Όταν ο εξομολογούμενος είναι πιο προχωρημένος υπαρξιακά από τον πνευματικό - π. Βασίλειος Θερμός

                                  

 Ένα φαινόμενο που εμφανίζεται στην εποχή μας όλο και περισσότερο είναι να προσέρχεται ένας εξομολογούμενος πιο προχωρημένος υπαρξιακά από τον πνευματικό! Δεν μιλώ για πνευματική πρόοδο, που έτσι κι αλλιώς είναι δύσκολο να αξιολογηθεί από μας τους ανθρώπους, και που η παρουσία της συνοδεύεται από ταπείνωση ικανή να αποσβέσει τις όποιες δυσλειτουργίες τις οποίες επιφέρει η απόκλιση . Αναφέρομαι σε εξομολογούμενους πιο εκλεπτυσμένους από τον πνευματικό. Τι γίνεται τότε με το αίτημά τους;

Ίσως κάποιος να θεωρήσει ότι μιλώ για παιδεία, για μόρφωση. Κατά βάση όχι, αν και συχνά συνυπάρχει και μια τέτοια υπεροχή. Γνωρίζουμε καλά, όμως, ότι άνθρωποι με πλούσια τυπική μόρφωση (πτυχία, μεταπτυχιακά, διδακτορικά) ενδέχεται να είναι ρηχοί, στεγνοί, με κλειστούς ορίζοντες. Το είδος της νοημοσύνης την οποία ονομάζω υπαρξιακή αναφέρεται σε ικανότητες του ψυχισμού, όχι της διάνοιας (παρόλο που και η διάνοια καλείται να τις εξυπηρετήσει).

Υπαρξιακά προχωρημένος άνθρωπος είναι εκείνος ο οποίος δεν δειλιάζει μπροστά στις αμφιβολίες του, ενώ ο πνευματικός στον οποίο τυχαίνει να απευθύνεται τρομάζει από αυτές.

Είναι εκείνος ο οποίος κατανοεί βαθιά την ποικιλία των ανθρώπων και την αποδέχεται. Πώς θα τον αντιμετωπίσει ένας πνευματικός ο οποίος πιέζει την ανθρωπότητα να χωρέσει  σε λίγους ανθρωπότυπους, όσους ο ίδιος μόνο καταλαβαίνει;

Επίσης είναι εκείνος που έχει νιώσει μέσα του το άγγιγμα της καλής λογοτεχνίας και του αξιόλογου κινηματογράφου, επίδραση η οποία ξύπνησε συναισθήματα με λεπτές αποχρώσεις. Πώς θα επικοινωνήσω με έναν πνευματικό ο οποίος δεν διαβάζει τίποτε ή έστω μόνο κείμενα με στερεότυπες απόψεις;

Ας μην θεωρηθούν αυτά ασήμαντες ή ενοχλητικές πολυτέλειες. Στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη προϋποτίθεται η ελληνιστική παιδεία και ο Απόστολος Παύλος στην Αθήνα ανέφερε στίχο ενός ποιητή των εθνικών. Για να μην αναφερθώ στα εξωθεολογικά ενδιαφέροντα των Πατέρων. Η παράδοσή μας είναι γεμάτη από ευαισθησία της Εκκλησίας απέναντι στη περιρρέουσα κουλτούρα.

Συνήθως το αίτημα ενός εξελιγμένου ανθρώπου, όταν προσέρχεται για πρώτη φορά, είναι να πεισθή (συναισθηματικά, όχι μόνο διανοητικά) πως η ζωή στην Εκκλησία διαθέτει την δύναμη να καλύψει τα υπαρξιακά ενδιαφέροντά του και να δώσει απαντήσεις στις ερωτήσεις τις οποίες θέτει ο συναισθηματικός του κόσμος. Αλλά και στις περιπτώσεις όπου βρισκόταν ήδη σε πνευματική ζωή και Εξομολόγηση αλλά εν τω μεταξύ εξελίχθηκε, το αίτημα είναι να ανανεώσει ο πνευματικός τη δική του ικανότητα να συντονίζεται μαζί του.

Η πορεία μέσα στην Εκκλησία μοιάζει με γάμο, όπου η ζωντάνια χρειάζεται να ανανεώνεται διαρκώς. Και δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο ο εξομολογούμενος να εμβαθύνει στα θεολογικά διαβάσματα περισσότερο απ' όσο ο πνευματικός του, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να καλυφθή πλέον. Να γίνει δηλαδή πιο εξελιγμένος υπαρξιακά κατά την πορεία της συνεργασίας τους.

Πηγή:  Το βλέμμα στην ενδοχώρα,: μια συνοδοιπορία με τον πνευματικό, π. Βασίλειος Θερμός,  εκδόσεις Γρηγόρη

Πηγή

Ενάντια στην αυταρέσκεια της πλάνης - πρ. Βασίλειος Θερμός

 

  Ενάντια στην αυταρέσκεια της πλάνης

πρ. Βασίλειος Θερμός*

Πάντα τόν απασχολούσε η περίπτωση των ευλαβικών γυναικών. Όπως ακριβώς και οι πολιτικοί, τρέφονταν κι αυτές με ψευδαισθήσεις. Έφταναν πολύ συχνά στον θάνατο σε κατάσταση ακατανίκητης αυταρέσκειας…

 

(Γκρέϊχαμ Γκρήν, «Η δύναμη και η δόξα»)

Αφορμή του κειμένου αυτού υπήρξε το άρθρο του Πέτρου Παπασαραντόπουλου «Ένα νέο παραπέτασμα Ανατολής και Δύσης: αντιλήψεις, νοοτροπίες, και αντιεμβολιασμός» (the books journal, τ. 125, Δεκέμβριος 2021, σ. 16-30). Θα πρότεινα στους αναγνώστες να μην προσπεράσουν όσα γράφω στο πρώτο μέρος διότι θεμελιώνουν όσα θα ακολουθήσουν στο δεύτερο και στο τρίτο.

Στο άρθρο αυτό παρατίθενται και σχολιάζονται στατιστικά στοιχεία στα οποία «απεικονίζεται μια εκπληκτική διχοτομία: με επίκεντρο την Ελλάδα, όλες οι χώρες με καλύτερες εμβολιαστικές επιδόσεις (μέχρι 21-11-2021) ανήκουν στην Δυτική Ευρώπη, πλην Λιθουανίας, ενώ όλες οι χώρες με χειρότερες επιδόσεις ανήκουν στην Ανατολική Ευρώπη». Ας προσθέσω εδώ ότι εντός της ομάδας της Ανατολικής Ευρώπης οι Βαλκανικές χώρες έχουν τις χειρότερες επιδόσεις. Ήδη διαφαίνεται μια διαχωριστική γραμμή, ικανή να σημάνει ανησυχία και ερωτηματικά.

Το ζήτημα αποκτά ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον στον πίνακα εκείνο του άρθρου ο οποίος απεικονίζει τον αριθμό θανάτων ανά εκατομμύριο κατοίκων (μέχρι την ίδια ημερομηνία). Εκεί η χώρα μας εισχωρεί βαθύτερα στις Ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, δηλαδή κάποιες εξ αυτών τα κατάφεραν καλύτερα… Βρήκα, επίσης, δημοσίευμα με άλλα στοιχεία το οποίο επιβεβαιώνει ότι στο διάστημα Νοεμβρίου 2020-Νοεμβρίου 2021 η Ελλάδα είχε περισσότερους θανάτους από όλες τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης (https://www.iatronet.gr/article/105315/h-ellada-proth-dytikh-hora-se-thanatoys-pinakas).

Συνεχίζουμε στο αρχικό άρθρο.

Για να πάρουμε μια ιδέα πόσο η διαφορά κουλτούρας επηρεάζει ζητήματα κυριολεκτικά ζωής και θανάτου, όπως η πανδημία, ας εξετάσουμε τα συγκριτικά ποσοστά εμπιστοσύνης προς τους πολιτικούς θεσμούς. Στην Ανατολική Ευρώπη η εμπιστοσύνη των πολιτών προς το κοινοβούλιο, την κυβέρνηση, και τα κόμματα ήταν αντίστοιχα 17%-22%-13%, ενώ στην Δυτική Ευρώπη 39%-37%-25%, στην δε Βόρεια Ευρώπη 63%-48%-38%. Στη Νότια Ευρώπη, όπου ανήκει η Ελλάδα, τα ποσοστά καταβαραθρώνονται στο 19%19%-14% αντίστοιχα! (Στο άρθρο της έντυπης έκδοσης παρέχονται οι σχετικές βιβλιογραφικές αναφορές). Τι έτι χρείαν έχομεν μαρτύρων;

Μέχρι τώρα γνωρίζαμε από έρευνες και μελέτες πως η κουλτούρα δυσπιστίας μιας χώρας συντελεί σε υπανάπτυξη, ενώ η κουλτούρα εμπιστοσύνης συμβάλλει σε οικονομική πρόοδο. Είναι ξεκάθαρο πλέον ότι, όταν πρόκειται για μη οικονομικά ζητήματα όπως στην περίπτωση της πανδημίας, η ενδημική δυσπιστία αποβαίνει ποικιλοτρόπως καταστροφική. Πρόσφατο δημοσίευμα σχετικά με την επιτυχημένη αντιμετώπιση της πανδημίας από το Βιετνάμ επιβεβαιώνει τα ευεργετήματα της κουλτούρας εμπιστοσύνης (https://www.in.gr/2022/02/05/world/koronaios-giati-orismenes-xores-ta-pigan-kalytera-stin-pandimia ).^[1]

Ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα είναι πως η Ελλάδα εμφανίζει αρκετά υψηλότερα ποσοστά εμπιστοσύνης προς την επιστημονική ιατρική κοινότητα σε σύγκριση με τις Βαλκανικές χώρες, κάτι που ίσως εξηγεί τις καλύτερες επιδόσεις της από αυτές στα ποσοστά εμβολιασμού και θανάτων.

Στο άρθρο ακολουθεί πληθώρα στοιχείων τα οποία εξετάζουν τις νοοτροπίες της Ανατολικής Ευρώπης σχετικά με το πώς δομείται η εθνική ταυτότητα, με τον ρόλο της θρησκείας, με περιεκτικές ή αποκλειστικές κοινωνικές αντιλήψεις κ.ά. Η απέχθεια προς τους πολιτικούς την οποία κληροδότησε η κομμουνιστική περίοδος, η αντιδραστική ανάπτυξη της θρησκευτικότητας μετά την κατάρρευση των καθεστώτων, αλλά και η εχθρότητα προς την Δύση, δημιουργούν περίεργα μίγματα τα οποία καταλήγουν να στοιχίζουν ανθρώπινες ζωές. Αλλά δεν είναι του παρόντος να σχολιάσω αυτές τις πτυχές.

Στο κείμενο αυτό με ενδιαφέρει η Ελληνική δημόσια κουλτούρα και μάλιστα σε συνάρτηση με την θρησκευτικότητα. Δεν θα αναφερθώ σε πιθανά λάθη των αρμοδίων, που οπωσδήποτε θα υπήρξαν μπροστά σε ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο. Όταν εξετάζουμε τόσο μεγάλα αριθμητικά σύνολα, και μάλιστα για διάστημα μιας διετίας, ενδεχόμενες ελάσσονες παράμετροι και τυχαίες διαφορές αμβλύνονται και παραμένουν οι κεντρικοί άξονες νοοτροπίας και συμπεριφοράς οι οποίοι χρωματίζουν τα αποτελέσματα.  

Μέχρι τώρα μετράμε 25.000 νεκρούς στη χώρα μας! Προφανώς είναι αδύνατο να προσδιορίσουμε πόσοι από αυτούς θα ζούσαν αν είχαμε δείξει σωστή συμμόρφωση με τα μέτρα, αν κάποιοι δεν αρνιόνταν να φορέσουν μάσκα εκεί που έπρεπε, αν δεν υπήρχαν τόσοι πολέμιοι του εμβολιασμού. Και δεν είναι εφικτό να προσδιορίσουμε αριθμητικά τα θύματα των νοσηρών αντιλήψεων διότι ορισμένα από τα θύματα ήταν οι ίδιοι αρνητές, ενώ άλλα πέθαναν επειδή κάποιοι άλλοι δεν εμβολιάστηκαν ή δεν τήρησαν τα μέτρα… Δεν μπορούμε να ανιχνεύσουμε, λοιπόν, πόσοι από αυτούς περιλαμβάνονται μέσα σε αυτόν τον πληθυσμό.

Όσοι και να είναι, όμως, οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι αριθμοί. Είναι αδελφοί μας και αδελφές μας, με συγγενείς και φίλους. Πολύ περισσότερες χιλιάδες πενθούν γι’ αυτούς. Παιδιά έμειναν χωρίς γονείς, προχωρημένες εγκυμοσύνες χάθηκαν, σύζυγοι χήρεψαν πρόωρα, πιστοί έμειναν χωρίς τον πνευματικό τους. Ακόμη και για όσους η έκβαση δεν ήταν ο θάνατος αλλά μια μακρά νοσηλεία στην εντατική και μια κοπιώδης ανάρρωση στο κέντρο αποκατάστασης, πόσα και πόσα παιδιά δεν πέρασαν εβδομάδες ή μήνες αγωνίας, απλώς επειδή η μαμά ή ο μπαμπάς δεν ήθελαν να κάνουν το εμβόλιο… Όλα αυτά στο όνομα του Χριστού!

