Η περιτομή του Ιησού Χριστού

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λουκ. β΄20-21, 40-52

Η περιτομή του Ιησού Χριστού

Οκτώ μέρες μετά τη γέννηση του Χριστού, την πρώτη του πρώτου μηνός, η Εκκλησία μας γιορτάζει την περιτομή του Χριστού. Μια εβραϊκή τελετουργική διάταξη, την οποία εκπλήρωσε ο Ιησούς, όπως όλοι οι Ισραηλίτες, αλλά η οποία καταργήθηκε με το κήρυγμα του ευαγγελίου, τι νόημα έχει πράγματι να την γιορτάζει η ορθόδοξη καθολική Εκκλησία; Είναι ένα ερώτημα, όπου αυθόρμητα γεννιέται λίγο – πολύ σε όλους μας – όσοι δεν έχουμε τη βαθειά γνώση των ιερών πραγμάτων.    

Βέβαια, υπάρχει η απλή απάντηση, που μπορούμε αμέσως να σκεφτούμε. Με τη γιορτή τιμούμε, ένα γεγονός της ζωής του Χριστού, σημαντικό κατά το ότι ανήκει στη θρησκευτική του πολιτεία και κατά το ότι σημαίνει την ώρα της ονομασίας του, τότε πήρε το όνομα Ιησούς και επαληθεύτηκε η προφητεία του αγγέλου ότι ο γιος, που θα γεννήσει η Μαρία θα ονομαστεί έτσι. Όταν αγαπούμε ένα πρόσωπο – πολύ περισσότερο – όταν λατρεύουμε τον Θεό, η κάθε στιγμή της ιστορίας του εύλογα γίνεται αντικείμενο προσοχής και αφορμή ευφροσύνης. Στην Εκκλησία μας, όμως, το κάθε γεγονός του Θεού μεταποιείται σε γεγονός του ανθρώπου κι η κάθε γιορταστική πράξη μεταφέρει τον άνθρωπο στη θεϊκή πράξη. Στη γιορτή της Περιτομής πως μπορεί να νοηθεί αυτό;

Οι θεοφώτιστοι πατέρες μας διαπιστώνουν ένα σπουδαίο μήνυμα, το μήνυμα της υπακοής. Ο Χριστός περιτέμνεται, υφίσταται δηλαδή ένα ταπεινωτικό πάθημα, επώδυνο και αποκρουστικό, όπως είναι η περιτομή, για να υπακούσει στο νόμο, για να δηλώσει υποταγή στο θέλημα του Θεού, έστω κι αν  ο Υιός του Θεού, δεν χρειάζεται ούτε το πάθημα να υποστεί ούτε την υποταγή να δηλώσει. Κι εμείς, οι Χριστιανοί του, μαθαίνουμε ότι έχουμε χρέος να υπακούμε στο νόμο του Θεού, όχι κατά τη λογική μας αλλά κατά την εντολή του, ακόμη κι αν φαίνεται παράδοξη στον κόσμο μας και στις συνήθειες μας. Ο Κύριος μας υπακούοντας κατά πάντα ως άνθρωπος δικαιωματικά μπορούσε να καταργήσει τα του νόμου, και οι πιστοί του μιμούμενοι την υπακοή του χαρισματικά μπορούμε να ελευθερωθούμε από την αμαρτία. Έτσι ψάλλει ο υμνωδός, «Ουκ επησχύνθη ο πανάγαθος Θεός, της σαρκός την περιτομήν αποτμηθήναι, αλλ’ έδωκεν εαυτόν, τύπον και υπογραμμόν, πάσι προς σωτηρίαν « (ιδιόμελο του Εσπερινού).

Εν τούτοις,  η ίδια η ιστορία του γεγονότος της περιτομής, όταν θεωρηθεί κατά το πνεύμα της, αποκαλύπτει μια υψηλή πνευματική απάντηση στο ερώτημα μας, γιατί γιορτάζουμε την Περιτομή. Με την τελετουργία αυτή όρισε ο Θεός στον Αβραάμ κατά τη διαθήκη και τη συμφωνία, που συνήψε μαζί του, έβαλε ένα ορατό και ανεξάλειπτο σημάδι πάνω στο ίδιο το σώμα των πιστών του, για να τους θυμίζει διαρκώς τη σχέση τους με τον Κύριό τους. Όπως εκείνος, που θέλει να ασφαλίσει την περιουσία του βάζει την προσωπική του σφραγίδα, ένα δικό του σημάδι πάνω σε όσα του ανήκουν, έτσι ο Θεός σημάδεψε τον περιούσιο λαό του με την περιτομή, για να δείξει σ’ αυτόν και στους άλλους λαούς ότι είναι ιδιοκτησία του. Φανερώνει, λοιπόν, η περιτομή παρουσία Θεού, δηλώνει υπακοή του ανθρώπου και προϋποθέτει πίστη, σύνδεσμο απόλυτης εμπιστοσύνης μεταξύ Κυρίου και πιστού. Αυτές οι άγιες έννοιες δεν ήταν δυνατόν να καταργηθούν με την κατάργηση του τύπου.

Η εβραϊκή περιτομή έπαυσε να ισχύει για την Εκκλησία του Χριστού. Από τη στιγμή, που περιετμήθη ο Χριστός, όλοι οι Χριστιανοί, που είμαστε μέλη Του είμαστε πλέον περιτμημένοι εν τω ονόματι Του και η περιτομή ως σημάδι πάνω στη σάρκα μας δεν μας χρειάζεται. Μας χρειάζεται, όμως η αχειροποίητη περιτομή, ως συνείδηση και ως βίωμα μέσα στην καρδιά μας, ως γεγονός μέσα στο είναι μας. Μας χρειάζεται μια νοοτροπία, που θα κόβει και θα διώχνει μακριά μας το θέλημα του κόσμου και θα κρατά ζωντανό στη ζωή μας το θέλημα του Θεού. Αυτή την αχειροποίητη περιτομή την παίρνουμε με τα μυστήρια του βαπτίσματος και του χρίσματος και την ανανεώνουμε με το μυστήριο της μετάνοιας και της εξομολογήσεως. Σ’ αυτά τα μυστήρια ο καθένας μας κάνει μια συμφωνία με το Θεό, συνάπτει μια διαθήκη, δηλώνει δούλος του Κυρίου και ο Κύριος τον σφραγίζει με τη χάρη του, για να είναι δικός του, ομολογεί υποταγή και δέχεται υιοθεσία, αποτάσσεται τον σατανά και συντάσσεται με τον Χριστό.

Ζούμε, λοιπόν, και σήμερα, μέσα στην Εκκλησία την περιτομή μας γιορτάζοντας την περιτομή του Χριστού. Ανανεώνουμε την απόφαση μας να ανήκουμε στον Κύριο και να τηρούμε τους όρους της σχέσεως μας μαζί του. Η συναίσθηση ότι είμαστε κτήμα Του και περιουσία Του μας βοηθά να κρατούμε καθαρό τον εαυτό μας από τα αντίθετα και αντίχριστα μιάσματα. Η πεποίθηση ότι είμαστε εκούσιοι δούλοι Του μας σπρώχνει να κάνουμε αβίαστα το θέλημά Του. Έτσι νιώθουμε ότι μας αναγνωρίζει και εκείνος για δικούς Του και βιώνουμε την προστασία και την παρηγοριά Του κάθε στιγμή. Αλλά έτσι μας γνωρίζει και ο κόσμος για δούλους Χριστού, για παιδιά του Θεού και της Εκκλησίας και μας ξεχωρίζει. Χωρίς να έχουμε πάνω μας το σημάδι της εβραϊκής περιτομής, σημαδευόμαστε από την περιτομή των παθών, από την αποκοπή των κακών, από την εκκοπή του φίλαυτου και εγωιστικού μας θελήματος. Κι αν δεν γίνεται αυτό ποτέ στην εντέλεια για την ανθρώπινη αδυναμία μας, ευλογείται, όμως πάντοτε η διάθεση και η προσπάθεια μας από τη θεία χάρη.

Μια πολύ ωραία παράσταση του περιτμημένου Χριστιανού μπορούμε να διακρίνουμε σε ένα λόγο του αποστόλου Παύλου, που γράφει προς τον Τιμόθεο μιλώντας για εκείνους, που θέλουν να ανήκουν στο Κύριο και δεν παρασύρονται από πλάνες διδασκαλίες. Ο πιστός παρομοιάζετε σαν ένα ασάλευτο αγκωνάρι, που έχει γραμμένο στη μια πλευρά του τον αφορισμό. «Γνωρίζει πολύ καλά ο Κύριος τους δικούς του» και στην άλλη πλευρά την προτροπή, «Μακριά από την αδικία όποιος αναγνωρίζει τον Κύριο»! Είναι ακριβώς οι δυο όψεις του γεγονότος της Περιτομής, που απηχούν και το νόημα της, να είμαστε  του Θεού και να είναι ο Θεός δικός μας!  Αποτελεί ίσως την καλλίτερη ευχή και την καταλληλότερη προσευχή για την καινούργια χρονιά, που έκανε και πάλι την αρχή της, με τη γιορτή της Περιτομής.

