Κυριακὴ της Σαμαρείτιδος (Ἰω. 4,5 – 42). Για μια Ψυχή.....!!! +Μητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος

«Καὶ ἐπὶ τούτῳ ἦλθον οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ, καὶ ἐθαύμασαν ὅτι μετὰ γυναικὸς ἐλάλει» (Ἰω. 4,27)

Ο Ἰησοῦς Χριστός, ἀγαπητοί μου, ἀ­πὸ τὰ Ἰε­ροσόλυμα πηγαίνει πρὸς βορ­ρᾶν. Εἶνε Μά­ιος, ὁ ἥλιος καίει, ἀλλὰ μὲ τὴ συνοδεία τῶν μα­θητῶν του βαδίζει. Ἄρ­χοντες τοῦ λαοῦ καὶ ἀρ­χιερεῖς τῆς Ἐκκλησί­ας, θαυμάστε τὴν ἁπλότη­τά του. Δὲν ἔχει ἅμαξα μὲ ἄλογα. Αὐτός, ποὺ εἶ­πε «Αἱ ἀλώπεκες φωλεοὺς ἔχουσι καὶ τὰ πετει­νὰ τοῦ οὐρανοῦ κατασκηνώσεις, ὁ δὲ υἱὸς τοῦ

ἀνθρώπου οὐκ ἔχει ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ» (Ματθ. 8,20. Λουκ. 9,58), πεζοπορεῖ σὰν ὁ πιὸ φτωχὸς τῶν ἀν­θρώπων, διανύει δεκάδες χιλιόμετρα. Διασχίζει τὴν Ἰουδαία καὶ μπαίνει στὴ Σαμά­ρεια. Ἀπὸ μακριὰ φαίνεται ἡ πόλι Συχάρ. Ἐ­κεῖ ἀπ᾽ ἔξω, σ᾽ ἕ­να πηγάδι, τὸ ἱστορικὸ φρέ­αρ τοῦ πατριάρχου Ἰακώβ, σταθμεύει. Γιατί; γιὰ ν᾿ ἀ­ναπαυθῇ ἁπλῶς; Μὰ μποροῦσε νὰ στα­θμεύ­σῃ καὶ ἀλλοῦ. Τίποτα δὲν εἶνε τυχαῖο καὶ ἄ­σκοπο. Σταματᾷ γιατὶ ὑ­πάρχει λόγος· ἐδῶ ὁ Θεῖος Ἁ­λιεὺς θὰ ῥίξῃ τὰ δίχτυα του καὶ θ᾿ ἀ­νασύρῃ ἀ­πὸ τὸ βόρβορο ἕνα διαμάντι, μία ἐκ­λεκτὴ ψυχή. Γι᾿ αὐτὴν ξεκίνησε ἀπ᾽ τὰ Ἰεροσόλυμα –τί λέω;–, «ἔκλινεν οὐρανοὺς καὶ κατέβη» (Β΄ Βασ. 22,10. Ψαλμ. 17,10) καὶ ἔ­παθε καὶ σταυρώθη­κε. Τόσο ἀγαπᾷ μία ψυχή! Δὲν εἶνε ἐκεῖνος ποὺ εἶπε «Τί ὠφελεῖται ἄν­θρωπος ἐὰν τὸν κόσμον ὅλον κερδήσῃ, τὴν δὲ ψυχὴν αὐτοῦ ζημιωθῇ; ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;» (Ματθ. 16,26);Γιὰ μία ψυχή! Ἀλλὰ ποιά εἶνε ἡ ψυχὴ αὐτή;

