Η Ορθόδοξη Χριστιανική Οικογένεια: Κατοικητήριο του Χριστού και Μαρτυρία του Ευαγγελίου Του

του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Δημητρίου

Καί τώρα, επιτρέψατέ μου να συνεχίσω με την παρουσίαση ορισμένων σκέψεων και προτάσεων σχετικών προς το θέμα της παρούσης 42ας Κληρικολαικής Συνελεύσεώς μας: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Οικογένεια: Κατοικητήριο του Χριστού και Μαρτυρία του Ευαγγελίου Του.
Δεν έχει περάσει πολύς χρόνος από την εποχή κατά την οποία η λέξη οικογένεια ανακαλούσε μία συγκεκριμένη εικόνα στο νού των περισσοτέρων Αμερικανών.

Στη νοητή αυτή εικόνα αντικρύζαμε έναν άνδρα και μία γυναίκα, όχι απλώς να ζούν μαζί αλλά να ζούν ενωμένοι με νομίμους δεσμούς και στις περισσότερες περιπτώσεις με θρησκευτική τελετή σε ένα ισόβιο δεσμό οικογενειακής αφοσιώσεως και βαθειάς αμοιβαίας αγάπης. Αντικρύζαμε παιδιά, συνήθως περισσότερα από ένα ή δύο, τα οποία ανήκαν στους δύο γονείς εκ γεννήσεως ή υιοθεσίας. Γιά πολλούς από μας στο οικογενειακό αυτό πορτραίτο περιλαμβάνονταν ένα η περισσότερα μέλη της προγενέστερης γενεάς, μία γιαγιά και/η ένας παππούς οι οποίοι ζούσαν στο σπίτι του ενηλίκου υιού ή της θυγατέρας και όχι σε κάποια κοινότητα συνταξιούχων ή σε οίκο ευγηρίας.

Στις ημέρες μας, υπάρχει στην κοινωνία μας ένα κίνημα το οποίον επιχειρεί να αλλάξη τελείως αυτή την εικόνα. Ακούμε για την λεγόμενη μοντέρνα οικογένεια, φράση που σημαίνει τα πάντα και ο,τιδήποτε. Φαίνεται, ότι σε πολλές περιπτώσεις δύο οποιοιδήποτε άνθρωποι οι οποίοι ζούν υπό την ιδία στέγη θεωρούνται οικογένεια ασχέτως αν έχουν συνδεθή με γάμο ή όχι, και ασχέτως αν έχουν ή δεν έχουν παιδιά μαζί. Συνεπώς, η έννοια της οικογενείας ευρίσκεται υπό μεγάλη πίεση, διότι αυτή καθ’ εαυτήν η ταυτότητα και μοναδικότητά της υφίσταται διάβρωση από την μεγάλη αλλαγή του κοινού αισθήματος. Εάν ο οιοσδήποτε και ο,τιδήποτε αποτελούν οικογένεια, τότε κανείς δεν είναι οικογένεια υπό οποιαδήποτε έννοια.

Η οικογένεια του σήμερα πιέζεται και κατ’ άλλον τρόπο. Οι απαιτήσεις της συγχρόνου ζωής αποδυναμώνουν τους δεσμούς μεταξύ των μελών της οικογενείας, μεταξύ γονέων και παιδιών, μεταξύ αδελφών, μεταξύ παππούδων και εγγονών. Οι οικονομικές δυσκολίες απαιτούν την απουσία από το σπίτι αμφοτέρων των γονέων λόγω εργασιακών αναγκών όλο και περισσοτέρων ωρών της ημέρας, κάθε ημέρα, κάθε εβδομάδα. Η συνεχιζομένη υπογεννητικότητα έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά της οικογενείας να μη μπορούν να έχουν παιδιά συνομήλικά των εντός της οικογενείας και των οικογενειών που μένουν κοντά, ώστε να καλύψουν την ανάγκη συντροφικότητος. Το αποτέλεσμα είναι τα οργανωμένα αθλήματα και οι δραστηριότητες μακρυά από το σπίτι να γίνονται γενικός κανόνας. Οι αθλητικές δραστηριότητες απορροφούν και απασχολούν τα παιδιά μακρυά από το σπίτι τους για συνεχώς και περισσότερες ώρες κάθε εβδομάδα. Πόσες εκ των οικογενειών μας διαπιστώνουν ότι τα πρωινά της Κυριακής κυριαρχούνται από άλλες δραστηριότητες εκτός της συμμετοχής στην Θεία Λειτουργία και το Κατηχητικό Σχολείο!

Το κύριο έργο των γονέων, δηλαδή η διαμόρφωση του χαρακτήρος και των δεξιοτήτων στα παιδιά παραδίδεται στους προπονητές και τους δασκάλους. Προσθέσατε σ’ αυτό και την κυριαρχία όλων των ειδών οθόνης στη σύγχρονη ζωή των ανθρώπων: οθόνη τηλεοράσεως, υπολογιστών, iPads και iPods, ταμπλετών και έξυπνων τηλεφώνων – smartphones. Η μοντέρνα κουλτούρα μοιάζει με κουλτούρα «προσώπου μέσα σε κουτί» (face in a box) κάθε ώρα της ημέρας και της νύκτας. Οι άνθρωποι δεν κοιτάζουν πλέον τα πρόσωπα ο ένας του άλλου. Κοιτάζουν τις διάφορες οθόνες, απορροφημένοι και υπνωτισμένοι. Καί τι μπορούμε να πούμε για την αντικατάσταση του διαλόγου και της επικοινωνίας πρόσωπο με πρόσωπο από την αποστολή μηνυμάτων μέσω texting;4

