Πρωτοπρ. Βασιλείου Α. Γεωργοπούλου (M. Th)
ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ
ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ
ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ
ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ
1. Τι είναι η «Νέα Εποχή»
Αναφερόμενοι στον όρο «Νέα Εποχή» ή Εποχή του Υδροχόου, εννοούμε την παρουσία ενός παγκόσμιου απειλητικού φαινομένου, αντίχριστου ως προς το χαρακτήρα, αποκρυφιστικού ως προς την προέλευση και πολυσύνθετου ως προς τη διάρθρωση1. Ένα κίνημα το οποίο έχει ήδη διαβρώσει με τις αντιλήψεις του και τις πρακτικές του, πάρα πολλά εκατομμύρια ανθρώπων και δραστηριοτήτων του ανεπτυγμένου κόσμου.
Αναφερόμενοι στον όρο «Νέα Εποχή» ή Εποχή του Υδροχόου, εννοούμε την παρουσία ενός παγκόσμιου απειλητικού φαινομένου, αντίχριστου ως προς το χαρακτήρα, αποκρυφιστικού ως προς την προέλευση και πολυσύνθετου ως προς τη διάρθρωση1. Ένα κίνημα το οποίο έχει ήδη διαβρώσει με τις αντιλήψεις του και τις πρακτικές του, πάρα πολλά εκατομμύρια ανθρώπων και δραστηριοτήτων του ανεπτυγμένου κόσμου.
Στο κίνημα αυτό, συστεγάζονται και αλληλοπεριχωρούνται ο αποκρυφισμός σε μία ποικιλία εκδηλώσεών του, ο νεογνωστικισμός, η αστρολογία, ανατολικές θρησκευτικές δοξασίες και πρακτικές, η ύπνωση, οι κάρτες ταρώ, η αριθμοσοφία, η επικοινωνία με πνεύματα, η έκσταση, η ουφολογία, ο οραματισμός, η χρήση κρυστάλλων για ενεργειακή θεραπεία, η θετική σκέψη, οι ανορθόδοξες απωανατολίτικες θεραπευτικές μέθοδοι, ο νεοπαγανισμός, η ψευδοεπιστήμη κυρίως με μανδύα ψυχολογίας κ.ά.
Ένα κίνημα για το οποίο Έλληνες θιασώτες και εκφραστές του μας τονίζουν ότι «Αυτοί που πιστεύουν εξάλλου ότι η κίνηση της Νέας Εποχής είναι μία περαστική μόδα, καλό είναι να το ξανασκεφθούν»2.
Η «Νέα Εποχή αυτοπροσδιορίζεται σύμφωνα με ένα ελληνικό τυπικά νεοεποχίτικο περιοδικό ως «ένα δυναμικό ρεύμα πνευματικής αναζήτησης» που «αναπροσανατολίζει την ανθρώπινη συνείδηση σε νέες πηγές Αληθείας» και που ως γνωρίσματα έχει «την Πύρινη αγάπη», «την Πνευματικότητα» και «την Καθολική Ελευθερία μέσα στην αναδυομένη Παγκόσμια Κοινότητα, πέρα από διακρίσεις φυλετικές, θρησκευτικές, πολιτικές ή ιδεολογικές»3.
Στο απόσπασμα βλέπουμε τοποθετήσεις και απόψεις που ενδιαφέρουν, εντυπωσιάζουν, ηχούν ευχάριστα, και γίνονται εύκολα αποδεκτές. Αυτού του είδους όμως οι απόψεις αποτελούν το προσωπείο της «Νέας Εποχής», στην προσπάθειά της να γίνει εύκολα αποδεκτή, και να διαβρώσει τις συνειδήσεις των ανθρώπων.
Είναι σύνηθες επίσης το φαινόμενο, νεοεποχίτικα έντυπα να καταβάλλουν έναν επίμονο, συστηματικό, και μεθοδευμένο αγώνα, χρησιμοποιώντας πολλές φορές και λεκτικά πυροτεχνήματα για να εντυπωσιάσουν και να προκαλέσουν το ενδιαφέρον. Πίσω όμως από το προσωπείο, κρύβεται μία άλλη πραγματικότητα. Μία πραγματικότητα σκοτεινή και δυσειδής. Και τούτο γιατί τίποτα από τις εκφάνσεις, τις θεωρίες, και τους χώρους που εντάσσονται στην «Νέα Εποχή» δεν είναι νέο. Απολύτως τίποτα.
Αντιθέτως, η Ορθόδοξη Εκκλησία μας το μόνο νέο και καινό το οποίο αναγνωρίζει, βιώνει, και ομολογεί από τότε που υπάρχει η γη, είναι η έλευση του Θεανθρώπου Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Εκφράζοντας την ορθόδοξη αυτοσυνειδησία ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, μας λέγει ότι με την Ενσάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού, «επιτελείται το πάντων καινών καινότατον, το μόνον καινόν υπό τον ήλιον»4. Επιπλέον δεν μπορεί να είναι τίποτα το νέο η Νέα Εποχή, τίποτα το καινούριο καθώς ο χώρος από τον οποίο προέρχεται είναι η Αστρολογία, μια μορφή δηλαδή αποκρυφισμού5.
Ακούσαμε στη νεοεποχίτικη τοποθέτηση που διαβάσαμε πιο πάνω, ότι η Νέα Εποχή «αναπροσανατολίζει την ανθρώπινη συνείδηση σε νέες πηγές Αληθείας». Και ο ορθόδοξος χριστιανός εν προκειμένω αναρωτιέται. Ποιες είναι αυτές οι νέες πηγές αλήθειας; Από πότε άραγε το πρόσωπο του Θεανθρώπου έπαυσε να είναι η μοναδική και ανυπέρβλητη Παναλήθεια; Από πού προκύπτει ότι ο Θεάνθρωπος ως «η ύψιστη αξία και το έσχατο κριτήριο» αξιολόγησης των πάντων, όπως έλεγε μία γιγαντιαία εκκλησιαστική προσωπικότητα, ο π. Ιουστίνος Πόποβιτς, πρέπει να αντικατασταθεί;
Αντιλαμβανόμαστε νομίζουμε σαφώς ότι κάτω από την πρόταση ότι, η Νέα Εποχή «αναπροσανατολίζει την ανθρώπινη συνείδηση σε νέες πηγές Αληθείας» ουσιαστικά υποκρύπτεται ο πραγματικός στόχος της Νέας Εποχής, που είναι να αποπροσανατολίσει αρχικά τον άνθρωπο από το Θεάνθρωπο και το Ευαγγέλιό Του, με τελικό σκοπό να Τον αντικαταστήσει. Αυτό ομολογείται κυνικά από τους ίδιους τους θιασώτες της Νέας Εποχής, καθώς αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι «η Υδροχοϊκή Εποχή είναι Εποχή μιας Νέας Συνθήκης μεταξύ Θεού και ανθρώπων, μιας Νέας Διαθήκης του Θεού προς τον άνθρωπο»6. Εάν θα θέλαμε να αξιολογήσουμε το νεοεποχίτικο ισχυρισμό περί μιας επιπλέον διαθήκης, τέτοιου είδους, και μάλιστα αποκρυφιστικής προέλευσης, θα λέγαμε σύμφωνα με τον άγ. Κύριλλο Αλεξανδρείας ότι : "έστι δε τούτο της αποστολικής διδασκαλίας αλλότριον, δαιμονικής δε μάλλον επινοίας εφεύρεσις"7.
2. Οι Πρόδρομοι της «Νέας Εποχής» και η σχέση τους με τον αποκρυφισμό.
Ικανός αριθμός ερευνητών του φαινομένου των διαφόρων αιρέσεων, παραθρησκευτικών και αποκρυφιστικών ομάδων και κοσμοθεωριών τοποθετεί την απαρχή της παρουσίας, εξαπλώσεως και γιγαντώσεως του σύγχρονου αντίχριστου και ετερόκλητου κινήματος της Νέας Εποχής στα τέλη της δεκαετίας του 1960 του παρελθόντος εικοστού αιώνος.
2. Οι Πρόδρομοι της «Νέας Εποχής» και η σχέση τους με τον αποκρυφισμό.
Ικανός αριθμός ερευνητών του φαινομένου των διαφόρων αιρέσεων, παραθρησκευτικών και αποκρυφιστικών ομάδων και κοσμοθεωριών τοποθετεί την απαρχή της παρουσίας, εξαπλώσεως και γιγαντώσεως του σύγχρονου αντίχριστου και ετερόκλητου κινήματος της Νέας Εποχής στα τέλη της δεκαετίας του 1960 του παρελθόντος εικοστού αιώνος.
Ήδη από τη δεκαετία του 1960, ο όρος αρχίζει να χρησιμοποιείται και να γίνεται ευρύτερα γνωστός από ομάδες χίπηδων που αποκαλούσαν τους εαυτούς τους «new age»8 με κορύφωμα τη δεκαετία του 1970, όπου σε όλο σχεδόν τον πλανήτη και ιδίως στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη ένα δυσαρίθμητο πλήθος κέντρων, περιοδικών, οργανισμών, εντύπων, εκδόσεων κ.ά. σχετικών με τη Νέα Εποχή, κάνει ιδιαιτέρως αισθητή την παρουσία του.
Η πραγματικότητα αυτή ως δεδομένο πλέον μας οδηγεί να σκεφθούμε ότι αυτό το εκτενές και πολύμορφο Νεοεποχίτικο κίνημα, το οποίο τη δεκαετία του 1970 αρχίζει να εισβάλλει σε κάθε πτυχή και δραστηριότητα του ανθρώπινου βίου, ασφαλώς από κάπου προετοιμαζόταν. Από κάπου προήλθε. Έχει κάποιους προδρόμους που προετοίμασαν την εμφάνισή του δημόσια.
Χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, έγινε αντιληπτό από τους ερευνητές του φαινομένου ότι η Νέα Εποχή ως όρος αλλά και ως κίνημα, μεθοδεύτηκε και ετοιμαζόταν από διάφορους αποκρυφιστικούς και εσωτεριστικούς χώρους ήδη από τον 19ο αιώνα, αλλά και πριν απ’ αυτόν. Ήδη από αρκετούς αιώνες πριν, ο όρος Νέα Εποχή χρησιμοποιείται από διάφορα αποκρυφιστικά συστήματα, όπως οι Ροδόσταυροι και οι Τέκτονες.
Χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, έγινε αντιληπτό από τους ερευνητές του φαινομένου ότι η Νέα Εποχή ως όρος αλλά και ως κίνημα, μεθοδεύτηκε και ετοιμαζόταν από διάφορους αποκρυφιστικούς και εσωτεριστικούς χώρους ήδη από τον 19ο αιώνα, αλλά και πριν απ’ αυτόν. Ήδη από αρκετούς αιώνες πριν, ο όρος Νέα Εποχή χρησιμοποιείται από διάφορα αποκρυφιστικά συστήματα, όπως οι Ροδόσταυροι και οι Τέκτονες.
Για να είμαστε ακριβείς πρέπει εν προκειμένω να επισημάνουμε ότι είναι σε χρήση στους διάφορους αυτούς αποκρυφιστικούς χώρους πιο πολύ με έναν άλλο συνώνυμο αποκρυφιστικό όρο, αστρολογικής προελεύσεως, τον όρο «Εποχή του Υδροχόου»9. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στα τέλη του 19ου - αρχές του 20ού σχετικά με το θέμα μας, αποτελεί ο Αμερικανός αποκρυφιστής Λήβι Ντόουλιγκ (1844-1911) που θα γράψει το «Υδροχοϊκό Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού της Εποχής των Ιχθύων».
Τα όσα καταγράφει, του τα φανέρωσε κατά τους ισχυρισμούς του πάντα, κάποια θεά της Σοφίας που ονομάζονταν Βίζελ. Του ανακοινώνει ότι η εποχή των Ιχθύων φτάνει στο τέλος της. Σύντομα θα ανατείλει η εποχή του Υδροχόου που θα είναι «εποχή αίγλης και φωτός, γιατί φέρνει τη Θεία Πνοή»10. Πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο όρος "Εποχή του Υδροχόου" χρησιμοποιείται συστηματικά και από τον Γάλλο αποκρυφιστή Πολ Λε Κουρ (Paul Le Cour 1871-1954)11.
Στην ίδια συνάφεια θα χρησιμοποιείται και ο όρος «Νέα Εποχή». Δεν είναι συμπτωματικό το γεγονός ότι ο όρος ¨Νέα Εποχή» ήταν η ονομασία ενός μασωνικού αγγλόφωνου περιοδικού που κυκλοφορούσε μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο12. Ταυτοχρόνως, ως όρος είναι γνωστός και χρησιμοποιείται ευρέως στους αποκρυφιστικούς χώρους της Θεοσοφίας, του Γεωργίου Γκουρτζίεφ, στον Εσωτερικό όμιλο της Αλίκης Μπέιλυ και της Λευκής Αδελφότητας του Αϊβανχώφ13 πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αντίληψη περί Νέας Εποχής μαρτυρείται ακόμα και στις δοξασίες του αποκρυφιστικής - σατανιστικής οργάνωσης του Τάγματος του Ναού της Ανατολής (Ο.Τ.Ο)14.
Ο Hans Jurgen Ruppert ειδικός εντεταλμένος για θέματα σεκτών και παραθρησκείας της Ευαγγελικής Εκκλησίας της Γερμανίας (E.K.D.) αναφέρει, ότι ο όρος «Νέα Εποχή» εμφανίζεται πλέον δυναμικά ήδη, στην αποκρυφιστική έκρηξη που λάμβανε χώρα πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο15.
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τον J. Gordon Melton έναν από τους μεγαλύτερους και εγκυρότερους μελετητές του φαινομένου των σεκτών και της παραθρησκείας στις Η.Π.Α., πρόδρομοι της Νέας Εποχής, όχι τόσο για τον όρο αυτό καθ’ εαυτό, αλλά λόγω κοινών πρακτικών και αντιλήψεων, πρέπει να θεωρηθούν και οι Emanuel Swedenborg (1688-1772), ο Franz Anton Mesmer (1734-1815) και ο Andrew Jackson Danis (1826-1910), ο θεωρούμενος από τους πνευματιστές ως ο μεγαλύτερος "προφήτης" τους16.
Στους προδρόμους της Νέας Εποχής πρέπει να αναφέρουμε επίσης και το κίνημα της "Νέας Σκέψεως", το οποίο ξεκίνησε στις αρχές του 20ού αιώνα στις Η.Π.Α και κατά το διάστημα του μεσοπολέμου επεκτάθηκε και στην Ευρώπη. Το κίνημα της "Νέας Σκέψεως" θεωρείται προδρομικό φαινόμενο γιατί είχε βασικά χαρακτηριστικά του φαινομένου της Νέας Εποχής. Είχε έντονο υπερομολογιακό και συγκρητιστικό χαρακτήρα, που αργότερα συνδυάστηκαν με παραψυχολογία, διαλογισμό, εσωτερική αστρολογία, και πνευματικά προγράμματα17.
Κατ’ εξοχήν όμως, αναφορά θα γίνεται από τους μεταγενέστερους θιασώτες και οπαδούς της Νέας Εποχής για το πρώτο μισό του 20ού αιώνα στο έργο και τα γραπτά της Αγγλίδας αποκρυφίστριας Αλίκης Μπέιλυ (1880-1949)18.
Ως ιδιαίτερη χρονιά-σταθμό πριν τη γενικευμένη εμφάνιση και δραστηριοποίηση του κινήματος τη δεκαετία του 1970 πρέπει να μνημονεύσουμε την κοινότητα Findhorn της Σκωτίας το 1962 19. Γεγονός και χώρος, όπου οι απανταχού θιασώτες της Νέας Εποχής ομιλούν πάντοτε με ιδιαίτερο θαυμασμό.
Τι συνέβη όμως στο Φίντχορν της Σκωτίας το 1962 που συνδέεται άμεσα με το θέμα μας Αποκρυφισμός και Νέα Εποχή; Συνοπτικά θα αναφέρουμε τα εξής. Το 1962 ο Πήτερ Κάντι που ήταν διευθυντής σ’ ένα ξενοδοχείο, έχασε τη δουλειά του. Μαζί με την οικογένειά του κατέφυγε στο Findhorn μία άγονη και αμμώδη περιοχή της Σκωτίας. Εκεί μια μέρα που η γυναίκα του Έϊλιν έκανε διαλογισμό, άκουσε μία φωνή που τη συμβούλεψε να καλλιεργήσει λαχανικά. Η ίδια φωνή τη διαβεβαίωσε ότι θα τη βοηθήσουν «οι ντέβας».
Ως ντέβας θεωρούνταν υποχθόνιες οντότητες, παραπλήσιες με δαίμονες και ξωτικά. Η επικοινωνία της Έϊλιν με τους ντέβας συνεχίστηκε. Καλλιέργησε λαχανικά με επιτυχία. Η επιτυχής καλλιέργεια λαχανικών σ’ αυτή την άγονη περιοχή θεωρήθηκε ότι κατέστη εφικτή λόγω της βοήθειας των «ντέβας»20.
Νομίζουμε ότι εδώ δεν είναι δύσκολο με βάση την Ορθόδοξη αγιοπατερική Παράδοση να αντιληφθούμε ότι και στο γεγονός-σταθμό αυτό, που η Νέα Εποχή το εκθειάζει, ότι έχουμε έκδηλη την παρουσία του αποκρυφιστικού-δαιμονικού στοιχείου. Οι «ντέβας» όπως αναφέρθηκαν, είναι όχι ξωτικά ή μυθολογικά όντα, αλλά πονηροί δαίμονες, που μίλησαν στην Έϊλιν, καθώς έκανε διαλογισμό.
Τούτο αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι τον όρο «ντέβας»21 στη Δύση τον εισήγαγε η θεοσοφίστρια Μπλαβάτσκυ22 προσδιορίζοντάς τους ως τύπους αγγέλων ή θεοτήτων ή πνεύματα της φύσης όπως επίσης τα ονομάζουν, και τα θεωρούν εξελιγμένες οντότητες προηγούμενης πλανητικής περιόδου, κατά τα αποκρυφιστικά φαντασιοκοπήματα της Θεοσοφίας.
Συνοψίζοντας την προβληματική σχετικά με τους προδρόμους της Νέας Εποχής πρέπει να τονίσουμε, ότι ανεξαιρέτως όλοι οι πρόδρομοί της ως ομάδες, αλλά και αυτός ο όρος Νέα Εποχή, γεννήθηκε και χρησιμοποιήθηκε από τον αποκρυφισμό μέσα σε μια ποικιλία εκδηλώσεών του.
3. Εκπρόσωποι της «Νέας Εποχής» και η σχέση τους με τον αποκρυφισμό.
Η απαρχή της δημόσιας παρουσίας του κινήματος της Νέας Εποχής στην αρχή της δεκαετίας του 1970 έγινε αφορμή προϊόντος του χρόνου, κάποιοι φανατικοί θιασώτες της να αναδειχθούν σε βασικούς εκπροσώπους και εκφραστές αυτού του ετερόκλητου και αντιχριστιανικού κινήματος.
3. Εκπρόσωποι της «Νέας Εποχής» και η σχέση τους με τον αποκρυφισμό.
Η απαρχή της δημόσιας παρουσίας του κινήματος της Νέας Εποχής στην αρχή της δεκαετίας του 1970 έγινε αφορμή προϊόντος του χρόνου, κάποιοι φανατικοί θιασώτες της να αναδειχθούν σε βασικούς εκπροσώπους και εκφραστές αυτού του ετερόκλητου και αντιχριστιανικού κινήματος.
Από τις θέσεις τους, αλλά και με την ιδιότητά τους, όλοι αυτοί εργάστηκαν αόκνως για να προωθήσουν και να διαδώσουν το πνεύμα, το φρόνημα και τον τρόπο ζωής της Νέας Εποχής. Με βιβλία, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές παρεμβάσεις, με συνεντεύξεις σε εφημερίδες, με άρθρα σε κοσμικά περιοδικά, και γενικά με κάθε πρόσφορο μέσο, εκμεταλλευόμενοι ακόμα και τη διασύνδεσή τους με «διαμορφωτές γνώμης» των ΜΜΕ κατάφεραν να αναδειχθούν όχι μόνο θιασώτες, αλλά και ουσιαστικοί εκφραστές αυτού του αντίχριστου κινήματος.