Γιώργος Σαββίδης – Μητρόπολη Πάφου

Κυριακή της Ορθοδοξίας (Α΄ Νηστειών) - Στο κέντρο της προσοχής

Κυριακή της Ορθοδοξίας σήμερα και γιορτάζουμε την αναστήλωση των ιερών εικόνων με την απόφαση της Έβδομης Οικουμενικής συνόδου το 787. Ποιο είναι όμως το κεντρικό μήνυμα της εορτής; Το θεολογικό νόημα της; Πολλές σελίδες έχουν γραφτεί για την κρίση της εικονομαχίας που βασάνισε το Βυζάντιο για σχεδόν ενάμιση αιώνα. 

Κάποιοι ιστορικοί εστίασαν την προσοχή τους στις πολιτιστικές και οικονομικές αφορμές. Άλλοι υποστήριξαν πως η όλη διαμάχη ήταν μια υπόθεση που αφορούσε την εξωτερική, τυπική και τελετουργική λατρεία: τη χρήση εικόνων και την αποδιδόμενη τιμή σε αυτές. Άλλοι, τέλος, και νομίζουμε σωστά, είπαν πως η διαμάχη αφορούσε κάτι πολύ βαθύτερο και ουσιαστικότερο για τη ζωή της Εκκλησίας. Τόσο σημαντικό ώστε η τελική επίλυση του να οδηγήσει την Εκκλησιά να ονομάσει την ημέρα ανάμνησης αυτού του γεγονότος Κυριακή της Ορθοδοξίας.

Το κρίσιμο θεολογικό ερώτημα που βρισκόταν πίσω από τη διαμάχη για τις εικόνες ήταν το ακόλουθο: ποια είναι η σημασία της ενανθρώπησης; Τι σημαίνει ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος; Τι σηματοδοτεί η παρουσία του Ιησού Χριστού στον κόσμο; Στους πρώτους χριστιανικούς καιρούς υπήρχε διάχυτη μια φιλοσοφική αντίληψη που θεωρούσε κάθε ιστορικό γεγονός παροδικό και περιστασιακό. Κανένα γεγονός δεν έμοιαζε να έχει μια τελική σημασία, μια αξία ως γεγονός καθεαυτό. Όλα αντιμετωπίζονταν ως σύμβολα μιας υψηλότερης πραγματικότητας, πέρα από τον χρόνο και πέρα από την ανθρώπινη ιστορία. Υπήρχε έτσι ο κίνδυνος να ιδωθεί και η Καινή Διαθήκη όπως η Παλαιά: όχι ως πραγματοποίηση της επαγγελίας του Θεού, αλλά σαν φανέρωση μιας νέας υπόσχεσης. Ο Χριστός ως σύμβολο της αλήθειας και όχι ως ο σωτήρας του κόσμου.

Αυτό είναι το θέμα και του σημερινού Ευαγγελίου. Φίλιππος και Ναθαναήλ συζητούν. Ο Φίλιππος υποστηρίζει πως έχει βρει τον αναμενόμενο Μεσσία. Ο Ναθαναήλ δυσπιστεί. Θα πειστεί, εντέλει, όταν συναντήσει τον Χριστό και αυτός του φανερώσει κάτι που φυσιολογικά δεν θα μπορούσε να ξέρει ως άνθρωπος. Ο Χριστός είχε δει τον Ναθαναήλ να κάθεται κάτω από τη συκιά, ενώ ο ίδιος βρισκόταν πολύ μακριά από εκεί. Ο Ναθαναήλ θα εκπλαγεί, αλλά ο Χριστός θα του πει πως αυτός, όπως και οι άλλοι μελλοντικοί απόστολοι, θα γίνουν αποδέκτες και άλλων, πολύ μεγαλύτερων αποκαλύψεων. «Μείζω τούτων όψει», θα του πει. Και θα συνεχίσει: «Αμήν αμήν λέγω υμίν, απ’ άρτι όψεσθε τον ουρανόν ανεωγότα, και τους αγγέλους του Θεού αναβαίνοντας και καταβαίνοντας επί τον υιόν του ανθρώπου».

 Η εικόνα αυτή του ουρανού που ανοίγει και ενώνεται με τη γη με μια κλίμακα, μια σκάλα, είναι μια εικόνα που επανέρχεται συχνά στην Αγία Γραφή. Ο Ιακώβ κοιμάται και βλέπει σε όραμα μια σκάλα να ενώνει ουρανό και γη. Πάνω της ανεβοκατεβαίνουν άγγελοι. Και μια φωνή ακούγεται: εγώ είμαι ο Κύριος, ο Θεός των πατέρων σου Αβραάμ και Ισαάκ. Αυτή τη χώρα θα δώσω σε σένα και τους απογόνους σου. Αυτή η φωνή είναι η φωνή του Χριστού που ως άσαρκος ακόμη Λόγος μιλά στους προπάτορες και τους προφήτες, αποκαλύπτοντας τι θα πράξει εν καιρώ ως ο Σαρκωθείς Υιός και Λόγος του Θεού.

Κατά τη βάπτιση του Χριστού ανοίγουν και πάλι οι ουρανοί και κατέρχεται από τον ουρανό στη γη το Πνεύμα του Θεού εν είδει περιστέρας. Και ακούγεται φωνή εξ’ ουρανού: «Ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα». Αυτός που βαπτίζεται εκείνη τη μέρα από τον Ιωάννη στον Ιορδάνη δεν είναι ένας ακόμα άνθρωπος που προσέρχεται σε έναν προφήτη για να δεχθεί βάπτισμα μετάνοιας. Είναι ο Υιός του Θεού που έγινε άνθρωπος. Και εδώ ουρανός και γη ενώνονται στο πρόσωπο του Χριστού.

Ναθαναήλ, Ιακώβ, Χριστός στη βάπτιση. Τρεις διαφορετικές διηγήσεις που γίνονται αφορμή να δηλωθεί μια κοινή αλήθεια. Αυτό που θέτουμε ως αίτημα στην καθημερινή μας προσευχή, ελθέτω η βασιλεία σου ως εν ουρανώ και επί της γης, γίνεται πραγματικότητα στο πρόσωπο του Χριστού. Η παρουσία του Θεού στον κόσμο δεν γίνεται πια αντιληπτή με σύμβολα, αλλά μέσα στην ίδια την ανθρώπινη ιστορία. Ο άνθρωπος δεν προσεγγίζει τον Θεό μόνο μέσα από τη φύση που διηγείται το δόξα του Θεού, όπως μας λέει ο Ψαλμωδός. Τον βλέπει πρόσωπο προς πρόσωπο. Αυτή είναι η πρωτοφανής αλήθεια που φέρνει στους ανθρώπους το Ευαγγέλιο. Αυτό βροντοφωνάζει η Εκκλησία μας κατά τη σημερινή εορτή. Έτσι το γεγονός πως οι εκκλησίες μας είναι γεμάτες από ζωγραφιές απεικονίσεις του Ιησού Χριστού από το σύνολο της επίγειας ζωής του δεν είναι ένα θέμα που αφορά την τέχνη. Αφορά την πίστη και τη ζωή των χριστιανών.

Είπαμε πως όλα αυτά δεν αφορούν μόνο την τέχνη. Οφείλουμε να προσθέσουμε ακόμη πως δεν αφορούν μόνο την εκκλησιαστική ιστορία ή την ακαδημαϊκή θεολογία. Αφορούν εμάς σήμερα. Το κρίσιμο ερώτημα που έθεσε ο Χριστός στους μαθητές του παραμένει: «Τίνα με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι;» Η άποψη που κυριαρχεί στις μέρες μας, άλλοτε ανοικτά και άλλοτε κεκαλυμμένα, είναι πως ο Χριστός είναι μια σπουδαία ηθική προσωπικότητα, ένας δάσκαλος που διδάσκει στους ανθρώπους πώς να ζήσουν. Ένα παράδειγμα αγάπης και συγχωρητικότητας. Πίσω όμως από όλες αυτές τις απόψεις υποκρύπτεται η άποψη πως ο Χριστός είναι ένας άνθρωπος και μόνο. Σπουδαίος, ξεχωριστός, παραδειγματικός, αλλά άνθρωπος. Μέσα από άλλους δρόμους ξαναφτάνουμε στον παλαιό πειρασμό: ο Χριστός ως σύμβολο μιας αφηρημένης φιλοσοφικής αλήθειας περί του νοήματος της ζωής.

