67 Χρόνια από την Μεγάλη Μάχη του Γράμμου! … Αύγουστος του 49 «Το χρονικό!»

67 Χρόνια απο την Μεγάλη Μάχη του Γράμμος …Το χρονικό!

ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ ΣΤΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ ΜΑΣ

Το εναρκτήριο λάκτισμα αυτής της αχρείαστης περιπέτειας του έθνους δόθηκε από τάγμαεκτελεστών του ΚΚΕ. Το βράδυ της 30ής, ξημερώματα 31ης Μαρτίου (ημέρα των πρώτων μεταπολεμικών εκλογών), 33 αντάρτες με επικεφαλής τον Αλέξανδρο Ρόσιο (καπετάν Υψηλάντης το παρατσούκλι του) εισέβαλαν στον σταθμό Χωροφυλακής στο Λιτόχωρο Πιερίας και δολοφόνησαν εννέα χωροφύλακες και δύο εθνοφύλακες.

Το ΚΚΕ του Νίκου Ζαχαριάδη επιδίωκε πάση θυσία το αιματοκύλισμα και γι’ αυτό επέλεξε να απέχει από τις εκλογές και να επιδοθεί σε μια σειρά αιματηρών επιθέσεων, που δεν έδινε καμιά άλλη επιλογή στο κράτος από τη βίαιη καταστολή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Αλέξανδρος Ρόσιος επέστρεψε στην Ελλάδα το 1976 έπειτα από πολυετή εξορία, εκμεταλλευόμενος την αμνηστία που έδωσε η κυβέρνηση Καραμανλή το 1976.

Μόλις επέστρεψε εντάχθηκε στο ΠΑΣΟΚ και έγινε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και του Εκτελεστικού Γραφείου του κόμματος.

67 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ ΣΕ ΓΡΑΜΜΟ-ΒΙΤΣΙ

Η Νίκη των Εθνικών δυνάμεων στον Γράμμο και στο Βίτσι τον Αύγουστο του 1949 έκλεισε τον κύκλο της αλληλοσφαγής των Έλλήνων ,που μας επέβαλε ο διεθνής εβραιοκομμουνισμός.

Με την κατάληψη του υψώματος Κάμενικ, στις  05.40 της 30ης Αυγούστου, και την ύψωση της Ελληνική Σημαίας, έληξε επισήμως ο ανταρτοπόλεμος.

Για να φτάσουμε στη Νίκη, επί του ΔΣΕ και της SNOF, που είχαν την αμέριστη βοήθεια της Σοβ. Ενωσης, της Κομμουνιστικής Γιουγκοσλαβίας, της Αλβανίας, και της Βουλγαρίας, χρειάστηκαν, το «Δόγμα Τρούμαν», τον Μάρτιο του 1947, και το «Σχέδιο Μάρσαλ» , απόφαση να τεθούν εκτός νόμου το KKE και το EAM τον Ιανουάριο του 1948 και η ρήξη Τίτο -Στάλιν το καλοκαίρι του 1948, που προκάλεσε και την καθαίρεση του Βαφειάδη από όλα του τα αξιώματα και στη διαγραφή του από το ΚΚΕ.

Η αποπομπή της Γιουγκοσλαβίας από το Ινφορμπιρό της Κ.Διεθνούς ανακοινώθηκε επίσημα στις 28 Ιουνίου του 1948.Δύο μέρες μετά, οι Γιουγκοσλάβοι άρχισαν τις ανεπίσημες επαφές με τους Αμερικάνους διπλωμάτες στο Βελιγράδι.Σαν αντάλλαγμα για την βοήθεια που λάμβανε από τους σλαβοκομμουνιστές το ΚΚΕ υποστήριξε την απαιτήση των Βουλγάρων κομμουνιστών να μην επιβληθούν κυρώσεις στη Βουλγαρία για την επιδρομή της στην Ελλάδα παρά το πλευρό των Γερμανών, και στην 5η Ολομέλεια,υιοθέτησε τη θέση περί αποσπάσεως της Μακεδονίας από την Ελλάδα.

Η 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ στην οποία πήραν μέρος 26 τακτικά και αναπληρωματικά μέλη, συνήλθε “στο βουνό”, δηλαδή σε μια εκκλησία στους Ψαράδες της Πρέσπας,στις 30 και 31 Γενάρη του 1949 και εξέλεξε ως «τακτικά μέλη» του ΠΓ τους Ν. Ζαχαριάδη, Γ. Ιωαννίδη, Μ. Παρτσαλίδη, Β. Μπαρτζιώτα ,  Δ. Βλαντά και αναπληρωματικά τους Λ. Στρίγκο, Π. Ρούσο, Γ. Γούσια.

Το «Πολεμικό Συμβούλιο» που έδωσε τη μάχη στον Γράμμο και το Βίτσι αποτέλεσαν οι: Ν. Ζαχαριάδης ως πρόεδρος, Γ. Ιωαννίδης, Β. Μπαρτζιώτας, Δ. Βλαντάς, Γ. Γούσιας, Κ. Καραγιώργης, Γ. Ερυθριάδης (Πετρής), Κ. Κολιγιάννης , Στ. Γκιουζέλης.

Τον Δεκέμβριο του 1948, οι εθνικές δυνάμεις ανέλαβαν μεγάλες επιχειρήσεις εκκαθαρίσεως της Πελοποννήσου, με το σχέδιο “Περιστερά”. Στις 29 Γενάρη του 1949, ο στρατηγός Τσακαλώτος παρέδωσε  τη διοίκηση  των δυνάμεων της Πελοποννήσου στον στρατηγό Πετζόπουλο.Η εκκαθάριση της Πελοποννήσου ουσιαστικά είχε τελειώσει.

Στις 11 Απρίλη 1949 ο Ν. Ζαχαριάδης κλήθηκε να πάει στη Μόσχα και γύρισε στις 19 Απρίλη.

Στις αρχές της Άνοιξης, ο Εθνικός Στρατός έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο Πύραυλος για την εκκαθάριση της Στέρεάς Ελλάδας και της νότιας Θεσσαλίας. Το σχέδιο ολοκληρώθηκε με επιτυχία στις αρχές του καλοκαιριού. Παράλληλα με τις επιχειρήσεις σε Θεσσαλία και Ρούμελη, ο Εθνικός Στρατός πραγματοποίησε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στη Μακεδονία και τη Θράκη.

Τον Μάη και τον Ιούνη πραγματοποιήθηκαν επιθέσεις εναντίον του ΔΣΕ στα Κερδύλια, στη Χαλκιδική, στο Μπέλες, στην περιοχή Κομοτηνής – Έβρου. Στις 24 Ιουνίου 1949 πέθανε ο πρωθυπουργός της Θεμιστοκλής Σοφούλης σε ηλικία 89 ετών, και τον διαδέχθηκε ο Αλέξανδρος Διομήδης, ενώ το σύνολο σχεδόν της χώρας είχε εκκαθαριστεί από τους Κομμουνιστοσυμμορίτες, και ο όγκος των δυνάμεων του ΔΣΕ είχε συγκεντρωθεί στα ελληνοαλβανικά σύνορα , στο Γράμμο και στη Δυτική Μακεδονία, ανάμεσα σε Φλώρινα και Καστοριά, στο Βίτσι, απ όπου επικοινωνούσαν με την Αλβανία και τη Γιουγκοσλαβία μέσω των Πρεσπών.

Στις 2 Ιουλίου 1949 ο Ζαχαριάδης συναντήθηκε μυστικά στην Κορυτσά, με τον Ε. Χότζα . Στις 11 Ιουλίου 1949, ο Τίτο με συμβουλή των αμερικανών, έκλεισε τα γιουγκοσλαβικά σύνορα για το ΚΚΕ.

Τον Ιούλιο  έγιναν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στο Καϊμακτσαλάν. Ακόμη, δυνάμεις του Α` Σώματος Στρατού επιτέθηκαν στην περιοχή του Σουλίου αναγκάζοντας την 159η ταξιαρχία του Δημοκρατικού Στρατού να ελιχθεί προς το Γράμμο.

Για την οριστική ήττα του ΔΣΕ και την ολοσχερή εξόντωση των δυνάμεων του, το ΓΕΣ εκπόνησε το σχέδιο «Πυρσός» το οποίο θα εξελισσόταν σε τρεις φάσεις

. H πρώτη φάση , «Πυρσός A’», ήταν ο αντιπερισπασμός στον Γράμμο και άρχισε τη νύχτα της 2ας προς 3η Αυγούστου 1949. H επιχείρηση ανατέθηκε σε μονάδες του A’ Σώματος Στρατού με Διοικητή τον στρατηγό Θ.Τσακαλώτο.

Οι εχθροπραξίες κράτησαν έξι ημέρες και οι κυβερνητικές δυνάμεις όχι μόνο κατόρθωσαν να καθηλώσουν τις δυνάμεις του εχθρού αλλά και κατέλαβαν σημαντικές στρατηγικές θέσεις στον Βορειοανατολικό και στον Νότιο Γράμμο.

Στις 10 Αυγούστου εξαπολύθηκε ο «Πυρσός B’», η κύρια φάση της όλης επιχείρησης, που είχε στόχο να εξοντώσει τις δυνάμεις του ΔΣΕ που βρίσκονταν στο Βίτσι, σε θέσεις εξαιρετικά οχυρές, και την οποία ανέλαβε το B’ Σώμα Στρατού με διοικητή τον στρατηγό Μανιδάκη.

Οι μάχες διήρκεσαν μέχρι τις 14 Αυγούστου. Στις 16 Αυγούστου το Βίτσι είχε εκκαθαριστεί πλήρως .Το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεών του ΔΣΕ ωστόσο , κατόρθωσε να διαφύγει, και από τη χερσόνησο Πυξός, ανάμεσα στη Μικρή και στη Μεγάλη Πρέσπα. Οι διασωθέντες του Βίτσι, μέσω Αλβανίας, κατόρθωσαν να φτάσουν στον Γράμμο.

Το ΠΓ του ΚΚΕ που εγκατέλειψε το Βροντερό και την Πύλη, συζήτησε την εξέλιξη των επιχειρήσεων στις 20 Αυγούστου μάλλον στην Αλβανία, και έριξε το σύνθημα «ο Γράμμος θα γίνει ο τάφος του Μοναρχοφασισμού».

Η τρίτη φάση της επιχείρησης «Πυρσός », που στρεφόταν κατά του Γράμμου, όπου τώρα είχαν συγκεντρωθεί όλες οι δυνάμεις του ΔΣΕ, εξαπολύθηκε στις 24 Αυγούστου.

 Ο Χαρίλαος Φλωράκης (Καπετάν Γιώτης  ) στο Γράμμο με τους Κατσαπλιάδες του!

Η κατεύθυνση της επιθέσεως είχε δύο άξονες: ο ένας προς Ψωριάρικα -Μονόπυλο – Πουριά – Φούσια – Πέτρα Οσμάν την οποία ανέλαβαν οι 42η και 43η Ταξιαρχίες της IX Μεραρχίας με διοικητή τον υποστράτηγο Στέφανο Κατσομήτρο και ο άλλος προς Ανθρωπάκο –Τσάρνο- Υψώματα Παπούλη και Φλάμπουρο-Μπάρα- Γκόλιο-Κάμενικ με σκοπό τον αποκλεισμό των Κομουνιστικών Δυνάμεων και τη διακοπή της επικοινωνίας τους με την Αλβανία, που ανέλαβε η Ιη «Σιδηρά Μεραρχία», με Διοικητή τον Στρατηγό Θεμιστοκλή Κετσέα.

Η III μεραρχία καταδρομών, κινήθηκε προς Μαύρη Πέτρα-Κιάφα-ύψωμα 2520. Η κατάληψη της κορυφογραμμής του Τσάρνο, ανατέθηκε στην 52 Ταξιαρχία με Διοικητή το Συνταγματάρχη Χρήστο Τριανταφυλλίδη.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 24ης Αυγούστου, ο Ελληνικός Στρατός ξεκίνησε την τελική του επίθεση στο Γράμμο.Προς το Τσάρνο κινήθηκε ο 3ος Λόχος του 594 ΤΠ, με Διοικητή το Λοχαγό Χαράλαμπο Πολίτη, που υπέστη μεγάλες απώλειες, χάνοντας τρεις Αξιωματικούς και πενήντα επτά στρατιώτες του και ενισχύθηκε από μια Διλοχία με επικεφαλής το Λοχαγό Αντώνιο Ρήγα, που έπεσε μαχόμενος. Το Τσάρνο κατελήφθη από το 594 ΤΠ στις 25 Αυγούστου .

Η 43η ταξιαρχία εξαπέλυσε την επίθεση της στις 21:00 μ.μ. της 24ης Αυγούστου, και προωθούμενη μεταξύ της Αλεβίτσας και του Γιαννοχωρίου, κατέλαβε στις 05.40 της 25ης το υψώματα Κόντρα Πολίγκα, στις 07.00 το ύψωμα ΠΙΟΥ, και στις 09.50 μετά από σκληρό αγώνα τα Ψωριάρικα.

Η 42η , Ταξιαρχία δεχόμενη πυρά του αλβανικού πυροβολικού κατέλαβε τα Καλύβια Κατσάρα, και το ύψωμα 1463. Το Μονόπυλο, κατελήφθη με τη συμβολή των τεθωρακισμένων . Στις 26 , η 41η Ταξιαρχία, ανακοίνωσε στις 12.30 , ότι κατέλαβε την Πόρτα Οσμάν, και συνέχισε προς Γκούμελ-Σακούλι- ύψωμα 2520

Η επιτυχής προέλαση της 41ης Ταξιαρχίας, που υπερκέρασε τη γραμμή άμυνας του ΔΣΕ και εισχώρησε στα «μετόπισθεν» κατά μήκος των αλβανικών Συνόρων, κλείνοντας τη διάβαση Πέτρα Οσμάν, από όπου πέρναγε και ο χωματόδρομος προς την Αλβανία που είχαν διανοίξει οι αντάρτες, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την πλήρη περικύκλωση του ΔΣΕ.

Το «πολεμικό συμβούλιο» και το Πολιτικό Γραφείο του KKE, που σκόπευαν να δώσουν την κύρια μάχη στη γραμμή ΠΑΠΟΥΛΗ-ΣΚΑΛΑ-ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ, εξέτασαν την κατάσταση και αποφάσισαν να δραπετεύσουν και διέταξαν την εκκένωση του Γράμμου, μέσω της μοναδικής διόδου διαφυγής που τους απέμενε, του αυχένα της ΜΠΑΡΑΣ,στο Πληκάτι της Κόνιτσας.

Ο Ζαχαριάδης και η “ηγεσία” δραπέτευσαν και άφησαν τους ηλίθιους να δοξαστούν. Στις 27 Αυγούστου οι αντάρτες πρόβαλαν λυσσώδη αντίσταση στην επίθεση της ΙΙΙ Μεραρχίας Καταδρομών στο ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ, που έπεσε μετά από άσκοπες πολύνεκρες μάχες στις 17.35.

Η ΙΙΙ Μεραρχία συνέχισε την προέλαση της προς χωρίο ΓΡΑΜΜΟΣ-2520-ΚΙΑΦΑ. Ήδη όμως η διαταγή της εκκένωσης είχε διαδοθεί στο βουνό τα ξημερώματα της 28ης και άρχισε η γενική υποχώρηση του ΔΣΕ.

