Ὁ σεβασμός τῆς ἐλευθερίας τῶν παιδιῶν καί ὁ ρόλος της στήν ἀγωγή. Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗ

«Ἐκτρέφετε τά παιδιά μέ παιδεία καί νουθεσία Κυρίου». Μέ αὐτά τά λόγια προτρέπει ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος τούς γονεῖς νά δώσουν ἀγωγή στά παιδιά τους. Συνάμα τούς καθορίζει καί τό πλαίσιο μέσα στό ὁποῖο θά κινηθοῦν. Ἡ παιδεία πού θά ἀσκήσουν θά πρέπει νά εἶναι θεοπρεπής, θεοειδής μέ νουθεσίες σύμφωνες μέ τό θέλημα τοῦ Κυρίου. Ὁπωσδήποτε μέσα στίς προϋποθέσεις μιᾶς τέτοιας ἀγωγῆς εἶναι καί ὁ σεβασμός τῆς ἐλευθερίας τῶν παιδιῶν.

Ἡ καλή «ἐν Κυρίῳ» ἀγωγή τῶν παιδιῶν ὅταν ἀρχίζει ἀπό τήν πρώτη στιγμή (τῆς συλλήψεως) ἔχει συνήθως τούς ἀναμενόμενους καρπούς. Τά παιδιά ἁγιάζονται καί γίνονται πολίτες τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Βεβαίως ὅμως αὐτό δέν γίνεται μαγικά, οὔτε αὐτόματα οὔτε καί πάντα. Δηλαδή τό θρησκευτικό ποιόν τῶν γονέων, τό τί εἶναι οἱ γονεῖς, δέν προσδιορίζει ἀπόλυτα καί τό τί θά γίνουν τά παιδιά.

-Γιατί;

-Διότι ὑπάρχει ὁ παράγοντας, πού λέγεται ἐλευθερία τῶν παιδιῶν. Μπορεῖ μέν νά γίνουν ὅλα αὐτά πού εἴπαμε· νά δοθοῦν σωστές κατευθύνσεις ἀπ΄τούς γονεῖς· νά εἶναι πραγματικά χριστιανοί οἱ γονεῖς. Μπορεῖ νά εἶναι «ζωντανοί» πνευματικά, σύμφωνοι μέ τήν Ἐκκλησία καί τούς κανόνες Της κατά πάντα... Παρ’ ὅλα αὐτά ὅμως τό παιδί ὑπάρχει πιθανότητα νά μήν ἀκολουθήσει τό παράδειγμά τους... Διότι δέν θέλει.

Καί ὁ Θεός τό ἀφήνει, τοῦ ἐπιτρέπει νά μήν θέλει. Δέν ἀναγκάζει ὁ Θεός κανέναν νά Τόν ἀκολουθήσει.

Ἀκόμα καί σ’ αὐτούς τους μαθητές Του εἶπε: «Μήπως θέλετε καί ἐσεῖς νά φύγετε»[1];

Τούς τό εἶπε σ’ ἐκείνη τήν περίπτωση πού φύγανε ὅλοι οἱ ἄλλοι ἀκροατές Του διότι δέν ἄντεξαν τό κήρυγμα περί τῆς Θείας Εὐχαριστίας· τούς φάνηκε πολύ σκληρό...

Δέν ἔχει πρόβλημα ὁ Χριστός μέ τό ἄν Τόν ἀκολουθοῦν πολλοί ἤ λίγοι· δέν ἐπηρεάζεται ἀπό τούς ἀριθμούς καί τά πλήθη. Ὁ Χριστός μᾶς θέλει ὅλους, ἀλλά δέν ἀναγκάζει κανέναν, νά μένει κοντά Του, καταπιέζοντάς τον.

Θά πρέπει καί οἱ γονεῖς νά μήν καταπιέζουν τά παιδιά ἰδίως στό θέμα τῆς Πίστεως.

Μόνο ὅταν τά παιδιά μιμηθοῦν ἐλεύθερα τό ὑπόδειγμα τῶν γονέων τους, μποροῦν νά ὠφεληθοῦν ἀπό τήν ἀρετή τους. Αὐτό εἶναι ἕνα πολύ σημαντικό μήνυμα: νά μήν καταπιέζουμε τά παιδιά.

Τά παιδιά καί οἱ νέοι τό λένε πολλές φορές: «δέν θέλω καταπίεση». Καί εἶναι σωστό. Γιατί ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὄντως ἄνθρωπος, ὅταν εἶναι ἐλεύθερος. Ἐκεῖνο πού τόν χαρακτηρίζει εἶναι ἡ ἐλευθερία. Ἡ ἐλευθερία καί ὁ νοῦς, εἶναι αὐτά, πού μᾶς ξεχωρίζουν ἀπό τά ζῶα, τά ὁποῖα δέν ἔχουν οὔτε ἐλευθερία (αὐτεξούσιο), οὔτε νοῦ. Ἔχουνε μόνο ἔνστικτο.

Ὁ ἄνθρωπος ἔχει τό αὐτεξούσιο, αὐτό τό μεγάλο δῶρο τοῦ Θεοῦ. Ὅ,τι κάνει πρέπει νά τό κάνει μέ ἐλευθερία. Ἀλλιῶς μετά ἀντιδράει. Μπορεῖ νά μήν ἀντιδράσει ἀμέσως, ἀλλά ἄν τώρα κάνει κάτι ἀναγκαστικά, ἀργότερα θά δημιουργηθεῖ μία ἀντίδραση μέσα του.

Λέει, πολύ χαρακτηριστικά ὁ πατήρ Πορφύριος, ὅτι αὐτό συμβαίνει μέ τά παιδιά, πού προέρχονται ἀπό τίς λεγόμενες «χριστιανικές» οἰκογένειες.

Αὐτοί οἱ γονεῖς δέν ἤξεραν πῶς νά ἀναθρέψουν σωστά τά παιδιά, σεβόμενοι τό αὐτεξούσιο τους, γιαυτό καί τά καταπίεσαν. Ὅταν μεγάλωσαν τά παιδιά αὐτά, τότε τά πέταξαν ὅλα τά «καλά» διδάγματα τῶν γονέων τους. Σταμάτησαν νά πηγαίνουν στήν Ἐκκλησία καί νά κάνουν ὅ,τι ἔκαναν ἀπό τά «θρησκευτικά τους καθήκοντα», διότι μέχρι τότε τά ἔκαναν ὅλα ἐξωτερικά, χωρίς τήν θέλησή τους, ἐξαναγκασμένα ἀπό τούς γονεῖς.

«Δὲν εἶναι ἀρκετὸ νὰ εἶναι οἱ γονεῖς εὐσεβεῖς» παρατηρεῖ ὁ Γέροντας Πορφύριος.«Πρέπει νὰ μὴν καταπιέζουν τὰ παιδιά, γιὰ νὰ τὰ κάνουν καλὰ μὲ τὴ βία. Εἶναι δυνατὸ νὰ διώξομε τὰ παιδιὰ ἀπ’ τὸν Χριστό, ὅταν ἀκολουθοῦμε τὰ τῆς θρησκείας μὲ ἐγωισμό. Τὰ παιδιὰ δὲν θέλουν καταπίεση. Μὴν τὰ ἐξαναγκάζετε νὰ σᾶς ἀκολουθήσουν στὴν ἐκκλησία.

Μπορεῖτε νὰ πεῖτε:

«Ὅποιος θέλει, μπορεῖ νὰ ἔλθει τώρα μαζί μου ἢ ἀργότερα».

Ἀφῆστε νὰ μιλήσει στὶς ψυχὲς τους ὁ Θεός. Ἡ αἰτία ποὺ μερικῶν εὐσεβῶν γονέων τὰ παιδιά, ὅταν μεγαλώσουν, γίνονται ἀτίθασα κι ἀφήνουν καὶ τὴν Ἐκκλησία κι ὅλα καὶ τρέχουν ἀλλοῦ νὰ ἱκανοποιηθοῦν εἶναι αὐτὴ ἡ καταπίεση ποὺ τοὺς ἀσκοῦν οἱ «καλοὶ» γονεῖς.

Οἱ τάχα «εὐσεβεῖς» γονεῖς, ποὺ εἶχαν τὴ φροντίδα νὰ κάνουν τὰ παιδιὰ τους «καλοὺς χριστιανούς», μ’ αὐτὴ τὴν ἀγάπη τους, τὴν ἀνθρώπινη, τὰ καταπίεσαν κι ἔγινε τὸ ἀντίθετο. Πιέζονται, δηλαδή, ὅταν εἶναι μικρὰ τὰ παιδιὰ κι ὅταν γίνουν δεκάξι χρονῶ, δεκαεφτὰ ἢ δεκαοχτώ, φθάνουν στὸ ἀντίθετο ἀποτέλεσμα. Ἀρχίζουν ἀπὸ ἀντίδραση νὰ πηγαίνουν μὲ παλιοπαρέες καὶ νὰ λένε παλιόλογα.

Ἐνῶ, ὅταν ἀναπτύσσονται μέσα στὴν ἐλευθερία, βλέποντας συγχρόνως τὸ καλὸ παράδειγμα τῶν μεγάλων, χαιρόμαστε νὰ τὰ βλέπομε. Αὐτὸ εἶναι τὸ μυστικό, νὰ εἶσαι καλός, νὰ εἶσαι ἅγιος, γιὰ νὰ ἐμπνέεις, νὰ ἀκτινοβολεῖς. Ἡ ζωὴ τῶν παιδιῶν φαίνεται νὰ ἐπηρεάζεται ἀπ’ τὴν ἀκτινοβολία τῶν γονέων. Ἐπιμένουν οἱ γονεῖς:

«Ἄντε νὰ ἐξομολογηθεῖς, ἄντε νὰ μεταλάβεις, ἄντε νὰ κάνεις ἐκεῖνο….».

Τίποτα δὲν γίνεται. Ἐνῶ βλέπει ἐσένανε; Αὐτὸ ποὺ ζεῖς, αὐτὸ καὶ νὰ ἀκτινοβολεῖς»[2].

Ἡ μεγάλη τέχνη τώρα πoιά εἶναι; Νά βοηθήσεις τό παιδί νά πειστεῖ, ὥστε ἐλεύθερα νά κάνει τό καλό. Αὐτο εἶναι τό ζητούμενο.

Ἡ δυσκολία εἶναι στό «πῶς θά πείσεις τό παιδάκι νά πάει στήν ἐκκλησία». Πῶς θά τό θελήσει ἀπό μόνο του νά πάει. Ὄχι νά τό καταπιέζουν οἱ γονεῖς λέγοντάς του: «Ὁπωσδήποτε πρέπει νά πᾶς».

Πρέπει νά τοῦ ἐξηγήσουν τί σημαίνει Ἐκκλησία. Νά τοῦ ποῦν ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ζωή μας, ἡ τροφή μας, τό φαγητό τῆς ψυχῆ μας. Νά τοῦ δώσουν νά πιστεύσει ὅτι ὁ Χριστός Μας, εἶναι τό πᾶν. Χωρίς Αὐτόν δέν ζοῦμε, δέν ὑπάρχουμε, δέν ἔχουμε χαρά, δέν ἔχουμε ἐλπίδα, δέν ἔχουμε τίποτε καί δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτε. Πρέπει νά καταλάβει ἡ ψυχούλα του ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά ζήσει χωρίς τόν Χριστό, χωρίς τήν Θεία Χάρη, πού πηγάζει ἀπό τήν Θεία Λειτουργία, ἀπό τή Θεία Εὐχαριστία.

Αὐτά πρέπει νά τά διδάξει, νά τά ἐμπνεύσει ὁ γονιός στό παιδί· καί ἡ διδαχή βεβαίως θέλει χρόνο, θέλει καί ζωτικότητα, θέλει καί πνεῦμα, προπαντός θέλει τό Ἅγιο Πνεῦμα δηλ. τή Θεία Χάρη. Ἡ διδαχή ἀπαιτεῖ νά καταναλώσει ὁ γονιός ἐνέργεια ψυχική καί σωματική ὥστε νά δώσει στό παιδί νά καταλάβει τί σημαίνει Πίστις καί Χριστός, θέλει προπάντων πολύ προσευχή καί φυσικά ἀπαιτεῖ πρῶτα ἀπ΄ ὅλα νά τά ἔχει βιώσει ὁ γονιός αὐτά πού διδάσκει ἔστω σ’ ἕναν βαθμό...

Πρέπει ὁ γονιός νά ἔχει εἰρήνη μέσα του καθώς καί μέ τό «ἕτερον ἥμισυ» γιά νά ἐπιτελέσει σωστά τό λεπτότατο ἔργο τῆς ἀγωγῆς καί νά μιλήσει γιά τήν χαρά καί τήν εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ στά παιδιά του. Ὅταν ἔχει τήν Εἰρήνη-Χριστό μαζί του τότε μπορεῖ μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ νά ἐμφυσήσει στό παιδί τήν Πίστη στό Θεό, πού εἶναι ἡ ὄντως Εἰρήνη καί ἡ ἀληθινή Ἀγάπη.

Ἄν ὁ γονέας ζεῖ ὡς ζωντανό μέλος μέσα στήν Ἐκκλησία, ὅπου τά πάντα εἶναι εἰρηνικά καί εἰρηνοφόρα, τότε πραγματικά νιώθει ὅτι ἐκπληρώνει τήν ἀληθινή ἀνάγκη τῆς ὕπαρξής του...Τότε κάθε στιγμή μέ κάθε κύτταρό του ἀναφωνεῖ: «Χωρίς Χριστό ἡ ζωή δέν ἀντέχεται. Χωρίς Θεία Λειτουργία ἡ ζωή γίνεται πρόγευση τοῦ αἰώνιου θανάτου. Ὁ Ἐκκλησιασμός, ἡ Θεία Εὐχαριστία, ὁ Θεός εἶναι ἡ μόνη ἀληθινή ὑπαρξιακή μας ἀνάγκη. Χωρίς αὐτά παύουμε νά ζοῦμε!».

Αὐτήν τήν ὑπαρξιακή ἀναφώνηση πού μπορεῖ νά εἶναι καί χωρίς κάποιο ἐξωτερικό ἦχο, τό παιδί τήν «ἀκούει» πάρα πολύ καθαρά. Ὅταν τό μύνημα αὐτό τό ἀποδεχθεῖ, ὅταν καταλάβει ὅλα τά ἀνωτέρω ἀπό τήν μικρή του ἡλικία, ὅταν μετέχει ἐλεύθερα στό Μυστήριο τοῦ Χριστοῦ, τότε δέν θά τ’ ἀφήσει ποτέ στήν ζωή του. Ποτέ δέν θά ἀφήσει τήν Ἐκκλησία.

Πολλοί γονεῖς μοῦ λένε:«Πήγαινε τό παιδί μου πάτερ, μέχρι τά δεκαοχτώ, μετά σταμάτησε. Οὔτε Ἐκκλησία, οὔτε ἐξομολόγηση, οὔτε τίποτα».

-Γιατί;

Διότι δέν εἶχε πειστεῖ, γιά τό ἀπαραίτητο τοῦ πράγματος. Πήγαινε ἀναγκαστικά, διότι δέν μποροῦσε νά κάνει διαφορετικά.

Μόνο ὅταν τά παιδιά μιμηθοῦν ἐλεύθερα τό ὑπόδειγμα τῶν γονέων τους, μποροῦν νά ὠφεληθοῦν ἀπό τήν ἀρετή τους.

Πολλές φορές οἱ γονεῖς θέλουν νά κάνουν τά παιδιά φωτο-αντίγραφά τους. Τά πιέζουνε νά μιμηθοῦνε τή δική τους συμπεριφορά. Ἀλλά αὐτό δέν εἶναι σωστό. Θά πρέπει τό παιδί νά βλέπει τήν ἀρετή στό πρόσωπο τοῦ πατέρα καί τῆς μητέρας καί νά τά ἀντιγράφει ἐλεύθερα. Νά μιμηθεῖ ἐλεύθερα τήν ἀρετή, πού βλέπει καί ὄχι ἀναγκαστικά.