Θα αναφέρουμε ενδεικτικά τους πιο γνωστούς διεθνώς εκφραστές του αντίχριστου κινήματος της Νέας Εποχής. Όλοι αυτοί, υπήρξαν διαφορετικοί ως προς τον τόπο καταγωγής, το επάγγελμα, τις σπουδές. Είχαν όμως όλοι κάτι κοινό, εκτός από το Νεοεποχίτικο φρόνημά τους. Αυτό το κοινό είναι, ότι όλοι οι μεγάλοι και γνωστοί θιασώτες της Νέας Εποχής είχαν σχέση με διάφορες μορφές αποκρυφισμού. Τυχαίο; Νομίζουμε όχι, αν αναλογιστούμε ότι ο αποκρυφισμός είναι ο χώρος που γέννησε και θρέφει τη Νέα Εποχή.
Ας δούμε λοιπόν, κάποιους από τους γνωστότερους εκφραστές διεθνώς της Νέας Εποχής.
1. Ας αρχίσουμε από τους αρχικούς πρωταγωνιστές της κοινότητας Finhorn τον Peter Caddy (1917-1994) και τη σύζυγό του Έϊλιν (1917-). Υπήρξαν αποκρυφιστές και αργότερα υιοθέτησαν και το νεοπαγανισμό στην κοινότητα Φίντχορν της Βόρειας Σκωτίας23. Ο Peter Caddy ήταν οπαδός της Θεοσοφίας, ενώ η Έϊλιν Caddy, η σύζυγός του, ησχολείτο με τον πνευματισμό και ήταν μέντιουμ.
2. Τη δεκαετία του 1980 η ηθοποιός Σίρλεϋ Μακλέιν (Shirley Maclaine) επέδρασε καταλυτικά για την διάδοση των Νεοεποχίτικων αντιλήψεων24. Σε κάθε συνέντευξή της, σε κάθε δημόσια αναφορά της, εξέφραζε αντιλήψεις και απόψεις της Νέας Εποχής. Και όμως είναι οπαδός της μετενσάρκωσης και ασχολείται με το channeling ως μέντιουμ. Η ίδια μάλιστα είχε υπάρξει οπαδός ενός από τα πιο γνωστά μέντιουμ στις Η.Π.Α., της Νάϊτ Τζ. (1946-), όπως είναι γνωστή, η οποία ισχυρίζεται ότι είναι κανάλι επικοινωνίας για το «Ράθμα», μια δήθεν φωτισμένη οντότητα που υποτίθεται ότι έζησε πριν 35.000 χρόνια στη γη25. Η Σίρλεϋ Μακλέιν ονομάζεται και θεωρείται ως «γκουρού» της Νέας Εποχής26.
3. Ο Δαυίδ Σπάνγκλερ (David Spangler 1945-) μυστικιστής, εκδότης και πρώην μέλος του διοικητικού συμβουλίου Finhorn, και συγγραφέας πολλών νεοεποχίτικων βιβλίων. Θεωρείται από τους κυριότερους εκπροσώπους της Νέας Εποχής27. Κύριο μέλημά του, η δημιουργία μιας νέας πλανητικής συνειδήσεως που θα λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη προωθήσεως ενός πλανητικού νου και ψυχής, που θα ωθήσουν την ανθρωπότητα προς τα εμπρός και θα τη συνδέσουν με την ολότητα της φύσης.
Οι επιδόσεις του και οι σχέσεις του με τον αποκρυφισμό είναι πολυεπίπεδες. Αναφέρουμε ενδεικτικά, επικοινωνία με αόρατες οντότητες, εξωσωματικές εμπειρίες, μετενσάρκωση, επαφή με εξωγήινους, συνεργασία με διάμεσούς του τσάννελινκ, επίσκεψη και παραμονή επί τριετία στο Φίντχορν κ.ά.
4. Ευρύτατα γνωστός θιασώτης και θεωρητικός της Νέας Εποχής ήταν ο Άγγλος γεωπόνος Τζωρτζ Τρεβαλιάν (Sir George Trevelyan, (1917-1996)28. Το όνομά του κατατάσσεται μεταξύ των «προφητών» της Νέας Εποχής. Ευρύτατα γνωστά στους νεοεποχίτικους κύκλους ήταν τα «εσωτερικά αναλυτικά προγράμματα διδασκαλίας» που εκπαίδευαν ανθρώπους για να γίνουν εκφραστές και πολλαπλασιαστές των αντιλήψεων της εποχής Υδροχόου που ξεκινούσε. Τ’ όνομά του επίσης είναι συνδεδεμένο με τη νεοεποχίτικη κοινότητα Finhorn της Σκωτίας που έχουμε ήδη αναφέρει.
Υπήρξε βαθιά επηρεασμένος από τη θεοσοφία. Πολλές από τις τοποθετήσεις του νοηματοδοτούνταν από τα αποκρυφιστικά παραδοξολογήματα της θεοσοφικής κινήσεως. Επιχείρησε να συνδέσει με αφορμή το Finhorn την Νέα Εποχή με την οικολογία.
5. Η Marilyn Grasso Ferguson (1938-) κατατάσσεται επίσης στους προφήτες της Νέας Εποχής29. Πασίγνωστο μπεστ-σέλλερ υπήρξε το βιβλίο της τη δεκαετία του 1980 The Aquarious Conspirasy (= Η συνωμοσία του Υδροχόου). Σε αυτό ούτε λίγο ούτε πολύ αναφέρεται συν τοις άλλοις, ότι εκφραστές των νεοεποχίτικων αντιλήψεων υπάρχουν ήδη σε κάθε κοινωνικό στρώμα. Η Φέργκιουσον συνδυάζει την ενασχόληση με τον Υπερβατικό διαλογισμό και τον εσωτερισμό.
Τα ονόματα που αναφέραμε, αποτελούν βεβαίως τους πιο γνωστούς εκφραστές της Νέας Εποχής, σε μια εποχή που το διαδίκτυο ήταν ανύπαρκτο. Σήμερα η παρουσία του αποκρυφισμού είναι πια εμφανέστατη σε δεκάδες νεοεποχίτικες ομάδες, οργανώσεις παραθρησκευτικού χαρακτήρα και νεοεποχίτικης ταυτότητας στους διαδικτυακούς τόπους τους30.
Τρομάζει κάποιος στην κυριολεξία, όταν ιδρυτές, αρχηγοί, και υπεύθυνοι τέτοιων παραθρησκευτικών νεοεποχίτικων μορφωμάτων μιλούν για καθοδήγηση από δήθεν φωτεινές οντότητες άλλων πλανητικών ή αστρικών πεδίων ή και παρελθόντων εποχών. Με βάση βεβαίως την αγιοπατερική διδασκαλία δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε ποιες είναι ουσιαστικά αυτές οι υποτιθέμενες φωτεινές οντότητες ή πνεύματα.
4. Η παρουσία του αποκρυφισμού σε επιμέρους εκφάνσεις της «Νέας Εποχής»
Η παρουσία του αποκρυφισμού είναι εμφανής σε πλήθος εκφάνσεων και ομάδων της Νέας Εποχής. Θα αναφερθούμε ενδεικτικά σε ομάδες και χώρους που ευρίσκονται και κινούνται μέσα στο νεοεποχίτικο πεδίο. Είναι ομάδες και χώροι διαφορετικοί, αλλά ο αποκρυφισμός είναι εμφανής στις δοξασίες τους ή στις πρακτικές τους. Ας δούμε ενδεικτικά κάποιες χαρακτηριστικές περιπτώσεις.
4. Η παρουσία του αποκρυφισμού σε επιμέρους εκφάνσεις της «Νέας Εποχής»
Η παρουσία του αποκρυφισμού είναι εμφανής σε πλήθος εκφάνσεων και ομάδων της Νέας Εποχής. Θα αναφερθούμε ενδεικτικά σε ομάδες και χώρους που ευρίσκονται και κινούνται μέσα στο νεοεποχίτικο πεδίο. Είναι ομάδες και χώροι διαφορετικοί, αλλά ο αποκρυφισμός είναι εμφανής στις δοξασίες τους ή στις πρακτικές τους. Ας δούμε ενδεικτικά κάποιες χαρακτηριστικές περιπτώσεις.
1) Στις 16 Αυγούστου του 1987 συνέβη ένα σημαντικό γεγονός για το παγκόσμιο νεοεποχίτικο κίνημα. Χιλιάδες οπαδοί της Νέας Εποχής γιόρτασαν σε όλο τον κόσμο με τραγούδια, διαλογισμό, χορούς, επικλήσεις, τη λεγόμενη μεγάλη αρμονική σύγκληση. Τι ήταν αυτή η μεγάλη αρμονική σύγκληση; Κατά την νεοεποχίτικη ορολογία και δοξασία ήταν μία συλλογική έκχυση θετικής ψυχικής ενέργειας την συγκεκριμένη ημέρα.
Οι δεκάδες χιλιάδες νεοεποχίτες γιορτάζοντας, πήγαν κυρίως σε ναούς αρχαίων θρησκειών, να προσθέσουν και τη δική τους θετική ενέργεια στις 16.8.1987 με σκοπό κατά τους ισχυρισμούς της να βοηθηθεί η ανθρωπότητα και ο πολιτισμός της. Με τι κριτήρια επιλέχθηκε η συγκεκριμένη ημέρα; Βάσει αστρολογικών προβλέψεων σε συνδυασμό με τα ημερολόγια των Μάγια31.
