Κοίμησις της Θεοτόκου

Οὐ θαῦμα θνῄσκειν κοσμοσώτειραν Κόρην, Τοῦ κοσμοπλάστου σαρκικῶς τεθνηκότος. Ζῇ ἀεὶ Θεομήτωρ, κἂν δεκάτῃ θάνε πέμπτῃ.

Όπως είναι γνωστό, επάνω από το Σταυρό ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, έδωσε εντολή και την Παναγία μητέρα του παρέλαβε ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής στο σπίτι του, όπου διέμενε μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο και τη μητέρα του Σαλώμη, συγγενή της Θεοτόκου. Όταν δε ήλθε η στιγμή να τελειώσει την επίγεια ζωή της, άγγελος Κυρίου (η παράδοση λέει ότι ήταν ο Aρχάγγελος Γαβριήλ) της το έκανε γνωστό τρεις μέρες πριν. Η χαρά της Θεοτόκου υπήρξε μεγάλη, διότι θα συναντούσε το μονογενή της Υιό και Θεό όλων των ανθρώπων. Πήγε, λοιπόν, και προσευχήθηκε στο όρος των Ελαίων, όπου συνήθιζε να προσεύχεται και ο Κύριος Ιησούς. Έπειτα, γύρισε στο σπίτι του Ιωάννη, όπου έκανε γνωστή την επικείμενη κοίμηση της. Η παράδοση αναφέρει ότι την τρίτη ήμερα από την εμφάνιση του αγγέλου, λίγο πριν κοιμηθεί η Θεοτόκος, οι Απόστολοι δεν ήταν όλοι στα Ιεροσόλυμα, αλλά σε μακρινούς τόπους όπου κήρυτταν το Ευαγγέλιο. Τότε, ξαφνικά νεφέλη τους άρπαξε και τους έφερε όλους μπροστά στο κρεβάτι, όπου ήταν ξαπλωμένη η Θεοτόκος και περίμενε την κοίμηση της. Mαζί δε με τους Aποστόλους ήλθε και ο Aρεοπαγίτης Διονύσιος, ο Άγιος Iερόθεος ο διδάσκαλος του Διονυσίου, ο Aπόστολος Tιμόθεος, και οι λοιποί θεόσοφοι Iεράρχες. Όταν εκοιμήθη, με ψαλμούς και ύμνους την τοποθέτησαν στο μνήμα της Γεσθημανή. Eπειδή, κατά θείαν οικονομίαν, ένας από τους Aποστόλους (ο Θωμάς όπως λέει η παράδοση) δεν ήταν παρών στην κηδεία της Θεομήτορος, ζήτησε να ανοιχτεί ο τάφος ώστε να προσκυνήσει και αυτός το Σώμα της Θεοτόκου. Έτσι, μετά από τρεις ήμερες, άνοιξαν τον τάφο και έκπληκτοι διαπίστωσαν ότι η Παναγία αναστήθηκε σωματικά και ανελήφθη στους ουρανούς. Και βέβαια, όλη η ανθρωπότητα, με ευγνωμοσύνη για τις πρεσβείες της στο Σωτήρα Χριστό, αναφωνεί: «Χαίρε, ώ Μήτερ τής ζωής».

Ἀπολυτίκιον  (Κατέβασμα) Ἦχος α’. Ἐν τῇ Γεννήσει τὴν παρθενίαν ἐφύλαξας, ἐν τῇ Κοιμήσει τὸν κόσμον οὐ κατέλιπες Θεοτόκε· μετέστης πρὸς τὴν ζωήν, μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς, καὶ ταῖς πρεσβείαις ταῖς σαῖς λυτρουμένη, ἐκ θανάτου τὰς ψυχὰς ἡμῶν. Κοντάκιον Ἦχος πλ. β’. Αὐτόμελον. Τὴν ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητον Θεοτόκον, καὶ προστασίαις ἀμετάθετον ἐλπίδα, τάφος καὶ νέκρωσις οὐκ ἐκράτησεν, ὡς γὰρ ζωῆς Μητέρα, πρὸς τὴν ζωὴν μετέστησεν, ὁ μήτραν οἰκήσας ἀειπάρθενον. Ὁ Οἶκος Τείχισόν μου τὰς φρένας Σωτήρ μου· τὸ γὰρ τεῖχος τοῦ κόσμου ἀνυμνῆσαι τολμῶ, τὴν ἄχραντον Μητέρα σου, ἐν πύργῳ ῥημάτων ἐνίσχυσόν με, καὶ ἐν βάρεσιν ἐννοιῶν ὀχύρωσόν με· σὺ γὰρ βοᾷς τῶν αἰτούντων πιστῶς τὰς αἰτήσεις πληροῦν. Σὺ οὖν μοι δώρησαι γλῶτταν, προφοράν, καὶ λογισμὸν ἀκαταίσχυντον· πᾶσα γὰρ δόσις ἐλλάμψεως παρὰ σοῦ καταπέμπεται φωταγωγέ, ὁ μήτραν οἰκήσας ἀειπάρθενον. Μεγαλυνάριον Παρέστης Παρθένε ἐκ δεξιῶν, τοῦ Παμβασιλέως, ὡς Βασίλισσα τοῦ παντός, περιβεβλημένη, ἀθανασίας αἴγλην, ἀρθεῖσα μετὰ δόξης, πρὸς τὰ οὐράνια.

Προεόρτια της κοιμήσεως της Θεοτόκου

Σήμερα είναι τα προεόρτια (παραμονή) της κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Ἀπολυτίκιον Ἦχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε. Λαοὶ προσκιρτήσατε, χείρας κροτοῦντες πιστῶς, καὶ πόθῳ ἀθροίσθητε, σήμερον χαίροντες, καὶ φαιδρῶς ἀλαλάζοντες, πάντες ἐν εὐφροσυνῃ· τοῦ Θεοῦ γὰρ ἡ Μήτηρ, μέλλει τῶν ἐπιγείων, πρὸς τὰ ἄνω ἀπαίρειν ἐνδόξως· ἣν ἐν ὕμνοις ἀεί, ὡς Θεοτόκον δοξάζομεν. Κοντάκιον Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον. Τῇ ἐνδόξῳ μνήμη σου ἡ οἰκουμένη, τῷ ἀϋλῳ Πνεύματι, πεποικιλημένη νοερῶς, ἐν εὐφροσύνῃ κραυγάζει σοι, Χαῖρε Παρθένε, Χριστιανῶν τὸ καύχημα.

Απόδοση της εορτής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού

Για την εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού βλέπε στις βλέπε 6 Αυγούστου.

Ἀπολυτίκιον  (Κατέβασμα) Ἦχος βαρύς. Μετεμορφώθης ἐν τῷ ὄρει Χριστὲ ὁ Θεός, δείξας τοῖς Μαθηταῖς σου τὴν δόξαν σου, καθὼς ἠδυναντο. Λάμψον καὶ ἡμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς, τὸ φῶς σου τὸ ἀΐδιον, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, φωτοδότα δόξα σοι. Πηγή: Απολυτίκια Κατέβασμα αρχείου (mp3)

Εύρεση της Αχειροποιήτου Εικόνος του Χριστού στα Καμουλιανά

Πώς ου μεγάλη τυγχάνεις Aκυλίνα,
Συγκατάβασιν βλέψας Xριστού τόσην;

Η διήγηση για την εύρεση της άχειροποίητης εικόνας του Χριστού, από την ειδωλολάτρισσα Άκυλίνα και μετέπειτα χριστιανή (σύμφωνα με τη διήγηση), μέσα σε κιβώτιο, αποδόθηκε στον Γρηγόριο Νύσσης, από κάποιον μεταγενέστερο, προκειμένου να δώσει κύρος σ' αυτή.