Ἔλεγε ὁ πατήρ Πορφύριος, ὅπως ἀναφέρθηκε πιό πάνω, γιά τό πῶς θά πρέπει παρακινήσει ὁ γονιός τά παιδιά γιά νά πᾶνε στήν Ἐκκλησία ὥστε νά μήν τά πιέσει: Θά πεῖ ὁ πατέρας: «Παιδιά ἐγώ πάω στήν Ἐκκλησία. Ὅποτε θέλετε καί ἐσεῖς ἐλᾶτε».

Βέβαια ἐδῶ θέλει μία διάκριση:

-Σέ ποιά ἡλικία θά τό πεῖ αὐτό ὁ πατέρας;

-Στά μωρά καί στά πολύ μικρά παιδιά βεβαίως, δέν μπορεῖ νά τό πεῖ. Ἐκεῖνα θά τά πάρει μαζί του.

Ἀπό κάποια ἡλικία καί μετά, στούς ἐφήβους γιά παράδειγμα καί στούς μεγαλύτερους θά πρέπει νά ὀμιλήσει ἔτσι. Τότε πού ἀρχίζει καί ξυπνάει τό αἴτημα γιά ἐλευθερία καί αὐτονόμηση, θά πρέπει νά μιλήσουμε μέ τόν τρόπο πού διδάσκει ὁ π. Πορφύριος.

Πρίν ἀπό αὐτή τήν ἡλικία θά πρέπει ὁ γονιός νά «ἐπιβάλλει», πάλι μέ τόν γλυκό τρόπο καί τήν πειθώ, τόν Ἐκκλησιασμό καί τά τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς. Γιατί τό μικρό παιδάκι εἶναι ἀκόμα σάν τό δεντράκι τό νεοφύτευτο, τό ὁποῖο χρειάζεται ἕνα στήριγμα, ἀπαιτεῖ καί λίγο δέσιμο, καί λίγο περιορισμό, γιά νά μήν τό σπάσει ὁ ἀέρας. Μετά ὅμως θά πρέπει νά τό ἐλευθερώσεις, νά τό ἀφήσεις νά προχωρήσει ἄνετα, ἐλεύθερα, πρός τά πάνω, πρός τόν Θεό.

Ἡ ἀγωγή εἶναι ἀπαραίτητη ἰδίως στά πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου. Ἄν δέν ὑπάρξει σωστή ἀγωγή ὁ ἄνθρωπος δέν θά μπορέσει εὔκολα νά ὁμοιάσει στόν Θεό, νά θεωθεῖ, νά ἐκπληρώσει τόν προορισμό του.

Ἡ συγγένεια τοῦ αἵματος δέν συνεπάγεται καί ταυτότητα συμπεριφορᾶς . Τό γεγονός ὅτι ἔχουνε τό ἴδιο αἷμα, τά παιδιά μέ τους γονεῖς, αὐτό δέν σημαίνει ὅτι θά ἔχουν καί τήν ἴδια συμπεριφορά. Ὑπάρχει ἐκτός ἀπό τό σῶμα καί ὁ παράγοντας ψυχή, προσωπική βούληση, αὐτεξούσιο, προσωπική ἐλευθερία. Θά πρέπει αὐτή ἡ ψυχή, ὁ ὅλος ἄνθρωπος νά καλλιεργηθεῖ, νά «παιδαγωγηθεῖ εἰς Χριστόν».

Ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν παιδαγωγηθεῖ ἀπό πολύ νωρίς, θά βλαστήσει τήν κακία καί θά ὑποταχθεῖ στίς κακές ροπές καί κλίσεις, πού κληρονομεῖ λόγῳ τῆς προπατορικῆς καί τῶν πολλῶν μεταπατορικῶν ἁμαρτιῶν τῶν προγόνων του.

Ἡ ὅλη τέχνη στήν ἀγωγή εἶναι τό πῶς θά κατευθύνει ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα τήν θέληση τοῦ παιδιοῦ στό καλό. Πῶς θά πείσουν τό παιδί νά θελήσει καί νά ἀναζητήσει τό ἀγαθό ἤ σωστότερα τόν μόνο Ἀγαθό, τόν Κύριο ὥστε νά πραγματώσει τόν ἔμφυτο ἀπό τόν Θεό προορισμό του: τήν ὁμοίωσή του μέ τόν Θεό, τήν θέωσή του.

---

[1] Ἰω. 6, 67.

[2] Περὶ τῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν (Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου)

Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο «Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου Βίος καὶ Λόγοι» Ἔκδ. Ι.Μ. Χρυσοπηγῆς, Χανιά, Κρήτη, 2003.


Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης
http://HristosPanagia3.blogspot.com

Ὁ ἅγιος Βασίλειος καὶ ὁ Μοναχισμὸς

Florovsky George Fr. ((1893- 1979))

Τὸ κοινοτικὸ Ἰδεῶδες ἔλαβε τὴ βασικὴ θεμελίωσή του τὸν τέταρτο αἰώνα ἀπὸ τὸν Ἅγ. Βασίλειο τὸν Μέγα. Πραγματικά, δὲν εἶναι ὑπερβολὴ ὅτι ὁ Ἅγ. Βασίλειος ἄλλαξε ριζικὰ τὸ μοναχισμό. Ὁ Ἅγ. Βασίλειος ἔβλεπε τὴν κοινοβιακὴ ζωὴ ὡς ἕνα μικρόκοσμο τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ἕνα κοινωνικὸ ὀργανισμό, ὡς ἕνα εἶδος εἰδικῆς «πολιτείας». Ὁ Κανόνας τοῦ Ἁγ. Βασιλείου ἤσκησε ἀποφασιστικὴ ἐπίδραση σὲ ὁλόκληρη τὴ μετέπειτα ἱστορία τοῦ μοναστικοῦ βίου στὸ Βυζάντιο καὶ στὴ Δύση. Ὁ Ἅγ. Βασίλειος ἔγραψε τὸν Κανόνα του μεταξὺ τῶν ἐτῶν 358 καὶ 364. Ἀποτελεῖται ἀπὸ δύο μορφές. Στὴν κοινὴ Λατινικὴ ὁρολογία ἡ πρώτη μορφή, ἡ Regulae fusius tractatae (Ὅροι κατὰ Πλάτος), ἀποτελεῖται ἀπὸ 55 κατηγορίες (κεφάλαια)· ἡ δεύτερη μορφή, ἡ Regulae brevius tractatae (ὅροι κατ' ἐπιτομήν), συνίσταται ἀπὸ 313 κατηγορίες (κεφάλαια). Αὐτὲς οἱ κατηγορίες εἶναι μὲ τὴ μορφὴ ἐρωτήσεως καὶ ἀποκρίσεως. Ἂν καὶ ὁ Κανόνας εἶναι αὐστηρός, ἀπέφευγε νὰ ἐνθαρρύνει τὶς πιὸ ἀκραῖες μορφὲς ἀσκητισμοῦ ποὺ ζοῦσαν οἱ ἐρημίτες τῆς ἐρήμου. Ὁ Κανόνας ἐννοοῦσε τὸν ἀσκητισμὸ ὡς μέσον γιὰ τὴν τέλεια ὑπηρεσία τοῦ Θεοῦ, κι αὐτὴ ἔπρεπε νὰ πραγματοποιηθεῖ σὲ κοινοτικὴ ζωὴ μὲ ὑπακοή. Ὁ Ἁγ. Βασίλειος προέβλεψε ὧρες γιὰ λειτουργικὴ προσευχὴ καὶ ὧρες γιὰ χειρονακτικὴ ἐργασία καὶ ἄλλες μορφὲς ἐργασίας. Πτωχεία καὶ ἀγαμία περιλαμβάνονταν ἐπίσης στὸν Κανόνα. Ὁ Κανόνας τοῦ Ἁγ. Βασιλείου ἔχει μέσα του μία κοινωνικὴ ἐντολή: τὰ παιδιὰ πρέπει νὰ διδάσκονται σὲ τάξεις ποὺ ἦταν προσαρμοσμένες στὰ μοναστήρια καὶ οἱ μοναχοὶ ἔπρεπε νὰ μεριμνοῦν γιὰ τοὺς φτωχούς. Ἡ παροῦσα μορφὴ τοῦ Κανόνα τοῦ Ἁγ. Βασιλείου εἶναι μία ἀναθεώρηση τοῦ Ἅγ. Θεοδώρου τοῦ Στουδίτη (πέθανε τὸ 826). Ὁ ἴδιος ὁ Ἁγ. Βασίλειος ἵδρυσε μοναστήρια στὸν Πόντο. Ἐδῶ συνέχισε τὸ ἔργο ποὺ ἄρχισε ὁ Εὐστάθιος Σεβαστείας (γεννήθηκε περὶ τὸ 300 πέθανε περὶ τὸ 377), ποὺ ἦταν κάποτε στενὸς φίλος τοῦ Ἁγ. Βασιλείου καὶ συμμετεῖχε στὴ μοναστικὴ κίνηση, ἀλλὰ ἀργότερα ἀναδείχθηκε ἡ ἡγετικὴ μορφὴ στὴν Μικρὰ Ἀσία στὴ διάδοση τῆς αἱρέσεως τοῦ Μακεδονίου (πέθανε περὶ τὸ 362), Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως· ἡ αἵρεση εἶναι γνωστὴ ὡς αἵρεση τῶν Πνευματομάχων. Ὁ Εὐστάθιος μάλιστα διέδιδε μία μορφὴ μοναχισμοῦ ποὺ ἰσχυρίζονταν ὅτι ὁ γάμος ἐμπόδιζε τὴ σωτηρία καὶ γι’ αὐτὸ οἱ ἱερεῖς ἔπρεπε νὰ μὴν νυμφεύονται. Ἂν ἡ «μεταρρύθμιση» τοῦ μοναχισμοῦ ἀπὸ τὸν Ἅγ, Βασίλειο ἦταν τόσο ριζοσπαστική, τί τὸν ὤθησε σ’ αὐτήν;

Στὴν ὑπ' ἀριθμὸ 223 ἐπιστολή του, ποὺ ἀπευθύνεται, παρεμπιπτόντως, στὸν Εὐστάθιο Σεβαστείας, ὁ Ἅγ. Βασίλειος ἐκθέτει τὶς σκέψεις του πάνω στὸ θέμα: «Εἶχα διαθέσει πολὺν χρόνο σὲ μάταια πράγματα … Ἀλλὰ μία μέρα, καθὼς ξύπνησα σὰν ἀπὸ βαθὺ ὕπνο, ἄνοιξα τὰ μάτια μου στὸ θαυμαστὸ φῶς τῆς ἀληθείας τοῦ εὐαγγελίου … Καὶ κλαίοντας γιὰ τὴν ἐλεεινὴ ζωή μου, προσευχήθηκα νὰ μοῦ δοθεῖ ἕνας κανόνας συμπεριφορᾶς γιὰ νὰ μπῶ στοὺς δρόμους τῆς εὐσεβείας. Καὶ πρὸ πάντων, φρόντισα νὰ διορθώσω κάπως τὸν τρόπο τῆς ζωῆς μου, ποὺ εἶχε ἀπὸ καιρὸ διαστραφεῖ ἀπὸ τὴ συναναστροφὴ μὲ φαύλους ἀνθρώπους. Ὕστερα διάβασα τὸ εὐαγγέλιο καὶ εἶδα ὅτι τὰ μεγάλα μέσα γιὰ τὴν τελείωση ἦταν νὰ πωλήσει κανεὶς τὰ ὑπάρχοντά του, καὶ νὰ τὰ μοιράσει στοὺς ἐνδεεῖς ἀδελφούς, καὶ νὰ ἀποδεσμευτεῖ πλήρως ἀπὸ τὶς φροντίδες αὐτῆς τῆς ζωῆς χωρὶς νὰ διατηρεῖ καμιὰ προσκόλληση τῆς ψυχῆς στὰ ἀγαθὰ αὐτῆς τῆς γῆς, καὶ ἤλπιζα νὰ βρῶ κάποιον ἀδελφὸ ποὺ εἶχε ἐπιλέξει αὐτὴν τὴν ὁδὸ τοῦ βίου, καὶ νὰ ἐπιτύχω μαζὶ μ' αὐτὸν νὰ διαπεράσω τὸν βαθὺ κλύδωνα τῆς σύντομης αὐτῆς ζωῆς» (Patrologia Graeca 31, 337). Ἐδῶ ἀκριβῶς βρίσκεται ἡ ἰδέα τοῦ Ἁγ. Βασιλείου γιὰ τὸν «ἄλλον», ἡ ἰδέα του γιὰ τὸν κοινοβιακὸ βίο, γιὰ ἐκείνη τὴν ὁδὸ τελειώσεως θὰ ταξίδευε μαζὶ μὲ «κάποιον ἀδελφόν», ὄχι μόνος του, ὄχι στὴν ἀπομόνωση τοῦ ἀναχωρητικοῦ μοναχισμοῦ.