Όσοι πρόλαβαν διέφυγαν από τη διάβαση Μπάρα , υπό καταιγισμό πυρός του πυροβολικού και της αεροπορίας. Ο αυχένας της Μπάρας κατελήφθη  από την 61η Ταξιαρχία και λοκατζήδες της ΙΙΙ Μεραρχίας, στις 14.00 της 29ης , κλείνοντας τη λαβίδα στην οποία πιάστηκαν όσοι δεν πρόλαβαν να κατέβουν από το βουνό. Ο Ελληνικός Στρατός, και ο Ελληνικός λαός, νίκησαν. Κατέρρευσε ο εμφύλιος που μας επέβαλαν οι Εβραιοκομμουνιστές.

O ΔΣΕ είχε στο Βίτσι περίπου 9000 άνδρες γυναίκες και «παιδιά». Από αυτούς βρέθηκαν και καταμετρήθηκαν από τον ΕΣ  1182 νεκροί, ενώ 637 αντάρτες παραδόθηκαν, και περίπου 6000 πέρασαν μέσω Αλβανίας στον Γράμμο, αλλά δεν πρόλαβαν να αναπτυχθούν όλοι μέχρι τις 24 Αυγούστου που άρχισε η τελική επίθεση.

Στον Γράμμο, η δύναμη των ανταρτών στις αρχές Αυγούστου ήταν 7300 περίπου. Κατά τις επιχειρήσεις (ΠΥΡΣΟΣ 1) σκοτώθηκαν 280, 400 τραυματίστηκαν, και 59 παραδόθηκαν. Έτσι στην φάση των τελικών επιχειρήσεων στον Γράμμο βρίσκονταν 12500 περίπου αντάρτες.

Καταδρομείς κάνουν Απόβαση στις Πρέσπες το 1949 !

Από αυτούς βρέθηκαν και καταμετρήθηκαν 922 νεκροί,765 συνελήφθησαν και 179 παραδόθηκαν. Οι υπόλοιποι 10.500 πέρασαν στην Αλβανία. Για τον αριθμό των τραυματιών μια εκτίμηση μπορεί να γίνει από τη δυναμικότητα του νοσοκομείου για τους αντάρτες ,που έφτιαξαν οι Πολωνοί στην Αλβανία το 1949, και το οποίο είχε δυναμικότητα 2000 κρεβάτια.

Για τη μεταφορά τους στην Πολωνία, που ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 1950, έγιναν 12 δρομολόγια  του ειδικά διασκευασμένου  για το σκοπό αυτό  πλοίου «Kociuszko».

Στις 04/09/1949 , ο Ζαχαριάδης αναχώρησε από τα Τίρανα για τη Σοβιετική Ενωση, όπου συναντήθηκε με τον Στάλιν στον Καύκασο, στις 16 Σεπτεμβρίου, σε μια κομματική βίλα στις όχθες της λίμνης Ρίτσα, όπου ο Σοβιετικός ηγέτης παραθέριζε. Εκεί συμφωνήθηκε το πλαίσιο των κοινών εκτιμήσεων ΚΚΕ /ΚΚΣΕ «για την ήττα», και η γραμμή του ΚΚΕ «μπροστά στη νέα κατάσταση» και , κανονίστηκαν ζητήματα σχετικά με την εγκατάσταση των πολιτικών προσφύγων – μαχητών του ΔΣΕ, στην ΕΣΣΔ και στις λαϊκές Δημοκρατίες.

Το πρωί της 17ης Οκτωβρίου του 1949, η «Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση» των ανταρτών έδωσε οριστικό τέλος στις εχθροπραξίες, με διάγγελμα που μεταδόθηκε από ραδιοσταθμό του Βουκουρεστίου. Στο διάγγελμα αυτό, μεταξύ άλλων, αναφέρονται και τα εξής:

«Ο ΔΣΕ σταμάτησε την αιματοχυσία για να σώσει την Ελλάδα από την ολοκληρωτική εκμηδένιση και τα συμφέροντα του τόπου τα έβαλε πάνω απ’ όλα. Οι δυνάμεις μας στο Βίτσι και το Γράμμο σταμάτησαν τον πόλεμο για να διευκολύνουν την ειρήνευση στην Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει συνθηκολόγηση.

Σημαίνει απόλυτη προσήλωση στο συμφέρον της πατρίδας, που δε θέλαμε να δούμε ολοκληρωτικά κατεστραμμένη. Ο ΔΣΕ δεν κατέθεσε τα όπλα, μονάχα τα έθεσε παρά πόδα. Υποχώρησε μπροστά στην τεράστια υλική υπεροχή που συγκέντρωσαν οι ξένοι καταχτητές ενισχυμένοι απ’ την Τιτοϊκή αποστασία και προδοσία που τον χτύπησε πισώπλατα. Μα ο ΔΣΕ δεν λύγισε και δεν συντρίφτηκε. Παραμένει ισχυρός με ακέραιες τις δυνάμεις του».

Επειδή όμως οι περιφερόμενοι στα βουνά αντάρτες δεν είχαν τρανζίστορ, και επειδή η πολιτική του «όπλου παρά πόδα», και των «εμπροσθοφυλακών» που άφησε πίσω του ο ΔΣΕ, , η αιματοχυσία συνεχίστηκε το και το 1950, με 191 νεκρούς του Εθνικού στρατού και 201 αντάρτες. Ο αγώνας για την ελαυθερία μας στοίχισε υπέρογκες θυσίες.

Η Ελλάδα μεταβλήθηκε σε απέραντο νεκροταφείο.Οι απώλειες του Εθνικού Στρατού στις επιχειρήσεις της περιόδου 1946-49 έφθασαν στις 18000 νεκρούς και αγνοούμενους και οι απώλειες του ΔΣΕ ήσαν 40.000 νεκροί, και αγνοούμενοι.

Σε αυτόν τον απολογισμό, δεν περιλαμβάνονται οι 7000 νεκροί των Δεκεμβριανών, οι 10.000 δολοφονημένοι άμαχοι στην περίοδο 1943-49, οι 3600 εκτελεσμένοι με αποφάσεις των στρατιδικείων,και οι απώλειες από την πείνα και τις αρρώστιες.

Για να συνειδητοποιήσουμε την έκταση της εμφύλιας σφαγής, πρέπει να συγκρίνουμε τις 58000 νεκρούς στις μάχες του Συμμοριτοπόλεμου με τις συνολικές απώλειες του Εθνικού στρατού στους Βαλκανικούς πολέμους του 12 – 13, (740 αξιωματικοί και 14.400 οπλίτες), στη Μικρασιατική εκστρατεία του 1919 – 22, (1.270 αξιωματικοί και 36.000 στρατιώτες), στον Ελληνοϊταλικό και Ελληνογερμανικό πόλεμο του 1940 – 41 (300 αξιωματικοί και 7.900 στρατιώτες). 60000 σε τρείς πολέμους και 58000 στον εμφύλιο.

Αυτά πέτυχε το ΚΚΕ.

Τα χωριά ερημώθηκαν. Τα σπίτια ρήμαξαν, ο κόσμος ξεσπιτώθηκε και ορφάνεψε. 815.000 πρόσφυγες. Τον Οκτώβριο του 1949, οι «Συμμοριτόπληκτοι» πρόσφυγες  ήσαν 648.000, ενω άλλοι 166.000 είχαν ήδη επιστρέψει στα χωριά τους.

Η νίκη στο Γράμμο και στο Βίτσι ήταν νίκη ελευθερίας για τον Ελληνικό λαό.Αιωνία ας είναι η μνήμη των Αξιωματικών και οπλιτών του Στρατού μας που έπεσαν στον Γράμμο και το Βίτσι!

ΣΠΥΡΟΣ ΧΑΤΖΑΡΑΣ

ΥΓ. Απόλυτα ενδιαφέρουσα μαρτυρία από την πλευρά του ΔΣΕ.

Έχει τεράστιο ενδιαφέρον ότι ο μάρτυρας δεν έμαθε στις 28 Αυγούστου για τη «σύμπτυξη»,και ότι ο Ζαχαριάδης με τους «βοηθούς» του Γούσιας και Βλαντά υποδεχόταν τους αντάρτες στη «φιλόξενη ΛΔ Αλβανίας»

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΕΡΑ ΣΤΟ ΓΡΑΜΜΟ (Δεκαέξι ώρες σε πύρινο κλοιό) ,Γιάννη Β. Καραστάθη Ολόκληρο το κείμενο στο http://anasintaxi.awardspace.com/67-68.htm

Το 1949 παρόλο που ο συσχετισμός των δυνάμεων, ύστερα και από το ανοιχτό πέρασμα του Τίτο στο στρατόπεδο του ιμπεριαλισμού, είχε αλλάξει αποφασιστικά προς όφελος του κυβερνητικού στρατού, ο Δημοκρατικός Στρατός και το 1949 έδωσε πολλές και αποφασιστικές νικηφόρες μάχες. Και μόνο η προδοσία του Τίτο σ’ αυτή την καμπή, μας ανάγκασε σε υποχώρηση.

Οι μάχες στο Βίτσι άρχισαν στις 10 και τελείωσαν στις 14 Αυγούστου 1949. Η ενεργητική άμυνα των τμημάτων του ΔΣΕ ήταν τόσο δεινή που ξάφνιασε το ΓΕΣ και τον υπερστρατηγό τους Βαν Φλητ, αφού πολλές φορές περνούσαμε σε αντεπιθέσεις. Στις 14.8. από το Βίτσι περάσαμε στο Γράμμο. Είμαστε στο 3ο Τάγμα, εφεδρεία του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ. Στις 24.8. άρχισαν και δω οι γενικές επιχειρήσεις του εχθρού. 27 Αυγούστου 1949.

Η αντίσταση των μαχητών του ΔΣΕ και στο Γράμμο είναι πραγματικά υπεράνθρωπη. 27.8.1949, ώρα 11 το βράδυ. Οι μάχες κόπασαν .Επικρατεί μια ύπουλη ηρεμία .

Σ’ αυτήν την ανάπαυλα η διοίκηση του Τάγματος οι σ. Καρυοφίλης Γιάννης και Μούστος Μενέλαος συγκάλεσαν σύσκεψη των αξιωματικών για αυξημένη επαγρύπνηση και ετοιμότητα για να αντιμετωπίσουμε τις αυριανές επιθέσεις του εχθρού που θα είναι σφοδρές και αποφασιστικές. Η διαταγή του Γ.Α. είναι να ενισχύσουμε τα τμήματα που αμύνονται στο βορειοδυτικό Φλάμπουρο.

Στο Γράμμο προς το παρόν δεν έχουμε σοβαρές απώλειες, η δύναμη του Τάγματος αυξήθηκε από ενισχύσεις και προσκολλημένους, μεταξύ αυτών και δυο ανώτερων στελεχών των σ. Θανάση Χατζή, Αντισυνταγματάρχη Π.Ε. και Θανάση Ρόμπα, Ταγματάρχη της Λαϊκής Πολιτοφυλακής. 28 Αυγούστου 1949, ώρα 5.30 το πρωί.(σ.σ.

Ενώ η ηγεσία του ΚΚΕ έχει περάσει στην Αλβανία). Οι μάχες άρχισαν πριν ανατείλει ο ήλιος και είναι πολύ σκληρές. Έχουμε τραυματίες δυο Λοχαγούς. Ο κυβερνητικός στρατός διασπά τη γραμμή του γειτονικού μας τμήματος, αγκιστρώνεται στα γύρω υψώματα του ΒΑ Φλάμπουρου και κινείται κυκλωτικά.28.8.1949, 6 ώρα το απόγευμα.

Η κατάσταση είναι κρίσιμη. Ο διοικητής με τοποθετεί στην εμπροσθοφυλακή του Τάγματος με εντολή να κρατήσουμε τον Αυχένα στο Φλάμπουρο, αφήνοντας κατά μικρά διαστήματα συνδέσμους-δείκτες. Η διοίκηση μένει στο τέλος της φάλαγγας. Οι επιθέσεις που δεχόμαστε κατά κύματα από τους λοκατζήδες είναι ισχυρότατες και φονικές .

Στη μάχη αυτή η διοίκηση με ένα τμήμα αποκόπηκαν από τον υπόλοιπο κορμό του Τάγματος. Ο εχθρός μας κυκλώνει, κόβοντας δυτικά τον Αυχένα, το μοναδικό πέρασμα προς Γράμμουστα-Αλβανία. 28.8.1949, ώρα 9 το βράδυ.

Ο κλοιός γύρω μας έχει ολοκληρωθεί. Δεν τολμούν όμως να μας επιτεθούν τη νύχτα στο δάσος «Παραδοθείτε ρε κορόιδα να γλυτώσετε… σας περιμένει η εξόντωση σας την Αυγήν», μας κράζουν οι φασίστες αξιωματικοί, ρίχνοντας συνεχώς τροχιοδεικτικές ριπές, πάνω από τα κεφάλαια μας για εκφοβισμό.

Από τις πρωινές μάχες μέχρι στιγμής έχουμε τρεις τραυματίες και έναν νεκρό τον Π.Ε. διμοιρίας σ. Χρήστο Δάσιο. Το χειρότερο όμως είναι ότι μείναμε χωρίς τη διοίκηση μας. Η κατάσταση επιβάλλει αμέσως κάποιοι να αναλάβουν προσωρινά τη διοίκηση. Μαχητές και αξιωματικοί, μαζί και οι σ. Θ. Χατζής και Θ. Ρόμπας προτείνουν εμένα, μέλος του Επιτελείου του Τάγματος.

Εκλέξαμε και άλλους ψυχομένους εθελοντές συντρόφους, όπως το Γιώργο Καράτζο από το Ντέντσικο ή τη Ζέρμα, που γνώριζε τα μέρη αυτά καλά, το Χάρη και άλλους που μου διαφεύγουν τα επίθετα τους 29 Αυγούστου 1949, ώρα 00.30 μετά τα μεσάνυχτα.

Αρχίζουμε αθόρυβα, μέσα από μια χαράδρα την επιχείρηση έξοδο από τον κλοιό. Μπροστά πηγαίνει η διμοιρία του Γ. Καράτζου, Κινούμαστε μόλις Βόρειο-Ανατολικά, τελείως αντίθετα από τον Αυχένα, στα μετόπισθεν του εχθρού. 29 Αυγούστου 1949, ώρα 01.30 ξανασμίγουμε με το αποκομμένο τμήμα και τη διοίκηση του Τάγματος. Περνάμε ανάμεσα από αραιή διάταξη του κυβερνητικού στρατού, που σε ορισμένα σημεία δεν απέχουμε ούτε 50 μέτρα από τις σκοπιές τους χωρίς να μας πυροβολούν, πιθανόν γιατί μας θεωρούν δικό τους τμήμα.

Δεν μπορούν να διανοηθούν ότι «οι συμμορίτες» έχουν διεισδύσει τόσο βαθειά και βρίσκονται τόσο κοντά τους. 29.8.1949, ώρα 03.00. Βγήκαμε από το δάσος που μας προστάτευε. Κινούμαστε Νότιο-Ανατολικά. Μπροστά μας δεξιά η Πόρτα Οσμάν φυσικό οχυρό που τώρα το κατέχει ο εχθρός.

Μια τυχαία σύμπτωση, ο εμβολισμός με ένα Τάγμα του κυβερνητικού στρατού που ανηφόριζε και αιφνιδιάστηκε, καθώς και η σύντομη μάχη σώμα με σώμα που ακολούθησε, έγινε αιτία να αποκαλυφθεί η διείσδυση μας. Άναψαν τα γύρω υψώματα. Ανασυνταχτήκαμε αμέσως με μικρές απώλειες μόνον σε αγνοούμενους. 29.8.1949, ώρα 07.00 το πρωί. Περνάμε κοντά στη θέση που ήταν πριν το Γενικό Νοσοκομείο του Δημοκρατικού Στρατού, καταδιωκόμενοι από εχθρικές δυνάμεις που μας πλαγιοβάλλουν και από Ανατολικά.