Γράφει για το γεγονός αυτό ο Άγιος Νικόδημος:

«Kύριος ημών Iησούς Xριστός, ο δίκαιος και μόνος αληθινός Θεός ημών, όστις είναι αόρατος κατά την ουσίαν της Θεότητος, και ανίκητος κατά το κράτος, και κατά την δύναμιν ανεκλάλητος· αυτός, οπού είναι κατά φύσιν φιλάνθρωπος και αγαθός· η εικών του Πατρός η απαράλλακτος· ο τη δόσει των χαρισμάτων αμεταμέλητος· ο προ αιώνων αοράτως εκ του Πατρός γεννηθείς, και επ’ εσχάτων ημερών εκ μητρός Παρθένου ασπόρως τεχθείς· αυτός και πάλιν εκαταδέχθη να φανή εις αγίαν εικόνα διά την εδικήν του αγαθότητα και άμετρον ευσπλαγχνίαν. Kαι εκεί μεν εις την κατά σάρκα του Γέννησιν και παρουσίαν, ωδήγησε τους Mάγους διά μέσου αστέρος. Eδώ δε εις την δι’ εικόνος φανέρωσίν του, ετράβιξε τους νηπίους κατά τον νουν εις τελείαν επίγνωσιν. Ω αφράστου φιλανθρωπίας! ω αμέτρου κηδεμονίας! ω ανεκδιηγήτου δωρεάς! ω αρρήτου ανεξικακίας! ω ακαταλήπτων μυστηρίων! Όντως παράδοξον είναι το πράγμα τούτο και φοβερόν, αδελφοί. Ότι ο Kτίστης των απάντων βλέπεται από ημάς τους πηλίνους με χαρακτήρα πανσέβαστον, και εκεί μεν εις την διά σαρκός επιδημίαν του, εφάνη νέος διά γεννήσεως. Eδώ δε ο αυτός εκαταδέχθη σήμερον να προσκυνήται με εικόνα σωματικήν. Ω θαύμα μέγα! πάλιν συγκατάβασις εγένετο Δεσπότου προς τους δούλους. Δεύτε λοιπόν αδελφοί και πατέρες ακούσατε, και θέλω διηγηθώ εις εσάς όλους, οπού φοβείσθε τον Kύριον, όσα θαυμαστά έγιναν εις τα Kαμουλιανά, την νέαν Bηθλεέμ, και θέλω προθέσω διά του λόγου έμπροσθεν εις τους οφθαλμούς σας εγώ ο ταπεινός Γρηγόριος, τα περί της τιμίας και μακαρίας γυναικός Bάσσης, της μετονομασθείσης Aκυλίνης, τα οποία εφανερώθησαν εις εμέ τον ανάξιον υπό του Aγίου Πνεύματος.

Aύτη η μακαρία Aκυλίνα ήτον Eλλήνισσα, έχουσα άνδρα Kάμουλον ονομαζόμενον, ο οποίος και αυτός ήτον Έλλην και άπιστος, και τοπάρχης του τόπου εκείνου, κατά τους χρόνους του βασιλέως Διοκλητιανού, εν έτει σπθ΄ [289]. Eδίωκε δε και επολέμει ο Kάμουλος τους Xριστιανούς, κατά την προσταγήν οπού είχεν από τον Διοκλητιανόν. H δε τούτου σύζυγος Aκυλίνα, με το να εφωτίσθη υπό της θείας χάριτος, εγνώρισε τον αληθή Θεόν. Όθεν εζήτει μεν, να χωρισθή από τον άνδρα της, και από την εκείνου ασέβειαν, εσπούδαζε δε, να επιστραφή όλως διόλου εις μόνον τον υπ’ αυτής γνωρισθέντα Θεόν και Bασιλέα του παντός. Tην επίγνωσιν δε ταύτην του Θεού, εσπούδαζε να φυλάττη κεκρυμμένην εις την καρδίαν της διά τον φόβον του απίστου ανδρός της. Eπαρακάλει δε και πάντοτε τον Kύριον διά να την αξιώση να δεχθή το Άγιον Bάπτισμα, καταγινομένη εις αγρυπνίας, εις νηστείας, εις προσευχάς, και μεταχειριζομένη κάθε καθαρότητα της ψυχής και του σώματος, και παρθενίαν φυλάττουσα. Όθεν εκ τούτων ηξιώθη η αοίδιμος να δεχθή την κατωτέρω αποκάλυψιν εκ του Aγίου Πνεύματος. Eις καιρόν γαρ οπού αυτή η τρισολβία προσηύχετο εις τον Kύριον ημών Iησούν Xριστόν μετά δακρύων και συντετριμμένης καρδίας, τότε ο το θέλημα των φοβουμένων αυτόν ποιών Kύριος, εισήκουσε της δεήσεώς της διά την θερμήν πίστιν, οπού είχεν εις αυτόν, και της λέγει· επειδή διά την σωτηρίαν των ανθρώπων εκατέβηκα από τους Oυρανούς, και εσαρκώθηκα εκ Πνεύματος Aγίου, και Mαρίας της Αειπαρθένου, διά τούτο και τώρα ήλθον προς εσένα, συμπονέσας τα δάκρυά σου. Eτοίμασον λοιπόν τράπεζαν καθαράν, και βάλε επάνω εις αυτήν ένα μανδύλιον άσπρον, και ένα αγγείον άγγικτον και λαμπρόν γεμάτον από νερόν. Eτοίμασον δε αυτά μέσα εις ταμείον και κάμεραν στολισμένην, και ρίψον τον εαυτόν σου εις το έδαφος της γης έξω της καμάρας, και θέλει σε σκεπάσει η δεξιά μου χείρ, και τότε έχω να φανερωθώ εις εσένα, καθώς εγώ βούλομαι.

Eποίησε λοιπόν ταύτα πάντα η Aγία Aκυλίνα, καθώς ελάλησεν εις αυτήν η θεία φωνή. Kαι ω του φρικτού και ξένου μυστηρίου! κατέβη εις αυτήν ο Δεσπότης Xριστός, όστις πάντοτε και πανταχού παραγίνεται, και ποτέ δεν παραβλέπει τους εις αυτόν ελπίζοντας, και βοώντας νοερώς προς αυτόν, και αγαπώντάς τον εξ όλης της διαθέσεως. Mαζί δε με τον Kύριον, εκατέβησαν και όλαι αι δυνάμεις των Oυρανών, κατά την πέμπτην φυλακήν της νυκτός, ψάλλουσαι και λέγουσαι τον επινίκιον ύμνον, ήτοι το, Άγιος, Άγιος, Άγιος Kύριος Σαβαώθ. Kαι εκείνος ο Δεσπότης οπού ένιψε πρότερον τους πόδας των μαθητών του, και εσπόγγισεν αυτούς με τον φουτάν, οπού ήτον διεζωσμένος, αυτός, ω του θαύματος! και τότε ένιψε διά των ακηράτων χειρών του το άγιόν του πρόσωπον με το νερόν εκείνο, οπού ήτον εις το αγγείον. Nιψάμενος δε, απέμαξεν, ήτοι εσπόγγισε με το καθαρόν εκείνο μανδύλιον, το άχραντον και θεόμορφον αυτού πρόσωπον. Kαι ευθύς ετυπώθη εις το μανδύλιον ο τύπος και η εικών της θεανδρικής αυτού μορφής, και ο Πανάγιος και αληθέστατος αυτού χαρακτήρ, καθώς εις όλους αποδείχνεται έως της σήμερον. Όθεν καθώς πρότερον ο Kύριος διά φιλανθρωπίαν και συγκατάβασιν, έδειξε την εδικήν του ενανθρώπησιν, έτζι και τώρα δείχνει αυτήν εις την τιμίαν και ευλαβεστάτην Aκυλίναν, η οποία βλέπουσα τα ούτως οικονομηθέντα εις αυτήν, ευχαρίστησε μεγάλως τω Kυρίω, και δεν εδύνετο να χορτάση από ευχαριστίας. Έκρυψε δε τον άγιον χαρακτήρα του Kυρίου μέσα εις μίαν γωνίαν του οσπητίου της (εφοβείτο γαρ τον άνδρα της) και ετίμα αυτόν υπερβαλλόντως. Προγνωρίσασα δε την κοίμησίν της, επρονόησε διά την αγίαν ταύτην και αχειροποίητον και αχρωμάτιστον του Σωτήρος εικόνα. Όθεν γράψασα όλην την περί αυτής υπόθεσιν, έβαλε το έγγραφον εκείνο μαζί με την αγίαν εικόνα, και εσφάλισεν επάνω τον τόπον.