2) Βασική έκφανση της Νέας Εποχής αποτελούν οι λεγόμενες θεραπείες μέσω χρωμάτων, φυτών, και κρυσταλλικών ενεργειών. Οι εν λόγω θεραπείες μέσω χρωμάτων, φυτών και κρυστάλλων κατέχουν ιδιαίτερη θέση τόσο στους νεοεποχίτικους διαδικτυακούς τόπους, όσο και στα νεοεποχίτικα έντυπα και βιβλιοπωλεία. Μια τέτοια μορφή θεραπείας πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 από τη φαρμακοποιό Βίκυ Γουόλ και διαδόθηκε τάχιστα και διαφημίζεται και στην Ελλάδα, είναι η θεραπεία που ονομάζεται Αύρα-Σώμα. "Κατά τους ισχυρισμούς τους "η θεραπεία αυτή συνίσταται -ανάμεσα στα άλλα- στη χρήση του περιεχομένου 94 μικρών, γυάλινων, γωνιαίων μπουκαλιών (αριθμούνται 0-93), κάθε ένα από τα οποία περιέχει δύο διαφορετικών χρωμάτων επίπεδα υγρών"32.
Τι είναι όμως στην πραγματικότητα και πού στηρίζεται το εν λόγω νεοεποχίτικο και δήθεν θεραπευτικό σύστημα του Αύρα-Σώμα, που διαφημίζεται ως "Είσαι τα χρώματα που διαλέγεις"33; Ο Μάικ Μπουθ, ο πιο πιστός μαθητής και διάδοχος της Βίκυ Γουόλ που το δημιούργησε, αποκαλύπτει: η δελεαστική, αισθησιακή πλευρά δεν είναι η μοναδική σχετικά με τα έλαια του Αύρα-Σώμα. Υπάρχουν πολλά περισσότερα. Το Αύρα-Σώμα συνδέεται με συστήματα αρχαίας Σοφίας, όπως το Δέντρο της Ζωής από την Καμπάλα, τα Ταρό και το κινέζικο Ι Τσινκ. Η αποκάλυψη των χρωμάτων συνδέεται επίσης με το Ινδουϊστικό σύστημα των Τσάκρα. Υπάρχουν επίσης πολλές ακόμη ενδιαφέρουσες αναφορές στην αρχαία σοφία"34.
Τι παρατηρούμε εν προκειμένω σχετικά με το εν λόγω νεοεποχίτικο "θεραπευτικό" σύστημα; Ότι θεμελιώνεται εξ ολοκλήρου σε αντιχριστιανικές αποκρυφιστικές πρακτικές και δοξασίες.
Επιπλέον, στο εν λόγω σύστημα υπάρχουν πολλές ακόμα παράμετροί του, που σχετίζονται με τον αποκρυφισμό όπως π.χ., για να γίνει ενεργοποίηση των ουσιών που περιέχουν τα μπουκάλια γίνεται χρήση Καμπαλιστικών επικλήσεων35.
Ακόμα στα μπουκάλια Ν. 50-64 δόθηκαν τα ονόματα 14 Αναληφθέντων διδασκάλων της πλανητικής Ιεραρχίας. Διαπιστώνουμε δηλαδή εδώ την χρήση ορολογίας και δοξασιών θεοσοφικών και όχι μόνο36. Και στο ερώτημα, πώς θεραπεύουν τα χρώματα, τα έλαια, οι ουσίες γενικά του Αύρα-Σώμα δίνεται ως απάντηση των οπαδών του, ότι θεραπεύουν μέσω της "ζωτικής ενέργειας των Δασκάλων" που αντιπροσωπεύεται από τις ακτίνες "που αφομοιώνονται από τα ορυκτά και τα φυτά που έχουν το αντίστοιχο χρώμα"37. Βλέπουμε δηλαδή, μια τυπική αποκρυφιστική απάντηση.
3) Στις κλασσικές αντιχριστιανικές διδασκαλίες που συστηματικά προβάλλουν οι ομάδες της Νέας Εποχής ανήκει και η πλάνη της μετενσάρκωσης. Μάλιστα την προβάλλουν ως κάτι πρωτόγνωρο, κάτι βαθύ και συναρπαστικό. Θα αναφερθούμε μόνο σε μια πρακτική που μαρτυρείται άμεσα και με σαφήνεια ή σχέση και αυτής της νεοεποχίτικης πτυχής με τον αποκρυφισμό.
Στις ΗΠΑ, μια από τις πιο γνωστές υπνοθεραπεύτριες που είναι ταυτόχρονα και φανατική θιασώτης της «Νέας Εποχής» είναι η Helen Wambach, υπνοθεραπεύτρια στο επάγγελμα, που ασκεί μία πρακτική γνωστή ως αναδρομή σε προηγούμενες ζωές μέσα από την ύπνωση. Η ίδια αναφέρει, ότι ρώτησε κάποιους πελάτες της γιατί επέλεξαν να μετενσαρκωθούν σ’ αυτή τη φάση της ανθρώπινης ιστορίας. Σύμφωνα πάντα με τους ισχυρισμούς της, η συνήθης απάντηση ήταν: «Επειδή είναι η Νέα Εποχή, η εποχή του Υδροχόου»38. Η ίδια επίσης κάνει λόγο για συναντήσεις και ομιλίες με πνεύματα39 κατά τη διάρκεια των αναδρομών. Είναι νομίζω εύκολο να αντιληφθούμε, τι είδους πνεύματα είναι αυτά, στα οποία αναφέρεται η θιασώτης της «Νέας Εποχής» E. Wambach.
4) Βασικό επίσης κεφάλαιο και αγαπημένο θέμα του σύγχρονου αντίχριστου και εφιαλτικού κινήματος της Νέας Εποχής, είναι το θέμα της υπάρξεως εξωγήινων όντων - UFO. Το θέμα της υπάρξεως εξωγήινων όντων ξεκίνησε στις 24.6.1947.
Με το πέρασμα του χρόνου, γύρω από το ζήτημα αυτό, υπήρξε μία πρωτοφανής και πολυεπίπεδη προπαγάνδα που οδήγησε πάρα πολλούς ανθρώπους παγκοσμίως να πιστεύουν αβασάνιστα στην ύπαρξη εξωγήινων ή τουλάχιστον να διάκεινται φιλικά προς την ιδέα αυτή.
Κινηματογραφικές υπερπαραγωγές, τηλεοπτικές σειρές, ντοκιμαντέρ, χιλιάδες άρθρα στις εφημερίδες και τα κοσμικά περιοδικά με ουφολογική ύλη κ.ά. συνέβαλαν και συμβάλλουν στην προπαγάνδα αυτή.
Το κίνημα της Νέας Εποχής, όχι μόνο θα στεγάσει στο οικοδόμημά του τις περί των UFO δοξασίες και θα αποτελέσουν αναπόσπαστο μέρος των δοξασιών του, αλλά θα τις προωθήσει ποικιλοτρόπως περαιτέρω.
Η αποκρυφιστική όμως διάσταση του θέματος των εξωγήινων - UFO είναι η πτυχή εκείνη που αποσιωπάται σκοπίμως ή δεν τονίζεται ακριβώς, παρ’ ότι έχει καίρια σημασία για την ορθή αξιολόγηση του φαινομένου και τη σωστή τοποθέτηση απέναντι σ’ αυτό από κάθε ορθόδοξο ποιμένα και χριστιανό.
Εν προκειμένω, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι την αποκρυφιστική διάσταση του θέματος των UFO, την έχουν αναδείξει και αποδείξει δύο κορυφαίοι Ορθόδοξοι και έγκυροι μελετητές του χώρου των αιρέσεων, οι αείμνηστοι π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος 40 και ο π. Σεραφείμ Ρόοουζ41, όπως επίσης και ένας σύγχρονος λαμπρός ορθόδοξος απολογητής, ο π. Ιωάννης Κωστώφ42.
Στην ορθόδοξη νηπτική και αγιολογική παράδοση, όπως έδειξαν οι εν λόγω πατέρες, διασώζονται περιστατικά δαιμονικών πειρασμικών ενεργειών σε αγίους και ασκητές, που παρουσιάζουν μία καταπληκτική ομοιότητα και αντιστοιχία με περιστατικά και γεγονότα, που διηγούνται ως εμπειρίες - επαφές τους διάφοροι οπαδοί των UFO.
Αυτό δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός συνοψίζοντας κατά τρόπο σαφή την αγιοπατερική διδασκαλία, επισημαίνει ότι οι δαίμονες «παραχωρήσεως δε Θεού γινομένης και ισχύουσι και μεταβάλλονται και μετασχηματίζονται εις οίον θέλουσι σχήμα και φαντασία»43.
Η αποκρυφιστική διάσταση του θέματος των εξωγήινων μαρτυρείται και από άλλα γεγονότα. Έχει επισημανθεί π.χ. από ξένους μελετητές των αιρέσεων και της παραθρησκείας, ότι η φρασεολογία και η ορολογία που χρησιμοποιείται από τους οπαδούς των UFO έχει αρχικώς πρωτοχρησιμοποιηθεί και αντληθεί από το χώρο του αποκρυφισμού44. Επιπλέον, δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός, ότι πολλοί από τους ιδρυτές UFO - σεκτών, είχαν σχέση με τον αποκρυφισμό.
Μία ακόμη χαρακτηριστική απόδειξη σχετική με την αναφορά μας στην αποκρυφιστική διάσταση του θέματος των UFO, αποτελεί και η μαρτυρία ενός επιφανούς Αμερικανού θεωρητικού και υποστηρικτή των UFO, του Μπιλ Κούπερ.
Ο Μπιλ Κούπερ αναφερόμενος σε κάποιες πληροφορίες που του έδωσαν «εξωγήινοι» σε μια επαφή μαζί τους τονίζει: «Οι πληροφορίες που μας έδωσαν δεν ήταν μόνο επιστημονικές. Μας είπαν πολλά αποκρυφιστικά πράγματα. Υποστηρίζουν ότι έχουν στενή σχέση με τις θρησκείες μας. Μιλούσαν για μαγεία και για τις λατρείες της γης» 45.
Αμφιβάλλει κανείς, για το ότι η πηγή προελεύσεως αυτών των πληροφοριών είναι δαιμονική με προσωπείο εξωγήινου ή για την ύπαρξη αποκρυφιστικού στοιχείου στα UFO; Νομίζουμε όχι. Βλέπουμε λοιπόν ότι και σ’ αυτή την νεοεποχίτικη πτυχή ο αποκρυφισμός είναι παρών.
