουλμανικοῦ τεμένους (τζαμιοῦ) στήν Ἀθήνα, μερίμνῃ τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας, καί πιό πολύ σήμερα ἔρχεται στή μνήμη μας τό ἐπί 192 ἔτη ἀνεκπλήρωτο ἀκόμη «Τάμα τοῦ Ἔθνους μας» καί ὅ,τι καί ὅσα αὐτό συνέπαγεται γιά τήν περιδινούμενη πατρίδα μας.

Στή συνέχεια θά παρατεθοῦν ἀποσπάσματα ἀπό τό περισπούδαστο πόνημα τοῦ μεγάλου καί ἀοιδίμου Προκατόχου μας Μητροπολίτου Κυθήρων κυροῦ Μελετίου «ΜΝΗΜΕΙΟΝ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΣΩΤΗΡΑ ΧΡΙΣΤΟΝ. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ Η' ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ ΕΝ ΑΡΓΕΙ Δ' ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ»[1] γιά νά ἀναλογισθοῦμε ὅλοι μας, Ἐκκλησία καί Πολιτεία, τίς μεγάλες εὐθύνες, πού μᾶς ἀναλογοῦν, γιά τήν ὡς τώρα λίαν παρατεταμένη ἀναβλητικότητα.

ΜΗΝΥΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ - ΦΩΝΗ ΕΚ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ.

Ὁ ἀείμνηστος Μητροπολίτης Κυθήρων κυρός Μελέτιος (Γαλανόπουλος) στόν Πρόλογο τοῦ ἐν θέματι τευχιδίου του ἔγραφε μεταξύ ἄλλων.

«Εἰς τήν θέσιν αὐτοῦ, τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου, ἀναγνωρίζομεν τούς Πατέρας τοῦ Ἔθνους τῆς Δ' Ἐθνικῆς τῶν Ἑλλήνων Συνελεύσεως, ὅταν τήν 31ην Ἰουλίου 1829 ἔγραφον τό Η' Ψήφισμα αὐτῆς, «Περί ἀνεγέρσεως Ναοῦ τοῦ Σωτῆρος εἰς Ἀθήνας», πρός ἔκφρασιν τῆς εὐγνωμοσύνης τοῦ Ἔθνους καί αἰωνίαν μνήμην τῆς θαυματουργοῦ ἀντιλήψεως τῆς Θείας Προνοίας, τῆς ρυσαμένης τόν Ἑλληνικόν Λαόν ἀπό τῶν δεινῶν καί τῶν κινδύνων, καί πρός ἐνίσχυσιν τῶν μεταγενεστέρων εἰς τήν Πίστιν, δι' ἧς οἱ Προπάτορες ἡμῶν ἀνεκτήσαντο τήν ἐλευθερίαν των, εὐοδωθέντων τῶν αἱματηρῶν ἀγώνων τῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821.

Τό παρόν πόνημα στήνει ἕν Μνημεῖον Εὐγνωμοσύνης εἰς τόν Σωτῆρα, ἀνθ' ὧν εἰργάσατο ὑπέρ τοῦ Ἔθνους τῶν Ἑλλήνων καί ἡμῶν, πάλαι τε καί ἐπ' ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν».[2]

Προτοῦ νά παραθέσωμε τίς πεφωτισμένες θέσεις του ἐπί τοῦ σοβαροῦ τούτου θέματος, θά δημοσιεύσωμε σχετικά ἀποσπάσματα ἀπό τό Η' Ψήφισμα τῆς ἐν Ἄργει Δ' Ἐθνικῆς τῶν Ἑλλήνων Συνελεύσεως καί τῶν Β.Δ. «περί ἀνεγέρσεως Ναοῦ τοῦ Σωτῆρος εἰς Ἀθήνας», πού περιλαμβάνονται στή μελέτη του.

1. Ἀπό τό Η' Ψήφισμα[3]

Τῆς ἐν Ἄργει Δ' Ἐθνικῆς τῶν Ἑλλήνων Συνελεύσεως

.................................................................................