Η Εκκλησία θέτει λοιπόν κάθε χρόνο στο κέντρο της προσοχής τη σημερινή ημέρα για να μας δείξει ότι ο Χριστός δεν είναι σύμβολο μιας αφηρημένης φιλοσοφικής αλήθειας. Ο Χριστός είναι η ίδια η αλήθεια. Ενσαρκωμένη αλήθεια που έζησε ανάμεσά μας, δοκίμασε τους πειρασμούς της ανθρώπινης φύσης, αντιμετώπισε την απόρριψη των ανθρώπων, την αγωνία και την οδύνη του θανάτου. Αλλά ο Χριστός είναι και αυτός που θα συναντήσουμε στο τέλος αυτής της πορείας που λέγεται Μεγάλη Σαρακοστή, ως Αναστάντα. Ο Χριστός είναι η εγγύηση της δικής μας ανάστασης, της μεταμόρφωσης της φθαρτής επώδυνης ζωής, της γεμάτης δάκρυα και πόνο, σε ζωή χαράς και ευφροσύνης, σε ζωή στη βασιλεία του Θεού. Αυτή που φανερώνεται όταν ανοίγουν οι ουρανοί. Αυτήν που είδε ο Ναθαναήλ, ο Ιακώβ, ο Στέφανος. Αυτήν που θα δούμε και εμείς την ευλογημένη εκείνη ημέρα της δεύτερης παρουσίας του Κυρίου μας.

Γιώργος Σαββίδης

Κυριακή Θ' Ματθαίου –«Λέγει αυτώ∙ ολιγόπιστε»!

Απόστολος: Α΄ Κορ. γ΄ 9-17

Ευαγγέλιο: Ματθ. ιδ΄ 22-24

«Λέγει αυτώ∙ ολιγόπιστε»!

  Ο βίος του Πέτρου, αγαπητοί αδελφοί, κοντά στον Κύριο, ήταν πιο πολύ μια σειρά αποτυχιών παρά μια σειρά κατορθωμάτων. Κανείς άλλος μαθητής δεν παραπάτησε τόσο συχνά και τόσο εμφαντικά στον δρόμο του Ιησού, όπως αυτός, ο κορυφαίος και πρωτόθρονος. Είναι γνωστά στο καθένα σας τα σφάλματα και τα παραπτώματα του Πέτρου, που αναφέρονται στο Ευαγγέλιο, και δεν χρειάζεται να τα απαριθμήσουμε.

Ένα απ’ αυτά είναι κι εκείνο, που μνημονεύει η σημερινή ευαγγελική περικοπή. Η ψαρόβαρκα των μαθητών, έχοντας ενάντιο τον άνεμο, βασανιζόταν από τα κύματα, στην αναστατωμένη λίμνη. Κατά τα χαράματα – στην τέταρτη φυλακή της νυκτός, όπως σημειώνει ο ιερός ευαγγελιστής – πήγε σε συνάντηση τους ο Ιησούς, περπατώντας πάνω στο νερό. Και σαν τον αντίκρισαν οι απόστολοι να περπατά έτσι πάνω στη λίμνη, νόμισαν πως ήταν κάποιο φάντασμα, ταράχθηκαν μα από τον πολύ τους φόβο ξεφώνησαν. Αλλά ευθύς ο Ιησούς τους μίλησε και τους είπε:

-        Κουράγιο, εγώ είμαι∙ μη φοβάστε.

Τότε, λοιπόν, ο Πέτρος, γεμάτος λαχτάρα και χαρά, αυθόρμητα είπε:

-        Κύριε, αν είσαι συ πρόσταξε με να έλθω σε συνάντηση σου πάνω στο νερό.

Κι ο Ιησούς του είπε:

-        Έλα

Κατέβηκε, λοιπόν, ο Πέτρος από την ψαρόβαρκα και περιπάτησε πάνω στο νερό για να πάει προς τον Ιησού. Αλλά ύστερα, βλέποντας γύρω του δυνατό τον αγέρα, φοβήθηκε κι αρχίζοντας να βουλιάζει, φώναξε:

-        Κύριε, σώσε με!

Ευθύς τότε τον έπιασε ο Κύριος, απλώνοντας το χέρι, του, και του λέγει:

-        Ολιγόπιστε! Γιατί δίστασες;

Δυο πράγματα ας προσέξουμε σήμερα, αδελφοί, στην ιερή αυτή διήγηση. Δυο σημεία, που αποτελούν ελαφρυντικά στο πάθημα του Πέτρου, μια αξιέπαινη πλευρά στη θλιβερή περίπτωση του. Γιατί ο Πέτρος δεν πρέπει να μας κινήσει, σε όσα ακούσαμε, μονάχα τη συμπάθεια και τη λύπη, αλλά και τον θαυμασμό. Δεν στάθηκε μονάχα ένας ένοχος, ένας που προβάλλει σαν παράδειγμα προς αποφυγή, αλλά στα δυο αυτά σημεία είναι παράδειγμα για μίμηση, είναι αξιοθαύμαστο πρότυπο.

Ποιο είναι το πρώτο απ’ αυτά τα σημεία; Ενώ οι άλλοι μαθητές έμεναν καρφωμένοι στις θέσεις τους και δεν πρόφεραν τίποτε τα χείλη τους, όταν ο Ιησούς τους ανήγγειλε την παρουσία του, ο γιός του Ιωνά, ο Πέτρος, δεν έμεινε ούτε αδρανής ούτε αμίλητος.

«Κύριε – λέγει πιάνοντας με τα δάκτυλα του την κουπαστή και γέρνοντας προς τα έξω, - αν είσαι συ, πρόσταξε με να κάνω ότι κάνεις κι εσύ. Πες μου να έλθω προς εσένα. Αφήνομαι στη δύναμη σου και στην αγάπη σου. Θεωρώ τα άστατα και κρύα νερά πιο γλυκό και πιο ποθητό τόπο να στέκομαι, παρά αυτή τη βάρκα. Γιατί πατώντας σ’ αυτά, θα είμαι όπου είσαι συ, θα βρεθώ κοντά σου. Και κοντά σου μονάχα είναι η ασφάλεια. Η βάρκα είναι καταφύγιο, είναι σωτηρία από τα μανιασμένα κύματα. Αλλά μια και συ είσαι στα κύματα, η καταφυγή μου είναι κοντά σου.

Πώς να μην επαινέσουμε την κίνηση αυτή του Πέτρου; Πώς να μη διδαχθούμε απ’ αυτή του Πέτρου; Πώς να μην διδαχθούμε απ’ αυτή και να μην τη ζηλέψουμε; Δεν αποφεύγει τον κίνδυνο, μένοντας στο εύθραυστο σκαρί, που κόντευε να ανατραπεί. Πηγαίνει μέσα στον ίδιο τον κίνδυνο, γιατί εκεί είναι ο Χριστός. Κι ο Χριστός είναι το μόνο αληθινό καταφύγιο. Δεν σκέφτηκε ο Πέτρος τίποτε άλλο παρά ότι θα πήγαινε κοντά στον Χριστό. Κι ότι ο Χριστός δεν θα τον εγκατέλειπε. Μεγάλο, λοιπόν, πρότυπο είναι για τον καθένα αυτή η κίνηση του κορυφαίου αποστόλου προς τον Κύριο, μια κίνηση που αψηφά και τα ανθρώπινα καταφύγια – τη βάρκα – και τον ίδιο τον κίνδυνο – τα κύματα.

