Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ Ο ΗΘΙΚΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ Αρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζή Δρ. Θ.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!!!
            ΑΛΗΘΩΣ Ο ΚΥΡΙΟΣ!!!

Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ

ΚΑΙ Ο ΗΘΙΚΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ

 Αρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζή Δρ. Θ.

    Μέσα στα πλαίσια της σύγχρονης πνευματικής μέριμνας και αγωνίας για τη διαφύλαξη του εκκλησιαστικού σώματος από τον προσηλυτισμό και την κακοδοξία των διαφόρων αιρετικών θρησκευτικών ομάδων, θα μπορούσαμε να επισημάνουμε το γεγονός ότι ενώ κατά τη διάρκεια του αντιαιρετικού αγώνα τονίζονται πολύ σωστά οι διαφορές σε θέματα πίστεως μεταξύ της Ορθοδόξου Θεολογίας και των αιρετικών διδασκαλιών, δεν επισημαίνονται πολλές φορές σε ικανό βαθμό οι διαφορές σε επίπεδο ηθικής και πνευματικής ζωής. Συνέπεια όλων αυτών είναι να δίνεται η εσφαλμένη εντύπωση ότι δεν υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές. Έχουμε την άποψη ότι η ενώ η Ορθόδοξη πνευματική ζωή αποβλέπει στη θεραπεία, φωτισμό, ζωοποίηση και ανακαίνιση του συνόλου της ανθρώπινης υπάρξεως μέσα από τη ζωοποιό Χάρη του Αγίου Πνεύματος, η ηθική ζωή των αιρετικών, εξαιτίας των θρησκευτικών τους προϋποθέσεων, εκπίπτει σε έναν ηθικισμό. Ως ηθικισμός ή ευσεβισμός στη σύγχρονη ιστορική και θεολογική μελέτη, αναφέρεται η ατομική προσπάθεια σωτηρίας του ανθρώπου, η οποία βασίζεται αποκλειστικά στην επίτευξη της αρετή, για να επιτύχει μετά βεβαιότητας την δικαίωση¹. Στον ηθικισμό, είναι παντελώς άγνωστες οι έννοιες όπως καταπολέμηση των παθών, άσκηση, ταπείνωση, θεραπεία της ανθρωπίνης φύσεως. Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τη διαφορά μεταξύ ηθικής και ηθικισμού επισημαίνουμε ότι ο δεκάλογος του Μωυσή είναι μέν ηθική, αλλά ο φαρισαϊσμός είναι ηθικισμός.Το «ού κλέψεις, ου φονεύσεις, ου ψευδομαρτυρήσεις» συνιστούν ηθική. Όταν όμως ο Χριστός θεραπεύει ασθενείς κατά την ημέρα του Σαββάτου, προκαλεί τη δυσφορία των ηθικιστών Φαρισαίων για τη δήθεν παραβίαση της ιεράς αργίας του Σαββάτου (Βλ.Μαρκ.2,27). Όλο το Ευαγγέλιο ακριβώς μπορεί να αναγνωσθεί ως μία διαρκής διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην ηθική και στην ηθικισμό². Ο ηθικισμός γεννά την υποκρισία.

Το κλειδί της κατανόησης αυτής της διαφοροποίησης μεταξύ Ορθοδόξου Θεολογίας και των αιρετικών διδασκαλιών ευρίσκεται στη θεώρηση του προπατορικού αμαρτήματος. Οι περισσότερες αιρέσεις, όπως οι προτεσταντικές αλλά και η αίρεση των Μαρτύρων του Ιεχωβά, προέρχονται από τη δυτική θρησκευτική παράδοση. Σύμφωνα με το μακαριστό π. Ιωάννη Ρωμανίδη η δυτική θεολογική παράδοση εκλαμβάνει τον θάνατο και την φθορά ως αποτέλεσμα της αποφάσεως του Θεού να θεωρήσει ένοχη την ανθρωπότητα και να την τιμωρήσει εξαιτίας του προπατορικού αμαρτήματος. Θεωρεί τον Θεό ως τον αίτιον του θανάτου³.Ο σατανάς και ο θάνατος θεωρούνται ως όργανα της Θείας οργής⁴. Κατά συνέπεια οι διάφορες αιρέσεις βλέπουν την πτώση του ανθρώπου ως μια παράβαση του ανθρώπου με δικανικό χαρακτήρα, ως προσβολή«των κανόνων περί του δικαίου»όπως τονίζουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά⁵και επισημαίνουν οι αιρέσεις ότι είτε μόνο με μια συναισθηματικής αποφάσεως περί πίστεως είτε με κάποιες αξιόμισθες πράξεις μπορούν να εξευμενίσουν το Θεό ο οποίος οργίσθηκε εξαιτίας του προπατορικού αμαρτήματος και έριξε τον άνθρωπο στα χέρια του τιμωρού σατανά επιβάλλοντάς του την ποινή του θανάτου. Αποτέλεσμα όλων αυτών να γιγαντώνεται ένας άνευ προηγουμένου ηθικισμός ο οποίος αποβαίνει σε τελική ανάλυση σε έναν φαρισαϊσμό.

Αντίθετα, για τους Πατέρες της Εκκλησίας, η πτώση στην αμαρτία δεν είναι ζήτημα δικανικού-νομικού χαρακτήρα, αλλά μάλλον ζήτημα αποτυχίας του ανθρώπου να φθάσει στη θέωση ένεκα της πτώσεώς του εις τας χείρας τού «τον κράτος έχοντα του θανάτου» (Εβρ.2,14), δηλαδή τον διάβολον⁶. Η αμαρτία δεν είναι απλά το σύνολο των λαθεμένων μας επιλογών, δεν νοείται νομικά ή δικανικά, δηλαδή σαν μια παράβαση της Θείας-απαγορευτικής εντολής που καθόριζε τη σχέση του Θεού με τον άνθρωπο, αλλά οντολογικά. Είναι η κακή αλλοίωση της ανθρωπίνης φύσεως, ο τραυματισμός του αρχικού είναι, η είσοδος του «παρά φύσιν» στην ανθρώπινη ζωή⁷. Κατά συνέπεια οι Πατέρες της Ανατολής δεν είδαν την αμαρτία, ως παράβαση νομικών διατάξεων αλλά ως μια ασθένεια, μια παράχρηση των δυνάμεων της ψυχής και του σώματος, έτσι όπως εκφράζεται μέσα από τα πάθη που καταδυναστεύουν τον άνθρωπο. Η ασθένεια δεν τιμωρείται αλλά θεραπεύεται και η Εκκλησία ακριβώς είναι το μεγάλο θεραπευτήριο όπου θεραπεύει την ανθρώπινη φύση. Γι’ αυτό το λόγο αν μελετήσουμε το ορθόδοξο αγιολόγιο θα εντοπίσουμε κάθε είδους περιθωριακούς ανθρώπους, ανθρώπους που διέπραξαν ποικίλα αμαρτήματα, υπήρξαν φονιάδες, δήμιοι, βασανιστές αγίων, μάγοι, οι οποίοι όμως μετανόησαν ειλικρινά και αγίασαν. Το παράδειγμα της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, φανερώνει ότι ο Χριστιανισμός αποτελεί μια ανατροπή της παραδεδομένης και υποκριτικής κοινωνικής ηθικής, μια παράδοξη μεταβολή των πρώτων σε έσχατους, των εσχάτων σε πρώτους. Οι τελώνες και οι πόρνες προάγουν στη Βασιλεία του Θεού(Ματθ.21,31).

Για την Εκκλησία οι άνθρωποι δεν διακρίνονται σε ηθικούς και ανήθικους με την κοινή κοινωνική έννοια του όρου αλλά σε ανθρώπους οι οποίοι επιζητούν τη θεραπεία από τα πάθη τους μέσω της άσκησης και σε αθεράπευτους. Αντίθετα, όλες οι αιρέσεις τονίζουν ότι τα μέλη τους είναι ηθικώς άμεμπτα και ασφαλώς ηθικώς ανώτερα από τα μέλη των άλλων χριστιανικών ομολογιών. Οι οπαδοί των αιρέσεων συνηθίζουν συστηματικά να καυχώνται για τον ενάρετο βίο των μελών της «εκκλησίας» τους και συγχρόνως κατηγορούν τα μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως αμαρτωλά και εμπαθή. Αρέσκονται να μεγαλοποιούν τα τυχόν εκκλησιαστικά σκάνδαλα, και ταυτόχρονα προβάλλουν κάποια παραδείγματα ανθρώπων οι οποίοι δημόσια ομολογούν ότι προσχωρώντας στην συγκεκριμένη αίρεση αυτόματα απαλλάχθηκαν από το πάθος του τσιγάρου, των ναρκωτικών, κ.α, όπως διαβάζουμε σε έντυπο της ελευθέρας αποστολικής εκκλησίας της Πεντηκοστής⁸αλλά και σε έντυπα των Μαρτύρων του Ιεχωβά⁹.   Διαβάζουμε λοιπόν στην «Σκοπιά» της 15ης Ιουνίου 1999, ότι όσοι προσχωρούν στην οργάνωση:«γίνονται μέλη μιας διεθνούς αδελφότηταςγνωστής για την καθαρότητα και τους καλούς της τρόπους,της παγκόσμιας εκκλησίας των Μαρτύρων του Ιεχωβά»¹⁰.Ταυτόχρονα αντιδιαστέλλουν τον κακό κόσμο με τους καλούς και ηθικούςΜάρτυρες του Ιεχωβά¹¹. Επιπλέον αναγκάζουν τα μέλη τους να προσέχουν και την παραμικρή τους κίνηση που μπορεί να σπιλώσει το όνομα της οργάνωσης και να φαίνονται ηθικοί και έντιμοι. Για όλους τους παραπάνω λόγους αποτελεί σκάνδαλο για την οργάνωση η συγχώρεση που δόθηκε από τον Ιησού στον συσταυρωθέντα και μετανοήσαντα ληστή διότι σύμφωνα με το περιοδικό τους « Σκοπιά», ο ληστής, «δεν ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις για ουράνια ζωή διότι οι άνθρωποι με ουράνια προοπτική πρέπει να συμμορφώνονται με τους ηθικούς κανόνες του Θεού και να εκδηλώνουν ιδιότητες όπως εντιμότητα, ακεραιότητα και συμπόνια. Μόνο αν πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις αποδεικνύονται άξιοι να αναστηθούν και ικανοί να αναλάβουν τη βαρυσήμαντη ευθύνη που τους περιμένει στον ουρανό, δηλαδή το να υπηρετήσουν μαζί με τον Χριστό ως ιερείς και βασιλιάδες επί της ανθρωπότητας για χίλια χρόνια. Αντίθετα ο κακοποιός δίπλα στον Ιησού έζησε και πέθανε ως εγκληματίας..Βέβαια εκδήλωσε σεβασμό όταν είπε στον Ιησού “θυμήσου με όταν έρθεις στη Βασιλεία σου”……εντούτοις δεν είχε δημιουργήσει υπόμνημα ηθικής διαγωγής και πιστής υπομονής»(!) και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι με κανέναν τρόπο δεν θα μπορούσε ο ληστής να είναι μαζί με τον Ιησού στον ουρανό, γιατί στον ουρανό θα είναι μόνο όσοι «παρέχουν ακλόνητη βάση (δηλαδή μια καλή ηθική διαγωγή) ώστε να υπάρχει ακλόνητη εμπιστοσύνη ότι θα τηρούν τους δίκαιους κανόνες του Θεού όταν κυβερνούν την ανθρωπότητα. Ο κακοποιός» σύμφωνα με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, «παρότι υπήρξε ειλικρινής στην έκκληση που έκανε την τελευταία στιγμή, δεν παρείχε τέτοια βάση»(!) και καταλήγουν, ανατρέποντας τη διαβεβαίωση του Ιησού προς τον ληστή ότι «μετ᾿ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ παραδείσῳ»(Λουκ.23,43) λέγοντας ότι ο ληστής θα πάει στον επίγειο παράδεισο και όχι βέβαια σε έναν ουράνιο μαζί με τον Ιησού!!!¹².