* * *

Εἶνε μία δυστυχισμένη ὕπαρξι, στὴν ὁποία ὁ φιλοσοφικὸς καὶ θρησκευτικὸς κόσμος τῆς πρὸ Χριστοῦ ἐποχῆς δὲν θὰ ἔδινε καμμία σημασία. Ἕνας Πυθαγόρας θὰ τὴν ἔδιωχνε ἀπὸ τὴ σχολή του, ἕνας Πλάτων θὰ τὴν ἔκρινε ἀν­άξια ν᾿ ἀκούσῃ τὰ διδάγματα τῆς ἀκαδημίας του, κ᾽ ἕνας φαρισαῖος τῆς Ἰερουσαλὴμ θά ᾽­φευγε μακριά της μήπως μολυνθῇ ἡ ἁγνότης του! Ἀλλ᾿ ἀκοῦστε τώρα τὸ Εὐαγγέλιο· «Ἔρχεται γυνὴ ἐκ τῆς Σαμαρείας ἀντλῆσαι ὕδωρ» (Ἰω. 4,7). Καὶ μόνο λόγῳ τοῦ φύλου, διότι δηλαδὴ ἦ­ταν γυναίκα, ἦταν ἀρκετὸ γιὰ ν᾽ ἀποκλεισθῇ ἀ­πὸ κάθε σοβαρὴ κί­νη­σι τῆς ζωῆς. Ἡ γυναίκα πρὸ Χριστοῦ ἀναστέναζε κάτω ἀπ᾽ τὸ ζυγὸ τοῦ ἀνδρός, ποὺ τὴ μεταχει­ριζόταν πολλὲς φο­ρὲς σὰν ζῷο. Ἦ­ταν ὑ­ποχρεωμένη νὰ ὑπηρε­τῇ καὶ ἱ­κανοποιῇ τὶς ἁμαρτωλὲς ὀρέξεις του. Ἐκτὸς αὐτοῦ, ἡ Σαμαρείτιδα ἦ­ταν περιφρο­νημένη γιατὶ δὲν ἦταν μιὰ γυναίκα ἐνάρετη· εἶ­χε σκορπίσει τὰ ἄνθη τῆς ἁγνότητος, κυλιό­ταν στὸ βόρβορο ἀνόμων σχέσε­ων, τὴν ἔδειχναν μὲ τὸ δάκτυλο· ἦταν μιὰ μοιχαλίδα! Δὲν τὴ βλέ­πετε; περιμένει νὰ γίνῃ μεσημέρι, νὰ κάψῃ ὁ ἥ­λιος τοὺς βράχους, γιὰ νὰ πάῃ μόνη στὸ πηγάδι, νὰ μὴ συναντήσῃ ἐκεῖ ἄλλες γυναῖκες. Ἕνας ἀκόμη λόγος ποὺ ηὔξανε τὴν περιφρό­νησι στὸ πρόσωπό της εἶνε ἡ κα­ταγωγή της· ἦ­ταν Σαμαρείτιδα. Σαμάρεια γιὰ τοὺς Ἰουδαίους = τόπος ἀποστα­τῶν, ἐκ­φυλισμένων, προδο­τῶν ποὺ ἀνακατεύτηκαν μὲ ἀλλοφύλους εἰδωλολάτρες, ἀπέκτησαν τὰ ἤθη τους καὶ νόθευσαν τὴν πατρικὴ θρησκεία. Καμ­μία σχέσι δὲν ἤθελαν μ᾽ αὐτούς. Κανόνας τους ἦταν «οὐ συγχρῶν­ται Ἰουδαῖοι Σαμαρείταις» (Ἰω. 4,9). Τόσο μισοῦσαν οἱ Ἰουδαῖοι τοὺς Σαμαρεῖ­τες, ὥστε ὅταν ἤθελαν νὰ πᾶνε στὴ Γαλιλαία, ποὺ βρίσκεται μετὰ τὴ Σαμάρεια, προτιμοῦ­σαν νὰ διαβοῦν τὸν