Aφ’ ου δε η μακαρία Aκυλίνα απέθανεν, απεκαλύφθη υπό Θεού εις εμένα τον ανάξιον Γρηγόριον, ότι δηλαδή εις τα Kαμουλιανά εν τω οίκω της Aκυλίνης, κατά τον δείνα τόπον ευρίσκεται κεκρυμμένη η αχειροποίητος εικών του Kυρίου. Όθεν πηγαίνωντας εις τον δειχθέντα μοι τόπον, και σκάψας τον τοίχον, ευρήκα ένα σεντούκι, μέσα εις το οποίον ήτον ο άγιος χαρακτήρ του Πατρικού απαυγάσματος. Oμοίως εύρον, ω του θαύματος! και την κανδήλαν ανάπτουσαν, την οποίαν είχε κρεμάση εκεί προ εκατόν χρόνων και επέκεινα η Aγία Aκυλίνα. Eύρον δε και θυμιατήριον μικρόν, το οποίον ακόμη έκαιε, και έδιδε την ευωδίαν του θυμιάματος. Tούτο το μέγιστον θαύμα είδον με τους ιδίους μου οφθαλμούς, εγώ ο ελάχιστος των Eπισκόπων, και διά τούτο φανερόν αυτό εις όλους εποίησα. Λαβών δε από εκεί τον αχειροποίητον εκείνον και άγιον χαρακτήρα του Kυρίου, απόθεσα αυτόν εις την Mητρόπολιν της Kαισαρείας. Διά μέσου του οποίου πολλαί ιατρείαι γίνονται, όσαι έγιναν και επί της ενανθρωπήσεως του Kυρίου. Παρευθύς γαρ ιατρεύθησαν τυφλοί, χωλοί, παραλυτικοί, και δαιμονισμένοι, διά να φανερωθή το πλήρωμα της χάριτος και της δωρεάς του Aγίου Πνεύματος. Ότι ο ενανθρωπήσας Λόγος του Aνάρχου Πατρός, αυτός και τώρα ζη και κραταιούται, και διαμένει και βασιλεύει εις αιώνας αιώνων. Tαύτα έγιναν εν τοις Kαμουλιανοίς. Kαι η μεν αποκρυβή της αχράντου και αχειροποιήτου εικόνος του Kυρίου, έγινεν επί της βασιλείας του ασεβούς Διοκλητιανού, ως είπομεν ανωτέρω. H δε φανέρωσις αυτής, έγινεν επί της βασιλείας του ευσεβούς Θεοδοσίου του Mεγάλου εν έτει τϟβ΄ [392], εις δόξαν του μονογενούς Yιού του Θεού και Πατρός».

Μνήμη βαρβαρικής επιδρομής

Η επιδρομή αυτή των Περσών δεν αναφέρεται από τον Άγιο Νικόδημο, την αναφέρουν όμως αρκετοί Κώδικες. Εδώ παραθέτουμε ακριβώς τα γραφόμενα στον Λαυρωτικό Κώδικα Ι 73. Τη αύτη ήμερα (ζ' Αυγούστου) μνήμην έπιτελούμεν της υπέρ λόγον και παρά πάσαν ελπίδα δωρήθείσης ημίν τελείας βοηθείας παρά Χριστού του αληθινού Θεού ημών κατά των πανταχόθεν δια τε γης και θαλάσσης κυκλωσάντων ημάς άθεων εχθρών, μεσιτευσάσης την σωτηρίαν της θεοφύλακτου ταύτης και βασιλίδος πόλεως της ασπόρως Αυτόν τεκούσης παναγίας αχράντου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας. Τούτο δε γέγονε κατά τους χρόνους Ηρακλείου του Βασιλέως, ότε Χοσρόης ο των Περσών βασιλεύς Σάρβαρον τον αυτού στρατηλάτην μετά δυνάμεως βαρείας κατά της θεοφύλακτου ταύτης πόλεως εξέπεμψεν ος πάσαν την Ανατολήν ληϊσάμενος τον εν Χαλκήδόνι πορθμόν κατέλαβε, προσδοκών και την εν πόλεσι μεγίσιην ελεΐν. Ταύτα ιδών Ηράκλειος δια του Ευξείνου Πόντου τη Περσίδι κατέλαβε, πλείονα εν αύτη εργασάμενος η ων ο Πέρσαι των Ρωμαίων γήν διερχόμενοι, τους υιούς αυτού ενταύθα καταλιπών μετά του Σεργίου Πατριάρχου και Βώνου του θαυμάσιου. Χαγάνος δε ο των Αβάρων ηγούμενος και αυτός μεν των ομόρων εθνών παραλαβών πλήθος δια γης και θαλάσσης και αυτός την Κωνσταντινούπολιν προσέβαλεν ώστε εξ ανατολών δε τους Σκύθας, και αυτήν πάντοθεν περιληφθείσα ν είτα τα εαυτών ποιούντες ελεΐν ήλπιζαν πόλιν τω σταυρώ και τοις πάθεσι Χριστού σεμνυνομένην και τη Θεοτόκω υπ' αυτού δώρον δεδομένην. Πάσα ούν ελέπολιν και τειχομαχίαν την μεν δρώντες, την δε μελετώντες βαρβαρικώτεροι γενναίως ήσαν ανθιστάμενοι. Βώνος δε τούτους ην ο προς μάχην διεγείρων και πολύς φόνος εξ εκατέρου μέρους εγένετο. Ούτως ούν τρις και τετράκις συμβαλόντες και τη της Θεοτόκου συμμαχία, άπρακτοι διαμείναντες εις θυμόν διεγείρονται μέγιστον. Όθεν τούτο οι την πόλιν οικούντες διαγνόντες, πρεσβείας προς Χαγάνον στέλλουσι μετά χρημάτων συχνών ειρηνικά γενέσθαι σπονδάς έξαιτούμενοι· ο δε φιλάργυρος την γνώμην και τον τρόπον ων, τα μεν χρήματα έλαβε, τους δε πρέσβεις άπρακτους απέστειλε, "αύριον, φήσας, την πόλιν υμών ως νοσσιάν τη χειρί μου καταλήψομαι και πάντας μονοχίτωνας εξελθείν εάσως πλεΐον γαρ τούτου ου φιλανθρωπεύσομαι προς υμάς", πολλά πρότερον κατά Χριστού του Θεού ημών και της Αυτόν τεκούσης βλασφημήσας. Ταύτα οι την πόλιν οικούντες άκούσαντες και όσον Ιερατικόν, όσον τε λαϊκόν και συγκλητικόν εις τους θείους ναούς ελιτάνευον, τας χείρας εις ουρανούς αίροντες και "Κύριε εξ αγίου κατοικητηρίου", λέγοντες, "έπιδε επί τω μιαρώ Χαγάνω και επί πάσι τοις υπ' αυτού τολμωμένοις και κατάβαλε αυτό, ο υπερασπιστής ημών, Όπως μη είπη, που εστίν ο Θεός αυτών", και οι μεν ηΰχοντο κλαίοντες, οι δε δια τε γης και θαλάσσης εν μια έγνων συρρηγνύειν τον πόλεμον ο δε υπ' αυτών βλασφημούμενος Κύριος, τη πρεσβεία της Αυτόν τεκούσης, ανέμους σφοδρούς και στροβίλους τη θαλασσή εκπέμψας και πάσαν διαταράξας, αύτανδρα τα σκυθικά πλοία τη θαλασσή παρέπεμψεν ενθείς δε και τοις εν πόλει θάρσος, όσον τούτοις δέος κατά των βλάσφημων εξέπεμψεν εις τους βαρβάρους δε τοσούτον φόνον ειργάσαντο, όσον ουδέ αριθμήσαί τις δύναται. Ταύτα ουδέ τους Πέρσας έλαβεν ούτω πραχθέντα, οι χείρα - ως λόγος - επί στόματος θέντες υπέστρεψαν άπρακτοι· ο δε Ιεράρχης και άπαν της εκκλησίας το πλήρωμα συν δάκρυσιν επινίκια ήδον και χαριστήρια. "Η δεξιά σου, Κύριε, δεδόξασται εν ισχύι η δεξιά σου χειρ, Κύριε, έθραυσεν εχθρούς και τω πλήθει της δόξης σου συνέτριψας τους υπεναντίους· πάντα τα έθνη εκύκλωσαν ημάς και τω ονόματι σου, Κύριε, ημυνάμεθα ταύτα". Ούτως η παναγία και υπεράμωμος Θεοτόκος, η των Χριστιανών αντίληψις, περί ημάς την ισχύν αυτής απεδείξατο και την μεγάλην και παράδοξον σωτηρίαν ταύτην ημίν εδωρήσατο. Δια ταύτα την παρούσαν ανάμνησιν ετησίως πανηγυρίζομεν εν τω σεβασμίω αυτής οίκω, τω όντι εν Βλαχέρναις.