Η απομάκρυνση από τη διδασκαλία του Ευαγγελίου είναι φανερή. Σύμφωνα με τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος: «Ο Θεός είναι, για όσους θέλουν, η ζωή και η σωτηρία τους, όλων, και των πιστών και των απίστων, και των δικαίων και των αδίκων, και των ευσεβών και των ασεβών, και των απαθών και των εμπαθών, και των μοναχών και των κοσμικών, και των σοφών και των αγραμμάτων, και των υγιών και των ασθενών, και των νέων και των ηλικιωμένων. Είναι κάτι παρόμοιο με την ακτινοβολία του φωτός, με την θέα του ηλίου και με την εναλλαγή των εποχών (τα οποία προσφέρονται εξίσου σε όλους τους ανθρώπους). Και δεν μπορεί να είναι διαφορετικά, διότι “δεν υπάρχει προσωποληψία στον Θεό”»¹³. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον μακαριστό π. Ι. Ρωμανίδη«... δια τους Πατέρας δεν διαχωρίζονται οι άνθρωποι εις ηθικούς και ανηθίκους ή εις καλούς και κακούς βάσει ηθικών κανόνων. Ο διαχωρισμός αυτός είναι επιφανειακός. Εις το βάθος διακρίνεται η ανθρωπότης εις ψυχικά αρρώστους, εις θεραπευομένους και εις θεραπευμένους. Όλοι όσοι δεν είναι εις την κατάστασιν του φωτισμού είναι ψυχικά άρρωστοι... Δεν είναι μόνον η καλή θέλησις, η καλή απόφασις, η ηθική πράξις και η αφοσίωσις εις την Ορθόδοξον Παράδοσιν που κάμει τον Ορθόδοξον, αλλά η κάθαρσις, ο φωτισμός και η θέωσις. Τα στάδια αυτά θεραπείας είναι ο σκοπός της μυστηριακής ζωής της Εκκλησίας, όπως μαρτυρούν τα λειτουργικά κείμενα»¹⁴.

Για τις αιρέσεις η σωτηρία δεν είναι κυρίως εκ του θανάτου αλλά εκ της Θείας οργής¹⁵. Ο Θεός λοιπόν πρέπει να εξευμενισθεί με ηθικές πράξεις¹⁶. Για τις αιρέσεις ο Ιησούς είναι ο τέλειος ηθικός διδάσκαλος ο οποίος προσφέρει έναν κατάλογο ηθικών πράξεων τις οποίες πρέπει να τηρεί ο άνθρωπος ώστε να κατορθώσει να αποδείξει είτε ότι είναι σεσωσμένος, σύμφωνα με τον απόλυτο προορισμό των προτεσταντικών αιρέσεων, είτε για να ζήσει σε μια παραδεισένια κατάσταση επάνω στη γη αποφεύγοντας την καταστροφή, η οποία αναμένεται για όλους τους αμαρτωλούς, σύμφωνα με την εσχατολογική μυθολογία των Μαρτύρων του Ιεχωβά¹⁷. Ταυτόχρονα οι αιρέσεις ερμηνεύουν την σταυρική θυσία του Ιησού ως ικανοποίηση της Θείας Δικαιοσύνης. Εφόσον ικανοποιήθηκε η Θεια δικαιοσύνη η σωτηρία συντελέσθηκε και η Ανάσταση του Ιησού θεωρείται άνευ αξίας¹⁸. Αυτό το βλέπουμε έντονα στις θρησκευτικές αντιλήψεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά οι οποίοι όταν ομιλούν για Ανάσταση του Ιησού εννοούν μια πνευματική ανάσταση. Δεν αποδέχονται την ενσώματη ανάσταση του Ιησού καθώς υποστηρίζουν ότι ο Ιεχωβά τον «επανέφερε στη ζωή ως πνεύμα»¹⁹και ότι «ο ουράνιος Πατέρας του τον ανέστησε και πάλι σε πνευματική ζωή»!²⁰Και είναι συνεπές αυτό με τις θρησκευτικές τους αντιλήψεις καθώς ο θάνατος του Ιησού, γι’ αυτούς, δεν είναι λύτρωση εκ του θανάτου, ζωοποίηση και ανακαίνιση του ανθρώπου αλλά απόδειξη στον «Σατανά ο οποίος αμφισβήτησε το αν ο Ιεχωβά έχει ανθρώπινους υπηρέτες οι οποίοι θα παρέμεναν πιστοί υπό δοκιμασία. Υπομένοντας πιστά παρά τα τρομερά παθήματα ο Ιησούς έδωσε την καλύτερη απάντηση στην πρόκληση του Σατανά. Ο Ιησούς απέδειξε ότι ένας τέλειος άνθρωπος με ελεύθερη βούληση μπορούσε να κρατήσει τέλεια ακεραιότητα στον Θεό, ό,τι και αν έκανε ο Διάβολος. Αναμφίβολα, ο Ιεχωβά χάρηκε πολύ με την πιστότητα του αγαπητού του Γιού», 'οπως υποστηρίζουν²¹. Κατά συνέπεια η Ανάσταση του Ιησού είναι ανώφελη για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά και ο θάνατος του Ιησού μια επιβεβαίωση της ηθικής του έναντι τού Σατανά και όχι βέβαια ζωοποίηση, ανακαίνιση της ανθρωπίνης φύσεως και κατάργηση της δύναμης του διαβόλου όπως υποστηρίζει η Ορθόδοξη Θεολογία.

Η Ορθόδοξη Θεολογία υποστηρίζει ότι η σωτηρία δεν είναι εκ της Θείας οργής αλλά από τη δυναστεία του διαβόλου²². Ο προορισμός του ανθρώπου είναι η ανιδιοτελής αγάπη μέσω της αυταπάρνησης (Ιω.4,3-4). Η ηθική τελείωση δεν συνίσταται στην επίτευξη κάποιων ηθικών πράξεων, στην ηθική ευδαιμονία αλλά στην επίτευξη ανιδιοτελούς αγάπης. Η τελεία αγάπη είναι υπεράνω παντός εν τω κόσμω συμφέροντος²³. Ούτε η πίστη μόνον ούτε τα αξιόμισθα έργα σώζουν αλλά η αγάπη όπως λέει ο Απ. Παύλος (Α΄ Κορ,13)²⁴. Δεν μπορεί ο άνθρωπος να σώσει τον εαυτόν του προσφέροντας στον Θεόν πίστιν και έργα, ως εάν ο Θεός εδέχετο δωροδοκίες²⁵. Δεν μπορεί ο άνθρωπος απότομα, όπως πιστεύουν οι προτεσταντικές αιρέσεις να γίνει τέλειος σεσωσμένος χριστιανός μέσω κάποιας συναισθηματικής αποφάσεως περί πίστεως και συμμορφώσεως προς κάποια γενική ιδέα περί αγάπης. Η πραγματική ηθική τελείωση απαιτεί άσκηση και δοκιμασία²⁶. Είναι πόλεμος εναντίον των παγίδων του πονηρού όπως μας διδάσκουν οι ασκητές Πατέρες μας. Άνευ αγώνος για την κατάκτηση αυτής της αγάπης η σωτηρία είναι αδύνατος. Όταν ο άνθρωπος ασκηθεί κατάλληλα μέσω της άσκησης είναι δυνατόν ο αγώνας εναντίον του σατανά και ο αγώνας για την τελείωση να γίνει ευκολότερος αφού η προσωπικότητα του ανθρώπου στρέφεται θετικότερον προς την ανιδιοτέλεια²⁷. Γι αυτό το λόγο η πατερική παράδοση συμφωνεί ότι η πνευματική ζωή δεν είναι κάποια μετέωρα ευσεβιστικά συναισθήματα, κάποιος απόκοσμος θρησκευτικός ρομαντισμός, αλλά ένα στάδιο ή μια οδός ασκήσεως²⁸. Τίποτε δεν πραγματοποιείται με μαγικό τρόπο, με ευσεβείς σκέψεις, με ρομαντισμούς και με κάποιους αφελείς συναισθηματισμούς, αλλά με κόπο και οδύνη.

Δεν πρέπει να μας ξενίζει το γεγονός ότι οι αιρετικοί αρνούνται την άσκηση. Εφόσον ο αγώνας του ανθρώπου ( κατά την διδασκαλία τους), δεν είναι εναντίον των μεθοδειών του διαβόλου-άλλωστε και αυτός είναι όργανο της Θείας οργής- αλλά είναι προσπάθεια εξευμενισμού του Θεού, κατά συνέπεια, είναι ανώφελη η νηστεία, η αγρυπνία και οι άλλες πρακτικές της ασκήσεως. Σύμφωνα με τις προτεσταντικές αιρέσεις, αρκεί και μόνο η πίστη στο Χριστό ώστε ο άνθρωπος να «αναγεννηθεί» πνευματικά»²⁹. Αναφέρει ο π. Ρωμανίδης:«Αντί να γίνωνται νηστείες, (ενν. στη δυτική πνευματικότητα) προσευχές και καλά έργα για την πνευματική άσκηση των ανθρώπων και για την καταπολέμηση του σατανά, τα πάντα γίνονται για ναεξευμενισθεί ο Θεός και να αποκομισθούν κάποιες αξιομισθίες. Όταν επικράτησε πλέον η Ανσέλμειος θεωρία περί ικανοποιήσεως της θειας δικαιοσύνης με τη σταυρική θυσία ήταν φυσικό να καταλήξουν οι προτεστάντες στο συμπέρασμα ότι τα μυστήρια, τα καλά έργα δεν εξευμενίζουν το Θεό παρά μόνο η πίστη στον εσταυρωμένο Χριστό δύναται να σώσει τον άνθρωπο³⁰.

Σύμφωνα όμως με την ορθόδοξη παράδοσή μας η δια της προσευχής, της νηστείας και των καλών έργων πνευματική άσκηση δεν γίνεται για τις ανάγκες του Θεού, αλλά για την ηθική στερέωση, τελείωση και θέωση των πιστών³¹. Ο Θεός δίνει τις εντολές στον άνθρωπο όχι διότι ο ίδιος έχει ανάγκη αυτών αλλά διότι τις έχει ανάγκη ο άνθρωπος³². Περιεχόμενο της άσκησης είναι η απάρνηση του ατομικού φρονήματος και θελήματος, της αυτάρκειας και αυτονομίας. Η φιλαυτία, η αυταρέσκεια μάς εγκλωβίζουν μέσα στα δίχτυα της αμαρτίας, διότι αμαρτία είναιη θεοποίηση του εγώ.Το πρόβλημα του ανθρώπου είναι η θανατηφόρα ηδονή της εωσφορικής αυτοθεώσεως³³. Αναφέρει ο Ευάγριος ο Ποντικός: «Είναι πολύ αναγκαίο να μιμηθούμε εκείνους που κινδυνεύουν στη θάλασσα και πετούν τα σκεύη στο πέλαγος λόγω της βίας των άνεμων και των κυμάτων. Αλλά σ' αυτό ας προσέξομε μήπως πετάξομε τα σκεύη για να μας δουν οι άνθρωποι (και μας επαινέσουν), επειδή έτσι στερούμαστε το μισθό μας. Και θα πάθουμε άλλο ναυάγιο χειρότερο από το προηγούμενο, από το δαιμονικό άνεμο της κενοδοξίας»³⁴. Μας διδάσκει ο άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: «Τὸ πιὸ σπουδαῖο εἶναι ὅτι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔχη ἐσωτερικότητα καὶ προσπαθῆ νὰ μὴ γίνεται γνωστὸ τὸ καλὸ ποὺ κάνει, εἶναι αἰσθητὸ στοὺς ἄλλους, ὅλοι τὸν εὐλαβοῦνται καὶ τὸν ἀγαποῦν, χωρὶς ὁ ἴδιος νὰ τὸ καταλαβαίνη»³⁵.

