Γεώργιος Μοναχός (1920-1972)

εώργιος Μοναχός (1920-1972)

του μακαριστού Γέροντα Ιωσήφ

Είναι αφάνταστα τολμηρό να πιστέψει κανείς ότι μπορεί να περιγράψει την ζωήν ενός φίλου του Θεού, ενός πνευματικού ανθρώπου που κατά τη Γραφή ” αυτός μεν πάντας κρίνει υπ’ ουδενός δε κρίνεται “. Εμείς οι ταπεινοί άρα δεν περιγράφουμε αλλά ελάχιστα μέρη της ζωής του μεταφέρουμε στους συνανθρώπους μας, αφού συνέπεσε να γνωρίσουμε με την κατά καιρούς συναναστροφή που είχε μαζί μας.

Ο οσιότατος, όπως ανεπιφύλακτα τον χαρακτηρίζω, αδελφός μας Γεώργιος μοναχός, κατά κόσμον ” Μπράνκο “, Σέρβος, την καταγωγή, πλησίασε τον αείμνηστο Γέροντά μας Ιωσήφ τον ησυχαστή, όταν μέναμε στη Νέα Σκήτη, για πνευματική συμβουλή. Αυτή ήταν και η αιτία που τον γνωρίσαμε και παρετάθη η γνωριμία μας έως των δυσμών του βίου του που ηρπάγη κατά τη Γραφή ενωρίτερα “ίνα μη κακία αλλάξει σύνεσιν αυτού ή δόλος βασκανίας απατήσει την ψυχήν αυτού”. Την αιτία της μεταστροφής του στην ευσέβεια γνωρίζουν καλύτερα οι πατριώται του, οι αδελφοί της ιεράς μονής Χιλανδαρίου και γι’ αυτό αφήνουμε αυτούς να περιγράψουν ενώ εμείς θα αναφερθούμε σ’ αυτά που μας διηγήθηκε ο ίδιος.

Πρέπει να σημειωθεί ότι τα ελληνικά του στην αρχή ήσαν λίγα αλλά και ο ίδιος απέφευγε να λέγει περιττά που δεν ήσαν στο δικό του σκοπό για ωφέλεια πνευματική. Φαινόταν πάντως πυρακτωμένος στον θείο ζήλο, ακριβής φύλακας και των λεπτομερέστερων όρων της μοναστικής μας ιδιότητος. Πολλά εμείς δανειζόμεθα από την αρτία του συμπεριφορά και ιδίως την εσωστρέφεια που ιδιαιτέρως τον χαρακτήριζε. Ένα από τα πρώτα του ερωτηματικά απ’ ότι ενθυμούμαι που ερωτούσε τον Γέροντα ήταν το εξής: Γιατί η θεία χάρις που τον επεσκέφθη στην αρχή για να τον ελκύσει στην ευσέβεια μειώθηκε τώρα που βρίσκεται στον τόπο ειδικά της χάριτος, εννοώντας το Άγιον Όρος που βρισκόταν τότε για να συνεχίσει ως μοναχός τη ζωή του; Τότε ο Γέροντας με πολλή υπομονή και βραδύτητα στην έκφραση γιατί δεν γνώριζε τόσο καλά τα ελληνικά, του ερμήνευσε ότι αυτό είναι η φύση των πραγμάτων και ότι έτσι συνηθίζει η χάρη να ενεργεί σε όσους συνήθως καλεί στο πνευματικό στάδιο. Έλεγε ο ευλογημένος Γεώργιος, μήπως χρειάζεται να ξαναγυρίσει στη Γαλλία – γιατί εκεί σπούδαζε όταν τον επεσκέφθη η χάρις του Θεού και του έδειξε τα δικά της μυστήρια – αφού εδώ που ήλθε για περισσότερη αντίληψη μάλλον εμειώθη. “Δεν εμειώθη παιδί μου” του ερμήνευσε ο Γέροντας, “και ούτε ποτέ θα μειωθεί γιατί είναι αμεταμέλητα τα θεία χαρίσματα. Η αίσθηση της θείας χάρι­τος εκρύβη, όχι η θεία της ενέργεια. Με δύο τρόπους συνήθως η χάρη εκδηλώνεται. Ο ένας είναι και λέγεται ενέργεια και ο άλλος ως αντιληπτός το λέγουμε αίσθηση. Ως ενέργεια η χάρη βρίσκεται πάντοτε στους πιστούς και χωρίς την παρουσία της κανείς δεν θα έμενε πιστός. Ως αίσθηση παρουσιάζεται ή μάλλον εξωτερικεύεται όταν θέλει να παρηγορήσει και να πληροφορήσει τον άνθρωπο είτε κουρασμένο είτε αγνοούντα ή κινδυνεύοντα μέσα στον αγωνιστικό του βίο. Σε σένα τότε επειδή αγνοούσες ή και απορούσες τα μυστήρια της πίστεως και γενικά τον πρακτικό τρόπο της πνευματικής ζωής, για να σε πληροφορήσει αλλά και να ελκύσει στο πνευματικό στάδιο η χάρη σου παρουσιάστηκε αισθητά (αίσθηση) σε πληρέστερο σημείο για να μπορέσεις να αρνηθείς την πρώτη σου συνήθεια και ζωή και να εφαρμόσεις σωστά τον όρο της μετανοίας που ήδη άρχισες. Η πρώτη βαθμίδα είναι η αποταγή και η ξενιτεία. Τώρα συνεστάλη, εκρύβη η αισθητή της παρουσία για να αρχίσεις εσύ με πίστη τώρα την υπακοή στο θείο θέλημα και να κερδίσεις μόνος σου σαν αντίκρυσμα της προσπάθειας σου τη χάρη. Αυτός είναι ο λόγος που τώρα δεν φαίνεται τόσο αισθητά όπως στην αρχή που σε κάλεσε”.