Το δεύτερο σημείο, αγαπητοί αδελφοί, είναι το εξής: Ο Πέτρος δεν λιγοπίστησε αμέσως, αλλά την τελευταία στιγμή. Κατόρθωσε να περπατήσει πάνω στα νερά και να φτάσει κοντά στον Ιησού. Γράφει ο ιερός ευαγγελιστής: «Και καταβάς από του πλοίου ο Πέτρος περιεπάτησεν επί τα ύδατα ελθείν προς τον Ιησούν». Περπάτησε, λοιπόν. Δεν βούλιαξε ευθύς, όπως θα ήταν επόμενο να συμβεί αν είχε διστάσει αμέσως, με την πρώτη επαφή του νερού. Και παρά κάτω σημειώνει ο ευαγγελιστής, όταν πια αυτό άρχισε να γίνεται, όταν ο Πέτρος, φοβισμένος ξαφνικά από την ανεμοζάλη, άρχισε να καταποντίζεται: «Ευθέως δε ο Ιησούς εκτείνας την χείρα, επελάβετο αυτού». Ο Κύριος δεν κινήθηκε για να σώσει τον Πέτρο, όπως θα συνέβαινε αν ο μαθητής βούλιαζε αμέσως. Άπλωσε το χέρι και τον έπιασε. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο Πέτρος είχε διανύσει την απόσταση, που τον χώριζε από τον διδάσκαλο του, ότι είχε διαδράμει όλο σχεδόν το μήκος εκείνο,. Λοιπόν, έδειξε πίστη για κάμποσο χρονικό. Κατόρθωσα να μείνει όχι πάνω στο νερό. Απλώς, στο τέλος φοβήθηκε, στο τέλος δίστασε, στο τέλος λιγοπίστησε. Άρα τόσο η διάθεση το, όσο κι ένα μέρος από την πραγματοποίηση της διαθέσεως του είναι αναμφισβήτητα στο ενεργητικό του. Αποτελούν αξιοθαύμαστο κατόρθωμα πλάι στο πάθημα του.

Ας αποφύγουμε, λοιπόν, την πτώση του Πέτρου, την κατοπινή του ολιγοψυχία, το κακό τέλος της πράξεως του. Κι ας μιμηθούμε την έμπνευση του, την ορμητική του διάθεση, την αρχή και τη  μέση της πράξεως του.

 Γιώργος Σαββίδης – Μητρόπολη Πάφου

πηγή

Γ΄ Κυριακή των Νηστειών της Σταυροπροσκυνήσεως «Σταυρέ πανσεβάσμιε καθαγίασον ημών τας ψυχάς και τα σώματα τη δυνάμει σου» (Προσόμοιο των Αίνων)

Απόστολος: Εβρ. δ΄ 14-ε΄6

Ευαγγέλιο: Μαρκ. η΄ 34- θ΄Ι

«Σταυρέ πανσεβάσμιε καθαγίασον ημών τας ψυχάς και τα σώματα τη δυνάμει σου» (Προσόμοιο των Αίνων)

«Σταυρού πρόκειται σήμερον εορτή χορός αγγέλων σκιρτάτω· σταυρού θέατρον έρχεται δήμος βροτών προσκυνείτω· σταυρού το θείον υψούται κράτος πλήθος δαιμόνων φυγαδευέσθω». Μ’ αυτά τα λόγια ο Ιερός Χρυσόστομος αρχίσει ένα εγκωμιαστικό του λόγο στην εορτή της προσκυνήσεως του Τιμίου Σταυρού, την οποία σήμερα με δέος και τιμή επιτελεί η Εκκλησία μας. Ο Τίμιος Σταυρός, τον οποίο λιτανεύει και προσκυνεί, είναι το ιερότερο σύμβολο της, με το οποίο κατάργησε την εξουσία του Άδη και λύτρωσε τον άνθρωπο από τη δουλεία του διαβόλου.

Με τον Τίμιο Σταυρό συμφιλιωθήκαμε με το Θεό κι απαλλαγήκαμε από το θάνατο και τη απώλεια. Με τον Τίμιο Σταυρό λυθήκαμε από τα δεσμά της καταδίκης και «υψώθημεν από γης προς ουράνια». Με τον Τίμιο Σταυρό επιστρέψαμε στον κεκλεισμένο Παράδεισο και απολαύσαμε την ελευθερία της βασιλείας του Θεού. Είναι μεγάλη η σημερινή εορτή. Γι’ αυτό η Εκκλησία μας παρακινεί να προσκυνήσουμε ευλαβικά το Τίμιο Ξύλο και να αποθέσουμε στ’ άχραντα πόδα του Εσταυρωμένου τούτη την ένθερμη προσευχή: «Σταυρέ πανσεβάσμιε καθαγίασον ημών τας ψυχάς και τα σώματα της δυνάμει σου».

Η προσκύνηση του Τιμίου Σταυρού δεν τέθηκε συμπτωματικά στη σημερινή Τρίτη Κυριακή των Νηστειών. Οι άγιοι Πατέρες κατά τη διδασκαλία του Τριωδίου είχαν υπόψη τους εξής λόγους:

Επειδή στον αγώνα της νηστείας υποφέρουμε και δοκιμαζόμαστε από τον πειρασμό της ακηδίας, προτίθεται ο Τίμιος Σταυρός για να μας ενισχύσει και αναψύξει και να μας υπενθυμίσει, ότι όπως ο Χριστός σταυρώθηκε κι ύστερα δοξάστηκε, έτσι κι εμείς αν θέλουμε να συνδοξαστούμε, θα πρέπει να υπομείνουμε την εκούσια σταύρωση των παθών μας.

Όπως εκείνοι που διανύουν μακρές και τραχείες οδοιπορίες, όταν βρουν ένα παχύσαρκο δέντρο, κουρασμένοι καθώς είναι κάθονται αναπαύονται λίγο κι ύστερα με ανανεωμένες δυνάμεις συνεχίζουν το δρόμο, έτσι μέσα στην επίπονη πορεία της νηστείας φυτεύτηκε ο Τίμιος Σταυρός για να μας παρέχει άνεση και αναψυχή και ν’ ανανεώνει τις δυνάμεις μας στη συνέχιση του αγώνα της νηστείας. 

Όπως στην άφιξη του νικητή βασιλιά προπορεύονταν τα σκήπτρα και ύστερα ακολουθούσε εκείνος χαίροντας για τη νίκη, έτσι και ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός στέλνει πρώτα το σκήπτρο, το σύμβολο της νίκης, για να μας προετοιμάσει, ώστε να τον υποδεχτούμε άξια και να συνευφρανθούμε κατά την ημέρα της ενδόξου Αναστάσεως του.

Όπως την πικρή πηγή Μερρά γλύκανε ο θείος Προφήτης Μωυσής βαπτίζοντας το ξύλο, έτσι και ο Τίμιος Σταυρός στη μέση της γεμάτης από ιδρώτες και θυσίες Μεγάλης Τεσσαρακοστής γλυκαίνει τις πικρίες και μας παρηγορεί με την υπόμνηση, ότι όπως ο εβραϊκός λαός από την έρημο οδηγήθηκε στη γη Χαναάν, έτσι κι εμείς από την πνευματική έρημο αυτής της ζωής θα οδηγηθούμε στη νοητή Ιερουσαλήμ δια της Αναστάσεως.

Επειδή το δέντρο του Παραδείσου ήταν φυτεμένο «εν μέσω της Εδέμ» στη μέση της Τεσσαρακοστής έθεσαν οι άγιοι Πατέρες το «Ξύλο της ζωής» δηλ. τον Τίμιο Σταυρό για να μας υπενθυμίζουν τη λαιμαργία του Αδάμ και την αναίρεση της διά του Σταυρού χάρη στον οποίο δεν πεθαίνουμε πια, αλλά παίρνουμε ζωή. 

Ο Σταυρός δεν είναι μόνο σύμβολο νίκης και θριάμβου, αλλά οδύνης και πόνου για κάθε πιστό. Ο Σταυρός του Χριστού γίνεται στην καρδιά του Χριστιανού το σύνορο ανάμεσα στους δυο κόσμους της σάρκας και του πνεύματος. Εμείς που πιστεύουμε στον Τίμιο Σταυρό, που τον προσκυνούμε με πίστη, που με καύχηση τον φέρουμε στο στήθος μας, που διακηρύττουμε τη δύναμη του, πρέπει να γνωρίζουμε, ότι «πιστεύω στον Σταυρό του Χριστού» σημαίνει, είμαι αποφασισμένος να πεθάνω καθημερινά κατά κόσμο και να ζω κατά Θεό, να θυσιάζω τον εαυτό μου για χάρη του Χριστού, να απαρνιέμαι ότι με απομακρύνει από το Θεό και να επιδιώκω τη θανάτωση του εγώ, της σάρκας και των επιθυμιών μου. «Οι δε του Χριστού την σάρκα εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταις επιθυμίαις» (Γαλ. ε΄ 24) υπογραμμίζει ο Απόστολος Παύλος. Αν δεν σταυρωθούμε, δεν θα ελευθερωθούμε. Αν δεν πεθάνουμε κατά κόσμο δηλαδή αν δεν αποδυναμώσουμε τα πάθη μας, αν δεν κατανικήσουμε τις σαρκικές και κοσμικές επιθυμίες, δεν θα ζήσουμε κατά Χριστό, δεν θα ανθήσουν στην καρδιά μας ευωδιαστά λουλούδια των χαρισμάτων. Η ζωή μας είναι συνυφασμένη με το πάθος και τα Σταυρό. Από την ώρα της βαπτίσεως μας στ’ Όνομα της Αγίας Τριάδας, ντυθήκαμε το θάνατο του Χριστού. «Όσοι εβαπτίσθημεν εις Χριστόν Ιησούν, εις τον θάνατον αυτού εβαπτίσθημεν· συνετάφημεν ουν δια του βαπτίσματος εις τον θάνατον…» (Ρωμ, στ΄ 3-4). Η ζωή του Χριστιανού κινείται μέσα στα πλαίσια του καθημερινού θανάτου, δεν είναι όμως πένθιμη, αλλά γεμάτη χαρά κι ευφροσύνη. Τη χαρά αυτή αντλούμε από το κενό μνημείο, από τον «όλβιο τάφο» απ’ όπου αναβλύζει το φως της ζωής «ει δε αποθάνομεν συν Χριστώ, πιστεύομεν ότι και συζήσομεν αυτώ» (Ρω. στ΄8).