Αὐτὴ ἡ σκέψη συνεχίζεται στοὺς «Ὅρους κατὰ πλάτος» (Regulae fusius tractatae) (3): «Ποιὸς δὲν γνωρίζει ὅτι ὁ ἄνθρωπος, πράγματι, εἶναι ἕνα ἤμερο καὶ κοινωνικὸ ζῶο, καὶ ὄχι μοναστικὸ καὶ ἄγριο; Γιατί τίποτε δὲν εἶναι τόσο σύμφωνο μὲ τὴ φύση μας ὅσο τὸ νὰ ἐπικοινωνοῦμε μὲ τὸν ἄλλο, τὸ νὰ ἔχουμε τὴν ἀνάγκη ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου, καὶ τὸ νὰ ἀγαποῦμε τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἔχει τὴν ἴδια μὲ μᾶς φύση. Ὁ Κύριός μας ἔχει δώσει αὐτὰ τὰ σπέρματα ποὺ τὰ φύτεψε μέσα στὶς καρδιές μας. Αὐτὸς τώρα ἔρχεται νὰ ζητήσει τοὺς καρποὺς καὶ λέγει: «Σᾶς δίνω μία καινούρια ἐντολὴ νὰ ἀγαπᾶτε ἀλλήλους» (Ἰωάννης 13,34). Ὁ Κύριος ἤθελε νὰ διεγείρει τὴν ψυχή μας γιὰ νὰ τηρήσουμε αὐτὴν τὴν ἐντολή. Δὲν ζήτησε ἀπὸ τοὺς μαθητὲς του ἀνήκουστα σημεῖα ἢ θαύματα ἔστω κι ἂν τοὺς ἔδωσε τὴ δύναμη νὰ κάνουν τέτοια πράγματα ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀλλὰ τί τοὺς εἶπε; «ἀπὸ αὐτὸ ὅλοι θὰ γνωρίζουν ὅτι εἶστε μαθητές μου, ἂν ἔχετε ἀγάπη μεταξὺ σας» (Ἰωάννης 13:35). Συνάπτει αὐτὲς τὶς ἀρχὲς παντοῦ σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε ἀποδίδει στὸν ἑαυτὸ του ὅ,τι καλὸ κάνουμε στὸν πλησίον. Γιατί πείνασα, καὶ μοῦ δώσατε νὰ φάγω… » καὶ προσθέτει: «ὅ,τι κάνατε στοὺς ἐλάχιστους ἀδελφούς μου, τὸ κάνατε σὲ μένα» (Ματθαῖος 15:35-40). Καὶ ἔτσι, μέσω τῆς πρώτης ἐντολῆς εἶναι δυνατὸ νὰ τηρήσεις τὴ δεύτερη, καὶ μὲ τὴ δεύτερη νὰ πᾶς πίσω στὴν πρώτη: Ὅταν ἀγαπᾶς τὸν Κύριο, νὰ ἀγαπᾶς καὶ τὸν πλησίον, «γιατί ὁποῖος μὲ ἀγαπᾶ», λέγει ὁ Κύριος, «θὰ τηρήσει τὶς ἐντολές μου» καὶ «ἡ ἐντολή μου εἶναι νὰ ἀγαπᾶτε ἀλλήλους ὅπως ἐγὼ σᾶς ἀγάπησα» (Ἰω. 14:15• 15,12). Ὁ Ἅγ. Βασίλειος γίνεται πιὸ σαφής. «Ἔτσι στὴ μονήρη ζωὴ ὅ,τι ἔχουμε εἶναι ἄχρηστο (στοὺς ἄλλους), καὶ εἴμαστε χωρὶς βοήθεια σὲ ὅ,τι μᾶς λείπει, γιατί ὁ Θεός, ὁ δημιουργός μας, μᾶς ἔφτιαξε ἔτσι ὥστε νὰ χρειαζόμαστε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον … Ἀλήθεια! Ὁ Κύριος, ὑπερβαίνοντας τὴν κένωσή του, δὲν ἀρκέστηκε νὰ μᾶς διδάξει τὴ διδασκαλία του ἀλλά, γιὰ νὰ μᾶς δώσει ἕνα σαφὲς καὶ πρόδηλο παράδειγμα τῆς ταπεινώσεώς του, ὁ ἴδιος, μὲ τὴν τέλεια ἀγάπη του, ἔπλυνε καὶ σκούπισε μὲ μία πετσέτα τὰ πόδια τῶν μαθητῶν του … Ἀλλὰ ἐσεῖς τίνος τὰ πόδια θὰ πλύνετε; Γιὰ ποιὸν θὰ νοιαστεῖτε; πῶς θὰ βάλετε τὸν ἑαυτό σας στὴν τελευταία θέση, ἂν ζεῖτε μόνοι σας; … Στὴν ἀπομόνωση πῶς μπορεῖτε νὰ ἐπαληθεύσετε ὅτι εἶναι εὐχάριστο καὶ καλὸ νὰ ζοῦν οἱ ἀδελφοὶ μαζί; (Ψαλμοὶ 132:1). Ἔτσι, μία κοινότητα ἀδελφῶν εἶναι ἕνα στάδιο μέσα στὸ ὁποῖο ἀσκοῦνται ἀθλητές, μία καλὴ ὁδὸς πρὸς τὴν πρόοδο, μία συνεχὴς ἐκγύμναση, ἕνα μόνιμο ἐνδιαφέρον γιὰ τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ: τὸ τέλος του εἶναι ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ σύμφωνα μὲ τὴν ἐντολὴ τοῦ Κυρίου μας (Ματθαῖος 5:16), ἀλλὰ αὐτὸ ἐπίσης διατηρεῖ τὸ παράδειγμα τῶν Ἁγίων γιὰ τοὺς ὁποίους οἱ Πράξεις τῶν Ἀποστόλων μᾶς λέγουν (Πράξεις 2:44• 4:32): «Ὅλοι οἱ πιστοὶ ἔμεναν μαζὶ καὶ τὰ εἶχαν ὅλα κοινὰ» καὶ «Ὅλοι ὅσοι εἶχαν πιστέψει εἶχαν μία καρδιὰ καὶ μία ψυχή, καὶ κανένας δὲν ἔλεγε ὅτι κάτι ἀπὸ τὰ ὑπάρχοντά του εἶναι δικό του, ἄλλα ὅλα ἦταν σ’ αὐτοὺς κοινὰ» (Patrologia Graeca 30, 340• 345• 347). Ὁ Ἅγ. Βασίλειος τονίζει τὴ Βιβλικὴ ἔννοια «κοινά».

Ὁ Ἅγ. Βασίλειος ἀπορρίπτει τὴν «κατὰ μόνας» διαβίωση μὲ θεολογικὰ ἐπιχειρήματα, καὶ τὸ θεολογικό του δράμα βρίσκει ὑποστήριξη στὴ ζωὴ καὶ τοὺς λόγους τοῦ Χριστοῦ καὶ στὸ παράδειγμα τῆς πρώτης Ἐκκλησίας. Ἀλλὰ ἡ ἔμφαση ποὺ δίνει ὁ Ἅγ. Βασίλειος στὸν κοινοβιακὸ βίο πρέπει νὰ εἰδωθεῖ στὸ φῶς ὅλων ὅσα ὁ ἴδιος ἔχει γράψει. Δὲν ἀντιτίθεται στὴ μόνωση, καὶ ἀσφαλῶς δὲν ἀπορρίπτει τὴ θεωρία. Ἀντιτίθεται στὸ νὰ γίνει ἡ ἀπομόνωση ἡ μόνη μορφὴ μοναστικῆς ζωῆς. Καί, ὄντως, «προτιμᾶ» καὶ βρίσκει τὸν κοινοβιακὸ βίο «πιὸ ἐπωφελῆ». Στὴ 2η ἐπιστολή του πρὸς τὸν Γρηγόριο, ποὺ εἶναι μία ἀπὸ τὶς πιὸ ἐποικοδομητικὲς ἐπιστολὲς στὴν Ἱστορία τῆς Χριστιανικῆς σκέψεως, συνηγορεῖ ὑπὲρ τῆς ἀπομονώσεως («ἐρημίας»), ἀλλὰ καὶ πάλι πρέπει κανεὶς νὰ τὸ κατανοήσει αὐτὸ μέσα στὰ συμφραζόμενα. «Αὐτὸ ποὺ βοηθᾶ πάρα πολὺ ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἄποψη εἶναι ἡ «ἐρημία» (ἡ ἀπομόνωση). Αὐτὴ κατευνάζει τὰ πάθη καὶ δίνει στὸ λογικὸ τὴν εὐκαιρία νὰ τὰ ἀποκόψει ἀπὸ τὴν ψυχή… . Ἔτσι ὁ τόπος ποὺ πρέπει νὰ ἐπιλεγεῖ πρέπει νὰ εἶναι σὰν τὸν δικό μας ἐδῶ, ἀπαλλαγμένος λόγω τῆς ἀποστάσεως ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη ἐπικοινωνία, ὥστε νὰ μὴν μπορεῖ τίποτα νὰ διακόψει τὴ συνέχεια τῆς ἀσκήσεως … Ἡ ἡσυχία λοιπὸν εἶναι ἡ ἀρχὴ τῆς καθάρσεως τῆς ψυχῆς». Τὸ ὅλο περιεχόμενο αὐτῆς τῆς θαυμάσιας ἐπιστολῆς δὲν ὑποστηρίζει τὴν προβαλλόμενη ἔνταση ὅτι ὁ Ἅγ. Βασίλειος συνηγορεῖ ὑπὲρ τῆς ἀπομονώσεως ὡς τῆς σταθερῆς ὁδοῦ πνευματικῆς ζωῆς. Μᾶλλον, αὐτὴ φανερώνει ὅτι ὁ Γρηγόριος χρειάζεται προσωρινὴ ἀπομόνωση. Αὐτὸς εἶναι ἀκριβῶς ἐκεῖνος ὁ τύπος ἀπομονώσεως ποὺ ὑποστηρίζει ὁ Ἄγ. Βασίλειος.

Ρωτήθηκε ὁ Ἅγ. Βασίλειος «ἂν αὐτὸς ποὺ ἀπομονώνεται εἶναι ἀνάγκη νὰ παραμένει μόνος ἢ νὰ ζεῖ μαζὶ μὲ ἄλλους ἀδελφοὺς ποὺ ἔχουν ἀποφασίσει νὰ ἀκολουθήσουν τὸν ἴδιο σκοπὸ τῆς εὐσέβειας». Ἡ ἀπάντησή του στοὺς Ὅρους κατ' Ἐπιτομὴν (74) [Patrologia Graeca 30, 441] ἐκφράζει πλήρως τὴ σκέψη του: «Νομίζω ὅτι ἡ ζωὴ ἀρκετῶν στὸν ἴδιο τόπο εἶναι πολὺ προτιμότερη. Πρῶτον, γιατί γιὰ τὶς σωματικὲς ἀνάγκες κανένας μας δὲν μπορεῖ νὰ ἐπαρκέσει μόνος του, ἀλλὰ ἔχουμε ἀνάγκη ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου γιὰ τὴν προμήθεια αὐτοῦ ποὺ εἶναι ἀναγκαῖο. Γιατί ὅπως ἀκριβῶς τὸ πόδι ἔχει μία ἱκανότητα, ἀλλὰ στερεῖται μία ἄλλη, καὶ χωρὶς τὴ βοήθεια τῶν ἄλλων μελῶν δὲν θὰ μποροῦσε νὰ βρεῖ οὔτε τὴ δύναμή του ἰσχυρὴ οὔτε ἱκανὴ ἀπὸ μόνη της νὰ συνεχίσει, οὔτε κανένα ἐφόδιο ποὺ τοῦ λείπει, ἔτσι εἶναι καὶ στὴν περίπτωση τοῦ μονήρους βίου: ὅ,τι χρειαζόμαστε καὶ ὅ,τι μᾶς λείπει δὲν μποροῦμε νὰ τὸ βροῦμε μόνοι μας, γιατί ὁ Θεός, ποὺ δημιούργησε τὸν κόσμο, ἔχει ἔτσι κανονίσει ὅλα τὰ πράγματα ὥστε νὰ στηριζόμαστε ὁ ἕνας στὸν ἄλλον, ὅπως γράφτηκε ὅτι πρέπει νὰ ἑνωθοῦμε ὁ ἕνας μὲ τὸν ἄλλον. Ἀλλά, ἐπιπλέον, ὁ σεβασμὸς πρὸς τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ δὲν ἐπιτρέπει νὰ νοιάζεται κανεὶς μόνο γιὰ τὶς δικές του ὑποθέσεις, γιατί ἡ ἀγάπη, λέγει, δὲν ζητᾶ τὸ δικό της. Ὁ μονήρης βίος ἔχει ἕνα μόνο σκοπό, τὴν ἐξυπηρέτηση τῶν δικῶν του ἐνδιαφερόντων. Αὐτὸ σαφῶς ἀντιτίθεται στὸ νόμο τῆς ἀγάπης, τὸν ὁποῖο ὁ Ἀπόστολος ἐτήρησε ὅταν δὲν ζητοῦσε τὴ δική του ὠφέλεια ἀλλὰ τὴν ὠφέλεια τῶν πολλῶν, ὥστε αὐτοὶ νὰ μπορέσουν νὰ σωθοῦν. Ἐπιπλέον, κανένας, ὅταν ζεῖ μόνος, δὲν ἀναγνωρίζει τὰ ἐλαττώματά του, ἀφοῦ δὲν ἔχει κανέναν νὰ τὸν διορθώσει καὶ μὲ πραότητα καὶ εὐσπλαχνία νὰ τὸν καθοδηγήσει στὸ δρόμο του. Γιατί ἡ διόρθωση, ἀκόμα κι ἂν εἶναι ἀπὸ ἐχθρό, μπορεῖ συχνὰ στὴν περίπτωση ἐκείνων ποὺ ἔχουν καλὴ διάθεση νὰ ἐγείρει τὴν ἐπιθυμία γιὰ θεραπεία … ἐπίσης οἱ ἐντολὲς μποροῦν νὰ τηρηθοῦν καλύτερα ἀπὸ μία μεγαλύτερη κοινότητα, ἀλλὰ ὄχι ἀπὸ ἕναν μόνο … Ποιὸς λοιπὸν θὰ ἐκτιμοῦσε καλύτερα τὴν ἄεργη, ἄχρηστη ζωὴ ἀπὸ τὴν καρποφόρα ἡ ὁποία τηρεῖ τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ; ἐπίσης γιὰ τὴ διατήρηση τῶν δωρεῶν ποὺ δόθηκαν ἀπὸ τὸν Θεὸ εἶναι προτιμότερη ἡ κοινοβιακὴ ζωὴ … Γιατί γι’ αὐτὸν ποὺ πέφτει στὴν ἁμαρτία, ἡ ἐπιστροφὴ στὴν ὀρθὴ ὁδὸ εἶναι πολὺ πιὸ εὔκολη, γιατί αὐτὸς ντρέπεται γιὰ τὴ μομφὴ ποὺ ἐκφράζεται ἀπὸ κοινοῦ ἀπὸ τόσους πολλοὺς … Ὑπάρχουν ἀκόμα καὶ ἄλλοι κίνδυνοι, οἱ ὁποῖοι ἰσχυριζόμαστε ὅτι συνοδεύουν τὸν μονήρη βίο, καὶ ὁ πρῶτος καὶ μεγαλύτερος εἶναι ὁ κίνδυνος τῆς αὐτο-ἱκανοποιήσεως. Γιατί αὐτὸς ποὺ δὲν ἔχει κανέναν γιὰ νὰ ἐλέγξει τὸ ἔργο του εὔκολα πιστεύει ὅτι ἔχει πλήρως ἐκπληρώσει τὶς ἐντολὲς … Γιατί πῶς θὰ φανερώσει τὴν ταπείνωσή του ὅταν δὲν ἔχει κανέναν πρὸς τὸν ὁποῖο νὰ μπορεῖ νὰ ἀποκαλύψει τὸ ἐσωτερικό του; πῶς θὰ δείξει συμπόνια, ἀποκομμένος ἀπὸ τὴν κοινωνία τῶν πολλῶν; πῶς θὰ ἀσκήσει τὸν ἑαυτό του στὴν ὑπομονή, ἂν δὲν ἀντιτίθεται κανένας στὶς ἐπιθυμίες του;».

Ὁ Ἅγ. Βασίλειος ἀπαντᾶ στοὺς Ὅρους κατ' Ἐπιτομὴν (277) στὸ ἐρώτημα ποὺ τέθηκε ἀπὸ τὴν ἐντολὴ τοῦ Κυρίου στὸ Ματθαῖος 6:6: «Σὺ ὅταν προσεύχεσαι πήγαινε στὸ πιὸ ἀπόμερο δωμάτιό σου, κλεῖσε τὴν πόρτα καὶ προσευχήσου στὸν Πατέρα σου ποὺ εἶναι παρὼν ἐκεῖ στὸ κρυφὸ μέρος» («Σὺ δὲ ὅταν προσεύχη, εἴσελθε εἰς τὸ ταμεῖον σου καὶ κλείσας τὴν θύραν σου πρόσευξαι τῷ Πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ»). Ἡ ἐξήγηση τοῦ Ἁγ. Βασιλείου καὶ ἡ ἐν γένει θεολογική του κατανόηση τοποθετεῖ αὐτὸ τὸ χωρίο μέσα σ' ἕνα εὐρύτερο πλαίσιο, ἕνα πλαίσιο ποὺ δὲν περιλαμβάνει μόνο τὸν ἀναχωρητικὸ μοναχισμό, γιατί τὸ ἀντιπαραθέτει πρὸς τὸ χωρίο Ματθαῖος 5:14-16. «Οἱ συνθῆκες κάτω ἀπὸ τὶς ὁποῖες αὐτὴ ἡ ἐντολὴ δίδεται δηλώνουν τὴ σημασία της. Ἀπευθύνεται σὲ αὐτοὺς ποὺ κατατρώγονται ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία νὰ φαίνονται εὐχάριστοι στοὺς ἀνθρώπους. Ὅποιος λοιπὸν ὑποφέρει ἀπὸ αὐτὸ τὸ πάθος εἶναι σωστὸ νὰ ἀποσυρθεῖ στὴν ὥρα τῆς προσευχῆς καὶ νὰ ζήσει σὲ ἀπομόνωση μέχρις ὅτου δὲν κατατρώγεται πιὰ ἀπὸ τὸ πάθος τῆς ἀναζητήσεως τοῦ ἐπαίνου τῶν ἀνθρώπων, ἄλλα μπορεῖ νὰ κοιτάζει μόνο τὸν Θεό. Ἀλλά, ὅταν κάποιος, μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, καθαρθεῖ ἀπὸ αὐτὸ τὸ πάθος, δὲν εἶναι πιὰ ἀνάγκη νὰ κρύβει ὅ,τι εἶναι ὡραῖο. Αὐτὸ μᾶς διδάσκει ὁ Κύριος ὅταν λέγει: «Δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ κρυφτεῖ μία πόλη ποὺ βρίσκεται πάνω σ' ἕνα βουνό, οὔτε ἀνάβουν ἕνα λυχνάρι καὶ τὸ τοποθετοῦν κάτω ἀπὸ ἕνα μόδιο, ἀλλὰ πάνω στὸ λυχνοστάτη καὶ ἔτσι λάμπει σ' ὅλους ποὺ βρίσκονται μέσα στὸ σπίτι. Ἑπομένως, ἄς λάμψει τὸ φῶς σας μπροστὰ στοὺς ἀνθρώπους γιὰ νὰ δοῦν τὰ καλά σας ἔργα καὶ νὰ δοξάσουν τὸν ἐπουράνιο Πατέρα σας» [Patrologia Graeca 30,513].