Μελετώντας τις παραπάνω αναφερθείσες συνθήκες, μπορούμε να κατανοήσουμε τον λόγο για τον οποίο έχουμε σήμερα στην Αμερική, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες, το υψηλό και τρομακτικό ποσοστό διαζυγίων, σχεδόν 50%, τον γάμο μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου και το φαινόμενο της μονογονεικής οικογενείας – πλέον των 20 εκατομμυρίων παιδιών στην Αμερική ζούν σε οικογένειες ενός γονέως. Συνεπώς, δεν είναι παράλογο ότι ο σύγχρονος άνθρωπος διερωτάται όχι μόνον Τι είναι η οικογένεια, αλλά και Γιατί υπάρχει η οικογένεια;

 Στο ερώτημα αυτό, η Εκκλησία μας, βασιζομένη στην Αγία Γραφή, τις Οικουμενικές Συνόδους, και την επί 2000 έτη Παράδοσή της δίδει απάντηση με στεντόρεια φωνή: η οικογένεια είναι θεικός θεσμός, αποτελεί ειδική δημιουργία του Θεού, είναι θεσμός ο οποίος φέρει το άγιο Όνομά Του και την αυθεντικότητά Του. Ο Άγιος Απόστολος Παύλος εκφράζει αυτήν ακριβώς την άποψη απευθυνόμενος προς τους Χριστιανούς της Εφέσου (Εφεσ. 3:14-19). Λέγει προς αυτούς: Γι’ αυτόν τον λόγο γονατίζω προσευχόμενος προς τον Πατέρα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού από τον Οποίο πάσα οικογένεια στον ουρανό και στη γη παίρνει το όνομα (Εφεσ. 3:14—15).

Αυτό που λέγει ο Απόστολος Παύλος εδώ είναι το εξής: Η οικογένεια είναι ένας θεσμός θεικής προελεύσεως και χαρακτήρος. Δεν είναι απλώς μία κοινωνική συμφωνία η οποία πηγάζει από τις απαιτήσεις των γηίνων υποθέσεων. Εκ Θεού ονομάζεται κάθε οικογένεια εν ουρανώ και επί της γης. Η οικογένεια αποτελεί δυναμική μικροκοσμική έκφραση της πατρικής φροντίδος του Θεού για ολόκληρη την υφήλιο. Επομένως, εάν η έννοια και το όνομα της οικογενείας προέρχεται απ’ευθείας από τον Θεό Πατέρα, πρόκειται περί πράγματος ιερού. Μιά τέτοια υπέροχη λέξη, η λέξη οικογένεια, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται με ελαφρότητα, ούτε να επαναπροσδιορίζεται συύμφωνα προς οποιαδήποτε ιδιοτροπία ηθικής ή κοινωνικής προσαρμογής.

Παρουσιάζοντας την οικογένεια ως εικόνα του θεικού πρωτοτύπου, ο Απόστολος Παύλος ακολουθεί την διδασκαλία των Αγίων Γραφών, τόσο της Παλαιάς όσο και της Καινής Διαθήκης. Η αρχή της οικογενείας επί της Γης περιγράφεται στην Γένεση, το πρώτο βιβλίον της Παλαιάς Διαθήκης. Σύμφωνα με την Γένεση, ο Θεός διά της δημιουργικής πράξεώς Του εδημιούργησε τον πρώτο άνδρα και την πρώτη γυναίκα ως ίσους οι οποίοι ισορροπούν και ολοκληρώνουν αλλήλους ως ένα σώμα και αποτελούν την πρώτη οικογένεια επί της Γης. Ο Θεός τους έδωσε κατοικία και σημαντικό έργο στον Κήπο της Εδέμ. Τούς εχάρισε την θεία δύναμη της δημιουργίας ζωής, έτσι ώστε από κοινού να μπορούν να χαίρονται τα τέκνα των τα οποία θα εδημιουργούντο κατ’ εικόνα των. Εν αγάπη και αρμονία, η πρώτη οικογένεια βρήκε την χαρά, μεταξύ των μελών της.

  Ορισμένοι θα πούν ότι εδώ πρόκειται για μια απλοική εικόνα της οικογενείας. Θημηθείτε, όμως, ότι η Αγία Γραφή επίσης δείχνει ότι η οικογένεια μπορεί να καταστή πεδίο φοβερών τραγωδιών και εγκλημάτων. Στο ίδιο βιβλίο της Γενέσεως αναφέρεται η πρώτη δολοφονία επί γης, και αυτό το φοβερό έγκλημα συνέβη εντός της πρώτης οικογενείας με τους δύο γιούς του Αδάμ και της Εύας, όταν ο Κάιν δολοφόνησε τον αδελφό του Άβελ! (Γεν. 4:1-16). Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε την ύπουλη συνωμοσία του Ιακώβ και της μητέρας του Ρεβέκκας εναντίον του αδελφού του Ησαύ, ή την περίπτωση του Ιωσήφ ο οποίος επωλήθη ως δούλος από τους ίδιους τους αδελφούς του (Γεν. 37:1-36).