5) Στις πιο γνωστές όμως αποκρυφιστικές πρακτικές και δοξασίες της Νέας Εποχής ανήκει και το λεγόμενο Τσάνελινκ (Channeling) που προέρχεται από την αγγλική λέξη (channel) κανάλι, δίαυλος και αποτελεί αποκρυφιστική τεχνική ύπνωσης ή διαλογισμού, στην οποία το μέντιουμ ως ενδιάμεσος, ως κανάλι, γίνεται δέκτης και μεταφορέας μηνυμάτων από οντότητες όπως πνεύματα, ψυχές που έχουν εκδημήσει, άγγελοι κ.ά.
Το Τσάνελινκ (Channeling) διαφημίζεται από τις ομάδες της Νέας Εποχής ως μορφή «εναλλακτικής πνευματικότητας». Ποια είναι όμως η θεωρητική βάση αυτής της αποκρυφιστικής πρακτικής; Κατά τις νεοεποχίτικες αντιλήψεις κάποιοι άνθρωποι έχουν φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο πνευματικής συνειδητότητας και διορατικότητας ασχέτως επαγγέλματος ή κοινωνικής τάξης, και σ’ αυτό διαφοροποιούνται από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν με όντα από άλλα πνευματικά πεδία όπως ισχυρίζονται, που πολλές φορές παρουσιάζονται και μπροστά τους ή και τους καταλαμβάνουν.
Στα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα εν προκειμένω ανήκει το νεοεποχίτικο βιβλίο του Νηλ Ντόναλτ Ουάλς, «Συνομιλίες με το Θεό» (Neale Donald Walsch, Conversations with God) με υψηλότατες πωλήσεις στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Τι ήταν τώρα αυτές οι συνομιλίες; Ήταν κατά το συγγραφέα προφορικές ανταλλαγές απόψεων με ανώτατους διδασκάλους άλλων πλανητικών χώρων, με εξελιγμένα όντα από άλλα πνευματικά πεδία, με εξωγήινες νοημοσύνες, και αγγέλους. Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε εν προκειμένω τι είδους όντα και άγγελοι ήταν αυτοί, με τους οποίους συνομιλούσε ο συγγραφέας με κριτήριο αξιολόγησης την ορθόδοξη εκκλησιαστική παράδοσή μας.
6) Στις αντιλήψεις που συχνά επαναλαμβάνουν και καλλιεργούν διάφοροι εκφραστές και φορείς της «Νέας Εποχής», ανήκει συχνά και η προτροπή για την χρήση των λεγομένων εναλλακτικών ή και ενεργειακών θεραπειών κατά την νεοεποχίτικη ορολογία. Πρόκειται για αυτοδιαφημιζόμενα είδη θεραπειών τα οποία βρίσκονται σε κάθετη αντίθεση με την κλασσική ιατρική επιστήμη.
Στις εν λόγω θεραπείες ανήκει και το Ρέικι. Το Ρέικι είναι ιαπωνικής προέλευσης λέξη και σημαίνει παγκόσμια ενέργεια ζωής46. Ο θεραπευτής ενεργεί ως κανάλι που διοχετεύει κατά τους ισχυρισμούς τους, την παγκόσμια ενέργεια για να θεραπευθεί ο ασθενής. Είναι απαλλαγμένη αυτή η πολυδιαφημιζόμενη νεοεποχίτικη θεραπεία από το αποκρυφιστικό στοιχείο; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι.
α) Για να γίνει κάποιος θεραπευτής Ρέικι προϋποθέτει τελετουργικής υφής μυήσεις.
β) Σε πολλά εγχειρίδια Ρέικι η αναφορά σε πνεύματα κατά το στάδιο της «θεραπείας» παρουσιάζεται ως δεδομένη47.
Τα εν λόγω πνεύματα ή θεία όντα θεωρούνται ως οδηγοί του Ρέικι, είναι παρόντα κατά τη διαδικασία της μύησης σύμφωνα με τα εν λόγω εγχειρίδια.
Τα εν λόγω πνεύματα ή θεία όντα θεωρούνται ως οδηγοί του Ρέικι, είναι παρόντα κατά τη διαδικασία της μύησης σύμφωνα με τα εν λόγω εγχειρίδια.
γ) Θα αναφέρουμε μία δημοσιευμένη μαρτυρία κάποιας κυρίας που κατέφυγε σε θεραπεία Ρέικι και ασκούσε καθημερινά αυτή τη θεραπεία. Προϊόντος του χρόνου αισθανόταν μία παράξενη παρενέργεια. Κάποιος μιλούσε από μέσα της. Μια φωνή που δεν μπορούσε να την ελέγξει. Όταν τηλεφώνησε με αγωνία στο θεραπευτή του Ρέικι, αυτός της απάντησε «Αυτό είναι θαυμάσιο Jill. Έχετε επιλεγεί από τα πνεύματα θεραπείας του Ρέικι. Θα είναι οι σύντροφοί σας για πάντα τώρα»48. Νομίζουμε ότι ορθώς εν προκειμένω ο Reinhard Hummel, ειδικός ερευνητής και εντεταλμένος της Ευαγγελικής Εκκλησίας της Γερμανίας, έχει χαρακτηρίσει το Ρέικι ως μορφή «θεραπευτικής» μαγείας από την Ιαπωνία.
Εξετάζοντας διάφορες πτυχές και εκφάνσεις της «Νέας Εποχής», διαπιστώνεται ότι ο αποκρυφισμός σε μία πληθώρα εκδηλώσεών του όχι μόνο είναι παρών, αλλά επιπλέον για τους θιασώτες της «Νέας Εποχής» θεωρείται ως κάτι το δεδομένο. Κάτι το αυτονόητο. Και τούτο γιατί κατά τις νεοεποχίτικες αντιλήψεις ο αποκρυφισμός είναι ένα ακόμα πνευματικό μονοπάτι για την αναζήτηση της αλήθειας. Ένας εξίσου ισότιμος τρόπος να αναδείξουν και να ταυτιστούν με το Θεό που έχει κάθε άνθρωπος μέσα του κατά τις νεοεποχίτικες αντιλήψεις.
5. Η αποκρυφιστική προέλευση του Πανθρησκειακού οράματος της «Νέας Εποχής».
Σε πολλούς και ποικίλους χώρους γίνεται λόγος για την ανεκτικότητα, τη συμφιλίωση, τη συνεργασία και την προσφορά στην πρόοδο του ανθρώπου από την ποικιλόμορφη συνεργασία των διαφόρων θρησκειών. Από κοινωνιολογικής πλευράς, ο λόγος αυτός πηγάζει από το γεγονός ότι η θρησκεία ως ενδοκοσμικό φαινόμενο που είναι συνυφασμένο με μία ποικιλία κοινωνικών δομών, σχέσεων και δράσεων, πολλές φορές έγινε αφορμή διαφόρων μορφών συγκρούσεων. Συνέπεια αυτής της λογικής, αποτελεί ο ισχυρισμός ότι πρέπει η θρησκευτικότητα να χειραγωγηθεί και να καταστεί παράγοντας κοινωνικής ευστάθειας.
5. Η αποκρυφιστική προέλευση του Πανθρησκειακού οράματος της «Νέας Εποχής».
Σε πολλούς και ποικίλους χώρους γίνεται λόγος για την ανεκτικότητα, τη συμφιλίωση, τη συνεργασία και την προσφορά στην πρόοδο του ανθρώπου από την ποικιλόμορφη συνεργασία των διαφόρων θρησκειών. Από κοινωνιολογικής πλευράς, ο λόγος αυτός πηγάζει από το γεγονός ότι η θρησκεία ως ενδοκοσμικό φαινόμενο που είναι συνυφασμένο με μία ποικιλία κοινωνικών δομών, σχέσεων και δράσεων, πολλές φορές έγινε αφορμή διαφόρων μορφών συγκρούσεων. Συνέπεια αυτής της λογικής, αποτελεί ο ισχυρισμός ότι πρέπει η θρησκευτικότητα να χειραγωγηθεί και να καταστεί παράγοντας κοινωνικής ευστάθειας.
Η προβληματική αυτή υιοθετήθηκε από τη «Νέα Εποχή» που διαφημίζει την εποχή τη δική της ακριβώς ως εποχή αρμονικής συμβίωσης, αρχικά των θρησκειών και υπέρβασης των προβλημάτων και στο θρησκευτικό πεδίο που δημιούργησε η εποχή του Ιχθύος, καθώς κυριαρχούσε ο Χριστιανισμός. Όραμά της και τελικός στόχος της, είναι η πανθρησκεία, ως μορφή δήθεν ενότητας κατά το ολιστικό μοντέλο που η «Νέα Εποχή» διακηρύττει.
Όλες οι θρησκείες αλλά και αυτά τα παραθρησκευτικά μορφώματα σύμφωνα με τη νεοεποχίτικη αντίληψη είναι ισότιμοι τρόποι προσέγγισης και δρόμοι εναλλακτικής πρόσβασης προς το Θεό, που βεβαίως δεν είναι ο Θεός της εν Χριστώ Ιησού Θείας Αποκαλύψεως. Για τη «Νέα Εποχή» κάθε αντίληψη περί μοναδικότητας του Ιερού Ευαγγελίου, κάθε αντίληψη που δεν κατανοεί ισοπεδωτικά και εξισωτικά όλες τις πίστεις, θεωρείται φανατισμός, μισαλλοδοξία, παρωχημένη και διχαστική προσέγγιση. Αναφέρουν χαρακτηριστικά Έλληνες εκπρόσωποι της Νέας Εποχής «κατά την εποχή αυτή της σύγκλησης των πάντων επί Γης, το ζητούμενο από τους ανθρώπους του πνεύματος είναι η απόρριψη κάθε ετικέτας και κάθε θεώρησης μιας θρησκείας ή πνευματικής αγωγής ως μοναδικής ή έστω ανώτερης»49.
Η νεοεποχίτικη αυτή προσέγγιση καλλιεργείται σήμερα τεχνηέντως και από πολλά Μ.Μ.Ε. και από τους λεγόμενους διαμορφωτές γνώμης που είτε τυγχάνουν ανυποψίαστοι για το τι κρύβεται από πίσω, είτε το φρόνημά τους έχει διαβρωθεί από το πνεύμα της Ν. Εποχής. Αν κάποιος ρωτήσει ποια είναι η πηγή προέλευσης αυτών των Νεοεποχίτικων αντιλήψεων, πού θεμελιώνονται, η απάντηση είναι πάλι, δυστυχώς, ο αποκρυφισμός. Ας δούμε κάποιες χαρακτηριστικές μαρτυρίες.