Ο θάνατος του Θεού και η μεταμόρφωση του Ανθρώπου

Η ιστορία της δημιουργίας μας στη Γένεση διακόπτεται. Το Θεϊκό Συμβούλιο λέει «ποιήσωμεν άνθρωπον κατ’ εικόνα ἡμετέραν και καθ’ ομοίωσιν» και αρχίζει το έργο. Ωστόσο η δημιουργία του ανθρώπου δεν είναι όπως την υπόλοιπη δημιουργία. Για τ’ αστέρια και τα δέντρα, τη γη και τον ουρανό ο Θεός λέει «γενηθήτω» και εγένοντο. Ο Θεός βλέπει αυτό που έκανε «ότι καλόν».

Ωστόσο για τη δημιουργία του ανθρώπου γίνεται μια συζήτηση «ποιήσωμεν ἄνθρωπον». Τον πλάθει από λάσπη και «ενεφύσησεν εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής». Ο Θεός δεν στέκεται πίσω, κοιτάζει τον άνθρωπο και λέει «ότι καλόν». Πραγματικά ο Θεός τον κοιτάζει και λέει «Ου καλόν…»

Η πρώτη φράση «ου καλόν» για ολόκληρη τη δημιουργία αφορά μόνον τον άνθρωπο. «ου καλόν είναι τον άνθρωπον μόνον». Αυτή η διαπίστωση συνοδεύεται από ολόκληρη παρέλαση ζώων από μπροστά του ανθρώπου. Ωστόσο δεν βρέθηκε βοηθός «κατ’ αυτόν», που να του αξίζει.

Η πρώτη λύση βρίσκεται στη δημιουργία της γυναίκας «ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων μου καὶ σὰρξ ἐκ τῆς σαρκός μου». Ο άνθρωπος που δεν είναι καλός μόνος, τώρα δεν είναι μόνος. Ωστόσο και πάλι δεν είναι το τελικό καλό. Η δημιουργία του ανθρώπου, άνδρα και γυναίκας, εκτροχιάζεται και πηγαίνει στραβά. Αφού τοποθετήθηκαν στον κήπο της Εδέμ, προειδοποιήθηκαν να μη φάνε από ένα συγκεκριμένο δένδρο «ᾗ δ’ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ’ αὐτοῦ θανάτῳ ἀποθανεῖσθε». Ο Μέγας Αθανάσιος αναφέρει ότι ο θάνατος αυτός είναι το αποτέλεσμα της άρνησης του Αδάμ και της Εύας να ζήσουν σύμφωνα με το καθ’ ομοίωσιν του Θεού. Πέφτουμε πίσω στην ανυπαρξία από την οποία δημιουργηθήκαμε. Η αμαρτία είναι η διακοπή της δημιουργίας του ανθρώπου.

Η δημιουργία ωστόσο, συνεχίζεται, γιατί υπάρχει ο Δεύτερος Αδάμ, μια Νέα Δημιουργία. Η Προφητεία «ᾗ δ’ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ’ αὐτοῦ θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» εκπληρώνεται στο πρόσωπο του Νέου Αδάμ. Ο θάνατος δεν ήταν μέσα στο σχέδιο του Θεού για την τιμωρία ή την καταστροφή του κακού. Η αρχική θέση του Θεού παραμένει «ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ’ ὁμοίωσιν». Αλλά είναι στο Χριστό, τον Θεάνθρωπο, στον οποίο εκπληρώνεται το αρχικό σχέδιο και η μορφή του ανθρώπου.

Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι το έργο της δημιουργίας του ανθρώπου δεν ολοκληρώθηκε με τη Σάρκωση. Αλλά είναι στο Σταυρό και τη στιγμή του θανάτου Του,  που λέει ο Χριστός « Τετέλεσται!». Γιατί είναι στην ολοκλήρωση αυτής της προφητικής προειδοποίησης που κατά Θεία Ειρωνεία, η εικόνα και η ομοίωση του Θεού στον άνθρωπο, εκπληρώνεται.  Στο Θάνατο Του Χριστού βρίσκουμε την αληθινή ζωή. Και η ανθρωπότητα τόσο αποκτά την αληθινή της εικόνα όσο βαδίζει σύμφωνα με το θάνατο του Ιησού.

 «Χριστῷ  συνεσταύρωμαι.  ζῶ  δὲ  οὐκέτι  ἐγώ,  ζῇ  δὲ  ἐν  ἐμοὶ  Χριστὸς» ( Γαλ. 2, 20)

Δεν είναι το μυαλό μας, ούτε η ηθική μας τελειότητα, ούτε η λογική ή η δημιουργικότητα μας που μάς προσομοιάζει με τον Θεό. Η ομοιότητα μαζί Του επιτυγχάνεται με τον καθημερινό μας θάνατο, όταν περικλείεται από αγάπη και απόλυτη εμπιστοσύνη στον θάνατο του Χριστού: τον Θάνατο που νικά τον θάνατο με τον θάνατο και μάς ενώνει με τη ζωή που είναι αιώνια.

Η Μεταμόρφωση του Χριστού που γιορτάζεται στις 6 Αυγούστου, είναι η γιορτή κατά την οποία εμφανίζεται η αναμόρφωση του ανθρώπου.

Μεταμορφώθεις εν τω όρει Χριστέ Ο Θεός,

δείξας τοις μαθηταίς Σου, την δόξαν Σου,

καθώς ηδύναντο. Λάμψον και ημίν τοις αμαρτωλοίς,

το φως Σου το αΐδιον, πρεσβείες της Θεοτόκου,

Φωτοδότα δόξα σοι.

Η μεταμόρφωση του ανθρώπου πραγματοποιείται με την ένωση του με τον θάνατο και την ανάσταση του Χριστού. Μόνον τότε μπορούμε να αναφωνήσουμε: «Τετέλεσται!». Μόνον τότε μπορούμε να ακούσουμε τη Θεία επιβεβαίωση: «Ότι καλόν».

"Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΙΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ"

Θαβὼρ ὑπὲρ πᾶν γῆς ἐδοξάσθη μέρος, Ἰδὸν Θεοῦ λάμψασαν ἐν δόξῃ φύσιν Μορφὴν ἀνδρουμένην κατὰ ἕκτην Χριστὸς ἀμεῖψε.