ΟΦαρισαίος της παραβολής (Λουκ.18,10-14),ο οποίος αρχίζοντας από την αυταρέσκεια κατέληξε στην κατάκριση, αν και έπραττε το ηθικά ορθό, όμως δεν μπόρεσε να ανακαλύψει το μέγεθος της ασθένειας της ανθρωπίνης φύσεώς του, όντας παγιδευμένος στην αυτοδικαίωση. Διαβάζοντας κανείς το Ευαγγέλιο παρατηρεί ότι όλες οι ανθρώπινες αξίες παραμερίζονται ή ανατρέπονται. Οι άνθρωποι δεν αξιολογούνται σύμφωνα με την ηθική τους υπόληψη. Το μόνο σταθερό κριτήριο, το μόνο μέτρο για την αξιολόγησή τους είναι η μετάνοια³⁶. Μας προτρέπει ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: «Παρακάλει τὸ Θεό, νὰ σοῦ στείλει τὴν ἁγία ταπείνωση. Ὄχι αὐτὴ ποὺ λέει, εἶμαι τελευταῖος, εἶμαι τιποτένιος. Αὐτὴ εἶναι σατανικὴ ταπείνωση. Ἡ ἁγία ταπείνωση εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ. Ἀκοῦς; Δῶρο, χάρισμα. Ὄχι ἀπὸ δικές μας προσπάθειες. Ἐσὺ προετοίμαζε τὸν ἑαυτό σου, καὶ ζήτα ἀπὸ τὸ Θεὸ αὐτὸ τὸ ἅγιο δῶρο. Μὴ λές, ἔχω αὐτὸ τὸ ἐλάττωμα, τὸ προσφέρω στὸ Θεό. Τίποτα. Ἐσύ, ἀγωνίσου, ἐξουθένωνε τὸν ἑαυτό σου, καὶ τὰ ἄλλα εἶναι τοῦ Θεοῦ. Ἀγωνίζου νὰ εἰσέλθομε ἀπὸ δῶ, εἰς τὴν Ἄκτιστον Ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ»³⁷.

Ενώ οι αιρέσεις τονίζουν ότι ο Ιησούς ήταν «το καλύτερο παράδειγμα όσιας υπακοής στον Θεό»³⁸η Ορθόδοξη Θεολογία τονίζει ότι ο Χριστός δεν μας παρέδωσε απλώς μια καλή ηθική διδασκαλία αλλά το Σώμα του, που είναι η Εκκλησία. Εφόσον το πρόβλημα του ανθρώπου δεν είναι απλά ηθικό αλλά οντολογικό, κατά συνέπεια και η Εκκλησία δεν είναι μια θρησκευτική συνάθροιση ανθρώπων που προσπαθούν να βελτιωθούν ηθικά αλλά ο πνευματικός χώρος όπου ανακαινίζεται ο άνθρωπος και όλος ο κόσμος. Η αμαρτία δεν είναι απλά η κακή επιλογή ανάμεσα σε δύο καταστάσεις, δεν είναι απλά ζήτημα της βουλήσεως αλλά γεγονός που βιώνεται σε οντολογικό επίπεδο. Γι’ αυτό το λόγο η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν περιορίζει τη λατρεία και την πνευματική της καθοδήγηση στο να δίνει απλώς ηθικές συμβουλές, όπως οι προτεσταντικές εκκλησίες, αλλά προσφέρει στον πιστό τη δυνατότητα να θεραπεύσει την ανθρώπινη φύση και βούληση του πιστού που μετέχει στην Ευχαριστιακή Τράπεζα. Εφόσον όμως οι διάφορες αιρέσεις αρνούνται την παραπάνω θεώρηση της Ορθόδοξης Θεολογίας είναι ανώφελη και άνευ σημασίας για τους αιρετικούς η Θεία Λειτουργία. Ακόμη και όταν πραγματοποιείται μια αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου, όπως γίνεται στην αίρεση των Μαρτύρων του Ιεχωβά, αυτό συμβαίνει χάριν μιας ετήσιας υπενθύμισης «της επετείου του θανάτου του Χριστού» και όχι της Ανάστασής Του³⁹, εκφράζοντας απλώς«την εκτίμησή τους για την αγάπη που εκδήλωσαν ο Θεός και ο Ιησούς» και τίποτα άλλο⁴⁰.

Συνοψίζοντας, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι η χριστιανική ηθική, δηλαδή η Ορθόδοξη πνευματική ζωή, δεν είναι απλά μια έκθεση αντικειμενικών ηθικών αρχών και κανόνων, αλλά ασκητική εργασία, φύλαξη των εντολών και άσκηση των αρετών του Χριστού. Αυτό σημαίνει ότι η άσκηση του χριστιανού δεν νοείται ως ένα κλειστό σύστημα αυξήσεως των ανθρωπίνων ικανοτήτων, αλλά είναι προσπάθεια μεταμορφώσεως και αυξήσεως ολόκληρου του ανθρώπου, κατά το μέτρο της δωρεάς, που του χάρισε ο Θεός⁴¹. Είναι η «αναγέννηση του ανθρώπου και, βεβαίως, όταν ο άνθρωπος αναγεννάται πνευματικά, τότε συμπεριφέρεται ορθά προς τον Θεό, τούς ανθρώπους και την κοινωνία. Αυτό σημαίνει ότι η ορθόδοξη ηθική ταυτίζεται με την ασκητική. Και η ασκητική είναι η προσπάθεια τού ανθρώπου να τηρήσει τις εντολές τού Χριστού στην προσωπική του ζωή», επισημαίνει ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος⁴².

Κακό και αμαρτία δεν είναι ορισμένες δυνάμεις του σώματος και της ψυχής αλλά η παράχρησή τους. Αυτή η παράχρηση των δυνάμεων της ανθρώπινης ύπαρξης είναι και η αιτία γένεσης των παθών τα οποία δεν είναι αυτόνομες αμαρτητικές καταστάσεις αλλά αυτή ακριβώς η παράχρηση των υγιών δυνάμεων της ψυχής. Η άσκηση δεν αποβλέπει σε ηθικά πρότυπα, δηλαδή σε αντικειμενικά πιστοποιημένες αρετές, οι οποίες ίσως οδηγούν στην υπερηφάνεια και την αυτοδικαίωση, αλλά στην δοκιμασία της ανθρώπινης ελευθερίας⁴³. Αποτελεί μέσο θεραπείας διότι η αμαρτία δεν είναι μια κατάσταση παράβασης νομικών διατάξεων αλλά μια αρρώστια που καταδυναστεύει το σώμα και την ψυχή μας και μπορεί να κρύπτεται ακόμη και μέσα σε φαινομενικά ευσεβείς πράξεις. Διδάσκει ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης:«Ὁ χριστιανὸς πρέπει νὰ ἀποφεύγει τὴν ἀρρωστημένη θρησκευτικότητα: τόσο τὸ αἴσθημα ἀνωτερότητος γιὰ τὴν ἀρετή του, ὅσο καὶ τὸ αἴσθημα κατωτερότητος γιὰ τὴν ἁμαρτωλότητά του. Ἄλλο πράγμα εἶναι τὸ κόμπλεξ καὶ ἄλλο ἡ ταπείνωση· ἄλλο ἡ μελαγχολία καὶ ἄλλο ἡ μετάνοια»⁴⁴.

Το μυστικό της αρετής του ανθρώπου δεν βρίσκεται στην απαρίθμηση των καλών πράξεων και την αποφυγή αμαρτωλών πράξεων, όπως πρεσβεύει η ηθική διδασκαλία των αιρετικών, αλλά στη νέκρωση των παθών, την μεταμόρφωσή τους. Μας λέγει ο άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: «Για να προκόψει ο άνθρωπος, πρέπει να αναγνωρίσει τα πάθη που έχει και να καταβάλει προσπάθεια για να τα κόψει. Επίσης, να γνωρίσει τα χαρίσματα που του έδωσε ο Θεός και να τα καλλιεργήσει. Αν τα καλλιεργήσει ταπεινά, σύντομα θα πλουτίσει πνευματικά. Αν δουλέψει κανείς πνευματικά γίνεται καλός, αν αδιαφορήσει, γίνεται κακός»⁴⁵.Ασκητής δεν είναι αυτός που αυτοκυριαρχείται, αυτός που επιλέγει απλώς να κάνει μια καλή πράξη αλλά ο θεραπευμένος σε όλα τα επίπεδα της υπάρξεως. Αυτή η ασκητική εργασία συντελείται εξάπαντος εντός της Εκκλησίας όπου τελεσιουργείται δια των Ιερών Μυστηρίων η θεραπεία της ανθρωπίνης φύσεως και κατά συνέπεια όλης της ανθρώπινης κοινωνίας και του σύμπαντος κόσμου.

1Ηθικισμός. Η αλλοίωση του κατά φύσιν βίου. Συνέπειες και προτάσεις, στο http://www.antibaro.gr/article/2896

2 Μάριου Μπέγζου, Ηθική και ηθικισμός, στο http://www.egolpion.net/h8ikismos_mpegzos.el.aspx#ixzz3SxXyxxHR

3 Ιωάννου Ρωμανίδη, Πρωτοπρεσβυτέρου, Το προπατορικόν αμάρτημα, Αθήνα 1989,σελ. 7-8.

4 π. Ι. Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ. 60.

5Βλ. το περιοδικό της αίρεσης: Η ΣΚΟΠΙΑ, Μάρτιος 2015,σελ.6.

6 π. Ι. Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ.107.

7 Μιχαήλ Καρδαμάκη, Πρωτοπρεσβυτέρου, Ορθόδοξη Πνευματικότητα, Αθήνα 1980, σελ.246

8 Βλ. την εφημερίδα της αίρεσης: ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ, Οκτώβριος 2014,σελ.2.

9 Βλ. το περιοδικό της αίρεσης: Η ΣΚΟΠΙΑ, Μάιος 2015,σελ.10-11 ∙ Η ΣΚΟΠΙΑ, Απρίλιος 2012, σελ.12-15.

10 Βλ.Η ΣΚΟΠΙΑ, Ιούνιος 1999,σελ.6.

11 Βλ. το έντυπο της αίρεσης: "Μπορείτε να ζείτε για πάντα στον παράδεισο στη γη", σελ. 131.

12Βλ. το περιοδικό της αίρεσης: Η ΣΚΟΠΙΑ, Μάρτιος 2013,σελ.9.

13 Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου, Κλίμαξ, μετάφραση Αρχιμ. Ιγνατίου, Έκδοσις Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 1988, Περί αποταγής.

14 Βλ. Ρωμαίοι ή Ρωμηοί Πατέρες της Εκκλησίας, Θεσσαλονίκη 1984, τόμος Ι, σελ. 27.

15 π.Ι.Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ. 22.

16 π.Ι.Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ. 8.

17 Βλ.το έντυπο της αίρεσης: Να ζείτε με την Ημέρα του Ιεχωβά υπόψη, σελ.190. Βλ. επίσης το έντυπο της αίρεσης: Τι Διδάσκει Πράγματι η Αγία Γραφή;,σελ.34.

18 π.Ι.Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ. 8

19 Βλ. το περιοδικό της αίρεσης: Η ΣΚΟΠΙΑ, Μάρτιος 2015,σελ.6.

20 Βλ. το έντυπο της αίρεσης: Τι Διδάσκει πράγματι η Αγία Γραφή;,σελ.46.

21 Βλ. το έντυπο της αίρεσης: Τι Διδάσκει πράγματι η Αγία Γραφή;, σελ.51. Βλ. επίσης το περιοδικό της αίρεσης: Η ΣΚΟΠΙΑ, Απρίλιος 2011, σελ.8-9.

22 π.Ι.Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ.112

23 π.Ι.Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ.111.

24 π.Ι.Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ.116

25 π.Ι.Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ.118

26 π.Ι.Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ.115

27 π.Ι.Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ.116

28 π.Μ.Καρδαμάκη, Κεφάλαια κατανυκτικά, Αθήνα 1988,σελ. 15

29Βλ. Εφημερίδα "ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ", Μηνιαία εφημερίδα της ελευθέρας αποστολικής εκκλησίας της Πεντηκοστής, τεύχος Φεβρουαρίου 2015,σελ.1.

30 π.Ι.Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ. 174-175

31 π.Ι. Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ.118

32 π.Ι. Ρωμανίδη, Το προπατορικόν αμάρτημα, σελ.117.