Εδώ αναγκαστήκαμε να δώσουμε σύντομη και σκληρή μάχη. Τους καθηλώσαμε προσωρινά, έχουμε όμως απώλειες σε νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους. Ώρα 10.00. Η καταδίωξη συνεχίζεται με ενισχυμένες από ΜΑΥδες δυνάμεις.. Υποφέρουμε πολύ από τη δίψα, ιδιαίτερα οι τραυματίες μας. Ώρα 11.30. Αφήσαμε την προστατευτική χαράδρα, γιατί πιο πέρα είχε στήσει ενέδρα ο εχθρός.

Τώρα διαγράφουμε ένα τόξο με Νοτιο-Δυτική κατεύθυνση. Πάνω στο ύψωμα δεξιό μας γίνεται φονική μάχη να συγκρατήσουν τον εχθρό, είναι όμως πολύ λίγοι οι δικοί μας και αναγκάζονται να ελιχθούνε. Τη στιγμή αυτή δεχτήκαμε ισχυρό μπαράζ πυροβολικού.

Δεν έχουμε θύματα, πολεμώντας προχωράμε παρακάμπτοντας τον φλεγόμενο Αυχένα και με μια υπεράνθρωπη προσπάθεια μέσα από μια παραπλήσια χαράδρα ξεγλιστράμε . 29 Αυγούστου 1949, ώρα 12.30-13.00. Ύστερα από έναν εξαιρετικά δύσκολο, εξαντλητικό και τολμηρό ελιγμό, στα μετόπισθεν του εχθρού, που κράτησε 16 ολόκληρες ώρες, πατούσαμε πάλι, για λίγο όμως, στο Λεύτερο ακόμα ΓΡΑΜΜΟ.

Το Τάγμα μας βγήκε από τον πύρινο κλοιό, με μικρές σχετικά απώλειες : Τρεις νεκροί , ο Ανθυπολοχαγός Χρήστος Δάσιος στις 28.8 , ο υπολοχαγός του Λόχου Μηχανημάτων και ο Ταγματάρχης σ. Θανάσης Ρόμπας.

Οι δυο τελευταίοι σύντροφοι μας τραυματίστηκαν πολύ βαριά στις 29.8.1949 το πρωί και αυτοκτόνησαν για να μην πέσουν στα χέρια των λοκατζήδων , ( που ηταν μέλη και στελέχη του ΚΚΕ ), 6 ελαφρά τραυματίες, και 40 αγνοούμενοι, Δεν προφτάσαμε να ξεκουραστούμε.

Στις 14.30, γύρω μας ξέσπασαν καινούργιες μάχες και κατά τις 5 το απόγευμα ο εχθρός κατέλαβε την κορυφή του θρυλικού Γράμμου No. 2522 και κινείται από Βορά προς Νότο την Μπάρα και από Νότο προς Βορά για να κλείσει το μοναδικό πέρασμα μας προς την Αλβανία.

Ως τα σύνορα απομένουν περίπου χίλια μέτρα. Το Τάγμα μόλις πέρασε στη ΛΔ. Αλβανίας Εγώ με δυσκολία σέρνω το τραυματισμένο μου πόδι. 29 Αυγούστου 1949, ώρα 7 το απόγευμα.

Έριξα μερικές ριπές με το αυτόματο μου για όλους τους νεκρούς μας και ορκίστηκα και δρασκέλισα την οριοθετική γραμμή προς τη φιλόξενη ΛΔ Αλβανίας. Και μέσα σ’ αυτόν τον πύρινο καταιγισμό, που η ζωή όλων μας παίζονταν «κορώνα-γράμματα», δοκιμάσαμε τη μεγαλύτερη έκπληξη της ζωής μας.

Ανάμεσα στα οργανωμένα τμήματα, που διαβαίνουμε τα Ελληνο-Αλβανικά σύνορα, βρίσκεται και ο ΓΓ του ΚΚΕ σ. Νίκος Ζαχαριάδης και οι σ. Γ. Γούσιας και Λ. Βλαντάς με 7 ή 8 συνδέσμους. Αυτός ήταν ο Ν. Ζαχαριάδης. Τον γνωρίσαμε θαρραλέο οδηγητή στην πρώτη γραμμή και ψύχραιμο παλικάρι στη σύμπτυξη.

 veteranos.gr, filopatria.com

Μία είναι η Εκκλησία. Οι Παπικοί και οι Προτεστάντες είναι αιρετικοί. (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ
ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ
ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ
Δημητσάνα - Μεγαλόπολις, Κυριακή 28 Αὐγούστου 2016
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

ΜΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Χριστιανοί μου, 

1. Ἐμεῖς ὅλοι πού εἴμαστε σήμερα ἐδῶ στήν θεία Λειτουργία, ἀλλά καί οἱ ἄλλοι οἱ χωριανοί μας, πού γιά κάποιο λόγο δέν ἦλθαν, εἴμαστε «ἀδελφοί» καί ἀποτελοῦμε μία οἰκογένεια. Ἡ οἰκογένειά μας αὐτή λέγεται «Ἐκκλησία». Ναί! Ἐκκλησία εἶναι ἡ οἰκογένεια τῶν παιδιῶν τοῦ Θεοῦ. Καί γιά νά τό πῶ πιό ἁπλᾶ, Ἐκκλησία εἶναι «ἡ Ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ», στήν ὁποία χωρᾶμε ὅλοι. Ἡ Ἐκκλησία, ἀγαπητοί μου, εἶναι ἅγιο καί πανάγιο πράγμα, γιατί εἶναι θεῖο κατασκεύασμα. Δέν τήν ἔφτιαξαν οἱ παπάδες, ὅπως λένε μερικοί ἀκατήχητοι καί ἀσεβεῖς, ἀλλά τήν Ἐκκλησία τήν δημιούργησε ὁ Χριστός, γι᾽ αὐτό δέν πρόκειται ποτέ νά καταλυθεῖ. Πολλοί πολέμησαν καί πολεμοῦν τήν Ἐκκλησία, ἀλλά ἡ Ἐκκλησία μένει καί θά μένει αἰώνια, γιατί ἔχει Ἱδρυτή τόν Ἰησοῦ Χριστό, τόν Θεό! 

2. Ἡ θύρα, ἡ πόρτα, ἀπό τήν ὁποία περνᾶμε γιά νά μποῦμε στήν Ἐκκλησία εἶναι τό βάπτισμα. Ὅλοι ἐμεῖς λοιπόν ἀνήκουμε στήν Ἐκκλησία, γιατί εἴμαστε βαπτισμένοι ἀπό κανονικό, ἀπό ὀρθόδοξο ἱερέα καί γεννηθήκαμε χριστιανοί, μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Ἀπό τήν Ἐκκλησία μας αὐτή ξέφυγαν μερικοί, ἀποκόπηκαν ἀπ᾽ αὐτήν, γιατί ἔκαναν ἄλλο «πιστεύω» καί φαντάστηκαν ἄλλες διδασκαλίες, διαφορετικές ἀπ᾽ αὐτές πού διατύπωσαν οἱ θεόπνευστοι ἅγιοι Πατέρες. Αὐτοί εἶναι οἱ Παπικοί πρῶτα καί οἱ Προτεστάντες ἔπειτα. 

3. Αὐτοί, λοιπόν, οἱ Παπικοί καί οἱ Προτεστάντες, ἀφοῦ ἀποκόπηκαν ἀπό τήν Ἐκκλησία, πού ἔχει τήν σωστή διδασκαλία, δέν μποροῦν νά λένε ὅτι ἀποτελοῦν Ἐκκλησία. Αὐτοί βέβαια ἔτσι τό λένε, ἀλλά καί ἡ κοινή λογική δέν μπορεῖ νά τό δεχθεῖ αὐτό. ᾽Αφοῦ διαφοροποιήθηκαν ἀπό τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, δέν ἀνήκουν στήν Ἐκκλησία. Οἱ Παπικοί καί Προτεστάντες θά εἶναι καί θά γίνουν πάλι Ἐκκλησία, ὅταν μετανοήσουν γιά τίς πλάνες τους καί ἔτσι μετανοημένοι ζητήσουν νά ξαναγυρίσουν στήν Ἐκκλησία ἀπό τήν ὁποία ἀποκόπηκαν. Καί αὐτό βέβαια, τό νά μετανοήσουν, δηλαδή, οἱ Παπικοί (τούς λένε καί «Καθολικούς») καί οἱ Προτεστάντες καί νά ἐπανέλθουν πάλι στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀπό τήν ὁποία κόπηκαν, αὐτό, λέω, ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι πολύ τό θέλουμε καί τό ἐπιθυμοῦμε καί προσευχόμαστε ὁλόθερμα γι᾽ αὐτό. Τώρα ὅμως, ἀμετανόητοι ὅπως εἶναι αὐτοί μέ τίς πλάνες τους, εἶναι ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία. 

4. Τό κακό ὅμως, χριστιανοί μου, εἶναι ὅτι ὑπάρχουν μερικοί δικοί μας, καί μάλιστα ρασοφόροι καί μάλιστα ὑψηλοί ρασοφόροι, πού λέγουν τόν ἐντελῶς ἀθεολόγητο λόγο ὅτι καί οἱ Παπικοί εἶναι «Ἐκκλησία». Μή χειρότερα Χριστέ καί Παναγιά!... Ὄχι, δέν εἶναι οἱ Παπικοί καί οἱ Προτεστάντες καί γενικά ὅλοι οἱ αἱρετικοί, ὄχι δέν εἶναι Ἐκκλησία. Σεῖς, χριστιανοί μου, πιστά τέκνα τῆς Ἐκκλησίας μας, σεῖς λέγω, ἀντίθετα ἀπό αὐτούς τούς φιλοπαπικούς καί μεταπατερικούς κληρικούς, ἐπιθυμῶ νά πιστεύετε σταθερά αὐτό πού βλέπω καί ἀκούω ὅτι πιστεύετε. Ὅτι, δηλαδή, ΜΙΑ εἶναι ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας. Αὐτή εἶναι ἡ «ΜΙΑ, Ἁγία καί Καθολική Ἐκκλησία», γιά τήν Ὁποία μιλᾶμε στό «Πιστεύω» μας. Οἱ Καθολικοί καί οἱ Προτεστάντες εἶναι αἱρετικοί, ἀποτελοῦν μία κοινότητα, μία δική τους συναγωγή, ἀλλά δέν εἶναι Ἐκκλησία, μέ τήν ἔννοια πού τό ζήσαμε σήμερα ἐμεῖς ἐδῶ στήν θεία Λειτουργία. Γιατί τό τί εἶναι Ἐκκλησία τό γευόμαστε στήν θεία Λειτουργία. Ὅτι δέ αὐτό εἶναι ἀλήθεια φαίνεται ἀπό τό 11ο κεφάλ. τῆς Α´ πρός Κορινθίους ἐπιστολῆς του ὅπου μιλάει γιά τήν σύναξη, τήν συγκέντρωση τῶν πιστῶν γιά τήν Θεία Εὐχαριστία. Καί γιά τήν σύναξη αὐτή λέει «συνερχομένων ὑμῶν ΕΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ» (στίχ. 18). Ἀφοῦ μέ τούς Παπικούς δέν μποροῦμε νά τελέσουμε μαζί τήν Θεία Λειτουργία, ἄρα αὐτοί δέν ἀποτελοῦν Ἐκκλησία. 

Μέ πολλές εὐχές
† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

 πηγή

Εορτή του Οσίου Μωυσή, του Αιθίοπα

Εορτάζει στις 28 Αυγούστου εκάστου έτους.Ο όσιος Μωυσής ήταν αγορασμένος δούλος κάποιου πλούσιου κτηματία. 
Είχε χαρακτήρα σκληρό και δύστροπο και καθημερινά δημιουργούσε πολλά προβλήματα, ώσπου το αφεντικό του αγανάκτησε και τον πέταξε στον δρόμο. 



Ο Μωυσής βρήκε καταφύγιο σε μια ληστοσυμμορία και με την τεράστια σωματική του δύναμη δεν άργησε να επιβληθεί και να γίνει ο αρχηγός της.

Κάποτε, κυνηγημένος από τα όργανα της εξουσίας, για τα πολλά του εγκλήματα, πήγε να κρυφτεί βαθειά στην έρημο όπου ζούσαν οι πιο ονομαστοί ασκητές. Η συναναστροφή του με τους αγίους τον έκανε σιγά - σιγά να ημερεύσει. Τον επισκίασε η Χάρη του Θεού, γιατί η μετάνοια είναι ώρα Χάριτος, μαλάκωσε η καρδιά του, μετανόησε πραγματικά και ζήτησε την λύτρωση. Η αλλαγή του ήταν ριζική και σε σύντομο χρονικό διάστημα έφτασε στα μέτρα των μεγάλων Πατέρων της ερήμου. Μετά το βάπτισμα αξιώθηκε να λάβει και την Χάρη της Ιεροσύνης.

Σε ηλικία 75 ετών έφυγε από την πρόσκαιρη αυτή ζωή με τρόπο βίαιο και μαρτυρικό. Ειδωλολάτρες ληστές εισέβαλαν στο σπήλαιο που ασκήτευε και τον σκότωσαν με μαχαίρια. Και στο σημείο αυτό επαληθεύθηκε, για άλλη μια φορά, ο λόγος του Χριστού προς τον Απόστολο Πέτρο: «πάντες γὰρ οἱ λαβόντες μάχαιραν ἐν μαχαίρῃ ἀποθανοῦνται» (Ματθ. κστ, 52).

Οι δύο μεγάλες αρετές που τον κοσμούσαν ήταν η αληθινή μετάνοια και η βαθειά ταπείνωση. Μέχρι την τελευταία του αναπνοή «έκλαιε πικρώς» για τις αμαρτίες του και θεωρούσε τον εαυτό του κατώτερο όχι μόνον από τους ανθρώπους, αλλά και από αυτήν την άλογη κτίση.

«Η συναίσθησις της αμαρτίας ημών είναι μέγα δώρον του Ουρανού, μεγαλύτερον και της οράσεως των αγγέλων... Η μετάνοια είναι ανεκτίμητον δώρον προς την ανθρωπότητα... Δια της μετανοίας συντελείται η θέωσις ημών. Τούτο είναι γεγονός ασυλλήπτου μεγαλείου» (Αρχιμ. Σωφρονίου, Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστι, σελ. 40 και 46). Ο Μωυσής αξιοποίησε κατά τον καλύτερο τρόπο το ανεκτίμητο αυτό δώρο και έφθασε στην θέωση, στην όραση του Θεού.

Αρκετά περιστατικά από τον βίο και την πολιτεία του φανερώνουν την ριζική αλλαγή του τρόπου της ζωής του. Άλλωστε αυτό σημαίνει μετάνοια. Αλλαγή τρόπου σκέψης και τρόπου ζωής. Αξίζει να αναφέρουμε ένα από αυτά: «Κάποτε, τέσσερεις ληστές, παλιοί σύντροφοί του, μπήκαν στην καλύβα του για να την ληστέψουν, χωρίς να φαντάζονται ποιόν μπορούσαν να βρουν μέσα.

Όταν τον είδαν σάστισαν. Εκείνος, με μεγάλη ευκολία, τους έπιασε, τους έδεσε και τους οδήγησε στην συνάθροιση των Γερόντων και τους ερώτησε να του πουν τί πρέπει να κάνει με τους ληστές, λέγοντας συγχρόνως: "Σε μένα δεν αρμόζει πια να τιμωρήσω άνθρωπον"» (Γεροντικόν, Εκδ. Ρηγοπούλου, σελ. 111). Όταν τα άκουσαν αυτά οι ληστές εξομολογήθηκαν, μετανόησαν και έγιναν Μοναχοί.