Ολόκληρη η ζωή μας κυρίως όμως η περίοδος των πνευματικών αγώνων της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής την οποία διανύουμε, έχει ανάγκη από την δύναμη και την ευλογία του Τιμίου Σταυρού. Ο αδύναμος άνθρωπος στην πορεία της ζωής του χρειάζεται μια βακτηρία, που θα τον στερεώνει και θα τον συγκρατεί. 

Αυτή η βακτηρία είναι ο Σταυρός του Χριστού. Αλλοίμονο σε όποιον περιφρονήσει τον Τίμιο Σταυρό. Είναι καταδικασμένος στην καταστροφή. Αλλοίμονο στο έθνος που θα βλασφημήσει με έργα και λόγια τον πανάγιο Σταυρό. Θα ταπεινωθεί με οδύνη και θα αντιμετωπίσει την οργή του Θεού.

Είναι γεγονός, ότι πολλές φορές απομακρυνθήκαμε από τη θεολογία του Σταυρού. Τον σημειώναμε στο μέτωπο μας, τον φορούσαμε στο στήθος μας, αλλά τον είχαμε εξορίσει από την καρδιά μας. Τούτο συνέβαινε όσες φορές φρονούσαμε τα του κόσμου κι όσες φορές ταυτίζαμε τη ζωή μας με τις επιθυμίες της σάρκας. 

Σήμερα είναι καιρός να ανανήψουμε. Να ζητήσουμε ταπεινά συγχώρεση από τον Εσταυρωμένο και να τον παρακαλέσουμε σε όσους ζητούν προστασία του να στείλει τις αντιδράσεις της εγκράτειας να χαρίσει τους καρπούς της αφθαρσίας και να λάμψει τις αστραπές της χάριτός του.

Γιώργος Σαββίδης

ΠΗΓΗ

Η Παναγία μεσιτεύει ακατάπαυστα για όλους μας!

Όλα τα βλέμματα και οι καρδιές, τούτες τις δίσεχτες ημέρες, ικετευτικά, παρακλητικά στρέφονται στο καλοκαιριάτικο αυγουστιανό Πάσχα. Τον Δεκαπενταύγουστο.

Στον ζωηφόρο θάνατο, στην αθάνατη Κοίμηση της Κυρίας Θεοτόκου. Συντονισμένα και τα πόδια μας –έστω και βαρυφορτωμένα από την ένοχη συνείδησή μας, την οικονομική δυσπραγία και τα όποια ασήκωτα βάρη της καθημερινότητας-μας οδηγούν ανεπίστροφα μπροστά στην θαυματουργική εικόνα, για να αποθέσουμε στα αγιασμένα πόδια της τον οφειλόμενο σεβαστικό ασπασμό μας. Για να δροσίσουμε τα φρυγμένα από το κακό και την αμαρτία χείλη μας και να δηλώσουμε αμετάκλητα την αγάπη μας στην τόσο πονεμένη αλλά και πληγωμένη από τα δικά μας λάθη, τα δικά της  παιδιά, Θεομάνα. 

Ελάτε λοιπόν χρεωστικά να υμνήσουμε και κυρίως να τιμήσουμε «την Θεοτόκο και Μητέρα του φωτός». H Δαμασκηνή θεολογία πανέμορφα μας υπενθυμίζει πως « ουδείς κατ’ αξίαν της Θεομήτορος την ιεράν εκδημίαν ευφημήσαι δυνήσεται-επειδή- αύτη θεσμόν εγκωμίων υπέρκειται».  Ο ίδιος Πατέρας ομολογεί πολύ παρήγορα πως δεν υπάρχει πτυχή, λεπτομέρεια ζωής, την οποία να μη γνωρίζει η Θεοτόκος και να μην μπορεί να δώσει ανάσα ζωής και ελπίδα σωτηρίας.

Ο αγιορείτικος μοναχισμός νιώθει βαθύτατο συγκλονισμό στο να την επικαλείται και να μην την αφήνει ήσυχη «υπέρ πάσης ψυχής  θλιβομένης τε και καταπονουμένης». Η Παναγία δεν ξεκουράζεται, αναπαύεται στην υπέρ των τέκνων της κόπωση, γι’ αυτό και ποτέ δεν χαμηλώνει τα δεόμενα πανάχραντα χέρια της. Η Παναγία επανέρχεται συχνά μέσα στην ανθρώπινη ιστορία κυρίως ως μητέρα. Και μία καλή μητέρα ξέρει ν’ ακούει, να πονά και ν’ αγαπά. (γ. Μωϋσής).

Είναι αδίστακτη η πίστη όλων μας, ότι η Υπεραγία Θεοτόκος μετέχει στη δόξα του Υιού της, συμβασιλεύει μαζί του διευθύνει κοντά στο πλευρό του τις τύχες και όλα τα γεγονότα της Εκκλησίας και του κόσμου που εκτυλίσσονται μέσα στο χρόνο, μεσιτεύει «ημέρας και νυκτός» για όλους μας προς Εκείνον, ο οποίος θα έρθει να κρίνει τον κόσμο.

Ο  π. Θεόκλητος Διονυσιάτης στοχάζεται : «Εκείνη έχει το πλήθος των πολλών οικτιρμών.Έχει πολλή αγάπη στο ανθρώπινο γένος, προπάντων στους αμαρτωλούς. Ο Υιός της παίρνει μεγάλη χαρά, όταν τον παρακαλεί η Μητέρα του, διότι θέλει να σώσει τον άνθρωπο. Δια τούτο και μόνο έφερε την Μητέρα του και μας την εχάρισε, για να την έχουμε μέσον προς σωτηρίαν».

Θαυμάζοντας το μεγαλείο της ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης αναφωνεί: «Πού ημπορώ εγώ να απαριθμώ όλα τα μεγαλεία όσα εποίησεν ο Θεός εις την Αειπάρθενον; Αυτά είναι άπειρα κατά το μέγεθος και αναρίθμητα κατά το πλήθος. Και αν ήταν δυνατόν να ενωθούν όλοι όσοι εσώθησαν με τον άσπορον Τόκον της, και να γίνουν ένα στόμα και μία γλώσσα πάλιν δεν ήθελαν δυνηθή να αριθμήσουν τα μεγαλεία της Θεοτόκου και να τα εγκωμιάσουν  κατά την αξίαν τους…».

Η εποχή μας φαίνεται να είναι η εποχή της μεγάλης αποστασίας και πραγματικά αντίχριστες οι ημέρες που ζούμε, αφού οι κυβερνήτες μας «έδιωξαν» κυριολεκτικά από την αγκαλιά της Θεομήτορος, Αυτόν που βαστάζει τα πάντα. Με τον τρόπο αυτό εξορίζεται ο Χριστός από την κατ’ εξοχήν  δική Του ημέρα, την Κυριακή, για να μην ακούν την κυριακάτικη καμπάνα και τους θυμίζουν ενοχές.

Και όμως όλοι αυτοί θα τρέξουν να δώσουν ανερυθρίαστα το παρόν στην μεγάλη γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου, όχι από ευλάβεια αλλά και πάλι για εμπορία ψήφων και κάλυψη ενόχων κατατρεγμών συνειδήσεων. Η Κυρία Θεοτόκος όμως αποστρέφει το πρόσωπό της από όσους «ύβρισαν» τον Υιόν της,και να θυμηθούμε τους σοφούς λόγους του γέροντος Παϊσίου ότι «θα δουλέψουν οι πνευματικοί νόμοι!»