Από στόμα σε στόμα κυκλοφορούν δραματικές προσωπικές ιστορίες. Πρόκειται να μάθουμε πολλές ακόμη κατά τους επόμενους μήνες, κατά τα επόμενα χρόνια. Κάθε οικογένεια χαμένου με το δικό της δράμα, με τις δικές της ιδιομορφίες. Δεν θέλω να μεταφέρω εδώ κάποιες από τις ιστορίες που έχω μάθει. Θέλω μόνο να υπογραμμίσω ότι όλες αυτές οι εξατομικευμένες οδύνες θα γεννήσουν νέα δράματα και θα εντυπωθούν ως ανεξίτηλες μνήμες οι οποίες διαθέτουν τη δύναμη να αποτυπώνονται στην προσωπικότητα. Στον απόηχό τους άνθρωποι θα πάρουν αντικαταθλιπτικά και θα ξεκινήσουν ψυχοθεραπείες. Παιδιά αισθάνθηκαν πάνω τους το άγγιγμα του θανάτου, ακόμη και στις περιπτώσεις που οι αγαπημένοι τους τελικά σώθηκαν. Σαν σε μια εντυπωσιακών διαστάσεων ειρωνεία, κάποιοι από τους νεκρούς αρνητές που, ως ‘ζηλωτές’ πιστοί, ήταν αντίπαλοι της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας (έχω άφθονη προσωπική εμπειρία επ’ αυτού) θα αναγκάσουν τα παιδιά τους και τους/τις συζύγους τους να καταφύγουν σε ψυχίατρο και ψυχολόγο…

Στις αφηγήσεις των εξομολογουμένων και των ψυχοθεραπευομένων οι πνευματικοί και οι ειδικοί ακούν αναδρομικά το πώς διαμορφώθηκε η ζωή τους από μια απώλεια σε μικρή ηλικία. Μαθαίνουμε πώς στρεβλώθηκε η ψυχική ανάπτυξη επειδή έμειναν ξαφνικά χωρίς τον μπαμπά ή τη μαμά, πώς τούς σημάδεψε επειδή ξαφνικά έχασαν το αδελφάκι που είχαν ή αυτό που θα ερχόταν. Οι ζωές τους άλλαξαν πορεία. Και είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πλέον ότι το ψυχικό τραύμα σε κάποιες περιπτώσεις έχει τη δύναμη να μεταδίδεται στις επόμενες γενιές και να στοιχειώνει τις ζωές των παιδιών τα οποία θα προέλθουν από τα σημερινά παιδιά…

 Και εδώ μπαίνουμε στα χειρότερα. Ένα σημαντικό ποσοστό των αρνητών που πέθαναν, λοιπόν, ήταν πιστοί! Κατά τη δική μου εκτίμηση, η πλειονότητα. Το ίδιο και όσων μετέδωσαν τον ιό από υποτίμηση και από ιδεολογία, οπότε άθελά τους έστειλαν στον τάφο άλλους. Να μια τραγωδία η οποία θα καταχωρηθή ως μέρος της ιστορίας της Ελλαδικής Εκκλησίας… Με τις προσωπικές ιστορίες των πενθούντων θα ασχοληθούν οι λογοτέχνες του μέλλοντος, με την συνολική εικόνα οι ιστορικοί… Και θα τη χρεώσουν στους Χριστιανούς…

 *

Τι ενώνει το πρώτο και το δεύτερο μέρος αυτού του κειμένου; Η βίωση της πίστης μέσα από τους παραμορφωτικούς φακούς της εγχώριας κουλτούρας. Η στρέβλωση της χριστιανικότητας δια μέσου των πολιτισμικών προκαταλήψεων.

Αν όχι τώρα, πότε θα είναι η κατάλληλη στιγμή για να συνειδητοποιήσουν ορισμένοι ότι το να είσαι Ορθόδοξος Χριστιανός δεν σημαίνει απόρριψη της Δύσης και οποιασδήποτε πρότασης έρχεται από αυτήν; Αν όχι τώρα, πότε θα είναι η ευκαιρία να αναγνωρίσουν οι σκληροπυρηνικοί μας ότι πλέον είναι ανεπίτρεπτο να καμουφλάρονται η εχθρότητά τους κατά των πολιτικών και η δυσπιστία τους προς το ‘σύστημα’ πίσω από την ιδιότητα του αφοσιωμένου πιστού; Με άλλα λόγια, να καταλάβουν πως είναι απαράδεκτο να ανεχόμαστε η αυτόκλητη και αχρείαστη ‘αντιστασιακότητα’ να ξεπλένει και να εξωραΐζει την ψυχοπαθολογία.  

Οπωσδήποτε η στάση της Ιεράς Συνόδου, στάση συνεργασίας με τους αρμόδιους, έσωσε κάπως τις εντυπώσεις. Αν η ηγεσία της Εκκλησίας είχε υποχωρήσει στις φωνές των αντιρρησιών, οι θάνατοι θα ήταν πολύ περισσότεροι, η κατακραυγή ασήκωτη, το μελλοντικό ιστορικό βάρος αφόρητο. Ομοίως και η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους έλαβε επισήμως άψογες θέσεις και αποφάσεις, παρόλο που ο αρνητισμός μεταξύ των αγιορειτών αποτελεί κυρίαρχη τάση. Βλέπετε, εδώ και κάποιες δεκαετίες οι εκ του ‘κόσμου’ εκπορευόμενοι ‘ζηλωτές’ και φονταμενταλιστές έχουν επιχειρήσει εκτεταμένη πειρατεία μοναστικών συνειδήσεων, με μεγάλη επιτυχία δυστυχώς…

Αλλά μετά από δύο χρόνια ταλαιπωρίας έχει γίνει περισσότερο από καταφανές πως οι επίσκοποί μας είχαν βαρύτατα υποτιμήσει τον κίνδυνο του φονταμενταλισμού. Όπως έγραφα προς καιρού, δεν θα έπρεπε, διότι είχαν διαθέσιμες πολλές προειδοποιήσεις (https://orthodoxia.info/news/omos-arrostia-xafniki). Δυστυχώς η αδιαφορία για το φαινόμενο, το κρύψιμο του κεφαλιού στην ‘άμμο’, και η τόσο συνήθης απώθηση των προβλημάτων, έχουν γίνει στάση ζωής. Αποτέλεσμα; Βραδύτατα αντανακλαστικά, με πνευματικούς και μοναστήρια να παραμένουν ανενόχλητα στο έργο διάβρωσης της λογικής και κατάργησης της υπευθυνότητας… Δεν έβαλαν αργίες οι μητροπολίτες μας, ούτε δήλωσαν ευθέως προς τους αρνητές λαϊκούς πως είναι πλανεμένοι. Οι Πατέρες μας δεν μασούσαν τα λόγια τους, όμως, και μάλιστα σε εποχές όπου οι πλάνες δεν στοίχιζαν ανθρώπινες ζωές, όπως τώρα.

Αλλά στους κληρικούς και στον μοναχισμό έχω αναφερθή και σε άλλα κείμενά μου. Εδώ θα ήθελα να επικεντρωθώ στο είδος χριστιανωσύνης το οποίο ανθεί μεταξύ των λαϊκών. Τι ακριβώς πρεσβεύουν οι πιστοί μας; Πώς αισθάνονται απέναντι στην επιστήμη; Έχουν πάρει καθόλου μυρωδιά από την καθολικότητα και ευρυχωρία της Εκκλησίας ή μήπως εξαντλούν την θρησκευτικότητά τους στα στενά όρια της αυλής των φίλων τους και του γέροντά τους; Γιατί να είναι ανίκανοι να ορίσουν τον εαυτό τους ως Χριστιανό παρά μόνο σε αντιδιαστολή με την Δύση;

Τι είδους Χριστιανοί είναι αυτοί οι οποίοι δίνουν βάση σε παρανοϊκά κηρύγματα; Ποιος βαθμός ωριμότητας ενυπάρχει σε πιστούς οι οποίοι υπομένουν να ακούν κληρικούς που ισχυρίζονται ότι αν κάνουν το εμβόλιο θα μολύνουν άλλους ή θα αποκτήσουν τσιπάκι ή θα γίνουν ομοφυλόφιλοι ή θα βγάλουν ουρές (όλα τα παραδείγματα αληθινά!) χωρίς να τούς ανακαλέσουν στην τάξη μετά τη Λειτουργία και να μην ξαναπατήσουν όπου τέτοιοι κήρυκες λειτουργούν και να διαμαρτυρηθούν στον μητροπολίτη τους; Ποιος Χριστιανικός λαός είναι αυτός που αδυνατεί να διακρίνει έναν πλανεμένο ιερέα, μάλιστα δε τον ακολουθεί στην πλάνη του; Εν τέλει, τι δουλειά έχουμε κάνει με τους πιστούς μας; Απαιτώντας να διατηρούν οι πιστοί μας διαζύγιο από τη λογική τους και τρομοκρατώντας με την ιεροκατηγορία, ιδού τι δημιουργήσαμε. ‘Ἑκάστου τό ἔργον ὁποῖον ἐστί, τό πῦρ δοκιμάσει’…

Αλλά ‘πῶς ἀκούσουσι χωρίς κηρύσσοντος;’ Ποιος τούς δίδαξε έναν Ορθόδοξο Χριστιανισμό στον οποίο το επίθετο είναι ριζικά διαφορετικό από τους ‘ορθόδοξους Εβραίους’; Πότε ενδιαφερθήκαμε να τούς βοηθήσουμε να βγουν από την ‘πολιτισμική Ορθοδοξία’; (Μάλλον τούς κρατάμε επιμελώς κλεισμένους σ’ αυτήν). Πότε κινητοποιηθήκαμε να μεταδώσουμε τον πλούτο της Αγίας Γραφής στους πιστούς; Είχα γράψει κάποτε για πρώην προτεστάντες που επιστρέφουν στην Εκκλησία και δεν βρίσκουν μια ενοριακή σύναξη βιβλικής μελέτης για να συμμετάσχουν. Πότε εκπαιδεύσαμε κληρικούς πώς να διδάξουν Αγία Γραφή;

Αντί για όλα αυτά δεν έλειπε από τον άμβωνα ο λαϊκιστικός λόγος. Χείλη ιερατικά και αρχιερατικά, είτε προφορικά είτε με γραφίδα, δεν παύουν να πλέκουν το εγκώμιο του υπέροχου λαού μας ο οποίος με την εγρήγορσή του θα ματαιώσει τα σχέδια των σκοτεινών δυνάμεων οι οποίες λυμαίνονται την αγαπημένη Ελλάδα μας. Το δίπολο ‘καλή Ανατολή, διεφθαρμένη Δύση’ έγινε εύπεπτο νοητικό σχήμα, εύχρηστη μανιέρα, ευπρόσδεκτο σωσίβιο. Ιδού οι καρποί του τώρα! Η επίκληση της συντριπτικής αριθμητικής υπεροχής των Ορθοδόξων εξυπηρετούσε μεν την αμυντική (ενίοτε και επιθετική) τακτική διεκδικήσεων προς την πολιτεία, άφηνε όμως τη μεγάλη μάζα ‘αδούλευτη’ ως προς το ποιόν της χριστιανωσύνης της.

Και να είχαμε προσεκτικά προετοιμασμένες ιερατικές κλίσεις; Τουλάχιστον οι κληρικοί μας θα αναλάμβαναν το μακρόπνοο και κοπιαστικό έργο της διόρθωσης. Αλλά έτσι που η ποιμαντική των ιερατικών κλίσεων είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη και ο εκκλησιαστικός οργανισμός εισάγει στον κλήρο οποιονδήποτε το επιθυμεί, στερούμαστε και αντισωμάτων και αντιβίωσης… Βλέπουν οι πνευματικοί και οι επίσκοποί μας ένα ‘καλό παιδί’ και παραιτούνται αμέσως της αποστολής τους να ελέγξουν τι είδους ψυχικές αναπαραστάσεις για τον Θεό έχει, πόσο ικανός είναι για υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, ποιές ιδιωτικές θεολογίες κουβαλάει. Γεμίσαμε με υποψήφιους που διαθέτουν αυτιστικά χαρακτηριστικά οι οποίοι, μόλις χειροτονηθούν και εδραιωθούν, γίνονται οι ηγέτες κάθε λόξας και κάθε ακρότητας.

Για να αλλάξει η νοσηρή δημόσια κουλτούρα του ελληνικού λαού πρέπει να βάλει ένα χέρι και το σώμα της Εκκλησίας. Όχι ότι είναι παντελώς αδύνατη η αλλαγή χωρίς αυτό. Γίνεται όμως ιδιαίτερα δύσκολη, και αν ποτέ επιτευχθή σε ικανοποιητικό βαθμό ο ιστορικός θα σημειώσει πως είχε βρει τους Χριστιανούς αντίθετους.*

Φυσικά δεν ξεκινήσαμε έτσι. Ο Χριστιανισμός των Πατέρων μας ήταν επαναστατικός, με την έννοια ότι επέφερε ζυμώσεις στην κοινωνία αλλάζοντας νοοτροπίες και δομές. Επειδή ήταν ανοιχτός στον κόσμο, γι’ αυτό μπορούσε και να τον αλλάξει. Ήξερε τι ήταν και δεν οριζόταν από το αντίθετό του. Ο δικός μας σήμερα είναι ταυτοτικός, δηλαδή αμυντικός. Συγχέει την αλήθεια με τη συνήθεια. Το πάθημά μας είναι εντυπωσιακά ανάλογο με της Αριστεράς. Στο ξεκίνημά της έφερνε αέρα ελπίδας. Στην εποχή μας απλώς αγωνίζεται για να μην αλλάξει τίποτε…

Αν δεν μάς νοιάζει που μοιραζόμαστε νοοτροπίες κακομοιριάς με τα Βαλκάνια, εντέλει θανατηφόρες, τότε καταλήγουμε να δικαιώνουμε την θεωρία του Σάμιουελ Χάντινγκτον. Και, φυσικά, τότε δεν εφαρμόζουμε τη συμβουλή του Μ. Βασιλείου για την εκλεκτικότητα της μέλισσας. Είναι βέβαιο ότι και Ανατολή και Δύση έχουν να μάς προσφέρουν κοινωνικές αρετές, αρκεί να μην επιλέγουμε τη λογική του στρατοπέδου, το ‘άσπρο ή μαύρο’.

Η πίστη την οποία εισήγαγε ο Χριστός και ο νέος τρόπος ζωής τον οποίο έφερε, αδικούνται όταν συρρικνώνονται σε μια δονκιχωτική αντίσταση ενάντια σε ανεμόμυλους. Εξευτελίζεται η άγια έννοια της ομολογίας όταν εξαντλείται σε επίδειξη μικρόνοιας ή φανατισμού. Και οι καλοπροαίρετες προσπάθειες πνευματικής ζωής ακυρώνονται όταν επικρατήσει το φαρισαϊκό φρόνημα ‘ευτυχώς που δεν είμαι σαν αυτούς τους ολιγόπιστους’…

Ναι, στο ξεκίνημα τα πράγματα ήταν εντελώς αντίστροφα. Από τους διωγμούς των ειδωλολατρών μέχρι τον ναζιστικό και σοβιετικό ολοκληρωτισμό η Εκκλησία υπέστη τα δεινά που τής επεσώρευσε η παράνοια των άλλων. Δεν ήταν οι Χριστιανοί οι καχύποπτοι, αλλά οι εχθροί τους. Διώχθηκαν επειδή οι αρχές και το ειδωλολατρικό πλήθος πίστεψαν σε θεωρίες συνωμοσίας! Και τούτο διότι την εποχή εκείνη το ταυτοτικό πρόβλημα το είχαν οι άλλοι! (‘καταγγέλλουσιν ἔθη ἅ οὐκ ἔξεστιν ἡμῖν παραδέχεσθαι οὐδέ ποιεῖν’, ‘εχθροί της Αρίας φυλής’, ‘εχθροί του λαού’). Την παρερμηνεία εμφάνισαν εκείνοι τους οποίους οι Χριστιανοί καλούσαν να βγουν από τις παρωπίδες του ψέματος, από την τυφλότητα της αυτοχθονίας, από το βόλεμα της ιδεολογίας…

Ιστορικός και ψυχολογικός νόμος: όποιος αποδέχεται θεωρίες συνωμοσίας στο τέλος θα καταλήξει θύτης! Σήμερα Χριστιανοί αφήνουν τα παιδιά τους ορφανά επειδή πίστεψαν σε αυτές…

Ο μη κατ’ επίγνωσιν ζηλωτής πλανάται στις σκέψεις και στις ενέργειές του. Εργαζόμενος δήθεν για τη δόξα του Θεού παραβαίνει τον νόμο της αγάπης.