33 Αρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ, Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστί, Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Essex Αγγλίας, 1993, σελ. 47.

34 Περί διακρίσεως παθών και λογισμών, Φιλοκαλία τ.1, σελ.74.

35 Ἀπὸ τὸ βιβλίο: «Πάθη και Αρετές», Γέροντος Παισίου Αγιορείτου, Λόγοι Ε΄, Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης.

36 Γ.Μαντζαρίδη, Ορθόδοξη πνευματική ζωή, Θεσσαλονίκη 1986,σελ.49

37 Ἀπὸ τὸ βιβλίο “Ἀνθολόγιο Συμβουλῶν Γέροντος Πορφυρίου”, στο http://www.porphyrios.net, Ιερόν Γυναικείον Ησυχαστήριον “Η Μεταμόρφωσις Του Σωτήρος”, Μετόχιον Μηλεσίου.

38 Βλ. το έντυπο της αίρεσης: Τι Διδάσκει Πράγματι η Αγία Γραφή;,σελ.45.

39 Βλ. Η ΣΚΟΠΙΑ, Απρίλιος 2015,σελ.12.

40 Βλ. το περιοδικό της αίρεσης Η ΣΚΟΠΙΑ, Μάρτιος 2015,σελ.16.

41 Α.Κεσελόπουλου, Πάθη και αρετές στη διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Θεσσαλονίκη 1990,σελ. 147.

42 Σεβασμιωτάτου μητροπολίτου Ναυπάκτου και αγίου Βλασίου κ.κ. Ιεροθέου, «Ηθική και Ασκητική», στο Εκκλησιαστική Παρέμβαση, Νοέμβριος 2009,τεύχος 159.

43 «Η νηστεία, η αγρυπνία, η υπακοή, αποτελούν τα μέσα και όχι το σκοπό της ασκήσεως. Μάταια καυχιόμαστε για νηστεία και αγρυπνία και ακτημοσύνη και ανάγνωση Γραφών, όταν δεν κατορθώσουμε την αγάπη προς το Θεό και τον πλησίον», αναφέρει ο Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος. Προς τον ηγούμενο Λεόντιο, Φιλοκαλία τ.1, σελ.114.

44 Ἀπὸ τὸ βιβλίο “Ἀνθολόγιο Συμβουλῶν Γέροντος Πορφυρίου”, στοhttp://www.porphyrios.net, Ιερόν Γυναικείον Ησυχαστήριον “Η Μεταμόρφωσις Του Σωτήρος”, Μετόχιον Μηλεσίου.

45 Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Πάθη και Αρετές», Γέροντος Παισίου Αγιορείτου, Λόγοι Ε΄, Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης.

πηγή

Η Εκκλησία θεραπεύει δεν τιμωρεί

Γράφει ο αρχιμ. Θεόφιλος Λεμοντζής
Η Εκκλησία ως «ιατρείο ψυχής» μπορεί να προσεγγίσει και να θεραπεύσει τους πλανεμένους αδελφούς.

Ο π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος, ο μακαριστός αυτός υπερασπιστής της πίστεως, διέκρινε ότι πολ­λές φορές η επέμβαση του εκκλησιαστικού και οικείου περιβάλλοντος των θυμάτων αποτελεί συνισταμένη πανικού, απόρριψης, αποκλεισμού...
λανθασμένης διάγνωσης και το βασικότερο, παντελούς άγνοιας του σεναρίου και της σκηνοθεσίας που μεθοδεύουν οι αιρέσεις με σκοπό να δελεάσουν και να εξασφαλίσει οπαδούς[4].

Η εκ των προτέρων κατ’ αρχάς αποδοχή του άλλου ως έχει, δηλαδή με τα ελαττώματά του, τις αδυναμίες του, την τυχόν εξωτερική του εμφάνιση κ.λ.π. είναι ένα σωστός τρόπος προσέγγισής του. Αγάπη, προς το απολωλός ή τον αδιάφορο θα πρέπει να εκδηλώνεται χωρίς υστεροβουλία. Αυτό που χρειάζεται είναι η περίθαλψη και η απεριόρι­στη αγάπη και κατανόηση. Πολύ σωστά η Εκκλησία μας έχει χαρακτηρισθεί ως ένα μεγάλο Νοσοκομείο όπου όλοι όσο βαριά άρρωστοι και εάν είναι μπορούν ν’ αποθεραπευτούν. Η Εκκλησία οικοδομείται με τη μετάδοση της άκτιστης και θεοποιού Χάριτος[5].

Ο αείμνηστος π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος μας επισημαίνει ξανά και ξανά ότι ο άξιος ποιμένας δεν τρέχει να αναζητήσει το χαμένο πρόβα­το με σκοπό να το δείρει. Κανένας σωστός ποιμένας δεν είναι τόσο σκληρός, ώστε να μη δείχνει έλεος. Γι’ αυτό χρειάζεται σύνεση, κατα­νόηση, αγάπη. Πρόκειται για σοβαρά ασθενείς, που δεν έχουν συναί­σθηση ότι πάσχουν, θεωρούν τον εαυτό τους γιατρό, ικανό να δώσει στον καθένα μας συνταγές θεραπείας[6].

Ο άνθρωπος αναζητεί αγάπη και ζεστασιά. Εάν δεν βιώνει αυτή του τη ανάγκη μέσα στα πλαίσια της εκκλησιαστικής ζωής σίγουρα θ’ ανα­ζητήσει να την γεμίσει κάπου αλλού.

Πολλοί συνάνθρωποί μας, λόγω προσωπικών, ψυχολογικών, οικογε­νειακών περιπετειών έχουν βιώσει στη ζωή τους το μαρτύριο της έλλει­ψης ζεστασιάς και αγάπης. Δεν έχουν κάποιο άνθρωπο δίπλα τους για να τους συμπαρασταθεί και να σταθεί δίπλα τους, για να καλύψει το κενό που πρέπει να πληρωθεί με αγάπη, φροντίδα, ζεστασιά και ενδια­φέρον.

Η επίγεια ζωή του ανθρώπου δεν είναι χαρές και γέλια αλλά κυρίως λύπες και πίκρες. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της απομάκρυνσης από το Θεό. (Γεν. 2.8,15-17,3.1-0). Ο άνθρωπος βιώνει τις συνέπειες της πτώ­σης του, της παρακοής στο θέλημα του Θεού. (Γεν. 3,7-13). Πολλές φορές η ζωή εκδιπλώνεται ενώπιον μας με τραγικό και δραματικό τρόπο. Προσωπικές αποτυχίες, οικογενειακές και κοινωνικές συγκρού­σεις, προσωπικά δράματα, ψυχολογικός κλονισμός, έρχονται να ταρά­ξουν την ύπαρξή μας. 

Ειδικά, ο θάνατος προσφιλών προσώπων κλονί­ζει τα θεμέλια του ψυχολογικού μας κόσμου, συγκλονίζει συθέμελα το ανθρώπινο είναι. Τα γεγονότα αυτά μας θέτουν ενώπιον των οριακών καταστάσεων που μπορεί να φτάσει η ύπαρξή μας. Βιώνοντας αυτές τις οριακές καταστάσεις, βιώνουμε τον προσωπικό μας Άδη, εκείνη την κατάσταση της απόλυτης μοναξιάς, βρισκόμαστε σε τραγικό αδιέξοδο. Σε αυτή την κατάσταση ο άνθρωπος έχει ανάγκη από ζεστασιά, συντροφιά, αγάπη, κατανόηση, ένα λόγο παρηγοριάς. 

Σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση ο άνθρωπος είναι ανοιχτός σε κάθε είδους πράξη αγάπης και φροντίδας και γίνεται ευάλωτος σε «επιθέσεις αγάπης» πολλών αιρετικών. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι κατά την κατάστα­ση απώλειας προσφιλών προσώπων ο άνθρωπος παρουσιάζει ανησυ­χίες, αγωνίζεται να μάθει την τύχη των αποθανόντων πλέον προσφι­λών του προσώπων, και ενδιαφέρεται να μάθει για τη θρησκευτική και μεταφυσική διάσταση της ανθρώπινης ζωής.

Σε αυτή τη στιγμή μπορεί να παρουσιαστούν αιρετικοί, όπως οι Μάρτυρες του Ιεχωβά και οι οποί­οι θα προθυμοποιηθούν να καλύψουν αυτό το μεταφυσικό κενό του υποψηφίου και βασανισμένου από τα χτυπήματα της ζωής προσήλυτου παρουσιάζοντας τις αφελείς τους διδασκαλίες περί ανάστασης των νεκρών και τη διδασκαλία τους περί της δευτέρας Παρουσίας του Κυρί­ου μας. Παράλληλα, με συνεχείς επισκέψεις αποκτούν μια προσωπική οικειότητα με το υποψήφιο θύμα και του δίδουν ζεστασιά και αγάπη, προσπαθώντας ν’ αναπληρώσουν το δυσαναπλήρωτο κενό στην ψυχή του. Ο υποψήφιος προσήλυτος τους εμπιστεύεται και η παρουσία του σε μια και περισσότερες συναθροίσεις των αιρετικών αυτών αποτελεί πια θέμα χρόνου.

Ο π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος μας παρουσιάζει ένα όπλο των αιρέ­σεων και ειδικά των Μαρτύρων του Ιεχωβά, και αυτό είναι ο λεγόμενος «βομβαρδισμός αγάπης». Η αγάπη όμως αυτή ερμηνευομένη από τους σκοπούς που υπηρετεί είναι υποκριτική, επίπλαστη χωρίς βάθος και έννοια. Είναι η «αγάπη» ενός προβατόσχημου λύκου απέναντι σε αγνό αμνό, το δέλεαρ της οργάνωσης για να προσελκύσει τους ανυποψία­στους ανθρώπους στις «φυλακές» της αίρεσης[4].

Η «αγάπη» των αιρετικών μοιάζει με την «αγάπη» που δείχνει ο κυνηγός προς το θήραμά του. Πλησιάζει το θήραμά του με «καλοσύνη», προσπαθεί να γίνει φίλος του, το πλησιάζει σιγά-σιγά, ώστε να μην καταλάβει τις εχθρικές του διαθέσεις, χρησιμοποιεί κινήσεις των χεριών του για να δείξει στο θήραμά του ότι το αγαπά και θέλει μόνο να το ταΐσει και όταν έρχεται σε μια ικανή απόσταση βολής, τότε εκτο­ξεύει τα βέλη του ή χρησιμοποιεί το μαχαίρι του για να το σφάξει και να επιφέρει το θάνατό του.

Αυτού του είδους «αγάπη» είναι «αγάπη των αδελφών στις συνα­θροίσεις» των αιρετικών. Αυτού του είδους η «αγάπη» εφαρμόζεται από τους περισσότερους αιρετικούς οι οποίοι πίσω από αυτή την επί­πλαστη και ουσιαστικά ανύπαρκτη αγάπη καλύπτουν τις πραγματικές διαθέσεις τους.

Ο άνθρωπος είναι ψυχή και σώμα. Είναι ένωση πνευματικού και υλι­κού στοιχείου. Στην ύπαρξή του ενώνεται ο πνευματικός και ο υλικός κόσμος. Είναι ένα όν μοναδικό και αξιοθαύμαστο. Ο Απόστολος Παύ­λος στην προς Εβραίους επιστολή μας παρουσιάζει με έντονο τρόπο αυτό το μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης όταν τον συγκρίνει με το νοητό κόσμο. (Εβρ. 2,7).