«Κατά συνέπειαν ἡ Δ' Ἐθνική τῶν Ἑλλήνων Συνέλευσις

Ψηφίζει

Α' Ὅταν ἡ τοπική περιφέρεια τῆς Ἑλλάδος καί ἡ Καθέδρα τῆς Κυβερνήσεώς της κατασταθῶσιν ὁριστικῶς καί οἱ οἰκονομικοί πόροι τοῦ Κράτους ἐπιτρέψωσι, θέλει ἀνεγερθῆ κατά διαταγήν τῆς Κυβερνήσεως εἰς τήν Καθέδραν αὐτῆς Ναός ἐπ' ὀνόματι τοῦ Σωτῆρος τιμώμενος.[4]

.................................................................................

Ε' Τά ὀνόματα τῶν Φιλελλήνων, ὅσοι ἀπέθανον εἰς τήν Ἑλλάδα μαχόμενοι ὑπέρ τῆς ἀνεξαρτησίας της, θέλουν χαραχθῆ ἐπί τινος Μνημείου ἀνεγερθησομένου εἰς τόν Ναόν τοῦ Σωτῆρος.[5]

ΣΤ' Τά ὀνόματα τῶν Φιλελλήνων, ὅσοι συνετέλεσαν εἰς τήν ἐπανόρθωσιν τῆς Ἑλλάδος, θέλουν κατατεθῆ ἐπί τοῦ ρηθέντος Μνημείου.[6]

2. Ἀπό τό Διάταγμα

«Περί ἀνεγέρσεως Ναοῦ τοῦ Σωτῆρος εἰς Ἀθήνας»[7]

Ὄθων ἐλέῳ Θεοῦ Βασιλεύς τῆς Ἑλλάδος

Λαβόντες ὑπ' ὄψιν τά ἄρθρα 1, 5 καί 6 τοῦ ἀπό 31 Ἰουλίου 1829 Η' Ψηφίσματος τῆς Δ' τῶν Ἑλλήνων Ἐθνικῆς Συνελεύσεως, ἀπεφασίσαμεν καί διατάσσομεν.

Ἄρθρο 1.

Θέλει ἀνεγερθῆ εἰς τήν πόλιν τῶν Ἀθηνῶν Ναός τιμώμενος ἐπ' ὀνόματι τοῦ ΣΩΤΗΡΟΣ πρός αἰωνίαν μνήμην τῆς θαυματουργοῦ ἀντιλήψεως τῆς Θείας Προνοίας, τῆς ῥυσαμένης τόν Ἑλληνικόν Λαόν ἀπό δεινῶν καί κινδύνων, καί πρός ἐνίσχυσιν τῶν μεταγενεστέρων εἰς τήν πίστιν, δι' ἧς οἱ προπάτορές των ἀνεκτήσαντο τήν ἐλευθερίαν των εἰς τούς ἀπό τῶν 1821 μέχρι τῶν 1830 αἱματώδεις πολέμους.[8]

Ἄρθρο 2.

Θέλομεν τό μνημεῖον τοῦτο νά εἶναι ἄξιον καί τοῦ Ἑλληνικοῦ Λαοῦ καί τοῦ συμβάντος, πρός μνήμην τοῦ ὁποίου ἀνεγείρεται.

Θέλει ἑπομένως γένει ἄνευ ἀναβολῆς ἡ ἐκλογή τῆς θέσεως καί ἡ σύνταξις τοῦ προγράμματος˙ μετά δέ ταῦτα θέλουν προσκληθῆ ἀμέσως ἀρχιτέκτονες, ἐντόπιοι καί ξένοι, διά νά παρουσιάσουν σχέδια κατασκευῆς τοῦ μνημείου. [9]

Ἄρθρο 3.

Ὁ πρῶτος λίθος θέλει κατατεθῆ τήν 25 Ἰανουαρίου 1835, καί ἑπομένως αἱ προπαρασκευαί τῆς τελετῆς πρέπει νά ἐπιταχυνθοῦν.

Ἡ πρός τούς ἀρχιτέκτονας πρόσκλησις, διά νά παρουσιάσουν τά περί κατασκευῆς σχέδιά των, θέλει γένει πρό τοῦ τέλους τοῦ ἔτους, ἡ δέ κατασκευή νά ἀρχίσῃ καί νά ἐξακολουθῇ ἀνεμποδίστως, ἅμα τεθῇ ὁ πρῶτος λίθος.[10]

Ἄρθρο 4.