Άλλο χαρακτηριστικό περιστατικό που φανερώνει την ταπείνωση του Οσίου είναι και το ακόλουθο: «Την ημέρα που τον χειροτονούσε Πρεσβύτερο ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και μάλιστα την ώρα που του φορούσε τα ιερά άμφια του είπε φιλικά ότι έγινε λευκός σαν περιστέρι.

Ο Μωυσής ερώτησε ταπεινά τον Πατριάρχη αν κρίνει από το εξωτερικό ή το εσωτερικό, επειδή και τα άμφια ήσαν λευκά. Ο Πατριάρχης θέλοντας να τον δοκιμάσει αν έχει πραγματική ταπείνωση, είπε κρυφά στους κληρικούς να τον διώξουν από το σκευοφυλάκιο. Έτσι, όταν παρουσιάστηκε εκεί μετά την θεία Λειτουργία, τον έδιωξαν βρίζοντας τον.

Ο Μωυσής έφυγε αμέσως χωρίς καμιά αντιλογία. Ένας από αυτούς, που τον ακολούθησε κρυφά για να δει αν του κακοφάνηκε, τον άκουσε να μονολογεί μεμφόμενος τον εαυτό του: "Καλά σού κάνανε, σποδόδερμε μελανέ". Αφού δεν είσαι άνθρωπος, τί γυρεύεις με τους ανθρώπους;» (Γεροντικόν, σελ. 252 -253).

Η Ορθόδοξη Εκκλησία με τον τρόπο ζωής που προσφέρει μεταμορφώνει και μετασκευάζει τα τσακάλια και τους λύκους σε πρόβατα και αρνιά άκακα. Μεταβάλλει τους υπερήφανους σε ταπεινούς, τους πόρνους και μοιχούς σε σώφρονες, τους φονιάδες, τους τρομοκράτες και τους ληστές σε Οσίους.

Σημείωση: 
Σύμφωνα με τον Συναξαριστή του Άγιου Νικόδημου, ο Όσιος Μωυσής απεβίωσε ειρηνικά.

Απολυτίκιο:
Ήχος πλ. α’. Τον συνάναρχον Λόγον.
Των παθών καταλείψας Πάτερ την Αίγυπτον, των αρετών εν τω όρει ανήλθες πίστει θερμή, τον Σταυρόν τον του Χριστού άρας επ' ώμων σου, και δοξασθείς περιφανώς τύπος ώφθης Μοναστών, Μωσή Πατέρων ακρότης, μεθ' ων απαύστως δυσώπει ελεηθήναι τας ψυχάς ημών.

Ἀποκεφαλισμὸς Ἰωάννου Προδρόμου (Μάρκ.6,4—29)

 

Ματθ. 14,1—12. Μάρκ. 6,14—29. Λουκ. 9,7—9.

Ἡ ἀποκεφάλισις τοῦ Ἰωάννου ἔχει ὡς ἑξῆς. Ὁ Κύριος εὑρίσκεται μετὰ τῶν μαθητῶν του ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ. Τετράρχης, διοικητὴς δηλαδὴ τῆς Γαλιλαίας, ἦτο ὁ υἱὸς τοῦ Ἡρώδου τοῦ μεγάλου, τοῦ σφαγέως τῶν νηπίων, ὁ Ἡρώδης Ἀντύπας. Οὗτος «ἤκουσε τὴν ἀκοὴν Ἰησοῦ» ἐπληροφορήθη δηλαδὴ τὴν φήμην τοῦ Χριστοῦ, διότι λόγῳ τῶν πολλῶν θαυμάτων ἐν Γαλιλαίᾳ «φανερὸν ἐγένετο τὸ ὄνομα αὐτοῦ». Μετὰ ἕν ἔτος ἀπὸ τῆς δημοσίας δράσεως τοῦ Χριστοῦ φθάνει ἡ φήμη τοῦ Χριστοῦ εἰς τὰ ἀνάκτορα τοῦ Ἡρώδη, διότι οἱ μεγάλοι δὲν ἐνδιαφέρονται διὰ τὰς ἀρετὰς τῶν μικρῶν. Ζῶντες οὗτοι εἰς περιβάλλον θυμιαμάτων καὶ κολακείας εὑρίσκονται μακράν τῆς ἀληθείας.

Περὶ τοῦ Χριστοῦ ἐκυκλοφόρουν πολλαὶ φῆμαι. Ἄλλοι ἔλεγον, ὅτι ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος «ἠγέρθη ἐκ νεκρῶν» καὶ διὰ τοῦτο «αἱ δυνάμεις ἐνεργοῦσιν ἐν αὐτῷ» γίνονται δηλαδὴ θαύματα ὑπ’ αὐτοῦ. «Ἄλλοι ἔλεγον, ὅτι Ἠλίας ἐφάνη» ὁ προφήτης, ὁ ὁποῖος κατὰ τὸν Μαλαχίαν θὰ ἤρχετο κατὰ τὸ τέλος τοῦ κόσμου «Ἄλλοι ἔλεγον, ὅτι προφήτης ὡς εἷς τῶν ἀρχαίων προφητῶν ἀνέστη». Ὁ Ἡρώδης ὁ τετράρχης κατ’ ἀρχὰς «διηπόρει» εὑρίσκετο δηλαδὴ ἐν ἀμηχανία, διότι δὲν ἐγνώριζε, ποίαν ἐκ τῶν γνωμῶν τούτων περὶ τοῦ Χριστοῦ νὰ προτιμήσῃ. Ἐπὶ ἀρκετὸν χρονικὸν διάστημα ἐν ἀμηχανίᾳ εὑρισκόμενος ἐχώριζε τὸν Χριστὸν ἀπὸ τὸν Πρόδρομον καὶ ἔλεγεν˙ «Ἰωάννην ἐγὼ ἀπεκεφάλισα. Τὶς δὲ ἐστιν οὗτος περὶ οὗ ἀκούω τοιαῦτα; Καὶ ἐζήτει ἰδεῖν αὐτὸν» τὸν Ἰησοῦν. Κατόπιν ὅμως ἐλεγχόμενος ὑπὸ τῆς συνειδήσεώς του διὰ τὸν ἄδικον ἀποκεφαλισμὸν τοῦ Προδρόμου εἶπεν «τοῖς παῖσιν αὑτοῦ˙ οὗτος εἶναι ὁ Ἰωάννης ὁ βαπτιστής, ὅν ἐγὼ ἀπεκεφάλισα. Οὗτος ἠγέρθη ἐκ νεκρῶν». Παῖδες, εἰς τοὺς ὁποίους ἀνακοινώνει ὁ Ἡρώδης τὴν γνώμην του, εἶναι οἱ αὐλικοί του. Θεωρεῖ τὸν Πρόδρομον ὡς ἔχοντα θαυματουργικάς δυνάμεις, διότι ἐφονεύθη ὑπ’ αὐτοῦ ἀδίκως. Οἱ δίκαιοι καὶ νεκροὶ τρομάζουσι ζῶντας βασιλεῖς! Τὸν Ἡρώδην τὸν ὁποῖον οὐδεὶς ἐτόλμα νὰ κατηγορήσῃ διὰ τὸν φόνον τοῦ Προδρόμου ἐλέγχει αὐτὸν ἡ συνείδησις! Μετὰ ταῦτα ἐκτίθεται ὁ ἀποκεφαλισμὸς τοῦ Προδρόμου ἐξ ἀφορμῆς τῶν ἀνωτέρω. Ὁ ἀποκεφαλισμὸς οὗτος, ὁ ὁποῖος ἔγινε πρὸ τινος χρόνου, ἔχει ὡς ἑξῆς:

Ὁ Ἡρώδης οὗτος ὁ Ἀντύπας «ἀποστείλας» στρατιώτας «ἐκράτησεν» συνέλαβε τὸν Ἰωάννην καὶ «ἔδησεν αὐτὸν καὶ ἐν τῇ φυλακὴ ἀπέθετο». Ἡ φυλακὴ αὕτη εὑρίσκετο εἰς τὴν Μαχαιροῦντα, φρούριον κείμενον, κατὰ τὸν Ἑβραῖον ἱστορικὸν Ἰώσηπον, πλησίον τῆς νεκρᾶς θαλάσσης. Ὁ λόγος τῆς συλλήψεως καὶ φυλακίσεως τοῦ Προδρόμου εἶναι, διότι οὗτος ἤλεγχε τὸν Ἡρώδην διὰ τὸν παράνομον γάμον του «μετὰ τῆς Ἡρωδιάδος, γυναικὸς τοῦ ἀδελφοῦ του Φιλίππου». Καὶ ἔλεγεν ὁ Πρόδρομος πρὸς αὐτόν˙ «οὐκ ἐξεστὶν σοι ἔχειν τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου». Ἡ Ἡρωδιὰς δηλαδὴ αὕτη ἦτo κόρη τοῦ Ἀριστοβούλου, ὁ ὁποῖος ἦτο ἀδελφός τοῦ Ἡρώδου τοῦ Ἀντύπα. Αὕτη εἶχε γίνει σύζυγος τοῦ Φιλίππου, ὁ ὁποῖος ἦτο καὶ οὗτος ἀδελφός του Ἡρώδου, ἑπομένως ἡ Ἡρωδιὰς αὕτη ἦτο ἀνεψιὰ καὶ νύμφη τοῦ Ἡρώδου τούτου. Τώρα ἔγινε καὶ σύζυγος αὐτοῦ. Ὁ γάμος οὗτος ἀπηγορεύετο αὐστηρῶς ὑπὸ τοῦ νόμου, διότι ὁ σύζυγος τῆς Ἡρωδιάδος ἔζη καὶ τέκνον εἶχε. (1) Λόγῳ λοιπὸν τοῦ ἐλέγχου τούτου ἐπεθύμει νὰ φονεύσῃ ὁ Ἡρώδης αὐτὸν κατ’ ἀρχάς. «Θέλων δὲ αὐτὸν ἀποκτεῖναι ἐφοβήθη τὸν ὄχλον, ὅτι ὡς προφήτην αὐτὸν εἶχον». Ἐπίσης καὶ ἡ Ἡρωδιὰς «ἐνεῖχεν αὐτῷ» εἶχε μῖσος ἐντός της ἐναντίον αὐτοῦ, διότι ἐφοβεῖτο, μήπως ἐκ τῶν ἐλέγχων τοῦ Προδρόμου χωρισθῇ ὑπὸ τοῦ Ἡρώδου καὶ παύσῃ νὰ εἶναι βασίλισσα. Καὶ αὕτη «ἤθελεν αὐτὸν ἀποκτεῖναι ἀλλ’ οὐκ ἠδύνατο», διότι εἰς τὰς φονικάς διαθέσεις της δὲν ὑπήκουεν ὁ Ἡρώδης.

Ὁ Ἡρώδης, ἐνῷ κατ’ ἀρχὰς ἐφοβεῖτο τν ὄχλον καὶ δὲν ἐφόνευε τὸν Ἰωάννην, κατόπιν ἐπισκεφθείς πιθανώτατα αὐτὸν εἰς τὴν φυλακὴν καὶ πεισθείς διὰ τὴν ἁγιότητά του, «ἐφοβεῖτο τὸν Ἰωάννην εἰδώς αὐτὸν ἄνδρα δίκαιον καὶ ἅγιον». Ὄχι μόνον ἐφοβεῖτο τὸν Ἰωάννην, ἀλλὰ «ἡδέως αὐτοῦ ἤκουεν» πολλάκις δηλαδὴ συνεβουλεύετο αὐτὸν «καὶ πολλὰ ἐποίει» καὶ πολλάς ἀπὸ τὰς συμβουλάς του ἐφήρμοζε. Διά τοῦτο «συνετήρει αὐτὸν» διετήρει αὐτὸν εἰς τὴν ζωὴν καὶ δὲν ἐφόνευεν αὐτόν. Ἑπομένως ὁ Ἡρώδης εἶχε μέσα του ἀλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα ἔναντι τοῦ Προδρόμου. Ἐφοβεῖτο τὸν λαόν, ἐσέβετο τὸν Πρόδρομον, ἠνωχλεῖτο ὑπὸ τῆς Ἡρωδιάδος νὰ φονεύσῃ αὐτόν. Διά ταῦτα «πολλὰ ἠπόρει» εὑρίσκετο δηλαδὴ ἐν ἀμηχανίᾳ ἔναντι αὐτοῦ. Τοιαῦτα ἀλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα εἶναι συνήθη εἰς ἀσταθεῖς χαρακτῆρας !

Ἦλθεν ὅμως ἡ κατάλληλος εὐκαιρία διὰ τὰς φονικάς διαθέσεις τῆς Ἡρωδιάδος. Αὕτη ἦτο ἡ γενέθλιος ἡμέρα τοῦ Ἡρώδου ἥτις «ἑωρτάσθη εἰς τὸ φρούριον Μαχαιροῦντος, ὅπου ἦτο ὁ Πρόδρομος, εἰς τὸ ἐκεῖ πολυτελὲς ἀνάκτορόν του. «Γενομένης ἡμέρας εὐκαίρου» ὅτε ἦλθεν δηλαδὴ ἡ κατάλληλος ἡμέρα, ὁ ἑορτασμὸς τῶν γενεθλίων του, ὁ Ἡρώδης «δεῖπνον ἐποίησε τοῖς μεγιστᾶσιν αὐτοῦ καὶ τοῖς χιλιάρχοις καὶ τοῖς πρώτοις τῆς Γαλιλαίας». Μεγιστᾶνες εἶναι αἱ πολιτικαί ἀρχαί, χιλίαρχοι εἶναι αἱ ἀνώτεραι στρατιωτικαὶ ἀρχαὶ καὶ οἱ πρῶτοι τῆς Γαλιλαίας τὰ ἄλλα ἐπίσημα πρόσωπα τῆς Γαλιλαίας. Αἱ γυναῖκες δὲν παρίσταντο εἰς τὰ συμπόσια ταῦτα. Μόνον αἱ δημόσιαι χορεύτριαι ἐνεφανίζοντο. Διά τοῦτο ἡ Ἡρωδιὰς καὶ ἡ κόρη της Σαλώμη δὲν παρευρέθησαν εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς εἰς τὸ συμπόσιον τοῦτο. Κατὰ τὴν διεξαγωγὴν ὅμως τῆς οἰνοποσίας εἰσέρχεται ἡ θυγάτηρ τῆς Ἡρωδιάδος, ἡ Σαλώμη, παρὰ τὸν νόμον ἤ ὑπὸ τὸν τύπον τῆς δημοσίας χορεύτριας. «Γενεσίων ἀγομένων τοῦ Ἡρώδου ὠρχήσατο ἡ θυγάτηρ τῆς Ἡρωδιάδος καὶ ἤρεσεν τῷ Ἡρώδῃ καὶ τοῖς συνανακειμένοις». Ὅταν λοιπὸν ἑώρταζε τὰ γενέθλιά του ὁ Ἡρώδης, ἐχόρευσεν ἡ θυγάτηρ τῆς Ἡρωδιάδος ἡ Σαλώμη. Ὁ χορὸς οὗτος ἦτο ἡδονικὸς χορός. Διά τοῦτο ἤρεσεν εἰς τὸν Ἡρώδην καὶ τοὺς συνδαιτυμόνας αὐτοῦ, ἐν τῷ μέσῳ τῶν ὁποίων ἡ Σαλώμη αὕτη χορεύουσα ἐλάμβανε διαφόρους θέσεις καὶ στροφάς ἠδονικάς. Ὁ Τετράρχης οὗτος, ὁ Ἡρώδης, ὁ κοινῶς λεγόμενος «βασιλεύς», λέγει πρὸς αὐτὴν ἐν ἐξάψει εὑρισκόμενος «αἴτησόν με, ὅ ἐὰν θέλῃς καὶ δώσω σοι. Καὶ ὤμοσεν αὐτῇ, ὅτι ὅ ἐὰν αἰτήσῃς δώσω σοι ἕως ἡμίσους τῆς βασιλείας μου».