Ο Απόστολος Παύλος στο 13ο κεφάλαιο της Α' προς Κορινθίους επιστολή, μας παρουσιάζει την αληθινή έννοια της αγάπης. Η αγάπη είναι η υπέρτατη αρετή, το υπέρτατο πνευματικό απόκτημα, το χάρι­σμα μπροστά στο οποίο φανερώνεται όλος ο πλούτος της εν Χριστώ ζωής. (Α' Κορ. 13,1) Η αληθινή αγάπη έχει μακροθυμία, δεν κυριαρ­χείται από ζηλοφθονία, ανέχεται τα πάντα και υποχωρεί στα πάντα. (Α' Κορ. 13,4). Η αληθινή αγάπη δεν κρύπτει ιδιοτέλεια όπως των αιρετικών αλλά ανιδιοτέλεια. Πρέπει ν’ αγαπούμε «εν αγάπη ανυποκρίτω» (Β' Κορ. 6,6) διότι ο ίδιος ο Θεός «αγάπη εστίν» (Α' Ιωανν. 4,8)

Ο Απόστολος Παύλος γράφει στην Α' προς Κορινθίους επιστολή: «Τίς σκανδαλίζεται και ουκ εγώ πυρούμαι» (Α' Κορ. 11,29), συμμετέ­χοντας στα υπαρξιακά προβλήματα των Κορινθίων. Η κατανόηση του ανθρώπινου προβληματισμού βοηθά αυτόν που ασχολείται με την σωτηρία των ανθρώπων να συμμετάσχει ουσιαστικά στα προσωπικά προβλήματα του ποιμενόμενου. Η δική μας προσωπική συμμετοχή στα υπαρξιακά προβλήματα του ανθρώπου και η κοινωνία αγάπης που θα πρέπει να δημιουργήσουμε θα μας δώσει την δυνατότητα να οικοδομή­σουμε και να εντάξουμε ουσιαστικά τους ανθρώπους στην ποίμνη του Χριστού.

Η Εκκλησία αγαπά τον άνθρωπο όχι διότι επιθυμεί να το κάνει πειθήνιο όργανό της αλλά διότι έτσι εκφράζει τη φύση και την απο­στολή της, αγαπά τον άνθρωπο όχι διότι επιθυμεί να τον εξουσιάζει αλλά διότι ακολουθεί πιστά το λόγο του Κυρίου (Ιωάν), η Εκκλησία δεν αγαπά μόνο όσους ανήκουν σε αυτήν αλλά ολόκληρο τον κόσμο, αυτούς που την αγαπούν και αυτούς που την υπηρετούν και αυτούς που την εχθρεύονται. Είναι η ολοκληρωτική έκφραση της αγάπης.

[4] π. Αντωνίου Αλεβιζόπουλου. ο.π.. σελ. 13.
[5] Αρχ. Χριστόφορου Τσιάκα. Η Ορθόδοξος Εκκλησία έναντι των αιρέσεων και της παρα&ρησκείας. Μια σύγχρονη απειλή για την Ορθόδοξη πίστη και τον πολιτι­σμό μας. Λεμεσός 1993. σελ. 29.
[6] π. Αντωνίου Αλεβιζόπουλου, ο.ττ., σελ. 242.
[4] π. Αντωνίου Αλεβιζόπουλου, ο.π., σελ. 14.
το είδαμε εδώ

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟΥΣ ΔΗΘΕΝ ΦΩΤΙΣΜΕΝΟΥΣ, ΤΟΥΣ ΠΛΑΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΨΕΥΔΟΠΡΟΦΗΤΕΣ

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟΥΣ ΔΗΘΕΝ ΦΩΤΙΣΜΕΝΟΥΣ,

ΤΟΥΣ ΠΛΑΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΨΕΥΔΟΠΡΟΦΗΤΕΣ

Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή

Αρχιερατικού Επιτρόπου Καμπανίας 

   Προσοχή στους λεγόμενους «φωτισμένους» και τις λεγόμενες «φωτισμένες». Είναι άμεση ανάγκη να διαφωτιστεί ο Ορθόδοξος Ελληνικός λαός για μία από τις χειρότερες πλάνες: για τους «φωτισμένους». Οι άλλοι αιρετικοί είναι λίγοι εν συγκρίσει με τους «φωτισμένους». Οι άλλοι αιρετικοί βρίσκονται έξω από τους ναούς μας, οι «φωτισμένοι», μπαίνουν μέσα στους ναούς μας, παριστάνουν τους καλούς ορθόδοξους χριστιανούς και τελούν θρησκευτικά πράγματα. Πρόκειται για την πιο επικίνδυνη πλάνη.

Ποιοι είναι και πού ανήκουν;

Είναι οραματιστές και οραματίστριες. Λένε, πως βλέπουν την Παναγία και τους Αγίους, πως κουβεντιάζουν μαζί τους, πως έχουν ουράνιες οπτασίες, πως προφητεύουν πως ανεβοκατεβαίνουν στον παράδεισο.

Πως είναι χαρισματούχοι σωτήρες, μιλούν για Χριστό, για τον Αντίχριστο, εμπαίζουν τα ιερά χριστιανικά σύμβολα, ωρύονται από ραδιόφωνα και τηλεοράσεις, τρομοκρατούν τον κόσμο, αναφέρονται στο πατρώον ημερολόγιο και εν τούτοις δεν ανήκουν πουθενά, και τόσα άλλα γελοία και πλανευτικά. Πολλοί εξ αυτών ανήκουν σε διάφορες παραφυάδες, που η κάθε μία έχει κάποιον αρχηγό. Συνήθως ο αρχηγός είναι κάποια γυναίκα. Αναφέρουμε δύο από τις γνωστότερες γυναίκες, που τις πίστεψε πολύς λαός για αγίες, ενώ είναι ενεργούμενα του σατανά. Η μια είναι η λεγόμενη «αγία του Αιγάλεω» ή «Αγία Αθανασία». Πρόκειται για την Αθανασία Κρικέτου, που έκανε χρυσές δουλειές, ανοίγοντας τα στήθη της και λέγοντας πως πάνω σε αυτά η Παναγία γράφει τα μηνύματα της προς τον κόσμο. Η Ιερά Σύνοδος την έχει καταδικάσει. Μα κόσμος πολύς πλανιέται, νομίζοντας πως αληθινά η πλανεύτρα Κρικέτου συνομιλεί με την Παναγία. Κι έχουν χαρίσει στην Κρικέτου τεράστιες περιουσίες και την ακολουθούν τυφλά και αφοσιώνονται κοντά της.

Η άλλη πλανεύτρα, είναι κάποια μακαρίτισσα μεγαλοκυρία της Αθήνας, ονόματιΚωνσταντίνα Ζολώτα. Ήταν αγράμματη και αθεολόγητη, αλλά είχε πολλά λεφτά. Και νόμισε πως με τα πολλά λεφτά της θα φτιάξει καινούρια θρησκεία. Και το κατόρθωσε! Πώς; Με ψευτοοράματα και ψευτοαποκαλύψεις.

Μα θα πείτε, είναι δυνατόν, αφού κάνουν τόσα θεωτικά πράγματα, νάχουν το σατανά εμπνευστή και καθοδηγητή; Ναι είναι δυνατόν! Ο σατανάς είναι «ο πλανών την οικουμένην» (Αποκ. 12,9). Χρησιμοποιεί πολλούς τρόπους, για να πλανέψει τους ανθρώπους και να τους απομακρύνει από την ηθική ζωή και την αλήθεια. Ο πιο αποτελεσματικός του τρόπος ξέρετε ποιος είναι; Είναι το καμουφλάρισμα. Αν έρθει με κέρατα και ουρά, τίποτε δεν θα πετύχει. Όλοι θα πάρουν δρόμο., Αν λέει λόγια βλάσφημα και ασχημονεί, πάλι τίποτα δεν κατορθώνει. Οι χριστιανοί θα αποστρέψουν το πρόσωπό τους. Αν όμως φορέσει τη μάσκα του αγγέλου κι εμφανιστεί σαν άγγελος, αν βάλει στη γλώσσα του μέλι και λέει θρησκευτικά γλυκόλογα, τότε κάνει χρυσές δουλειές.

Και το ότι ο Σατανάς μετασχηματίζεται σε άγγελο φωτός, αυτό τονίζεται πολλές φορές στην Αγία Γραφή. Ο Απόστολος Παύλος, μιλώντας για τους ψευδαποστόλους, λέγει: «Οι γαρ τοιούτοι ψευδαπόστολοι, εργάται δόλιοι, μετασχηματιζόμενοι εις αποστόλους Χριστού. Και ου θαυμαστόν. Αυτός γαρ ο σατανάς μετασχηματίζεται εις άγγελον φωτός. Ου μέγα ουν ει και οι διάκονοι αυτού μετασχηματίζονται ως διάκονοι δικαιοσύνης». (Β Κορ. 13-15). Αν ο διάβολος μετασχηματίζεται σε άγγελο φωτός, δεν είναι παράδοξο το ότι και τα όργανά του μετασχηματίζονται σε «διακόνους δικαιοσύνης». Άνθρωποι καλοί και ενάρετοι φαίνονται οι «φωτισμένοι». Όμως είναι εκούσια ή ακούσια όργανα του σατανά.

Το ότι θα εμφανιστούν τέτοιοι άνθρωποι, που θα μιλάνε για το Χριστό και την Παναγία, κι όμως δεν θα είναι του Χριστού και της Εκκλησίας, το προφήτευσε ο ίδιος ο Χριστός. «Βλέπετε μη τις υμάς πλανήση. Πολλοί γαρ ελεύσονται επί τω ονόματί μου λέγοντες, εγώ ειμί ο Χριστός, και πολλούς πλανήσουσι» (Ματθ. 24, 4-5). Σε άλλη περίπτωση, στην επί του «Όρους ομιλία, εφιστά την προσοχή μας ο Κύριος από αυτούς, που μάλιστα τους ονομάζει λύκους με πρόβεια προβάτου. «Προσέχετε από των ψευδοπροφητών, οίτινες έρχονται προς υμάς εν ενδύμασι προβάτων, έσωθεν δε εισί λύκοι άρπαγες» (Ματθ. 7,15).

Οι εμφανίσεις τέτοιων απατεώνων του πνεύματος είναι ένα σημείο των καιρών. Το προφήτευσε ο Κύριός μας: «Εγερθήσονται γαρ ψευδόχριστοι και ψευδοπροφήται και δώσουσι σημεία και τέρατα προς το αποπλανάν, ει δυνατόν, και τους εκλεκτούς»(Μάρκ. 13,22). Οι «φωτισμένοι» πλανούν και εκλεκτούς, καλές γυναίκες και μερικούς καλούς άνδρες. Και μάλιστα με «τέρατα και σημεία», με οράματα, αποκαλύψεις και θαύματα, που όμως είναι ψευτοοράμτα, ψευτοαποκαλύψεις και ψευτοθαύματα.

Μην ξεχνάμε, πως εκτός από τους αγίους υπάρχουν και οι ψευτοάγιοι. Εκτός από τους διδασκάλους του Ευαγγελίου υπάρχουν και οι «ψευτοδιδάσκαλοι». Εκτός από τους αληθινούς προφήτες υπάρχουν και οι ψευοοπροφήται . Εκτός από τους κήρυκας του Χριστού υπάρχουν και οι «ψευδόχριστοι».

Πως θα τους καταλαβαίνουμε;

Εύλογο το ερώτημά σας. Και πώς θα τους διακρίνουμε τους αγύρτες αυτούς; Πως θα καταλαβαίνουμε, ότι αποτελούν σατανική αίρεση, μια που εμφανίζονται σεμνοί, μαντηλοφορούσες, κάνουν αγιασμούς και ευχέλαια και συνιστούν εξομολόγηση και θεία Κοινωνία; Πώς; Με δύο τρόπους. Από το περιεχόμενο της διδασκαλίας τους και από τη γνώμη της Επισήμου Εκκλησίας γι αυτούς.

1. Τί λένε; Τι διδάσκουν; Ισχυρίζονται, πως παίρνουν μαθήματα από την Παναγία και εντολές από την Παναγία. Λένε λόγια γεμάτα ασυναρτησίες, αγραμματοσύνες, ασυνταξίες, παραφροσύνες, και προ παντός λένε αιρετικά και βλάσφημα λόγια. Το να λέει κάποιος λαθεμένα πράγματα, αυτό είναι δικαιολογημένο. Αλλά το να ισχυρίζεται, πως τα λαθεμένα αυτά τα λέει η Παναγία και ο Χριστός και ο Θεός Πατέρας, αυτό είναι βλασφημία.