Με αυτά τα λόγια έπεισε τον ευλαβέστατο Γεώργιο ο Γέροντας και όχι μόνο δεν ξανασκέφτηκε την επιστροφή του στη Γαλλία αλλά δεν ξαναχωρίσθηκε από το Γέροντα που τον είχε ως πνευματικό του οδηγό. Έμενε μαζί μας λίγο καιρό όσο ήθελε και πάλι έφευγε ιδίως στο Ρω­σικό μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος και συγκεκριμένα όχι μέσα στη Μονή, γιατί απέφευγε τους θορύβους, αλλά στο “Παλιομονάστηρο” ψηλά στο βουνό όπου διορίσθηκε από τη Μονή ως φύλακας. Μαζί με την σιωπή κρατούσε ισχυρά και τη νηστεία ο αείμνηστος, που η τροφή του ήταν μόνο παξιμάδι με τσάι, έκτος που όταν επεσκέπετο άλλους αδελφούς ή μονές τότε έτρωγε στη Τράπεζα με πολλή εγκράτεια. Και στην ακτημοσύνη κρατούσε πολλή αυστηρότητα και σχεδόν δεν είχε άλλο τίποτε περίσσευμα εκτός αυτά που φορούσε και αυτά ήσαν πολύ ευτελή και ταπεινά. Κάποτε κάθησε και στη Μονή Αγίου Παύλου, στο κοινόβιο, αλλά το πνεύμα της ησυχίας πάντοτε τον αιχμαλώτιζε και αναζητούσε μέρη αμέριμνα και ήσυχα για να λέγει αδιάλειπτα την ευχή. Υπέφερε αγόγγυστα δύο πληγές στο σώμα του, που συνεχώς τον μάστιζαν χωρίς να φροντίζει καθόλου για τη θεραπεία τους.