Η πρώτη, προέρχεται από έναν Έλληνα οπαδό του αποκρυφιστικού συστήματος της Θεοσοφίας. Κατά τον Έλληνα θεοσοφιστή η Θεοσοφία «Ευρίσκει ότι εις την βάσιν των, την ουσία των, όλαι αι θρησκείαι κρύπτουσι την αυτήν αλήθειαν, παρουσιαζομένην υπό διαφόρους μορφάς, αναλόγως της εποχής και του λαού προς ον αποτείνονται»50. Στο ίδιο μήκος κύματος αναφέρει ένα ελληνικό νεοεποχίτικο έντυπο «Η Αλήθεια, αν και ίδια πάντα, δόθηκε με διαφορετικό μανδύα, κάθε φορά από άλλη όψη, ανάλογα με το χρόνο και τον τόπο»51. Η θεοσοφική αυτή αντίληψη αποτελεί ακριβώς το θεμέλιο, πάνω στο οποίο προσπαθεί να οικοδομηθεί το πανθρησκειακό όραμα της «Νέας Εποχής» και ταυτοχρόνως χρησιμοποιείται ως επιχείρημα για την εξισωτική θεώρηση όλων των θρησκειών.
Η δεύτερη μαρτυρία προέρχεται από την Αννί Μπεζάντ, τη γυναίκα που διαδέχθηκε το σύζυγο της Έλενας Μπλαβάτσκυ στην προεδρία της Θεοσοφικής Εταιρείας. Κατά τις αποκρυφιστικές δοξασίες της Θεοσοφίας υπάρχει μία απόκρυφη Παγκόσμια πνευματική Ιεραρχία που καθοδηγεί τον κόσμο αναλόγως των εποχών και των διαφόρων ιστορικών και πνευματικών συγκυριών. Η Ιεραρχία αυτή έχει ορίσει έναν ειδικό Υπέρτατο Εκπαιδευτή, όπου πάντα κατά τους ισχυρισμούς της Μπεζάντ «η ευλογία του επιχέεται εφ’ όλων των ζωσών θρησκειών της γης. Έχει επίσης το μέγα καθήκον, όταν έλθη το πλήρωμα του χρόνου να επαναφαίνηται εκάστοτε επί της γης διά να εμπνεύση νέαν θρησκείαν, να κρούση νέον τόνον, μέχρις ου όλοι ομού συναπαρτίσουν την μεγαλοπρεπήν θρησκευτικήν συγχορδίαν της ημετέρας ανθρωπότητος, ποικίλην αλλά αρμονικήν, με διαφορετικούς τόνους, αποτελούσαν μίαν υπέροχον συνολικήν αρμονία»52.
Η τρίτη και πλέον χαρακτηριστική μαρτυρία προέρχεται από την αγγλίδα αποκρυφίστρια Αλίκη Μπέιλυ, που όπως έχουμε ήδη αναφέρει, οι οπαδοί της Νέας Εποχής αναφέρονται με ιδιαίτερο θαυμασμό στο όνομά της και τις ιδέες της. Η Μπέιλυ ισχυριζόταν ότι όλες οι απόψεις της προέρχονταν από την καθοδήγηση και τις υπαγορεύσεις μιας πνευματικής οντότητας-δασκάλου που ονομάζονταν Τζβαλ Κουλ. Της παρουσιάστηκε με ανθρώπινη μορφή και της είπε ότι ήταν ενσάρκωση ενός θιβετιανού Λάμα.
Η οντότητα αυτή, ο Τζβαλ Κουλ, λέγει η Μπέιλυ, της φανέρωσε ότι η πλανητική ιεραρχία «είχε αναλάβει μία αποστολή σε πολιτικό επίπεδο, να φέρει τη διεθνή συνεργασία και την οικονομική σύνθεση. Στο χώρο της θρησκείας, να καλλιεργήσει την πνευματική συνείδηση και ένα είδος παγκόσμιας θρησκείας. Στον τομέα των επιστημών, της εκπαίδευσης και της ψυχολογίας, σκοπός τους ήταν να διευρύνουν την ανθρώπινη συνείδηση, τη γνώση και τις ανθρώπινες ικανότητες, γενικότερα (…) Τα σχέδια αυτά μπορεί να είναι ιδεαλιστικά αλλά όχι ανέφικτα»53. Νομίζουμε ότι η μαρτυρία της Μπέιλυ είναι εξόχως σαφής και ρεαλιστική σχετικά με την αποκρυφιστική προέλευση του πανθρησκειακού οράματος της Νέας Εποχής.
6. Ορθόδοξες επισημάνσεις.
Σεβασμιώτατοι,
Σεβαστοί πατέρες και αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί, λαμβάνοντας υπόψιν τα όσα αναφέραμε, νομίζουμε ότι κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει τον αντίχριστο χαρακτήρα της αυτοδιαφημιζομένης «Νέας Εποχής», ιδιαιτέρως μάλιστα όταν ο αποκρυφισμός είναι έκδηλος στην προέλευση, στα γνωρίσματα και στις δοξασίες της.
6. Ορθόδοξες επισημάνσεις.
Σεβασμιώτατοι,
Σεβαστοί πατέρες και αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί, λαμβάνοντας υπόψιν τα όσα αναφέραμε, νομίζουμε ότι κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει τον αντίχριστο χαρακτήρα της αυτοδιαφημιζομένης «Νέας Εποχής», ιδιαιτέρως μάλιστα όταν ο αποκρυφισμός είναι έκδηλος στην προέλευση, στα γνωρίσματα και στις δοξασίες της.
Δεν μπορεί επίσης κάποιος να παραβλέψει ότι με τις αντιλήψεις της «Νέας Εποχής» επαναλαμβάνεται σήμερα η ίδια αρχέγονη εκείνη προτροπή του όφεως «έσεσθε ως θεοί» (Γεν. 3, 5) για μία εκ νέου υπαρξιακή αυτονόμηση και αγνόηση του Θεού Πατέρα, υποσχόμενος για μία ακόμη φορά νέους δρόμους «αυτολύτρωσης», που έχουν το κατάλληλο για την εκάστοτε περίπτωση προσωπείο.
Ο ορθόδοξος χριστιανός εν προκειμένω βρίσκεται απέναντι σε ένα φαινόμενο που με εξαιρετικώς δόλιους τρόπους και μεθοδικές ενέργειες απειλεί να αλλοιώσει το φρόνημά του. Κινδυνεύει πνευματικά και υπαρξιακά από το φρόνημα της «Νέας Εποχής».
Ένα φρόνημα που αποτελεί σύνθεση διανοημάτων ανθρώπων πονηρών και γοήτων (2 Τιμ. 3, 13), στοιχείων του κόσμου (Κολ. 2, 20), φιλοσοφίας και κενής απάτης (Κολ. 2, 8), πνευμάτων πλάνης και διδασκαλίες δαιμονίων (1 Τιμ. 4, 1), γραώδεις μύθους (1 Τιμ. 4, 7), βέβηλες κενοφωνίες και αντιθέσεις της ψευδωνύμου γνώσεως (1 Τιμ. 6, 20).
Ο αποκρυφισμός της «Νέας Εποχής» είναι μία δυνητική πνευματική απειλή, καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος χωρίς να το αντιληφθούν οι άνθρωποι να επιστρέψουν σ’ αυτά που βεβαίωσαν κατά τη βάπτισή τους ότι αρνήθηκαν, τα έργα δηλαδή, την λατρεία, τους αγγέλους και την πομπή του διαβόλου54. Κίνδυνος που καθίσταται ακόμα πιο ορατός εάν συνεκτιμήσουμε το έλλειμμα κατήχησης που παρουσιάζεται στους χριστιανούς μας μαζί με τη σύγχυση που επικρατεί στην εποχή μας.
Κάθε λόγος που αναφέρεται στη μοναδικότητα της εν Χριστώ Ιησού Θείας Αποκαλύψεως, κάθε τοποθέτηση που αρνείται να σμικρύνει ή να εξισώσει την Εκκλησία το Σώμα του Χριστού, με την οποιαδήποτε πίστη, στιγματίζεται από τους θιασώτες της «Νέας Εποχής» ως δήθεν φανατισμός, ως μισαλλοδοξία, ως παρωχημένη και διχαστική προσέγγιση.
Μπροστά σ’ αυτού του είδους τις μεθοδεύσεις, υπάρχει μία μόνο απάντηση. Είναι ο λόγος-προτροπή του αγίου Ιγνατίου Αντιοχείας προς τον άγιο Πολύκαρπο Σμύρνης "στήθι εδραίος ως άκμων τυπτόμενος, μεγάλου εστίν αθλητού το δέρεσθαι και νικάν" (Προς Πολύκαρπον, 3).
Τελειώνοντας την παρούσα εισήγηση, αφού σας ευχαριστήσω για την υπομονή σας να με ακούσετε θα μου επιτρέψετε να επαναλάβω το του Ωριγένους «το φανέν ημίν ειρήκαμεν, ο δε βέλτιον νοείν και λέγειν εκείνος ημών μάλλον ακουέσθω». Σας ευχαριστώ.
Υποσημειώσεις
1. Για τη «Νέα Εποχή» βλ. H. J. RUPPERT, New Age, Endzeit oder Wendezeit, 1985. H. HEMMINGER, (Hg), Die Rückker der Zauberer. New Age - Eine Kritik, 1987. G. SCHIMY, Der Geist des Neuen Zeitalter, 1987. J. MÜLLER (Hg), New Age - aus christlicher Sicht, 1987. H. BÜRKLE, (Hg), New Age - Kritische Anfragen an eine verlockende Bewegung, 1988. CH. SCHORCH, Die New Age Bewegung, 3. 1989. Πρωτ. Α. ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Αποκρυφισμός, Γκουρουϊσμός, Νέα Εποχή, 1990. CHR. BOCHINGER, New Age und moderne Religion, 1994. M. LACROIX. Το "New Age". (μετ. Φ. Ταμβίσκου), 1997. Ν. ΣΤΑΥΡΙΑΝΙΔΗ, Θεοσοφία - Νέα Εποχή, 1997. Ιερ. SERAPHIM ROSE, Η Ορθοδοξία και η θρησκεία του Μέλλοντος, (μετ. Μ. Δημητριάδου), 2000. H. GASPER, J. MÜLLER, J. SINABELL. (Hg), Lexicon neureligiöser Gruppen, Szenen und Weltanschauungen, 2005. στ. 892-901.