(Αγίου Νεκταρίου, ‘Γνῶθι σαυτόν’, Άπαντα, τόμος ε΄, σ. 339)

Οι φαντασιώσεις είναι αέρας κοπανιστός. Αλλά οι άνθρωποι που πεθαίνουν ή πενθούν είναι πραγματικοί, με σάρκα και οστά.

Πόσος πόνος για εκείνους που, λίγο καιρό πριν αφήσουν άδικα την τελευταία τους πνοή, αισθάνονταν ομολογητές! Είναι όντως σπαρακτική η θλίψη όταν συνειδητοποιείς ότι τόσοι πολλοί πέθαναν, και πολύ περισσότεροι πενθούν, ‘για ένα πουκάμισο αδειανό’, για μια ανοησία… Και κατόπιν αναλογίζεσαι τις ψυχολογικές επιπτώσεις στα παιδιά εκείνα τα οποία μεγαλώνοντας θα καταλάβουν γιατί έχασαν τον πατέρα του ή τη μητέρα τους… Πώς θα μπορέσουν το διαχειριστούν;

Χρεώστες προς όσους αθώους οδυνώνται, λοιπόν, ως Εκκλησία στεκόμαστε ενώπιον μιας διπλής πρόκλησης.

Ποιμαντικά, ανοίγεται πεδίο δράσης για την ελαχιστοποίηση της θρησκοληψίας, της ‘μαγείας’, των σεκταριστικών νοοτροπιών, της κοσμοφοβίας, της αντιδυτικής ιδεοληψίας, του φονταμενταλισμού. Δηλαδή για ίαση των πλανεμένων. Και, φυσικά, για τον αποκλεισμό από την ιερωσύνη ανθρώπων οι οποίοι είναι φανερό ότι χειροτονούμενοι θα καλλιεργήσουν όλες αυτές τις πλάνες.

Στρατηγικά, καλούμαστε να μάς απασχολήσει το ανησυχητικό φαινόμενο ότι «για τα δεδομένα του 21ου αιώνα, η σημερινή παρουσία, έκταση, και επίδραση των φονταμενταλιστικών τάσεων στον ορθόδοξο χώρο είναι αξιοσημείωτα μεγάλη», κάτι το οποίο κάνει να ξεδιπλώνεται τρομακτικό το ερώτημα αν και κατά πόσο «είναι ο φονταμενταλισμός αλλότριος ή ομογάλακτος της ορθόδοξης θεολογίας».^[2] Σε μια τέτοια περίπτωση τι έχουμε να αναθεωρήσουμε και τι επιβάλλεται να πράξουμε ώστε να ιαθούμε από το συστημικό μας νόσημα, από την εστία που παράγει και ανανεώνει την μόλυνση;

Αν το συγκεκριμένο, ιστορικών διαστάσεων, πάθημα της Εκκλησίας μας δεν την συνεφέρει, θα είμαστε άξιοι της τύχης μας. Θα δικαιώσουμε όσους επιθυμούν, ή έστω απλώς προβλέπουν, την Ορθοδοξία πεταμένη στο περιθώριο της Ιστορίας…

Μπροστά μας βρίσκεται μια ευκαιρία από εκείνες τις σπάνιες, που περνούν αιώνες για να εμφανιστούν…

*π. Βασίλειος Θερμός

Ψυχίατρος παιδιών καί εφήβων.

Δρ. Θεολογικής Σχολής του Παν/μιου Αθηνών.

Αναπληρωτής καθηγητής στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών

---

[1] Για τη σημασία της διαφοράς εμπιστοσύνης και δυσπιστίας στη δημόσια κουλτούρα βλ. τεκμηριωμένα στο https://www.kathimerini.gr/economy/local/787751/apopsi-i-apofygi-tis-avevaiotitas.

[2] Βασίλη Σαρόγλου, ‘Ορθόδοξη Θεολογία και Φονταμενταλισμός: αντίπαλοι ή ομόαιμοι;’. Νέα Ευθύνη, τ. 15, 2013, σ. 91-93

πηγή

το μεταφέρουμε από εδώ

Παραχάραξη τῶν θείων Γραφῶν γιά ἀμνήστευση τῆς ὁμοφυλοφιλίας στό βιβλίο « Ἕλξη καί πάθος».

Παραχάραξη τῶν θείων Γραφῶν

γιά ἀμνήστευση τῆς ὁμοφυλοφιλίας

στό βιβλίο « Ἕλξη καί πάθος».

Πρωτοπρεσβύτερος Ἰωάννης Φωτόπουλος

Οὐαί οἱ τιθέντες τό σκότος φῶς καί τό φῶς σκότος, οἱ τιθέντες τό πικρόν γλυκύ καί τό γλυκύ πικρόν. Οὐαί οἱ συνετοί ἐν ἑαυτοῖς καί ἐνώπιον ἑαυτῶν ἐπιστήμονες.

(Ἡσαΐας, 5, 20-21)

     Ὁπ. Βασ. Θερμός βάλθηκε μέσα ἀπό τό βιβλίο του «Ἕλξη καί πάθος» νά «κατηχήσει» τούς ἀναγνῶστες του στήν ἀμφισβήτηση τῆς Ἁγίας Γραφῆς, προβάλλοντας ἑρμηνεῖες ἀπό τό φιλικό του «ἑπιστημονικό» περιβάλλον.   Ἀθετώντας τήν ἑρμηνεία καί διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων  φθάνει στήν στρέβλωση τῶν νοημάτων καί σ΄αὐτή τήν ἀμφισβήτηση τῶν ἁγίων Γραφῶν.  Στήν ἑνότητα πού ἀκολουθεῖ  ἀσχολούμεθα  ὄχι μέ τήν ἁγιογραφική  ἑρμηνεία τῶν ἁγίων Πατέρων- θά τό κάνουμε ἀργότερα -   ἀλλά μέ τήν φιλελεύθερη ἑρμηνευτική τῶν προτεσταντῶν πού οἰκειοποιεῖται ὁ π. Βασίλειος. Θά προσπαθήσουμε  ἀπό αὐτό τό ἴδιο κείμενο τῶν ἁγίων Γραφῶν νά ἀναιρέσουμε τίς ἐσφαλμένες θέσεις του.

Α) Δέν ἦταν ἡ ὁμοφυλοφιλία αἲτία τῆς καταστροφῆς τῶν Σοδόμων, ἰσχυρίζεται ὁ π. Βασ. Θερμός!

Γιά νά εἴμαστε δίκαιοι μέ τήν φιλελεύθερη ἑρμηνευτική, θά πρέπει νά παραδεχθοῦμε ὅτι στό σύνολό της ἡ Ἁγία Γραφή δέν στηρίζει αὐτή τήν αὐτονόητη θεωρούμενη σήμερα ὡς παγκόσμιο στερεότυπο, συνειρμική σύνδεση τῶν Σοδόμων μέ τήν ὁμοφυλοφιλία!   (Β. Θερμός, Ἕλξη καί πάθος, σ. 358)

Μέ ἁπλᾶ λόγια ὁ π. Βασίλειος ἰσχυρίζεται μέ τά παραπάνω ὅτι μέσα ἀπό τό ἱερό κείμενο τῆς Ἁγίας Γραφῆς δέ προκύπτει αὐτό πού φρονεῖ ἡ Ἐκκλησία (αὐτό τό λέμε τώρα «στερεότυπο»!) δηλ. ὅτι ἡ καταστροφή τῶν Σοδόμων μέ φωτιά καί θειάφι σχετίζονται μέ τήν ὁμοφυλοφιλία τῶν Σοδομιτῶν!   Ἀγωνίζεται δέ ὁ π. Β. μέ ὑπερβολικό ἄγχος νά ἀποδείξει ὅτι ἡ καταστροφή αὐτή ὀφείλεται στήν ἀφιλόξενη διάθεση καί γενικῶς σέ ἄλλες ἁμαρτίες τῶν κατοίκων τῆς πόλεως τῶν Σοδόμων.

  α) Παλαιά Διαθήκη 

  Ι) Ἡ ὁμοφυλοφιλία τελική κορύφωση τῆς ὑπερηφάνειας.

Ὁ π. Βασίλειος χρησιμοποιεῖ χωρία τῆς Π.Δ. γιά νά ἀποδείξει τούς ἰσχυρισμούς του :

-            Ἀπό τή Σοφία Σολομῶντος παραθέτει χωρίο (Σοφ. Σολ. 19, 13-14) πού συγκρίνει τήν  ἀφιλοξενία τῶν Αἰγυπτίων ἔναντι τῶν Ἑβραίων μέ τήν ἀφιλοξενία  τῶν Σοδομιτῶν ἔναντι τῶν Ἀγγέλων. Ἐπειδή δέν γίνεται λόγος στό συγκεκριμένο χωρίο γιά τή βδελυρή μανία τῶν Σοδομιτῶν μήπως αὐτό σημαίνει πώς γιά τή Ἁγία Γραφή ἡ ὁμοφυλοφιλία εἶναι ἄσχετη μέ τούς σοδομῖτες καί τήν καταστροφή τους;

-           Ἄλλο χωρίο : «( ὁ Κύριος) δέν γλύτωσε τούς συμπολίτες τοῦ Λώτ πού τούς βδελύχθηκε γιά τήν ὑπερηφάνειά τους»(Σοφ. Σειράχ 16, 8).  Τονίζοντας ὁ σοφός Σειράχ τή ρίζα ὅλων τῶν παθῶν τήν ὑπερηφάνεια, σημαίνει ὅτι δέν τήν σχετίζει μέ τή μανία τῆς ὁμοφυλοφιλίας; Ἀντιθέτως!  Στό ἑπόμενο χωρίο(16, 9) διαβάζουμε : «οὐκ ἠλέησεν ἔθνος ἀπωλείας τούς ἐξηρμένους ἐν ἁμαρτίαις αὐτῶν» δηλ. δέν ἐλέησε τό ἔθνος αὐτό τῆς ἀπώλειας πού ὑπερηφανεύονταν γιά τίς ἁμαρτίες τους». Καί βέβαια, ἡ ἀσχημοσύνη τῆς ὁμοφυλοφιλίας εἶναι, ἀπ΄ὅσες ἁμαρτίες τῶν Σοδομιτῶν γνωρίζουμε,  ἡ κατ΄εξοχήν ἁμαρτία τους πού μέ τόση ὑπερηφάνεια, μανία, ἐπιμονή καί ἀναίδεια διέπρατταν.

-             Ἄλλο χωρίο πού παραθέτει ὁ π. Βασίλειος: «Οἱ πόλεις αὐτές ἁμάρτησαν ὅταν περηφανεύτηκαν...καί ζοῦσαν μέ περιττή πολυτέλεια, καί δέν βοήθησαν τούς φτωχούς...Περηφανεύτηκαν κι ἔκαναν πράξεις βδελυρές.  Ὅταν τά εἶδα αὐτά τίς έξαφάνισα» (Ἰεζ, 16, 49-50).  Ὅσα  λέει ἐδῶ ὁ Κύριος στόν προφήτη Ἰεζεκιήλ δέν εἶναι παρά μιά σαφέστερη ἐξήγηση τοῦ προηγουμένου χωρίου.  Οἱ Σοδομίτες περηφανεύτηκαν «κι ἔκαναν πράξεις βδελυρές».  Χρειάζεται νά ποῦμε ὅτι αὐτές οἱ βδελυρές πράξεις εἶναι ἡ ὁμοφυλοφιλική μανία; Καί μετά; Ὅταν τά εἶδε ὁ Κύριος ἐξαφάνισε τίς πόλεις αὐτές. Καί ξέρουμε μέ ποιό φοβερό τρόπο!

 Μήπως κανείς ὅταν ἀγωνιᾶ νά δείξει τό πικρό γλυκύ καί τό σκότος φῶς  σκοτίζεται ὁ νοῦς του ;  Λέει ὁ Χριστός μας : «Ὁ περιπατῶν ἐν τῇ σκοτίᾳ οὐκ οἶδε ποῦ ὑπάγει» (Ἰω. 12, 35)

-           Χρησιμοποιεῖ ὁ π. Βασίλειος καί δύο χωρία (Ἡσ. 1, 11-15 καί Ἱερ, 23, 14)  στά ὁποῖα ὁ Ἰσραηλιτικός λαός, λόγω τῆς ἀποστασίας του παρομοιάζεται ἀπό τούς προφῆτες, πού μετέρχονται ἕνα σχῆμα ὑπερβολῆς, μέ τά Σοδομα καί τά Γόμορρα.  Καί βέβαια ἀπό χωρία μέ ἀλληγορικό περιεχόμενο δέν μποροῦμε νά ἐξάγουμε συμπεράσματα γιά τίς ἁμαρτίες καί τήν καταστροφή τῶν Σοδόμων, ἀφοῦ οἱ Ἑβραῖοι, παρά τίς ἁμαρτίες τους, δέν χαρακτηρίζονταν γιά ὁμοφυλόφιλες πράξεις.

Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ  τό  Σοφον. 2, 9-10, ὅπου, μέ τά  Σόδομα καί τά Γόμμορα, παρομοιάζονται οἱ Μωαβίτες καί οἱ Ἀμμωνίτες.

Τέλος τό χωρίο Γ’ Μακκ. 2, 5. πού παραθέτει ὁ π. Βασίλειος δέν ἔχει γενικόλογο χαρακτήρα, ὅπως ἰσχυρίζεται, ἀλλά εἶναι φωτιά καί θειάφι γιά ὅσους ἐπιβουλεύονται τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Παραθέτω τό κείμενο : σύ τούς ὑπερηφανίαν ἐργαζομένους Σοδομίτας, διαδήλους ταῖς κακίαις γενομένους, πυρί καί θείῳ κατέφλεξας, παράδειγμα ἐπιγενομένοις καταστήσας.  Μετάφραση (ὅπως τήν χρησιμοποιεῖ ὁ π. Θερμός) : «Ἐσύ Κύριε,  κατέκαψες μέ φωτιά καί θειάφι τούς κατοίκους τῶν Σοδόμων καί τούς ἔκανες παράδειγμα γιά τούς μεταγενεστέρους γιατί συμπεριφέρονταν μέ ἀσέβεια(ὑπερηφάνεια λέγει τό κείμενο τῶν Ἑβδομήκοντα) καί εἶχαν γίνει διαβόητοι γιά τή διαφθορά τους» .  Γιατί ἄραγε εἶχαν γίνει διάβοητοι; Σέ τί συνίστατο ἡ διαφθορά τους πού ἔκανε τούς πάντες νά τούς ἀποστρέφονται; Μήπως γιατί ἦσαν ἀφιλόξενοι; Ἀστεῖο καί νά τό σκεφτεῖ κανείς.  Ἡ ὁμοφυλοφιλία, τό βδελυρό ἀποτέλεσμα τῆς ὑπερηφάνειας, τούς εἶχε κάνει διάσημους!   Μήπως σᾶς θυμίζει κάτι σήμερα;  Gay pride, παρελάσεις ὁμοφυλόφιλης ὑπερηφάνειας!