Αυτά τα ισχυρά στοιχεία επιβεβαιώνουν μάλλον το αναμφισβήτητο γεγονός ότι η οικογένεια είναι θεικός θεσμός. Διότι αυτό το οποίο έχει την μεγαλύτερη δυνατότητα για το καλό, έχει επίσης λόγω κακής χρήσεως και την μεγαλύτερη δυνατότητα για το κακό. Η ιερή εμπιστοσύνη η οποία ενώνει την οικογένεια μπορεί να καταστή ευκαιρία για τεράστιο κακό, όταν η εμπιστοσύνη αυτή κακοποιηθή από γονέα ή τέκνο ή αδελφό. Αλλά οι ευμενείς δυνατότητες της οικογενειακής ζωής είναι τόσο μεγάλες ώστε, ακόμη και υπό συνθήκες τραυματισμού της οικογενείας, οι προφήτες του Ισραήλ διείδαν μιάν εικόνα θεικής θεραπευτικής αγάπης προς την τραυματισθείσα οικογένεια.

Εντούτοις, στην Καινή Διαθήκη βλέπουμε πολύ περισσότερο την τεράστια έμφαση στον θεσμό της οικογενείας. Μεταξύ άλλων παραδειγμάτων, ο Απόστολος Παύλος μιλώντας περί του Χριστιανικού γάμου και της οικογενείας λέγει ότι ο δεσμός του συζύγου μετά της συζύγου του είναι ανάλογος του δεσμού του Χριστού μετά της Εκκλησίας, και ότι η αμοιβαία αγάπη μεταξύ του συζύγου και της συζύγου του θα πρέπει να είναι ομοία της αγάπης του Χριστού για την Εκκλησία Του για την οποία προσέφερε τον Εαυτό Του ακόμη και εις θάνατον (Εφεσ. 5:21-33).

  Το υπέροχο παράδειγμα για την πραγματικότητα της οικογενείας ως ιερώτατου και μοναδικού θεσμού είναι ο Ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός. Κατά την Σάρκωσή Του γγενήθηκε εντός οικογενείας. Προστατεύθηκε ως νεογέννητο βρέφος από την οικογένειά Του έναντι των δολοφονικών σχεδίων του Βασιλέως Ηρώδου. Έζησε 30 πλήρη έτη εκ των συνολικών 33 ετών της ζωής Του επί της γης στην οικογένειά Του στη Ναζαρέτ, και όχι στην έρημο. Έκανε το πρώτο Του θαύμα, το οποίον αναφέρεται στην αρχή του Ευαγγελίου του Ιωάννου εν Κανά της Γαλιλαίας, μεταβάλλοντας το νερό σε κρασί για να στηρίξη και να ενισχύση τον εορτασμό ενός νέου γάμου, της δημιουργίας μίας νέας οικογενείας. Καί, όπως αναφέρεται, και πάλιν στο Ευαγγέλιο του Ιωάννου, οι πολύ λίγες λέξεις τις οποίες είπε ο Ιησούς καρφωμένος επί του Σταυρού τις τελευταίες στιγμές Του πριν εκπνεύσει, ήταν λέξεις οι οποίες δημιούργησαν μιάν νέα οικογένεια δίδοντας τον μαθητή Του Ιωάννην ως υιόν στην Αγία Μητέρα Του και δίδοντας την Θεοτόκο ως μητέρα στον Ιωάννη. Πρόκειται περί γεγονότος συγκλονιστικής και ασυλλήπτου ωραιότητος, όταν ο Ιησούς σε κατάσταση αγωνίας, μόλις δυνάμενος να αρθρώση λεξεις ακόμη και να αναπνεύση καταβάλλοντας μια τεράστια προσπάθεια προσέφερε την ευλογία μίας ανακαινισμένης οικογενειακής ζωής για την προσφιλεστάτη Του Μητέρα την Θεοτόκο και τον αγαπημένο μαθητή Του και Απόστολο Ιωάννη: Ίδε η Μήτηρ σου. Ίδε ο υιός σου! Απολύτως βαρυσήμαντοι και εκπληκτικοί θεικοί λόγοι οι οποίοι θεμελιώνουν για πάντα αληθινές και ιερές οικογενειακές σχέσεις (Ιωάν. 19:26-27).

Η θεική προέλευση της οικογενείας ως θεσμού και η απόλυτη και ανέκκλητη καθαγίασή της υπό του Κυρίου Ιησού Χριστού, όχι μόνον διά των λόγων Του αλλά επίσης και διά των έργων Του και του προσωπικού παραδείγματός Του, αποτελούν την τέλεια αντίληψή μας για το τι πράγματι είναι η οικογένεια.

Οφείλουμε, λοιπόν, να έχουμε πλήρη συνείδηση της υπέρτατης αξίας και αναντικατάστατης φύσεως της οικογενείας. Οφείλουμε να είμεθα πλήρως ενήμεροι για το ότι η οικογένεια ανήκει στα μοναδικά στοιχεία του σύμπαντος, διότι δημιουργήθηκε κατ’ ευθείαν από τον Ίδιο τον Θεό και διότι προσωπικώς μετέσχε σ’ αυτήν ο Ιησούς Χριστός, ο σαρκωθείς Θεός κατά την επί γης παρουσία Του. Η ενημέρωση και συνειδητοποίηση εκ μέρους μας της ιερότητος της οικογενείας αποτελεί αντίδοτο εναντίον της συνεχούς δηλητηριάσεως του θεσμού της οικογενείας στις ημέρες μας από παντός είδους θεωρίες και συμπεριφορές.  Εντός αυτού του πλαισίου, θεωρούμε την Χριστιανική Ορθόδοξη Οικογένεια κατοικητήριο του Χριστού και μαρτυρία του Ευαγγελίου Του.