2. Περιοδικό ΖΕΝΟΦΙ, τεύχος 1, Ιαν.-Φεβρ. 1991, σ. 4.
3. Περιοδικό ΔΩΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ, τ. 13, Σεπτ.-Οκτ. 2004, εξώφυλλο.
4. Ι. ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ, Έκδοσις Ακριβής Ορθ. Πίστεως. Γ’ 1, PG 94, 984 Β.
5. Πρωτ. Α. ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Αποκρυφισμός, Γκουρουϊσμός, Νέα Εποχή, 1990, σσ. 7-12. M. LACROIX. Το "New Age", 1997. σ. 25-31.
6. Περιοδικό ΔΩΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ, τ. 13, Σεπτ.-Οκτ. 2004, σ. 25.
7. ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ. Λόγος κατά των μη βουλομένων ομολογείν Θεοτόκον την Αγ. Παρθένον, 2, PG 76, 257 Β
8. M. LACROIX, Το "New Age", όπ.π., σ. 13-15. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια Μυστικιστικών και Παραφυσικών εμπειριών, 1994, σ. 515.
9. Πρωτ. Α. ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Αποκρυφισμός, Γκουρουϊσμός, Νέα Εποχή, όπ.π., σσ. 7-8. Φ. ΤΕΡΖΑΚΗ, Νέα Εποχή, στο Θρησκειολογικό Λεξικό, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σ. 412. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σ. 515.
10. ΛΗΒΙ ΝΤΟΟΥΛΙΝΓΚ, Το Υδροχοϊκό Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού, 1997, σ. 25.
11. M. LACROIX, Το "New Age", όπ.π., σ. 58.
12. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σ. 515.
13. Φ. ΤΕΡΖΑΚΗ, Νέα Εποχή, όπ.π., σελ. 412.
14. Π. ΓΡΑΒΙΓΓΕΡ, Εγκυκλοπαίδεια εσωτερισμού και αποκρύφου γνώσεως, τόμος Δ’, 1975, σ. 425.
15. Panorama der neuen Religiosität, 2001, σ. 211.
16. J. G. MELTON, Modern Alternative Religion in the West, στο A Handbook of Living Religion. (edited By. J. R. Hinnels). 1994, σσ. 461-462.
17. K. HUTTEN. Scher - Grübler - Enthusiasten, 196610. σσ. 282-288.
18. Panorama…, όπ.π., σελ 257. Handbuch Religiöser Gemeinschaften und Weltanschauungen, 20005. σ. 670.
19. Kirchen - Sekten - Religionen, (Hrgs: G. Scmid - G. O. Scmid), 20037, σ. 269. IRVING HEXHAM. Pocket Dictionary of New Religious Movements. σ. 51.
20. M. LACROIX, Το "New Age", όπ.π., σ.15-16. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σ. 531.
21. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σ. 53.
22. Ο όρος χρησιμοποιείται στον Ινδουϊσμό. Βλ. The Encyclopaedia of Eastern Philosophy and Religion, Boston 1989, σ. 86. Kompaktlexicon Religionen, (Hrsg: R. HAUTH), 1998, σ. 91. Πρβλ. Κ. ΜΕΛΙΣΣΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, Εισαγωγή στη Θεοσοφία, 19662. σσ. 41, 64-65.
23. Ι. HEXHAM, Pocket Dictionary, όπ.π., σελ. 30. Πρωτ. Α. ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Ο Αποκρυφισμός στο φως της Ορθοδοξίας, τεύχη 11-15, 1996, σ. 271.
24. Handbuch Religiöse Gemeinschaften und Weltanschauungen, 20005, σ. 670. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σελ. 517. M. LACROIX, Το "New Age", όπ.π., σ. 26.
25. Ι. HEXHAM, Pocket Dictionary, όπ.π., σελ. 69. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σελ. 509-510, Kompaktlexicon Religionen, όπ.π., σελ. 196. Πρωτ. Α. ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Ο Αποκρυφισμός στο φως της Ορθοδοξίας, όπ.π., σσ. 270-271.
26. Ι. HEXHAM, Pocket Dictionary, όπ.π., σελ. 73.
27. Handbuch Religiöse Gemeinschaften und Weltanschauungen, όπ.π., σσ. 672-673. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σσ. 710-714. Ι. HEXHAM, Pocket Dictionary, όπ.π., σ. 104.
28. Kompaktlexicon Religionen, όπ.π., σελ. 247. M. LACROIX, Το "New Age", όπ.π., σ. 16. Handbuch Religiöse Gemeinschaften und Weltanschauungen, όπ.π., σ. 673
29. Ι. HEXHAM, Pocket Dictionary, όπ.π., σ. 50. Kompaktlexicon Religionen, όπ.π., σ. 117.
30. Βλ. ενδεικτικά: ΒΑΡΝΑΒΑ ΜΙΣΙΗ, Η Νεοειδωλολατρία στο Ηλεκτρονικό διαδίκτυο, στο «Θεοδρομία», τ. 2, Απρ.-Ιούν. 2005, σσ. 278-285.
31. Η Αλήθεια για την Αστρολογία, Time-Life Book, 1990, σσ. 146-147.
32. ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΑΛΙΧΩΒ-ΜΑΚ ΜΠΟΥΘ, Αύρα-Σώμα, 2002. σ. 11.
33. ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΑΛΙΧΩΒ-ΜΑΚ ΜΠΟΥΘ, Αύρα-Σώμα, όπ.π., σ. 11.
34. Όπ.π., σ. 12.
35. Όπ.π., σ. 72.
36. Όπ.π., σσ. 302-303.
37. Όπ.π., σσ. 304.
38. MARK ALBRECHT, Μετενσάρκωση, 2004, σ. 19.
39. Όπ.π., σ. 87.
40. Πρωτ. Α. ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Αποκρυφισμός-Γκουρουϊσμός-«Νέα Εποχή», εκδ. Ι. Μ. Νικοπόλεως, 1990, σσ. 120-127.
41. Ιερομ. SERAPHIM ROSE, Η Ορθοδοξία και η Θρησκεία του Μέλλοντος (μετ. Μαρία Δημητριάδου), 2000, σσ. 109-157, 225-257.
42. Αρχιμ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΩΣΤΩΦ, Πίστη και Λογική, τόμ. Β’, 1993, σσ. 46-72.
43. Έκδοσις Ακριβής Ορθοδόξου Πίστεως 2, 4, PG 94, 877Α.
44. H. Gasper - J. Müller - F. Valentin, Lexicon der Sekten., όπ.π., σελ. 1096.
45. Π. ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗΣ - Λ. ΚΑΒΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Η Αλήθεια για τα UFO και τις εξωγήινες συνομωσίες, 2004. σ. 212.
46. R. HUMMEL, Reiki - Heilungsmagie aus Japan, στο MD 549 (1991) 163-164. H.S. BERNDT, Wissen, Kulte, Weltanschauungen, 2003, σσ. 77-78, BERNDT DÜRHOLT, Reiki-Heilende Hände?, München 1999.
47. Ρέικι, στο Ο Ερευνητής της Αλήθειας, τ. 25. Ιαν.-Φεβρ. 2004, σ. 15.
48. Ρέικι, στο Ο Ερευνητής της Αλήθειας, τ. 25. Ιαν.-Φεβρ. 2004, σ. 16.
49. Περιοδικό ΖΕΝΟΦΙ, τεύχος 2, Μάρτιος - Απρίλιος 1991, σελ. 52.
50. Π. Π. ΧΑΤΖΗΠΕΤΡΟΣ, Θεοσοφία, Μ.Ε.Ε. τόμ. 12 (1930), σ. 530. Στα ίδια πλαίσια κινείται και ο Γάλλος Θεοσοφιστής TH. PASCAL όταν ομιλεί για την «απόδειξιν της πνευματικής ενότητος πασών των θρησκειών». Βλ. TH. PASCAL, Α.Β.Γ. της Θεοσοφίας, έκδ. Ένωσις Ελληνικών Θεοσοφικών Στοών, 1925, σ. 19.
51. Περιοδικό ΔΩΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ, τ. 13, Σεπτ.-Οκτ. 2004, εξώφυλλο.
52. ANNIE BESANT, Προς την Μύησιν, 1930. σ. 96.
53. ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΑΛΙΧΩΒ-ΜΑΚ ΜΠΟΥΘ, Αύρα-Σώμα, όπ.π., σ.299. Handbuch Religiöse Gemeinschaften und Weltanschauungen, όπ.π., σσ. 670-672. Δρόμοι της Γνώσης, εκδ. Αρχέτυπο, 2001, σ. 370.
54. ΠΑΝ. ΤΡΕΜΠΕΛΑ, Μικρόν Ευχολόγιον, τόμος Α’, 19982, σσ. 346-347.
Πηγή: Πτυχές της «Νέας Εποχής»
Απειλή Αλλοιώσεως του Ορθοδόξου Φρονήματος από το πνεύμα της «Νέας Εποχής»
ΙΖ’ Πρακτικά Πανορθοδόξου Συνδιασκέψεως εντεταλμένων Ορθοδόξων Εκκλησιών και ιερών Μητροπόλεων για θέματα αιρέσεων και παραθρησκείας
Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος
Ειδική συνοδική επιτροπή επί των Αιρέσεων
Υποσημειώσεις
1. Για τη «Νέα Εποχή» βλ. H. J. RUPPERT, New Age, Endzeit oder Wendezeit, 1985. H. HEMMINGER, (Hg), Die Rückker der Zauberer. New Age - Eine Kritik, 1987. G. SCHIMY, Der Geist des Neuen Zeitalter, 1987. J. MÜLLER (Hg), New Age - aus christlicher Sicht, 1987. H. BÜRKLE, (Hg), New Age - Kritische Anfragen an eine verlockende Bewegung, 1988. CH. SCHORCH, Die New Age Bewegung, 3. 1989. Πρωτ. Α. ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Αποκρυφισμός, Γκουρουϊσμός, Νέα Εποχή, 1990. CHR. BOCHINGER, New Age und moderne Religion, 1994. M. LACROIX. Το "New Age". (μετ. Φ. Ταμβίσκου), 1997. Ν. ΣΤΑΥΡΙΑΝΙΔΗ, Θεοσοφία - Νέα Εποχή, 1997. Ιερ. SERAPHIM ROSE, Η Ορθοδοξία και η θρησκεία του Μέλλοντος, (μετ. Μ. Δημητριάδου), 2000. H. GASPER, J. MÜLLER, J. SINABELL. (Hg), Lexicon neureligiöser Gruppen, Szenen und Weltanschauungen, 2005. στ. 892-901.
