Η Κυριακή της Τυρινή εκ της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Θυατείρων και Μεγάλης Βρεττανίας

του Αρχιμ. Παντελεήμονος Η «επί του όρους ομιλία» στα κεφάλαια 50 μέχρι 70 του κατά Ματθαίον ευαγ­γελίου, ή «επί τόπου πεδινού» στο 6ο κεφάλαιο του κατά Λουκάν, που ξεκινούν με τους γνω­στούς «μακαρισμούς», και α­ποτελεί την προ­γραμ­ματική διακήρυξη και εξαγ­γε­λία της φύσεως και του πε­ρι­ε­χο­μένου της βασιλείας του Θεού. Η βασιλεία αυτή ό­πως περιγράφεται δεν έχει καμία σχέση με αυτό που ή­θελαν οι Σαδ­δου­καίοι και οι Φα­ρισαίοι και παρου­σι­ά­ζαν στους ανθρώπους της εποχής, αλλά όπως την απο­κα­­λύ­πτει ο Υιός και Λόγος του Θεού, διότι ο μόνος που μπορεί να μιλήσει για τον Θε­ό είναι μόνον ο Θεός, (Εφεσ. 4, 8-14). Στην βασιλεία του Θεού οι όροι και τα με­γέθη ξεπερνούν τα όρια και την φαντασία του αν­θρώ­που· ο πτωχός κι ο πλού­­­σι­ος, ο επιτυχημένος κι ο αποτυχημένος αντιμετωπίζονται με άλλα κριτήρια, ό­πως τα βλέπει ο Θεός. Στο ξεκίνημα, λοιπόν, της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, η Εκκλησία χρησιμοποιεί το Ευ­αγ­γε­λικό ανάγνωσμα που ακούσαμε για να μας υπενθυμίσει ότι οι όροι της ευ­σε­­βείας και της εν γένει ζωής μας, χρειάζεται να αρμόζουν με το πνεύμα που μας δί­δαξε ο Χριστός για να αναγνωρίζονται από τον Θεό. Όλες οι πράξεις του αν­θρώ­που, εμφανείς και αφανείς, αποτυπώνουν, εκφράζουν κι αποκαλύπτουν «τον κρυ­πτό της καρδίας άν­θρωπο» (Α´ Πέτρ. 3,4)·έτσι, λοιπόν ο Χριστός ελέγχει τρείς από τις πιο βασικές δράσεις της ζωής μας για να υπογραμμίσει ότι εκείνο που τις κα­θιστά ευάρεστες και αποδεκτές από τον Θεό δεν είναι αυτό που εμείς σαν άνθ­ρω­ποι τονίζουμε, αλλά το εσωτερικό στοιχείο, τα κίνητρα και οι προθέσεις. Το πρώτο έ­χει σχέση με την πίστη μας στον Θεό, η προσευχή· το δεύτερο με τον ε­αυ­τό μας, η νηστεία και το τρίτο με τους συνανθρώπους μας, η φιλαρ­γυ­ρία. Το αίτημα για την συγχώρηση των παραπτωμάτων και των οφειλών μας από τον Θεό προϋποθέτει την δική μας συγχώρηση όλων αυτών των συνανθρώπων που μας έ­χουν κάνει κακό και πιστεύουμε ότι μας οφείλουν. Με μια άλλη αφορμή ο Χρι­στός μας έδωσε ένα παράδειγμα με την παραβολή «των μυρίων ταλάντων και των εκατό δηναρίων» (Ματθ. 18, 23-35) πως δεν μπορούμε να ζητούμε από τον Θεό να μας συγχωρήσει τις οφειλές μας που ανέρχονται στο αστρονομικό ποσό των «μυ­ρίων ταλάντων», όταν εμείς δεν είμαστε διατεθειμένοι να χαρίσουμε το ευτελές πο­σό των «εκατό δηναρίων» που μας χρωστούν οι άλλοι. Το ρήμα άλλωστε «συγχω­­ρώ» σημαίνει ότι μπορώ να συμπορευθώ με κάποιον άλλο· πως όμως θα μπορέσει να συμβεί αυτό αν προηγουμένων δεν τον αποδεχθώ και του κάνω χώρο μέσα στην καρδία μου; Η έκφραση της ευσεβείας και της λατρείας μας προς τον Θεό είναι μια προσωπική υπόθεση κι όχι αφορμή για την προβολή και αναγνώρισή μας από τους ανθ­ρώ­πους, όπως έκαναν οι Φαρισαίοι και είδαμε την ομώνυμη Κυριακή (Λουκ. 18, 