 Όντως, η Ορθόδοξη Χριστιανική Οικογένεια αποτελεί οίκον Χριστού, μόνιμη διαμονή Του, και κατοικητήριό Του. Ασφαλώς συναντούμε τον Κύριο στην Εκκλησία, ιδιαιτέρως στην λατρεία μας εκεί και μέσω της συμμετοχής μας στα Άγια Μυστήρια. Αλλά η Ορθόδοξη Χριστιανική οικογένειά μας είναι επίσης κατοικητήριος τόπος για Εκείνον. Καί είναι Κατοικητήριο του Χριστού λόγω της βαθείας πίστεώς της σε Εκείνον, πίστεως η οποία μεταδίδεται από γενεά σε γενεά στην γενεαλογική ιστορία εκάστης οικογενείας. Η Ορθόδοξη Χριστιανική οικογένεια είναι κατοικητήριο του Χριστού με το να έχη την προσευχή προς Αυτόν μόνιμο χαρακτηριστικό της ζωής της, κάτι τόσο απαραίτητο και ζωτικό όσο η αναπνοή και η τροφή.

Η οικογένεια είναι Κατοικητήριο του Χριστού διότι καλλιεργεί και συνεχώς αυξάνει την αγάπη ανάμεσα στα μέλη της, αγάπη η οποία εκπηγάζει από την πηγή της αγάπης, τον Ίδιο τον Ιησού.

Είναι κατοικητήριο του Χριστού διότι καθημερινώς ακούει τους λόγους Του οι οποίοι έχουν αποθησαυρισθεί στην Αγία Γραφή, την πηγή της απόλυτης αλήθειας. Η Ορθόδοξη οικογένεια είναι κατοικητήριο Χριστού διότι τα μέλη της συνεχώς μεταμορφούνται και αναπτύσσονται πνευματικώς με την εγκατοίκησή Του μεταξύ των και την δύναμή Του η οποία καθαγιάζει και αναγεννά.

Η Ορθόδοξη Χριστιανική οικογένεια ως κατοικητήριο του Χριστού γίνεται άρωμα, γίνεται ευωδία Χριστού όπως θαυμάσια είπε ο Απόστολος Παύλος στους Κορινθίους (Κορ. Β΄ 2:15.) Φαντασθείτε κάθε Ορθοδοξο σπίτι να γεμίζη με το άρωμα του Χριστού, να είναι ένα σπίτι γεμάτο με την ευωδία Του. Ο Απόστολος Παύλος αναπτύσσει αυτή την εξαίσια εικόνα, λέγοντας ότι μια τέτοια πνευματική ευωδία Χριστού διαχέεται, βγαίνει προς τα έξω, φθάνει σε πιστούς και απίστους, δικαίους και αμαρτωλούς (Κορ. Β΄ 2:16). Έτσι, η Ορθόδοξη Χριστιανική οικογένεια γίνεται αυτομάτως όχι μόνο κατοικητήριο του Χριστού αλλά και μαρτυρία του Ευαγγελίου Του. 

Καθίσταται, δε, μαρτυρία όχι μόνο καθ’ εαυτήν λόγω της Χριστιανικής παρουσίας της, η οποία ως ένα συναρπαστικό πνευματικό άρωμα διαχέεται προς όλες τις κατευθύνσεις, αλλά, επίσης και διά της δραστηριοποιήσεώς της σε έργα τα οποία αποσκοπούν στην διάδοση του Ευαγγελίου, στη μετάδοσή του και σε άλλους ανθρώπους. Πρέπει να αποτελή αναπόσπαστο μέρος του καθημερινού προγράμματος της οικογενείας, το καθήκον διαδόσεως του Ευαγγελίου στους ανθρώπους με κάθε τρόπο. Αυτό δεν αποτελεί απλώς πράξη πίστεως, αλλά επίσης και πράξη ευεργεσίας προς τους ανθρώπους με τους οποίους ερχόμεθα σε επαφή. Η Ορθόδοξη οικογένεια, προσφέροντας διά των μελών της το Ευαγγέλιο, λόγοις και έργοις, καθίσταται αποστολική οικογένεια η οποία συνεχίζει στον 21ον αιώνα το έργον του ευαγγελισμού το οποίον άρχισαν οι Άγιοι Απόστολοι εικοσιένα αιώνες πριν.
πηγή

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΕ ΕΚΕΙΝΟΥΣ ΠΟΥ ΕΧΑΣΑΝ ΤΑ ΠΑΝΤΑ

Προσφιλείς Αδελφοί και Αδελφές εν Χριστώ,

Στην κορύφωση της ευλογημένης αυτής περιόδου με τον λαμπρό εορτασμό της Γεννήσεως του Χριστού, ευχαριστούμε και δοξάζουμε τον Θεό για την απέραντη χάρη Του και το εξαίσιο δώρο Του, το δώρο της Σαρκώσεώς Του. Είναι εορτή χαράς και φωτός. Είναι πανηγυρισμός για την ημέρα και την στιγμή κατά την οποία ο Θεός έλαβε ανθρώπινη υπόσταση λόγω της μεγάλης αγάπης Του για μας. Διά της υπό της Παρθένου Μαρίας συλλήψεως και γεννήσεώς Του ο Κύριός μας εισήλθε στην ανθρώπινη κατάσταση. Έλαβε το σώμα και το αίμα το οποίο δημιούργησε. Έγινε άνθρωπος για να μας χαρίση την δύναμη επί του κακού και επί του θανάτου και το δώρο της απόλυτης ελευθερίας από την αμαρτία.