Όταν σπούδαζε στην Ευρώπη και φυσικά εργαζόταν ταυτοχρόνως, του συνέβη δυστύχημα αυτοκινητιστικό και τραυματίσθηκαν τα πόδια του στις κνήμες. Φυσικά τότε θεράπευσε κατά το δυνατό την πληγή αλλά τα μέρη αυτά παρέμειναν ευπαθή, και στην μετέπειτα ζωή του με την ορθοστασία και τις κακοπάθειες άνοιξαν πληγές χωρίς να μεριμνά για κάποια περιποίηση. Μόνο έδενε τα πόδια του με ράκη και κουρέλια που τυχόν εύρισκε, όμως τον πονούσαν πολύ, όπως μας έλεγε, αλλά ήταν καταφανής και εξωτερικά η ταλαιπωρία του. Η δεύτερή του πληγή ήταν οι αμυγδαλές του· τόσο ερεθισμένες που εφαίνετο εξωτερικά το πρήξιμο του λαιμού του και ούτε να μιλήσει εύκολα μπορούσε και υπέμενε και αυτή τη δοκιμασία αγόγγυστα χωρίς να κάνει καμία θεραπεία για ανακούφιση και μόνο τύλιγε το λαιμό του με τα λίγα ράκη που είχε.

Στο Παλιομονάστηρο που έμενε -και στην χειμερινή περίοδο με ψύχος, αρκετούς βαθμούς κάτω του μηδενός-, ούτε θέρμανση είχε παρ’ όλο που υπήρχαν σόμπες και ξύλα όσα ήθελε· αλλ’ ούτε και σκεπάσματα κατάλληλα χρησιμοποιούσε. Η αυστηρή φιλοπονία ήταν ο γενικός κανόνας της ζωής του και ουδέποτε χαλάρωσε αύτη την “ανελέητη” ζωή έως του θανάτου του. Κάποτε έφυγε από το Ρωσικό μοναστήρι και έμεινε κοντά μας στη Νέα Σκήτη, αφού του παραχώρησα εγώ το ησυχαστικό κελλάκι μου, κάτω προς τη θάλασσα, πάνω των εκεί ευρισκομένων σπηλαίων περίπου ένα εξάμηνο. Οι πατέρες του Ρωσικού τον αναζητούσαν γιατί χρειαζόταν στο Παλιομονάστηρο φύλακα, ίσως επειδή είναι και αυτοί λίγοι αριθμητικά στα τόσα τους διακονήματα. Κάποτε που τον επισκέφτηκα εκεί στο μικρό του κελί μου είπε πως επιμένουν οι πατέρες να γυρίσει στο Ρωσικό και επειδή δίσταζε να γυρίσει τον αποκαλούσαν πλανεμένο. Εγώ του είπα: ” δεν πειράζει αδελφέ Γεώργιε ας σε αποκαλούν έτσι, μη λυπάσαι όμως κάνε τους υπακοή και θα κέρδισες μισθό γι’ αυτό”. Τότε με αγκάλιασε ο μακάριος και δάκρυσε από συγκίνηση. Μετά πράγματι ξαναγύρισε πίσω στη Μονή και αγωνιζόταν ανένδοτος στη σκληρή φιλοπονία και αυταπάρνηση με το παξιμάδι μόνο και το τσάι χωρίς άλλη παρηγοριά με το λαιμό του φουσκωμένο από τις πυώδεις αμυγδαλές. Ο ύπνος του ήταν μόνο τρείς ώρες, πλαγιάζοντας στο πλευρό και όλες τις υπόλοιπες στεκόταν όρθιος και αυτό το τηρούσε με πολλή επιμονή γι’ αυτό και τα πόδια του ήταν συνεχώς πληγωμένα και έτρεχαν υγρά.