Ἰορ­δάνη καὶ νὰ κάνουν ὁ­λόκληρο κύκλο, γιὰ νὰ μὴν περάσουν ἀπὸ ᾽κεῖ. Ὁ Ἰουδαῖος, καὶ νὰ καιγόταν ἀπὸ τὴ δίψα, δὲν κα­ταδεχόταν νὰ ζητή­σῃ νερὸ ἀπὸ Σα­μαρείτη· κι ὅταν ἤθελε νὰ βρίσῃ βαρειὰ τὸν ἄλ­λο, ἀρκοῦσε νὰ τὸν πῇ Σαμαρείτη. «Σαμαρεί­της εἶ σὺ καὶ δαιμόνιον ἔχεις» εἶ­παν κατὰ τοῦ Χριστοῦ οἱ συμπατριῶτες του (Ἰω. 8,48) γιὰ τὸν ἔλεγχο, τὴν ἀλήθεια ποὺ ἐκήρυττε. Γυναίκα, μοιχαλίδα, Σαμαρείτιδα· αὐτὴ ἦ­ταν ἐκείνη ποὺ ἦρθε στὸ πηγάδι. Καὶ αὐτὴν πλη­σίασε ὁ Κύριος. Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ συνάν­τησι φαίνε­ται τυχαία, ἀλλὰ τίποτε τὸ τυχαῖο. Ὁ Κύριος ἦρθε γι᾽ αὐτήν. Πρῶτος ἀ­νοίγει μαζί της συζήτησι. Θαυμάστε τον. Ὡς ἄριστος παι­­δαγωγὸς τὴν ὁδηγεῖ ἀπὸ τὰ εὔ­κολα στὰ δύσ­κολα, ἀπὸ τὰ αἰσθητὰ στὰ οὐράνια, ἀπὸ τὴν ὕλη στὸ Πνεῦμα, στὶς κορυ­φὲς τῶν θείων ἀληθει­ῶν, καὶ ἐ­κεῖ ἡ Σαμαρείτιδα ἀκούει τὴν ὑψίστη ἀ­ποκάλυψι· Ἐγὼ εἶμαι ὁ Μεσσίας τοῦ κόσμου! Ἡ ἡμέρα αὐτὴ εἶνε ἡ σπουδαιότερη τῆς ζω­ῆς της. Νέος κόσμος ἀνατέλλει ἐμπρός της. Ὑ­φίσταται θεία ἀλλοίωσι· τὸ κάρβουνο γίνεται διαμάντι, ἡ σκοτεινὴ γίνεται Φωτεινή, ἡ μοιχα­λίδα γίνεται εὐαγγελίστρια. Τί θαύματα κάνεις, Χριστέ! Αὐτὴ θὰ καλέσῃ στὴ μετάνοια ὅ­λη τὴν πόλι, θὰ τρέξῃ παντοῦ νὰ κηρύξῃ τὸ εὐ­αγγέλιο, θὰ φτάσῃ μέχρι τὶς ἀκτὲς τοῦ Αἰ­γαίου στὴν πολύκλαυστο Σμύρνη μας, ἡ ὁποία γι᾽ αὐ­τὸ τῆς ἀφιέρωσε τὸ μεγάλο ναὸ τῆς Ἁ­γίας Φω­τεινῆς, κάτω ἀπ᾽ τοὺς θόλους τοῦ ὁ­ποίου ἀκού­στηκαν τὰ τελευταῖα λόγια τοῦ ἐ­θνομάρτυρος ἱεράρχου Σμύρνης Χρυσοστόμου· «Ἕλλη­νες, ὁ Κύριος μᾶς δοκιμάζει, ἀλλὰ ἔχετε θάρρος, θ᾿ ἀνατείλουν καὶ καλύτερες ἡμέρες…». Ἁγία Φωτεινή, πρέσβευε καὶ τώρα στὸν οὐ­ρανὸ γιὰ τὸ δοκιμαζόμενο ἔθνος μας.