Την ημέρα αυτή εορτάζουμε το δώρο του Θεού σε μας και σε ολόκληρη την ανθρωπότητα και το σύμπαν. Αυτό το δώρο το είχε προφητεύσει ο Προφήτης Ησαίας όταν είπε: Ότι παιδίον εγεννήθη ημίν, υιός και εδόθη ημίν ...(Ησαίας 9:6). Διά του δώρου Του, μας χαρίζει ελπίδα. Στο σκοτάδι, το λαμπερό φως της υποσχέσεώς Του φωτίζει την οδό προς τον Θεό μέσω του Χριστού. Στον αγώνα μας εναντίον της αμαρτίας και των πολλών προκλήσεων της ζωής, μας φανερώνει πως μπορούμε να αποκαταστήσουμε την κοινωνία μαζί Του και μας διαβεβαιώνει ότι θα έχουμε την δύναμη να ολοκληρώσουμε την πορεία της πίστεώς μας.Στο γεγονός της Σαρκώσεως του Χριστού αποκαλύπτεται η οδός προς την αληθινή και αιώνια ζωή και γινόμεθα μάρτυρες της δυνάμεως του Θεού να λυτρώνη αυτό που Εκείνος δημιούργησε και αγαπά.

Εορτάζουμε αυτή την Εορτή και το θαυμάσιο αυτό δώρο σε μια εποχή όπου πολλοί άνθρωποι ανά τον κόσμο χρειάζονται συμπόνοια και ελπίδα. Έχουμε παρατηρήσει μαζικές καταστροφές και απώλειες λόγω προσφάτων φυσικών φαινομένων. Γίναμε μάρτυρες της τραγωδίας της βίας τόσο εντός των κοινοτήτων μας όσο και σε όλο τον κόσμο. Συνειδητοποιούμε τους αγώνες των αδελφών μας στην Ελλάδα και στην Κύπρο και σε άλλες χώρες όπου οι οικονομικές προκλήσεις έχουν δυσχεράνει την ζωή πολλών.Συνειδητοποιούμε τις δοκιμασίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου μας εξ αιτίας σοβαρών περιορισμών στην άσκηση της αληθινής θρησκευτικής ελευθερίας. Συνειδητοποιούμε γύρω μας τις συνέπειες της απαξιώσεως της ανθρώπινης αξιοπρεπείας και της εκμεταλλεύσεως της ζωής των ανθρώπων.

Μέσα σ’ αυτές ακριβώς τις κακουχίες της ανθρωπότητος και των παραπάνω προκλήσεων μεταφέρουμε το μήνυμα των Χριστουγέννων: Ότι παιδίον εγεννήθη ημίν, υιός και εδόθη ημίν! Μοιραζόμεθα ένα Ευαγγέλιο ελπίδος και επαγγελιών. Ο Χριστός έγινε άνθρωπος και αυτό το μοναδικό δώρο προς εμάς έχει καταστεί η πνευματική βάση της προσφοράς μας σε αναξιοπαθούντες συνανθρώπους μας. Ως μάρτυρες του μεγίστου των δώρων, με αισθήματα ευγνωμοσύνης προς Εκείνον αλλά και με ευσπλαγχνία για τους αδελφούς μας, κάνουμε την προσφορά μας σ’εκείνους που έχασαν τα πάντα, που είναι απελπισμένοι, που υποφέρουν κάτω από ανεξέλεγκτες ή ανεπίδεκτες αλλαγής συνθήκες και που έχουν πέσει θύματα κακοποιήσεως. Αυτοί έχουν ανάγκη να συνειδητοποιήσουν ότι ο Θεός τους εχάρισε τον Εαυτόν Του, ότι η χάρη Του αποκαλύπτεται διά του γεννηθέντος Χριστού ώστε να μπορούν να έχουν ελπίδα και αληθινή ζωή.

Στην αγία και ευλογημένη Εορτή της Γεννήσεως του Χριστού, είθε η καρδιά μας να είναι γεμάτη με χαρά καθώς λαμβάνουμε και χαιρόμαστε το δώρο του Θεού και το δώρο της ελπίδος και της ζωής. Είθε, επίσης, να ανανεώσουμε την δέσμευσή μας να μοιραζόμεθα αυτό το δώρο με όλους. Ας δώσουμε από το περίσσευμά μας έτσι ώστε συνάνθρωποί μας να βρούν φροντίδα και θεραπεία. Ας ανταποκριθούμε στις ανάγκες των ανθρώπων γύρω μας και σ’ όλο τον κόσμο, έτσι ώστε η μαρτυρία της χάριτος του Θεού να φωτίζη παντού. Εύχομαι ο καλός και ελεήμων Θεός μας να ευλογή εσάς και τις οικογένειές σας καθώς συγκεντρώνεσθε με αδελφοσύνη και προσευχή αυτή την ωραία και αγία ημέρα. Καλά και ευλογημένα Χριστούγεννα.