Ἡ Σαλώμη «ἐξελθοῦσα» τοῦ συμποσίου μετέβη εἰς τὸ δωμάτιον τῆς μητρός της «καὶ εἶπε τῇ μητρὶ αὐτῆς˙ τί αἰτήσωμαι; Ἡ δὲ» μήτηρ «εἶπεν: τὴν κεφαλὴν Ἰωάννου τοῦ βαπτίζοντος». Ἡ Σαλώμη «προβιβασθεῖσα» παρακινηθεῖσα «ὑπὸ τῆς μητρὸς αὐτῆς καὶ εἰσελθοῦσα» εἰς τὸ δωμάτιον τοῦ συμποσίου «εὐθὺς μετὰ σπουδῆς πρὸς τὸν βασιλέα ᾐτήσαντο λέγουσα: Θέλω ἵνα ἐξαυτῆς» ἀμέσως δηλαδὴ «δῷς μοι ὧδε ἐπὶ πίνακι» εἰς τὸ πιάτον τὸ ὁποῖον ἐκράτει «τὴν κεφαλὴν Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ». Ἡ Σαλώμη κατὰ τὴν συμβουλὴν τῆς μητρὸς της κατὰ πᾶσαν πιθανότητα ζητεῖ ἀμέσως, πρὶν συνέλθῃ ἐκ τῆς μέθης ὁ Ἡρώδης τὴν κεφαλὴν Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ ἐπὶ πίνακι. Ὁ βασιλεὺς Ἡρώδης ἀκούσας ταῦτα «περίλυπος γενόμενος» ἐγένετο περίλυπος «διὰ τοὺς ὅρκους ὅμως καὶ τοὺς συνανακειμένους» ἵνα μὴ φανῇ δηλαδὴ ἐπίορκος καὶ ἀσταθὴς χαρακτὴρ εἰς τοὺς προσκεκλημένους «οὐκ ἠθέλησεν ἀθετῆσαι αὐτὴν» δὲν ἠθέλησε δηλαδὴ νὰ ἀρνηθῇ τὴν ἐκπλήρωσιν τῆς αἰτήσεώς της. «Εὐθὺς» ἀμέσως «ἀποστείλας σπεκουλάτωρα» τὸν ἀνακτορικὸν δήμιον «ἐπέταξεν ἐνεχθῆσαι τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ» διέταξε νὰ φέρωσι τὴν κεφαλὴν τοῦ Προδρόμου ἐπὶ πίνακι. Ὁ σπεκουλάτωρ, ὁ αὐλικὸς οὗτος δήμιος «ἤνεγκε τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ ἐπὶ πίνακι, ἔδωκεν αὐτὴν τῷ κορασίῳ καὶ τὸ κοράσιον ἔδωκεν αὐτὴν τῇ μητρὶ αὐτῆς». Ὁποία φρίκη! Εἰς συμπόσιον κεφαλὴ ἀχνίζουσα! Εἰς συμπόσιον βδελυρὸν ἡ κεφαλὴ τοῦ Ἁγίου Προδρόμου! Ἐκ τῆς ἀμέσου προσφορᾶς τῆς κεφαλῆς φαίνεται, ὅτι τὸ συμπόσιον ἔγινεν ἐντός τοῦ φρουρίου τοῦ Μαχαιροῦντος, ὅπου εὑρίσκετο καὶ ἡ φυλακὴ τοῦ Προδρόμου. «Οἱ μαθηταὶ τοῦ Ἰωάννου ἀκούσαντες» μαθόντες τοῦτο καὶ ἔχοντες τὴν ἄδειαν νὰ ἐνταφιάσουν τὸν Πρόδρομον «ἦλθον καὶ ἦραν τὸ πτῶμα» ὄχι τὴν κεφαλὴν «καὶ ἔθηκαν αὐτὸν ἐν μνημείῳ. Ἐλθόντες δὲ ἀπήγγειλαν εἰς τὸν Ἰησοῦν τὸν ἀποκεφαλισμὸν τούτου». Ὁ θάνατος τοῦ Προδρόμου ἤνωσε τοὺς μαθητάς του μετὰ τοῦ Ἰησοῦ. Πόση οἰκονομία Θεοῦ !

Παρατήρησις: Ἐρωτᾶται : Ἦτο δυνατὸν ὁ Ἡρώδης νὰ παραβῇ τὸν ὅρκον του, ἵνα ἀποφύγῃ τὸν ἀποκεφαλισμὸν τοῦ Προδρόμου; Ὁ ὅρκος οὗτος ἠδύνατο νὰ μὴ ἐκτελεσθῇ, διότι ἐδόθη ὑπὸ τοῦ Ἡρώδου ἄνευ δεσμοῦ τινος πρὸς ὡρισμένον ἀντικείμενον καὶ ἡ κεφαλὴ τοῦ Προδρόμου ἤξιζεν ὄχι τὸ ἥμισυ ἀλλὰ περισσότερον τοῦ βασιλείου του. Ἄλλως τε εἶναι ἀντιφατικῶς ἀντίθετον νὰ ἐπικαλῆταί τις τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ ὁρκιζόμενος, ἵνα ὑποχρεωθῇ νὰ ἁμαρτήσῃ. Πλὴν αὐτοῦ ὠρκίσθη τόσον ἀσυνέτως. Ἑπομένως ἠδύνατο διὰ τοὺς λόγους τούτους νὰ παραβῇ τὸν ὅρκον του καὶ νὰ μὴ ἀποκεφαλίσῃ τὸν Πρόδρομον. Ἐπειδὴ ὅμως δὲν βλέπει ἐνώπιόν του παρὰ ἀνθρωπαρέσκειαν καὶ φιληδονίαν, διὰ τοῦτο ὑποπίπτει εἰς τὸ μεγάλον αὐτὸ ἔγκλημα, ὥστε ἐν μέσῳ τοῦ συμποσίου νὰ φέρῃ τὴν ἀχνίζουσαν κεφαλὴν τοῦ Προδρόμου.



Θέμα: Συνύπαρξις κακίας καὶ ἀρετῆς.

Καὶ πάλιν τὸ καλὸν καὶ τὸ κακὸν ἀναμιγνύονται κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον, ὥστε νὰ χρωματισθοῦν καὶ τὰ δύο μεταξὺ των, ἵνα φανῇ ἡ κακία τοῦ κακοῦ καὶ ἡ καλωσύνη τοῦ καλοῦ, καὶ οὕτω διδαχθῶμεν καὶ ἀπὸ τὰ δύο. Ἴδωμεν λοιπὸν τὴν πλοκὴν των καὶ κατόπιν τὴν διδαχὴν δὶ’ ἡμᾶς. Καὶ

Α) Ἡ πλοκὴ κακίας καὶ ἀρετῆς. Τρία πρόσωπα ἀντιπροσωπεύουν τὸ κακόν. Τρία πρόσωπα ἐκφράζουν τὴν ἀρετὴν ἐνταῦθα. Τὰ πρῶτα εἶναι ὁ Ἡρώδης, ἡ γυναῖκα του, ἡ Σαλώμη, ἡ κόρη του. Καὶ ἰδού! Ὁ Ἡρώδης ἑορτάζει τὰ γενέθλιά του. Ἀντὶ κατὰ τὴν ἡμέραν ταύτην νὰ εὐχαριστήσῃ τὸν Θεόν, διότι κατὰ ταύτην εἶδε τὸ φῶς, λυπεῖ τὸν Θεὸν μὲ τὴν μέθην. Ἀντὶ νὰ λύσῃ τὸν δέσμιον Πρόδρομον ἐπὶ τῆς γενεθλίοις του, προσθέτει εἰς τὰ δεσμὰ καὶ τὴν σφαγὴν τοῦ μεγαλυτέρου ἐν γεννητοῖς γυναικῶν. Ὁ σαρκικὸς χορὸς τῆς Σαλώμης ἄναψε τοῦ θείου καὶ πατρὸς τὰ σαρκικὰ ἔνστικτα, ὥστε νὰ ὑποσχεθῇ μεθ’ ὅρκου εἰς αὐτήν, ὅτι θὰ δώσῃ τὸ ἥμισυ τῆς βασιλείας του. Ἀλλὰ καὶ ἡ χορεύσασα κόρη; Δὶ’ αὐτὴν ἤλεγχεν ὁ Πρόδρομος τὸν Ἡρώδην, ὅτι δὲν ἔπρεπε νὰ λάβῃ τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ του, διότι εἶχε παιδὶ ὁ ἀδελφός του, τὴν κόρην ταύτην. Διά τὴν ἀξιοπρέπειάν της ἠλέγχετο ὁ γάμος ὡς παράνομος. Ἀντὶ λοιπὸν αὕτη νὰ κρύπτεται ἀπὸ ἐντροπήν, χορεύει μὲ ἀναίδειαν καὶ χορὸν σαρκικόν!

Ἀλλὰ ἡ χειροτέρα ἐκδήλωσις τοῦ κάκου ἦτο εἰς τὴν μητέρα της «Δὸς μοι ὧδε ἐπὶ πίνακι τὴν κεφαλὴν Ἰωάννου», λέγει ἡ μήτηρ. Ἤκουσας ἀδιαντροπίαν; Ὀνομάζει τὸν Ἰωάννην μὲ τὸ ἀξίωμά του βαπτιστὴν καὶ δὲν σκεπάζει τὸ πρόσωπόν της! Θέλει τὴν κεφαλὴν εἰς τὸ πιάτο, σὰν νὰ πρόκηται περὶ φαγητοῦ τινος! Διά ποίαν αἰτίαν τολμᾶ ταῦτα; Οὐδεμίαν. Ἤθελε μόνον νὰ τιμηθῇ μὲ τὴν συμφορὰν τοῦ ἄλλου, ἂν καὶ ὁ Πρόδρομος ἤλεγχε προσωπικῶς ὄχι αὐτήν, ἀλλὰ τὸν Ἡρώδην. Δὲν λέγει, φέρετε ἐδῶ αὐτὸν καὶ κατασφάξατε ἐνώπιόν μου, διότι ἐφοβεῖτο, κατὰ τὸν ἱερὸν Χρυσόστομον, «κατασφαττομένου τῆς φρικτῆς ἀκοῦσαι φωνῆς», διότι ὁ Πρόδρομος καὶ σφαζόμενος δὲν ἐπρόκειτο νὰ σωπήση. Ἡ Ἡρωδιὰς «ἰδεῖν ἐπεθύμει τὴν γλῶσσαν σιγῶσαν!» Ποῖος δὲν θὰ ἔφριττε βλέπων τὴν μακαρίαν καὶ ἱερὰν ἐκείνην κεφαλὴν αἷμα στάζουσαν θερμὸν ἐν μέσῳ τοῦ δείπνου; Ἡ αἱμοβόρος ἐκείνη καὶ ἀγρία γυνὴ οὐδόλως συνεκινήθη ἐκ τῆς θεωρίας ἐκείνης, ἀλλὰ τοὐναντίον ἐκαυχᾶτο. Ἰδοὺ ἡ κακία καὶ τῶν τριῶν προσώπων : πατρός, συζύγου καὶ κόρης.

Ἀλλὰ καὶ ἡ ἀρετὴ τῶν τριῶν ἄλλων: Θεοῦ, Προδρόμου καὶ Εὐαγγελιστοὺ τοῦ γράφοντος ταῦτα, λάμπει ὑπέροχα. Καὶ ἰδού! Ὁ Θεὸς δὲν ἔστειλε κεραυνὸν νὰ κάψῃ τὴν Ἡρωδιάδα, τὸν Ἡρώδη, τὸν δήμιον ποὺ ἐτόλμησαν νὰ σφάξουν τὸν ἁγιώτερον ἄνθρωπον. Πῶς δὲν ἄνοιξε τὴν γῆν νὰ καταπίῃ τὸ σατανικὸν ἐκεῖνον συμπόσιον μὲ ὅλους τούς παρισταμένους; Ὁ Θεὸς ἔχει ὑπομονήν! Ὁ Πρόδρομος, ἐνώπιον τοῦ ὁποίου ἔκλινε τὴν κεφαλὴν καὶ ἐβαπτίσθη ὁ Χριστός, κλίνει τὴν κεφαλὴν καὶ ἀποκεφαλίζεται ὑπὸ τῆς κόρης, τὴν ὁποία ὑπερήσπιζε καὶ μητρὸς καὶ συζύγου, τοὺς ὁποίους ἤλεγχεν. Ὁποία ὑπακοὴ εἰς τὸ Θεῖον θέλημα! Ὁ δὲ εὐαγγελιστὴς ὁ περιγράφων ταῦτα οὐδένα ἐκ τῶν τριῶν κακούργων ὑβρίζει, ἀλλὰ φαίνεται ὅτι καὶ δικαιολόγει ἔν τινι μέτρῳ τὰς πράξεις των λέγων διὰ μὲν τὸν Ἡρώδη, ὅτι «διὰ τοὺς ὅρκους καὶ τοὺς συνανακειμένους» διέταξε νὰ ἀποκεφαλισθῇ ὁ Πρόδρομος, διὰ τὴν Σαλώμην λέγων, ὅτι «ὑπὸ τῆς μητρὸς προβιβασθεῖσα» ἔκαμε ὁ, τί ἔκαμε, τὴν δὲ Ἡρωδιάδα ὀνομάζων οὐχὶ κακοῦργον καὶ μιαιφόνον, ἀλλὰ μὲ τὸ τίμιον ὄνομα τῆς μητρὸς οὐχὶ ἅπαξ, ἀλλὰ δίς: «προβιβασθεῖσα ὑπὸ τῆς μητρός», «παρέδωκε τῇ μητρί». Ὥστε ἔχομεν ὑπομονὴν τοῦ Θεοῦ, ὑπακοὴν τοῦ Προδρόμου, ἀνεξικακίαν τοῦ Εὐαγγελιστοῦ.

β) Διδάγματα: Εἴδομεν τὴν τριάδα τῶν κακῶν καὶ καλῶν. Ἕνας ζῶν τὴν ἐποχὴν καὶ ἡμέραν ἐκείνην τοῦ θανάτου τοῦ Προδρόμου πόσον θὰ ἐσκανδαλίζετο! Θὰ ἐγοητεύετο ἀπὸ τὸ κακὸν ποὺ ἐθριάμβευε, θὰ ἀπογοητεύετο ἀπὸ τὴν ἀρετήν, ἤτις ἐσφάζετο. Καὶ ὅμως!

Σήμερον ὁ Θεὸς θαυμάζεται διὰ τὴν ὑπομονὴν ποὺ ἔδειξε τότε, ὅταν ἐγίνετο τὸ κακόν, διὰ τὴν δικαιοσύνην τοῦ ἀργότερα, ποὺ ἐτιμώρησε καὶ τοὺς τρεῖς δὶ’ ἀναλόγων τιμωριῶν, ὡς θὰ ἴδωμεν. Ἀλλὰ θαυμάζεται καὶ διὰ τὴν ἀμοιβήν του πρὸς τὸν Πρόδρομον. Ἀπεκεφαλίσθη διὰ νὰ μή ὁμιλῇ. Καὶ ὅμως τώρα ὁμιλεῖ περισσότερον, διότι οἱ Εὐαγγελισταὶ πρὶν φυλακισθῇ ὁ Πρόδρομος οὐδὲν εἶχον γράψει περὶ τοῦ ἐλέγχου του κατὰ τῆς Ἡρωδιάδος. Ὅταν ἀπεκεφαλίσθη οὗτος, ἔγραψαν ἐκεῖνοι τὸν ἀποκεφαλισμὸν καὶ τὴν μιαιοφόνον αἰτίαν τῆς Ἡρωδιάδος. Ἀπεκεφαλίσθη διὰ νὰ ἐξαφανισθῇ. Καὶ ὅμως δὲν ὑπάρχει μεγαλύτερος ἐν γεννητοῖς γυναικῶν, κατὰ τὴν μαρτυρίαν τοῦ Iησοῦ, τοῦ Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ. Βλέπομεν εἰς ἁγιογραφίας τὸν Ἰωάννην ἐν οὐρανῷ πλησίον τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Θεοτόκου. Οἱαδήποτε ἐκκλησία θὰ ἔχη εἰς τὸ τέμπλον τὴν εἰκόνα τοῦ Προδρόμου. Οἱ δὲ Εὐαγγελισταί πόσον μᾶς γοητεύουσι μὲ τὸν ἁπλοῦν, ἀνώτερόν των τρόπον, ποὺ ἐκθέτουν τὰ ζητήματα αὐτά!