Κατά τη διήγηση των Ευαγγελιστών, ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός πήρε από τους μαθητές τον Πέτρο, τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο και ανέβηκε στό όρος Θαβώρ για να προσευχηθεί. Όπως σημειώνει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Eπήρε δε τρεις μόνους Aποστόλους, ως προκρίτους και υπερέχοντας. O μεν γαρ Πέτρος επροκρίθη, επειδή ηγάπα πολλά τον Xριστόν. O δε Iωάννης, επειδή ηγαπάτο από τον Xριστόν. O δε Iάκωβος, επειδή εδύνετο να πίη το ποτήριον του θανάτου, το οποίον και ο Kύριος έπιεν».     Οι τρεις μαθητές Του, όπως ήταν κουρασμένοι από τη δύσκολη ανάβαση στο Θαβώρ και ενώ κάθισαν να ξεκουραστούν, έπεσαν σε βαθύ ύπνο. Όταν ξύπνησαν, αντίκρισαν απροσδόκητο και εξαίσιο θέαμα. Το πρόσωπο του Κυρίου άστραφτε σαν τον ήλιο, και τα φορέματα Του ήταν λευκά σαν το φως. Τον περιστοίχιζαν δε και συνομιλούσαν μαζί Του δυο άνδρες, ο Μωϋσής και ο Ηλίας. Γράφει χαρακτηριστικά ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: " Έφερε δε εις το μέσον τους τον Mωυσήν και τον Ηλίαν, διά να διορθώση τας σφαλεράς υποψίας, οπού είχον οι πολλοί περί αυτού. Καθότι, άλλοι μεν έλεγον τον Kύριον, πως είναι ο Ηλίας. Άλλοι δε, πως είναι ο Iερεμίας. Διά τούτο λοιπόν επαράστησεν εις το Θαβώρ τους πρώτους και κορυφαίους Προφήτας, διά να γνωρίσουν οι μαθηταί, και διά των μαθητών όλοι οι άνθρωποι, πόση διαφορά είναι αναμεταξύ του Xριστού, και των Προφητών. O μεν γαρ Xριστός, είναι Δεσπότης. Oι δε Προφήται, είναι δούλοι. Kαι ίνα μάθουν, ότι ο Kύριος έχει την εξουσίαν του θανάτου και της ζωής. Διά τούτο, από μεν τους αποθαμένους, έφερε τον Mωυσήν. Aπό δε τους ζωντανούς, έφερε τον Ηλίαν".     Αφού οι μαθητές συνήλθαν κάπως από την έκπληξη, ο πάντα ενθουσιώδης, Πέτρος, θέλοντας να διατηρηθεί αυτή η αγία μέθη που προκαλούσε η ακτινοβολία του Κυρίου, ικετευτικά είπε να στήσουν τρεις σκηνές. Μια για τον Κύριο, μια για το Μωϋσή και μια για τον Ηλία. Πριν προλάβει, όμως, να τελειώσει τη φράση του, ήλθε σύννεφο που τους σκέπασε και μέσα απ' αυτό ακούστηκε φωνή που έλεγε: «Οὗτος ἐστὶν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός· αὐτοῦ ἀκούετε» (Λουκά, θ' 28-36). Δηλαδή, Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, που τον έστειλα για να σωθεί ο κόσμος. Αυτόν να ακούτε.     Αυτό κάνουμε λοιπόν, και εμείς ως γνήσιοι συνεχιστές του έργου του Υιού του Θεού, του Ιησού Χριστού, ιδρυτή της Εκκλησίας Του και της πίστης μας, όπου σύμφωνα με το ευαγγέλιο της εορτής, που θα ακουστεί απ'άκρη ως άκρη σε όλη την Ορθοδοξία από τους ιερείς Του, λαμβάνουμε την εντολή Του που όχι μόνο πρέπει να ακούμε, αλλά και να υπακούμε σ'αυτήν. «          Οὗτος ἐστὶν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός· αὐτοῦ ἀκούετε»  Ἀπολυτίκιον Ἦχος βαρύς. Μετεμορφώθης ἐν τῷ ὄρει Χριστὲ ὁ Θεός, δείξας τοῖς Μαθηταῖς σου τὴν δόξαν σου, καθὼς ἠδυναντο. Λάμψον καὶ ἡμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς, τὸ φῶς σου τὸ ἀΐδιον, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, φωτοδότα δόξα σοι.

Η Δ' ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ

Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος συγκλήθηκε από τον Αυτοκράτορα Μαρκιανό και τη σύζυγό του, Αυγούστα Πουλχερία το 451 στη Χαλκηδόνα. Αποτελούνταν από 650 επισκόπους και καταπολέμησε τη διδασκαλία του Μονοφυσιτισμού, η οποία, με πρωτεργάτη τον αρχιμανδρίτη Ευτυχή, δίδασκε ότι η θεία φύση του Χριστού απορρόφησε πλήρως την ανθρώπινη.

Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος μετά από μια ταραχώδη περίοδο ήρθε ως το αναγκαίο επιστέγασμα της διασφάλισης της καθολικής πλειοψηφίας του σώματος των μελών της εκκλησίας ως προς την απόρριψη κάθε μονοφυσιτικής ή ακραίας δυοφυσιτικής ορολογίας, την επικύρωση στην πίστη του συμβόλου της Πίστεως τόσο της Νίκαιας, όσο και της Νίκαιας-Κωνσταντινούπολης, τη θέσπιση του διοικητικού καταστατικού κανόνα της ορθοδόξου εκκλησίας σύμφωνα με το λεγόμενο μητροπολιτικό σύστημα και την οριστική επίλυση του χριστολογικού ζητήματος, το οποίο για περισσότερο από 80 έτη βρέθηκε στο προσκήνιο της θεολογικής διαμάχης στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Μεγάλο μέρος των επισκόπων της Εκκλησίας της Ελλάδας συμμετείχαν στις εργασίες της. Ο Θεσσαλονίκης Αναστάσιος αντιπροσωπεύθηκε και πάλι από τον Κβιντίλλιο Ηράκλειας. Παρέστησαν από τη Μακεδονία ο Φίλιππων Σώζων με τους Δοβήρου Ευσέβιο, Σερρών Μαξιμιανό, Νικόλαο Στοβών, Δαρδάνιο Βαργάλων και Ιωάννη Παρθικουπόλεως, οι οποίοι υπέγραψαν δια του πρεσβυτέρου Κυριακού. Ο μητροπολίτης Λαρίσης Ανδρέας παρέστη συνοδευόμενος από τους επισκόπους Κωνσταντίνο Δημητριάδος και Πέτρο Εχίνου. Αυτοπροσώπως παρέστη από την Αχαΐα ο Πέτρος Κορίνθου με τους επισκόπους Δομνίνο Πλαταιών, Αθανάσιο Οπούντος, Ειρηναίο Ναυπάκτου, Ωφέλιμο Τεγέας, Ονήσιμο Αργους, Θεόφιλο Ωρεού (Ιστιαίας), Νικία Μεγάρων, Ιωάννη Μεσσήνης και Ιωάννη Πατρών. Από την Κρήτη συμμετείχαν ο Μαρτύριος Γορτύνης με τους επισκόπους Γεννάδιο Κνωσού, Ευσέβιο Απολλωνίας, Δημήτριο Λάμπης, Κύριλλο Σουβρίτου, Ευφράτα Ελευθέρνας και Παύλο Καντανίας. Από την Παλαιά Ηπειρο ο Νικοπόλεως Αττικός συνοδευόταν από τους επισκόπους Μάρκο Ευροίας, Φιλόθεο Δωδώνης, Ιωάννη Φωτικής, Κλαύδιο Αγχησμού, Περεγρίνο Φοινίκης και Σωτήριχο Κερκύρας. Από τη Νέα Ήπειρο έλαβαν μέρος Λουκάς Δυρραχίου με τον Αντώνιο Λυχνιδού, από τη Δακία ο Εύανδρος Διοκλείας, από δε τα νησιά οι επίσκοποι Δήλου Σαβίνος, Τενέδου Φλωρέντιος, Κω Ιουλιανός, Ρόδου Ιωάννης, Χίου Τρύφων και Θάσου Ονοράτος.

Από την ανωτέρω αναγραφή των επισκόπων, οι οποίοι μετείχαν στην Δ΄ Οικουμενική σύνοδο, υποδηλώνεται πόσο ευρέως είχε ήδη εξαπλωθεί ο Χριστιανισμός στην Ελλάδα, αλλά δυστυχώς στερούμεθα ειδήσεων περί της εσωτερικής αναπτύξεως της Εκκλησίας της. Είναι μόνο γνωστό ότι υπήρχε κάποια πνευματική κίνηση, διότι περί τα μέσα του Ε΄ αιώνα ήκμασε ο επίσκοπος Φωτικής Διάδοχος, ο οποίος έγραψε εκατό κεφάλαια ασκητικά και ετιμήθη ως άγιος. Το εν λόγω σύγγραμμα του Διαδόχου απέβλεπε στη μοναχική τελείωση.

Η Δ΄ Οικουμενική σύνοδος καταδίκασε οριστικά τον Μονοφυσιτισμό, ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΟΝΤΑΣ ΟΤΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΕΛΕΙΟΣ ΘΕΟΣ ΚΑΙ ΤΕΛΕΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΤΑ ΜΕΝ ΤΗΝ ΘΕΪΚΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΝ ΕΓΕΝΝΗΘΗ ΕΚ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΚΑΤΑ ΔΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΝ ΕΓΕΝΝΗΘΗ ΕΚ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΟΥ ΤΗΣ Θ Ε Ο Τ Ο Κ Ο Υ. <<εν δύο φύσεσιν ασυγχύτως, ατρέπτως, αδιαιρέτως, αχωρίστως γνωριζόμενον>>.