Μετά πατρικής εν Χριστώ αγάπης,


Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος

Άγιο Πνεύμα και χαρίσματα κατά τον Άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Δημητρίου

1.Τό εξηγητικό έργο του Κυρίλλου Αλεξανδρείας στην Α’ προς Κορινθίους δεν έχει δυστυχώς διασωθεί στην πληρότητά του όπως του Χρυσοστόμου. Είναι όμως ευτύχημα ότι στην περικοπή Α΄Κορ. 12, 1-12 έχουμε στην διάθεσή μας σημαντικά ερμηνευτικά αποσπάσματα του Αλεξανδρινού πατρός. Αυτά μας παρέχουν ουσιαστικό υλικό και πολλαπλές ενδείξεις για την επισήμανση και κατανόηση των βασικών του απόψεων.

Και ο Κύριλλος, όπως και ο Χρυσόστομος, περιγράφει τα χαρίσματα που απαριθμούνται στο Α΄Κορ. 12, 4-11, εξηγεί συνοπτικά το περιεχόμενό τους και παρουσιάζει στοιχεία από τη λειτουργία τους μέσα στην Εκκλησία. Το κέντρο όμως του ενδιαφέροντός του δεν φαίνεται να είναι τα χαρίσματα καθ’ εαυτά, ούτε η κατάσταση ή οι αντιδράσεις των ανθρώπων, στους οποίους αυτά είχαν δοθεί. Τούτο αποδεικνύεται από την απουσία, τουλάχιστον στα ερμηνευτικά αποσπάσματα που έχουν διασωθεί, οιασδήποτε αμέσου αναφοράς στην κατάσταση ανωμαλίας που είχε δημιουργηθεί στην Κόρινθο εξαιτίας των χαρισμάτων. Ο ιερός πατήρ έχει μεταφέρει ολόκληρη την προσοχή του από τα χαρίσματα στο χορηγό τους, το Άγιον Πνεύμα, για να περάσει πάντοτε και να καταλήξει, χωρίς σχεδόν εξαίρεση, στην απώτατη και ουσιαστική πηγή τους, την «αγία και ομοούσιο Τριάδα». Γι’ αυτό και το ερμηνευτικό κείμενο του Κυρίλλου στο Α΄ Κορ. 12, 1-12 θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως δοκίμιο περί της ενεργείας και φανερώσεως του Τριαδικού Θεού μέσω των χαρισμάτων. Η αφετηρία, η κατάληξη και η σταθερή εστία της σκέψεώς του καθώς ξεδιπλώνει την ερμηνεία του Α΄ Κορ. 12,1-12 είναι η Αγία Τριάς.

Αυτό διαφαίνεται ήδη στην αρχική παράγραφο της ερμηνείας του, όταν ο Κύριλλος συγκεφαλαιώνει την ουσία και τον σκοπό των διαφόρων χαρισμάτων στην «απλανή και αμώμητον γνώσιν» του Θεού και στην «θεοπτίαν», για να μεταχειρισθούμε τις δικές του εύστοχες εκφράσεις. Μια γνώση και θεοπτία που προσφέρεται ως δώρο και χάρισμα του Τριαδικού Θεού στους πιστούς διά του Αγίου Πνεύματος. Γράφει σχετικά ο Αλεξανδρινός πατήρ: Οι πραγματικοί πιστοί αποδεικνύονται από το ότι έχουν μυηθή στην θεοπτία (που εδώ συνδέε-ται με την αναγνώριση και ομολογία της θεότητος και κυριότητος του Χριστού) διά του Αγίου Πνεύματος. Το Άγιον Πνεύμα, επειδή ερευνά τα πάντα και επειδή γνωρίζει τα βάθη του Θεού και «τα εν τω Θεώ κεκρυμμένα», τα μεταφέρει στις ψυχές των πιστών και εμφυτεύει σ’ αυτές απλανή και αμώμητη γνώση. Μάρτυς της αληθείας αυτής είναι ο θεσπέσιος Παύλος όταν λέγει, «διαιρέσεις δε χαρισμάτων εισί, το δε αυτό Πνεύμα· και διαιρέσεις διακονιών είσιν· και ο αυτός Κύριος· και διαιρέσεις ενεργημάτων εισίν· ο δε αυτός Θεός ο ενεργών τα πάντα εν πάσιν» (Α΄ Κορ. 12,4-6). Όπως αυτοί που έχουν επίγεια εξουσία και είναι βασιλείς, απονέμουν στους γνησιώτερους υπασπιστές τους διάφορες τιμές, έτσι και η αγία και ομοούσιος Τριάς διανέμει άφθονες τις δωρεές των ουρανίων αγαθών σ’ αυτούς που την αγαπούν «εξ υγιούς καρδίας» και με ολόκληρη την ψυχή και την διάνοιά τους. Και τις διανέμει «δι’ ενός, του Πνεύματος, ως διά Χριστού παρά του Πατρός». Διότι όλα γίνονται και προέρχονται «παρά του Πατρός δι’ Υιού εν Πνεύματι».