  Ἕνα συμπέρασμα: Ἡ τρυφηλή ζωή καί ἡ σκληρότητα τῶν Σοδομιτῶν συνδυαζόμενα μέ τήν ὑπερηφάνεια κορυφώνονταν στήν ἀποτρόπαια σοδομιτική-ὁμοφυλοφιλική ἁμαρτία.  Αὐτή ἡ κορύφωση δέν ἔγινε ἀνεκτή ἀπό τόν Θεό.

ΙΙ)  Ἡ ἴδια ἡ διήγηση βεβαιώνει ὅτι ἡ ὁμοφυλοφιλία ἦταν ἡ αἰτία τῆς καταστροφῆς τῶν Σοδόμων.

            Βέβαια  ἡ ἴδια ἡ συνέχεια, ἡ ροή τῆς διηγήσεως ἀπό τή Γένεση (Γεν. 18, 20 -  19, 29) πού ἀναφέρεται στούς Σοδομίτες, πείθει ὅτι ἡ καταστροφή τῶν Σοδόμων ὀφείλεται στό πάθος τῆς ὁμοφυλοφιλίας. Ἄς δοῦμε ἀπό κοντά τή διήγηση : Ὁ Λώτ φιλοξένησε στό σπίτι του δύο νέους μή γνωρίζοντας ὅτι ἐπρόκειτο γιά ἀγγέλους.  Ἀφοῦ τούς παρέθεσε δεῖπνο, πρίν κοιμηθοῦν «ὅλοι οἱ Σοδομῖτες ἄνδρες τῆς πόλεως ἀπό τόν πιό νέο ὡς τόν γεροντότερο περικύκλωσαν τό σπίτι του Λώτ καί  τοῦ φώναζαν: ʺΠοῦ εἶναι οἱ ἄνδρες πού μπῆκαν στό σπίτι σου τή νύχτα; Βγάλε τους ἔξω γιά νά βρεθοῦμε ἐρωτικά μαζί τουςʺ.  Ὁ Λώτ βγῆκε στό πλατύσκαλο, ἔκλεισε πίσω του τήν πόρτα καί τούς λέει: 

ʺἈδελφοί μου, μή κάνετε τέτοιο πονηρό πράγμα.  Ἔχω δύο θυγατέρες πού δέν γνώρισαν ἄνδρα. Θά τίς φέρω ἔξω κι ἐσεῖς κάνετε ὅ,τι σᾶς ἀρέσει μαζί τους.  Μόνο μήν κάνετε κακό σ΄αὐτούς τούς ἄνδρες πού μπῆκαν κάτω ἀπό τή σκέπη τοῦ σπιτιοῦ μουʺ. Τοῦ λένε ἐκεῖνοι : ʺ Φύγε ἀπό κεῖ.  Ἦρθες ἐδῶ ξένος καί θέλεις νά μᾶς κάνεις τόν κριτή; Τώρα θά πάθεις χειρότερα ἀπ΄αὐτούςʺ.  Ἄρχισαν λοιπόν νά κακομεταχειρίζονται τόν Λώτ καί πλησίασαν γιά νά σπάσουν τήν πόρτα.    Τότε οἱ ἄνδρες [οἱ Ἄγγελοι] ἅπλωσαν τά χέρια τους, τράβηξαν μέσα στό σπίτι τόν Λώτ κι ἔκλεισαν τήν πόρτα.  Κι αὐτούς πού ἦσαν ἔξω ἀπό τήν πόρτα, ὅλους μικρούς καί μεγάλους τούς ἔπληξαν μέ τύφλωση ὥστε ἀπόκαμαν ψάχνοντας νά βροῦν τήν πόρτα. Εἶπαν δέ οἱ ἄγγελοι στόν Λώτ : ʺἜχεις ἐδῶ γαμπρούς, γιούς ἤ θυγατέρες; Ἤ μήπως ὑπάρχει κάποιος ἄλλος δικός σου στήν πόλη;  Βγάλε τους ἔξω ἀπ΄ αὐτόν τόν τόπο. Θά τόν καταστρέψουμε γιατί ἡ κατακραυγή ἐναντίον τους ὑψώθηκε πρός τόν Κύριο, ὁ ὁποῖος μᾶς ἀπέστειλε νά καταστρέψουμε τελείως αὐτή τήν πόλη».

Τούς ἀγγέλους τελικά ἀκολούθησαν ὁ Λώτ, ἡ σύζυγός του καί οἱ δύο θυγατέρες του. Κρατώντας  τους οἱ ἄγγελοι ἀπό τό χέρι τούς ὁδήγησαν μακριά ἀπό τήν πόλη.  Μόλις ἔφθασαν στή Σηγώρ ὁ «Κύριος ἔβρεξε στά Σόδομα καί τά Γόμμορα θειάφι καί φωτιά ἀπό τόν οὐρανό καί κατέστρεψε ἐκεῖνες τίς πόλεις, τίς περιοχές γύρω ἀπό αὐτές καί ὅσους κατοικοῦσαν ἐκεῖ καί ὅλα ὅσα φύτρωναν στή γῆ ἐκείνη».

Ἀπό μόνη της ἡ διήγηση μᾶς δείχνει ὅτι ἀμέσως μετά τήν ἀναίσχυντη προσπάθεια τῶν Σοδομιτῶν νά συνευρεθοῦν μέ τούς ἀγγέλους  ἀκολούθησε ἡ τιμωρητική καταστροφή τῆς πόλεώς τους καί τῶν ἄλλων πόλεων πού ἔπασχαν ἀπό τή σοδομιτική μανία. Γιά νά καταλήξει κάποιος σέ ἄλλο συμπέρασμα, πρέπει νά διακόψει βίαια τό εἱρμό τῆς διηγήσεως στό σημεῖο πού οἱ ἄγγελοι  σύρουν μέσα τόν Λώτ καί τυφλώνουν τούς Σοδομίτες, νά δεῖ τή συνέχεια τῆς διηγήσεως ὡςμή  συνέχεια, καί νά ἀρχίσει νά διερωτᾶται, ποιά ἦταν ἡ αἰτία πού ἔπεσε φωτιά καί θειάφι στά Σοδομα. Καί τέλος νά πεῖ : « Ἄ, κατάλαβα!  Τούς ἔκαψε ὁ Θεός γιατί ἦσαν ἀφιλόξενοι». Ἄτοπο, ἀδύνατο καί ἀνόητο εἶναι νά σκεφθεῖ κάποιος ἔτσι.

Ἀρκετά ὡς ἐδῶ.  Θά ἐπανέλθουμε σέ ἄλλο κείμενό μας μέ μαρτυρίες τῆς Κ. Διαθήκης ...

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΡΘΡΟ

το είδαμε:εδώ

Μιὰ προσέγγιση τῶν βασανιστηρίων

Μία ψυχαναλυτικὴ καὶ θεολογικὴ προσέγγιση τῶν βασανιστηρίων

Τὸ πρόβλημα τῶν βασανιστηρίων, κρινόμενο ἀπὸ ψυχολογικὴ καὶ θεολογικὴ πλευρά, μᾶς φέρνει ἀναπόφευκτα ἀντιμέτωπους μὲ τὸ ἐρώτημα τοῦ μίσους καὶ τοῦ σαδισμοῦ. Πῶς μπορεῖ ἕνας ἄνθρωπος νὰ ἐπινοεῖ τρόπους γιὰ νὰ προκαλεῖ σωματικὸ ἢ ψυχικὸ πόνο σὲ ἕναν ἄλλο ἄνθρωπο; Προφανῶς μόνο ἂν τὸν θεωρεῖ ἐχθρό του. Θεολογικὰ ἡ ἀπάντηση πρέπει νὰ περιλάβει τὸ γεγονὸς τῆς πτώσεως τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὴν ἀρχικὴ παραδεισιακὴ ἑνότητα ποὺ εἶχε μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὸν συνάνθρωπό του. Ἄρχισε νὰ τοὺς βλέπει ὡς ἀπειλή. Ἔκτοτε ἡ ἀνθρώπινη φύση παραμένει διχασμένη καὶ πρὸς τὸν ἑαυτό της καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους. Τὸ μίσος καὶ ὁ σαδισμὸς σηματοδοτοῦν μία ἀπὸ τὶς ἀποκλειστικότητες τοῦ ἀνθρώπινου ὄντος. Οἱ Χριστιανοὶ γεύθηκαν αὐτὲς τὶς δραστηριότητες ἐπάνω τους ἤδη ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τῆς ἐμφάνισής τους.

Τὸ θέμα ποὺ μᾶς ἀπασχολεῖ πηγαίνει πιὸ πέρα ἀπὸ τὴν ἀτομικὴ ψυχολογία καὶ ψυχοπαθολογία, ἐφ’ ὅσον ἀναφέρεται σὲ συλλογικὲς συμπεριφορές, Τί εἶναι αὐτὸ ποὺ ὠθεῖ ὁρισμένες ὁμάδες (κυβερνήσεις, ἀστυνομικὲς ἢ στρατιωτικὲς ἀρχὲς) νὰ ἐφαρμόζουν βία σὲ ἀνθρώπους καί, μάλιστα, πολλὲς φορὲς νὰ τὴν δικαιολογοῦν; Ποιοὶ συναισθηματικοὶ καὶ νοητικοὶ δρόμοι ἔχουν διανυθεῖ προκειμένου νὰ φθάσει κάποιος σὲ αὐτὸ τὸ κατάντημα ποὺ ἀπαξιώνει τὴν ἀξία ἄνθρωπος;

Ἀρκετὴ συζήτηση ἔχει γίνει πάνω στὸ ἐρώτημα ἂν τὸ μίσος αὐτὸ κατοικεῖ μέσα στὴν ἀνθρώπινη φύση ἢ ἂν ἐμφυτεύεται ἀπ’ ἔξω, ἀπὸ τὶς δομὲς καὶ νοοτροπίες. Καὶ ἀκόμη, ὅλοι διαθέτουμε τὴν προδιάθεση νὰ ἀσκήσουμε τόσο ἔντονη σωματικὴ ἢ ψυχολογικὴ βία καὶ ἁπλῶς μᾶς προστατεύουν οἱ περιστάσεις; Ἤ, μήπως, εἶναι «προνόμιο» ὁρισμένων μόνο οἱ ὁποῖοι χαρακτηρίζονται ἀπὸ σοβαρὴ ψυχοπαθολογία;

Ὁ Robert Jay Lifton στὸ βιβλίο του The Nazi doctors προσπάθησε νὰ ἀπάντησει στὰ ἐρωτήματα αὐτά. Θεωρεῖ ὅτι «κανένας δὲν εἶναι ἐγγενῶς κακός, δολοφονικός, γενοκτόνος. Ἀλλὰ κάτω ἀπὸ ὁρισμένες συνθῆκες ὁ καθένας εἶναι ἱκανὸς νὰ γίνει τέτοιος». Συνεπῶς θέτει ὡς προϋπόθεση τὴν ἀλληλεπίδραση μεταξύ τοῦ ἐνδοψυχικοῦ κακοῦ καὶ τῶν ὀργανισμῶν ἢ φορέων μὲ τὶς ἰδεολογίες τους. Ἡ ἱστορία δὲν δημιουργεῖ τὸ κακὸ ἀλλὰ τοῦ ἐπιτρέπει νὰ ἀνέλθει στὴν ἐπιφάνεια. Ἰδεολογίες καὶ κινήματα οὐσιαστικὰ παίζουν μὲ τὴ φωτιά, διότι δημιουργοῦν τὶς προϋποθέσεις νὰ βγεῖ στὴν ἐπιφάνεια ἡ ἐσωτερικὴ ἀγριότητα.

Στὴν ἐξέλιξη τῆς ψυχαναλυτικῆς θεωρίας ἦταν ἡ Μelanie Nlein πού, ἐπηρεασμένη καὶ αὐτὴ ἀπὸ τὰ δεινά τοῦ 2ου παγκοσμίου πολέμου, ἐπεξεργάσθηκε τὴν ἔννοια τοῦ ἐσωτερικοῦ κακοῦ καὶ μίσους. Ἐντελῶς περιληπτικὰ καταγράφω τὴν θεωρία της γιὰ τὴν σχιζοειδῆ- παρανοειδῆ θέση τοῦ βρέφους, κατὰ τὴν ὁποία αὐτὸ βιώνει τὴν ἔνταση τῶν δικῶν του ἐπιθετικῶν ἐνορμήσεων ποὺ δὲν ἔχουν ἀκόμη ἀπαρτιωθεῖ σὲ ἕνα ὅλο μὲ τὶς καλὲς μαζί, ὅσο καὶ τῶν ἐρεθισμάτων στέρησης ἢ πόνου ποὺ ἔρχονται ἀπ’ ἔξω καὶ τὰ ὁποῖα βιώνει ὡς ἐπιθέσεις. Καθοριστικὸ ὁρόσημο γιὰ τὴν ὁμαλὴ ψυχικὴ ἀνάπτυξη ἀποτελεῖ ἡ κατάκτηση τῆς ἑπόμενης θέσης, τῆς καταθλιπτικῆς, ὅπου ὁ ψυχισμὸς ἐνσωματώνει καλὲς καὶ κακὲς ἐνορμήσεις καὶ τὶς ὀμαλοποιεῖ ὀργανώνοντάς τες, μὲ ἀποτέλεσμα τὸ κακὸ νὰ ἀναγνωρίζεται καὶ ὡς ἐσωτερικὴ πραγματικότητα. Αὐτὸ θὰ ἐπιτρέψει ἀργότερα τὶς ἐξελίξεις τῆς ὡριμότητας: ἀνάληψη εὐθύνης, ἐνοχή, μετάνοια.

Οἱ περισσότεροι ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἐφαρμόζουν συστηματικὴ βία στὴν πραγματικότητα δὲν ἔχουν κατακτήσει ἐπιτυχῶς τὴν καταθλιπτικὴ θέση. Ἡ ἀναπηρία αὐτὴ τῆς ψυχικῆς ἐξελίξεως ὁδηγεῖ σὲ δύο συνέπειες: ἀφ’ ἑνός, συντηρεῖ ἕνα μίσος ἰσχυρὸ καὶ ἱκανὸ πρὸς δράση χωρὶς νὰ ἀναχαιτίζεται ἀπὸ αἰσθήματα καλοσύνης· ἀφ’ ἑτέρου, τὸ προβάλλει πρὸς τὰ ἔξω, στοὺς ἄλλους, οἱ ὁποῖοι εἶναι καὶ οἱ ὑπαίτιοι γιὰ ὅλα τὰ προβλήματα καὶ γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ τιμωρηθοῦν. Ἐκτὸς αὐτοῦ ἐμποδίζει τὴν ἐκ τῶν ὑστέρων μεταμέλεια: ποιὸς ἀπὸ τοὺς δικτάτορες ἢ βασανιστὲς ζήτησε ποτὲ εἰλικρινὰ συγγνώμη;

Δὲν εἶναι καθόλου τυχαῖο ὅτι κατὰ κανόνα τὰ βασανιστήρια ἐφαρμόζονται στὸ πλαίσιο μιᾶς κρατικῆς ἢ ἐμπόλεμης ἰδεολογίας ἡ ὁποία ἀναφέρεται σὲ ἐχθρούς, ὁ κίνδυνος ἐκ τῶν ὁποίων δῆθεν τὰ νομιμοποιεῖ. Ἀπαιτεῖται ἕνα συλλογικὸ ἐποικοδόμημα τὸ ὁποῖο ἄλλωστε θὰ πείσει καὶ τοὺς μελλοντικοὺς βασανιστὲς νὰ προσχωρήσουν. Ἐδῶ βρίσκεται ὁ κρίσιμος ρόλος τῆς διανοητικοποιήσεως προκειμένου νὰ ἐξωραϊσθεῖ τὸ ἀτομικὸ μίσος. Κανένας μηχανισμὸς βίας δὲν στέκεται χωρὶς αὐτό.