Τά ὀνόματα τῶν εἰς τά πεδία τῆς μάχης πεσόντων Φιλελλήνων, καθώς καί τῶν ὅσοι συνετέλεσαν καθ' οἱονδήποτε τρόπον εἰς τήν ἀναγέννησιν τῆς Ἑλλάδος, θέλουν καταγραφῆ ἀκριβῶς καί καθυποβληθῆ εἰς Ἡμᾶς εἰς δύο χωριστούς καταλόγους.

Θέλει ληφθῆ πρόνοια, ὥστε νά προμηθευθῶσιν ἀπό ἀξίους τεχνίτας σχέδια τοῦ μνημείου, τοῦ κατά τό ἄρθρον 5 ρηθέντος Ψηφίσματος εἰς τό ἐσωτερικόν τοῦ Ναοῦ ἀνεγερθησομένου.[11]

3. Ἀπό τό ἕτερον Διάταγμα

«Περί ἀνεγέρσεως Ναοῦ τοῦ Σωτῆρος».[12]

Ὄθων ἐλέῳ Θεοῦ Βασιλεύς τῆς Ἑλλάδος.

Ἀφοῦ ἐξεφράσαμεν ἤδη διά τοῦ ἀπό 25 Ἰανουαρίου - 8 Φεβρουαρίου 1834 Ἡμετέρου Διατάγματος τήν θέλησίν Μας, τοῦ νά ἀνεγείρωμεν εἰς τήν Πρωτεύουσάν Μας, τάς Ἀθήνας, Ναόν τιμώμενον ἐπ' ὀνόματι τοῦ ΣΩΤΗΡΟΣ, πρός αἰωνίαν μνήμην τῆς θαυματουργοῦ ἀντιλήψεως τῆς Θείας Προνοίας, τῆς ῥυσαμένης τόν Ἑλληνικόν Λαόν ἀπό δεινῶν καί κινδύνων, καί πρός ἐνίσχυσιν τῶν μεταγενεστέρων εἰς τήν πίστιν, δι' ἧς οἱ Προπάτορές των ἀνεκτήσαντο τήν ἀνεξαρτησίαν των, ἐγκριθέντων ἤδη παρ' Ἡμῶν τῶν ὑποβληθέντων παρά τοῦ ἐπ' αὐτῷ διωρισμένου ἀρχιτέκτονος σχεδίων, ὡς ἀξίων κατά πάντα καί τοῦ Ἑλληνικοῦ Λαοῦ καί τοῦ συμβάντος, πρός μνήμην τοῦ ὁποίου ἀνεγείρεται, προσδιορισθείσης δέ καί τῆς θέσεως ἐπί τῆς ὁποίας μέλλει νά ἀνεγερθῇ ὁ Ναός οὗτος, ν' ἀρχίσῃ ὅσον τάχιστα ἡ ἀνέγερσις τοῦ Μνημείου τούτου:

Ἀποφασίζομεν ὅθεν νά γένῃ τώρα ἔναρξις τῶν προκαταρκτικῶν ἐργασιῶν καί νά προχωρήσῃ ἡ οἰκοδομή ἀναλόγως τῶν ἑκάστοτε ὑπαρχόντων μέσων.

Θεωροῦντες τόν ἀνεγερθησόμενον τοῦτον Ναόν ὡς Ἐθνικόν τῳόντι Μνημεῖον, ἐκφράζον τήν πρός τόν Ὕψιστον εὐγνωμοσύνην τοῦ Ἔθνους, ἐλπίζομεν, ὅτι ἕκαστος Ἕλλην θέλει φιλοτιμηθῆ ἀπό ἀληθῆ πατριωτικά αἰσθήματα κινούμενος νά συνεισφέρῃ εὐχαρίστως τό κατά δύναμιν˙ θέλομεν προσδιορίσει καί Ἡμεῖς οἱ ἴδιοι ἐκ τοῦ ἰδιαιτέρου Ἡμῶν ταμείου ἀνάλογόν τινα ποσότητα.