Στο παραπάνω απόσπασμα η θεοκεντρική φορά της ερμηνείας του Κυρίλλου είναι εμφανής και έντονη. Η τροχιά της σκέψεώς του ακολουθεί αντίστροφα την διαδρομή των πνευματικών γεγονότων. Έχοντας προσδιορίσει την φύση και λειτουργία των χαρισμάτων ως φορέων της γνώσεως του Θεού, ανατρέχει στον άμεσο χορηγό τους το Άγιον Πνεύμα, για να αναχθεί εν τέλει στην μακαρία Τριάδα, την υπέρτατη και υπερούσια πηγή των ουρανίων δωρεών και χαρισμάτων. Στην πολύ ενδεικτική Τριαδολογική διατύπωση με την οποία κατέληξε το προηγούμενο απόσπασμα, ο Κύριλλος ξαναγυρίζει και πάλι καθώς ομιλεί για τα χαρίσματα μέσα στην Εκκλησία σύμφωνα με το Α΄Κορ. 12, 1-12. Δεν περιορίζεται όμως, όπως διαπιστώνουμε, σε μια γενική διακήρυξη ότι ο Τριαδικός Θεός είναι η πηγή των χαρισμάτων. Το βαθύ και έντονο θεολογικό του ενδιαφέρον, τον ωθεί στην χρησιμοποίηση ειδικών διατυπώσεων για τις ενέργειες των Τριών θείων Προσώπων στο ζήτημα αυτό.

Επειδή είναι προικισμένος και οξυδερκής ερμηνευτής και δεν χάνει από το οπτικό του πεδίο το κείμενο, ο Κύριλλος ξεκινά συνήθως από το Άγιον Πνεύμα, διότι για το Άγιον Πνεύμα ομιλεί κυρίως ο Παύλος στο Α΄ Κορ. 12,1-12. Τα σχετικά με την περικοπή εξηγητικά αποσπάσματα του Κυρίλλου βρίθουν διατυπώσεων που περιγράφουν την άμεση ενέργεια του Αγ. Πνεύματος στην παροχή και διανομή των χαρισμάτων. Ενδεικτικά καταχωρίζουμε μερικές τέτοιες εκφράσεις: «χαρίσματα ιαμάτων εν τω Πνεύματι», «λαλείν εν Πνεύματι», «μυσταγωγείσθαι διά Πνεύματος», «διανέμειν διά του Πνεύματος», «χορηγείσθαι διά του Πνεύματος», «η διά του Πνεύματος ενέργεια», «ενεργεί το Πνεύμα», «προφητεύειν ου δίχα του Πνεύματος», «διακρίσεις πνευμάτων εν τω Πνεύματι», «δυνάμεων ενεργήματα εν Πνεύματι», «δίδοσθαι διά του Πνεύματος».

Ο ιερός όμως πατήρ σπεύδει πάντοτε να διευκρινίσει ότι η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος στο ζήτημα των χαρισμάτων δεν είναι άσχετη προς τον Υιό. Έτσι λ.χ. σημειώνει ότι το χάρισμα της αποστολικής διακονίας το ενεργεί ο Υιός διά του Αγίου Πνεύματος. Πολύ ενδεικτική επίσης είναι και η παρατήρηση που κάνει αναφορικά με τα χαρίσματα των ιαμάτων (Α΄ Κορ. 12,9): Ενώ λέγεται ότι το Πνεύμα τα διανέμει, εν τούτοις ο Χριστός είναι εκείνος που τα δίδει. Διότι ο Χριστός είπε στους μαθητές του «ασθενούντας θεραπεύετε, νεκρούς εγείρετε, λεπρούς καθαρίζετε» (Μτ. 10,8). Του Χριστού επίσης είναι και τα «ενεργήματα δυνάμεων» (Α΄ Κορ. 12,10), αλλά «εν Πνεύματι τω ενί».

Η υπέρτατη όμως και αρχική πηγή των χαρισμά¬των είναι ο Πατήρ. Η θεμελιώδης διατύπωση του Κυρίλλου συναντάται στην φράση «πάντα παρά του Πατρός», μια φράση που αναφαίνεται σταθερά και αναλλοίωτα στα σπουδαιότερα σημεία της ερμηνείας του. Η μνεία του Πατρός γίνεται πάντοτε σε συσχέτιση με τον Υιό και το Άγιον Πνεύμα σε έξοχες Τριαδολογικές εκφράσεις. Μέσω των εκφράσεων αυτών, ο Αλεξανδρινός ερμηνευτής προβάλλει την κύρια θεολογική του άποψη που είναι η παρουσία και ενέργεια του Τριαδικού Θεού σε κάθε περίπτωση πνευματικών δωρεών και χαρισμάτων. Αξίζει στο σημείο αυτό να παραθέσουμε, χωρίς συντμήσεις, ένα εύγλωττο σχετικό απόσπασμα. Ερμηνεύοντας το Α΄ Κορ. 12,4-11, 0 Κύριλλος παρατηρεί μεταξύ άλλων ότι το χάρισμα του «λόγου σοφίας» και του «λόγου γνώσεως» (στ. 8) χορηγείται σ’ εκείνους που προκρίθηκαν ως άξιοι «δι’ ενός του Πνεύματος, παρά του Πατρός δι’ Υιού», ο οποίος λέγεται ότι διανέμει τις διακονίες (στ. 5). Και συνεχίζει ο Αλεξανδρινός πατήρ: Επομένως, ο μεν Υιός διανέμει τις διακονίες, το πράγμα όμως αυτό το ενεργεί «μετ’ εξουσίας» το Πνεύμα το Άγιον, διότι είναι Πνεύμα του Υιού (πρβλ. Ρωμ. 8,9-11). Αλλά και τα ενεργήματα των δυνάμεων (στ. 6), δηλαδή τα θαυμαστά σημεία που γίνονται διά των αγίων, κι’ αυτά τα ολοκληρώνει και τα αποτελειώνει ο Θεός. Διότι, όπως είπα, τα πάντα είναι «παρά του Πατρός δι’ Υιού εν Πνεύματι». Και με όλα τα θαυμαστά επιτεύγματα διακηρύσσεται η δόξα και η αγιότητα της ομοουσίου Τριάδος. Πρόσεξε, συμπεραίνει ο Κύριλλος, πως ο Παύλος αρχίζει από το Άγιον Πνεύμα, γιατί αυτό είναι «εν ημίν» και αυτό ενεργεί την διανομή των χαρισμάτων. Μετατοπίζει στην συνέχεια τον λόγο στον Υιό, που είναι Υιός «κατά φύσιν», για να φθάσει και να καταλήξει τελικά στον Πατέρα, απονέμοντας σ’ Αυτόν μέσω του Υιού την διά του Αγίου Πνεύματος ενέργεια.