Ὁ Ἅγ. Βασίλειος πῆρε τὸ μοναχισμὸ ποὺ ὑπῆρχε στὰ χρόνια του, τὸν ἀναχωρητικὸ μοναχισμὸ καὶ τὸν αὐστηρὸ κοινοβιακὸ μοναχισμὸ τοῦ Παχωμίου, καὶ ἄλλαξε τὴ δομή του. Ἀντὶ μιᾶς «δοκιμασίας» ποὺ ἦταν κατ' οὐσίαν μοναχική, αὐτὸς ἔφερε τὴ «δοκιμασία» κάτω ἀπὸ τὴν ἄμεση ἐξάρτηση τῶν κοινωνικῶν ὑποχρεώσεων τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ «δοκιμασία» τώρα γίνεται ἀχώριστη ἀπὸ τὴν ὑπηρεσία στὸν ἄνθρωπο. Οἱ μοναχοὶ τώρα πρέπει νὰ λαμβάνουν μέρος στὴν ἐκπαίδευση τῶν παιδιῶν, στὴν ἀνακούφιση τῶν ἀσθενῶν, καὶ στὴ φροντίδα τῶν ὀρφανῶν. Ἡ ἐπίδραση τοῦ Ἁγ. Βασιλείου στὸ μοναχισμό, στὴν Ἑλληνικὴ ἀνατολὴ καὶ στὴ Λατινικὴ Δύση, ἦταν τεράστια. Ὁ «κανόνας» του μεταφράστηκε στὰ Λατινικὰ πρὸ τοῦ τέλους τοῦ τέταρτου αἰώνα ἀπὸ τὸν Ρουφῖνο ποὺ ἦταν ἀπὸ τὴν Ἀκυληία. Αὐτὸς ἦταν γνωστός τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Κασσιανοῦ, ἂν καὶ τὸ ἰδεῶδες τοῦ Ἁγ. Βασιλείου ἔρχεται σὲ ἀντίθεση πρὸς τὴν ἔμφαση καὶ τὴ συνηγορία ποὺ ἔδινε στὴ θεωρία ὁ Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Κασσιανὸς -ὁ Κασσιανὸς ἦταν, λόγω καταγωγῆς καὶ πνεύματος, «Αἰγύπτιος μοναχός», καὶ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ ἐπηρεαστεῖ ἀπὸ τὴ μορφὴ μοναχισμοῦ τοῦ Ἁγ. Βασιλείου. Στὸν πρόλογό του στὸ βιβλίο τοῦ Institutes of the Coenobia (Θεσμοὶ τῶν Κοινοβίων), ὅμως, ὁ Ἅγ. Κασσιανὸς μνημονεύει τὸν Ἅγ. Βασίλειο συμπτωματικά: «Ἐπάνω σ' αὐτὸ ἀκριβῶς τὸ θέμα ἄνθρωποι ποὺ ἦταν εὐγενεῖς στὴ ζωὴ καὶ διακεκριμένοι στὸ λόγο καὶ τὴ γνώση ἔχουν ἤδη γράψει ἀρκετὰ μικρὰ βιβλία, ἐννοῶ τὸν Βασίλειο καὶ τὸν Ἱερώνυμο». Ἡ Λατινικὴ Δύση χαρακτηρίζει συχνὰ τὸν Ἀνατολικὸ Ὀρθόδοξο μοναχισμὸ ὡς «Βασιλειανό». Αὐτὸ εἶναι μία ἐσφαλμένη ἐφαρμογὴ τῆς ὀνοματολογίας. Δὲν ὑπάρχουν «τάγματα» («orders») τοῦ μοναχισμοῦ στὸν Ἀνατολικὸ Χριστιανισμό. Ὁ Ἀνατολικὸς Χριστιανικὸς μοναχισμός, ἂν καὶ ἐπηρεάστηκε βαθιὰ ἀπὸ τὸν Ἅγ. Βασίλειο, ποτὲ δὲν ἀπέρριψε τὸν ἀναχωρητικὸ μοναχισμὸ ὡς μία ἔγκυρη μορφὴ μοναστικῆς ζωῆς. Ἡ Ρωμαιοκαθολικὴ Curia ἀπέδωσε τὸν ὅρο «Βασιλειανὸ τάγμα» στοὺς Οὐνῖτες μοναχοὺς καὶ στοὺς Μελχῖτες μοναχούς τοῦ Λιβάνου.

Για την ανάγκη μιας δεύτερης πνευματικής γεννήσεως

Αυτά είπε ο Κύριος απευθυνόμενος στο Νικόδημο, άρχοντα των Ιουδαίων και ο Νικόδημος απάντησε έκπληκτος: «πώς δύναται γεννηθήναι γέρων ων;» (Ιωάν. 3,4). Δηλαδή πώς μπορεί ένας άνθρωπος να γεννηθεί ξανά;

Μέχρι σήμερα πολλοί ρωτούν: «Πώς μπορεί ένας άνθρωπος με σαρκικό φρόνημα να γίνει πνευματικός άνθρωπος; Πώς μπορεί ένας αμαρτωλός να γίνει δίκαιος; Πώς μπορεί η χάρη του Θεού να εισέλθει σ’ έναν άνθρωπο και να αντικαταστήσει το σαρκικό φρόνημά του και τη σαρκική θέλησή του; Πώς μπορεί το Άγιο Πνεύμα να φωτίσει την καρδιά ενός ανθρώπου; Πώς μπορεί το νερό να μεταβληθεί σε κρασί;».

Γνωρίζουμε πως, όταν το Πνεύμα του Θεού κατήλθε επί των αποστόλων, αυτοί έγιναν διαφορετικοί άνθρωποι, καινοί, αναγεννημένοι άνθρωποι. Επίσης, μέσα από χιλιάδες παραδείγματα, γνωρίζουμε ότι άνθρωποι με σαρκικό βίο και πολιτεία μεταβλήθηκαν σε πνευματικούς, ανακαινισμένους ανθρώπους. Συνεπώς γνωρίζουμε ότι, όπως τότε έτσι και τώρα συμβαίνει αυτό, με την ενέργεια της Χάριτος του Θεού, του Παρακλήτου Πνεύματος. Εμείς δεν χρειάζεται να ρωτήσουμε πώς συμβαίνει αυτό! Για μας αρκεί να γνωρίζουμε ότι συμβαίνει· και να αγωνιζόμαστε να συμβεί και σ’ εμάς, καθότι η Χάρη του Θεού δίνεται σε όποιον τη ζητάει και προετοιμάζεται να γίνει άξιος για να τη λάβει!

Δεν υπάρχει πιο δύσκολο πράγμα από το να εξηγήσει κανείς τα πνευματικά πράγματα σε ανθρώπους που σκέπτονται και κρίνουν μόνον κατά τη σάρκα! Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει: «Μία ψυχή που παραδίδεται στα πάθη δεν μπορεί να κατορθώσει τίποτε μεγάλο και υψηλό κι ευγενικό, διότι πάσχει από βαρύτατη τύφλωση, σαν κάποιος που τα μάτια του σκοτίστηκαν από μεγάλη πυόρροια».

Συνήθως, οι πιο φιλόσαρκοι άνθρωποι ζητούν να μάθουν για τα υψηλότερα θεϊκά μυστήρια. Δεν ρωτούν για να μάθουν πώς μπορούν να σωθούν, αλλά μάλλον για να φέρουν σύγχυση στους πιστούς και για να χλευάσουν την Πίστη και να δικαιολογήσουν έτσι τη δική τους αμαρτωλή και γεμάτη πάθη ζωή. Ανίκανοι να αρθούν από μόνοι τους στο πρώτο σκαλοπάτι της ουράνιας κλίμακας, φαντάζονται το τελευταίο σκαλοπάτι! Αδελφοί μου, όταν τέτοιοι άνθρωποι ζητούν να μάθουν τα βαθύτατα μυστήρια της αναγεννήσεως της ψυχής και της Βασιλείας των Ουρανών, εσείς ζητήστε τους, πρώτα απ’ όλα να τηρήσουν τις δέκα βασικές εντολές του Θεού. Εάν το πράξουν, τότε οι ψυχές τους θα ανοιχτούν προς την κατανόηση των θείων μυστήριων, στον βαθμό που χρειάζεται αυτή η κατανόηση για τον καθαρισμό τους από τις αμαρτίες και τα πάθη και για την αιώνια σωτηρία τους.

Ω Κύριε Ιησού Χριστέ, Πολυεύσπλαχνε και Πάνσοφε Διδάσκαλε, αξίωσε μας να κατανοήσουμε με το νου μας και να ασπαστούμε με την καρδιά μας κάτι από τη σοφία Σου, όσο μας είναι απαραίτητο για τη σωτηρία μας! Βοήθησε μας να φυλαχθούμε από την ανάρμοστη φιλοπεριέργεια.

πηγή: Αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Ο Πρόλογος της Αχρίδας», Έκδοσις Άθως

H Αγία Τάφρος της Θεοτόκου στο Ντιβέγεβο του οσίου Σεραφείμ

 

Για τη θαυματουργό τάφρο του μοναστηριού του Σεραφείμ-Ντιβέγεβο ήθελα να γράψω εδώ και καιρό.
Λίγο η βαριεστημάρα της μετάφρασης και της μεταφοράς, λίγο η επικαιρότητα και τα ζητήματα της, το καθυστέρησαν . Σήμερα , νομίζω για πρώτη φορά στην ελληνική ιστολογιόσφαιρα, γίνεται λόγος γι αυτό το προσκύνημα , το οποίο ο όσιος Σεραφείμ το περιέγραφε ως κλήρο της Παναγιάς , ισοδύναμο με τους Αγίους Τόπους και το Αγιονόρος.
Αν κάποιος φίλος ωφεληθεί από την ανάγνωση αυτής της εγγραφής ας πει ενα «Παναγιά βοήθα» και για τον συντάκτη της

Η χρονιά του 1829 χαράχτηκε από δύο γεγονότα -το ένα χαρμόσυνο , το άλλο λυπηρό.
Το χαρμόσυνο γεγονός ήταν ότι ήλθαν τα χαρτιά που από τόσο καιρό περίμεναν και που επικύρωναν την δωρεά από την οικογένεια Μπατάσεφ των 30000τ.μ γής αντί των 10000 που είχαν υποσχεθή, προς το μοναστήρι του Ντιβέγεβο.Ο πατήρ Bασίλειος Σαντόφσκη λέγει πως ο στάρετς είχε μια τέτοια χαρά που δεν ήξερε πώς να την εκφράση.Έδωσε ένα μικρό κάδο με υδρομέλι στον Mιχαήλ Μαντούρωφ για να το πάη στο Ντιβέγεβο.Ήθελε να το πιούν οι αδελφές , αφού θάκαναν τον γύρο του κτήματος τους, τρώγοντας μαζί άσπρο ψωμί.
Ήταν Μεγάλη Τεσσαρακοστή.Η γη ήταν ακόμη σκεπασμένη μ΄ένα παχύ στρώμα χιόνι.Οι αδελφές έπρεπε να εφοδιασθούν με χαλίκια που θα τα έβαζαν μέσα στο χιόνι μεταξύ των πασσάλων , προσδιορίζοντας έτσι τα σύνορα της καινούριας τους κατοικίας.
Την άνοιξη ανοίξανε ένα χαντάκι κατά μήκος αυτού του ορίου.Ήταν παρόντες ο Μιχαήλ Μαντούρωφ, ο π.Βασίλειος Σαντόφσκη και πολλές από τις παλαιότερες αδελφές.Αυτό το αυλάκι, σύμφωνα με την εντολή του στάρετς, έπρεπε να σκαφτή μέχρις ότου γίνει μια ταφρος βαθειά πάνω από δύο μέτρα γύρω από το κτήμα.Το χώμα που έριχναν από το εσωτερικό, σχημάτισε ένα επίχωμα ύψους δύο μέτρων. Για να το σταθεροποιήσουν , ο στάρετς ήθελε να φυτέψουν εκεί φραγκοσταφυλιές.

Ο π.Σεραφείμ μάς έλεγε πολλά εκπληκτικά πράγματα με αυτή την τάφρο , γράφει ο π.Βασίλειος Σαντόφσκη.Η ίδια η Μητέρα του Θεού, προσωπικά , θα περνούσε από εκεί, αφήνοντας τα ίχνη των βημάτων της... Η γη στο εσωτερικό της -όπως στην Ιερουσαλήμ, τον Άθωνα και το Κίεβο - ήταν ιδιοκτησία της.Ο αντίχριστος όταν θάρθη δεν θα μπορέση να εισχωρήση εκεί.
Οι αδελφές πήραν την εντολή να σκάψουν αυτή τη θαυματουργική τάφρο όσο το δυνατόν γρηγορότερα.Όμως από τη μια μέρα στην άλλη αναβάλλανε τη δουλειά.

Μέσα στο τετράδιο αριθ.6 των Χρονικών τού Ντιβέγεβο, μπορεί κανείς να διαβάση τη διήγηση της αδελφής Άννας- μιάς από τις αρχαιότερες καλόγρηες της κοινότητας- για τον τρόπο που χρησιμοποίησε ο πατήρ Σεραφείμ, ώστε να τις αναγκάση να βιαστούν.

«Ένα πρωί κατά την αυγή, διηγείται η αδελφή Άννα, μια από τις αδελφές μας βγήκε από το σπίτι και τί βλέπει ;
Τον Μπάτουσκα Σεραφείμ , ντυμένο με την αιώνια άσπρη κάπα του να καταγίνεται με το φτιάρισμα.Τρομαγμένη, ευτυχισμένη έτρεξε να μάς το πή. Και εμείς όλες , έτσι όπως είμασταν , τρέξαμε έξω πέφτοντας στα πόδια του. Μόλις όμως ανασηκωθήκαμε δεν είδαμε πια κανέναν.Μόνο ένα φτυάρι και μια αξίνα πουυκείτονταν πάνω στο σκαμμένο χώμα σε βάθος 70 εκατοστών.
Βλέποντας ότι μάς έλειπε το κουράγιο, ο ίδιος ο γέροντας είχε έλθει να αρχίση τη δουλειά (χωρίς βέβαια να αφήση ποτέ το Σάρωφ- ένα παράδειγμα διπλής παρουσίας ). Από τότε ριχτήκαμε κι εμείς στη δουλειά και επειδή ο γέροντας εβίαζε σκάβαμε ακόμη και το χειμώνα. Σπίθες πετάγονταν , καθώς ριχνώμαστε με τις αξίνες μας πάνω στην παγωμένη γή.Μόλις είχαμε τελειώσει το γύρο του κτήματος , ο γέροντας πέθανε. Σαν να μη περίμενε παρά μόνο αυτό ο γέροντας μας.»