Όσοι πιστοί ορθόδοξοι «προσέλθωμεν τω τάφω της Θεομήτορος»! Να γονατίσουμε ικετευτικά, να προσκυνήσουμε λατρευτικά, να υμνήσουμε δοξολογικά και ταπεινά να παρακαλέσουμε την Κυρία Θεοτόκο να πρεσβεύει για κάθε ψυχή πονεμένη, πικραμένη και παραπονεμένη, και για τούτη την πολυβασανισμένη πατρίδα μας Ελλάδα.

Σαββίδης Παύλος, Θεολόγος

 πηγή

το  είδαμε εδώ

                     

«Ἡμέρας καὶ νυκτὸς πρεσβεύεις ὑπὲρ ἠμῶν»

Γράφει ὁ Σαββίδης Παῦλος, Θεολόγος

Ὅλα τὰ βλέμματα καὶ οἱ καρδιές, τοῦτες τὶς δίσεχτες ἡμέρες, ἱκετευτικά, παρακλητικὰ στρέφονται στὸ καλοκαιριάτικο αὐγουστιανὸ Πάσχα. Τὸν Δεκαπενταύγουστο. Στὸν ζωηφόρο θάνατο, στὴν ἀθάνατη Κοίμηση τῆς Κυρίας Θεοτόκου. Συντονισμένα καὶ τὰ πόδια μας –ἔστω καὶ βαρυφορτωμένα ἀπὸ τὴν ἔνοχη συνείδησή μας, τὴν οἰκονομικὴ δυσπραγία καὶ τὰ ὅποια ἀσήκωτα βάρη τῆς καθημερινότητας- μᾶς ὁδηγοῦν ἀνεπίστροφα μπροστὰ στὴν θαυματουργικὴ εἰκόνα, γιὰ νὰ ἀποθέσουμε στὰ ἁγιασμένα πόδια της τὸν ὀφειλόμενο σεβαστικὸ ἀσπασμό μας. Γιὰ νὰ δροσίσουμε τὰ φρυγμένα ἀπὸ τὸ κακὸ καὶ τὴν ἁμαρτία χείλη μας καὶ νὰ δηλώσουμε ἀμετάκλητα τὴν ἀγάπη μας στὴν τόσο πονεμένη ἀλλὰ καὶ πληγωμένη ἀπὸ τὰ δικά μας λάθη, τὰ δικά της  παιδιά, Θεομάνα. 

Ἐλᾶτε λοιπὸν χρεωστικὰ νὰ ὑμνήσουμε καὶ κυρίως νὰ τιμήσουμε «τὴν Θεοτόκο καὶ Μητέρα τοῦ φωτός». Ἡ Δαμασκηνὴ θεολογία πανέμορφά μᾶς ὑπενθυμίζει πὼς «οὐδεὶς κατ’ ἀξίαν τῆς Θεομήτορος τὴν ἱερὰν ἐκδημίαν εὐφημῆσαι δυνήσεται -ἐπειδὴ- αὔτη θεσμὸν ἐγκωμίων ὑπέρκειται».  Ὁ ἴδιος Πατέρας ὁμολογεῖ πολὺ παρήγορα πὼς δὲν ὑπάρχει πτυχή, λεπτομέρεια ζωῆς, τὴν ὁποία νὰ μὴ γνωρίζει ἡ Θεοτόκος καὶ νὰ μὴν μπορεῖ νὰ δώσει ἀνάσα ζωῆς καὶ ἐλπίδα σωτηρίας.

Ὁ ἁγιορείτικος μοναχισμὸς νιώθει βαθύτατο συγκλονισμὸ στὸ νὰ τὴν ἐπικαλεῖται καὶ νὰ μὴν τὴν ἀφήνει ἥσυχη «ὑπὲρ πάσης ψυχῆς  θλιβομένης τὲ καὶ καταπονουμένης». Ἡ Παναγία δὲν ξεκουράζεται, ἀναπαύεται στὴν ὑπὲρ τῶν τέκνων τῆς κόπωση, γι’ αὐτὸ καὶ ποτὲ δὲν χαμηλώνει τὰ δεόμενα πανάχραντα χέρια της. Ἡ Παναγία ἐπανέρχεται συχνὰ μέσα στὴν ἀνθρώπινη ἱστορία κυρίως ὡς μητέρα. Καὶ μία καλὴ μητέρα ξέρει ν’ ἀκούει, νὰ...

πονᾶ καὶ ν’ ἀγαπᾶ. (γ. Μωϋσῆς).

Εἶναι ἀδίστακτη ἡ πίστη ὅλων μας, ὅτι ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος μετέχει στὴ δόξα τοῦ Υἱοῦ της, συμβασιλεύει μαζί του διευθύνει κοντὰ στὸ πλευρὸ του τὶς τύχες καὶ ὅλα τὰ γεγονότα τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ κόσμου ποὺ ἐκτυλίσσονται μέσα στὸ χρόνο, μεσιτεύει «ἡμέρας καὶ νυκτὸς» γιὰ ὅλους μας πρὸς Ἐκεῖνον, ὁ ὁποῖος θὰ ἔρθει νὰ κρίνει τὸν κόσμο.

Ὁ  π. Θεοκλητὸς Διονυσιάτης στοχάζεται: «Ἐκείνη ἔχει τὸ πλῆθος τῶν πολλῶν οἰκτιρμῶν. Ἔχει πολλὴ ἀγάπη στὸ ἀνθρώπινο γένος, προπάντων στοὺς ἁμαρτωλούς. Ὁ Υἱὸς της παίρνει μεγάλη χαρά, ὅταν τὸν παρακαλεῖ ἡ Μητέρα του, διότι θέλει νὰ σώσει τὸν ἄνθρωπο. Δία τοῦτο καὶ μόνο ἔφερε τὴν Μητέρα του καὶ μᾶς τὴν ἐχάρισε, γιὰ νὰ τὴν ἔχουμε μέσον πρὸς σωτηρίαν.»

Θαυμάζοντας τὸ μεγαλεῖο της ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀναφωνεῖ: «Ποῦ ἠμπορῶ ἐγὼ νὰ ἀπαριθμῶ ὅλα τὰ μεγαλεῖα ὅσα ἐποίησεν ὁ Θεὸς εἰς τὴν Ἀειπάρθενον; Αὐτὰ εἶναι ἄπειρα κατὰ τὸ μέγεθος καὶ ἀναρίθμητα κατὰ τὸ πλῆθος. Καὶ ἂν ἦταν δυνατὸν νὰ ἑνωθοῦν ὅλοι ὅσοι ἐσώθησαν μὲ τὸν ἄσπορον Τόκον της, καὶ νὰ γίνουν ἕνα στόμα καὶ μία γλώσσα πάλιν δὲν ἤθελαν δυνηθῆ νὰ ἀριθμήσουν τὰ μεγαλεία τῆς Θεοτόκου καὶ νὰ τὰ ἐγκωμιάσουν  κατὰ τὴν ἀξίαν τους…».

Ἡ ἐποχὴ μας φαίνεται νὰ εἶναι ἡ ἐποχὴ τῆς μεγάλης ἀποστασίας καὶ πραγματικὰ ἀντίχριστες οἱ ἡμέρες ποὺ ζοῦμε, ἀφοῦ οἱ κυβερνῆτες μᾶς «ἐδίωξαν» κυριολεκτικὰ ἀπὸ τὴν ἀγκαλιὰ τῆς Θεομήτορος, Αὐτὸν ποὺ βαστάζει τὰ πάντα. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ἐξορίζεται ὁ Χριστὸς ἀπὸ τὴν κατ’ ἐξοχὴν  δική Του ἡμέρα, τὴν Κυριακή, γιὰ νὰ μὴν ἀκοῦν τὴν κυριακάτικη καμπάνα καὶ τοὺς θυμίζουν ἐνοχές.

Καὶ ὅμως ὅλοι αὐτοὶ θὰ τρέξουν νὰ δώσουν ἀνερυθρίαστα τὸ παρὸν στὴν μεγάλη γιορτὴ τῆς Κοίμησης τῆς Θεοτόκου, ὄχι ἀπὸ εὐλάβεια ἀλλὰ καὶ πάλι γιὰ ἐμπορία ψήφων καὶ κάλυψη ἐνόχων κατατρεγμῶν συνειδήσεων. Ἡ Κυρία Θεοτόκος ὅμως ἀποστρέφει τὸ πρόσωπό της ἀπὸ ὅσους «ὕβρισαν» τὸν Υἱόν της, καὶ νὰ θυμηθοῦμε τοὺς σοφοὺς λόγους τοῦ γέροντος Παϊσίου ὅτι «θὰ δουλέψουν οἱ πνευματικοὶ νόμοι»!

Ὅσοι πιστοὶ ὀρθόδοξοι «προσέλθωμεν τῷ τάφω τῆς Θεομήτορος»! Νὰ γονατίσουμε ἱκετευτικά, νὰ προσκυνήσουμε λατρευτικά, νὰ ὑμνήσουμε δοξολογικὰ καὶ ταπεινὰ νὰ παρακαλέσουμε τὴν Κυρία Θεοτόκο νὰ πρεσβεύει γιὰ κάθε ψυχὴ πονεμένη, πικραμένη καὶ παραπονεμένη, καὶ γιὰ τούτη τὴν πολυβασανισμένη πατρίδα μᾶς Ἑλλάδα.

πηγή

Η ιδεολογική οικολογία του φασισμού

Η ιδεολογική οικολογία του φασισμού: Η έκρηξη του κοινωνικού συντηρητισμού στην Ελλάδα του μνημονίου

Το αντιφασιστικό μέτωπο ή θα είναι (και) ιδεολογικό-πολιτισμικό ή δεν θα υπάρξει

Του Γιώργου Σαββίδη

Η Χρυσή Αυγή είναι μέρος του συστήματος, επαναλαμβάνει συνεχώς και ορθώς η Αριστερά. Όμως τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό πέραν από το ότι η δύναμη της αυξήθηκε ακριβώς τη στιγμή του βαθέματος της κρίσης, τη στιγμή δηλαδή που το σύστημα έχει όλο και περισσότερο ανάγκη μηχανισμούς ωμής εξωθεσμικής βίας που θα δρουν (αποτελεσματικά) στις παρυφές του, συμβάλλοντας αποφασιστικά στο κλίμα κοινωνικού ντρεσαρίσματος όσων πρόκειται να αντιδράσουν;

Τι θα μπορούσε να σημαίνει επίσης πέραν του ότι εκδοτικές παραφυάδες της άλλοτε life style αναπτυξιακής «ισχυρής Ελλάδας» συνέβαλαν όσο τίποτα στο ξέπλυμα και το «κουστουμάρισα» του φαινομένου;

Για να το διατυπώσουμε διαφορετικά: Μέσα σε ποιες συνθήκες αυτές οι δίοδοι που άνοιξε το σύστημα στην οργάνωση έγιναν «αποτελεσματικές», σε βαθμό μάλιστα που να τίθεται πλέον ανοικτά ζήτημα από τους συστημικούς φορείς (ακόμη και τα μεγάλα ΜΜΕ, όπως την Καθημερινή και το Μέγκα) περί «κινδύνου της Δημοκρατίας», δηλαδή επί της ουσίας για το ενδεχόμενο μίας ανεξέλεγκτης αυτονόμησης - μολονότι βέβαια, όταν μνημονεύεται αυτός ο κίνδυνος, γίνεται (πάντα!) με τη συμπληρωματική καταδίκη της «ακραίας Αριστεράς», τις περισσότερες δε φορές «απλώς» της Αριστεράς και της βίας «από όπου και αν προέρχεται»; Εάν η Χρυσή Αυγή είναι μέρος του συστήματος θα πρέπει και οι αιτίες της ανόδου της να είναι συστημικές και σίγουρα να ξεφεύγουν από την απλή γραμμική αιτιότητα, είτε αυτή είναι δεξιά (πολλοί οι μετανάστες άρα...), είτε αυτή είναι «αριστερή» (οικονομική κρίση και κυριαρχία των ξένων άρα...).

Ταυτόχρονα βέβαια, εφόσον και άλλοι καπιταλιστικοί σχηματισμοί περνούν εξίσου δύσκολες δοκιμασίες από την νεοφιλελεύθερη διαχείριση της κρίσης, χωρίς να έχουν εμφανίσει ακόμη το φαινόμενο της ανόδου και κυρίως της θεσμοποίησης μίας τόσο ακραίας και ανοικτά βίαιης οργάνωσης, αποκτά σημασία και το ιδιαίτερο ιδεολογικό περιβάλλον που διαμορφώθηκε από τη συστημική αντίδραση στην κρίση εντός του ελληνικού καπιταλισμού. Εδώ συναντάμε το ζήτημα της εκρηκτικής ιδεολογικής επέκτασης του κοινωνικού συντηρητισμού στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό την περίοδο του μνημονίου. Ένα θέμα μάλλον όχι επαρκώς προσεγμένο στις αναλύσεις των συνεπειών της κρίσης, οι οποίες λαμβάνουν πολλές φορές άμεσα οικονομίστικο χαρακτήρα. Ακόμη και όταν κατά περίπτωση γίνεται η αυθόρμητη αναφορά στο ότι «γυρίζουμε στη δεκαετία του ‘50», αυτή η επιστροφή συνήθως νοείται ως απώλεια αγοραστικής δύναμης και πτώσης του «βιοτικού επιπέδου». Όμως, η ευθεία σύνδεση της «πτώσης του βιοτικού επιπέδου» με την άνοδο του φασισμού δεν μπορεί να εξηγήσει το οφθαλμοφανές, πώς γίνεται δηλαδή χώρες π.χ. στη Λατινική Αμερική, με πολύ κατώτερο βιοτικό επίπεδο από αυτό της Ελλάδας, να βρίσκονται σήμερα στην πρωτοπορία των κοινωνικών δικαιωμάτων, με τη «δεξιά» να ονομάζεται στις χώρες αυτές «σοσιαλδημοκρατία».

Η επιστροφή στις «καθαρές» ταυτότητες

Εάν είναι σωστό να πούμε ότι η αυταρχική ακροδεξιά έχει βαθιές ρίζες στην Ελλάδα, το ίδιο σημαντικό θα ήταν να τονιστεί η σύνδεση της ακροδεξιάς με τις εξίσου βαθιές ρίζες του παραδοσιακρατικού συντηρητισμού.

Πρόκειται για ένα σύνολο  από ιδεολογικές στάσεις και συμπεριφορές, για έναhabitus, πάνω στο οποίο η Χ.Α. επένδυσε και επενδύει ανελλιπώς, προβάλλοντας μία δυναμική σωματώδη εκδοχή του, αφού όμως συνάντησε πρώτα ένα καλά προετοιμασμένο έδαφος. Πράγματι, οι συστημικές αποδείξεις για τον βαθμό επέκτασης και προβολής αυτού του habitus, που αρχικά πήραν τη μορφή της πρόθυμης υποδοχής του ΛΑΟΣ (το οποίο, αφού έπαιξε τον «ιστορικό του ρόλο», εξαφανίστηκε, μπολιάζοντας το σύστημα με τα πλέον επιθετικά και αδίστακτα στελέχη του), στη συνέχεια δε, διοχετεύτηκαν απενοχοποιημένα μέσα από τις σκληροπυρηνικές εκφράσεις του συστήματος που έμοιαζαν υπεράνω φασιστικής υποψίας, είναι ενδεικτικές: Τις συναντάμε στις πολύμορφες εκκλήσεις για «επιστροφή» στις παραδοσιακές αξίες που θα μας «βγάλουν από την κρίση» - τις αγνές αξίες των απλών παραδοσιακών πολιτών που πούλησαν τα «λαμόγια», οι διεφθαρμένοι πολιτικοί. Τις συναντάμε επίσης στις εκκλήσεις για «επιστροφή» των νέων στην οικογένεια, στις παραινέσεις ορισμένων ζηλωτών της εκκλησίας, που εντός της κρίσης μοιάζουν να «δικαιώνονται» (ενώ κάποιοι αγκαλιάζουν λόγους ανάλογους της Χ.Α., ίσως μάλιστα και την ίδια την οργάνωση).