Διατάττεται δέ ἡ Ἡμετέρα ἐπί τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Γραμματεία τῆς Ἐπικρατείας νά δώσῃ τάς ἀναγκαίας, τόσον εἰς τούς Ἀρχιερεῖς καί Ἱερεῖς τοῦ Κράτους καί τάς δημοτικάς Ἀρχάς, ὅσον καί εἰς τούς Ἡμετέρους Πρέσβεις καί Προξένους, ὁδηγίας διά νά συνάξωσι τάς ἑκουσίας συνδρομάς, τάς διά τόν σκοπόν τοῦτον προσφερθείσας.

Τά δέ ὀνόματα τῶν συνεισφερόντων εἰς τόν ἀγαθόν καί ἐθνικόν τοῦτον σκοπόν θέλουσι καταγραφῆ εἰς ἰδιαίτερον βιβλίον, διά νά φυλάσσωνται εἰς τόν Ναόν τοῦτον εἰς αἰωνίαν αὐτῶν μνήμην.

Τό δέ παρόν Διάταγμα θέλει δημοσιευθῆ διά τῆς Ἐφημερίδος τῆς Κυβερνήσεως.

Ἔνθερμος ἡ στάσις καί ἡ ἀνταπόκρισις τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου κυροῦ Μελετίου.

α. Πρός ἐκτέλεσιν τοῦ χρέους εὐγνωμοσύνης. [13]

Τό Η' Ψήφισμα τῶν Πατέρων τοῦ Ἔθνους τῆς Δ' ἐν Ἄργει Ἐθνικῆς Συνελεύσεως ἐγράφη μέ γραφῖδα ἀποστάζουσαν τά ἀληθῆ αἰσθήματα εὐγνωμοσύνης πρός ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι καθ' οἱονδήποτε τρόπον καί δι' οἱωνδήποτε μέσων ἐχάρισαν τήν συμπαράστασίν των εἰς τόν μέγαν ἐκεῖνον τῆς ἐθνικῆς ἡμῶν παλιγγενεσίας ἀγῶνα. Ἔζησαν τάς δυσκολίας τοῦ ἀγῶνος, διότι ἦσαν οἱ ἴδιοι ἀγωνισταί, διότι ἔφερον τά αἱματωμένα τῶν μαχῶν του διάσημα, ἀντιμετώπισαν τά δεινά καί τούς κινδύνους τοῦ ὑπέρ τῶν ὅλων αἱματώδους καί πολυετοῦς αὐτοῦ πολέμου˙ αἱ πληγαί των ἦσαν νωπαί καί τά τραύματά των αἱμοστάζοντα˙ ἐκ τῶν ἐμπρησμῶν οἱ καπνοί δέν εἶχον ἀκόμη διαλυθῆ, οὔτε ἐκεῖνοι τῶν μεγάλων ὁλοκαυτωμάτων τῶν Ἱερολοχιτῶν, τοῦ Ἀθανασίου Διάκου, τοῦ Ἀρκαδίου καί τοῦ Μεσολογγίου, τῶν Βρονταμιτῶν εἰς τό Μοναστήριον τῆς Κρίτσοβας˙ δέν εἶχον σβύσει οἱ ἀντίλαλοι ἐκ τῆς κλαγγῆς τῶν ὅπλων, τοῦ ἤχου τοῦ καρυοφιλιοῦ, τῶν στεναγμῶν, τῶν πόνων˙ δέν εἶχον κἄν λησμονηθῆ αἱ στερήσεις, αἱ κακουχίαι, τά δεινά τῶν Ἱεραρχῶν καί τῶν λοιπῶν Ὁμήρων, τοῦ Πατριάρχου τό σχοινί, ἡ δολοφονία τοῦ Ἀνανίου τοῦ Λαμπάρδη, Μητροπολίτου Λακεδαιμονίας, ὁ βρόχος τῶν Συνοδικῶν Ἀρχιερέων τοῦ Φαναρίου˙ αἱ ἐξερημώσεις τῆς Δραμαλαίας εἰσβολῆς καί ταύτης τῆς στρατιᾶς τοῦ Ἰμβραήμ παντοῦ ἥπλωναν τήν φρίκην˙ παντοῦ ἔβλεπον τάς οἰκίας κατεσκαμμένας, τά ἱερά κατερειπωμένα, καί ὡς λέγει ὁ Κωνσταντῖνος Οἰκονόμος ὁ ἐξ Οἰκονόμων, «πολισμάτων ὅλων τά ἀμαυρά λείψανα, γῆν τήν πρῴην κατάφυτον καί κατάρρυτον, ἄμορφον ἤδη καί ἀγεώργητον, ἀκανθῶν ἔμπλεων καί παντοίας ὕλης ἀκάρπου, καί τά καρποφορώτατα τῶν πεδιάδων νοσώδη τέλματα˙ ἔβλεπον τήν χώραν ἀνδρῶν ἔρημον, πολλαχοῦ χήρας γυναῖκας καί παῖδας ὀρφανούς καί γυμνούς, γέροντας ἐλεεινούς καί οἰκογενείας ὅλως θρηνούσας καί πεινώσας». Εἰς τήν θεραπείαν τῆς τοσαύτης δυσπραγίας προσατενίζοντες οἱ ἀριστεῖς καί γνήσιοι τῆς Πατρίδος Πρόμαχοι, καί μέ τήν ἐλπίδα διά μίαν καλλιτέραν αὔριον ἐπληροῦντο ἀπό αἰσθήματα βαθυτάτης εὐγνωμοσύνης καί ἀντελαμβάνοντο τί ἡ Θεία Πρόνοια προσέφερε καί τί ἐσήμαινεν ἡ συμπαράστασις Αὐτῆς, τί δέ αὕτη τῶν Δυνατῶν τῶν δύο ἡμισφαιρίων τῆς γῆς, διεξαγομένου τοῦ ἀγῶνος, κατά τάς δυσχειμέρους ἐκείνας περιστάσεις μεγάλων δεινῶν καί κινδύνων. Διό ἔμπλεοι εὐγνωμοσύνης, ἅμα ὡς ἤρχισε νά αἰθριάζῃ ὁ ὁρίζων καί οἱ καπνοί τοῦ πολέμου νά ἀραιώνωνται καί ὁ ἄνεμος τῆς ἐλευθερίας νά πνέῃ, ἐψηφίσαντο τό Η' Ψήφισμα τῆς Δ' Ἐθνικῆς τῶν Ἑλλήνων Συνελεύσεως οἱ Πατέρες τοῦ Ἔθνους, τό ἐκφράζον ἀπό τά τρίσβαθα τῆς ψυχῆς Αὐτοῦ τήν εὐγνωμοσύνην πρός τόν Θεόν πρῶτον, ὅστις ἔδειξε τοσαῦτα θαύματα διά τήν σωτηρίαν του, καί δεύτερον πρός ὅλους ἐκείνους τούς ὁποίους εἶδον παρά τό πλευρόν των νά συμπολεμῶσιν ὡς σύμμαχοι, νά συντρέχωσι τόν δύσκολον ἀγῶνά των, νά σῴζωσι δέ τέλος αὐτόν.