Σὲ ἄρθρο του μὲ τίτλο The organization of evil ὁ πολιτικὸς ψυχολόγος C. Fred Alford ἐξηγεῖ τὴν ἐν λόγω διαδικασία. «Ἡ ἰδεολογία δίνει στὸ ἄγχος ἕνα ὄνομα καὶ ἕνα νόημα. Αὐτὰ μειώνουν τὸ ἄγχος, τὸ καθιστοῦν περισσότερο διαχειρίσιμο καὶ δὲν τοῦ ἐπιτρέπουν νὰ ἀποδιοργάνωση τὸν ἑαυτό. Τὸ πρόβλημα εἶναι πὼς οἱ ἰδεολογίες τὰ πράττουν ὅλα αὐτὰ ἐνισχύοντας τὶς παρανοειδεῖς- σχιζοειδεῖς ἄμυνες (σχάση, προβολή, ἐξιδανίκευση) καὶ ὄχι τὶς καταθλιπτικὲς». Αὐτὰ ἀπαιτοῦν καὶ ἀνάλογη διαστρέβλωση τοῦ λόγου. Ὁ Θουκυδίδης τὸ ἐπεσήμανε ἀπὸ πολὺ νωρὶς σπουδάζοντας τὸν πόλεμο: «Γιὰ νὰ ταιριάξουν μὲ τὶς μεταβολὲς τῶν γεγονότων ἔπρεπε καὶ οἱ λέξεις νὰ ἀλλάξουν τὰ συνηθισμένα τους νοήματα. Αὐτὸ ποὺ συνηθιζόταν νὰ περιγράφεται ὡς μία ἀπερίσκεπτη ἐπιθετικὴ πράξη τώρα ἐθεωρεῖτο θάρρος». Γιὰ νὰ πράξουμε κάτι πολὺ κακὸ δὲν ἀρκεῖ νὰ ἀγνοήσουμε τὸ καλό. Πρέπει μὲ κάποιο τρόπο νὰ μετασχηματίσουμε τὸ κακὸ σὲ καλό. Σὲ μερικὲς περιπτώσεις (Ναζί, Ἰράν, ἑλληνικὴ δικτατορία) αὐτὴ ἡ ἀλλοίωση τῆς πραγματικότητος ἔφθασε στὸ σημεῖο νὰ ἐξομοιώνεται ἡ κρατικὴ βία μὲ ἀναγκαία καὶ σωτήρια ἰατρικὴ παρέμβαση!

Ὅσο περισσότερο σαδιστικὴ εἶναι ἡ ὑποδομὴ τοῦ ὑποκειμένου τόσο μεγαλύτερη ἀνάγκη ἔχει ἀπὸ ἰδεολογικὰ προσχήματα, προκειμένου νὰ μὴν προλάβει νὰ νοιώσει τὴν εὔλογη ἐνοχή. Ὁ σαδιστὴς ποὺ αἰσθάνεται ἐνοχὴ ἀναζητεῖ ψυχοθεραπεία, γεγονὸς ποὺ σηματοδοτεῖ πρόοδο πρὸς τὴν κατάσταση τῆς καταθλιπτικῆς θέσης. Αὐτὴ ἡ προβληματικὴ ἰδεολογικοποίηση ἐγείρει πελώρια ἐρωτήματα γύρω ἀπὸ τὸ πῶς δομεῖται ἡ ἐθνικὴ ταυτότητα, δηλαδὴ στὴ βάση ἑνὸς «ἐπικίνδυνου» ἐχθροῦ.

Θεωρῶ πὼς ὁ συνδυασμὸς ψυχαναλυτικῶν καὶ κοινωνικοπολιτικῶν παραγόντων ὡς ἑρμηνεία γιὰ τὴ ἐνδοψυχικὴ καὶ ἐξωτερικὴ βία ἀντίστοιχα εἶναι λειτουργικὸς καὶ γιὰ ἕναν πρόσθετο λόγο: ἐξηγεῖ μὲ ἐπάρκεια τὸ φαινόμενο κατὰ τὸ ὁποῖο κάποια πολιτικὴ ἀλλαγὴ ἀντιστρέφει τὰ στρατόπεδα θυτῶν καὶ θυμάτων. Ὅπως ἔγινε καὶ μὲ πολλὲς ἐπαναστάσεις ποὺ ἐπικράτησαν καὶ υἱοθέτησαν ἐξίσου αὐταρχικὲς μεθόδους μὲ τὸ καθεστὼς τὸ ὁποῖο ἀνέτρεψαν. Ἔτσι παρατηροῦμε καὶ ὁμάδες ποὺ διώχθηκαν καὶ βασανίσθηκαν ὅταν καταλαμβάνουν τὴν ἐξουσία νὰ προχωροῦν σὲ βασανιστήρια τῶν πρώην ἀντιπάλων τους. Καὶ τοῦτο διότι κανεὶς ἄνθρωπος δὲν διαθέτει ἀνοσία ἀπέναντι σὲ παθολογικὲς ἐνδοψυχικὲς δομὲς καὶ κανένας φορέας δὲν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νὰ εἶναι ἀπρόσβλητος ἀπὸ τὸν πειρασμὸ τῆς ἰδεολογικοποιήσεως.

Ἡ γενίκευση αὐτὴ μπορεῖ νὰ προαγάγει, ἂν τὸ θέλουμε, καὶ μία ταπεινότερη ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος ποὺ συζητοῦμε. Ἡ ψυχικὴ ἐξέλιξη δὲν χαρακτηρίζεται ἀπὸ σχήματα τοῦ τύπου «ἄσπρο- μαῦρο». Γνωρίζει ἀποχρώσεις καὶ κλιμακώσεις, γεγονὸς ποὺ μᾶς καθιστᾶ ὅλους λιγότερο ἢ περισσότερο εὐάλωτους στὸ μίσος καὶ τὰ συνεπακόλουθά του. Ὁ C. Fred Alford καταλήγει ρωτώντας: «Ἡ πραγματικὴ ἐρώτηση δὲν εἶναι ἂν ὑπάρχει ἕνας Ἄϊχμαν μέσα στὸν καθένα ἀπὸ ἐμᾶς, διότι ὑπάρχει. Οἱ πραγματικὲς ἐρωτήσεις εἶναι: Πόσο καλὰ ἔχει ἐνσωματωθεῖ μὲ τὸ τμῆμα μας ἐκεῖνο ποὺ νοιάζεται καὶ ἀγαπᾶ; Πόσο καλὰ μπορεῖ νὰ ἀντέχουμε τὴν ἀμφιθυμία ποὺ αὐτὲς οἱ δύο ἐσωτερικὲς δυνάμεις μᾶς προκαλοῦν; Καὶ πῶς οἱ θεσμοὶ καὶ φορεῖς μποροῦν νὰ ἐνισχύουν τὴν ὡριμότητα τῶν μελῶν τους;».

Ἀκριβῶς ἐπειδὴ ὁ προβληματισμὸς γενικεύεται ἡ θεολογική μας παράδοση ἐνδιαφέρεται ὄχι μόνο γιὰ τὶς ἐξωτερικές μας συμπεριφορὲς ἀλλὰ κυρίως γιὰ τὸν ἐσωτερικὸ ἄνθρωπο, μέρος τοῦ ὁποίου εἶναι ἀκόμη καὶ τὸ ἀσυνείδητο. Ἡ ὡριμότητα τῶν μεγάλων ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας εἶχε φθάσει σὲ ὑψηλὴ κατάκτηση τῆς προσωπικῆς εὐθύνης, τονίζοντας ἰδιαίτερα τὴν προσεκτικὴ καὶ ἔντιμη αὐτοεξέταση καὶ τὴν μετάνοια. Αὐτὴ ἡ ἐκλέπτυνση τῶν κινήτρων ἀποτελεῖ προϊὸν τῶν λόγων τοῦ Χριστοῦ: «Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἡ ἐντολὴ ἦταν «μὴ φονεύσῃς». Ἐγὼ σᾶς λέγω νὰ μὴ μισῆτε καὶ νὰ ἀγαπᾶτε, διότι ἀπὸ τὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου βγαίνουν οἱ φόνοι» (Ματθ. 5.22- 23 καὶ 15,19). Στὴ συνέχεια αὐτῆς τῆς στάσης ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης γράφει: «Κάθε ἕνας ποὺ μισεῖ τὸν ἀδελφό του εἶναι ἀνθρωποκτόνος»(Α’ Ἰω. 3. 15). Γιὰ τὸν ἴδιο λόγο παρατηρεῖ κανεὶς στὶς προσευχὲς τῶν Ἁγίων τὴ φράση «εἶμαι φονέας». Στὴν πραγματικότητα δὲν εἶχαν ποτὲ ἀφήσει χῶρο γιὰ μίσος στὴν καρδιά τους. Ἔνοιωθαν, ὅμως, βαθιὰ τὴν ἑνότητα τῆς ἀνθρώπινης φύσης, γι’ αὐτὸ καὶ θεωροῦσαν τὸν ἑαυτὸ τους συμμέτοχο στὰ πάθη της. Μόλις ἡ ἀγάπη ψυχρανθεῖ καὶ οἱ ἐκλογικεύσεις ἐγκατασταθοῦν, ἔχει ἐγκαινιασθεῖ ὁ δρόμος ποὺ δυνητικὰ ὁδηγεῖ στὸ μίσος καὶ τὸν σαδισμό.

Ἡ γραμματεία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας ἀποδίδει σὲ κάθε ἐνέργεια ἢ κατάσταση ποὺ εἰσάγει μίσος ἀντὶ ἀγάπης μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων δαιμονικὰ χαρακτηριστικά. «Ὁ ἀρχηγὸς τῆς κακίας ἐνοικιζόμενος εἰς θηρία μετασκευάζει οὐ πολὺ δὲ εἰπεῖν, ὅτι καὶ δαιμόνων ἦθος κεκτῆσθαι παρασκευάζει τοὺς ἐν οἷς εἰσοικίζεται καὶ οὕτως ἀνθρωποκτόνον τὸν ἄνθρωπον ὁ ἐξαρχῆς ἀνθρωποκτόνος καὶ μισάνθρωπος ἀπεργάζεται, καὶ τῷ ζωοδότῃ Χριστῷ ἀντικείμενον».

Μὲ λίγα λόγια, ὅποιος ἀντιμάχεται τὸν ἄλλο, ἀντιμάχεται τὸν Χριστό. Ἡ ἀπόρριψη τοῦ μίσους καὶ ἡ ἐγκατάσταση (κοινωνικῆς, ἐθνικῆς, πολιτικῆς καὶ ὅποιας ἄλλης) ἀλληλεγγύης δὲν νομίζω ὅτι θὰ μποροῦσε νὰ βρεῖ ἰσχυρότερη θεμελίωση.

Ἔρωτας καί γάμος: μυστήριο ἀγάπης π. Βασίλειος Θερμός

Συζητώντας μ' ἕνα ἱερέα γιά τό γάμο...


-Γιατί ὀνομάζουμε τό γάμο μυστήριο; Τί τό μυστηριῶδες ἔχει;

Δέν τό ὀνομάζουμε μυστήριο ἐπειδή ἔχει κάτι τό ἀκατανόητο, ὅπως ἡ κοινόχρηστη σημασία ὑπονοεῖ. Μυστήριο εἶναι κάθε συνάντηση κτιστοῦ καί ἀκτίστου, δηλαδή Θεοῦ ἀπό τή μία καί ἀνθρώπου ἀπό τήν ἄλλη. Καί στόν ἐκκλησιαστικό γάμο ἔχουμε μιά τέτοια συνάντηση, μᾶλλον μιά ἕνωση, ὅπως ἀκριβῶς εἶναι μυστήριο ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῡ ἤ ἡ Θεία Λειτουργία. Φυσικά μία τέτοια συνάντηση ὑπερβαίνει τή δυνατότητα τοῦ μυαλοῦ μας νά τήν κατανοήση πλήρως.


-Μπορεῖτε νά ἐξηγήσετε περισσότερο πῶς συναντᾶται ὁ Θεός μέ τόν ἄνθρωπο στόν γάμο;

Ὅπως ἀκριβῶς στή Θεία Εὐχαριστία. Ἐκεῖ προσφέρουμε τά ὑλικά δῶρα μας (ψωμί καί κρασί) στόν Θεό καί Αὐτός μᾶς τά ἐπιστρέφει ἁγιασμένα, ὡς Θεία Κοινωνία. Ἔτσι καί στόν γάμο προσφέρουμε τήν ἕνωσή μας στόν Θεό καί τήν λαμβάνουμε πίσω ἁγιασμένη.


-Αὐτό τί σημαίνει στήν πράξη;

Γιά νά τό ἀντιληφθῆτε χρειάζεται νά θυμηθεῖτε τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα πού διαβάζεται στήν ἀκολουθία τοῦ γάμου. Πρόκειται γιά τό πρῶτο θαῦμα τοῦ Χριστοῦ, πού ἔγινε στήν Κανᾶ. Ὅπως θά θυμᾶστε, ὅταν τελείωσε τό κρασί ὁ Χριστός ζήτησε νά γεμίσουν ἕξη πέτρινες στάμνες μέ νερό καί κατόπιν νά τό σερβίρουν. Ἦταν πιά κρασί καί ὁ γαμπρός ἀπόρησε. Κάλεσε τόν ὑπεύθυνο τοῦ τραπεζιοῦ καί τοῦ εἶπε: "Ὅλος ὁ κόσμος βάζει στήν ἀρχή τό καλύτερο κρασί καί κατόπιν τό κατώτερο. Σύ γιατί κράτησες τό καλό γιά τό τέλος;" (Ἰωάν. 2, 1 -11).

Τά θαύματα τοῦ Χριστοῦ καί τῶν ἁγίων ὀνομάζονται σημεῖα, δηλαδή σημάδια μιᾶς ἄλλης πραγματικότητας. Στήν περίπτωση αὐτή ὁ Κύριος μᾶς δείχνει ποιά εἶναι ἡ φυσική φορά τῶν πραγμάτων χωρίς τήν Χάρη τοῦ Θεοῦκαί ποιά μέ αὐτήν. Χωρίς τή συνάντηση Θεοῦ καί ἀνθρώπου στόν γάμο, ἡ φυσική του πορεία εἶναι νά φθίνη καί νά κουράζεται. Ὅταν πραγματοποιηθῆ ἡ ἕνωση αὐτή, ὁ φυσικός δεσμός ἐνσωματώνεται στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἐκκλησία καί λαμβάνει δυναμισμό ἀπροσμέτρητο.