* * *

Ἂς προσέξουμε ὅλοι, ἀγαπητοί μου, τὸ παρά­δει­γμα τοῦ Κυρίου, καὶ μάλιστα ἐκεῖνοι ποὺ πῆ­ραν τὴν ἐντολὴ «Πορευθέντες εἰς τὸν κόσμον ἅπαντα κηρύξατε τὸ εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ κτίσει» (Μᾶρκ. 16,15). Πρὸς τὰ πλήθη, ναί, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὰ ἄτομα πρέπει νὰ κηρυχθῇ τὸ εὐαγγέλιο. Δυστυχῶς ἡ ἐργασία τῆς κατ᾿ ἄτομον διαφωτίσεως ἔχει ὑποτιμηθῆ. Ἀνεβαίνουν οἱ ἱεροκήρυκες στοὺς ἄμβωνες μεγάλων ναῶν. Καλῶς. Ἀλλὰ μόνο πρὸς τὰ μεγάλα ἀκροατήρια πρέπει νὰ κηρύττουμε; Ἐκεῖνοι ποὺ δὲν βρίσκονται ἐκεῖ; καὶ τὰ δυστυχισμένα πλάσματα ποὺ σὰν τὴ Σαμαρείτιδα ζοῦν στὴν ἠθι­κὴ ἀθλιότητα; δὲν θὰ βρεθῇ κάποιος νὰ τοὺς πῇ «Δεῦτε λάβετε φῶς ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου φωτός»; (τελ. Ἀναστ.). Ἀλλὰ καὶ οἱ τακτικοὶ ἀκροαταὶ κηρυγμάτων δὲν ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ μία ἰ­διαίτερη μέριμνα γιὰ νὰ λυθοῦν ἀπορίες τους, νὰ παρηγορηθοῦν, νὰ ἐμψυχωθοῦν, νὰ συνδε­θοῦν στενώτερα μὲ ὅλη τὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας; Ὁ Κύριος δὲν κήρυξε μόνο σὲ πλήθη· ἀ­ναζήτησε καὶ τὰ ἄτομα. Ἐκτὸς ἀπὸ τὸ σημερινὸ παράδειγμα, θυμηθῆτε τὸ Ζακχαῖο, τὴν ἁμαρτω­λὴ γυναῖκα, τὸν παράλυτο τῆς Βηθεσδά, τὸ λῃστὴ στὸ σταυρό. Μὲ ἄπειρη στοργὴ μερίμνη­σε γιὰ τὰ ἀδύνατα πλάσματα ὅταν ἔλεγε· «Ὁ­ρᾶ­τε μὴ καταφρονήσητε ἑνὸς τῶν μικρῶν τού­των· λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι οἱ ἄγγελοι αὐτῶν ἐν οὐρανοῖς διὰ παντὸς βλέπουσι τὸ πρόσωπον τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. 18,10). Στὰ ἴχνη τοῦ Κυρίου βάδισαν οἱ ἀπόστολοι. Ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης, ὅταν ἔμαθε ὅτι ἕνας μαθητής του ἔφυγε στὰ βουνὰ κ᾽ ἔγινε λῄσταρ­χος, ἀναζήτησε τὸ ἀπολωλὸς πρόβατο σὰν τὸν καλὸ ποιμένα (βλ. Ματθ. 18, 11-14 καὶ Ἰω. 10,1-16), τὸν βρῆκε καὶ τὸν ἔσωσε. Τί νὰ ποῦμε γιὰ τὸν ἀπόστολο Παῦλο; Ἡ μέριμνά του ἔφτανε μέχρι καὶ τὸ τελευταῖο μέλος τῶν κατὰ τόπους ἐκκλησιῶν. Γιὰ ἕνα δοῦλο, τὸν Ὀνήσιμο, γράφει στὸν κύριό του συστατικὴ ἐπιστολή, τὴν πρὸς Φιλήμονα Ἐπιστολή. Κι ὅταν μιλοῦσε στὴν Ἔφεσο εἶπε· «Τρι­ετίαν νύκτα καὶ ἡμέραν οὐκ ἐπαυσάμην μετὰ δακρύων νουθετῶν ἕνα ἕκαστον» (Πράξ. 20,31). Χρειάζονται ταπεινοὶ καὶ ὑπομονητικοὶ «ψα­ρᾶδες», ποὺ θ᾿ ἀναρριχηθοῦν στοὺς βράχους, θὰ ῥίξουν τὸ ἀγκίστρι καὶ θὰ πιάσουν ἕνα, δύο, πέντε…, θὰ ἑλκύσουν δηλαδὴ ψυχὲς ποὺ περιπλανῶνται σὲ ἀβύσσους πλάνης καὶ διαφθορᾶς. Τί κόπος καὶ τέχνη θεία χρειάζεται γιὰ νὰ σωθῇ μία ψυχή! Ἡ ἐργασία αὐτὴ ἔχει παραμεληθῆ ἐγκληματικά. Οἱ ὀρθόδοξοι ὡς ἄτομα μένουν ἀδιαφώτιστοι καὶ ἀκαθοδήγητοι. Καὶ τὸ ἔργο αὐτὸ ἀνέλαβαν ἐργολαβικὰ οἱ υἱοὶ τοῦ σκότους, τὰ ὄργανα διαφόρων προπαγανδῶν. Γι᾽ αὐτοὺς μπορεῖ νὰ ἐπαναληφθῇ τό· «Οὐαὶ ὑμῖν, ὑποκριταί, ὅτι περιάγετε τὴν θάλασσαν καὶ τὴν ξηρὰν ποιῆσαι ἕνα προσήλυτον, καὶ ὅταν γένηται, ποιεῖτε αὐτὸν υἱὸν γεέννης διπλότερον ὑμῶν» (Ματθ. 23,15). Αὐτοὶ τὴ δουλειά τους κάνουν, ἐμεῖς τί κάνουμε; Μακάρι νὰ εἴχαμε ἕνα χιλιοστὸ τῆς δραστηριότητός τους.