Άλλον αυστηρό τύπο στη ζωή του είχε ο μακάριος και τούτο. Δεν προσερχόταν ποτέ στη θεία κοινωνία (άχραντα μυστήρια) αν δεν έκαμνε πριν πολλή ετοιμασία και ακρίβεια συνειδήσεως. Όταν θα επέστρεφε όπως είπα στο Παλιομονάστηρο από το καλυβάκι του στη Νέα Σκήτη περάσαμε από τον τάφο του Γέροντός μας Ιωσήφ και τον ασπάσθηκε με πολλή ευλάβεια. ”Αν ζούσε ο Γέροντας μας” λέγει “θα ήμουν πάντοτε κοντά του “. Η επαφή του με τον Γέροντα δεν ήταν μία απλή γνωριμία, αλλά ένας σύνδεσμος, ένας πνευματικός δεσμός συγγενείας και αυτό ξέρουν όσοι κοινώνησαν σαν μαθητές με τους δασκάλους τους ή καλύτερα σαν αληθινοί υποτακτικοί με τους πνευματικούς τους πατέρες. Μερικά σημεία που παρακολουθήσαμε στον ευλογημένο τούτο αδελφό μας έπειθαν περί τούτου. Όταν η υγεία του Γέροντα κλονιζόταν επικίνδυνα ο π. Γεώργιος θα βρισκόταν μαζί μας χωρίς να τον ειδοποιήσουμε ποτέ, ούτε καν γνωρίζαμε σε ποιό μέρος βρισκόταν. Τις τελευταίες μέρες της ζωής του Γέροντα βρισκόταν κοντά του και όταν εμείς απελύθημεν από τον Γέροντα ο καθένας στα ίδια, αυτός έμεινε δίπλα του και με ένα μεγάλο χαρτόνι έκανε αέρα στον Γέροντα που υπέφερε από δύσπνοια. Και ήταν ο μόνος πού παρακολούθησε τον αποχαιρετισμό και την κοίμηση του Γέροντα. Διακόνησε στην ταφή του Γέροντα με ευλάβεια και στην ανακομιδή του πάλι βρέθηκε πρώτος να διακονήσει χωρίς καν να τον ειδοποιήσουμε γιατί ούτε οι έγγιστά μας σχεδόν το γνώριζαν. Κράτησε μαζί μας την πνευματική αύτη συγγένεια και αγάπη όπως και εμείς τον αγαπούσαμε ως γνήσιό μας αδελφό. Μόνο ότι εμείς δεν αξιωθήκαμε να βρεθούμε ούτε στο τέλος του ούτε στην ταφή του για τον τελευταίο ασπασμό. Λυπηθήκαμε για το χωρισμό όταν το μάθαμε. Χαρήκαμε όμως αφάνταστα γιατί με πλήρη μαρτυρία αληθινού εργάτου και ζηλωτή Αθωνίτου μοναχού, με τα δείγματα της κατά το δυνατόν ακριβούς πατερικής μας παραδόσεως, ετελειώθη ο μακάριος όντως Γεώργιος, θρίαμβος της Ορθοδόξου μας Εκκλησίας και καύχημα του Αθωνικού μας πολιτεύματος πού αδιάκοπα δίδει τη μαρτυρία της παραδόσεως του. Αλλά και για την πονεμένη και διωγμένη του πατρίδα και τον ευσεβή Σερβικό λαό αποτελεί λαμπρό καύχημα και βεβαία ελπίδα ότι εγγίζει η απολύτρωσή του, χάριτι και ελέει Χριστού του αληθινού ημών Θεού, της Παναχράντου ημών Δεσποίνης και Θεοτόκου Μαρίας και του μεγάλου μας Πατρός Σάββα του αληθινού προστάτου της χώρας αυτής.

Ι. Μ. Βατοπαιδίου, Γέρων Ιωσήφ Μοναχός, Σεπτέμβριος 1988

(Μοναχού Μωϋσέως Αγιορείτου, «Μοναχός Γεώργιος, Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ ΤΟΥ ΑΘΩ»,ΕΚΔ. Μυγδονία)

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ-Χωρισμός ή συναλληλία ;

Εκκλησία και Πολιτεία

 

ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ
Πρωτοπρεσβυτέρου
Καθηγητού Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΠρόλογος

Χωρισμός ή συναλληλία ;

Το θέμα των σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας επανέρ­χεται τον τελευταίο καιρό στο επιστημονικό προσκήνιο, διότι συχνά παρατηρούνται τριβές και προβλήματα στην αρμονική συνύπαρξη και συνεργασία των δύο αυτών κορυ­φαίων θεσμών. Η ευθύνη για την δημιουργία των προβλη­μάτων στην νεοελληνική πραγματικότητα δεν είναι ισοβα­ρής και ισομερής· βαρύνει σχεδόν αποκλειστικά την Πολι­τεία, η οποία δεν παραμένει «είσω των οικείων όρων», δεν περιορίζεται στον δικό της ρόλο, που είναι διακριτός και συγκεκριμένος, δεν σέβεται τις αρμοδιότητες της Εκκλη­σίας, όπως και όσο πρέπει. Γι' αυτό και η συμπόρευση και η συνεργασία τους δεν είναι κάτι αυτονόητο και δεδομένο, αλλά ζητούμενο και επιδιωκόμενο.