2. Δεν υποτάσσονται στην Εκκλησία. Μπορεί να πηγαίνουν στις εκκλησίες, να βρίσκουν παπάδες, που τους κάνουν ευχέλαια και λειτουργίες. Μα στη γνώμη της Εκκλησίας δεν υπακούουν. Τον Επίσκοπο του τόπου, που με πόνο τους λέγει ότι είναι πλάνη αυτά που πιστεύουν και κάνουν, δεν τον ακούνε.

Τι πρέπει να γίνει;

Η Εκκλησία βλέποντας πολλά παιδιά της παγιδευμένα στην τόσο καλοστημένη παγίδα του σατανά, κάνει το παν για τη σωτηρία των παιδιών της. Συγκεκριμένα:

1. Καλεί τους «φωτισμένους» και τις «φωτισμένες» σε μετάνοια, να εξομολογηθούν την πλάνη τους. Η αγάπη του Θεού και της Εκκλησίας όλους τους δέχεται.

2. Ειδοποιεί ότι σε περίπτωση πεισμόνου αρνήσεως δεν έχουν οι «φωτισμένοι» ψευδοπροφήτες δικαίωμα να μετέχουν στα Μυστήρια της Εκκλησίας, την οποία δεν ακούνε. Πρόκειται για σατανοπληξία, και δεν είναι δυνατόν να μεταδίδονται τα Άχραντα Μυστήρια και οι Αγιαστικές πράξεις της Εκκλησίας σε σατανόπληκτους. Οι ευλαβείς κληρικοί μας με αγάπη καλούν τους τυχόν «φωτισμένους» της περιφερείας τους. Με αγάπη και πειστικά λόγια τους διαφωτίζουν και τους καλούν σε μετάνοια. Εφ' όσον συνεχίσουν το σατανικό τους έργο και εμμένουν στις πλανεμένες αντιλήψεις τους και ταυτίζουν την Παναγία με τον ... σατανά, δεν θα τους κοινωνούν.

Η Ορθοδοξία όπως έχουμε ξανατονίσει, είναι τέλεια. Δεν επιδέχεται ούτε αφαιρέσεις ούτε προσθέσεις. Το Ευαγγέλιο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού δεν έχει ανάγκη από τα συμπληρώματα των σατανικών αποκαλύψεων των «φωτισμένων» ψευδοπροφητών και απατεώνων. Μέσα στην Εκκλησία υπάρχει και το γάργαρο νερό. Φτάνει για όλους. Γιατί να τρέχετε σε θολά και ύποπτα νερά; Κοντά στην Εκκλησία θα βρούμε ό,τι η ψυχή μας λαχταρά. Και προ παντός τη βεβαιότητα, ότι βρισκόμαστε στο δρόμο της σωτηρίας.

Από το εξαιρετικό βιβλίο «ΕΓΩ ΔΕ ΛΕΓΩ ΥΜΙΝ» ΚΥΡΙΑΚΟΔΡΟΜΙΟ-ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ-ΟΜΙΛΙΕΣ

Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή

Για παραγγελίες στα τηλέφωνα:

2310.525220 - 6977510787

Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ "ΕΛΛΗ ΝΑ ΕΝΑ ΜΗΛΟ"

πηγή

ΑΜΒΛΩΣΕΙΣ ΜΙΑ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ* Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή

ΑΜΒΛΩΣΕΙΣ

ΜΙΑ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ*

 Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή

Αρχιερατικού Επιτρόπου Καμπανίας 

    Οάνθρωπος δεν γίνεται άνθρωπος σε κάποια συγκεκριμένη στιγμή της ζωής του, αλλά είναι άνθρωπος σε κάθε φάση της αναπτύξεως του από τη στιγμή της συλλήψεως. Βέβαια το έμβρυο δεν είναι τέλειος άνθρωπος. Αυτό όμως μπορεί να λεχθεί και για το αρτιγέννητο βρέφος. Οι διάφοροι χρονικοί προσδιορισμοί που καθορίζονται για το θεμιτό των εκτρώσεων είναι αυθαίρετοι και δεν έχουν αγαθή προέλευση. Για την Εκκλησία ο άνθρωπος από τη στιγμή της συλλήψεώς του εισέρχεται στην προοπτική της αιωνιότητος. Αποτελεί ανεπανάληπτη και ανεκτίμη­τη ύπαρξη, που καλείται να ομοιωθεί προς τον δημιουργό της⁶⁶.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία βλέπει με σεβασμό όλη την ιστορία του προ­σώπου από τη στιγμή της γονιμοποίησής του, μέχρι την πορεία του προς το «έσχατον» του κόσμου τούτου, την αιωνιότητα. Το έμβρυο δεν ανήκει απλά στο ανθρώπινο είδος -αυτό είναι άνθρωπος-, αλλά έχει συγκεκριμένα φυσικά ιδιώματα και χαρακτηριστικά που του δίνουν ταυτότητα, το διακρίνουν και το διαφοροποιούν από κάθε άλλο ανθρώπινο έμβρυο και αυτό για τον άνθρωπο είναι πρόσωπο. Ο κάθε άνθρωπος είναι ανεπανάληπτος, και η διαφοροποίησή του από τους άλλους αρχίζει από τη στιγμή της σύλληψής του, οπότε αποκτά ανθρώπινη φύση, οντότητα, ταυτότητα και δυνατότητα, ανεξάρτητα από τις αλλαγές που μπορεί να υποστεί στο μέλλον⁶⁷.

Ηψυχήτου ανθρώπου υπάρχει από την στιγμή που υπάρχει και το σώμα του, από την αρχή της σύλληψής του. Για τον λόγο αυτό, όταν οιΠατέρεςτοποθετούνται απαγορευτικά απέναντι στην άμβλωση δεν εξετάζουν σε ποιό στάδιο ανάπτυξης βρίσκεται το έμβρυο. Υποστηρί­ζουν ότι η έκτρωση του εμβρύου θεωρείται φόνος σε οποιοδήποτε στά­διο ανάπτυξης⁶⁸.

Τοέμβρυοέχει και αρχή και προοπτική ανθρώπινη. Τα κύτταρα του, το γενετικό του υλικό, η μορφολογία και η φυσιολογία του είναι όλα ανθρώπινα. Και η δυνατότητά του ν' αναπτυχθεί σε τέλειο άνθρωπο μόνον, και σε τίποτε άλλο, επισφραγίζει την ανθρωπινή του οντότητα. Γι' αυτό και η παρεμπόδιση της εξέλιξής του δεν αποτελεί διακοπή μιας απλής βιολογικής διαδικασίας, της κύησις, αλλά κατα­στροφή μιας ανθρώπινης ζωής με αιώνια προοπτική. Το έμβρυο είναι πιο πολύ αυτό που θα γίνει, απ' αυτό που φαίνεται πως είναι. Στα πάντα του είναι άνθρωπος⁶⁹.

Η άποψη που συχνά υποστηρίζεται, ότιη γυναίκα έχει το δικαίωμα ν' αποφασίζειμόνη για το σώμα της και για το έμβρυο της μήτρας της, είναι όχι μόνο ηθικά, αλλά και κοινωνικά και λογικά απαράδεκτη. Και πριν απ' όλα το έμβρυο δεν προέρχεται μόνο από την γυναίκα αλλά και από τον άνδρα που συνέβαλε στη γένεσή του. Ακόμα το έμβρυο δεν ανήκει μήτε στην γυναίκα μήτε στον άνδρα που συνέβαλαν στη δημι­ουργία του, αλλά αποτελεί ξεχωριστή ζωντανή ύπαρξη. Η ύπαρξη αυτή αδικείται κατάφωρα όταν καταστρέφεται από τους ιδίους τους γονείς, και ειδικότερα από τη μητέρα που το φέρει προσωρινά. Τέλος δεν είναι λογικό να χαρακτηρίζεται ως ανθρώπινο δικαίωμα κάτι, το οποίο συνεπάγεται τη στέρηση του δικαιώματος ζωής κάποιας ανθρώ­πινης ύπαρξης που άρχισε ήδη να διαμορφώνεται. Η αδυναμία του εμβρύου να υπερασπιστεί τον εαυτό του δεν νομιμοποιεί ασφαλώς την καταστροφή του⁷⁰.

Οι διάφοροι κοινωνικοί, οικονομικοί, ψυχολογικοί και άλλοι λόγοι,που προβάλλονται για τη διακοπή της κυήσεως, όσο σοβαροί κι αν είναι, δεν μπορούν να θεωρηθούν ηθικώς επαρκείς. Εδώ εντάσσονται και οι προληπτικοί λόγοι, που ανακύπτουν με την εφαρμογή του προ­γεννητικού ελέγχου. Η διαπίστωση κάποιας ασθένειας ή κάποιου συν­δρόμου δεν δικαιολογεί την διακοπή της κυήσεως. Η διακοπή της κυή­σεως είναι διακοπή της ζωής. Γι' αυτό η Εκκλησία αντιμετώπιζε εξαρ­χής τις περιπτώσεις των εκτρώσεων ή των αμβλώσεων ως περιπτώσεις φόνων, και σε συνεργία σε έκτρωση ή άμβλωση ως συνεργία σεφόνο⁷¹.

Η περιφρόνηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, που αρχίζει με την καταστροφή ή την εμπορία της αγέννητης ζωής στα επιστημονικά εργαστήρια και το μητρικό σώμα, ανοίγει το δρόμο και για άλλες μορ­φές θανατώσεων. Όταν ο Θεός και η φυσική τάξη αντικαθίστανται από τον άνθρωπο και την ανθρώπινη αυθαιρεσία, όλα αυτά, αν δεν είναι αναπόφευκτα, γίνονται λογικά και επιτρεπτά.Οι αγέννητοι άνθρωποι δεν μπορούν να οργανωθούν και να υποστηρίξουν τα δικαι­ώματά τους. Το ίδιο άλλωστε ισχύει ως ένα βαθμό και για τους κατα­πιεσμένους ή τους αδυνάτους. Αυτά όμως δεν νομιμοποιούν τους γεν­νήτορες ή τους ισχυρούς να προβαίνουν στην καταστροφή, την εμπορία ή την κακοποίησή τους⁷².

Οι σύγχρονες επιστημονικές ανακαλύψεις διαψεύδουν τους ισχυρι­σμούς των υποστηρικτών των αμβλώσεων ότι το έμβρυο πριν τη γέννη­ση του δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως άνθρωπος. Πρόσφατα Κανα­δοί επιστήμονες ανακοίνωσαν τ' αποτελέσματα μιας έρευνας η οποία δείχνει ότι τα βρέφη μπορούν να διακρίνουν τη φωνή της μητέρας τους από άλλες φωνέςπριν καν γεννηθούν. Σε άλλη έρευνα που πραγματο­ποίησαν βρετανοί επιστήμονες ανακάλυψαν έκπληκτοι ότι τα μωρά μπορούν να θυμούνται συγκεκριμένα μουσικά κομμάτια που άκουσαν ενώ βρισκόταν στην κοιλιά της μητέρας τους, ακόμη και ένα χρόνο μετά τη γέννησή τους. Αν και η ικανότητα των βρεφών να συγκρατούν πληροφορίες στη μνήμη τους κατά την κύηση ήταν γνωστή από παλαιότερες έρευνες, οι επιστήμονες θεωρούσαν ως τώρα ότι οι αναμνήσεις αυτές δεν διατηρούνται περισσότερο από ένα μήνα μετά τη γέννηση⁷³.

Πολλές φορές ακούμε στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας κάποια περιστατικά τα οποία μας ανατριχιάζουν, μας εξοργίζουν, μας θλί­βουν. Ακούμε και βλέπουμε γεγονότα τα οποία δεν αρμόζουν σε ανθρώ­πους. Κάποιες άγαμες μητέρες αμέσως μετά τη γέννηση του παιδιού τους συμβαίνει να το δολοφονούν χωρίς να αναγνωρίζουν λίγο οίκτο και συμπόνια για το παιδί τους. Όλοι καταδικάζουν, και ορθά πράτ­τουν, αυτό το επαίσχυντο και τρομερό γεγονός. Όμως δεν πράττουν το ίδιο για τις αμβλώσεις αφού και αυτό το γεγονός είναι το ίδιο κατα­κριτέο και επαίσχυντο. Είναι δολοφονία. Αυτή η στάση εκφράζει τα έσχατα όρια της υποκρισίας καιαυτοειδωλοποίησηςτηςκοινωνίας.