Τόσον τό Η' Ψήφισμα τῆς Δ' ἐν Ἄργει Ἐθνικῆς Συνελεύσεως, ὅσον καί τά βάσει αὐτοῦ ἐκδοθέντα δύο Βασιλικά Διατάγματα, ἀποπνέουσιν ἰσχυρότατον ἄρωμα γνησίων αἰσθημάτων τοῦ Ἔθνους εὐγνωμοσύνης ἀπροσποιήτου, εἰλικρινοῦς.[14]

β. Τό Ἔθνος ἀναμένει ἔκτοτε τήν ἐκτέλεσιν τοῦ ἱστορικοῦ Η' Ψηφίσματος εὐγνωμοσύνης τῆς Δ' Ἐθνικῆς τῶν Ἑλλήνων Συνελεύσεως.[15]

Παρῆλθεν αἰών καί πλέον˙ ἑωρτάσθησαν πανεθνεί αἱ Ἑορταί τῆς Ἑκατονταετηρίδος ἀπό τῆς Ἀνεξαρτησίας˙ ἐστήθησαν ἡρῷα εἰς μνήμην τῶν πεσόντων καί εἰς τόν Ἄγνωστον Στρατιώτην˙ οὐδέν ἠγνοήθη ἐκ τῶν ἀξίων μνήμης πρός τόν ἀγῶνα τῆς Ἐθνικῆς Παλιγγενεσίας συνδεόμενον. Μόνον τό Η' Ψήφισμα τῆς Δ' Ἐθνικῆς τῶν Ἑλλήνων Συνελεύσεως, τῆς ἐν Ἄργει συνελθούσης, πού ἐγένετο τῇ 31ῃ Ἰουλίου τοῦ σωτηρίου ἔτους 1829, παρωράθη καί ἐξακολουθεῖ νά παρορᾶται, «Περί ἀνεγέρσεως ἐν Ἀθήναις Ναοῦ τοῦ Σωτῆρος» εἰς ἔκφρασιν τῆς εὐγνωμοσύνης τοῦ Ἔθνους πρός αἰωνίαν μνήμην τῆς θαυματουργοῦ ἀντιλήψεως τῆς Θείας Προνοίας, ἡ ὁποία κατά τήν μεγαληγόρον ἀναγνώρισιν τούτου ἐῤῥύσατο τόν Ἑλληνικόν Λαόν ἀπό τῶν δεινῶν καί τῶν κινδύνων καί πρός ἐνίσχυσιν τῶν μεταγενεστέρων εἰς τήν Θ.Πίστιν, δι' ἧς οἱ Προπάτορες ἡμῶν ἀνεκτήσαντο τήν ἐλευθερίαν των, ἥν παρέδωσαν καί εἰς ἡμᾶς ὡς ἱεράν παρακαταθήκην πρός διατήρησιν.

Παρορᾶται ἡ ἐκπλήρωσις ἑνός χρέους τόσον ἱεροῦ καί μεγάλου. Ἔγραψα εἰς τό Βιβλίον μου «Ἐκκλησιαστικαί Σελίδες Λακωνίας» (Ἀθῆναι 1939), ἐν σελίσι τούτου 474-478, τά προσήκοντα˙ ἐπανέλαβον καί αὖθις δοθείσης εὐκαιρίας τά δέοντα˙ ἔγραψα καί εἰς τήν Α.Μ. τόν Βασιλέα Παῦλον τά πρέποντα. Τό ἔγγραφόν μου τοῦτο διεβιβάσθη εἰς τό Ὑπουργεῖον Ἐθνικῆς Παιδείας καί Θρησκευμάτων ὡς ἁρμόδιον.

Τό οἰκόπεδον καί ἡ θέσις ἔχει εὑρεθῆ ἔκτοτε καί σχέδια ἐξεπονήθησαν, ἐγκριθέντα ὑπό τῆς Α.Μ. τοῦ ἀειμνήστου Βασιλέως Ὄθωνος, καί ἔρανοι ἐνηργήθησαν πανεθνεί διά τήν ἀνέγερσιν τοῦ Ναοῦ εἰς τόν Σωτῆρα! Ὅλα αὐτά κατεπόθησαν καί ἠφανίσθησαν εἰς τήν ἄβυσσον τῆς λήθης τοῦ παρελθόντος. Ἀνασκάπτων τά ἀρχεῖα τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Σπάρτης ἀνέσυρα τό Ἱερόν τοῦτο θέμα εἰς τήν ἐπιφάνειαν. Σήμερον δέ θεωρῶ ἐμαυτόν εὐτυχῆ, ὅτι ἀποφάσει τῆς Δ.Ἱ. Συνόδου, εὑρίσκομαι εἰς τήν εὐχάριστον θέσιν, ἵνα κάμω τήν παροῦσάν μου εἰσήγησιν αὐτῇ (Συνεδρίαι 12 καί 16 Μαΐου 1961).

Ἡ Δ. Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ὀφείλει νά ἀναλάβῃ τήν πρωτοβουλίαν πρός προώθησιν καί πραγμάτωσιν τῆς Ἐθνικῆς ταύτης ἱστορικῆς ἀποφάσεως καί ἐντολῆς, τοῦ μεγάλου τούτου χρέους τοῦ Ἔθνους πρός τόν Σωτῆρα καί τῶν ἄλλων χρεῶν ὅσα τό Η' Ψήφισμα τῆς πολλάκις ὡς ἄνω μνησθείσης Δ' Ἐθνικῆς Συνελεύσεως τοῦ 1829 ἐν Ἄργει διατάσσει.[16]