2. Περιοδικό ΖΕΝΟΦΙ, τεύχος 1, Ιαν.-Φεβρ. 1991, σ. 4.
3. Περιοδικό ΔΩΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ, τ. 13, Σεπτ.-Οκτ. 2004, εξώφυλλο.
4. Ι. ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ, Έκδοσις Ακριβής Ορθ. Πίστεως. Γ’ 1, PG 94, 984 Β.
5. Πρωτ. Α. ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Αποκρυφισμός, Γκουρουϊσμός, Νέα Εποχή, 1990, σσ. 7-12. M. LACROIX. Το "New Age", 1997. σ. 25-31.
6. Περιοδικό ΔΩΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ, τ. 13, Σεπτ.-Οκτ. 2004, σ. 25.
7. ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ. Λόγος κατά των μη βουλομένων ομολογείν Θεοτόκον την Αγ. Παρθένον, 2, PG 76, 257 Β
8. M. LACROIX, Το "New Age", όπ.π., σ. 13-15. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια Μυστικιστικών και Παραφυσικών εμπειριών, 1994, σ. 515.
9. Πρωτ. Α. ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Αποκρυφισμός, Γκουρουϊσμός, Νέα Εποχή, όπ.π., σσ. 7-8. Φ. ΤΕΡΖΑΚΗ, Νέα Εποχή, στο Θρησκειολογικό Λεξικό, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σ. 412. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σ. 515.
10. ΛΗΒΙ ΝΤΟΟΥΛΙΝΓΚ, Το Υδροχοϊκό Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού, 1997, σ. 25.
11. M. LACROIX, Το "New Age", όπ.π., σ. 58.
12. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σ. 515.
13. Φ. ΤΕΡΖΑΚΗ, Νέα Εποχή, όπ.π., σελ. 412.
14. Π. ΓΡΑΒΙΓΓΕΡ, Εγκυκλοπαίδεια εσωτερισμού και αποκρύφου γνώσεως, τόμος Δ’, 1975, σ. 425.
15. Panorama der neuen Religiosität, 2001, σ. 211.
16. J. G. MELTON, Modern Alternative Religion in the West, στο A Handbook of Living Religion. (edited By. J. R. Hinnels). 1994, σσ. 461-462.
17. K. HUTTEN. Scher - Grübler - Enthusiasten, 196610. σσ. 282-288.
18. Panorama…, όπ.π., σελ 257. Handbuch Religiöser Gemeinschaften und Weltanschauungen, 20005. σ. 670.
19. Kirchen - Sekten - Religionen, (Hrgs: G. Scmid - G. O. Scmid), 20037, σ. 269. IRVING HEXHAM. Pocket Dictionary of New Religious Movements. σ. 51.
20. M. LACROIX, Το "New Age", όπ.π., σ.15-16. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σ. 531.
21. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σ. 53.
22. Ο όρος χρησιμοποιείται στον Ινδουϊσμό. Βλ. The Encyclopaedia of Eastern Philosophy and Religion, Boston 1989, σ. 86. Kompaktlexicon Religionen, (Hrsg: R. HAUTH), 1998, σ. 91. Πρβλ. Κ. ΜΕΛΙΣΣΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, Εισαγωγή στη Θεοσοφία, 19662. σσ. 41, 64-65.
23. Ι. HEXHAM, Pocket Dictionary, όπ.π., σελ. 30. Πρωτ. Α. ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Ο Αποκρυφισμός στο φως της Ορθοδοξίας, τεύχη 11-15, 1996, σ. 271.
24. Handbuch Religiöse Gemeinschaften und Weltanschauungen, 20005, σ. 670. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σελ. 517. M. LACROIX, Το "New Age", όπ.π., σ. 26.
25. Ι. HEXHAM, Pocket Dictionary, όπ.π., σελ. 69. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σελ. 509-510, Kompaktlexicon Religionen, όπ.π., σελ. 196. Πρωτ. Α. ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Ο Αποκρυφισμός στο φως της Ορθοδοξίας, όπ.π., σσ. 270-271.
26. Ι. HEXHAM, Pocket Dictionary, όπ.π., σελ. 73.
27. Handbuch Religiöse Gemeinschaften und Weltanschauungen, όπ.π., σσ. 672-673. HARPER’S, Εγκυκλοπαίδεια, όπ.π., σσ. 710-714. Ι. HEXHAM, Pocket Dictionary, όπ.π., σ. 104.
28. Kompaktlexicon Religionen, όπ.π., σελ. 247. M. LACROIX, Το "New Age", όπ.π., σ. 16. Handbuch Religiöse Gemeinschaften und Weltanschauungen, όπ.π., σ. 673
29. Ι. HEXHAM, Pocket Dictionary, όπ.π., σ. 50. Kompaktlexicon Religionen, όπ.π., σ. 117.
30. Βλ. ενδεικτικά: ΒΑΡΝΑΒΑ ΜΙΣΙΗ, Η Νεοειδωλολατρία στο Ηλεκτρονικό διαδίκτυο, στο «Θεοδρομία», τ. 2, Απρ.-Ιούν. 2005, σσ. 278-285.
31. Η Αλήθεια για την Αστρολογία, Time-Life Book, 1990, σσ. 146-147.
32. ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΑΛΙΧΩΒ-ΜΑΚ ΜΠΟΥΘ, Αύρα-Σώμα, 2002. σ. 11.
33. ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΑΛΙΧΩΒ-ΜΑΚ ΜΠΟΥΘ, Αύρα-Σώμα, όπ.π., σ. 11.
34. Όπ.π., σ. 12.
35. Όπ.π., σ. 72.
36. Όπ.π., σσ. 302-303.
37. Όπ.π., σσ. 304.
38. MARK ALBRECHT, Μετενσάρκωση, 2004, σ. 19.
39. Όπ.π., σ. 87.
40. Πρωτ. Α. ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Αποκρυφισμός-Γκουρουϊσμός-«Νέα Εποχή», εκδ. Ι. Μ. Νικοπόλεως, 1990, σσ. 120-127.
41. Ιερομ. SERAPHIM ROSE, Η Ορθοδοξία και η Θρησκεία του Μέλλοντος (μετ. Μαρία Δημητριάδου), 2000, σσ. 109-157, 225-257.
42. Αρχιμ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΩΣΤΩΦ, Πίστη και Λογική, τόμ. Β’, 1993, σσ. 46-72.
43. Έκδοσις Ακριβής Ορθοδόξου Πίστεως 2, 4, PG 94, 877Α.
44. H. Gasper - J. Müller - F. Valentin, Lexicon der Sekten., όπ.π., σελ. 1096.
45. Π. ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗΣ - Λ. ΚΑΒΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Η Αλήθεια για τα UFO και τις εξωγήινες συνομωσίες, 2004. σ. 212.
46. R. HUMMEL, Reiki - Heilungsmagie aus Japan, στο MD 549 (1991) 163-164. H.S. BERNDT, Wissen, Kulte, Weltanschauungen, 2003, σσ. 77-78, BERNDT DÜRHOLT, Reiki-Heilende Hände?, München 1999.
47. Ρέικι, στο Ο Ερευνητής της Αλήθειας, τ. 25. Ιαν.-Φεβρ. 2004, σ. 15.
48. Ρέικι, στο Ο Ερευνητής της Αλήθειας, τ. 25. Ιαν.-Φεβρ. 2004, σ. 16.
49. Περιοδικό ΖΕΝΟΦΙ, τεύχος 2, Μάρτιος - Απρίλιος 1991, σελ. 52.
50. Π. Π. ΧΑΤΖΗΠΕΤΡΟΣ, Θεοσοφία, Μ.Ε.Ε. τόμ. 12 (1930), σ. 530. Στα ίδια πλαίσια κινείται και ο Γάλλος Θεοσοφιστής TH. PASCAL όταν ομιλεί για την «απόδειξιν της πνευματικής ενότητος πασών των θρησκειών». Βλ. TH. PASCAL, Α.Β.Γ. της Θεοσοφίας, έκδ. Ένωσις Ελληνικών Θεοσοφικών Στοών, 1925, σ. 19.
51. Περιοδικό ΔΩΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ, τ. 13, Σεπτ.-Οκτ. 2004, εξώφυλλο.
52. ANNIE BESANT, Προς την Μύησιν, 1930. σ. 96.
53. ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΑΛΙΧΩΒ-ΜΑΚ ΜΠΟΥΘ, Αύρα-Σώμα, όπ.π., σ.299. Handbuch Religiöse Gemeinschaften und Weltanschauungen, όπ.π., σσ. 670-672. Δρόμοι της Γνώσης, εκδ. Αρχέτυπο, 2001, σ. 370.
54. ΠΑΝ. ΤΡΕΜΠΕΛΑ, Μικρόν Ευχολόγιον, τόμος Α’, 19982, σσ. 346-347.
Πηγή: Πτυχές της «Νέας Εποχής»
Απειλή Αλλοιώσεως του Ορθοδόξου Φρονήματος από το πνεύμα της «Νέας Εποχής»
ΙΖ’ Πρακτικά Πανορθοδόξου Συνδιασκέψεως εντεταλμένων Ορθοδόξων Εκκλησιών και ιερών Μητροπόλεων για θέματα αιρέσεων και παραθρησκείας
Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος
Ειδική συνοδική επιτροπή επί των Αιρέσεων