(από τον βίο του οσίου Σεραφείμ τού Σάρωφ, της Ειρήνης Γκοραϊνωφ -εκδ.Τήνος δ έκδοση μτφ Πίτσα Σκουτέρη)

Σύμφωνα με την παράδοση του Ντιβέγεβο κάθε μέρα οι μοναχές κάνουν μια προσευχητική πορεία κατά μήκος της Αγίας Τάφρου λέγοντας 150 φορές τον αρχαγγελικό ασπασμό , το « Θεοτόκε Παρθένε Χαίρε Κεχαριτωμένη Μαρία , Κύριος μετά Σού, ευλογημένη Συ ει εν γυναιξί και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου ότι Σωτήρα έτεκες των ψυχών ημών».

Το ίδιο κάνουν και οι χιλιάδες προσκυνητες του Ντιβέγεβο, οι οποίοι σε κάθε καιρό περπατούν στον καλά διαμορφωμένο πλέον χώρο με τον χαιρετισμό της Παναγιάς στα χείλη.

Ο κανόνας αυτός της προσευχής λέγεται πως παραδόθηκε τον 8ο αιώνα και επανήλθε σε χρήση από τον όσιο Σεραφείμ.

Το 1922 ο επίσκοπος Σεραφείμ Ζβεντίνσκυ είχε δει την Μητέρα του Θεού να περπατά στο χείλος της τάφρου, ο άγιος στάρετς της Μόσχας Ζαχαρίας συμβούλευε τα πνευματικά του παιδιά να επαναλαμβάνουν την προσευχητικό κανόνα του αρχαγγελικού ασπασμού ως πρόξενο πολλών καλών, πνευματικών και σωματικών.

Για την Αγία Τάφρο του μπάτουσκα Σεραφείμ θα επανέλθουμε με περισσότερο υλικό

Ὑποκρισία: Τό Κέλυφος τοῦ Θανάτου

 

Ἅγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς (Ἐπίσκοπος Ἀχρίδος)

 

Πόσο ὄμορφα ὁ λαός μας στά Βαλκάνια διακοσμεῖ αὐγά! Τόσο πιό ὄμορφα γιά νά στολίση τό Πάσχα. Γιά νά αὐξήση τήν χαρά τοῦ Πάσχα. Γιά νά κάνη τούς φιλοξενουμένούς του πιό εὐτυχεῖς. Κάποτε μάλιστα τά βαμμένα αὐγά ἀποτελοῦν πραγματικά ἔργα τέχνης. Ἄν τά βαμμένα αὐγά διατηρηθοῦν πάρα πολύ, σαπίζουν ἐσωτερικά καί ἀναδίδουν μιά ἀνυπόφορη δυσοσμία ἤ στό τέλος στεγνώνουν ἐντελῶς.

Τότε εἶναι πού τό χρωματισμένο κέλυφος διατηρεῖ μέσα του τόν θάνατο.

Πιό φοβερή εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ γιά τούς ὑποκριτές, οἱ ὁποῖοι εἶναι ὅμοιοι «τάφοις κεκονιαμένοις, οἵτινες ἔξωθεν μέν φαίνονται ὡραῖοι, ἔσωθεν δέ γέμουσιν ὀστέων νεκρῶν καί πάσης ἀκαθαρσίας» (Ματθ. κγ´ 27).

«Προσέχετε τήν ἐλεημοσύνην ὑμῶν μή ποιεῖν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων πρός τό θεαθῆναι αὐτοῖς· εἰ δέ μήγε, μισθόν οὐκ ἔχετε παρά τῷ πατρί ὑμῶν τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. στ´ 1).

Ἡ δικαιοσύνη πού εἶναι εὐάρεστη στόν Θεό, ὅπως ἀπεκαλύφθη ἀπό τόν Ἰησοῦ στό Ὄρος τῶν Μακαρισμῶν, εἶναι ἡ ἀκόλουθη: ἔλεος, προσευχή, ἐμπιστοσύνη καί πίστι στόν Θεό ὡς τόν μόνο Κύριο, ἔλλειψις στενοχώριας γιά τήν αὔριο, ἀναζήτησις πρίν ἀπό ὁ,τιδήποτε ἄλλο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ὕπαρξις πίστεως πού νά λαμβάνη ἀπό τόν Θεό ὅ,τι θέλει, νά βρίσκη ὅ,τι ζητᾶ, νά ἀνοίγη μιά κλειστή θύρα· καί ἐπίσης: νά μή κρίνης αὐστηρά, νά μή μετρᾶς μέ ψεύτικο μέτρο, ὥστε νά μή σοῦ συμβῆ παρομοίως· νά μή κοιτᾶς τό κάρφος στό μάτι τοῦ ἀδελφοῦ σου, ἐνῶ ὑποκριτικά κρύβεις τό δοκάρι στό δικό σου μάτι· νά κάνης στόν συνάνθρωπό σου ὅ,τι θά ἤθελες νά σοῦ κάνουν· ὄχι φόβος τῆς στενῆς, ἀλλά καθαρῆς καί ἁγίας ὁδοῦ, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στήν ζωή, καί ἀποφυγή τῆς ἄνετης καί εὔκολης καί πλατειᾶς ὁδοῦ, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στόν θάνατο· ἀπόδοσις ἀγαθῶν καρπῶν στόν Θεό τόν Οἰκοκύρη, ὁ Ὁποῖος σέ φύτευσε σάν καλό δένδρο· ὄχι ὑπερηφάνια γιά τά μεγάλα σου ἔργα, ἀλλά ἐπιτέλεσις τοῦ κάθε πράγματος σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Πατρός ἡμῶν τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς· ἐκπλήρωσις στήν πρᾶξι ὅλων τῶν παραγγελιῶν τοῦ Χριστοῦ, καί μέ τόν τρόπο τοῦτο ἀνέγερσις τοῦ οἴκου τῆς αἰωνιότητός σου, ὅπως ἕνας σοφός ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος κτίζει τό σπίτι του ὄχι στήν ἄμμο, ἀλλά στόν βράχο, ὥστε οὔτε οἱ καταιγίδες, οὔτε οἱ ἄνεμοι, οὔτε οἱ βροχές νά μποροῦν νά τό βλάψουν (βλ. Ματθ., κεφ. ζ´ 24-25).

Οἱ Φαρισσαῖοι, οἱ Γραμματεῖς καί ὑποκριτές, κάνουν καθετί ἀντίθετο ἀπό τούς Λόγους καί τήν σοφία τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ἐλεοῦν, τό κάνουν στά κεντρικά μέρη καί στίς ὁδούς καί δέν τό κάνουν αὐτό γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ, οὔτε γιά νά βοηθήσουν τούς πτωχούς, ἀλλά μόνον γιά νά τούς ἰδοῦν οἱ ἄνθρωποι.

Ὅταν προσεύχωνται στόν Θεό, προσεύχονται στούς δρόμους, μόνον γιά νά τούς ἰδοῦν οἱ ἄνθρωποι.

Ὅταν νηστεύουν, κάνουν τά πρόσωπα τους νά φαίνωνται ἄσχημα καί ἀτημέλητα καί χλωμά, ὥστε καί πάλι νά τούς ἰδοῦν οἱ ἄνθρωποι. Ἀλλοίμονον! Κάνουν τά πάντα μόνον γιά νά τούς ἰδοῦν οἱ ἄλλοι, ὅτι εἶναι δῆθεν ἐλεήμονες, προσευχητικοί καί μεγάλοι νηστευτές.

Τά κάνουν ὅλα αὐτά καί τά κάνουν καί σήμερα γιά δύο λόγους: γιά νά λάβουν ἀπό τούς ἀνθρώπους δόξα καί χρήματα. Ὅσο γιά τόν Θεό, δέν τόν ὑπολογίζουν καθόλου, σάν νά μήν ὑπάρχη. Στήν πραγματικότητα, οἱ ὑποκριτές εἶναι ἐντελῶς οἱ πιό ἄθεοι ἄνθρωποι. Ἐξαπατώντας τούς ἀνθρώπους, λαμβάνουν αὐτό πού θέλουν, καί αὐτό εἶναι ἡ τελική πληρωμή τους. Ἀπό τόν Θεό δέν ἔχουν νά περιμένουν τίποτε, ἐπειδή δέν Τόν χρέωσαν μέ καμμιά ἀπό τίς πράξεις τους, ἀλλά ἐπέσυραν μόνον τήν ὀργήν Του.

Γι᾿ αὐτούς εἶπε ὁ Κύριος: «ἐγγίζει μοι ὁ λαός οὗτος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ καί ἐν τοῖς χείλεσιν αὐτῶν τιμῶσί με, ἡ δέ καρδία αὐτῶν πόρρω ἀπέχει ἀπ᾿ ἐμοῦ» (Ἡσ. κθ´ 13).

Ἐφ᾿ ὅσον δέν τηροῦν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ Πατρός, τηροῦν τό θέλημα τοῦ πατρός τοῦ ψεύδους. Ὁ πατέρας ὅλων τῶν ψευδῶν, ὁ διάβολος, τούς διδάσκει ὅτι εἶναι κανονικό, φυσικό καί λογικό νά κάνουν ἔτσι, καί ὅτι καί ἄλλοι πρίν ἀπό αὐτούς ἔκαναν ὁμοίως καί ἔζησαν θαυμάσια, κερδίζοντας ἀπό τούς ἀνθρώπους δόξα καί πλούτη. Αὐτή εἶναι ἡ καταστροφική ὁδός τοῦ κόσμου, καί ὅμως αὐτοί δέν τήν ἐγκαταλείπουν, χάριν τοῦ κόσμου. Αὐτοί, ἄθλιοι καθώς εἶναι, δέν αἰσθάνονται πόσο πολύ ὁ σατανᾶς τούς ἔχει ἐξαπατήσει μέ τέτοια ψεύδη καί πόσο πολύ ἔχει μολύνει καί ἀποξηράνει τίς καρδιές τους, πού ἀκόμη καί οἱ Ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ γυρίζουν μέ ἀποστροφή τά πρόσωπά τους ἀπό τήν δυσωδία τῶν ψυχῶν τους.

Ὁλόκληρη ἡ ἐξωτερική τους, περιποιημένη ἐμφάνισις, εἶναι μόνον τό χρωματισμένο κέλυφος τοῦ θανάτου, ἕνας ἀσβεστωμένος τάφος. Ὅταν τούς βρῆ αὐτό πού λέμε θάνατος, ἀλλοίμονον! Αὐτό πού θά τούς ἔλθη τότε εἶναι ἡ βεβαίωσις καί ἡ σφραγίδα τῆς ἤδη ἀπό μακροῦ νεκρωμένης τους ψυχῆς.

Ἀλλά σεῖς, μήν εἶσθε ὅπως οἱ ὑποκριτές, διδάσκει ὁ Χριστός τούς ἀνθρώπους. Μήν εἶσθε σάν τούς ὑποκριτές, ὅταν ἀγαθοεργῆτε.«σοῦ δέ ποιοῦντος ἐλεημοσύνην μή γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου» (Ματθ. στ´ 3).

Μήν εἶσθε ὑποκριτές, ὅταν προσεύχεσθε στόν Θεό: «σύ δέ ὅταν προσεύχῃ, εἴσελθε εἰς τό ταμιεῖόν σου, καί κλείσας τήν θύραν σου πρόσευξαι τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ καί ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ» (Ματθ. στ´ 6).

Μήν εἶσθε σάν τούς ὑποκριτές, ὅταν νηστεύετε: «σύ δέ νηστεύων ἄλειψαί σου τήν κεφαλήν καί τό πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μή φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλά τῷ πατρί σου ἐν τῷ κρυπτῷ, καί ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ» (Ματθ. στ´ 18)· «οὐ γάρ ἐστι κρυπτόν ὅ ἐάν μή φανερωθῇ, οὐδέ ἐγένετο ἀπόκρυφον ἀλλ᾿ ἵνα ἔλθῃ εἰς φανερόν» (Μάρκ. δ´ 22).

Ὁ Θεός θά σοῦ ἀποκαλύψη μεγάλα μυστικά, τότε πού ἐσύ δέν θά τό περιμένης. Οἱ Προφῆτες καί οἱ Δίκαιοι τό ἤξεραν αὐτό, ἀλλά οἱ Γραμματεῖς καί οἱ Φαρισαῖοι δέν τό ἤξεραν, καί οὔτε τό ξέρουν ἀκόμη καί σήμερα.

Οἱ Προφῆτες καί οἱ Δίκαιοι ἐφοβοῦντο τόν Θεό καί ἀγαποῦσαν τόν λαό τους, ἐνῶ οἱ Φαρισαῖοι καί οἱ Γραμματεῖς, οἱ ὑποκριτές, δέν φοβοῦνται τόν Θεό καί μισοῦν τόν λαό τους.

Ὁ Ἰησοῦς εὐσπλαγχνίζετο μέχρι δακρύων τόν λαόν Του (βλ. Ματθ. ιε´ 32.Μάρκ. η´ 2), τόν ὁποῖον οἱ Ἀρχιερεῖς καί οἱ Ἄρχοντες ἐξαπατοῦσαν, ὕβριζαν καί ἐκδικοῦνταν χωρίς ἔλεος. Σέ προηγούμενό Του κήρυγμα, ὁ Χριστός κήρυξε ἀνοικτά πόλεμο κατά τῆς ὑποκρισίας τους.

Καθώς ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἦταν μεταξύ τῶν ἀνθρώπων καί ὁ καιρός περνοῦσε, αὔξανε τόν πόλεμό Του κατά τῆς ὑποκρισίας ἐξευτελίζοντάς την, καί τῆς ὑποκρισίας τῶν θρηκευτικῶν ἀρχηγῶν τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ἐξευτελίζοντάς τους ἐνώπιόν τους καί ἐνώπιον ὅλου τοῦ λαοῦ Του.

Ποτέ δέν ἐξευτέλισε ὁποιουσδήποτε ἁμαρτωλούς τόσο πολύ, ὅσο ἐξευτέλισε τούς ὑποκριτές. Τελικά, ὁ ἐξευτελισμός τῆς ὑποκρισίας ἀπό τόν Ἰησοῦ, κοντά στό τέλος πλεόν τῆς ἐπιγείου παραμονῆς Του, μετεβλήθη σέ φοβερή βροντή, ἡ ὁποία κυριολεκτικά ἄστραψε καί βρόντηξε. Δέν πρέπει νά ξαφνιάζη τοῦτο αὐτούς πού γνωρίζουν, ὅτι ὁ Ἰησοῦς δέν ἀπευθύνθηκε μόνον σέ μιά γενιά ἀνθρώπων, αὐτήν τῆς ἐποχῆς Του, ἀλλά πρός ὅλες τίς γενεές ἕως τέλους τοῦ κόσμου.

Καθώς ἐξευτέλιζε τούς Ἰουδαίους ὑποκριτές πρόσωπο πρός πρόσωπο, ἐξευτέλιζε ὅλους τούς ὑποκριτές ὅλων τῶν ἐποχῶν ὅλων τῶν γενεῶν.