Ἀκούσωμεν λοιπὸν ὅσοι ζῶμεν ἐν ἀρετῇ καὶ δεινα πάσχομεν παρὰ πονηρῶν ἀνθρώπων. «Ὁ Θεὸς ἠνέσχετο τὸν ἐν ἐρήμῳ, τὸν ἐν τριχίνῳ ἰματίῳ, τὸν τῶν προφητῶν μείζονα, τὸν ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζονα κατασφαγῆναι ὑπὸ κόρης ἀκολάστου καὶ ταῦτα νόμους ἀμύνοντα θείους». Διατί λοιπὸν σὺ ταράττεσαι, ὅταν ἀδικῆσαι; O Εὐαγγελιστὴς περὶ πόρνης καὶ μιαιοφόνου γυναικὸς διαλεγόμενος φαίνεται εὐγενής. Σὺ δὲ ὑβρίζεις τὸν πλησίον καὶ οὐδόλως ὑπομένεις τὸν λυπήσαντά σὲ ἀδελφόν σου. Ὁμιλῶν δὲ περὶ αὐτοῦ ὀνομάζεις αὐτὸν κακοῦργον. ὕπουλον, βλάκα, πονηρὸν καὶ χαλεπώτερον τούτων. Ἀφοῦ εἶναι θὰ μοῦ πῆτε; Καὶ ἡ Ἡρωδιὰς ἦτο, ἀλλὰ ὁ Εὐαγγελιστὴς τὴν ὠνόμασε μητέρα. «Τοῦτον καὶ ἡμεῖς μιμησώμεθα καὶ μὴ ἐπεμβαίνωμεν, ἀλλὰ ὅσον ἂν δέῃ συσκιάζωμεν ταῖς τῶν πλησίων ἁμαρτίαις». Οἱ Εὐαγγελισταὶ θρηνοῦσι μᾶλλον ἤ καταρῶνται τὰς τῶν ἄλλων ἁμαρτίας.

Φοβηθῶμεν τὴν διεφθαρμένην γυναῖκα ἄνδρες καὶ γυναῖκες, διότι αὕτη ἐδίψησεν ἀπὸ αἷμα προφητῶν. «Οὐκ ἀσελγεῖ μόνον, ἀλλὰ καὶ μιαιοφόνους ποιεῖ. Αἱ γοῦν μοιχευθῆναι ἐπιθυμοῦσαι καὶ πρὸς σφαγὴν εἰσι παρεσκευασμέναι» κατὰ τὸν ἱερὸν Χρυσόστομον. Αἱ γυναῖκες αὖται οὐχὶ ἕνα μόνον, οὐδὲ δύο, ἀλλὰ καὶ μυρίους εἶναι ἕτοιμαι νὰ διαπράξουν φόνους. Πόσαι γυναῖκες σήμερον ἀφίσασαι τὸν συζυγὸν των εἰσῆλθον εἰς τὴν συζυγικὴν ἑστίαν ἄλλου καὶ ἐτάραξαν τὴν εἰρήνην; Ἂς ἀκούσωσιν καὶ αἱ παρθένοι, αἱ ὁποῖαι μεταβαίνουσαι εἰς χοροὺς φροντὶζουσι νὰ διεγείρωσι τὰ σαρκικά τοῦ ἄλλου ἔνστικα διὰ τῆς ἐξώμου ἐσθῆτος, τοῦ καθαρῶς αἰσθησιακοῦ χοροῦ, ὑπὸ τὰ ὄμματα τῶν γονέων καὶ τὴν ἐντολὴν αὐτῶν εὐρωπαϊκοῦ χοροῦ. Τὸν χορὸν τοῦτον ἔχων ὓπ ὄψιν τοῦ ὁ Χρυσόστομος ἔλεγε «ἔνθα ὄρχησις ἐκεῖ ὁ διάβολος. Τοὺς πόδας ἔδωκεν ἡμῖν ὁ Θεός, οὐχὶ ἵνα ἀσχημονῶμεν, ἀλλὰ ἵνα εὐτάκτως βαδίζωμεν, οὐχὶ ἵνα κατὰ τὰς καμήλους πηδῶμεν, ἀλλὰ ἵνα σὺν ἀγγέλοις χορεύωμεν. Εἰ γὰρ τὸ σῶμα αἰσχρόν ἐστί οὕτως ἀσχημονεῖν, πολλῷ μᾶλλον ἡ ψυχή».

Καὶ σὺ νέε μου, μὴ ἐνθουσιάζεσαι ἀπὸ τὸν χορὸν τῆς νέας. Ὁ Ἡρώδης ὑπεσχέθη νὰ δώσῃ τὸ ἥμισυ τῆς βασιλείας του. Εἶδες, τί ἔπαθε; Σὺ δίδεις τὸν ἑαυτόν σου ὁλόκληρον καὶ μόνον ἀπὸ τὸν χορόν. Χωρὶς νὰ ἐξέτασῃς ψυχικὰ χαρίσματα, τὴν νυμφεύεσαι. Ἀλλοίμονόν σου! Ἴσως νὰ μὴ ζητήσῃ ἀπὸ σὲ τὴν κεφαλὴν ἄλλου, θὰ πάρη ὅμως τὴν ἰδικήν σου. Ἴσως καὶ ἡ νέα αὐτή, τῆς ὁποίας τὸν χορὸν ἐθαύμασες, νὰ σοῦ ζητήσῃ κατ’ ἀπαίτησιν τῆς μητρὸς της τὴν ἀποπομπὴν τῆς μητρός σου. Προσοχή! Οἱ καιροὶ εἶναι οἱ ἴδιοι πάντοτε. Ὥστε εἶσαι κόρη καὶ χορεύεις καλὰ ἡ μάνα καὶ ἐκμεταλλεύεσαι τὸν χορὸν τῆς κόρης; Εἶσαι παράνομος Ἡρώδης καὶ ἐνθουσιάζεσαι ἀπὸ χορούς; Προσέξατε!

Ὁ Ἡρώδης διότι ἐνυμφεύθη τὴν Ἡρωδιάδα, ἥτις ὑπῆρξεν αἰτία τοῦ φόνου τοῦ Προδρόμου καὶ διεζεύχθη τὴν προηγουμένην του γυναῖκα, ποὺ ἦτο κόρη τοῦ Ἀρέτα, τοῦ βασιλέως τῶν Ἀράβων, πολεμεῖ ὁ Ἀρέτας τὸν Ἡρώδην καὶ θὰ τὸν ἐσκότωνεν, ἂν δὲν ἐπενέβαινον οἱ Ῥωμαῖοι. Ἀλλὰ τὸ τέλος αὐτῶν ἦτο ἀπαίσιον ! Ἡ Ἡρωδιὰς φιλόδοξος γυναῖκα οὖσα, ἐπειδὴ ὁ κουνιάδος της ἔλαβε τὸν τίτλον τοῦ βασιλέως, ἀπὸ ζήλεια της παρακινεῖ τὸν ἄνδρα της νὰ μεταβῇ εἰς τὴν Ῥώμη νὰ λάβῃ καὶ αὐτὸς τὸν τίτλον αὐτόν. Ἐκεῖνος δὲν ἤθελεν, ἐνέδωκεν ὅμως κατόπιν τῆς ἐπιμονῆς τῆς γυναίκας του. Ἀντὶ ὅμως νὰ λάβῃ τὸν τίτλον αὐτὸν χάνει καὶ τὴν τετραρχίαν καὶ ἀποστέλλονται Ἡρώδης καὶ Ἡρωδιὰς ἐξόριστοι, εἰς Ἱσπανίαν. Ἐκεῖ ἀφίνουν τὰ κόκκαλά των οἱ δύο προφητοκτόνοι, ἀφοῦ διῆλθον ζωὴν ἀθλιωτάτην ἐξορίας.

Ἡ Σαλώμη κατὰ τὸν ἱστορικὸν Νικηφόρον ἔκαμεν ἕνα ταξίδι ἀναψυχῆς καὶ διασκεδάσεως εἰς μίαν παγωμένην λίμνην. Αἴφνης ὁ πάγος τῆς λίμνης σπάζει καὶ ἡ Σαλώμη βυθίζεται μέχρι τοῦ λαιμοῦ, ὅστις κόπτεται, ἀφοῦ τὰ τμήματα τῶν πάγων ἠνώθησαν. Ἰδοὺ ἡ τύχη τῶν τριῶν κακῶν. Δυσφήμισιν ἔχει ἡ Ἡρωδιάς, ὀλέθριον τέλος Ἡρώδης καὶ Ἡρωδιάς, ὀλεθριώτατον ἡ Σαλώμη. Πόσον φοβερὰ εἶναι ἡ θεία δίκη !


(1) Λευιτικὸν 18. 16. 20-21.

Ο μαρτυρικός θάνατος του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης – σήμερα οι τούρκοι ξανασφάζουν ανενόχλητοι

Του έβγαλαν με ξιφολόγχη τα μάτια, του έκοψαν τ’ αυτιά και τη γλώσσα. Τον έσυραν από τα γένεια και τα μαλλιά. Γύρω απ’ το σώμα του έστησεν η απάνθρωπη, η αφάνταστα βάρβαρη τουρκική μανία τον πιο φρικτό χορό. Δεν άφησαν τίποτε το σκληρό και το εξευτελιστικό που να μην το κάμουν στο αφανισμένο και μισοσκοτωμένο κορμί του Χρυσοστόμου.
Κι εσύρθηκεν έτσι, ως τους Ικί-Τσεσμέ, ο γέρων Μητροπολίτης Σμύρνης, κατακομματιασμένος. Από το κορμί του, εκεί, το μεθυσμένο από κτηνωδία πλήθος πήρε ένα κομμάτι της σάρκας του…Χρυσοστόμου για φυλακτό ματωμένο. Το κεφάλι του με βγαλμένα τα μάτια, κομμένα τ’ αυτιά και τη γλώσσα, με τα γένεια ξεριζωμένα και μαύρο από το ξύλο, αιματοστάλαχτο το έμπηξαν στην πατερίτσα του και η πομπή μαινόμενη από βλαστήμιες και σαρκασμό, το περιέφερε στους Τουρκομαχαλάδες.

Ο Χρυσόστομος (Καλαφάτης) γεννήθηκε το 1867 στην Τρίγλια της Βιθυνίας, στην Προποντίδα. Ήταν γιος του Νικολάου Καλαφάτη και της Καλλιόπης Λεμωνίδου, οι οποίοι απέκτησαν συνολικά 8 παιδιά, 4 αγόρια και 4 κορίτσια.
Ο πατέρας του ήταν νομομαθής και αντιπροσώπευε συμπολίτες του ενώπιον των τουρκικών δικαστηρίων.
Επίσης, αναμιγνυόταν στα κοινά και εκλεγόταν δημογέροντας.
Η μητέρα του ήταν ευλαβής χριστιανή και αναφέρεται ότι τον είχε τάξει στην Παναγία.

Πρώτα χρόνια
Ο Χρυσόστομος εκδήλωσε νωρίς την επιθυμία του να γίνει κληρικός. Οι γονείς του έγιναν αρωγοί στην επιθυμία του, πουλώντας ακίνητη περιουσία και στέλνοντάς τον οικότροφο στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, όπου είχε την τύχει να έχει σπουδαίους δασκάλους. Είχε επίσης την τύχη να αναλάβει τα έξοδα των σπουδών του ο Μητροπολίτης Μυτιλήνης και μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντίνος Βαλιάδης, ο οποίος τον γνώρισε σε μια επίσκεψή του στη Σχολή και εξετίμησε τις επιδόσεις του. Ο Χρυσόστομος αποφοίτησε από τη Σχολή με «άριστα».

Ο Μητροπολίτης Κωνσταντίνος τον χειροτόνησε διάκονο και τον προσέλαβε ως αρχιδιάκονο στη Μητρόπολη Μυτιλήνης και κατόπιν στη Μητρόπολη Εφέσου, όπου μετατέθηκε. Το 1896 ο Χρυσόστομος ασχολήθηκε με το θέμα που δημιούργησαν καθολικοί καλόγεροι της Μονής των Λαζαριστών της Σμύρνης, οι οποίοι, θέλοντας να προσηλυτίσουν Ορθοδόξους της Ιωνίας, αγόρασαν κοντά στην Έφεσο μια τοποθεσία που λεγόταν Καπουλή-Παναγιά και διέδωσαν ότι βρήκαν εκεί τον τάφο της Παναγίας. Ο Χρυσόστομος προέβη σε πλήθος δημοσιευμάτων, τεκμηριωμένων επιστημονικά, τα οποία εξέδωσε και σε βιβλίο. Κατόπιν αυτού, οι Λαζαριστές υποστήριξαν ότι επρόκειτο για σπίτι της Θεοτόκου.

Στις 2 Απριλίου 1897 ο Μητροπολίτης Εφέσου Κωνσταντίνος εκλέχθηκε Οικουμενικός Πατριάρχης (Πατριάρχης Κωνσταντίνος Ε΄). Στις 18 Μαΐου του ίδιου έτους χειροτόνησε πρεσβύτερο τον Χρυσόστομο και τον χειροθέτησε Μέγα Πρωτοσύγκελο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Από τη θέση αυτή προήδρευσε μικτής επιτροπής Ορθοδόξων και Αγγλικανών με θέμα την ένωση των δύο Εκκλησιών. Από τη θέση αυτή επίσης καλλιεργεί την ευγλωττία του στο κήρυγμα. Μνημειώδης θεωρείται ο επικήδειός του προς τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πρώην Κωνσταντινουπόλεως Σωφρόνιο, πνευματικό πατέρα του Κωνσταντίνου Ε΄, καθώς επίσης και ο λόγος προς τον Εσταυρωμένο, τη Μεγάλη Παρασκευή του 1901. Ιδιαίτερα όμως διακρίθηκε για τη συμβολή του στη ματαίωση των σχεδίων του αρχηγού της Πανσλαβιστικής Παλαιστίνιας Εταιρίας του Παπαδονότσεφ που επεδίωκε να αλλοιώσει τον ελληνικό χαρακτήρα του Αγίου Όρους και να εκσλαβίσει τα Πατριαρχεία Αντιοχείας και Ιεροσολύμων.