Δίπλα στις παραδοσιακές αξίες βρέθηκε η αφύπνιση της «Ελλάδας που προσπαθεί», των Ελλήνων που ενωμένοι μπορούν να μεγαλουργήσουν και να δείξουν στους «Ευρωπαίους» τι θα πει ελληνικό δαιμόνιο (άποψη που υπονοεί αυτόματα ότι η Ελλάδα βρίσκεται εκτός Ευρώπης: υπεράνω και υποδεέστερη ταυτόχρονα). Η νέα εθνικοφροσύνη της τόνωσης της αυτοπεποίθησης του «Έλληνα» ήταν βέβαια εύκολη, αφού ήρθε μετά από χρόνια ανορθολογικών θεωριών για τη συνέχεια του ελληνικού «αίματος» και εκπομπών για την εξωγήινη προέλευση των Ελλήνων και τις παγκόσμιες ανθελληνικές συνωμοσίες (εκπομπές που δεν πάρθηκαν ίσως όσο σοβαρά θα έπρεπε, και που σίγουρα είχαν, όπως και οι «300», πολύ σημαντικότερη φαντασιακή επίδραση από όση άφηνε να εννοηθεί η «χαβαλετζίδικη» πρόσληψη τους). Εάν όμως αυτό το κομμάτι επιβολής της νεοσυντηρητικής αφασίας φάνταζε εύκολο, για την επιστροφή του σεξουαλικού συντηρητισμού έπρεπε να επιστρατευτεί το μεγάλο όπλο της «υγειονομικής βόμβας» - είτε αυτή αφορά την κανιβαλική έκθεση, από πρώην «εκσυγχρονιστές» υπουργούς, της εικόνας της «άτιμης» αλλοδαπής ιερόδουλης-φορέα του Aids (που είχε το επιπλέον μνημονιακό «πλεονέκτημα» ότι κόντεψε  να διαλύσει τον ιστό εμπιστοσύνης που με κόπο είχαν χτίσει οι δημόσιοι φορείς υγείας για τη διάγνωση των σεξουαλικών νοσημάτων), είτε με την κατασκευή της εικόνας του «σεξουαλικά πεινασμένου-βιαστή» μετανάστη. Η επιστροφή στην αποκαθαρμένη σεξουαλικά εικόνα της «οικογένειας», της γυναίκας που βρίσκεται στη θέση της (με τα παιδιά στο σπίτι, στην κουζίνα,  κλπ.) και του τίμιου άντρα που είναι «αυθεντικός» άντρας (σαν τον αναστημένο ασπρόμαυρο Ξανθόπουλο στη διαφήμιση εταιρείας τηλεφωνικού καταλόγου - όχι όμως σαν τον γραφικό «τοιούτο» που εμφανίζεται μαζί του) είναι έτσι η άλλη όψη της «υγειονομικής βόμβας».

Η προσωπικότητα που συγκροτεί η συστημική αφήγηση της κρίσης και της «διεξόδου» στην Ελλάδα είναι επομένως πρωτίστως παραδοσιοκρατική και στη συνέχεια αυταρχική. (Αυτό φαίνεται να το έχουν καταλάβει και οι εκπρόσωποι του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού, που δεν τολμούν να συμπεριλάβουν έστω και στοιχειώδεις αρχές του κοινωνικού φιλελευθερισμού στο πρόγραμμά τους - όπως αποδείχθηκε και στην περίπτωση Τζήμερου). Μπορεί βέβαια στο τέλος η φιγούρα του executive να ηγεμονεύει, μπορεί να ξέρουμε ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις και οι ιδιωτικοποιήσεις θα μας σώσουν και θα μας φέρουν πίσω στην ανάπτυξη (όπως στα τούρκικα σήριαλ, όπου οι πλέον οικογενειοκρατικές, προνεωτερικές και αυταρχικές καταστάσεις διαδραματίζονται με φόντο την πισίνα της οικογενειακής βίλας ενός πλούσιου επιχειρηματία). Μαζί όμως με την επιστροφή της ανάπτυξης θα πρέπει να έχουμε αποκαθαρθεί, να έχουμε επιστρέψει στην «αυθεντική» μας ταυτότητα, να είμαστε «περήφανοι στη φτώχια μας». Πρόκειται για κάτι που μόνο υποκρισία ή ψεύτικο κάλυμμα «συμφερόντων» δεν είναι: είναι Ιδεολογία, δηλαδή πραγματική - υλική δύναμη επιβολής.  

Φασιστικός κονστρουκτιβισμός: Ρατσιστής δεν γεννιέσαι, γίνεσαι

Η εξήγηση του φασισμού δια της ιδεολογικής οικολογίας που τον γεννά και τον θρέφει μας παρέχει και τη δυνατότητα απάντησης στο ζήτημα της «ιδεολογικής συνείδησης» όσων υποστηρίζουν τη Χ.Α. Όσο λανθασμένο ήταν να ισχυρίζεται κάποιος ότι οι υποστηρικτές «δεν τους γνώριζαν», άλλα τόσο προβληματικό είναι να ισχυριστεί ότι πλατιές λαϊκές μάζες είναι εν γνώσει τους και τεκμηριωμένα οπαδοί φασιστικών και ναζιστικών αντιλήψεων. Αυτός ο τύπος εξήγησης έχει όμως ένα πολύ γενικότερο μειονέκτημα που αφορά και τις δύο εκδοχές του:  Εξαρτά ένα ερώτημα ιδεολογικής ταυτότητας από τη «γνώση», ενώ η ιδεολογία δεν είναι το πεδίο της «ακριβούς γνώσης», αλλά του «περίπου». Γι' αυτό και στο δίλλημα «ξέρουν ή δεν ξέρουν;» είναι προτιμότερο να αντιτάξουμε το «δεν (θέλουν να) ξέρουν αλλά τους αρέσει!». (Ίσως μάλιστα όχι απλώς δεν θέλουν να ξέρουν, αλλά φοβούνται και να μάθουν). Μεγάλο μέρος των λαϊκών μαζών βρίσκει στη Χ.Α. την «καθαρότερη» επιβεβαίωση και ασφάλεια μιας ήδη καλά προετοιμασμένης ταυτότητας.

Η κύρια έκφραση αυτής της ταυτότητας είναι στην παρούσα στιγμή η ρατσιστική αντίδραση ενάντια στους μετανάστες, γιατί κατά κανόνα η ισχυρή ταυτότητα συγκροτείται μέσα από την επιθετική εξωτερική συσχέτιση με το αντικείμενο αποκλεισμού της. Ένα μέρος των λαϊκών μαζών εξοστρακίζει έτσι πάνω στους μετανάστες όσα αρνητικά χαρακτηριστικά φοβάται για τον εαυτό του, διατηρώντας και «απολαμβάνοντας» έτσι τον θετικό πυρήνα της καθαρής του ταυτότητας. Η Χ.Α. γίνεται ο εκτελεστικός διαμεσολαβητής αυτής της εξωτερικής συσχέτισης (και από αυτή τη σκοπιά πραγματοποιεί πράγματι μια πλήρως συστημική λειτουργία), αντλώντας πολιτικό κεφάλαιο πάνω σε μια ταυτότητα που έχει συγκροτηθεί κυρίως από τους κατεξοχήν συστημικούς φορείς. Στους φορείς αυτούς, όμως, ο δυναμικός και βίαιος τρόπος δράσης της οργάνωσης θέτει πλέον το πρόβλημα της πλήρους αυτονόμησής της και της δυνητικής κατασκευαστικής της παρέμβασης στον ίδιο τον πυρήνα της θετικής ταυτότητας με ριζοσπαστικοποίηση των ρατσιστικών, αυταρχικών και βίαιων χαρακτηριστικών της (όπως επισημαίνει άλλωστε η οργάνωση «δεν είναι ένα μονοθεματικό κόμμα» - με αντικείμενο δηλαδή το μεταναστευτικό). Αυτό που σε επίπεδο πολιτικής έκφρασης ξεκίνησε ως μια ελληνική εκδοχή του σαρκοζισμού, επιδιώκοντας τη δεξιά ιδεολογική ηγεμόνευση, έγινε πλέον δυνητικά ανεξέλεγκτη ιδεολογική μάζα, κάτι που φαίνεται να καταλαβαίνουν πλέον και οι ίδιοι οι φορείς της συστημικής εξουσίας. Υπ' αυτή την έννοια, τίθεται πράγματι ένας σημαντικός αντι-συστημικός κίνδυνος από φασιστική σκοπιά, που θα πρέπει να αποτρέψει την Αριστερά να προχωρήσει στην πλήρη ταύτιση Χ.Α. και συστήματος. Από την ίδια σκοπιά, εξάλλου, αναδεικνύεται και η προτεραιότητα των πλατιών συμμαχιών για την αντιμετώπιση του φασιστικού φαινομένου, με δυνάμεις που δεν υποστηρίζουν απλώς τον εκσυγχρονισμένο και ορθολογικά νεωτερικό χαρακτήρα της ελληνικής κοινωνίας, αλλά ενδιαφέρονται πρωτίστως για την με κάθε τρόπο υπεράσπιση της δικαιωματοκρατικής, κοινωνικά φιλελεύθερης και ιδεολογικά δημοκρατικής συγκρότησης τόσο της δημόσιας, όσο και της ιδιωτικής σφαίρας. Το αντιφασιστικό μέτωπο ή θα είναι (και) ιδεολογικό-πολιτισμικό ή δεν θα υπάρξει.  

πηγή