Φυσικά η Δ ΄ Οικουμ. Σύνοδος, δεν έφερε κάτι το καινούργιο που δεν υπήρχε μέχρι τότε στο χώρο της Εκκλησίας μας. Αυτό που ήδη υφίστατο και το βίωνε το σώμα των πιστών, οι Πατέρες το διευκρίνισαν το οριοθέτησαν, και έτσι βοηθήθηκαν και βοηθούμαστε οι πιστοί στο να γνωρίζουμε ποια ακριβώς είναι η πίστη μας. Ποιοι οι όροι αυτής της πίστεως με τις τόσες υπαρξιακές προεκτάσεις στη ζωή μας.

Κατά την ανωτέρω Σύνοδον οι Όρθόδοξοι Πατέρες συνέταξαν Τόμον, ο οποίος περιείχε την πίστιν την αληθή, την οποίαν πάντοτε επίστευε και εκήρυττεν η Έκκλησία τσυ Χριστού. Επίσης οι αιρετικοί Μονοφυσίται συνέταξαν ίδιον τόμον, που περιείχε τας πλάνας των. Τότε ομοφώνως ορθόδοξοι και αιρετικοί απεφάσισαν να τεθούν και τα δύο κείμενα επί του στήθους της Αγίας Ευφημίας και ανοίξαντες την λειψανοθήκην έπραξαν ούτως και εσφράγισαν πάλιν ταύτην. Ότε δε μετά οκτώ ημέρας ήνοιξαν την θήκην, εύρον τον Τόμον των Ορθοδόξωv εις τας χείρας αυτής και των αιρετικών Μονοφυσιτών το κείμενον εις τους πόδας αυτής.
Έτσι η Μεγαλομάρτυς Ευφημία με το έξαίσιον αυτό θαύμα επεκύρωσε και υπέγραψε τον ορθόδοξον Τόμον και διεσάλπισε το Χριστολογικόν δόγμα περί των δύο φύσεων του Χριστού μας εις τα πέρατα της οικουμένης και απέδειξε την διδασκαλίαν του Ευτυχούς και των οπαδών του Μονοφυσιτών ως σατανικήν πλάνην.

ΕΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ Η ΣΥΝΟΔΟΣ ΑΝΥΨΩΣΕΝ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ ΤΩΝ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ ΕΙΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ ΚΑΙ ΑΠΕΝΕΙΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΙΣΑ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΜΕ ΤΑ ΤΟΥ ΡΩΜΗΣ. ΤΕΛΟΣ ΕΞΕΔΩΣΕΝ ΤΡΙΑΝΤΑ ΙΕΡΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ
Δυστυχώς όμως η αίρεση αυτή συμπαρέσυρε τους ιθαγενείς πληθυσμούς της Αιγύπτου και της Συρίας και προκάλεσε πολύ μεγάλη ανωμαλία τότε στο κράτος και στην εκκλησία, (δημιουργώντας νέες εκκλησίες όπως την Αρμενική, την Ιακωβιτική στη Συρία, τη Κοπτική στην Αίγυπτο).

ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ

Ἡ Σύναξις τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ

 

Νά, σὺν τοῖς ἄλλοις, πὼς ἡ Ἐκκλησία ὑμνεῖ τὸν ἀρχάγγελο Γαβριὴλ σ᾿ αὐτὴ τὴν γιορτή του: «Θρόνῳ παριστάμενος τῆς τρισηλίου Θεότητας καὶ πλουσίως λαμπόμενος, ταῖς θείαις λαμπρότησι, ταῖς ἐκπεμπομέναις, ἀπαύστως ἐκεῖθεν, τοὺς ἐπὶ γῆς χαρμονικῶς, χοροστατοῦντας καὶ εὐφημοῦντας σε, παθῶν ἀχλύος λύτρωσαι, καὶ φωτισμῷ καταλάμπρυνον, Γαβριὴλ Ἀρχιστράτηγε, πρεσβευτᾶ τῶν ψυχῶν ἡμῶν. Τῶν ἀσωμάτων λειτουργῶν ὡς πρωτεύων, τὸ πρὸ αἰώνων ὁρισθὲν ὄντως μέγα, σὺ Γαβριὴλ πεπίστευσαι μυστήριον, τόκον τὸν ἀπόῤῥητον, τῆς ἁγίας Παρθένου, Χαῖρε, προσφωνῶν αὐτῇ, ἡ Κεχαριτωμένη. Χρεωστικῶς σε ὅθεν οἱ πιστοί, ἐν εὐφροσύνῃ ἀεὶ μακαρίζαμεν».

 

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ'. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὡς θεῖος Ἀρχάγγελος, τῶν νοερῶν στρατιῶν, Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, καθυποδέχη λαμπρῶς, Γαβριὴλ Ἀρχιστράτηγε, ὅθεν ἐκ πάσης βλάβης, καὶ παντοίας ἀνάγκης, σῷζε ἀπαρατρώτους, τοὺς πιστῶς σὲ τιμώντας, καὶ πόθω ἀνευφημούντας, τὰ σὰ θαυμάσια.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ'.
Τῶν Οὐρανίων στρατιῶν Ἀρχιστράτηγε, δυσωποῦμέν σε ἀεὶ ἡμεῖς οἱ ἀνάξιοι, ἳνα ταῖς σαῖς δεήσεσι τειχίσης ἡμᾶς, σκέπη τῶν πτερύγων τῆς ἀΰλου σου δόξης, φρουρῶν ἡμᾶς προσπίπτοντας, ἐκτενῶς καὶ βοῶντας, Ἐκ τῶν κινδύνων λύτρωσαι ἡμᾶς, ὡς Ταξιάρχης τῶν ἄνω Δυνάμεων.

 

Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Τῶν ἀσωμάτων λειτουργῶν ὡς πρωτεύων.τὸ πρὸ αἰώνων ὁρισθὲν ὄντως μέγα, σὺ Γαβριὴλ πεπίστευσαι μυστήριον, τόκον τὸν ἀπόρρητον, τῆς Ἁγίας Παρθένου, χαῖρε προσφωνῶν αὐτῇ, ἡ Κεχαριτωμένη. Χρεωστικῶς σε ὅθεν οἱ πιστοί, ἐν εὐφροσύνῃ, ἀεὶ μακαρίζομεν.

Μεγαλυνάριον
Τὶς ἀπαριθμήσει τὰς πρὸς ἡμᾶς, σοῦ εὐεργεσίας, Ἀρχιστράτηγε Γαβριήλ; σὺ γὰρ καθ’ ἑκάστην, ἐπιφοιτῶν τῷ κόσμῳ, τὰ κρείττω πᾶσι νέμεις· διὸ ὑμνοῦμέν σε.

 

Ἁγίας Εὐφημίας Μεγαλομάρτυρος Θαῦμα (Δ´ Οἰκ. Σύνοδος, 451)

Ἦταν χριστιανὴ παρθένος, ποὺ μὲ τὸ αἷμα της σφράγισε τὴν πίστη της στὸ Χριστὸ καὶ μὲ τὴν αὐταπάρνησή της καταντρόπιασε τοὺς ἰσχυροὺς εἰδωλολάτρες αὐτοκράτορες.

Ἡ Εὐφημία καταγόταν ἀπὸ τὴν Χαλκηδόνα καὶ οἱ γονεῖς της ὀνομαζόταν Φιλόφρων καὶ Θεοδοσιανή. Μόρφωσαν τὴν κόρη τους σύμφωνα μὲ τὶς ἐπιταγὲς τοῦ Εὐαγγελίου, γι᾿ αὐτὸ καὶ ἡ Εὐφημία ἀπὸ πολὺ νωρὶς διακρίθηκε γιὰ τὸν ἅγιο ζῆλο της, τὸ σεμνὸ ἦθος καὶ τὴν φιλανθρωπία της. Ἦταν ὡραῖα στὸ σῶμα, καὶ πολλοὶ εἰδωλολάτρες νέοι περίμεναν ἔστω ἕνα ἐνθαῤῥυντικὸ χαμόγελό της. Ἀλλὰ ἡ σεμνὴ παρθένος διατηροῦσε ἀκηλίδωτη τὴν ἁγνότητά της καὶ εἶχε ἀφοσιωμένη τὴν καρδιά της στὸ Θεό, στὴν περιποίηση τῶν ἀσθενῶν καὶ τῶν ἀπροστάτευτων ὀρφανῶν.