Γιατί ἆραγε ὁ Ἰησοῦς κτύπησε τόσο σκληρά καί ἀνελέητα εἰδικά τήν ὑποκρισία; Διότι, ἡ ὑποκρισία εἶναι ἕνα σατανικό ψέμα, ἡ ὑποκρισία εἶναι σατανική ἐξ ἀρχῆς· εἶναι τό ζιζάνιο πού ἔσπειρε ὁ σατανᾶς σέ ὅλες τίς σοδειές τοῦ Θεοῦ στήν γῆ: στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου, στό σπίτι του, στόν γάμο του, στήν παρέα των φίλων του, στόν λαό του καί στό ἔθνος, στήν πολιτική καί στό ἐμπόριο, στήν λύπη καί στήν χαρά, παντοῦ, σέ ὅλες τίς ἐποχές καί τούς πολιτισμούς. Κανένας πολιτισμός δέν κατάφερε νά ξερριζώση τό ζιζάνιο τῆς ὑποκρισίας, ἀλλά αὐτό κατώρθωσε νά ἀφανίση πολλούς ἀπό αὐτούς. Ἄν ἕνας πολιτισμός ἔλαμπε μέ ἐξωτερική αἴγλη, ὅπως ὁ Εὐρωπαϊκός καί ὁ Ἰαπωνικός, αὐτό δέν σημαίνει ὅτι εἶχε καταστρέψει τήν ὑποκρισία, παρά ὅτι τήν εἶχε ἀποκρύψει πιό ἐπιδέξια κάτω ἀπό τό κέλυφός του, πού δέν εἶχε γραμμένο πάνω τό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅπως συμβαίνει μέ τά Πασχαλινά αὐγά στά Βαλκάνια. Μᾶλλον, ἔγραφε στό δικό του κέλυφος: εὐγένεια, τρόποι, σοφιστεία, λόγους δηλαδή πού οἱ δαίμονες δέν φοβοῦνται, καί ἔτσι τό ζιζάνιο τῆς ὑποκρισίας, ἀνεμπόδιστο, βλάστανε ὀργιαστικά.

Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ ἐνσαρκωμένος Λόγος τοῦ Θεοῦ, διεκήρυξε ἐξ ἀρχῆς δύο πολέμους: κατά τού σατανᾶ καί κατά τῆς ὑποκρισίας. Οἱ ἄνθρωποι Τόν ἀγαποῦσαν καί Τόν τιμοῦσαν μέ τεράστιο θεοφοβούμενο σεβασμό, ὡς Σωτῆρα. «Ἦν γάρ διδάσκων αὐτούς ὡς ἐξουσίαν ἔχων, καί οὐχ ὡς οἱ γραμματεῖς» (Ματθ. ζ´ 29).

Ο «Έγκλειστος» Άγιος Νεόφυτος ο Κύπριος (28 Σεπτεμβρίου)

(Φώτης Κόντογλου)
Αυτός ο άγιος ήτανε βλάστημα της μοσκοβολημένης Κύπρου. Γεννήθηκε στα 1134 στο χωριό Λεύκαρα, που τώρα το λένε Κάτω Δρυ, κοντά στη Λάρνακα. Η Κάτω Δρυ χτίσθηκε ύστερα από την κοίμηση του αγίου. Η γενιά του λεγότανε Καταμούτηδες και βρίσκεται ακόμα. Από μικρός ήτανε διαλεγμένος από το Θεό να γίνει άγιος. Γιατί δεν συνήθιζε σαν τ᾿ άλλα τα παιδιά που παίζουνε και διασκεδάζουνε, παρά ο μονάχος πόθος του ήτανε να αφοσιωθεί στον Χριστό και τη θρησκεία του. Σαν γίνηκε 18 χρονών, οι γονιοί του τον αρραβωνιάσανε. Μα ο Νεόφυτος έφυγε από το πατρικό του σπίτι και πήγε στο μοναστήρι του Χρυσοστόμου στο βουνό Κουτζουβέντη. Ύστερα από δύο μήνες τον βρήκανε οι δικοί του και γύρισε στο σπίτι τους, μα δεν έστερξε να παντρευτεί, παρά ήθελε να καλογερέψει. Βλέποντας οι γονιοί του αυτή τη στερεή απόφαση του, τον αφήσανε λεύτερο. Βγαίνει λοιπόν πάλι από το σπίτι τους και πηγαίνει για δεύτερη φορά στο μοναστήρι του Κουτζουβέντη κ᾿ έπεσε στα πόδια του ηγουμένου παρακαλώντας τον να τον κάνει δόκιμο. Και κείνος τον έκανε. Επί πέντε χρόνια φύλαγε τ᾿ αμπέλια του μοναστηριού και μάθαινε να λέγει απ έξω το Ψαλτήρι και άλλα τα γράμματα. Αλλά δεν τον ευχαριστούσε η ασκητική ζωή σ᾿ αυτό το μοναστήρι, γιατί ήθελε πιο αυστηρή καλογερική, και μίσεψε από κει και πήγε στο Μελισσόβουνο κι᾿ ασκήτεψε ένα χρόνο μέσα σ᾿ ένα σπήλαιο. ΄Υστερα μπαρκάρισε και πήγε στον Άγιο Τάφο κι᾿ απόμεινε έξι μήνες εκεί πέρα. Μετά, γύρισε πάλι στην Κύπρο και πήγε στην Πάφο και τον πιάσανε οι στρατιώτες που φυλάγανε το κάστρο και τον βάλανε φυλακή ένα μερόνυχτο. Σαν τον λευτερώσανε, τράβηξε παραμέσα στο νησί για να βρει μέρος ήσυχο να ασκητέψει. Περπάτησε όπως τον φώτισε ο Θεός κ᾿ έφτασε σ᾿ ένα μέρος απόγκρεμνο, και έψαχνε από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβρη. Τέλος βρήκε ένα σπήλαιο που φωλιάζανε μέσα όρνια και φίδια κ᾿ έπιασε και το βάθαινε. Ένα χρόνο δούλεψε σκληρά κι᾿ αποτελείωσε τ᾿ ασκηταριό του τη μέρα του Τιμίου Σταυρού. Αυτό το σπήλαιο το ονόμασε ο άγιος «Εγκλείστρα» κι᾿ ο ίδιος είναι γραμμένος στο συναξάρι του με τ’ όνομα «ο άγιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος». Η αγιοσύνη του ξακούσθηκε σε όλη την Κύπρο και προστρέξανε πολλοί να μονάσουνε κοντά του. Τότε έπιασε κ᾿ έχτισε μοναστήρι μεγάλο, τιμημένο εις μνήμην του Τιμίου Σταυρού. Όλα βρίσκονται ως τα σήμερα απείραχτα. Η σπηλιά της Εγκλείστρας είναι καταζωγραφισμένη από τον καιρό του αγίου Νεοφύτου, με υποθέσεις από το Ευαγγέλιο και με οσίους σε σχήμα ήσυχο και απλό. Σ᾿ ένα κελλί σκαμμένο στο παραμέσα μέρος του βράχου, βρίσκεται ο τάφος του αγίου. Μέσα σ᾿ αυτό το σπήλαιο απόμεινε κατακλειδωμένος με νηστεία και με προσευχή επί πολλά χρόνια. Μονάχα κάθε Κυριακή κατέβαινε με μία σκάλα στην παρακάτω σπηλιά και δίδασκε τους μαθητές του. Σ᾿ αυτή τη διαγωγή έζησε πενήντα πέντε χρόνια και μελετούσε την αγία Γραφή μέρα και νύχτα. Και με όλο που ήτανε λιγογράμματος ο μακάριος, έγραψε πολλά αγιασμένα γραψίματα, γεμάτα από την ευωδία του Αγίου Πνεύματος, σε δεκαέξι βιβλία συναθροισμένα. Προείδε τη μέρα της κοίμησής του και μάζεψε γύρω του τους μαθητές του και τους ορμήνεψε να ζούνε με αγάπη και ομόνοια, σύμφωνα με τον Κανόνα, που τους άφησε γραμμένο. Παράδωσε το πνεύμα του στον Κύριο στις 12 Απριλίου κατά το 1215 πάνω κάτω.
Αυτός ο άγιος είναι από εκείνες τις απλές ψυχές που δεχτήκανε τον Χριστό σαν φυσική θροφή της ψυχής τους, δίχως να μάθουνε γράμματα πονηρά. Το πρώτο βιβλίο, που έμαθε να το λέγει απέξω και που τ᾿ αγάπησε πολύ, ήτανε το Ψαλτήρι του προφητάνακτα Δαυίδ. Ύστερα αποστήθισε διάφορες ευχές και τροπάρια και λόγια των πατέρων της Εκκλησίας. Κανένας ζωντανός άνθρωπος δεν τον δίδαξε, γι᾿ αυτό μπορεί να πει κανένας πως ο άγιος Νεόφυτος είναι «διδακτὸς Θεού». Ό,τι έγραψε είναι γραμμένο με το δικό του τον τρόπο, ευωδιασμένο από ευλάβεια κι᾿ από φόβο Θεού. Έγραψε «Ερμηνείαν εις την Εξαήμερον» ήγουν για τη Δημιουργία του κόσμου, λόγους «εις την αρχὴν του Ινδίκτου, εις τον Αρχάγγελον Γαβριήλ, εις τον άγιον μάρτυρα Μάμαντα, εις το Γενέσιον της Θεοτόκου, εις τον τίμιον και ζωοποιὸν Σταυρόν, εις τον οσιομάρτυρα Πολυχρόνιον» και πολλοὺς άλλους. Έγραψε ακόμα «Περὶ της Αποκαλύψεως του Αγίου Ιωάννου», «Περὶ σεισμών διαφόρων», «Ερμηνείαν των Ψαλμών» και άλλα. Απ᾿ αυτά σταχυολογήσαμε λιγοστά και τα βάζουμε παρακάτω.
Στην Ερμηνεία της Εξαημέρου, γράφει πως αποφάσισε να γράψει γι᾿ αυτή τη μεγάλη υπόθεση: «Μου φαίνεται καλὸ να πω από ποιὰ αιτία έφθασα στην απόφαση να συντάξω τούτο το βιβλίο. Τον καιρό λοιπόν που με φώτισε κάποια θεϊκή ανατολή άνωθεν και με έστρεψε μακριά από τις ματαιότητες της ζωής, κι᾿ οδήγησε τα πόδια μου σε ίσιους δρόμους και σε οδόν ειρήνης, ώστε να ακολουθήσω το μοναχικό βίο, ξέφυγα κρυφά από τους γονιούς μου κι᾿ από τα εφτά τ᾿ αδέρφια μου, αρσενικά και θηλυκά, κ᾿ έφθασα σε κάποιο άγιο μοναστήρι. Εκεί πέρα έτυχε να ακούσω την προφητεία που λέγει «εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την γην» και τ’ άλλα λόγια που έρχουνται κατόπι, και πολύ θαύμασα σαν τ᾿ άκουσα· γιατί δεν είχα ακούσει ποτε τέτοιον λόγο, επειδή ήμουνα αγράμματος και δεν ήξερα ούτε το άλφα κ᾿ ήμουνα παιδί ως δεκαοχτὼ χρονών στην ηλικία. Και τόσο θαύμασα από τα λόγια αυτά που άκουσα και τόσο πολὺ τ᾿ αγάπησε η ψυχή μου, που μακάρι έλεγα να διαβάζανε τέτοια αναγνώσματα και να τ’ άκουγα, μ᾿ όλο που δεν καταλάβαινα το νόημα που είχανε, εκτός το «εν αρχή εποίησεν ο Θεός και ότι είδεν ο Θεός ότι καλά λίαν» και τίποτα περισσότερο απ᾿ αυτά δεν ένοιωθα. Αλλὰ δεν ήθελα να ρωτήσω και κανέναν να μου τα εξηγήσει, και μονάχα μέσα στης καρδιάς μου τον κρυφό τόπο φύλαγα αυτό το θαύμα. Και σαν με βάλανε οι γέροντές μου να κλαδεύω τ᾿ αμπέλια, έπιασα να μαθαίνω κάποια γράμματα με τη βοήθεια του Θεού και τις ευχὲς που λέγανε οι μοναχοί τη νύχτα και τη μέρα. Μα η θεία χάρη μου χάρισε περισσότερο κι᾿ από αυτά, ώστε να μάθω να λέγω απ’ έξω ολόκληρο το ιερό Ψαλτήρι. Και σαν μου ήρθε πάλι κάποια φώτιση να φύγω από το θόρυβο του κοινοβίου και να πάγω να ησυχάσω, τότε ήβρα καιρό ησυχίας, κ᾿ επειδή είχα στη θύμησή μου αυτά τα θεϊκά λόγια που είπα, έψαχνα να βρω περισσότερο από κάθε άλλο βιβλίο εκείνο το προφητικό. Και σαν το βρήκα, το έμαθα απ᾿ έξω με τη βοήθεια του Θεού, από τον πόθο που είχα για όσα έλεγε. Κ᾿ έμαθα όχι μονάχα την εξαήμερη κοσμοκτισία, αλλὰ κι᾿ όσα λέγει για τον Παράδεισο και για την παράβαση, για τον κατακλυσμό και για την πυργοποιΐα, έως το φίλο του Θεού τον Αβραάμ, κι᾿ είχα πολύ θαυμασμό για τα θεϊκά λόγια αυτής της Γραφής».
Για τις συμφορές της Κύπρου γράφει «Περὶ των κατά την χώραν Κύπρον σκαιών», κι᾿ αρχίζει με τούτα τα λόγια: «Το σύννεφο σκεπάζει τον ήλιο κ᾿ η αντάρα τα όρη και τα βουνά, και μποδίζανε τη ζέστη και τη φωτεινη αχτίνα του ήλιου για λίγον καιρό. Κ᾿ εμάς μας έχει σκεπασμένους δώδεκα χρόνια τώρα σύννεφο κι᾿ αντάρα από βάσανα απανωδιαστά που πέσανε πάνω στη χώρα μας. Γιατί σαν πήρε την Ιερουσαλὴμ ο άθεος Σαλαχαντὴς και την Κύπρο ο Ισαάκιος ο Κομνηνός, σκεπάσανε τον τόπο χειρότερα από αντάρες και φουρτούνες, πόλεμοι και ταραχὲς κι᾿ ακαταστασίες, κουρσέματα κ᾿ αιματοχυσίες. Γιατί να, ο ζωηφόρος τάφος του Κυρίου και τ’ άλλα τα άγια δοθήκανε στους σκύλους Μουσουλμάνους για τις αμαρτίες μας και δακρύζει για τούτη τη συμφορά κάθε ψυχή π᾿ αγαπά το Θεό. Σαν τα είδανε αυτά, ταραχθήκανε τα έθνη και τα βασίλεια, κατά το γραμμένο, ο Αλαμάνος λέγω κι᾿ ο Εγκλινίας και σχεδόν κάθε έθνος κίνησε για να σώσει την Ιερουσαλήμ και δεν μπορέσανε να κάνουνε τίποτα. Και να, δώδεκα χρόνια, και τα κύματα αγριεύουνε και ψηλώνουνε χειρότερα… Κι᾿ αυτά συγχωρηθήκανε να γίνουνε για τις αμαρτίες μας τις μεγάλες, με δίκαια απόφαση του Θεού, για να ταπεινωθούμε κ᾿ ίσως συγχωρεθούμε. Είναι μία χώρα Ιγκλιτέρρα, πιο μακριά από τη Ρωμανία κατά το βοριά, κι᾿ από δαύτη σύννεφο Ιγκλίνων μαζί με τον άρχοντά τους μπήκανε σε κάτι καράβια μεγάλα που τα λένε νάκκες και ταξιδέψανε για τα Ιεροσόλυμα. Τότε τράβηξε για τα Ιεροσόλυμα κι᾿ ο βασιλιάς των Αλαμάνων με εννιακόσιες χιλιάδες. Μα αυτός, περπατώντας κατά τα ανατολικά μέρη του Ικονίου, έχασε τα στρατεύματά του από το περπάτημα κι᾿ από την πείνα κι᾿ από τη δίψα κι᾿ ο ίδιος ο βασιλιάς πνίγηκε μέσα σ᾿ ένα ποταμό καβάλα στ᾿ άλογό του. Κι᾿ ο Ιγκλίτερ ήρθε στη Κύπρο και τη βρήκε σαν χαροκαμένη μάνα…
Η χώρα μας είναι σαν τη θάλασσα πούναι αγριεμένη από πολλή ανεμοζάλη. Και μάλιστα η συμφορά μας είναι χειρότερη κι᾿ από την άγρια τη θάλασσα. Γιατί η θάλασσα, σαν περάσει η αγριάδα της, έρχεται η γαλήνη, ενώ σ᾿ εμάς η φουρτούνα χειροτερεύει κάθε μέρα κ᾿ η μανία της δεν έχει τέλος. Στο Λευιτικό βιβλίο είναι γραμμένα όσα βρήκανε τη χώρα μας, πόλεμοι, σπάρσιμο χωρίς απολαβή, φάγωμα των κόπων μας από τους οχτρούς μας. Κ᾿ η δύναμή μας γίνηκε ένα τίποτα· κι᾿ απομείναμε λιγοστοί. «Πορευθήκατε σε μένα πλάγια, μας λέγει ο Θεός, κ᾿ εγώ θα πορευθώ σε σας με θυμό πλάγιον». Κι᾿ αληθινά έτσι είναι· γιατί αν δεν κουτσαθεί κανένας, ούτε κι᾿ ο γιατρός τον κόβει με το νυστέρι, κι᾿ ούτε του καίει το πονεμένο μέρος. Λοιπόν είναι φανερό πως κ᾿ εμείς, αν δεν πικραίναμε κάποτε τον πανάγαθο γιατρό μας και δεν πηγαίναμε σ᾿ αυτόν πλάγια, κ᾿ Εκείνος δε θα φερνότανε σε μας πλάγια και δε θα μας πίκραινε για να σωθούμε».
(Φώτης Κόντογλου, από το «Ασάλευτο Θεμέλιο», Ακρίτας 1996)

Οι...Κομιτατζήδες ψάχνουν τον… Άγιό τους

Η σχισματική εκκλησία των Σκοπίων, «αγιοποίησε» τον Μέγα Αλέξανδρο. Και εμφανίστηκαν και οι πρώτες εικόνες του νέου «αγίου». Ε, αφού έδωσε την άδειά του ο «αρχιεπίσκοπος» Οχρίδας! Προσέξτε: στον τρούλο ναού στο Στιπ, έχει αγιογραφηθεί η μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπου οι επισκέπτες διαβάζουν «Άγιος Αλέξανδρος ο Μακεδόνας»!