* * *

Αὐτά ἔγραφε μέ καρδία πάλλουσα ἀπό γνήσια ἀγάπη πρός τήν Ἁγιωτάτη μας Ἐκκλησία καί τήν Ἑλληνορθόδοξη Πατρίδα μας ὁ ἀλησμόνητος Μητροπολίτης Κυθήρων κυρός Μελέτιος, ὁ ὁποῖος εἶχε πολύ μεγάλη καί ἐξαιρετική εὐαισθησία στά ἐκκλησιαστικά καί ἐθνικά θέματα καί ἐνστερνίσθηκε βαθειά τήν ὑπόθεσι καί τήν ἱερότητα τοῦ «Τάματος τοῦ Ἔθνους», τό ὁποῖο ἐπιθυμοῦσε διακαῶς νά ἰδῆ ἐκπεπληρωμένο.

Οἱ Προπάτορές μας, ἥρωες ἀγωνιστές καί Κυβερνῆτες τῆς Πατρίδας μας ἔκαμαν τό μεγάλο αὐτό «Τάμα τοῦ Ἔθνους», ὑποκινούμενοι ἀπό βαθειά εὐλάβεια καί εὐγνωμοσύνη πρός τόν Σωτῆρα Χριστό, ἀλλά παρ' ὅτι εἶχε γίνει ἡ ἀπαραίτητη προετοιμασία (νομική ρύθμισις, σύνταξις μελετῶν, ἐξεύρεσις οἰκοπεδικοῦ χώρου κλπ.) δέν ὑλοποιήθηκε ἡ ἱερή αὐτή Ἀπόφασις Ἀρχόντων Κλήρου καί Λαοῦ.

Στίς ἡμέρες μας ἀνακινεῖται καί ἀναζωπυροῦται τό θέμα. Ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, κατά τήν προλαβοῦσαν Συνοδικήν περίοδον, ἐπανειλημμένως ἠσχολήθη μέ τό θέμα αὐτό καί ἐκπνεούσης τῆς θητείας της ἀπεφασίσθη ἡ συγκρότησις Ἐπιτροπῆς Ἀνεγέρσεως τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ «Τάματος» ὑπό τήν Προεδρίαν τοῦ Μακ. Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.Ἱερωνύμου, ὁ ὁποῖος ἐκθύμως στηρίζει τό μέγιστο αὐτό διά τό Ἔθνος μας ἐγχείρημα. Ἐτέθη, μάλιστα, κατά τήν προηγουμένην Ἱεράν Σύνοδον, τῆς ὁποίας διετέλεσα Συνοδικόν μέλος, ἡ προοπτική διά νά ἑορτασθοῦν σύν Θεῷ τά 200 ἔτη ἀπό τήν Ἐθνεγερσίαν μέ τόν Νέον Ναόν τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Τό ἀνεγνωρισμένο Σωματεῖον «ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΤΑΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ» δραστηρίως καί πρός πᾶσαν κατεύθυνσιν κινεῖται διά τήν ὑλοποίησιν τοῦ μνημειώδους τούτου ἔργου. Πιστεύομεν ὅτι σύντομα θά προωθηθῇ τό θέμα αὐτό ἀπό πλευρᾶς Ἐκκλησίας καί Πολιτείας διά νά χαρῇ γῆ καί Οὐρανός μέ τήν πραγμάτωσίν του.