Οι απειλές κατά της ανθρώπινης ζωής στην εποχή μας πολλαπλα­σιάσθηκαν και εντάθηκαν. Το φαινόμενο αυτό προκάλεσε ευαισθησίες στο παρελθόν. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι οι κινητοποιήσεις και αντιδράσεις που πραγματοποιούνται για την προστασία της ζωής δεν στηρίζονται συνήθως στην καθολική θεώρησή της. Ακόμα και η λεγο­μένη «ποιότητα ζωής» κατανοείται μυωπικά και ανεξάρτητα από την πνευματική φύση και προοπτική του ανθρώπου. Η θεώρηση όμως αυτή της ζωής, δεν είναι χριστιανική, μήτε ανθρώπινη. Ο Χριστιανός, αλλά και κάθε άνθρωπος, μπορεί να χρειαστεί κάποτε να θυσιάσει τη ζωή του για την πίστη ή για την τιμή του. Αυτό σημαίνει ότι η αξία του δεν περιορίζεται στη βιολογική του παρουσία. Βρίσκεται στην προσωπικό­τητα του, που υπερβάλλει οποιαδήποτε φυσική ή βιολογική έννοια⁷⁴.

Το ενδιαφέρον της θεολογίας δεν επικεντρώνεται απλώς μέσα στα φθαρτά πλαίσια της βιολογικής του ζωής, αλλά στον εσχατολογικό της προορισμό. Ο προορισμός του ανθρώπου εξ άκρας συλλήψεως είναι να φτάσει στο καθ' ομοίωσιν, να γίνει ένας κατά χάριν Θεός. Η πράξη της δημιουργίας του κόσμου δεν περιλάμβανε το θάνατο, διότι ο Θεός δεν πράττει το κακό. Ο Θεός είναι η Ζωή και Αυτός ο οποίος δίνει τη ζωή στον κόσμο. Αυτός ο οποίος δίνει την ύπαρξη στα όντα. Άλλωστε το λυτρωτικό έργο του Χριστού κορυφώνεται στην πράξη μετάδοσης ζωής. (Ιωάν. 11,26). Ο θάνατος εμφανίστηκε ως παρασιτική δύναμη εξαιτίας της απομάκρυνσης του ανθρώπου από το Θεό που είναι η Ζωή. Ο Θεός είναι η Ζωή και η απομάκρυνση από το Θεό σημαίνει θάνατο. «Δια της αμαρτίας ο θάνατος εισήλθε στον κόσμο», αναφέρει ο Απόστολος Παύλος. (Ρωμ. 5,12). Ο «Θεός θάνατον ουκ εποίησεν» (Σοφ. Σολ. 1,13) και όποιος θανατώνει ένα συνάνθρωπό του, αντι­στρατεύεται στο θέλημα του Θεού, καθυβρίζει το έργο της δημιουργίας του Θεού.Αυτό το πράγμα, γίνεται με τις αμβλώσεις.

Για την Εκκλησία η αρχή της ανθρώπινης ζωής, ξεκινά από την στιγμή της σύλληψης. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από την εορτολογική της παράδοση. Παρατηρεί κανείς ότι εορτάζεται πανηγυ­ρικά η θαυματουργική σύλληψη των προσώπων που αποτελούν σημα­ντικά και κύρια πρόσωπα στο γεγονός της σωτηρίας μας όπως είναι η Θεοτόκος Μαρία και ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος. Στις 9 Δεκεμβρίου εορτάζεται η «Σύλληψις της Θεοτόκου» (εορτή της Αγίας Άννης, μητέ­ρας της Θεοτόκου). Το Μηνολόγιο της ημέρας εκθέτει τα εορταζόμενα γεγονότα: προς τον Ιωακείμ και την Άννα, ο Θεός προεμήνυσε την σύλληψιν της αγόνου και στείρας, «ίνα βεβαίωση της Παρθένου την γέννησιν. Όθεν συνελήφθη η αγία Παρθένος... εξ' επαγγελίας μέν, εξ' ανδρός δε συνάφειας». Από το εορτολογικό περιεχόμενο αντιλαμβανό­μεθα ότι η βαρύτητα ευρίσκεται στο γεγονός, το οποίο θα επακολου­θήσει και στο οποίο εισάγει η Σύλληψη. Δηλαδή, στην γέννηση της Παρθένου⁷⁵.

Ο ΙερομόναχοςΙωάννηςδιηγείται τα προ της συλλήψεως της Θεοτό­κου: Ο Ιωακείμ, πατέρας της Θεοτόκου, ήταν εξαιρετικά πλούσιος, αλλά άτεκνος. Λόγω της ατεκνίας του απεφάσισε να προσφέρει διπλό δώρα στο ναό, θέλοντας τοιουτοτρόπως να συμβάλει στην ανακούφιση των πτωχότερων εκ του λαού, και να ικετεύσει το Θεό υπέρ της απο­κτήσεως τέκνου. Παρόλη την καλή του διάθεση, όμως, ο Ιωακείμ απο­πέμπεταιαπότους ιερείς του ναού με λόγους σκληρούς εξαιτίας την ατεκνίας του. Κατόπιν τούτου, ο Ιωακείμ παραγίνεται μετά θλίψεως εις το όρος ικετεύων τον Θεόν ειλικρινώς, ενώ το ίδιο πράττει και η Άννα στην οικία της. Στο σημείο αυτό αναφέρεται ότι η απουσία του Ιωακείμ στο βουνό για να προσευχηθεί εγένετο εν αγνοία της Άννας, με αποτέλεσμα εκείνη να αισθανθεί εξαιρετική ανησυχία για το σύζυ­γο της και να αρχίσει το θρήνο, νομίζοντας προφανώς ότι ο Ιωακείμ είχε χαθεί κατόπιν της αποπομπής του από το ναό.

Υπό της συνθήκες αυτές η προσευχή τηςΆνναςεντείνεται εξαιρε­τικά. Εξέρχεται της οικίας της και παραμένει στον κήπο της, εκεί όπου αναπαυόταν πάντοτε από τις θλίψεις της. Εκεί, όμως, λαμβάνει και το μήνυμα του αγγέλου ότι, ο Θεός εισάκουσε την προσευχή της και ότι θα συλλάβει τέκνον, το δε σπέρμα της λαληθήσεται εν όλη τη οικουμέ­νη. Μετά από την εξαγγελία αυτή, η εμφάνιση του αγγέλου είναι πλέον κοινή για τον Ιωακείμ και την Άννα, έστω και εάν ευρίσκονται σε διαφορετικό τόπο. Το χαρμόσυνο μήνυμα διακηρύσσεται και στους δύο: «Θαρσείτε, χαίρετε και αγαλλιάσθε. Ήγγικεν γάρ ο καιρός ο υπό του προφήτου κηρυττόμενος, εκ Βηθλεέμ και γης Ιούδα τον μέγαν ποι­μένα εξελεύσεσθαι, και ου μόνον τον Ισραήλ ποιμαίνειν, αλλά και πάντα τα έθνη»⁷⁶.

ΟΕυαγγελιστής Λουκάςμας αφηγείται το γεγονός της προαναγγε­λίας της γεννήσεως του αγ. Ιωάννου του Προδρόμου από τον αρχάγ­γελο Γαβριήλ στον πατέρα του Προδρόμου τον Ζαχαρία. Κατά την στιγμή της προσφοράς του θυμιάματος από τον Ζαχαρία ο οποίος ήταν ιερέας, εμφανίστηκε ο Γαβριήλ και του διεμήνυσε ότι ο Θεός εισάκουσε τις προσευχές του καθώς και της συζύγου του Ελισσάβετ, και θα απο­κτήσουν έναν υιό που θα τον ονομάσουν Ιωάννη. Πράγματι, μερικές μέρες αργότερα η Ελισσάβετ έμεινε έγκυος. (Λουκ. 1, 5-25).

Ο ίδιος Ευαγγελιστής μας περιγράφει το μέγα γεγονός τουΕυαγ­γελισμούτης Θεοτόκου, δηλαδή της ασπόρου συλλήψεως του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, λέγοντας: Παρουσιάστηκε σ' αυτήν ο άγγελος και της είπε: «Χαίρε εσύ, προικισμένη με τη χάρη του Θεού, ο Κύριος είναι μαζί σου. Ευλογημένη απ' το Θεό είσαι εσύ, περισσότερο απ' όλες τις γυναίκες». Εκείνη μόλις τον είδε ταράχτηκε με τα λόγια του και προσπαθούσε να εξηγήσει τι σήμαινε ο χαιρετισμός αυτός. Ο άγγελος τότε της είπε: «Μη φοβάσαι Μαριάμ, ο Θεός σου έδωσε τη χάρη του, θα μείνεις έγκυος, θα γεννήσεις γιό και θα τον ονομάσεις Ιησού. Αυτός θα γίνει μέγας και θα ονομαστεί Υιός του Υψίστου. Σ' αυτόν θα δώσει ο Κύριος ο Θεός το θρόνο του Δαβίδ, του προπάτορά του. Θα βασιλέ­ψει για πάντα στους απογόνους του Ιακώβ και η Βασιλεία του δεν θα έχει τέλος». Η Μαριάμ τότε ρώτησε τον άγγελο: «Πώς θα μου συμβεί αυτό, αφού δεν έχω συζυγικές σχέσεις με άντρα; Και ο άγγελος της απάντησε: «Το Άγιο Πνεύμα θα έρθει επάνω σου και η δύναμη του Θεού θα σε καλύψει, γι' αυτό και το άγιο παιδί που θα γεννήσεις θα ονομαστεί Υιός Θεού» (Λουκ. 1, 28-35).

Τιμούμε και υμνούμε το γεγονός του ευαγγελισμού της Θεοτόκου, διότι τότε «Δύναμις του Υψίστου επεσκίασε τότε προς σύλληψιν τη απειρογάμω και την εύκαρπον ταύτης νηδύν ως αγρόν υπέδειξεν ηδύν άπασι τοις θέλουσι θερίζειν σωτηρίαν» και ο τέλειος Θεός έγινε τέλει­ος άνθρωπος.

ΟΕυαγγελιστής Λουκάςμας αναφέρει το γεγονός ότι μετά τον ευαγγελισμό της, η Θεοτόκος «σηκώθηκε και πήγε γρήγορα σε κάποια πόλη της ορεινής Ιουδαίας, μπήκε στο σπίτι του Ζαχαρία και χαιρέτησε την Ελισσάβετ. Μόλις εκείνη άκουσε το χαιρετισμό της Μαρίας, το βρέφος που ήταν στα σπλάγχνα της σκίρτησε. Η Ελισσά­βετ πλημύρισε με το Άγιο Πνεύμα και φώναξε με δυνατή φωνή: «Ευλο­γημένη απ' το Θεό είσαι εσύ, περισσότερο από όλες τις γυναίκες, ευλο­γημένο και το παιδί που έχεις στα σπλάχνα σου. Αλλά πώς μου έγινε αυτή η τιμή να με επισκεφτεί η μητέρα του Κυρίου μου; Γιατί μόλις έφτασε στ'αυτιά μου η φωνή του χαιρετισμού σου, εσκίρτησε από αγαλλίαση το παιδί στα σπλάχνα μου. Χαρά σ' αυτήν που πίστεψε ότι θα εκπληρωθούν τα λόγια που της είπε ο Κύριος» (Λουκ. 1, 39-45).