Ὅταν ἐπὶ Διοκλητιανοῦ διατάχθηκε σκληρὸς διωγμὸς κατὰ τῶν χριστιανῶν, ἡ Εὐφημία συνελήφθη καὶ ὁμολόγησε ὅτι εἶναι χριστιανή. Τότε ὁ κριτής, ὑπολογίζοντας στὴν ἀδύνατη γυναικεία φύση της, τὴν καταδίκασε σὲ θάνατο μὲ βασανιστήρια. Ὅμως ἡ Εὐφημία ἀναδείχθηκε πολὺ ἰσχυρότερη τῶν βασανιστῶν της καὶ ὑπέμεινε τὰ βασανιστήρια μὲ θαυμαστὴ καρτερία. Στὸ τέλος τὴν ἔριξαν τροφὴ στὰ θηρία.

Δίδαξε ἔτσι μὲ τὸ παράδειγμά της, πὼς μπορεῖ οἱ χριστιανοὶ νὰ φαίνονται στὸν κόσμο ἀδύνατοι, ἀλλὰ «τὰ ἀσθενῆ του κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεὸς ἵνα καταισχύνῃ τὰ ἰσχυρά». Δηλαδή, τοὺς κατὰ κόσμον ἀδυνάτους ἐξέλεξε ὁ Θεός, γιὰ νὰ καταντροπιάσει ἐκείνους ποὺ ἔχουν ἰσχυρὴ κοσμικὴ ἐπιῤῥοή.

Ὅμως, αὐτὴν τὴν ἡμέρα, γίνεται ἀνάμνηση τοῦ θαύματος ποὺ ἔγινε ἀπὸ τὴν ἁγία Εὐφημία, ὅταν, κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Μαρκιανοῦ καὶ τῆς Πουλχερίας, συντάχθηκαν δυὸ τόμοι ποὺ περιεῖχαν τὸν ὅρο τῆς Συνόδου, ποὺ ἔγινε στὴ Χαλκηδόνα (451) καὶ ἦταν ἕνας τῶν ὀρθοδόξων καὶ ἕνας τῶν Μονοφυσιτῶν.

Γιὰ νὰ πάψει λοιπὸν ἡ ἔριδα μεταξὺ τῶν δυὸ πλευρῶν, ἀποφασίστηκε νὰ τεθοῦν καὶ οἱ δυὸ τόμοι μέσα στὴ λάρνακα τῆς ἁγίας Εὐφημίας, γιὰ νὰ φανεῖ ποιὸν ἀπὸ τοὺς δυὸ θὰ δεχτεῖ ἡ Ἁγία.
Μετὰ τὴν ἀποσφράγιση τῆς λάρνακας, βρέθηκε ὁ μὲν τῶν αἱρετικῶν τόμος στὰ πόδια τῆς Ἁγίας πεταμένος, ὁ δὲ τῶν ὀρθοδόξων στὸ στῆθος της.

(Νὰ σημειώσουμε ὅτι ἡ κυρίως μνήμη τοῦ μαρτυρίου τῆς ἁγίας Εὐφημίας τελεῖται στὶς 16 Σεπτεμβρίου).

Ἀπολυτίκιο
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Λίαν εὔφρανας, τοὺς Ὀρθοδόξους, καὶ κατῄσχυνας, τοὺς κακοδόξους, Εὐφημία Χριστοῦ καλλιπάρθενε· τῆς γὰρ Τετάρτης Συνόδου ἐκύρωσας, ἃ οἱ Πατέρες καλῶς ἐδογμάτισαν. Μάρτυς ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον
Ἦχος β’.
Ἀγῶνας ἐν ἀθλήσει, ἀγῶνας ἐν τῇ πίστει κατεβάλου θερμῶς, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Νυμφίου σου. Ἀλλὰ καὶ νῦν, ὡς τὰς αἱρέσεις, καὶ ἐχθρῶν τὸ φρύαγμα, ἐν τοῖς ποσὶ τῶν βασιλέων ἡμῶν ὑποταγῆναι πρέσβευε, διὰ τῆς Θεοτόκου, ἡ ὑπὸ ἑξακοσίων τριάκοντα, θεοφόρων Πατέρων, τὸν Ὅρον λαβοῦσα, καὶ φυλάττουσα πανεύφημε.

Μεγαλυνάριον
Πίστιν βεβαιοῦσα τὴν ἀληθῆ, δι’ ἣν Εὐφημία, σφαγιάζῃ ἀθλητικῶς, ἐν ἀγκάλαις φέρεις, τὸν Τόμον τῶν Πατέρων, ποσὶ δὲ ἀπορρίπτεις, τὸν τῆς αἱρέσεως.

Εορτή της Συνάξεως των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων

Τη Σύναξη των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων τιμά σήμερα, 30 Ιουνίου, η Εκκλησία μας.

Οι Απόστολοι του Χρίστου θα ξεχωρίζουν μέσα στην Ιστορία της Εκκλησίας, σαν οι υπέρλαμπροι αστέρες πρώτου μεγέθους της πνευματικής ζωής.

Την 30η Ιουνίου, η Εκκλησία γιορτάζει τους δώδεκα Αποστόλους που αρχικά εξέλεξε ο Κύριος, πλην του Ιούδα Ισκαριώτη.

Αυτοί είναι: Σίμωνας (Πέτρος), Ανδρέας, Ιάκωβος, Ιωάννης, Φίλιππος, Θωμάς, Βαρθολομαίος (Ναθαναήλ), Ματθαίος, Ιάκωβος του Αλφαίου, Σίμωνας ο Ζηλωτής, Ιούδας ο αδελφός του Ιακώβου του μικρού και ο Ματθίας, που εξελέγη μέσα στο υπερώο τις παραμονές της Πεντηκοστής, σε αντικατάσταση του Ιούδα του Ισκαριώτη.

Τη ζωή του καθενός των Αποστόλων αυτών, σκιαγραφούμε στις ιδιαίτερες γιορτές τους. Εδώ γίνεται υπενθύμιση της ενότητας που είχαν μεταξύ τους, αλλά και της ηθικής τους, που τόσο συνέβαλε στην πνευματική εν Χριστώ αναγέννηση του κόσμου.

Έχουμε, λοιπόν, χρέος και εμείς οι αγωνιζόμενοι χριστιανοί, να κινούμαστε στα ίχνη τους και με θερμό ζήλο για τη διάδοση του σωτηριώδους μηνύματος του Ευαγγελίου, που διέπνεε κι αυτούς, να γίνουμε μιμητές του έργου τους.

Απολυτίκιο:
Ήχος γ'. Την ωραιότητα.
Ως δωδεκάπυρσος, λυχνία έλαμψαν, οι Δωδεκάριθμοι, Χριστού Απόστολοι, Πέτρος και Παύλος συν Λουκά, Ανδρέας και Ιωάννης, Βαρθολομαίος Φίλιππος, συν Ματθαίω και Σίμωνι, Μάρκος και Ιάκωβος, και Θωμάς ο μακάριος, και ηύγασαν τους πίστει βοώντας χαίρετε Λόγου οι αυτόπται.

Εορτή των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου

Τη μνήμη των Αγίων Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου τιμά σήμερα, 29 Ιουνίου, η Εκκλησία μας.

Ο Πέτρος καταγόταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας και ήταν γιος του Ιωνά, αδελφός του Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτόκλητου. Ο Πέτρος και ο Ανδρέας ήταν ψαράδες στη λίμνη Γεννησαρέτ.

Είχε νυμφευθεί στην Καπερναούμ, όπου έμενε οικογενειακά μαζί με την πεθερά του. Όπως μας πληροφορεί το Ευαγγέλιο, όταν ο Ιησούς έφθασε στη λίμνη της Γεννησαρέτ συνάντησε τους δυο αδελφούς Πέτρο και Ανδρέα οι οποίοι έριχναν τα δίχτυα τους. Αμέσως μετά την κλήση τους, άφησαν τα δίχτυα και τις οικογένειές τους και τον ακολούθησαν.

