ΑΓΑΠΗ ΘΕΟΥ (Μέρος Α') Αρχιμανδρίτης Ιωήλ Κωνστάνταρος

ΑΓΑΠΗ ΘΕΟΥ

(Μέρος Α')

Τι μπορεί να πει κανείς περί της αγάπης του Θεού!

Πώς να κινήσει την πήλινη γλώσσα του και να σύρει την γραφίδα του;

Θα ήταν ίσως προτιμότερο ν' αρχίζει να βιώνει την αγάπη του Τριαδικού Θεού μέσα στο μυστήριο της αγίας Σιωπής. Όμως, αυτή η αγάπη, κάνει τον άνθρωπο να βγαίνει από τα όριά του, και το λιγότερο που έχει να κάνει είναι να διαλαλεί στα πέρατα της οικουμένης αυτή την Θεϊκή αγάπη «ην ηγάπησεν ημάς ο Θεός» (Εφεσ. Β' 4).

Ας έχει λοιπόν δόξα ο Πατήρ, ο μονογενής του Υιός και το Πανάγιον Πνεύμα, το «εκ του Πατρός εκπορευόμενον», που δεν μας άφησε μέσα στον ζόφο της άγνοιας και δεν παραμένουμε στην υπαρξιακή δίψα της αγάπης. Ας έχει λοιπόν δόξα, διότι μας αποκάλυψε ότι πάνω απ' όλα ο Θεός «αγάπη εστί»! (Α' Ιωάν. Δ' 16).

Βεβαίως, όπως όλοι γνωρίζουμε, ο Θεός είναι άπειρος. Δηλ. η ουσία του Θεού είναι άπειρη και ακατάληπτη, και ουδέποτε κτιστό ον κατόρθωσε ή θα κατορθώσει στο μέλλον να την εννοήσει.

Είναι «τη ουσία αναφής», όπως δογματικώς καταγράφει ο Ιερός υμνογράφος, και όπως πολύ χαρακτηριστικά τονίζει ο «λευκός κύκνος» της Εκκλησίας μας, ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος «Θεόν φράσαι μεν αδύνατον, νοήσαι δεν αδυνατώτερον».

Αν όμως η ουσία της Αγίας Τριάδος είναι «απρόσιτος και ακατάληπτος», ο ίδιος τώρα ο Θεός, συγκαταβαίνει και μας αποκαλύπτει τις ιδιότητές Του. Και οι ιδιότητές Του αυτές, σε ουδεμία των περιπτώσεων είναι εφεύρεση ή αποκάλυψη της ανθρώπινης διάνοιας.

Αποτελούν αποκαλύψεις Θεού. Είναι ουράνιες αλήθειες, που έχουν φανερωθεί σ' εμάς από τον ίδιο τον Θεό. Και αυτά τα γνωρίζουμε τόσο από την Αγία Γραφή, όσο και από τις εμπειρίες των φωτισμένων και κυρίως θεουμένων αγίων μας.

Οπωσδήποτε, οι ιδιότητες του Θεού είναι πολλές, όπως μελετούμε στον θεόπνευστο λόγο της Γραφής. Η κορυφή όμως όλων αυτών είναι η «αγάπη».

Στην «έκρηξη» λοιπόν αυτής της αγάπης Του, ο Τριαδικός Θεός δημιουργεί τα πάντα «εκ του μη όντος», από το τίποτε, από το μηδέν. Και φθάνει μέσα από την θεία οικονομία του να μας ανεβάσει έως τον ουρανό. Να μας εξαγιάζει και να μας Χριστοποιεί. Να μας χαρίζει δηλ. αυτό για το οποίο και μας έπλασε. «Έως τον ουρανόν ανήγαγες ημάς», αναφέρει πολύ χαρακτηριστικά στην λειτουργική «μυστική ευχή» ο Ιερός Χρυσόστομος.

Άραγε, υπάρχει άνθρωπος, έστω και αυτός που βρίσκεται στο έσχατο σκαλοπάτι της πτώσεως, η πλέον αμαυρωμένη εικόνα του Θεού θα λέγαμε, που να αποστρέφεται την αγάπη;

Αδύνατον. Φύσει αδύνατον. Και αυτό, διότι η κορωνίδα των δημιουργημάτων, ο θεότευκτος άνθρωπος, δεν ζει, παρά εν αγάπη και δια της αγάπης. Αυτή είναι η πραγματικότητα, έστω κι αν τούτο σε κάποιες των περιπτώσεων δεν συνειδητοποιείται από το ίδιο το δημιούργημα.

Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο, ο «μαθητής της αγάπης», ο 'Αγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, λαμβάνει ανάμεσα απ' όλες τις Θεϊκές ιδιότητες που γίνονται γνωστές τους ανθρώπους, την κορυφή της αγάπης. Αυτό δηλ. που συγκινεί περισσότερο απ' όλα τ' άλλα την ανθρώπινη καρδιά και που εκδηλώνεται πλούσια και αφάνταστα ενεργητικά σε όλη την ορατή και αόρατη δημιουργία, και που το αποτυπώνει ως λόγο Θεού στην γεροντική του ηλικία. Ότι δηλ. «ο Θεός αγάπη εστί».

Ναι, πολλά είναι τα γνωρίσματα του Θεού. Και το κυριότερο, όπως ήδη τονίσαμε, και εξαιρετικώς χαρακτηριστικό, είναι η αγάπη η οποία εκφαίνεται στην εικόνα του Θεού, αλλά και στην όλη κτίση. Είναι πράγματι καταπληκτική η μοναδική στοργή, η θεία αγαθότητα και αυτή η ανέκφραστη ουράνια καλοσύνη.

Αλλά δεν είναι μονάχα οΕευαγγελιστής Ιωάννης «ον ο Κύριος ηγάπα» που κάνει ειδικές αναφορές περί της αγάπης του Θεού, τόσο στο Ιερό Ευαγγέλιο, όσο και στις καθολικές του επιστολές, και ο οποίος και πάλι θα μας διδάξει στη συνέχεια από το ξεχείλισμα της θεόπνευστης αγάπης του. Είναι και ολόκληρη η Βίβλος. Τόσο η Παλαιά, όσο και η Καινή ιδίως, που κάνει λόγο και αναφέρει γεγονότα που μαρτυρούν το δώρο αυτό της άπειρης του Θεού αγάπης.

Από τον Προφητάνακτα μαθαίνουμε : «Χρηστός Κύριος τοις σύμπασι, και οι οικτιρμοί αυτού επί πάντα τα έργα αυτού» (Ψαλμ. ΡΜΔ' 9). Αυτός παρέχει την τροφή και την ζωή και προστατεύει κάθε τι που ζει και κινείται επάνω στη γη. « Ανοίγεις συ την χείρα σου και εμπιπλάς παν ζώον ευδοκίας» (Ψαλμ. ΡΜΔ' 16). Ανοίγει δηλ. το χέρι του και γεμίζει με δώρα της αγάπης του Του κάθε δημιούργημά Του. Και σε πολλά άλλα βεβαίως σημεία οι ψαλμοί, όπως μελετούν οι πιστοί, εκφράζουν αυτή την αγάπη του Θεού. Ο συγκεκριμένος όμως ψαλμός, έχει κάτι το ιδιαίτερο. Ναι, από την αρχαία ακόμα Εκκλησία, οι πιστοί τον συνέδεαν με την θεία Κοινωνία, η οποία αποτελεί την κορυφή των κορυφών της Θεϊκής αγάπης.

Σε όλη λοιπόν την αισθητή και υλική δημιουργία, αλλά και σε αυτή την άυλη και νοερά, στα φωτεινά τάγματα του ουράνιου και Αγγελικού κόσμου, αποτυπώνεται εναργώς η αγάπη του Θεού, αλλά ασύγκριτα περισσότερο, ο Πατήρ δι' Υιού, εν Αγίω Πνεύματι, εκδηλώνει και αποτυπώνει την αγάπη του προς τον άνθρωπο. Τον αγαπά δε τον άνθρωπο ο Δημιουργός του σε τέτοιο και τόσο ανέκφραστο βαθμό, ώστε όχι μόνο τον δημιουργεί ο ίδιος εξ' αρχής, με ιδιαίτερη δημιουργική ενέργεια, κατά τον λόγο των Πατέρων, αλλά Αυτός ο ίδιος ο Θεός είναι το πρότυπο του ανθρώπου.

Είναι αφάνταστα συγκλονιστικό το γεγονός. Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο «κάτ' εικόνα του». Σύμφωνα τώρα με την Αγία Γραφή και τους Αγίους της Εκκλησίας μας, «εικόνα του Θεού» είναι ο Υιός του Θεού. Το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος!

Αυτό σημαίνει ότι ο Υιός του Θεού, ως Θεάνθρωπος, είναι το προαιώνιο πρότυπο (αρχέτυπο-μοντέλο) του ανθρώπου (Γεν. Α' 27).