9-14). Τα όποια έργα πίστεως πράττει ο άνθρωπος έχουν σχέση με τις δικές του, εσώ­τερες πνευματικές ανάγκες και συνειδητοποιήσεις· αν τώρα χρησιμοποιούνται για να προ­καλέσουν την προσοχή, τον θαυμασμό και την αναγνώριση από τους άλλους, τό­τε αποδεικνύουμε ότι όλα αυτά που κάναμε δεν ήταν για τον Θεό, αλλά για την δό­ξα των ανθρώπων· συνεπώς αυτό που επιζητούσαμε το εισπράξαμε, την δό­­ξα των ανθρώπων. Με την παρατήρηση του Χριστού για την αληθή νηστεία, την ευ­­άρεστη από τον Θεό, κατανοούμε πόσο σοβαρό πράγμα είναι η ει­λι­­κρίνεια των κι­­νήτρων και των προθέσεων για την ζωή του Χριστιανού. Πολλές φο­­ρές στα μά­τια των ανθρώπων φαίνονται αυτά που κάνουμε σαν μεγάλα κατορ­θώ­­­­ματα ασκή­σε­ως, αγιότητος και αυτοθυσίας, αλλά στα μάτια του Θεού όλα αυτά δεν είναι πα­ρά «πεπιεσμένα μηδενικά». Το κριτήριο είναι ένα και πολύ απλό, για ποίον τα κά­νουμε, για τον Θεό ή για τους ανθρώπους; Για να είναι αποδεκτά από τον Θεό πρέ­πει να γίνονται με τον τρόπο του Θεού, διαφορετικά αναγνωρίζονται και επι­βρα­­βεύ­ονται από τους ανθρώπους αφού γίνονται για τον έπαινο τους. Η νηστεία, η ε­λε­η­μοσύνη και όλα τα συναφή είναι ευκαιρίες για να εκ­φρά­σουμε εμπράκτως την πίστη μας κι όχι την ματαιοδοξία μας. Τέλος, ο Χριστός καταδικάζει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την φιλαργυρία. Ήδη, στην παραβολή εκείνη (Λουκ. 12, 16-21) όπου ο πλούσιος έχασε τον ύπνο του επειδή δεν είχε που να συνάξει τα γεννήματα του και σκέφθηκε να κτίσει νέες, του απέδωσε ο Χριστός τον χαρακτηρισμό τους «άφρονος», δηλαδή τρελού. Η φι­λαρ­­γυρία είναι μορφή ειδωλολατρίας, όπως διαπιστώνει ο απόστολος Παύλος (Κολ. 3,5) διότι κάνει τον άνθρωπο να εμπιστεύεται περισσότερο τα χρήματά του πα­ρά τον Θεό. Από την άλλη, είναι κατεξοχήν αντικοινωνική και μισάνθρωπη η συ­μπεριφορά του φιλαργύρου με συνέπεια να αποξενώνεται από άλλους και να κλεί­νεται στον καταθλιπτικό εαυτό. Στην ανατολή υπάρχει μια παροιμία που λέει ότι, «ο απένταρος και ο φιλάργυρος το ίδιο δεν χαίρονται τα χρήματα· ο πρώτος ε­πει­δή δεν τα έχει, ο δεύτερος επειδή δεν τα χρησιμοποιεί». Και πολύ σοφά, λοιπόν, ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος συμβουλεύει, «καλύτερα να κάτσεις παρέα με γύπες, παρά με πλε­ονέκτη και άπληστο». Συνεπώς, αν θέλουμε να είναι ευάρεστη η θυσία μας στον Θεό πρέπει να γίνεται με τον τρόπο του Θεού, δηλαδή τελωνικώς και όχι Φαρισαϊκώς. Αυτή την λογική λα­­τρεία αναγνωρίζει ο Θεός κι όχι τις ανθρώπινες μεγαλαυχίες. Αυτή είναι η α­ληθής πνευματική ζωή· «αν θέλει κάποιος από σας να είναι πραγματικά άνθρωπος του Θεού και δεν χαλιναγωγεί την γλώσσα του, εξαπατά τον εαυτό του και είναι άχρηστα αυτά που κάνει διότι η καθαρή λατρεία, αυτή που είναι αποδεκτή από τον Θεό, είναι να επισκέπτεσθε ορφανά και χήρες στις στενοχώριές τους και να τηρείτε τον εαυτό σας άσπιλο από τα κριτήρια και τις ιδέες του κόσμου» (Ιακώβ. 1,26).