Την ίδια ημέρα, Μεγάλη Παρασκευή του 1901, απομακρύνθηκε από το Θρόνο ο Κωνσταντίνος Ε΄ και κατόπιν επανεξελέγη ο δυναμικός Ιωακείμ Γ΄ Μεγαλοπρεπής. Και αυτός όμως εκτίμησε τα προσόντα του Χρυσοστόμου, και έτσι εκλέγεται παμψηφεί, στις 23 Μαΐου 1902 Μητροπολίτης Δράμας. Την ημέρα της εκλογής του, απευθυνόμενος στον Πατριάρχη, είπε τα εξής προφητικά:”Εν όλη τή καρδία και εν όλη τη διανοία θα υπηρετήσω την Εκκλησίαν και το Γένος, και η μίτρα, την οποίαν αι άγιαι χείρες σου εναπέθεσαν επί της κεφαλής μου, εάν πέπρωται να απολέση ποτέ την λαμπηδόνα των λίθων της, θα μεταβληθή εις ακάνθινον στέφανον μάρτυρος ιεράρχου”.

πράγμα που έγινε 20 χρόνια αργότερα.

Μητροπολίτης Δράμας
Διετέλεσε Μητροπολίτης Δράμας, Φιλίππων και Ζιχνών μέχρι το 1910. Κατά την περίοδο αυτή αντιμετώπισε την τρομοκρατική δράση του βουλγαρικού κομιτάτου καθώς και την τότε ρουμανική προπαγάνδα και ανέπτυξε έξοχη εθνική δράση, συγκρατώντας τους πεπλανημένους, ενθουσιάζοντας τους λιγόψυχους και αναλαμβάνοντας ο ίδιος την διεύθυνση του αγώνα κατά των Βουλγάρων συμμοριτών. Παράλληλα έκτισε μεγαλοπρεπή ναό στη Δράμα, μέγαρο Μητροπόλεως, σχολές αρρένων και θηλέων, νοσοκομείο και γυμναστήριο. Επίσης φρόντισε τότε για την ανέγερση οικιών για τους καπνεργάτες, ιδρύοντας και πολλά φιλανθρωπικά καταστήματα, ορφανοτροφεία, γηροκομεία και άλλα κοινωφελή καθιδρύματα. Η εθνική αυτή δράση του Χρυσοστόμου ανησύχησε την τουρκική διοίκηση, η οποία και αναφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, επιτυγχάνοντας την ανάκλησή του από Μητροπολίτη (1907). Μετά όμως την ανακήρυξη του Συντάγματος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας το 1908 ο Μητροπολίτης Δράμας Χρυσόστομος επανήλθε στην έδρα του, αλλά και πάλι με τη δικαιολογία των τουρκικών αρχών ότι η παρουσία του Χρυσοστόμου προκαλεί τη διασάλευση της τάξης, πέτυχαν τη δεύτερη απομάκρυνσή του.

Μητροπολίτης Σμύρνης
Το 1910 ο Χρυσόστομος μετετέθη στη Σμύρνη, ως Μητροπολίτης Σμύρνης.
Εκεί μάλιστα επέδειξε και την αγάπη του για τον αθλητισμό. Ηταν αυτός που εξασφάλισε για τον ιστορικό Πανιώνιο (λίγο μετά την ανάληψη των επισκοπικών καθηκόντων του στην ιωνική πρωτοπολιτεία) χώρο όπου δημιουργήθηκε ένα θαυμάσιο στάδιο και για να συμβεί αυτό ο Χρυσόστομος Σμύρνης αρνήθηκε προσφορά 100.000 χρυσών λιρών (!) για την αγορά του ίδιου χώρου από την Αγγλική Εταιρεία Σιδηροδρόμων (1911). Ακόμη και πρότυπη σχολή κολύμβησης ίδρυσε για μαθητές…
Το γυμναστήριο της Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης αφιερώθηκε στο όνομά του…
Στη θέση αυτή, στη Σμύρνη, παρέμεινε ολόκληρη τη δύσκολη περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, της Μικρασιατικής Εκστρατείας και της Μικρασιατικής Καταστροφής, μη δεχόμενος μάλιστα να αποχωρήσει από την πόλη και να εγκαταλείψει το ποίμνιό του, όταν κατέρρεε το μέτωπο.

Ο μαρτυρικός του θάνατος

Στις 27 Αυγούστου γίνεται η πρώτη εμφάνιση Τούρκων «τσετών» (=ατάκτων) υπό τον Κιορ (=μονόφθαλμος) Μπεχλιβάν στη Σμύρνη. Τρομοκρατία απλώνεται στην πόλη. Τα πλήθη συρρέουν στη Μητρόπολη. Ο Χρυσόστομος, βοηθούμενος από τον αδελφό του Ευγένιο, κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει. Τελεί την τελευταία του λειτουργία στην Αγία Φωτεινή. Είναι κάτωχρος από τη νηστεία και την αγρύπνια. Όταν όμως βγαίνει στην Ωραία Πύλη γονατίζει και προσεύχεται σαν ταπεινός λευίτης και εγείρεται ως άγιος. Είναι το τελευταίο κήρυγμά του:”Η Θεία Πρόνοια, δοκιμάζει την πίστιν μας και το θάρρος μας και την υπομονή μας την ώραν αυτήν. Αλλ’ ο Θεός δεν εγκαταλείπει τους χριστιανούς. Εις τας τρικυμίας αναφαίνεται ο καλός ναυτικός και εις τας δοκιμασίας ο καλός Χριστιανός. Προσεύχεσθε και θα παρέλθη το ποτήριον τούτο. Θα ίδωμεν πάλιν καλάς ημέρας και θα ευλογήσωμεν τον Θεόν. Θαρρείτε ως εμπρέπει εις καλούς χριστιανούς.”Λίγες μέρες πριν, στις 21 Αυγούστου, είχε αποστείλει επιστολή στον Βενιζέλο με την οποία εξέφραζε την αγωνία του για τα μελλούμενα, αλλά και την αγανάκτησή του για τα κακώς κείμενα:”Αγαπητέ φίλε και αδελφέ κ. Ελευθέριε Βενιζέλε. Επέστη η μεγάλη στιγμή της μεγάλης εκ μέρους Σας χειρονομίας. Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας, το Ελληνικόν Κράτος, αλλά και σύμπαν το Ελληνικόν Έθνος καταβαίνει πλέον εις τον Άδην, από του οποίου καμμία πλέον δύναμις δεν θα δυνηθή να το αναβιβάση και το σώση. Της αφαντάστου ταύτης καταστροφής, βεβαίως αίτιοι είναι οι πολιτικοί και προσωπικοί Σας εχθροί, πλην και Υμείς φέρετε μέγιστον της ευθύνης βάρος, δια δύο πράξεις σας. Πρώτον, διότι απεστείλατε εις Μικράν Ασίαν ως Ύπατον Αρμοστήν ένα τούτ’ αυτό παράφρονα και εγωιστήν, φλύαρον, απερροφημένον εν τω αυτοθαυμασμώ του και καταφρονούντα και υβρίζοντα και δέροντα και εξορίζοντα και φυλακίζοντα όλα τα υγιή και σώφρονα στοιχεία του τόπου, διότι εν τω φρενοκομείω του βεβαίως δεν είχον τόπον, και εις το τέλος αποδώσαντα αυτούς τους αγλαούς καρπούς της τελείας του Μικρασιατικού λαού καταστροφής, τους οποίους νυν θερίζομεν. Και δεύτερον, διότι πριν αποπερατώσητε το έργον Σας και θέσητε την κορωνίδα και το επιστέγασμα επί του ανεγερθέντος αφαντάστως ωραίου και μεγαλοπρεπούς δημιουργήματός Σας, της καταθέσεως των θεμελίων της περικλεεστάτης ποτέ Βυζαντινής μας Αυτοκρατορίας, είχατε την ατυχή και ένοχον έμπευσιν να διατάξητε εκλογάς κατ’ αυτάς ακριβώς τας παραμονάς της εισόδου σας εις Κωνσταντινούπολιν και της καταλήψεως αυτής υπό του Ελληνικού Στρατού προς εκτέλεσιν των όρων της -οίμοι- δια παντός καταστραφείσης Συνθήκης των Σεβρών”.

Το απόγευμα της 27ης Αυγούστου του 1922, ενώ ο Τουρκικός Στρατός ήλεγχει πλέον πλήρως την Σμύρνη, ένας Ιταλός καθολικός ιερέας ενημέρωσε τους Γάλλους σχετικά με τον θανάσιμο κίνδυνο που διέτρεχε ο Χρυσόστομος. Πολύ σύντομα μια γαλλική περίπολος, αποτελούμενη από 20 ναύτες, κατέφθασε στην Μητρόπολη, την Αγία Φωτεινή, με σκοπό να φυγαδεύσει τον Χρυσόστομο. Οι Γάλλοι (είχε προηγηθεί και ανάλογη προσπάθεια από τους Άγγλους) ζήτησαν από τον Μητροπολίτη να τους ακολουθήσει είτε στο προξενείο τους είτε στην καθολική εκκλησία της Sacre Coeur (Καρδιά του Ιησού). Εκείνος όμως αρνήθηκε τονίζοντάς τους ότι το καθήκον του υπαγόρευε να παραμείνει με το ποίμνιό του, «ως καλός ποιμένας», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε.

Την ίδια μέρα εισήλθε στη Σμύρνη και ο ορκισμένος εχθρός του, ο στρατηγός Νουρεντίν πασάς. Πρώτη ενέργεια του άλλοτε σφαγέα της Ιωνίας ήταν να εκδώσει προκήρυξη με την οποία καλούσε να παραδοθούν όλοι οι Έλληνες και Αρμένιοι από ηλικίας 18 έως 45 ετών.

Δεύτερη ενέργεια του Νουρεντίν ήταν να ταπεινώσει και να εξοντώσει τον αλύγιστο δεσπότη.
Έτσι, στις 27 Αυγούστου το βράδυ κλήθηκε ο Χρυσόστομος να παρουσιαστεί στον Τούρκο φρούραρχο Νουρεντίν μαζί με δύο δημογέροντες.

Είχε τελειώσει η λειτουργία, όταν ένας υπαστυνόμος τον πληροφόρησε ότι ο φρούραρχος Σαλή Ζεκή βέης τον ζητά στο φρουραρχείο. Γαλήνιος ο Χρυσόστομος αποχαιρετά το πλήθος, και ανεχώρησε με τον «καβάση» (κλητήρα) του, Θωμά Βούλτσιο. Από την κατάθεση του τελευταίου αποσπούμε τις πιο έγκυρες πληροφορίες. Ο φρούραρχος δέχτηκε τον Χρυσόστομο, του προσέφερε βυσσινάδα και του υπαγόρευσε μια διαταγή. Μ’ ένα αυτοκίνητο που τους παρεχώρησαν Αμερικανοί αξιωματικοί επέστρεψαν στη Μητρόπολη. Ο Μητροπολίτης αντέγραψε και κοινοποίησε στο λαό τη διαταγή του φρουράρχου: να παραδοθούν τα όπλα και όλοι να μείνουν στα σπίτια τους. Στις οκτώ το βράδυ ήλθε ο ίδιος αστυνόμος με δύο οπλισμένους στρατιώτες. Για τα παρακάτω αφήνουμε να μιλήσει ο Θωμάς Βούλτσιος που έμεινε επί μία 20ετία κοντά στον Χρυσόστομο:…Ήλθαν να πάρουν το δεσπότη πως τον ζητά ο νομάρχης, δεν είπαν το όνομα, να πάη στο διοικητήριο με τρείς δημογέροντες. Επήραμε τον Τσουρουκτζόγλου και τον Κλιμάνογλου και εμπήκαν οι τρείς και οι αστυνομικοί στο αυτοκίνητο, για μένα δεν είχε θέσι και μούπε ο δεσπότης να περιμένω στη μητρόπολη.
Στας δέκα το βράδυ ένας από τους στρατιώτες, που ήλθαν το απόγευμα, έφερε μία κάρτα του δεσπότη για τον αδελφό του Ευγένιο. Του έγραφε:
«Αγαπητέ αδελφέ, Μας εκράτησαν απόψε εμέ ως πρόεδρον της Μικρασιατικής αμύνης, τους άλλους ως μέλη. Μην ανησυχήτε».
Ο Ευγένιος άρχισε να κλαίη. Το άλλο πρωί, Κυριακή, στας 8 με στέλλει να μάθω για το δεσπότη. Ευρήκα το Ζαδέ της τραπέζης. Πριν μισή ώρα συνάντησε τον υπαστυνόμο που είχε πάει τό δεσπότη. Αυτός του είπε πως το δεσπότη τον χάλασαν, καθώς και τους δύο δημογέροντες.
Έτσι έγιναν. Ως την Τετάρτη που έφυγα δεν μπόρεσα να μάθω τίποτα άλλο.Μόλις τον είδε ο Νουρεντίν, του είπε:Εσύ είσαι ο παπάς που βρίζεις τους Τούρκους; Γουρούνι, θα δεις τι τιμωρία σου ετοιμάζω. Εσύ κι οι Έλληνές σου είστε λαός χαμάληδων και χαμάληδες θα σε δικάσουν.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα Μιχ. Ροδά, ο Νουρεντίν, μόλις μπήκε στο γραφείο του ο Χρυσόστομος, έβγαλε έναν ογκώδη φάκελλο που έγραφε «Φάκελος Χρυσοστόμου». Τον άνοιξε κι έδειξε όλα τα αποκόμματα έφημερίδων που περιείχαν λόγους του Χρυσοστόμου και τον ερώτησε:
-Είναι δικοί σου οι λόγοι αυτοί;
-Ναι, απάντησε ο Δεσπότης, με αξιοπρέπεια άνθρώπου, που εγνώριζε τι εσήμαιναν τα ερωτήματα του Τούρκου στρατηγού.
Ακολούθως ο Ροδάς γράφει ότι ο Νουρεντίν «διέταξε να τον πάρουν και να τον προσφέρουν στον λαό, για να κορέση την εκδίκησί του».

Έτσι κι έγινε.
Σε φυλλάδιο που τύπωσε το 1925 (τρία χρόνια μετά την καταστροφή) ο πολεμικός ανταποκριτής Κώστας Μισαηλίδης και το οποίο αναφέρεται στις τελευταίες ημέρες της Σμύρνης, δίνει για το μαρτύριο του Χρυσοστόμου συγκλονιστικές πληροφορίες. Γράφει:
«Λίγο πριν το μεσημέρι της Κυριακής, έβγαλαν το Μητροπολίτη από το φρουραρχείο.
– Να οι δικαστές σου και οι τζελάτηδές σου (δήμιοι), του είπεν ο φρούραρχος συνταγματάρχης Σαλήχ Ζακήμ Εφέντης.
Και τον παρέδωσε στον μαινόμενον όχλο (1500 Τούρκοι) που αποβραδύς ξημερώθηκε εκεί -βαλμένος, από τον Νουρεδίν- να τον προσμένη».
Ο Νουρεντίν απευθύνθηκε στο πλήθος, λέγοντάς τους:Αν καλό σας έκανε τούτος να του το ανταποδώσετε. Αν κακό σας έκανε, κάντε του και εσείς κακό! Εγώ σας παραδίδω τον χιρσίζ ντομούζ (κλεφτογούρουνο)

Σε μια από τις αίθουσες του δικαστηρίου, είχαν συγκεντρωθεί άνθρωποι του υποκόσμου, χαμάληδες και τουρκικά κακοποιά στοιχεία προκειμένου να τον δικάσουν. Μόλις εμφανίστηκε αγέρωχος ο Ιεράρχης, αυτοί άρχισαν να τον προπηλακίζουν, να του τραβούν τα γένια και τα ράσα και να τον φτύνουν. Ενστικτωδώς οι Σμυρνιοί δημογέροντες προσπάθησαν να προστατεύσουν τον Ιεράρχη τους, αλλά οι Τούρκοι τους έδεσαν προκειμένου να δουν το μαρτύριο και τον εξευτελισμό του θρησκευτικού τους ηγέτη.
Το λαϊκό δικαστήριο των εγκληματιών έβγαλε την απόφαση που ήταν: «Να σταυρωθεί… Να σταυρωθεί όπως ο Χριστός τους».
Ο Νουρεντίν διέταξε τον έφεδρο Λοχαγό του τουρκικού στρατού Ρουστέν Μπέη Βάσιτς να εκτελέσει την απόφαση του λαϊκού δικαστηρίου. Ο Βάσιτς κατεβαίνοντας τα σκαλιά του Διοικητηρίου μαζί με τους τρεις μελλοθανάτους, τον Χρυσόστομο και τους δημογέροντες, δεν προλαβαίνει να βγει στο προαύλιο γιατί ξεπροβάλλει φρενιασμένος ο Νουρεντίν στο κεφαλόσκαλο και τραβώντας το περίστροφό του πυροβολεί τον Χρυσόστομο. Ήταν τέτοια η λύσσα του που το χέρι του έτρεμε από την οργή και αντί να πλήξει τον Χρυσόστομο τραυμάτισε θανάσιμα τον δημογέροντα Κλιμάνογλου.