Εἰλικρινῶς λυπούμεθα, καί μαζί μας ὅλος ὁ φιλόχριστος λαός, ὅταν, παρότι παραμένει ἐπί δύο ἑκατονταετίας περίπου τό Πανελλαδικό αὐτό Ἱερό Τάμα ἀνεκπλήρωτο, προωθεῖται ἡ ἀνέγερσις τεμένους ἑτεροθρήσκων στήν περιοχή τῆς Πρωτευούσης, δαπάναις τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας, ἐνῷ εἴμεθα ἐκτεθειμένοι ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων διά τήν μέχρι τώρα παραμέλησιν τῆς σοβαρωτάτης αὐτῆς ὑποχρεώσεώς μας ὡς Ἑλληνορθοδόξου Ἐκκλησίας καί ὡς Ἔθνους. Εἶναι πράγματι «μεγάλο τό κρῖμα καί ἄδικο», ὅπως λέγει ὁ λαός μας, τό ὁποῖο συντελεῖται εἰς τήν πατρίδα μας. Ἐάν ἦτο ἡ παραχώρησις ἑνός μεγάλου οἰκοπεδικοῦ χώρου γιά δημιουργία νεκροταφείου ἤ ἑνός Κοινωφελοῦς Ἱδρύματος διά τούς ἑτεροθρήσκους, θά ὑπῆρχε κατανόησις. Νά ἐπιχειρῆται, ὅμως, ἡ ἀνέγερσις μουσουλμανικοῦ τεμένους εἰς τήν πρωτεύουσαν τοῦ Ἔθνους μας, μή πραγματοποιηθέντος ἀκόμη τοῦ Ἐθνικοῦ Τάματος, ἐνῷ ἡ θρυλική Ἁγιά Σοφιά καί ἡ περιώνυμος Πατριαρχική Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης δέν λειτουργοῦν, εἶναι ἥκιστα τιμητικόν δι' ὅλους μας, Ἄρχοντες, Κλῆρο καί Λαό.

Ἡ παροῦσα ἔκκλησις ἀνακοινοῦται καθηκόντως τῇ Ἱερᾷ ἡμῶν Συνόδῳ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τῷ Ἐξοχωτάτῳ Πρωθυπουργῷ τῆς Χώρας μας κ. Ἀντωνίῳ Σαμαρᾷ διά τά κατ' αὐτούς.-

† Ὁ Κυθήρων Σεραφείμ

[1] Μητροπολίτου Κυθήρων Μελετίου, «Μνημεῖον Ἐθνικῆς εὐγνωμοσύνης εἰς τόν Σωτῆρα Χριστόν. Τό ἱστορικόν Η' Ψήφισμα τῆς ἐν Ἄργει Δ' Ἐθνικῆς τῶν Ἑλλήνων Συνελεύσεως», ἐν Ἀθήναις 1961.

[2] Μητροπολίτου Κυθήρων Μελετίου, μνημ. ἔργον, ἐν Ἀθήναις 1961, σελ.5.

[3] Τοῦ ἰδίου, μνημ. ἔργον, Μέρος Α', Ψήφισμα τῆς ἐν Ἄργει Δ' Ἐθνικῆς τῶν Ἑλλήνων Συνελεύσεως (1-7-1819), σελ. 7-9.

[4] Αὐτόθι, σελ. 7.

[5] Αὐτόθι, σελ. 8.

[6] Αὐτόθι.

[7] Τοῦ ἰδίου, μνημ. ἔργον, Μέρος Β', Διάταγμα «Περί ἀνεγέρσεως Ναοῦ τοῦ Σωτῆρος εἰς Ἀθήνας», σελ. 10-11, Ἐφημερίς Κυβερνήσεως τοῦ Βασιλείου τῆς Ἑλλάδος ἀριθ. 5. Ἐν Ναυπλίῳ 29 Ἰαν./10 Φεβρ. 1834.

[8] Αὐτόθι, σελ. 10, ἄρθρ.1.

[9] Αὐτόθι.

[10] Αὐτόθι.

[11] Αὐτόθι.

[12] Τοῦ ἰδίου, μνημ. ἔργον, Μέρος Γ', Διάταγμα «Περί ἀνεγέρσεως Ναοῦ τοῦ Σωτῆρος εἰς Ἀθήνας», σελ. 12, Ἐφημερίς Κυβερνήσεως τοῦ Βασιλείου τῆς Ἑλλάδος ἀριθ. 12. Ἐν Ἀθήναις 11-4-1838.

[13] Μητροπολίτου Κυθήρων Μελετίου, μνημ. ἔργον, Μέρος Δ', Πρός ἐκτέλεσιν τοῦ χρέους εὐγνωμοσύνης, σελ. 13-14.

[14] Αὐτόθι.

[15] Ἔνθ' ἀνωτ. Μέρος Δ', Τό Ἔθνος ἀναμένει ἔκτοτε τήν ἐκτέλεσιν τοῦ ἱστορικοῦ Η' Ψηφίσματος εὐγνωμοσύνης τῆς Δ' Ἐθνικῆς τῶν Ἑλλήνων Συνελεύσεως, σελ.15-16.

[16] Αὐτόθι.