-Καί τόσοι γάμοι ἀνθρώπων πού δέν συνδέονται ἐνεργά μέ τήν Ἐκκλησία ἤ πού τελοῦν πολιτικό γάμο; Εἶναι καταδικασμένοι σέ φθορά καί συμβατικότητα; Ἡ πραγματικότητα δέν τό ἐπικυρώνει αὐτό.

Πολύ σωστά. Στήν περίπτωση αὐτή ἀπομένουν οἱ φυσικές δυνατότητες καί οἱ καλές προθέσεις. Οἱ ἄνθρωποι πού δέν βιώνουν τό γάμο ὡς μυστήριο εἶναι ἐνδεχόμενο νά διαθέτουν πολλές φυσικές δυνατότητες καί πολύ καλές προθέσεις. Ὅμως χωρίς τή συνάντηση μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ αὐτές δέν γονιμοποιοῦνται. Στηρίζονται βέβαια στήν ἀγωνιστικότητα τῶν δύο συζύγων, ἡ ὁποία μπορεῖ νά εἶναι ἀξιοπρόσεκτη, μπορεῖ ὅμως καί νά ἐξαντληθῆ.


-Δηλαδή ὁ Θεός εἶναι ἐντελῶς ἀπών ἀπό ἕνα τέτοιο γάμο;

Ὄχι βέβαια. Ὁ Θεός εἶναι παρών σέ κάθε καλή ἀνθρώπινη προσπάθεια καί τήν στηρίζει. Αὐτό συμβαίνει καί μέ μή Χριστιανούς· πολύ περισσότερο μέ βαπτισμένους. Δέν περιμένει νά Τόν ἐπικαλεσθοῦμε γιά νά σπεύση σέ βοήθεια. Ὅμως, γιά νά καταλάβουμε τή διαφορά πρέπει νά ἀνατρέξουμε πάλι στο ἀρχέτυπο τῶν μυστηρίων τή Θεία Εὐχαριστία. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού ἀγωνίζονται στή ζωή τους νά διορθωθοῦν, ἤ ἄλλοι ἐπικαλοῦνται τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ, χωρίς ὅμως νά κοινωνοῦν Σῶμα Του καί Αἷμα Του. Δέν εἶναι τό ἴδιο. Μέ τή Θεία Κοινωνία ὁ ἄνθρωπος προσέρχεται νά ἐνσωματωθῆ στόν Χριστό ψυχοσωματικά "εἰς ζωήν αἰώνιον " ὄχι γιά νά γίνη ἁπλῶς καλός ἄνθρωπος ἀλλά γιά νά ἁγιαστῆ καί νά ζήση αἰώνια μαζί Του.

Τό ἴδιο καί στόν ἐκκλησιαστικό γάμο. Αὐτός πού προσέρχεται μέ ἐπίγνωση δέν κάνει τίποτε ἄλλο ἀπό τό νά Τοῦ ζητᾶ νά ἐσωματώση τήν ἀγάπη του στή δική Του ἀγάπη, νά κάμη τήν ἀγάπη τῶν δύο νά ἀποκτήση μιά ἄλλη ποιότητα πέρα ἀπό τή φυσική, ἀλλά καί νά ζήση αἰώνια. Θυμηθῆτε τή φράση πού λέγει ὁ ἱερέας στό τέλος τοῦ ἀρραβῶνα: "Βεβαίωσον αὐτούς τῇ παρά Σοῦ ἁγίᾳ ἑνότητι", καθώς καί τήν ἄλλη στό τέλος τοῦ γάμου: "Ἀνάλαβε τούς στεφάνους αὐτῶν ἐν τῇ βασιλείᾳ Σου, ἀσπίλους καί ἀμώμους καί ἀνεπιβουλεύτους διατηρῶν αὐτούς εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων." Ἔτσι ὁ γάμος παίρνει κοσμολογικές καί ὀντολογικές διαστάσεις. Ὁ ἄνθρωπος φανερώνει ἐπάνω τήν ἀλήθεια τοῦ κόσμου: τήν ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη.


-Ἡ ἐμπειρία ὅλων μας λέγει πώς ἡ πλειονότητα ὅσων τελοῦν ἐκκλησιαστικό γάμο μᾶλλον δέν σκέπτεται ἔτσι. Ὁ νοῦς τους βρίσκεται στά ἐξωτερικά στοιχεῖα, πού ἄλλωστε δίνουν καί τήν λαμπρότητα.

Αὐτό εἶναι τό θλιβερό γεγονός τῆς ἐκκοσμίκευσης. Ἡ Ἐκκλησία ὑποχωρεῖ στόν κόσμο καί ἀφήνεται νά πάρη τό ἦθος του. Δέν ἀρνεῖται κανείς τό χαρμόσυνο χαρακτήρα τοῦ γάμου, ἀλλά ἡ πραγματική λαμπρότητα βρίσκεται σέ αὐτό ποῦ ζῆ ἐσωτερικά ὁ πιστός, στό "ἄν τό μυστήριο τελεσιουργῆται πράγματι μέσα του. Στόν ψαλμό 44 διαβάζουμε: "Πᾶσα ἡ δόξα τῆς θυγατρός τοῦ βασιλέως ἔσωθεν" (στίχος 14). Δηλαδή, ὅπως ἑρμηνεύουν οἱ Πατέρες, ἡ δόξα καί λαμπρότητα τῆς Ἐκκλησίας (θυγατέρας του Θεοῦ - Πατέρα, ἀφοῦ νυμφεύεται τόν Υἱό Του) εἶναι ἐσωτερική, διότι μέσα στό μυστήριο τῆς ἐσωτερικότητας λαμβάνουν χώρα τά σημαντικά.

Ἐπαναλαμβάνω: αὐτό δέν σημαίνει ὅτι θά ἀρνηθοῦμε τά ἐξωτερικά στοιχεῖα τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ γάμου, διότι περί γιορτῆς πρόκειται. Ἄλλωστε καί ἡ λαογραφική μας παράδοση τά διαθέτει πλούσια. Σημαίνουν ἁπλῶς πώς ἡ μάχη θά δοθῆ μέσα στήν ἀνθρώπινη καρδιά. Στό τρόπο μέ τόν ὁποῖο προσέρχεται κάποιος στό μυστήριο. Ἄν προσέλθη μέ τό ἐκκλησιαστικό φρόνημα πού περιγράψαμε, τότε ἀξιοποιεῖ τή συνάντηση καί ἕνωση μέ τόν Θεό. Ἄν ὄχι, τότε ἡ Χάρη του Θεοῦ δέν ἐνεργεῖ.


-Δηλαδή ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ δέν ἀλλάζει αὐτόματα τόν ἄνθρωπο.

Ἀκριβῶς, Ἄν τόν ἄλλαζε αὐτόματα παρά τή βούλησή του, θά εἴχαμε μαγικοῦ τύπου δράση. Ὁ Θεός συνεργάζεται μέ μᾶς. Γι' αὐτό καί πλῆθος γάμων πού τελοῦνται στήν Ἐκκλησία ἀποτυγχάνουν. Διότι οἱ ἄνθρωποι ἔμειναν μόνο στό φολκλορικό μέρος στή "συσκευασία" ἤ μόνο στο πρακτικό - ὀργανωτικό.


-Πάντως μοῦ κάνει ἐντύπωση ὁ παραλληλισμός τοῦ γάμου μέ τή Θεία Λειτουργία. Ὑπάρχει καί ἡ σεξουαλικότητα πού ὁ περισσότερος κόσμος θεωρεῖ ἁμαρτωλή, ἤ τουλάχιστον ἀσυμβίβαστη μέ τά ἅγια πράγματα. Εἶναι γνωστή ἡ εὐαισθησία τῆς Ἐκκλησίας γιά τά σεξουαλικά. Μήπως ἡ Ἐκκλησία ἔκαμε τόν γάμο μυστήριο ἁπλῶς καί μόνο προκειμένου νά περιορίση τίς σεξουαλικές παρεκτροπές; Μήπως προτίμησε τόν συμβιβασμό γιά νά ἀποφύγη χειρότερα;

Φυσικά ἔχει καί τέτοιες λειτουργίες ὁ γάμος (ἠθικοποίηση τῆς συμπεριφορᾶς, σταθερότητα τῆς κοινωνίας κ.ἄ.) ἀλλά τίς διαθέτει γενικά ὡς κοινωνικός θεσμός. Κάθε εἴδους γάμος (πολιτικός θρησκευτικός ἄλλων θρησκειῶν) ἐπινοήθηκε γιά νά μειωθῆ ἡ ἀπληστία τοῦ ἀνθρώπου, γιά νά δημιουργηθῆ κατάλληλο περιβάλλον γιά τό μεγάλωμα τῶν παιδιῶν, γιά νά τιθασευθοῦν φυγόκεντρες καί διαλυτικές τάσεις. Αὐτές εἶναι φυσικές λειτουργίες. Ἡ Ἐκκλησία δέν ἀγνοεῖ τό φυσικό ἀλλά τό ὑπερβαίνει. Ἐνδιαφέρεται γιά ἐκεῖνο πρός τό ὁποῖο δείχνει τό φυσικό.

Γιά παράδειγμα, φυσική εἶναι ἡ τάση τοῦ ἀνθρώπου γιά συντροφικότητα. Ὁ Θεός τήν ἀποδέχεται καί τήν εὐλογεῖ εὐθύς ἐξ ἀρχῆς (Γένεση 1, 27 -28 καί 2, 18 -24). Ἔρχεται ὅμως τό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα τοῦ μυστηρίου (Ἐφεσίους 5, 20 -33) νά παραλληλίση τό δεσμό τῶν δύο ἀνθρώπων μέ τήν ἕνωση Χριστοῦ καί Ἐκκλησίας. Ἀπό παλιά, στήν Παλαιά Διαθήκη, ὁ Θεός χρησιμοποίησε σάν ἀνάλογο γιά νά δείξει τή σχέση Του μέ τούς ἀνθρώπους τόν ἐρωτικό δεσμό (Ψαλμοί 44, 12 Ἱερεμίας 3, 6-9 Ἠσαίας 54, 1 10 καί 62, 4 -5 Ἰεζεκιήλ 16, 163 καθώς καί ὁλόκληρο τό Ἆσμα Ἀσμάτων . Βλ. ἐπίσης στήν Καινή Διαθήκη: Ἰωάννη 3, 29- Ματθαίου 9, 15 καί 22, 114 -Β Κορινθίους 11, 2 -Ἐφεσίους 5, 26-27 Ἀποκάλυψη 21, 9 καί 22, 17). Καί οἱ Πατέρες στή συνέχεια μεταχειρίσθηκαν αὐτό τό παράδειγμα (Κλῖμαξ, λόγος 30, 5).

Ἀντιλαμβανόμαστε πόσο τιμοῦν τόν ἀνθρώπινο ἔρωτα αὐτές οἱ παρομοιώσεις. Ἡ ἐρωτική συντροφικότητα ἀντιμετωπίζεται ὡς πρωτογενής καί θεμελιώδης ἀνθρώπινη λειτουργία. Αὐτό βέβαια τό πιστεύουν καί ὅσοι βλέπουν τόν γάμο ἀνθρωποκεντρικά. Ἐπί πλέον, ὅμως, ἐδῶ παίρνει νόημα ἀπο τήν οὐράνια πηγή της καί γίνεται στή συνέχεια νοσταλγία της. Πέρα ἀπό τό γεγονός ὅτι "ὁ Θεός τούς ἔρωτας τούτους ἐγκατέσπειρε" ( Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος) ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά καταξιώνεται καί νά συμπληρώνεται, τούς ἔκαμε καί σκαλοπάτια μέ τό ὁποῖα θά ἀνάγεται πρός τά ἀνώτερα καί ἐπουράνια. Ὄχι φυσικά μέ τήν ἔννοια ὅτι αὐτόματα ἡ ἐρωτική ζωή ἀνεβάζει πνευματικά τόν ἄνθρωπο (μέ τήν κακή χρήση της μπορεῖ, ἀντίθετα νά ξεπέση, ) ἀλλά ὅτι ὅταν ὑπάρχει πνευματική ζωή τό γεγονός τοῦ ἔρωτα λειτουργεῖ καί ὡς κίνητρο γιά τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό: ἀφοῦ εἶναι τόσο ἰσχυρός ὁ ἀνθρώπινος ἔρωτας, μπορεῖ κανείς νά φανατασθῆ τόν ἔρωτα πρός τόν Θεό πόσο σφοδρός μπορεῖ νά γίνη. Ἐκτός αὐτοῦ, μέ τήν διαπροσωπική σχέση ὁ ἄνθρωπος μαθαίνει ν' ἀνοίγεται στόν ἄλλο καί νά κοινωνεῖ μαζί του· χωρίς αὐτή τή βασική προϋπόθεση ἀδυνατεῖ κάποιος νά κοινωνήσει μέ τόν Θεό.

Στήν πραγματικότητα, ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ ἀφάνταστα τόν ἔρωτα καί τόν γάμο καί μόνο σέ αὐτή τή βάση μπορεῖ κάποιος νά καταλάβη τίς "ἀπαγορεύσεις" της. Οὐσιαστικά πρόκειται γιά μέτρα προστασίας αὐτῶν τῶν θεϊκῶν δώρων, ὅπως κάποιος προστατεύει τή φλόγα τοῦ κεριοῦ του νά μήν τή σβήση ὁ ἄνεμος, ἤ ὅπως ὑποβάλλεται σέ στερήσεις ὁ ἀθλητής προκειμένου νά γευθῆ τή χαρά τῆς νίκης. Τό ἀρχικό κεφάλαιο τοῦ ἔρωτα χρειάζεται νά αὐξηθεῖ καί νά μεταμορφωθῆ, ὄχι νά ἀναλωθῆ ἀπερίσκεπτα ὅπως συχνά συμβαίνει.

Ἀπό τήν ἄλλη, εἶναι γεγονός ὅτι διάφορα μέλη τῆς Ἐκκλησίας δυστυχῶς δέν συμμερίζονται τή ζωηφόρο Θεολογία της, εἴτε ἀπό ἄγνοια εἴτε γιά διάφορους προσωπικούς λόγους. Γονεῖς πού βασανίζονται ἀπό τόν πουριτανισμό τους καί δέν χάρηκαν τόν ἔρωτα ὡς δῶρο τοῦ Θεοῦ, κληρικοί καί κατηχητές πού δέν διδάχθηκαν σωστά τήν Ἀλήθεια ἤ πού παρανόησαν τήν Ὀρθόδοξη ἄσκηση, ὅλοι αὐτοί συμβάλλουμε συχνά στήν ἀποξένωση τοῦ σημερινοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν ἐκκλησιαστική ζωή, ἀφοῦ τόν ἐξωθοῦμε νά τή βλέπη σάν τόν θεματοφύλακα τοῦ πουριτανισμοῦ.