Στη συνέχεια, ο Θεός, έθεσε ως σκοπό του ανθρώπου να γίνει όμοιος (να μοιάσει) με την «εικόνα» Του. Με τον Θεάνθρωπο, να πετύχει, με άλλα λόγια, το «καθ' ομοίωσιν» (Γεν. Α' 26).

Όπως δηλ. ο Θεάνθρωπος είναι «κατά φύσιν» υιός του Θεού, έτσι και ο άνθρωπος να ομοιάσει με τον Θεάνθρωπο, ώστε να γίνει «κατά χάριν» υιός Θεού!

Και φυσικά, όλα αυτά μέσα στο υπερευλογημένο σχέδιο και στην Θεϊκή ατμόσφαιρά της Τριαδικής αγάπης προς τον άνθρωπο, και αντιστρόφως της ανθρωπίνης ελεύθερης και απόλυτης υπακοής προς τον Θεάνθρωπο.

Το δε επίσης συγκινητικό, που όσο ο πιστός το συνειδητοποιεί, μεθά από την αγάπη του Θεού, είναι τούτο: ότι ο κάθε ένας από εμάς, ο κάθε άνθρωπος, από του Αδάμ και της Εύας έως και αυτής της συντελείας των αιώνων, υπήρχαμε. Ναι, υπήρχαμε στο κέντρο της αγάπης του Θεού!

Υπήρχαμε προαιώνια! Πριν δηλ. δημιουργηθεί και πριν υπάρξει ο κόσμος που αισθανόμαστε, αλλά και αυτός που δεν βλέπουμε, πριν ακόμα συλληφθούμε και έλθουμε στην ύπαρξη!

Μέσα στο σχέδιο της Αγάπης του ο Θεός, γνωρίζει στο συνεχές παρόν της Τριαδικής του παρουσίας, ποία χιλιετία, ποίον αιώνα, ποίο έτος, τη συγκεκριμένη ημέρα αλλά και αυτή τη στιγμή που θα εισέλθουμε στις διαστάσεις του χώρου και του χρόνου, μέσω των ευλογημένων γονέων μας.

Και τούτο τώρα είναι το συγκλονιστικό που, εάν ο άνθρωπος δεν προσέξει και επιλέξει την κακή χρήση της ελευθερία του, μπορεί να πάθει και να υποστεί. Να αρνηθεί το προαιώνιο σχέδιο αυτής της Θεϊκής αγάπης για τη σωτηρία του και τελικώς να αστοχήσει, να αποτύχει και να χαθεί, αλλοίμονο, αιωνίως.

Πόσο επιγραμματικά, μα και συνάμμα δραματικά ο Ιερός Αυγουστίνος, περιγράφει αυτήν την πραγματικότητα. Την πραγματικότητα της συνυπάρξεως αγάπης και ελευθερίας. Λέει λοιπόν: «εκείνος που σε έπλασε δίχως να σε ρωτήσει, δεν μπορεί να σε σώσει εάν εσύ ο ίδιος δεν του το επιτρέψεις»!

Όντως, κανένας πατέρας δεν αγάπησε, ούτε είναι δυνατόν να αγαπήσει με τόση στοργή το τέκνο του, με όση αγαπά ο Θεός τον κάθε άνθρωπο.

Είναι ανέκφραστη αυτή η αγάπη. Γι' αυτό και πάλι ο θεολόγος μαθητής, με τον δυναμικό του λόγο, θα καταθέσει στα βαπτισμένα τέκνα της εκκλησίας, που ήδη γεύονται την άκτιστη χάρη του θεού: «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον Υιόν Αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απώληται, αλλ' έχει ζωήν αιώνιον» (Ιωάν. Γ' 16).

Μάλιστα! Έτσι αγάπησε ο Θεός των κόσμο, ώστε τον Υιό Του τον Μονογενή πρόσφερε για θυσία, ώστε να μη χαθεί σε αιώνιο θάνατο, κάθε άνθρωπος που πιστεύει σ' αυτόν, αλλά να έχει ζωή αιώνια!

Αυτά καταγράφει ο παρθένος και αγαπημένος μαθητής και δεν θα ήταν υπερβολή φίλοι μου εάν υποστηρίξουμε, ότι σ' αυτόν και μόνο το στίχο του Ιερού Ευαγγελίου, συνοψίζεται ολόκληρη η θεία οικονομία. Ολόκληρο το κεφάλαιο της Σωτηριολογίας και πως αποτυπώνεται «εκτός ορίων» η αγάπη του Θεού.

(Συνεχίζεται)

Άρχ. Ιωήλ Κωνστάνταρος