* * *

Ἀγαπητοί μου! Ὁ Κύριος ἔκανε τὸ πᾶν γιὰ μία ψυχή, κ᾽ ἐμεῖς ἀδρανοῦμε; Ἀλλὰ τί νὰ κάνουμε; θὰ ρωτήσετε. Δὲν σᾶς λέω νὰ πᾶμε στὰ Οὐράλια ὄρη νὰ κηρύξουμε. Οἱ παγετῶνες τοῦ Βορρᾶ, ἀλλοίμονο, ἔφθασαν ἐδῶ. Δίπλα μας, στὸ σπίτι, στὴ συνοικία, στὸ γραφεῖο, στὸ κατά­στημα, ὑπάρχουν ψυχὲς πού, περιφρονημέ­νες ἀπ᾽ τὸν κόσμο, κουρασμένες ἀπὸ θλίψεις καὶ βάσανα, ὡριμάζουν γιὰ νὰ ὑποδεχθοῦν τὸν Σω­τῆρα Χριστό. Ὅσοι ἔχετε δοκιμάσει ἕνα μό­ριο τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας, τί παρηγορία, τί πλοῦ­τος, τί θησαυρὸς εἶνε ἡ χριστιανικὴ ζωή, «ἐπά­ρατε τοὺς ὀφθαλμοὺς ἡμῶν καὶ θεάσασθε τὰς χώρας, ὅτι λευκαί εἰσι πρὸς θερισμὸν ἤδη» (Ἰω. 4,35). Κύριε! Ἡ πατρίδα μας περισσότερο ἀπὸ κά­θε ἄλλη φορὰ ἔχει ἀνάγκη τῆς δικῆς σου διαφωτίσεως. Διαφορετικὰ κιν­δυνεύει. Ἀνάστησε στὴν Ἐκκλη­σία μας πιστοὺς ἐνσαρκωτὰς τῶν ἀληθειῶν σου, ποὺ θ᾿ ἀναλάβουν νὰ συνε­χίσουν τὸ ἔργο ἐκεῖνο ποὺ ἔκανες παρὰ τὸ φρέαρ τοῦ Ἰακὼβ διαφωτίζοντας μία ψυχή!

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ραδιοφωνικὴ ὁμιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης
π. Αυγουστίνου Καντιώτουπου έγινε ἀπὸ τὸν Σταθμὸ Λαρίσσης τὴν 22-5-1949