Ψαράς στο επάγγελμα, ήταν τύπος αυθόρμητος, ορμητικός, και τη ζωή του κοντά στο Χριστό τη μαθαίνουμε από τα τέσσερα Ευαγγέλια, ενώ την αποστολική του δράση, από τις πράξεις των Αποστόλων. Έγραψε και δύο Καθολικές Επιστολές, μέσα στις οποίες να τι προτρέπει τους χριστιανούς:

«Νήψατε, γρηγορήσατε, ο αντίδικος υμών διάβολος ως λέων ωρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη» (Α΄ Πέτρου, ε΄ 8). Δηλαδή εγκρατευθείτε, γίνετε άγρυπνοι και προσεκτικοί.

Διότι ο αντίπαλος και κατήγορός σας ο διάβολος, σαν λιοντάρι που βρυχάται, περιπατεί με μανία και ζητάει ποιον να τραβήξει μακριά από την πίστη και να τον καταπιεί. Μετά την Ανάληψη του Κυρίου, ο Πέτρος, δίδαξε το Ευαγγέλιο στην Ιουδαία, στην Αντιόχεια, στον Πόντο, στην Γαλατία, στην Καππαδοκία, στην Ασία και τη Βιθυνία.

Κατά την παράδοση (που σημαίνει ότι δεν είναι απόλυτα ιστορικά διασταυρωμένο) έφτασε μέχρι την Ρώμη, όπου επί Νέρωνος (54-68μ.Χ.) υπέστη μαρτυρικό θάνατο, αφού τον σταύρωσαν χιαστί, με το κεφάλι προς τα κάτω περί το έτος 64 μ.Χ.

Ο δε Παύλος γεννήθηκε στην Ταρσό της Κιλικίας σε ένα χωρίο που ονομάζεται Γίσχαλα και στην αρχή ήταν σκληρός διώκτης του Χριστιανισμού. Το 36 μ.Χ. περίπου, όταν κάποτε μετέβαινε στη Δαμασκό για να διώξει και εκεί χριστιανούς, έγινε θαύμα στο οποίο φανερώθηκε ο Χριστός, ο οποίος τον πρόσταξε να πάει στον Ανανία ο οποίος τον κατήχησε και τον βάπτισε.

Έτσι, έγινε ο μεγαλύτερος κήρυκας του Ευαγγελίου, θυσιάζοντας μάλιστα και την ζωή του γι’ αυτό. Ονομάστηκε ο πρώτος μετά τον Ένα και Απόστολος των Εθνών, λόγω των τεσσάρων μεγάλων αποστολικών περιοδειών του. Είναι ο ιδρυτής της Εκκλησίας της Ελλάδος. Συνέγραψε 14 επιστολές προς τις Εκκλησίες τις οποίες εκείνος ίδρυσε.

Τη ζωή του με τις περιπέτειές του θα τα δει κανείς, αν μελετήσει τις Πράξεις των Αποστόλων, αλλά και τις 14 Επιστολές του στην Καινή Διαθήκη. Ο Απόστολος Παύλος θέλει κάθε χριστιανός, όπως και ο ίδιος, να αισθάνεται και να λέει: «ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός» (Προς Γαλάτας β΄ 20).

Δηλαδή, δε ζω πλέον εγώ, ο παλαιός άνθρωπος, αλλά ζει μέσα μου ο Χριστός. Και ακόμα, «τα πάντα και εν πάσι Χριστός» (Προς Κολασσαείς γ΄ 11). Να διευθύνει, δηλαδή, όλες τις εκδηλώσεις τις ανθρώπινης ζωής μας ο Χριστός. Ο Απόστολος Παύλος υπέστη μαρτυρικό θάνατο (χωρίς να είναι απόλυτα ιστορικά διασταυρωμένο) δι’ αποκεφαλισμού στη Ρώμη μεταξύ των ετών 64 - 67 μ.Χ.

Απολυτίκιο:
Ήχος δ'.
Οι των Αποστόλων πρωτόθρονοι, και της Οικουμένης διδάσκαλοι, τω Δεσπότη των όλων πρεσβεύσατε, ειρήνην τη οικουμένη δωρήσασθαι, και ταίς ψυχαίς ημών το μέγα έλεος.

Εύρεσις των τιμίων λειψάνων των θαυματουργών Αναργύρων, Κύρου και Ιωάννου

Μνήμη της ευρέσεως των τιμίων λειψάνων των αγίων και θαυματουργών Αναργύρων, Κύρου και Ιωάννου.

Στίχ. Οστά φανέντα μαρτύρων Αναργύρων

        Βλύζουσι κρουνούς θαυμάτων αναργύρως.

Μετ. Τα ανευρεθέντα οστά των μαρτύρων Αναργύρων αναβλύζουν αναργύρως (δωρεάν) κρουνούς θαυ­μάτων.

Οι άγιοι μάρτυρες και θαυματουργοί Ανάργυροι, Κύ­ρος και Ιωάννης, έζησαν και έδρασαν κατά την εποχή του αυτοκράτορα Διοκλητιανού (284-305 μ.Χ.). Ο Κύρος κα­ταγόταν από την Αλεξάνδρεια, ο δε Ιωάννης από την Έδεσσα της Μεσοποταμίας. Αυτοί λοιπόν ενώθηκαν, επειδή ταίριαζαν στη γνώμη και τον τρόπο ζωής, και περιερχόμενοι από τόπο σε τόπο θεράπευαν κάθε νόσο και ασθένεια.

Οι άγιοι Ανάργυροι, πέραν των ιατρικών τους υπηρε­σιών, παρακινούσαν πολλούς να μη δειλιάζουν, αλλά να δέχονται με καρτερία τα μαρτύρια και το θάνατο για χάρη του Χριστού. Η ενέργειά τους όμως αυτή έγινε γνωστή στον άρχοντα του τόπου, ο οποίος και πρόσταξε να τους συλλάβουν και να τους οδηγήσουν ενώπιόν του. Οι Ανάρ­γυροι, χωρίς κανένα φόβο, διακήρυξαν την πίστη τους στο Χριστό. Τότε εκείνος υπέβαλε τους Αγίους σε διάφορα βασανιστήρια και εν συνεχεία, με προσταγή του, τους αποκεφάλισαν.

Τα τίμια σώματα των αγίων Αναργύρων, Κύρου και Ιωάννου, τα πήραν οι πιστοί και, επειδή τότε επικρατούσε η ειδωλολατρία, τα έκρυψαν με πολλή φροντίδα και επιμέ­λεια. Αργότερα όμως, όταν αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Αρκάδιος (395-408 μ.Χ.) και πατριάρχης Αλεξαν­δρείας ο Θεόφιλος (385-412 μ.Χ.), βρέθηκαν τα άγια αυτά λείψανα, των οποίων την πανήγυρη πνευματικώς εορτάζουμε σήμερα.

Κατά την ημέρα δε που ήρθαν στο φως από τα σπλά­χνα της γης οι ασύλητοι αυτοί θησαυροί, έτρεξαν στον τό­πο εκείνο αναρίθμητα πλήθη, κατεχόμενα από ποικίλα νο­σήματα, και αξιώθηκαν της θεραπείας και της ιάσεως. Και πραγματικά, δαιμονισμένοι ελευθερώνονταν από τα δαιμό­νια, ασθενείς θεραπεύονταν, τυφλοί ανέβλεπαν, χωλοί (κουτσοί) περπατούσαν και, με λίγα λόγια, κάθε είδους ίαση και θεραπεία παρείχαν σε όλους τους ανθρώπους τα τίμια αυτά λείψανα. Και βέβαια δεν γίνονταν μόνο τότε τέτοια θαυμάσια, αλλά και μέχρι σήμερα όσοι προσέρχον­ται σ’ αυτά με πίστη και ζητούν τη βοήθειά τους λαμβά­νουν γρήγορα κάθε θεραπεία, προς δόξα και αίνο Χρι­στού, του Θεού μας, που δόξασε τους αγίους Αναργύρους, Κύρο και Ιωάννη.

(Γεωργίου Δ. Παπαδημητρόπουλου, Θεολόγου-Φιλολόγου-Λυκειάρχου, Με τους Αγίους μας, Ιούνιος, σ. 116-117)