Το έμβρυοΙησούςαναγνωρίζεται από το έμβρυοΠρόδρομοςδια σκιρτήματος τη στιγμή που ο Ιωσήφ ο μνήστωρ δεν καταλαβαίνει τι συμβαίνει, το βρέφος Χριστός αναγνωρίζεται ως Θεός από τους ποιμέ­νες και τους μάγους μόνον. Όπως ο Κύριος, έστω και αν δεν αναγνω­ρίζεται άμεσα, είναι ο τέλειος Ιησούς, κατά τις πρώτες στιγμές της εμβρυϊκής και βρεφικής υπάρξεως του - «εν ταις ημέραις ταύταις» (Λουκ. 1,39), έτσι και κάθε έμβρυο, και των πρώτων ακόμη ημερών, έχει στη μέγιστη ταπείνωση του το πλήρωμα της ψυχοσωματικής του ταυ­τότητας⁷⁷.

Η αρχή της βιολογικής ζωής δεν μπορεί να αποχωριστεί από την αρχή της πνευματικής ζωής. Αυτό φανερώνεται και από την σκηνή της συνάντησης της Θεοτόκου με τηνΕλισσάβετ, αλλά και από όλες τις ιερές εορτές της Εκκλησίας μας που προαναφέραμε. Οι ιερές αυτές εορτές φανερώνουν τον αμέτρητο σεβασμό της Εκκλησίας απέναντι στον άνθρωπο κατά την έναρξη της ζωής του και μας επισημαίνει ότι το ανθρώπινο πρόσωπο είναι ιερό από τη στιγμή της συλλήψεως. Ανά­λογες αναφορές στα κείμενα τηςΠαλαιάς Διαθήκηςκαταδεικνύουν το γεγονός ότι η εμβρυϊκή κατάσταση αποτελεί φάση της ανθρώπινης εξέ­λιξης κατά την οποία η χάρις του Θεού επενεργεί επί του ανθρώπου. Έτσι και στο βιβλίο των ψαλμών, αλλά και στην προφητική γραμμα­τολογία, συναντούμε σαφείς διατυπώσεις που επιβεβαιώνουν το γεγο­νός ότιη χάρις του Θεού ενεργείται και η βούληση του εκφράζεται από την περίοδο της κυοφορίας.Το έμβρυο δεν είναι ένα απλό άθροισμα κυττάρων ή συνδυασμός οργάνων ή πολύ περισσότερο άψυχος ιστός του μητρικού σώματος, αλλά αποτελείπρόσωποστο οποίο, όπως και σε κάθε άλλον άνθρωπο, η χάρις του Θεού και ενεργεί ανεμπόδιστα και μπορεί να εκδηλωθεί ελεύθερα. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Ησαΐας ομολογεί ότι απέκτησε ο ίδιος τέλειο πρόσωπο με όνομα από τα σπλάγχνα της μητέρας του: «Κύριοςεκ κοιλίας μητρός μου εκάλεσεν το όνομά μου...και νυν ούτως λέγει Κύριος, ο πλάσας με εκ κοιλίας δούλον εαυτώ του συναγαγείν τον Ιακώβ και Ισραήλ προς Αυτόν... (Ησ. 49,1-5).

Ανάλογα και οΙερεμίαςγίνεται αποδέκτης της αγιαστικής προφητικής κλήσης από την εμβρυϊκή του ηλικία: «Προ του με πλάσαι σε εν κοιλία επίσταμαί σε και προ του σε εξελθείν εκ μητρός ηγίακά σε, προφήτην εις έθνη τέθεικά σε» (Ιερ. 1,5). Μάλιστα στο βιβλίο τωνΨαλμών, ο ψαλμωδός ομιλεί για την ειδική πρόνοια του Θεού σε κάθε άνθρωπο, η οποία αρχίζει από της συλλήψεως του: «Συ εκτήσω τους νεφρούς μου, Κύριε, αντελάβου μουεκ γαστρός μητρόςμου» (Ψαλμ. 138,13) και «Επί σε επερρίφην εκ μήτρας, από γαστρός μητρός μου Θεός μου εί συ» (Ψαλμ. 21,11).

Παρόμοιο φρόνημα εκφράζει και οΑπόστολος Παύλοςστην προς Γαλατάς επιστολή του, όπου ισχυρίζεται ότι η κλήση του χρονολογείται από την περίοδο της κυοφορίας του: «ότε δε ευδόκησεν ο Θεός οαφορίσαςμεεκ κοιλίας μητρός μουκαι καλέσας δια της χάριτος αυτού» (Γαλ. 1,15)⁷⁸.

Η Εκκλησία μας, με την θέσπιση των ιερών κανόνων προστατεύει και διαφυλάσσει την ανθρώπινη ζωή. Οι ιεροί κανόνες υπογραμμίζουν την ασθένεια της ανθρώπινης φύσης και θέτουν τα όρια μέσα στα οποία η ανθρώπινη συμπεριφορά πρέπει να κινηθεί.

Ο2^οςκανόνας τουΜ. Βασιλείουαναφέρει: «Αυτή που κατέστρεψε εκούσια το έμβρυο υποβάλλεται σε τιμωρία για φόνο, η διάκριση σε διαμορφωμένο ή αδιαμόρφωτο έμβρυο δεν υπάρχει σ' εμάς, γιατί έτσι δεν τιμωρείται μόνο αυτό που επρόκειτο να γεννηθεί, αλλά και η ίδια αυτή που σκέφτηκε κι έκανε κακό στον εαυτό της, γιατί συνήθως πεθαίνουν οι γυναίκες σε τέτοιου είδους επεμβάσεις. Επιπλέον προ­στίθεται και η καταστροφή του εμβρύου, δηλαδή ένας δεύτερος φόνος τουλάχιστον κατά την εκτίμηση όσων τολμούν αυτά. Δεν πρέπει ωστό­σο να παρατείνουμε το χρόνο της μετάνοιας τους μέχρι το θάνατό τους, αλλά να τους δεχόμαστε ύστερα από τα δέκα χρόνια και η θερα­πεία να ορίζεται όχι σύμφωνα με το χρόνο, αλλά σύμφωνα με τον τρόπο της μετανοίας.

Ο91^οςκανόνας τηςΠενθέκτηςσυνόδου ορίζει: «Υποβάλλουμε στο επιτίμιο του φονέα αυτές που δίνουν τα φάρμακα για αμβλώσεις και αυτές που δέχονται τα δηλητήρια που σκοτώνουν έμβρυα»⁷⁹. Οι κανό­νες, λοιπόν, της Εκκλησίας μας απαγορεύουν με τον πιο κατηγορημα­τικό τρόπο αυτή τη δολοφονική ενέργεια που λέγεταιάμβλωση.

Πέρα από τον αντιχριστιανικό χαρακτήρα που έχουν οι εκτρώσεις, έχουν και έναναντεθνικόχαρακτήρα, επιδεινώνοντας το δημογραφικό πρόβλημα. Αποτελούν την κύρια αιτία που η Ελλάδα θα καταντήσει μια χώρα γερασμένων ανθρώπων, μια Ελλάδα που θα είναι καταδικα­σμένη με αυτό τον τρόπο να εξαφανιστεί από τον παγκόσμιο χάρτη. Όταν κάθε χρόνο γεννιούνται στην Τουρκία 1.600.000 παιδιά, στην Ελλάδα γεννιούνται μόνον 98.000, από τις 140.000 που γεννιούνταν το 1981, ενώ υπολογίζεται ότι οι διακοπές κύησης υπερβαίνουν ετησίως τις 250.000, ενώ οι σχεδόν 40.000 ανάμεσα τους, διενεργούνται σε ανήλικα κορίτσια. Πρόκειται για μείωση σε ποσοστό 30%. Από έρευνες υπολογίζεται ότι το 2030 η χώρα μας θα έχει πληθυσμό περίπου 8.000.000, η Αλβανία 16.000.000 και η Τουρκία 100.000.000. Γίνεται απόλυτα κατανοητό τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την Ελλάδα, όταν περιβάλλεται από «εχθρικές» χώρες, ορισμένες εκ των οποίων διεκδικούν εδάφη μας και αμφισβητούν την εθνική μας κυριαρχία. Πόσο μάλ­λον όταν το 2010 θα έχουμε περίπου τους μισούς στρατευσίμους από αυτούς που είχαμε στα μέσα της δεκαετίας του 1950.

Το μέλλον, λοιπόν, του έθνους μας αποκαλύπτεταιδυσοίωνοκαι εμείς οι ίδιοι είμαστε υπεύθυνοι γι' αυτό. Στο παρελθόν, οι εχθροί μας δεν μπόρεσαν να μας νικήσουν και να μας εξαφανίσουν από τον παγκόσμιο χάρτη, εμείς οι ίδιοι οι Νεοέλληνες απεργαζόμαστε την καταστροφή του έθνους μας καθώς ως Έλληνες, αλλά ουσιαστικά «ανθέλληνες» αποδεχόμενοι τις εκτρώσεις εργαζόμαστε όχι για την οικοδόμηση μιας καλύτερης Ελλάδας, αλλά για μια Ελλάδα ατόμων τρίτης ηλικίας και μόνον. Η αποχαύνωση που δημιουργεί η απόλαυση των αισθήσεων, ο καταναλωτισμός, η μίμηση ξένων προτύπων, ο παρα­γκωνισμός της παράδοσής μας,κάνει τον Νεοέλληνα να ζει την αρχή του τέλους του. Μόνο όταν συνειδητοποιήσει το έγκλημα που γίνεται με τις εκτρώσεις, μόνο όταν καταλάβει ότι δεν θα πρέπει να ζει μόνο για τον εαυτό του, αλλά και για τον συνάνθρωπό του, μόνο όταν συνει­δητοποιήσει ότι η ακμή της Ελλάδας ταυτίζεται με την επαναπροσέγγιση των αιωνίων αξιών που μας προσφέρει ο Χριστιανισμός και η ελληνική μας παράδοση, θα μπορέσει να οδηγήσει την Ελλάδα σε ακμή⁸⁰.

---

66. Γ. Μαντζαρίδη, ο.π., σελ. 439.

67. Αρχιμ. Νικολάου Χατζηνικολάου, ο.π., σελ. 181.

68. Μ. Βασιλείου, Κανονικαί επιστολαί 2 και 8, PG 32, 672 και 677.

69. Αρχιμ. Ν. Χατζηνικολάου, ο.π., σελ. 179.

70. Γ. Μαντζαρίδη, ο.π., σελ. 438.

71. Γ. Μαντζαρίδη, ο.π., σελ. 439.

72. Γ. Μαντζαρίδη, ο.π., σελ. 440.

73. Θοδωρή Λάϊνα, «Τα έμβρυα ακούνε και θυμούνται» στο Βήμα της Κυριακής, 6-7-2003.

74. Γ. Μαντζαρίδη, ο.π., σελ. 433.

75. Γ. Φίλια, Οι θεομητορικές εορτές στη λατρεία της Εκκλησίας, Αθήνα 2002, σελ. 2

76. Ιωάννου μοναχού και πρεσβυτέρου, Λόγος εις την Σύλληψιν της αγίας Άννης, PG 96, 1459 C - 1500 Β. Βλ. Γ. Φίλια, ο.π., σελ. 29-30.

77. Αρχιμ. Νικολάου Χατζηνικολάου, ο.π., σελ. 169.

78. Αρχιμ. Νικολάου Χατζηνικολάου, ο.π., σελ. 186.

79. π. Ακανθόπουλου, κώδικας ιερών κανόνων και εκκλησιαστικών νόμων, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 173.

80. Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή, «Ένα θλιβερό φαινόμενο» Εισήγηση Ιερατικής Σύνα­ξης της I. Μ. Βεροίας Οκτώβριος 2000.

*  Λόγω της έκτασης του κειμένου αφαιρέσαμε τις πρώτες παραγράφους του. Σκοπός μας είναι να προωθήσουμε το βιβλίο και όχι να το δημοσιεύσουμε ολόκληρο στη σελίδα μας κάνοντας κατάχρηση της αγάπης του π.Θεοφίλου Λεμοντζή.

ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: «Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»

(Δείτε τα περιεχόμενά του εδώ)

Αρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζή, Αρχιερατικού Επιτρόπου Καμπανίας 

Για παραγγελίες στα τηλέφωνα:

2310.525220 - 6977510787

Rπηγή