-Αὐτή ἡ ἀποκρουστική κατάσταση συνυπάρχει μέ τή σεξουαλική ἀσυδοσία τοῦ καιροῦ μας, ὅπως ἐκφράζεται στά ἔντυπα καί στά μέσα ἐνημέρωσης.

Πολύ σωστά τό ἐπισημαίνετε. Ὁ σημερινός ἄνθρωπος βρίσκεται ἐγκλωβισμένος ἀνάμεσα στά δύο δεινά: στή φοβία τοῦ παρελθόντος καί στήν σύγχρονη ἐμπορευματοποίηση. Ἡ πρώτη τόν ἐμποδίζει νά χαρῆ μέ εὐχαριστία τά δῶρα τοῦ Θεοῦ, ἡ δεύτερη τοῦ τά καταπνίγει. Οἱ πολλοί ὕμνοι στόν ἔρωτα σήμερα δέν εἶναι παρά τό ἄλλοθι γιά τόν ἐξευτελισμό του. Δύσκολο νά συμπεράνουμε ποιά συμφορά εἶναι ἡ σοβαρώτερη: ἡ ἐνοχή καί τό ἄγχος γιά τόν ἔρωτα καί τό σέξ ἤ ἡ τυραννία τοῦ αἰσθησιασμοῦ πού διαστρεβλώνει καί τελικά καταστρέφει τήν ἔμφυτη ἀγαπητική δύναμη; Ἐπί πλέον ζοῦμε μέσα στόν καταιγισμό ἑνός λεξιλογίου πού συγχέει τήν σωματική ἕλξη μέ ἔρωτα καί καθιστᾶ ἀναξιόπιστα τά συναισθήματα. Ἡ ἄσκηση πού προτείνει ἡ Ἐκκλησία συντελεῖ καί στό ξεκκαθάρισμα τοῦ ἐνδοψυχικοῦ κόσμου.


-Ἕνα γνωστό μου ζευγάρι πού πῆγε νά ἐξομολογηθῆ ἐπέστρεψε ἀπογοητευμένο ἐπειδή ὁ πνευματικός δέν τούς ἐπέτρεψε νά κοινωνήσουν. Αἰτία ἦταν οἱ προγαμιαῖες σχέσεις τους. Ἦταν σωστό αὐτό;

Πρόκειται γιά μιά πολύ συχνή αἰτία πικρίας τῶν σημερινῶν ἀνθρώπων πού καταλήγει στήν ἀπομάκρυνσή τους ἀπό τήν Ἐκκλησία. Γιά νά κατανοήσουμε τό πνεῦμα αὐτῆς τῆς "ἀπαγόρευσης" χρειάζεται νά θυμηθοῦμε ὅσα ἀναφέραμε ἀρχικά γιά τό μυστήριο τοῦ γάμου.

Ἡ λέξη μυστήριο προέρχεται ἀπό τό ρῆμα μυῶ πού σημαίνει εἰσάγω σέ κάτι, μεταδίδω μιάν ἀλήθεια. Αὐτός πού μυεῖται λέγεται μυημένος. Τό πρωταρχικό νόημα, λοιπόν, αὐτῆς τῆς διαδικασίας βρίσκεται στή Θεία Λειτουργία, τό κατ' έξοχήν μυστήριο. Αὐτός πού βαπτίζεται καί χρίεται γίνεται μυημένος, μέ ἄλλα λόγια μπορεῖ πλέον νά συμμετέχη στά ἄδυτα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ (πού εἶναι ἡ Θεία Εὐχαριστία) καί ἀπαντᾶ στόν ἱερέα (σήμερα τό κάνει ὁ ψάλτης ὡς ἀντιπρόσωπος τοῦ λαοῦ), νά ἀκούη τά λεγόμενα, νά μεταλαμβάνη Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ. Συναποτελεῖ μέ τούς ἄλλους πιστούς τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή ἐκείνους πού ἐνσωματώθηκαν στήν Ἀλήθεια καί στή Ζωή (πού εἶναι ὁ Χριστός: Ἰωάν. 14, 6).

Ἀπό τό γεγονός αὐτό καί μετά ὅλα εἶναι διαφορετικά, ὅλα (πρέπει νά) λαμβάνουν χώρα κάτω ἀπό τό φῶς αὐτῆς τῆς ἀσύλληπτης δωρεᾶς. Ὁλόκληρη ἡ ζωή τοῦ Χριστιανοῦ παίρνει νόημα ἀπό τήν ἔνταξή του στήν Ἐκκλησία. Τίποτε δέν μπορεῖ νά γίνη ἔξω ἀπό τήν εὐλογία της, ὄχι διότι τό ἐπιβάλλει κάποιος κανονισμός ἤ μιά θρησκοληψία, ἀλλά διότι ἡ Ἐκκλησία ἀποτελεῖ τρόπο ζωῆς. Ἀγκαλιάζει ὁλόκληρη τή ζωή τοῦ ἀνθρώπου, γι' αὐτό καί ὑπάρχουν πλῆθος προσευχῶν καί εἰδικῶν ἀκολουθιῶν γιά ὅλες τίς δραστηριότητές της: φαγητό, ἐκπαίδευση, πολτική, μεταφορές, ἐμπόριο, γεωργία, βιομηχανία κ.ἄ. Θά ἦταν ἀδιανόητο νά ἀπουσιάζη ἡ ψυχοσωματική ἕνωση δύο ἀνθρώπων ἀπό τήν ἐκκλησιαστική εὐλογία (ἄν καί μέ τό γάμο συντρέχουν περισσότεροι λόγοι, δέν εἶναι μια ἁπλῆ δραστηριότητα).

Ἔτσι λοιπόν, ἡ ἐγκράτεια πρίν ἀπό τόν γάμο παίρνει τό νόημα μιᾶς θεληματικῆς ἄσκησης προκειμένου νά παραμείνη κάποιος ἐνταγμένος στήν Ἐκκλησία. Μέ τό βάπτισμα καί τό χρίσμα ὁ πιστός ἀποκτᾶ τήν γενική ἱερωσύνη, τήν ἱερωσύνη τῶν λαϊκῶν. Μετέχοντας καί αὐτός στό ἱερατικό ἀξίωμα τοῦ Χριστοῦ (πού προσέφερε τόν Ἑαυτό Του θυσία ὡς Μέγας Ἀρχιερεύς) προσφέρει καί αὐτός θυσία τήν ἄσκησή του καί κάθε εἴδους ἄσκηση (ἀφοῦ αὐτή λαμβάνει χώρα στήν ψυχή καί στό σῶμα του), στό δέ συγκεκριμένο θέμα τήν ἐγκράτεια. Ἄν ἀρνηθῆ αὐτή τήν ἄσκηση αὐτονομεῖται ἀπό τό ἐκκλησιαστιό σῶμα, διότι προηγουμένως αὐτονόμησε τήν ἐρωτική -σεξουαλική λειτουργία ἀπό τήν ἐν Χριστῷ ζωή. Μέ ἄλλα λόγια, τό νά μήν κοινωνήση δέν ἀποτελεῖ τιμωρία, ἀλλά φανέρωση αὐτοῦ πού ἤδη ἔχει συμβῆ μέσα του.

Βέβαια στήν πράξη πολλές φορές γίνεται ἡ λεγόμενη οἰκονομία, δηλαδή μία ἐπιεικής ἀντιμετώπιση αὐτοῦ τοῦ τόσο γενικευμένου προβλήματος, ἀνάλογα μέ τήν ἀγωνιστικότητα πού δείχνει ὁ πιστός. Εἶναι φανερό ὅτι ἄλλη σημασία ἔχει νά γνωρίζη κάποιος τόν στόχο καί νά ἀγωνίζεται ἀλλά μερικές φορές νά ἀποτυγχάνη στήν ἐπίτευξή του, καί ἄλλη τό νά ἀγνοῆ τόν στόχο ἤ νά τόν περιφρονεῖ κιόλας. Ἡ σημερινή δυσκολία εἶναι ἀποτέλεσμα καί τῆς διχασμένης ταυτότητας τοῦ νεοέλληνα, ὁ ὁποῖος παραπαίει ἀνάμεσα σέ μιά θρησκευτικότητα παραδοσιακή καί χωρίς ἐπίγνωση καί σέ ἕνα ἡδονοθηρικό τρόπο ζωῆς, ἀγνοώντας ἔτσι τί πραγματικά εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Πάντως ἕνα τέτοιο ἐπιτίμιο ἀποχῆς ἀπό τήν Θεία Κοινωνία μέ κανένα τρόπο δέν θά πρέπει νά γίνεται ἀφορμή νά διακόπτει ὁ πιστός τή σχέση του μέ τήν Ἐκκλησία ἤ νά χαλαρώνη τήν προσευχή του καί τήν πνευματική ζωή, ὅπως δυστυχῶς συχνά συμβαίνει.


-Μήπως ξεχνᾶμε τίς σημερινές συνθῆκες ζωῆς πού τόσο ἀπέχουν ἀπό τήν παραδοσιακή κοινωνία; Καθώς ἔχει ἐμπορευματοποιηθῆ ἡ σεξουαλικότητα καί ἀπό τήν ἄλλη καθυστερεῖ ἡ ἡλικία γάμου, ὅλο καί πιό δύσκολη γίνεται ἡ προγαμιαία ἐγκράτεια.

Ἔχετε δίκιο. Θά λέγαμε ὅτι σήμερα ἡ ἐγκράτεια ἰσοδυναμεῖ μέ θαῦμα. Ἀλλά ὅπως ὅλα τά θαύματα ἀπαιτοῦν δύναμη Θεοῦ καί πίστη τοῦ ἀνθρώπου, ἔτσι καί αὐτή εἶναι ἐφικτή ὅταν ὁ ἄνθρωπος τό θελήση πολύ καί ζητήσει τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Ἄλλωστε ἄς μή λησμονοῦμε ὅτι, ἀφοῦ ἐκκλησιολογικά μόνο δικαιώνεται αὐτή ἡ ἐγκράτεια μόνο μέσα στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας μπορεῖ νά πραγματοποιηθῆ. Μόνο ἕνας συνηδειτά πιστός, πού μελετᾶ, προσεύχεται, ἐξομολογεῖται, κοινωνεῖ, εἶναι σέ θέση νά διατηρήση μέσα του μία ἀτμόσφαιρα ἐμπιστοσύνης στόν Θεό καί πνευματικῆς ἀγωνιστικότητας. Τό μαρτυροῦν οἱ χιλιάδες νεαρῶν πιστῶν πού τό ἐπιτυγχάνουν καί σήμερα. Στήν ἐποχή μας ὑπάρχει πληθώρα βιβλίων σχετικῶν μέ τό νόημα τοῦ γάμου, ἔτσι ὥστε ὅποιος θέλει μπορεῖ νά ἐμβαθύνη. Ἄλλωστε τό σεξουαλικό ζήτημα δέν ἐξαντλεῖται στήν προγαμιαία ἐγκράτεια. Χρειάζεται μακροχρόνιος ἀγώνας ὥστε νά θέση κανείς τή λειτουργία αὐτή στήν ὑπηρεσία τῆς ἀγάπης, τῆς ἑνότητας, τῆς κατανόησης, τῆς τρυφερότητας, τῆς βαθειᾶς κοινωνίας.

Μπήκαμε σ' ἕναν καινούργιο αἰῶνα πού φιλοδοξεῖ νά καθιερώσει ἐναλλακτικές μορφές οἰκογένειας, ἁπλῶς καί μόνο γιά νά ἱκανοποιήση κάθε φτηνή ἐπιθυμία καί γιά νά διαδώση τό ἰδανικό ἑνός "γάμου"- ἁπλοῦ συμβολαίου. Σ' ἕνα κόσμο πού κλυδωνίζεται ἀπό τήν καχυποψία καί τήν ἐχθρότητα, πού ἀποδιοργανώνεται ἀπό τόν ἡδονισμό καί τήν ἐκμετάλλευση, χρειαζόμαστε τόν ἐκκλησιαστικό γάμο περισσότερο ἀπό ποτέ στήν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητος. Ὄχι ὡς ἁπλή τελετή, ἀλλά ὡς κεντρικό ἄξονα τῆς ζωῆς ἀπό τόν ὁποῖο παίρνουν νόημα ὅλες οἱ ὑπόλοιπες πτυχές της. Ὁ κόσμος δέν θά σωθῆ οὔτε ἀπό τόν ἀφελῆ ρομαντισμό τῆς δῆθεν ἀγάπης, οὔτε ἀπό τήν ἀπρόσωπη ἀπόλαυση πού ἦλθε νά τόν ἀντικαταστήση, τά ὁποῖα ἤδη κάποιοι ἐμπορεύονται. Ἐλπίδα του παραμένει ἕνας γάμος πού τρέφεται ἀπό τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, πού διατηρεῖ ὡς ὅραμα τήν ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη, πού ἀγωνίζεται (σκληρά μερικές φορές) νά μεταποιῆ καθημερινά τό φυσικό σέ θεανθρώπινο. Ἕνας γάμος πού ὑλοποιεῖ τήν αἰώνια βούληση τοῦ Θεοῦ γιά τόν τρόπο τῆς σχέσης: τή βαθειά κοινωνία τῶν προσώπων.
πηγή

Η παράσταση τελείωσε! Του χρόνου πάλι!

                                          

Κάθε 23 Οκτωβρίου οι εκκλησιαστικοί ιστότοποι κατακλύζονται από ρεπορτάζ και φωτογραφίες σχετικά με τη Λειτουργία του Αγίου Ιακώβου του αδελφοθέου η οποία τελέσθηκε ανά την επικράτεια στη μνήμη του. Πρόκειται αναμφίβολα για μια επαινετέα συνήθεια αναβίωσης αυτού του αρχαϊκού λατρευτικού τύπου.