Δε νομίζω ότι όλα αυτά, αξίζει να τα σχολιάσουμε από θεολογικής σκοπιάς… Πρόκειται άλλωστε περί φαρσοκωμωδίας. Και αν δεν μας προσέβαλαν όλους εμάς τους Έλληνες τόσο βάναυσα, θα γελούσαμε με την καρδιά μας για πολύ καιρό με τους βλάκες τους γείτονές μας, που τελούν υπό πλήρη σύγχυση.
Μιλάμε για πολύ κιτς!
Μιλάμε για πολύ γελοίες αλλά συνάμα και αφόρητα κιτς πολιτικές επιλογές! Όλοι αυτοί οι πρώην σύντροφοι-νυν σοβινιστές, που απαρνήθηκαν τον διεθνισμό ελκυόμενοι από τα θέλγητρα του νεοταξίτικου και καθ’ όλα δήθεν εθνικισμού, δεν έχουν καμία απολύτως αντίληψη περί ευρωπαϊκής αισθητικής!
Μερικές δεκαετίες κομμουνισμού και όλα πήγαν κατά διαβόλου. Και λέω παραπάνω δήθεν, γιατί ο εθνικισμός είναι τρόπος ζωής, με διαδρομή και ιστορία, παράδοση, αγώνες, σύμβολα, πολιτισμικά χαρακτηριστικά και όχι σημαία ευκαιρίας για τον κάθε εξωμότη Γκρούιο και τους συν αυτόν νεόκοπους συνωμότες της πλάκας με τις αμερικανικές πλάτες…
Θυμήθηκα πάντως ακούγοντας όλα αυτά, ένα ταξίδι μου στην Πρίστινα, προ ετών, με τα κακέκτυπα του Αγάλματος της Ελευθερίας παντού αλλά και τις Λεωφόρους Μπιλ Κλίντον να κυριαρχούν σε ένα μίζερο και άθλιο τοπίο με ασοβάντιστα σπίτια, έξω από τα οποία ράθυμοι τύποι κάπνιζαν ναργιλέδες.
Είναι προφανές ότι οι σκοπιανοί, δεν διαφέρουν διόλου από τους Αλβανούς, τους οποίους κατά τα άλλα μισούν τόσο πολύ. Είναι εξίσου απολίτιστοι, εξίσου οπορτουνιστές, εξίσου θρασύδειλοι, εξίσου περιθωριακοί, εξίσου κακοποιοί. Και δεν χάνουν ευκαιρία να το επιδεικνύουν. Έχουν και οι Βούλγαροι πολλά να τους καταλογίσουν τώρα τελευταία.
Δεν έχουν τίποτα, είναι για λύπηση
Τελικά, είναι μεγάλο πρόβλημα για μια χώρα ή «χώρα» (γιατί εδώ έχουμε να κάνουμε με γεωπολιτικό «παράγωγο») να μην έχει ιστορία και πολιτισμό και το μόνο που έχει να επιδείξει να είναι οι αγριότητες κάποιων κομιτατζήδων στις αρχές του 20ου αιώνα. Αυτό είναι κάτι που δεν κρύβεται, που δεν παύει να αναδύεται.
Αν κάποιος περπατήσει στους δρόμους των Σκοπίων αλλά και των άλλων πόλεων της γειτονικής μας «χώρας», θα το οσμιστεί. Θα το δει στα βλέμματα των ανθρώπων, στη συμπεριφορά και στο ντύσιμό τους, στην αρχιτεκτονική τους, παντού. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο εκτός από το (έστω ύστερο) «σοσιαλιστικό» & ορθολογιστικό στοιχείο παντού.
Τι τόπος, αναλογίζονται οι επισκέπτες των Σκοπίων. Η φτώχεια και η μιζέρια είναι εκεί παντού, με την εγκληματικότητα και τη διαφθορά να κυριαρχούν, αλλά τα αγάλματα του Μεγάλου Αλέξανδρου, χορηγία της Νέας Τάξης Πραγμάτων και της παγκόσμιας διακυβέρνησης, να πολλαπλασιάζονται.
Μπορεί να μην υπάρχουν χρήματα για ανάπτυξη και ενίσχυση των υποδομών, αλλά για τη δημιουργία μιας τεχνητής εθνικής «ταυτότητας», διατίθενται κονδύλια. Άλλωστε, ο φίλος του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου και ολετήρας της Ελλάδας, Τζορτζ Σόρος, ήταν, είναι και θα είναι πάντα «κοντά» στα Σκόπια και σε ο,τιδήποτε ανθελληνικό.
Τα λάθη…
Το 2001, η Ελλάδα συνέδραμε παντοιοτρόπως τους σλάβους των Σκοπίων, όταν αυτοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με την εξέγερση των Αλβανών (και τους κατάσφαξαν, υπενθυμίζουμε τη σφαγή στο Λούμποτεν).
Σίγουρα ήταν κακή επιλογή. Αν η Ελλάδα παρενέβαινε τότε στην αντίθετη κατεύθυνση και έδειχνε τα δόντια της, κάποιοι πρώην κομμουνιστές και πρώην «ξυπόλυτοι», ίσως να επιδείκνυαν σήμερα μεγαλύτερο σεβασμό και να είχαν σταματήσει τις απόπειρες οικειοποίησης της ελληνικής ιστορίας. Αλλά, ποιος θα έκανε εκεί «παιχνίδι», ο Σημίτης; Αυτά δεν έγιναν (και δεν γίνονται) και την πληρώσαμε…
πηγη εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ

ΕΘΝΙΚΕΣ ΠΛΗΓΕΣ, ΔΙΑΓΝΩΣΙΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (Α’)

ΕΘΝΙΚΕΣ ΠΛΗΓΕΣ, ΔΙΑΓΝΩΣΙΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (Α’)

Γράφει ο Αρχιμ. Ιωήλ Κωνστάνταρος

Ιεροκήρυξ Ι.Μ. Δρ. Πωγ. & Κονίτσης

Κόνιτσα

Πρέπει να ζει κανείς εκτός πραγματικότητας για να μη βλέπει τον εσωτερικό πόλεμο που έχει εδώ και καιρό ξεκινήσει στην πατρίδα μας.

Και ενώ όλοι βλέπουν την κατάσταση που διαμορφώνεται, ο καθένας προσπαθεί να ερμηνεύσει το γενικώτερο κατάντημα αναλόγως της πολιτικής του τοποθετήσεως και της κοσμοθεωρίας του.

Οπωσδήποτε το μεγαλύτερο ποσοστό των συμπατριωτών μας αλλά και των εκτός Ελλάδος παρατηρητών του αυξανόμενου δημοσίου χρέους και της γενικωτέρας κρίσεως, εντοπίζει την αιτία του όλου προβλήματος στον πολιτικοοικονομικό και μόνο τομέα. (Και μόνο τούτος ο δείκτης ερμηνείας του φαινομένου, αποκαλύπτει το πόσο έχει υποβαθμιστεί το πνευματικό επίπεδο των ανθρώπων). Ο καθένας λοιπόν μέσα από το πρίσμα των πολιτικών του τοποθετήσεων, προσπαθεί να ρίξει τα βάρη στον άλλον. Η γνωστή δηλαδή τακτική της μεταθέσεως των προσωπικών ευθυνών στους ώμους των άλλων, με ό,τι αυτό βέβαια συνεπάγεται...

Ας μας επιτραπεί όμως σήμερα να δούμε το όλον θέμα και από μια άλλη σκοπιά, που ενδεχομένως στενοχωρήσει ή και ενοχλήσει ορισμένους.
Πριν όμως καταλήξουμε σε προσωπικές και συλλογικές ευθύνες, επιβάλλεται να ρίξουμε το βλέμμα μας σε κάποιες ανοικτές πληγές της κοινωνίας μας και να ρωτήσουμε:

Σε ποιόν άραγε πόλεμο, ακαταπαύστως, χάνουν την ζωή τους χίλια και πλέον άτομα την ημέρα; Προφανώς σε κανέναν. Κι όμως, στην Ελλάδα, επί σειρά ετών, 300.000 έως 400.000 εκτρώσεις ετησίως (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία), αφανίζουν το μέλλον του τόπου μας και της φυλής μας.
Είναι τέτοιο και τόσο το κατάντημα, ώστε με τα χρήματα του φορολογουμένου λαού, το ίδιο το κράτος, στα νοσοκομεία-σφαγεία, συντελεί το μεγαλύτερο των εγκλημάτων. Σωστά έχει λεχθεί ότι περισσότερο κοστίζει ένα δόντι παρά ένα ανυπεράσπιστο κυοφορούμενο παιδί.

Ερώτημα δεύτερον:
Σε ποιο κράτος, που εννοείται σέβεται την υπόστασή του, και ενδιαφέρεται για το μέλλον του, παρατηρείται τόση εισροή λαθρομεταναστών με αυξανομένους μάλιστα τους δείκτες εισόδου στα εδάφη του; Το ότι κάποιοι κάνουν λόγο για τους Έλληνες μετανάστες στις δεκαετίες ‘60 και ‘70 και τους παραλληλίζουν με τον συρφετό των ξένων που εισρέουν παράνομα, μόνο ως κακόγουστο αστείο θα μπορούσε να εκληφθεί ή ως παροιμιώδη αφέλεια όσων το υποστηρίζουν.

Ερώτημα τρίτον:
Ποιο οργανωμένο κράτος, ενώ διαθέτει τεράστιους φυσικούς πόρους, τους αφήνει ανεκμετάλλευτους, με αποτέλεσμα να φτάνει στο κατάντημα να δανείζεται από άλλα κράτη και από τραπεζικούς κολοσσούς, υπέρογκα ποσά με υψηλούς τόκους και στο τέλος να μη κατορθώνει να ξεχρεώσει ούτε και αυτά τα επιτόκια;
Ομολογουμένως θα χρειάζονταν σελίδες ολόκληρες για να αναφέρει κανείς, έστω και συνοπτικώς το πόσο έχει ευλογήσει η πρόνοια του Θεού την Πατρίδα μας (θαλάσσιος πλούτος, καλλιεργήσιμα εδάφη, μοναδικές εκτάσεις για κτηνοτροφία, ορυκτός πλούτος και τόσα άλλα, με κορυφαίο τον αρχαιολογικό μας θησαυρό που βρίσκεται και κρύπτεται ακόμα σε όλα τα μήκη και πλάτη του τόπου μας).
Εάν όντως υπήρχε σωστός πολιτικοοικονομικός προγραμματισμός, η Ελλάδα όχι μόνο δεν θα κινδύνευε να εκτοξεύσει το δημόσιο χρέος της από το 115% του Α.Ε.Π στο ανατριχιαστικό ύψος του 190% όπως ανακοίνωσε το Δ.Ν.Τ για το επόμενο έτος, αλλά η ίδια θα μπορούσε να πλουτίσει τα τέκνα της και ταυτοχρόνως να βοηθήσει και άλλα κράτη που έχουν ν’ αντιμετωπίσουν παρόμοιες οικονομικές ανάγκες... Αντ’ αυτού όμως βλέπουμε να προστίθενται ολοένα και περισσότερα ανάλγητα, εξοντωτικά και απάνθρωπα μέτρα που εξουθενώνουν τον Ελληνικό λαό. Και το χειρότερο όλων, που δεν έχει ακόμα επισημανθεί όσο θα έπρεπε, ότι αυτή η οικονομική κρίσις δημιουργεί διχασμό και σκληρή αντιπαλότητα στις κοινωνικές ομάδες, με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται η Εθνική συνοχή και άρα το μέλλον του τόπου.

Ερώτημα τέταρτον:
Ποιο Έθνος που έχει επίγνωση της αποστολής του, αφήνει τη νεολαία του να φτάνει σε τέτοιο φρικτό κατάντημα εκφυλισμού όπως συμβαίνει τελευταίως στη χώρα μας; Οι νέοι δηλ. άνθρωποι να ξεφεύγουν από το ήθος και τις αρχές που συνέχουν την κοινωνία και αναδεικνύουν την ολοκληρωμένη προσωπικότητα, καταντώντας ουσιαστικά σκλάβοι των παθών της ατιμίας και αργά ή γρήγορα, νομοτελειακώς, σκλάβοι και των ανθρώπων;

Ερώτημα πέμπτον:
Ποιο Έθνος λησμονεί τόσο πολύ τα τέκνα του που βρίσκονται εκτός του μητροπολιτικού-ζωτικού του χώρου; Η πατρίδα μας και στο σημείο αυτό κινδυνεύει να έχει την αρνητική πρωτιά. Όχι απλώς λησμόνησαν οι κρατούντες τους όμαιμους αδελφούς που βρίσκονται στις αλησμόνητες πατρίδες, όχι μόνο περιφρονείται ο όπου γης Ελληνισμός, μα και σε πλείστες όσες περιπτώσεις, συμπεριφέρεται η κεντρική διοίκησις ως κακή μητριά. Υπερβολές; Μακάρι να ήταν. Η κατάργησις ακόμα και των δεξιώσεων στις πρεσβείες μας όπου γης, κατά τις Εθνικές εορτές, για δήθεν λόγους οικονομίας, αποδεικνύει τραγικά του λόγου το αληθές.