Με τον πυροβολισμό και την έξοδο του Χρυσοστόμου στο προαύλιο το πλήθος ορμά.
Ο Τουρκικός όχλος, τελώντας σε έξαλλη κατάσταση, παρέλαβε τον Χρυσόστομο. Επιτέθηκε εναντίον του κτυπώντας τον με γροθιές, λοστούς και ξύλα και τον οδήγησαν σε ένα κουρείο, όπου τον ανάγκασαν να φορέσει μια λευκή μπλούζα. Στην συνέχεια, του ξερίζωσαν τη γενειάδα και τον έσυραν στην τουρκική συνοικία, προπηλακίζοντας και πτύνοντάς τον. Εκεί του επεφύλαξαν έναν αργό και βασανιστικό θάνατο: τον μαχαίρωσαν σε πολλά σημεία του σώματος του, εξόρυξαν τους οφθαλμούς του και του έκοψαν τα αυτιά και την μύτη.

Ο Χρυσόστομος αιμόφυρτος, σιωπηρός, περήφανος, χωρίς να ικετεύει και να λυγίζει στον εχθρό, σέρνεται από το πλήθος και αφού σε όλη τη διάρκεια των μαρτυρίων του έλεγε «Κύριε, ελέησόν με», αφήνει την τελευταία του πνοή αναφωνώντας: «Θεέ μου!».

Ένας Τουρκοκρητικός που συμμετείχε στον όχλο, μην αντέχοντας να βλέπει τους εξευτελισμούς και τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε ο Χρυστόστομος, τον πυροβόλησε για να δώσει τέλος στο μαρτύριό του.

Την αυθεντική μαρτυρία του Τουρκοκρητικού μεταφέρει ο διαπρεπής ακαδημαϊκός Γ. Μυλωνάς:

Κατά τις τελευταίες ημέρες του Σεπτεμβρίου 1922 μια ομάδα φοιτητών του International College της Σμύρνης και εγώ βρεθήκαμε φυλακισμένοι σε απαίσιο υπόγειο, σ’ ένα από τα μπουντρούμια του Διοικητηρίου της Σμύρνης. Σ’ αυτό ήταν ασφυκτικά στριμωγμένοι Έλληνες Χριστιανοί αιχμάλωτοι, μάλλον άνθρωποι προωρισμένοι για θάνατο. Τις βραδυνές ώρες φύλακες μ’ επικεφαλής Τουρκοκρήτα παρελάμβανον θύματα που ετυφεκίζοντο.

Στις 5 το απόγευμα της τελευταίας ημέρας του θλιβερού Σεπτεμβρίου, ο Τουρκοκρής εκείνος με διέταξε να τον ακολουθήσω στην αυλή.
– «Είσαι δάσκαλος;» με ρωτά.
– «Αυτήν την τιμή είχα», του απαντώ.
– «Και οι άλλοι που ήσαν μαζί σου είναι φοιτητές;»
– «Ναί», του λέγω.
– «Γρήγορα μάζεψέ τους και φέρε τους εδώ».

«Ελάτε μαζί μου έξω», λέγω στους συντρόφους μου. «Φαίνεται ότι ήρθε η ώρα μας. Εμπρός με θάρρος».

Ποια ήταν η έκπληξή μας όταν ακούσαμε τον Τουρκο-Κρητικό να λέει: «Δεν θα σας σκοτώσω, θα σας σώσω. Απόψε θα θανατωθούν όλοι όσοι είναι στο μπουντρούμι, γιατί έφεραν και άλλους που δεν έχουμε χώρο να τους στοιβάξουμε. Θα σας σώσω σήμερα, γιατί ελπίζω αυτό να με βοηθήσει νά λησμονήσω μια τρομερή σκηνή που αντίκρυσαν τα μάτια μου, σκηνή στην οποία έλαβα μέρος».
Και συνέχισε: «Παρακολούθησα το χάλασμα του Δεσπότη σας. Ήμουν μ’ εκείνους που τον τύφλωσαν, που του ‘βγάζαν τα μάτια και αιμόφυρτο, τον έσυραν από τα γένεια και τα μαλλιά στα σοκάκια του Τουρκομαχαλά,τον ξυλοκοπούσαν, τον έβριζαν και τον πετσόκοβαν. Βαθειά εντύπωση μου έκανε και αξέχαστος παραμένει η στάση του. Στα μαρτύρια που τον υπέβαλαν δεν απήντα με φωνές, με παρακλήσεις, με κατάρες.
Το πρόσωπό του το κατάχλωμο, το σκεπασμένο με το αίμα των ματιών του, το πρόσωπό του είχε εστραμμένο προς τον Ουρανό και διαρκώς κάτι ψιθύριζε που δεν ηκούετο πέρα από την περιοχή του. Ξέρεις εσύ, δάσκαλε, τι έλεγε;»
– «Ναι ξέρω» του απήντησα. «Έλεγε: Πάτερ Άγιε, άφες αυτοίς, ου γάρ οίδασι τί ποιούσι».
– «Δεν σε καταλαβαίνω, δάσκαλε, μα δεν πειράζει. Από καιρού σε καιρό, όταν μπορούσε, ύψωνε κάπως το δεξί του χέρι και ευλογούσε τους διώκτες του. Κάποιος πατριώτης μου αναγνωρίζει την χειρονομία της ευλογίας, μανιάζει, μανιάζει και με το τρομερό μαχαίρι του κόβει και τα δυό χέρια του Δεσπότη. Εκείνος σωριάστηκε στη ματωμένη γη με στεναγμό που φαινόταν ότι ήταν μάλλον στεναγμός ανακουφίσεως παρά πόνου. Τόσο τον λυπήθηκα τότε που με δύο σφαίρες στο κεφάλι τον αποτελείωσα. Αυτή είναι η ιστορία μου. Τώρα που σας την είπα ελπίζω πως θα ησυχάσω. Γι’ αυτό σας χάρισα τη ζωή ».
«Και πού τον έθαψαν;» ρώτησαμε αγωνία.
«Κανείς δεν ξέρει πού έριξαν το κομματιασμένο του κορμί»

Ο ίδιος Τουρκοκρητικός πολύ αργότερα επανέλαβε την περιγραφή αυτή, σε Έλληνα Ιεράρχη που είχε επισκεφθεί την Σμύρνη.

Ο Βάσιτς έπρεπε όμως να εκτελέσει την διαταγή που πήρε. Έτσι λοιπόν κρέμασε το άψυχο σώμα, ένα κουφάρι κυριολεκτικά από καταξεσκισμένες σάρκες, στην περιοχή του Τρικιλίκ, κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό της Σμύρνης.

Τραγικό υπήρξε και το τέλος των δυο δημογερόντων που τον συνόδευαν. Ο Γεώργιος Κλιμάνογλου απαγχονίσθηκε. Τον Νικόλαο Τσουρούκτσογλου, αφού τον έδεσαν από τα πόδια σε ένα αυτοκίνητο, τον περιέφεραν στο κέντρο της Σμύρνης, ενώ το κεφάλι του συρόταν στα λιθόστρωτα καλντερίμια.

Στο μαρτύριο του μητροπολίτη παρευρέθηκαν και οι 20 Γάλλοι ναύτες, την αντίδραση των οποίων περιέγραψε ο Γάλλος συγγραφέας Ρενέ Πουώ:Η γαλλική περίπολος παρακολουθούσε… Οι Γάλλοι ναύτες «είχαν βγει από τα ρούχα τους». Χωρίς υπερβολή, έτρεμαν από αγανάκτηση και αποφάσισαν να επέμβουν. Ο επικεφαλής αξιωματικός τους, όμως, ακολουθώντας τις διαταγές που είχε, με το περίστροφο στο χέρι, τους εμπόδισε να κάνουν οποιαδήποτε κίνηση…. Δεν ξαναείδαμε τον Χρυσόστομο, που τον αποτελείωσαν σε μικρή απόσταση.Σύμφωνα πάλι και με τον Κώστα Μισαηλίδη:…..Κι αρχινά το μαρτύριο.
Ο δρόμος απ’ την Πλατεία του Διοικητηρίου ως την πλατεία του Ικί Τσεσμέ –
Τούρκικη συνοικία της Σμύρνης- αγρίεψε από το μαρτύριο του καινούργιου αυτού Εθνομάρτυρα.
Του έβγαλαν με ξιφολόγχη τα μάτια, του έκοψαν τ’ αυτιά και τη γλώσσα. Τον έσυραν από τα γένεια και τα μαλλιά. Γύρω απ’ το σώμα του έστησεν η απάνθρωπη, η αφάνταστα βάρβαρη τουρκική μανία τον πιο φρικτό χορό. Δεν άφησαν τίποτε το σκληρό και το εξευτελιστικό που να μην το κάμουν στο αφανισμένο και μισοσκοτωμένο κορμί του Χρυσοστόμου.
Κι εσύρθηκεν έτσι, ως τους Ικί-Τσεσμέ, ο γέρων Μητροπολίτης Σμύρνης, κατακομματιασμένος. Από το κορμί του, εκεί, το μεθυσμένο από κτηνωδία πλήθος πήρε ένα κομμάτι της σάρκας του Χρυσοστόμου για φυλακτό ματωμένο. Το κεφάλι του με βγαλμένα τα μάτια, κομμένα τ’ αυτιά και τη γλώσσα, με τα γένεια ξεριζωμένα και μαύρο από το ξύλο, αιματοστάλαχτο το έμπηξαν στην πατερίτσα του και η πομπή μαινόμενη από βλαστήμιες και σαρκασμό, το περιέφερε στους Τουρκομαχαλάδες.
Την ίδια ώρα ο Τσουρουκτσόγλου και ο Κλιμάνογλου μαρτυρούσαν, δεμένοι από τα πόδια, πίσω από ένα αυτοκίνητο που ακολουθούσε τον όχλο που τυραννούσε τον Μητροπολίτη.Ο Ρενέ Πουό γράφει χαρακτηριστικά για το μαρτύριο του Χρυσόστομου:Τον έσυραν από το Διοικητήριον έως την τουρκικήν αγοράν και στις συνοικίες των δύο Τσεσμέδων κι από εκεί τον έφεραν αιμόφυρτο στη πλατεία Τρικιρλίκ. ΤΑ ΡΑΣΑ ΤΟΥ ΣΧΙΣΜΕΝΑ, ΤΑ ΓΕΝΙΑ ΞΕΡΙΖΩΜΕΝΑ, ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΒΓΑΛΜΕΝΑ. Η ΔΕΣΠΟΤΙΚΗ ΡΑΒΔΟΣ ΤΟΥ, ΛΑΦΥΡΟ ΤΟΥ ΟΧΛΟΥ. ΟΤΙ ΑΠΕΜΕΙΝΕ ΑΠΟ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΤΟ ΚΡΕΜΑΣΑΝ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ.Σύμφωνα και με τον Αμερικανό πρόξενο στη Σμύρνη, Τζώρτζ Χόρτον («Η Μάστιγα της Ασίας», σ. 93-94):Όπως λέγουν, (ο Νουρεντίν) είχε υιοθετήσει τη μεσαιωνική ιδέα να παραδώση τον Μητροπολίτη στον φανατικό όχλο, για να τον κάνει ό,τι ήθελε. Δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις της ορθότητος αυτής της διαπιστώσεως, είναι όμως βέβαιο, ότι ο Μητροπολίτης θανατώθηκε απ’ τον όχλο. Εβιαιοπράγησαν επάνω του, του ξερρίζωσαντην γενειάδα του, τον εχτύπησαν με ρόπαλα και με μαχαιριές, ωσότου πέθανε, και ύστερα τον έσυραν σβαρνίζοντάς τον επάνω στους δρόμους. Το μοναδικό του φταίξιμο ήταν ότι ήταν ένας Έλλην με μεγάλο πατριωτισμό και ευγλωττία που επιθυμούσε την πρόοδο της φυλής του και εργαζόταν για το σκοπό αυτό.Σε άλλο σημείο, αναφέρει χαρακτηριστικά:Οι σφαγές του ελληνικού πληθυσμού από τους Τούρκους με έκαναν να λέω ότι ντρέπομαι που ανήκω στην ανθρώπινη φυλή.

Και όλα αυτά υπό την ανοχή και την αδιοφορία των ξένων δυνάμεων, που παρακολουθούσαν αμέτοχοι της σφαγή. Μαζί με αυτόν, βρήκε εξίσου τραγικό θάνατο μεγάλος αριθμός επωνύμων Ελλήνων της Σμύρνης, εκπροσώπων της ελληνικής κοινότητας, δασκάλων, κληρικών και δημογερόντων, οι οποίοι αρνήθηκαν τη φυγή και έπεσαν μαζί με τον ανυπεράσπιστο άμαχο πληθυσμό.

Μαζί με τον Χρυσόστομο, εξοντώθηκαν απ’ τους Τούρκους, τριακόσιοι σαράντα εφτά (347) ιερείς της επαρχίας Σμύρνης επί συνόλου 459, όπως ο μητροπολίτης Μοσχονησίων Αμβρόσιος που επεταλώθη, ο Κυδωνιών Γρηγόριος που θάφτηκε ζωντανός και ο Ικονίου Ζήλων που εσφάγη. Από τις 46 Εκκλησίες της Σμύρνης διασώθηκαν μόλις 3.

Κανείς δεν κατόρθωσε να πληροφορηθεί τι απέγινε -ότι απέμεινε από το κατακρεουργημένο σώμα του Χρυσοστόμου. Φημολογείται, ωστόσο ότι κατέστη δυνατό να ενταφιαστεί στο γήπεδο του Απόλλωνα, ενώ σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ετάφη δίπλα σε ένα ποτάμι.

Το 1992, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδας ανακήρυξε τον Χρυσόστομο Αγιο, ύστερα από πρωτοβουλίες που αναλήφθησαν από την «Ενωση Σμυρναίων» της Αθήνας. Η μνήμη του εορτάζεται και τιμάται από την Ορθοδοξία στις 27 Αυγούστου.

[…] Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Αρμένιος επίσκοπος, Γεβόντ Τουριάν, ζήτησε αρχικά άσυλο σε ένα καθολικό εκκλησιαστικό ίδρυμα. Τελικά κατόρθωσε να μεταβεί στις Η.Π.Α. Εκεί όμως εκτελέστηκε από Αρμένιους αγωνιστές, ακριβώς γιατί εγκατέλειψε το ποίμνιό του, αποφεύγοντας να θυσιαστεί μαζί του όπως έπραξε ο Χρυσόστομος.

πηγή

Ο Αγγλος πρέσβης γράφει συγκλονισμένος για το Αγιο Ορος: Ντράπηκα για τα δάκρυα στο πρόσωπό μου...John Kittmer, ο Πρέσβης της Μεγάλης Βρετανίας στην Αθήνα