Στις φωτογραφίες αυτές ευφραινόμαστε βλέποντας επισκόπους να μοιάζουν στους αγίους μας: με φαιλόνιο και ωμοφόριο, χωρίς τον ανιστόρητο σάκο και την αντιαισθητική μίτρα. Επίσης παρατηρούμε πιστούς να μεταλαμβάνουν από το κάθε είδος Θείας Κοινωνίας χωριστά. Αν υπάρχει και βίντεο, ακούμε άφθονες ιερατικές ευχές και λίγα σύντομα ψαλτικά, έχει δε συμβή να αξιωθούμε της μεγάλης χαράς να ακούσουμε το ‘Αμήν’ του λαού κατά τον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων.
Και μετά τι; Από την επομένη, τα κεφάλια μέσα!
Ξανά στα ίδια: αυτοκρατορική ένδυση, πλήρης αποσιώπηση των ευχών, αργά μέλη, ισχυρά μεγάφωνα, ένα ‘Αμήν’ που το επαναλαμβάνει ο ίδιος ο λειτουργός (ίλεως γενού, Κύριε!). Πάλι η θλιβερή επανάληψη των αντιλειτουργικών και αντιεκκλησιαστικών συνηθειών οι οποίες λυμαίνονται την Εκκλησία εδώ και αιώνες ακυρώνοντας την εκκλησιολογική συνείδηση των πιστών. (Γιατί όχι; και πολλών κληρικών).
Οι ιδιαιτερότητες των αρχαίων Λειτουργιών, χρειάζεται να το αντιληφθούμε αυτό, είναι έκφραση μιας εμπράγματης εκκλησιολογίας. Μαρτυρούν μια συγκεκριμένη αντίληψη για το Σώμα της Εκκλησίας, για την θέση των λαϊκών, για την συμμετοχή τους στην ψαλμωδία, για την εγγύτητα κληρικών και πιστών που δεν νοείτο κατά την εποχή εκείνη να τους χωρίζει τέμπλο, για τον εσχατολογικό χαρακτήρα της Λειτουργίας (και όχι εγκοσμιοκρατικό ως απομεινάρι του παλατίου). Οι αρχαίες λειτουργίες που, από πρόνοια Θεού, διασώθηκαν τουλάχιστον στα χαρτιά, ενδιαφέρονταν για το μέλλον της Εκκλησίας, όχι για το παρελθόν της. Έτσι, σε τούτη την αγκυλωμένη εποχή, αποτελούν τους αδιάψευστους μάρτυρες μιας προδομένης εκκλησιολογίας.
Δεν υπονοώ πως οι εν χρήσει λειτουργίες (Χρυσοστόμου, Βασιλείου) εκφράζουν προβληματική εκκλησιολογία. Ο άγιος Μάξιμος επ’ αυτών έγραψε την εκπληκτική εσχατολογική ‘Μυσταγωγία’ του. Απλούστατα κατά την εποχή εκείνη ακόμη δεν είχαν υποστή την φθορά που ακολούθησε. Για την ακρίβεια είχε μόλις αρχίσει. Κατά τους επόμενους αιώνες, όμως, υπέστησαν τέτοια παθήματα ώστε μεταβλήθηκαν τελικά (στις συνειδήσεις των περισσοτέρων, εννοώ) σε ένα σύνολο ευλαβών πράξεων, το οποίο κάποια απόμακρη σχέση μόνο διατηρεί με το αρχικό μεγαλειώδες δημιούργημα.

Επειδή θεωρώ βέβαιο ότι κάποιοι θα διακρίνουν στις γραμμές αυτές μια δήθεν υποτίμηση του μυστηρίου και θα με ρωτήσουν με τον γνωστό επιθετικό τους τρόπο αν πιστεύω ότι σταμάτησε η Χάρη του Θεού να διαχέεται κατά την Θεία Ευχαριστία όπως τελείται σήμερα, θα σπεύσω να τους ζητήσω ‘να αφήσουν ήσυχο’ τον Θεό και την Χάρη Του. Ο Κύριός μας συνεχίζει και θα συνεχίζει να κάνει στους αιώνες των αιώνων αυτό που ξέρει καλά: να σκορπίζει Χάρη, να δέχεται, να συγχωρεί, να ενσωματώνει, να αγιάζει. Με εμάς είναι το πρόβλημα. Το ερώτημα που ορθώνεται μπροστά μας είναι αν και πόσο, με την Θεία Λειτουργία όπως την τελούμε σήμερα, οικοδομούμε συνειδήσεις Χριστιανών με επίγνωση μέλους του Σώματός Του. Αν μαρτυρούμε μέσω της Λατρείας για την αλήθεια της Εκκλησίας. Αν εμείς επιτρέπουμε στη Χάρη να μάς ‘καταρτίζει’ στην πληρότητα της ζωής Του.
Μου είναι δύσκολο να σας μεταδώσω την δύσκολη θέση στην οποία βρίσκομαι όταν χρειάζεται να εξηγήσω την Θεία Λειτουργία σε έναν λειτουργικά ‘αναλφάβητο’. Έχω συναντήσει αρκετούς τέτοιους: διανοούμενους που αποφάσισαν να πλησιάσουν την Εκκλησία, έντιμους ανθρώπους που είχαν μείνει για χρόνια μακριά της, αλλοεθνείς που θέλησαν να κατηχηθούν. Σε όλους αυτούς πρέπει να μεταδώσω δύο θεμελιώδη στοιχεία: τον εσχατολογικό χαρακτήρα της Λειτουργίας και την φανέρωση και συγκρότηση του λαού του Θεού σε Σώμα. Μόνο που αμφότεροι οι στόχοι είναι σχεδόν αδύνατο να φανερωθούν στην σημερινή δομή της Λειτουργίας. Έτσι αναγκάζομαι συχνά να προσθέτω: «αυτό γινόταν έτσι στην αρχαία Εκκλησία για να φανερώσει εκείνο, αλλά σήμερα δεν γίνεται πλέον», «αυτό υπονοείται αλλά δεν το κάνουμε έτσι πια», «αυτό εισήχθη κατά τα υστεροβυζαντινά χρόνια και είναι άσχετο με το τελεσιουργούμενο μυστήριο» κ.ο.κ…  Ποιά είναι τα αλλοιωμένα σημεία; Προσκομιδή, Μικρά Είσοδος, Ασπασμός της Ειρήνης, Απαγγελία Ευχών εις επήκοον, Συμψαλμωδία, Συναπαγγελία, Αμφίεση Αρχιερέων, Φήμη και Πολυχρονισμός τους κ.ά.
Υπο το φως των ως άνω σκέψεων η τέλεση άπαξ ή δις του έτους αρχαίας Λειτουργίας είναι μεν πολύτιμη διότι οξύνει την αυτοσυνειδησία μας, αποβαίνει όμως και οδυνηρή διότι ξύνει και τις πληγές μας. Σε μια Εκκλησία η οποία εμφανίζεται απρόθυμη να αποβάλει τα ξένα στοιχεία που η άγνοια αλλά και η ιδιοτέλεια επεσώρευσαν, η τέλεση αρχαίας Λειτουργίας –ας μου συγχωρηθή- αποβαίνει απλώς μια παράσταση. Εντυπωσιακή μεν, αλλά χωρίς αντίκρυσμα.
Μήπως εισηγούμαι να σταματήσει η τέλεση της; Κάθε άλλο, πρέπει να γίνει συχνότερη. Ούτε φυσικά προτείνω να επανέλθει η χωριστή μετάδοση των δύο ειδών, για προφανείς λόγους ασφαλείας. Όλες οι υπόλοιπες ιδιαιτερότητες των αρχαίων Λειτουργιών, όμως, επανέρχονται άπαξ του ενιαυτού για να μάς κρίνουν. Να κρίνουν τα αυτονόητά μας, την δίψα μας για πρωτοτυπία πότε-πότε, την επίδειξη ανώδυνης προοδευτικότητας και ευρύτητας πνεύματος ενδεχομένως, αλλά συνάμα την αμετακίνητη διατήρηση του status quo.

Δεν ήταν όλα τέλεια στην αρχαία Εκκλησία. Δεν την εξιδανικεύουμε ούτε θέλουμε να την αποκαταστήσουμε. Κάθε περίοδος της Εκκλησίας έχει να συμβάλει με τα δικά της χαρακτηριστικά στην διαμόρφωση του ψηφιδωτού της καθολικότητας. Αυτή η συμβολή της, όμως, απαιτεί μια θεμελιώδη προϋπόθεση: να διαθέτει την ικανότητα να εκφράζει την ορθόδοξη εκκλησιολογία, ή τουλάχιστον να είναι συμβατή με αυτήν. Και η αρχαία Εκκλησία έθεσε αξεπέραστες βάσεις εκκλησιολογικού φρονήματος.
Επαναφέροντας στο προσκήνιο τις αρχαίες Λειτουργίες και ταυτόχρονα κρατώντας αδιαπραγμάτευτα όσα στηρίζουν τον κληρικαλισμό, δεν κάνουμε τίποτε άλλο από το να μιμούμαστε τις ‘διεθνείς ημέρες’. Πολλοί έχουν επισημάνει π.χ. ότι το να αφιερώνουμε μία μέρα τον χρόνο στους αναπήρους, με επισημότητες και εκδηλώσεις, γίνεται το άλλοθί μας ώστε να μην κάνουμε τίποτε απολύτως γι’ αυτούς κατά τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου.  Δυστυχώς αυτό θυμίζει ετούτη η ενιαύσια πρωτοτυπία μας.
Με άλλα λόγια, φαίνεται σαν να αποφασίζουμε να κρατήσουμε επιλεκτικά την λειτουργική επιφάνεια της αρχαίας Εκκλησίας, ως έκτακτη και επετειακή μουσειακή αναπαράσταση μόνο, απορρίπτοντας το φρόνημα που την γέννησε. Δηλαδή, διατηρώντας «τη μορφή της ευσέβειας, αλλά έχοντας αρνηθή την δύναμη της» (Β’ Τιμ. 3: 5)…

                              

του π.Βασιλείου Θερμού

Πηγή
το είδαμε εδώ

Τί είναι και τί δεν είναι Σταυρός στην οικογένεια;

Ερώτηση: Πιστεύετε ότι χρειάζεται κά­ποιος να σταυρωθεί, να σταυρώνεται καθημερινά μέσα στο γάμο, μέσα στην κοινωνία, μέσα στην ιστορία περιμένοντας την ανάστασή του ή προς το τέλος της ζωής, στη μετά θάνατον ζωή;


Απάντηση: Εγώ θα ήθελα να μεταθέσω λίγο το κέντρο βάρους της ενδιαφέρουσας ερωτήσεώς σας, από το πότε έρχεται η ανάσταση στο πώς νοούμε τη Σταύρωση.

Θα πάω πιο πριν, διότι η εμπειρία μου είναι ότι γίνεται πολύ κακή χρήση της έννοιας και του όρου της Σταυρώσεως και του Σταυρού μέσα στις οικογένειες.
Ας μη ξεχνάμε από που δανειστήκαμε αυτή τη λέξη, τή δανειστήκαμε άπό τό Σταυρό τοϋ Χριστοϋ, ό όποίος άποτελεί τό πρότυπο τοϋ πάθους και τοϋ πόνου ενός άπολύτως άναμάρτη του, δηλαδή άπολύτως άναίτιου γι” αύτό πού τοϋ συνέβαινε.
Θεωρώ λοιπόν ότι μπορεί νά χρησι­μοποιεί τόν δρο Σταυρός κάποιος γιά μιά κατά­σταση και νά πεί «είναι ό Σταυρός μου» όταν ό ίδιος είναι άπολύτως άμέτοχος και άναίτιος σ” αύτό πού τοϋ συμβαίνει. Τό νά πεθάνει ξαφνικά ό σύντροφος είναι σταυρός, ή όταν άρρωστήσει βαριά, πράγμα πού θά έπιβαρύνει και τόν άλλο έπίσης, είναι σταυρός γιά τόν άλλον ή άντίστοιχες καταστάσεις μέ τά παιδιά κ.τ.λ. ή μέ τήν προσωπική μας υγεία ή ενα άλλο θέμα σοβαρό τής ζωής μας. Τό νά ονομάζουμε όμως σταυρό, όπως συμβαίνει συνήθως, μιά κατάσταση κακής συμπεριφοράς τοϋ συζύγου ή τής συζύγου στήν όποία έγώ έχω τό 50 ή 60 ή 70%, συμμετέχω σ” αύτή και υποδαυλίζω αύτή τήν κατάσταση, αύτό όχι απλώς είναι λάθος άλλά είναι και βεβήλωση τής έννοιας τοϋ Σταυροϋ.

Ή πείρα στις σχέσεις τών ζευγαριών δεί­χνει ότι είμαστε σέ πολύ μεγάλο βαθμό υπαίτιοι γιά τήν κακή συμπεριφορά τοϋ άλλου, χωρις νά τό καταλαβαίνουμε. Είναι αύτό πού είπα πριν γιά τήν κρίση στό γάμο, όπου ό άλλος γίνε­ται ό έχθρός μας και τοϋ τά φορτώνουμε όλα. «Αύτός είναι έτσι, καλά έχω κι έγώ κάτι λίγο, άλλά αύτός ό άνθρωπος είναι προβληματικός, είναι και άπό τό χαρακτήρα του» και μπορεί ή δική μου τάση νά είναι τέτοια πού νά τόν έξοργίζει τόν άλλο, νά τόν πνίγει, νά τόν φέρνει σέ άδιέξοδα και άντιδρά μέ τόν τρόπο πού έμαθε νά άντιδρά, μέ φωνές, μέ θυμό, μέ βρισιές κ.τ.λ.

Λοιπόν, είναι μεγάλο τό θέμα γιά νά τό άναλύσουμε τώρα μέ παραδείγματα, πώς μπορεί έμείς νά συντελοϋμε στήν κατάσταση τοϋ άλλου, άλλά απλώς τό λέω γιά νά τό κρατήσουμε. Μήν είμαστε εύκολοι νά ονομάζουμε κάτι Σταυρό. Από τή στιγμή πού θά άφαιρέσουμε μερικές τέ­τοιες περιπτώσεις, δέν μιλάμε συνακόλουθα γιά Ανάσταση, ή μιλάμε άλλά, άν μεταθέσουμε έκεί τήν έννοια τοϋ Σταυρού, τότε ξέρετε ποιός είναι ό Σταυρός μας; Ό Σταυρός μας είναι νά μπορέ­σουμε νά άνακαλύψουμε έμείς τί μάς συμβαίνει, ό Σταυρός είναι νά διορθώσουμε έμείς τό χα­ρακτήρα μας. Έκεί ταιριάζει μέ τήν έννοια τοϋ Σταυροϋ περισσότερο γιατί τόν χαρακτήρα μας δέν τόν δημιουργήσαμε έμείς, άλλά τότε όμως άλλάζει τό κέντρο βάρους και δέν λέμε «ό Σταυ­ρός μου είναι ό σύντροφός μου», λέμε «ό Σταυρός μου είμαι έγώ, μ” αύτά πού έχω, τά κουσούρια πού έχω».

Οι άγιοι αύτό τό φρόνημα είχαν. Oι άγιοι είχαν τή νοοτροπία ότι ζουν μέσα στόν παράδει­σο και ότι μόνο αύτοι είναι τό πρόβλημα, μόνο αύτοι έχουνε πάνω τους αμαρτίες και πάθη. Απέχουμε έμείς άπ” αύτό, άλλά τουλάχιστον άς μήν χρησιμοποιοϋμε τή λέξη Σταυρός σ” αύτές τις περιπτώσεις. Έάν δούμε σάν Σταυρό αύτά τά ζητήματα τότε θά άκολουθήσει Ανάσταση όπωσδήποτε και ή Ανάσταση μπορεί νά μήν έχει τή μορφή μιάς θεαματικής άλλαγής στό χαρακτή­ρα ή στις σχέσεις του ζευγαριοϋ, πού καμιά φορά τήν έχει κι αύτή τή μορφή, άλλά μπορεί νά είναι αύτή ή ήρεμη και διαρκής γλυκιά παρηγοριά και βοήθεια και στήριξη πού ή χάρη τοϋ Θεοϋ στέλνει.

Περιοδικό Αγία Ζώνη, Τεύχος Αυγούστου 2012 – Του π. Βασιλείου Θερμού
πηγή