Ερώτημα έκτον:
Πως ενεργεί ένα σοβαρό κράτος όταν βλέπει ότι οι θάνατοι ξεπέρασαν κατά πολύ τις γεννήσεις των υπηκόων του; Και πώς ανατρέπεται η κατάστασις όταν με μαθηματική ακρίβεια σε λίγο καιρό οι ξένοι θα πλεονάζουν του γηγενούς πληθυσμού του; Προφανώς, ένα σοβαρό κράτος ουδέποτε εφαρμόζει αυτό που λαμβάνει χώρα στην ταλαίπωρη πατρίδα μας, δηλ. ανεξέλεγκτη εισροή λαθρομεταναστών (των οποίων ακόμα και οι τόποι καταγωγής τους είναι δύσκολο να εντοπιστούν στον χάρτη;).
Ποια άλλη φυλή έχει υποστεί τα τελευταία έτη τέτοια και τόση αλλοίωση στην ουσία της και στη δομή της όσο η δική μας, με την γνωστή «φάμπρικα» των ομαδικών και ανεξελέγκτων ελληνοποιήσεων; Και πόσο ο δύσμοιρος τόπος μας θα αντέξει από τις συνακόλουθες επιπτώσεις των μικτών γάμων; Το παράδειγμα της Αμερικανικής πανσπερμίας, του μωσαϊκού αυτού των εθνοτήτων, της χώρας δηλ. που στερείται ιστορικών παραδόσεων και ενιαίας πολιτιστικής και πολιτισμικής συνοχής, οπωσδήποτε δεν μπορεί να αποτελεί παράδειγμα για την Ελληνική μας Πατρίδα;

Ερώτημα έβδομον:
Ποιο κράτος, τουλάχιστον των Βαλκανίων, γιατί σε άλλες, περισσότερο ανεπτυγμένες περιοχές, τούτο αποκλείεται, ξεκινά σχολική περίοδο και τα βιβλία είναι ανύπαρκτα; Δυστυχώς και στο σημείο αυτό κρατούμε τα πρωτεία.

Ερώτημα όγδοον:
Σε ποιο οργανωμένο κράτος που γνωρίζει να προστατεύει το κύρος του, οι ξένοι λαθρομετανάστες, τολμούν δημοσίως να ποδοπατούν και να καίνε τη σημαία, το ιερό δηλ. σύμβολο της χώρας που τους φιλοξενεί; Μπορεί κανείς να σκεφθεί κάτι ανάλογο στην Ευρώπη ή στην Αμερική; Μπορεί κανείς να φανταστεί σε άλλα ευνομούμενα κράτη τους αναρχικούς να ρίχνουν βόμβες και να καίνε το μνημείο του αγνώστου στρατιώτου; Όσοι τολμήσουν, θα πέσουν αμέσως νεκροί και η κοινωνία ολόκληρη θα επευφημήσει τον στρατό και τα σώματα ασφαλείας. Και αυτό το γνωρίζουν όλοι. Για τούτο και ουδέποτε σημειώνονται σε σοβαρές χώρες, τέτοιου είδους βανδαλισμοί. Επιτέλους, σε κάθε πολιτισμένη χώρα που κατοικείται από ανθρώπους οι οποίοι διαθέτουν στοιχειώδη λογική και Εθνική αξιοπρέπεια, υφίστανται και κάποιοι αναγκαίοι όροι διαβιώσεως που είναι ανεπίτρεπτο να τους ξεπερνά κανείς άνευ σκληρών συνεπειών.

Ερώτημα ένατον:
Ποιο κράτος που θέλει να γίνεται σεβαστό στους φίλους του και υπολογίσιμο στους εχθρούς του, παρουσιάζει την απαράδεκτη και απαξιωτική συμπεριφορά που δείχνει το δικό μας στους σταθερούς πυλώνες του Έθνους όπως είναι ο στρατός και τα σώματα ασφαλείας; Και ποιά σοβαρή κυβέρνηση κοιτάζει να κλείσει την μαύρη τρύπα του οικονομικού ελλείμματος και της ανεξέλεγκτης παραοικονομίας με την περικοπή μισθών και επιδομάτων των αξιωματικών του στρατού ξηράς, θαλάσσης, αέρος, των ανδρών της αστυνομίας και γενικώς των σωμάτων ασφαλείας; Η κατάστασις και στο σημείο αυτό, όντως, έχει φθάσει στο απροχώρητο και κάνει τον κάθε Ελληνόψυχο όχι μόνο να θλίβεται αλλά κυρίως να εκνευρίζεται και να φτάνει στα όριά του, (κάτι βεβαίως που η «πολιτική προπαγάνδα» των «ποικίλων συστημάτων», οφείλει να το επισημάνει...).

Ερώτημα δέκατον:
Ποιο Έθνος με τόση Ιστορία και κυρίως τέτοιο και τόσο γλωσσικό πλούτο, αποκόπτει τα τέκνα του από τις ρίζες τους; Φυσικά μόνο τυχαίο δεν είναι αυτό που συμβαίνει στη χώρα μας. Και αν αληθεύει, που μάλλον αληθεύει, ότι την «τύχη» του μαθήματος των θρησκευτικών, δηλ. το προαιρετικόν της διδασκαλίας τους, θα έχουν οσονούπω τόσο το μάθημα της Ιστορίας, όσο και αυτό των Αρχαίων Ελληνικών, κατανοεί κανείς ποιοι κρύπτονται πίσω από αυτές τις καταστάσεις και τις κατάπτυστες υπουργικές αποφάσεις. Αν θελήσουμε να προσδώσουμε χαρακτηρισμό στην διαμορφωθείσα κατάσταση στον ταλαίπωρο χώρο της παιδείας, αναντιλέκτως θα την ονομάζαμε Εθνική-παιδαγωγική αυτοκτονία. Και δεν πρόκειται πράγματι περί Εθνικής αυτοκτονίας, όταν οι νέοι άνθρωποι ήδη συνηθίζουν στο διαδίκτυο και στην κινητή τηλεφωνία να γράφουν τα λεγόμενα greeklish (γκρίκλις), δηλ. την νεοβαρβαρική; Φαίνεται πως όσοι κινούν τα νήματα της Ελληνικής καταστροφής, δεν αρκούνται απλώς το να υφίστανται στα «ριζώματα» της συνειδήσεώς τους οι ανθελληνικές ρήσεις και κατευθύνσεις, αλλά προβαίνουν και στην εφαρμογή του Λενικού αφορισμού: «Αν θέλεις να εξαφανίσεις ένα λαό, εξαφάνισε την γλώσσα του»! (Θα μπορούσε κανείς να διανοηθεί για παράδειγμα, στο κράτος του Ισραήλ να έπαυαν την διδασκαλία της Εβραϊκής γλώσσης και της Εβραϊκής Ιστορίας;).
Δυνάμεθα βεβαίως να προσθέσουμε και άλλες χάνδρες στο κομβολόγιον των αμαρτημάτων των ηγετών μας και να συνεχίσουμε αποκαλύπτοντας και άλλες πυορροούσες πληγές που υφίστανται στο Εθνικό σώμα (όπως π.χ. το μη ελεγχόμενο πλέον μουσουλμανικό στοιχείο κ.α). Αρκούν όμως τα όσα παραπάνω επισημάναμε, στο να καταδείξουν «τοις νουν έχουσι» ότι το Έθνος μας πλέον, περισσότερο τώρα παρά ποτέ, έχει φθάσει στο ναδίρ.
Και ναι μεν όλοι μας, λίγο έως πολύ, συμφωνούμε στις διαπιστώσεις και γενικώς στην διάγνωση του ασθενούς. Εκεί όμως που ενδεχομένως θα υπάρξει διαφωνία είναι η ανεύρεσις των αιτίων και κυρίως ο ορθός τρόπος θεραπείας.
(Συνεχίζεται)

Στέργιος Ν. Σάκκος, Προφήτης Βαρούχ. (28 Σεπτεμβρίου)

Βλέπουμε πολλές μνῆμες ἁγίων στόν ἡμεροδείκτη τοῦ Σεπτεμβρίου. Εἶναι μία πολύφωτη καί πολύφωνη δέσμη μηνυμάτων, μία πολύχρωμη πνευματική ἀνθοδέσμη, πού εὐφραίνει τήν ψυχή τοῦ πιστοῦ καί τοῦ προτείνει ἐφόδια γιά τήν πορεία τῆς ζωῆς. Ἀξίζει, ὡστόσο, νά δώσουμε προτεραιότητα σέ μία προφητική μορφή. Νά ἀκούσουμε τό μήνυμα τοῦ μήνα ἀπό τά προφητικά χείλη τοῦ Βαρούχ (28/9), μαθητῆ καί συνεργάτη τοῦ προφήτη τῶν δακρύων, τοῦ Ἰερεμία.

Ἀπό τή νεότητά του ὁ Βαρούχ εἶδε τήν οἰκονομική, ἠθική καί ἐθνική κατάπτωση τοῦ λαοῦ του. Γνώρισε τόν πόλεμο, τήν αἰχμαλωσία, τόν ἐκπατρισμό, τή στέρηση, τήν ταλαιπωρία. Δέν μπόρεσαν ὅμως ὅλες αὐτές οἱ συμφορές νά καταβάλουν τό φρόνημά του. Εἶχε τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, ὅπως δηλώνει τό ἴδιο τό ὄνομά του, πού στά ἑλληνικά μεταφράζεται «Εὐλογημένος». Αὐτή τήν εὐλογία μεταφέρει καί μεταδίδει καί σέ μᾶς μέσα ἀπό τά πέντε κεφάλαια τοῦ προφητικοῦ βιβλίου του.

Ροδίζει ἡ ἐλπίδα γιά τήν ἀποκατάσταση τοῦ Ἰσραήλ μέσα στήν προφητεία τοῦ Βαρούχ. Αἰτία τῆς ἐρημώσεως τῆς Ἰερουσαλήμ (586 π.Χ.) καί τῆς αἰχμαλωσίας τῶν κατοίκων της, λέγει, εἶναι ἡ παράβαση τοῦ νόμου, ἡ περιφρόνηση τοῦ κηρύγματος τῶν προφητῶν. Μποροῦν ὅμως ὅλα νά διορθωθοῦν, ἄν ὁ λαός μετανοήσει εἰλικρινά καί ἀλλάξει ζωή. Ὁ Θεός μᾶς ἀγαπᾶ! Τό μαρτυρεῖ ἡ φυσική δημιουργία. Τό δείχνει ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ στόν περιούσιο λαό του, τόν Ἰσραήλ. Ἀλλά καί μετά τήν ἀποστασία τοῦ Ἰσραήλ ὁ Θεός ἐξακολουθεῖ νά ἀγαπᾶ τόν κόσμο. Γι᾿ αὐτό θά κατεβεῖ ὁ ἴδιος στή γῆ!

Ὁ Θεός «ἐπί τῆς γῆς ὤφθη καί ἐν τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη» (Βρ 3, 38)! Τό προφητικό βλέμμα βλέπει ἤδη πραγματοποιημένη τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ.

Ἔγινε ἄνθρωπος ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ καί κατασκήνωσε ἀνάμεσά μας, θά γράψει μετά ἀπό ἕξι αἰῶνες ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης (βλ. Ἰω 1,14). Καί σήμερα, πού μᾶς χωρίζουν εἰκοσιένας αἰῶνες ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Ἰωάννη καί εἰκοσιεφτά ἀπό ἐκείνη τοῦ Βαρούχ, ἡ Ἐκκλησία παρουσιάζει ζωντανή στόν κόσμο τή μορφή τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ὁ Ἰησοῦς, ὁ λυτρωτής τοῦ κόσμου, ἀλλά καί ὁ Ἐμμανουήλ, ὁ Θεός μαζί μας! Μᾶς σώζει ἀλλά καί μᾶς συντροφεύει σέ κάθε βῆμα αὐτῆς τῆς ζωῆς.

Ὑποφέρεις πραγματικά καί θλίβεσαι, ὅταν μετά ἀπό ὅλα αὐτά βλέπεις τή ζωή τῶν σημερινῶν χριστιανῶν. Συχνά μοιάζουμε νά ἀγνοοῦμε καί τό προφητικό μήνυμα καί τήν εὐαγγελική διαβεβαίωση καί τήν ἱστορία ὅλη. Σάν νά μή γεννήθηκε γιά μᾶς ὁ Ἰησοῦς Χριστός, σάν νά μήν ὑπάρχει ὁ Θεός! Αὐτό δείχνει ἡ ἀσέβεια, ἡ ἀδικία, ἡ μιζέρια πού χαρακτηρίζει τή ζωή μας, κι ἄς ἀναφέρουμε πολλές φορές στή ροή τοῦ λόγου φράσεις ὅπως «μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ» ἤ «πρῶτα ὁ Θεός».

«Χωρίς Θεό ὅλα ἐπιτρέπονται», λέγει κάποιος, ἀλλά τίποτε καλό δέν γίνεται. Κι αὐτές οἱ ἐπιτυχίες μας λειτουργοῦν ἀρνητικά χωρίς Θεό. Εἶναι μαζί μας ὁ Θεός. Ἐμεῖς ὅμως θέλουμε νά εἴμαστε μαζί του; Παίρνουμε θάρρος κι ἐλπίδα ἀπό τή ζωντανή παρουσία του; Ὑπολογίζουμε τό θέλημά του; Ἀναγνωρίζουμε τό νόμο του ρυθμιστή τῆς καθημερινῆς μας ζωῆς; Τότε χαιρόμαστε τήν εὐλογία του, γινόμαστε οἱ εὐλογημένοι τοῦ Θεοῦ.

(Στέργιος Ν. Σάκκος, ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης)

πηγή ΑΚΤΙΝΕΣ

Ήμαρτον

Ἀπὸ ρυπαρῶν χειλέων, ἀπὸ βδελυρᾶς καρδίας, ἀπὸ ἀκαθάρτου γλώττης, ἐκ ψυχῆς ρερυπωμένης, δέξαι δέησιν, Χριστέ μου, καὶ μὴ παρωσᾴμενός μου, μὴ τοὺς λόγους, μὴ τοὺς τρόπους, μηδὲ τὴν ἀναισχυντίαν, δός μοι παρρησίαν λέγειν, ἅ βεβούλημαι, Χριστέ μου.

Μᾶλλον δὲ καὶ δίδαξόν με, τί με δεῖ ποιεῖν καὶ λέγειν.

῞Ημαρτον ὑπὲρ τὴν πόρνην, ἣ μαθοῦσα ποῦ κατάγεις, μύρον ἐξωνησαμένη, ἦλθε τολμηρῶς ἀλεῖψαι Σοῦ τοὺς πόδας τοῦ Θεοῦ μου, τοῦ δεσπότου καὶ Χριστοῦ μου.

῾Ως ἐκείνην οὐκ ἀπώσω προσελθοῦσαν ἐκ καρδίας, μηδ’ ἐμὲ βδελύξῃ. Λόγε ροῦ δὲ παράσχε μοι πόδας, καὶ κρατῆσαι καὶ φιλῆσαι, καὶ τῷ ρείθρῳ τῶν δακρύων ὡς πολυτιμήτῳ μύρῳ, τούτους τολμηρῶς ἀλεῖψαι.

Πλύνον με τοῖς δάκρυσί μου, κάθαρον αὐτοῖς με, Λόγε. Αφες καὶ τὰ πταίσματά μου. Οἶδας τῶν κακῶν τὸ πλῆθος, οἶδας καὶ τὰ τραύματά μου, καὶ τοὺς μώλωπας ὁρᾷς μου.

Ἀλλὰ καὶ τὴν πίστιν οἶδας, καὶ τὴν προθυμίαν βλέπεις, καὶ τοὺς στεναγμοὺς ἀκούεις. Οὐ λανθάνει Σε, Θεέ μου, Ποιητά μου, Λυτρωτά μου, οὐδὲ σταλαγμὸς δακρύων, οὐδὲ στεναγμοῦ τι μέρος, οὐδὲ κίνημα καρδίας.

(J. P . MIGNE, Patrologia Greaca, τ. 156)

᾽Ιωάννης Δαμασκηνὸς