Ο μελετητής έστω και μόνο του αποσπάσματος αυτού του Κυρίλλου, διακρίνει αμέσως τους θεολογικούς του στόχους. Η συζήτηση για τα χαρίσματα γίνεται Θεοκεντρική ή, ακριβέστερα, Τριαδοκεντρική. Με τον τρόπο αυτόν ο ιερός πατήρ δείχνει πού πρέπει ν’ αναζητηθεί η ουσία του ζητήματος, πού βρίσκονται οι προσβάσεις για την προσέγγιση στις σωστές λύσεις των προβλημάτων των σχετικών με τα χαρίσματα. Τα χαρίσματα δίδονται και λειτουργούν ως δείκτες που προσανατολίζουν τον πιστό και την εκκλησιαστική κοινότητα προς το μυστήριο του Θεού. Το Άγιον Πνεύμα τα χορηγεί ως «μυσταγωγικές» οδούς προς την «θεοπτία» και γνώση της υπερουσίου Τριάδος. Μέσα σε μια τέτοια προοπτική, το θέμα της διαβαθμίσεως των χαρισμάτων χάνει αυτομάτως την οξύτητά του και οι συναφείς συγκρούσεις ή αντιζηλίες υποχωρούν και εμφανίζονται χωρίς νόημα. Οι επιπτώσεις από την προτεραιότητα της Τριαδολογικής αυτής θέας τόσο στην ανθρωπολογία όσο και στην Εκκλησιολογία είναι άμεσες και αποφασιστικές.

2.Μιά τέτοια ουσιώδη επίπτωση μνημονεύει στην ερμηνεία του ο ιερός πατήρ. Είναι η ενότητα της Εκκλησίας που οικοδομείται με την ποικιλία των χαρισμάτων. Το Άγιον Πνεύμα, σημειώνει, ενεργεί διαφορετικά στον καθένα την διανομή των χαρισμάτων, έτσι ώστε η Εκκλησία, που είναι το σώμα του Χριστού, να συγκροτεί σε τελειότατη μορφή την νοητή ενότητα που απαρτίζεται από το μεγάλο πλήθος των Αγίων (οι οποίοι είναι φορείς των ποικίλων χαρισμάτων). Διότι, παρατηρεί περαιτέρω ο Κύριλλος, έχουμε ενωθεί μεταξύ μας, έχουμε γίνει «σύσσωμοι εν Χριστώ» ο οποίος μας συνήγειρε μαζί του και μας συνδέει με το ένα και το αυτό και σε όλους ενοικούν Άγιον Πνεύμα. Επομένως, έχοντας κληθεί διά του Πνεύματος εις ενότητα, έχοντας γίνει σύσσωμοι με τον Χριστό, ας τηρήσουμε τον σύνδεσμο της αγάπης αδιάσπαστο.

Στην περίπτωση αυτή ο Κύριλλος δεν κάνει ρητή αναφορά στην Αγία Τριάδα. Εν τούτοις, με το να έχει δείξει σε κάθε βήμα την ενότητα των θείων Προσώπων στο ζήτημα της παροχής των χαρισμάτων στην Εκκλησία, με το να τονίζει την αμεσότητα και το ενιαίο της παρουσίας και ενεργείας του Υιού και του Αγίου Πνεύματος στην διαδικασία οικοδομής της ενότητος των πιστών, κατέστησε ολοφάνερο το από πού εξαρτά και πού θεμελιώνει την εκκλησιαστική ενότητα. Η τελειότητα της «νοητής ενότητος» της Εκκλησίας, για την οποία ο Κύριλλος συνηγορεί με τόση δύναμη, δεν είναι συνέπεια της ποικιλίας των χαρισμάτων αλλά της πηγής των χαρισμάτων αυτών, της ομοουσίου Τριάδος.

Ο Τριαδοκεντρικός προσανατολισμός της εξηγητικής του Κυρίλλου, όπως τον είδαμε να λειτουργεί και να εκφράζεται στην ανάλυση του Α΄ Κορ. 12,1-12, φωτίζει με ένα ιδιαίτερο φως την περικοπή αυτή. Δείχνει τις απεριόριστες προεκτάσεις της. Και προβάλλει την πάντοτε επίκαιρη αλήθεια που πρέπει να οδηγεί σταθερά τον ερευνητή των Γραφών: Στο τέλος, στο βάθος των βιβλικών κειμένων αποκαλύπτεται πάντοτε ο εν Τριάδι Θεός.

(  Αρχιεπισκόπου Αμερικής Δημητρίου, Παρουσία του Αγίου Πνεύματος, εκδ. Σήμαντρο, Αθήνα 1984, σ.100-107)

πηγή