Το θέμα έχει ευρύτατες διαστάσεις, συνδέεται εν πρώτοις με την ιστορία των σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας, αλλά και με την αναζήτηση του ορθού σχήματος και μοντέλου αυτών των σχέσεων. Έχει ήδη παρατηρηθή από τον καθη­γητή Χρ. Ανδρούτσο ότι περί του «τις η σχέσις Εκκλησίας και Πολιτείας, τούτο πραγματεύεται η Εκκλησιαστική Ιστορία. Τις δε εξ επόψεως ορθοδόξου η ορθή Εκκλησίας και Πολιτείας σχέσις, περί τούτου αποφαίνεται το Κανονικόν Δίκαιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ο περί σχέσεων λοιπόν Εκκλησίας και Πολιτείας λόγος είναι εξ ανάγκης ιστορικός και κανονικός»^[1]. Πέραν όμως αυτής της ορθής επι­στημονικά οριοθετήσεως του θέματος, πρέπει να προσθέ­σουμε ότι οι σχέσεις αυτές που περιγράφονται από την Εκκλησιαστική Ιστορία και κανονίζονται από το Κανονι­κό Δίκαιο, πρέπει να ερμηνευθούν και να οριοθετηθούν με βάση την φύση και την αποστολή της Εκκλησίας μέσα στον κόσμο, όπως επίσης με βάση τον ρόλο και τη θέση της Πο­λιτείας μέσα στο σωτηριώδες για τον άνθρωπο σχέδιο του Θεού, μέσα στο μυστήριο της Θείας Οικονομίας^[2]. Είναι βέ­βαιο ότι δεν θα υπήρχαν μεγάλες διαφοροποιήσεις ως προς το θέμα, αν η αντιμετώπισή του ήταν καθαρά εκκλησιολογική και σωτηριολογική, όπως αυτή καθορίσθηκε από μεγάλους Αγίους Πατέρες και μεγάλους αγίους βασιλείς, και όπως υλοποιήθηκε και εφαρμόσθηκε κατά κανόνα με από­λυτη επιτυχία στο Βυζάντιο, στη Ρωμανία, υπό το σχήμα της συμφωνίας ή συναλληλίας των δύο εξουσιών.

 1. Ιστορική αναδρομή

Η μετά το σχίσμα του 11ου αιώνος επικράτηση κοσμι­κών κριτηρίων στο δυτικό τμήμα της Χριστιανοσύνης, η διεκδίκηση και κατοχή εκ μέρους του πάπα όχι μόνο της εκκλησιαστικής αλλά και της πολιτικής εξουσίας, με τη γνωστή θεωρία των δύο ξιφών στον αγώνα περί επιβολής, που συνετάραξε τη Δύση μέχρι τον 14ο αιώνα και διεμόρφωσε το σύστημα του Παποκαισαρισμού ή της Ιεροκρατίας, είχε καταλυτικές και διαλυτικές θα λέγαμε συνέπειες. Οδήγησε εν πρώτοις από αντίδραση τους ηγεμόνες της Δύ­σεως, αφού καταργήθηκαν τα όρια και έγινε φυρμός και σύγχυση των εξουσιών εις βάρος της Πολιτείας, να ακο­λουθήσουν και αυτοί την ίδια μέθοδο υποτάσσοντας όμως τώρα τελείως την εκκλησιαστική στην πολιτική εξουσία και διαμορφώνοντας το σύστημα της Πολιτειοκρατίας ή του Καισαροπαπισμού, το οποίο υπό την ηπιότερη μορφή της «νόμω κρατούσης πολιτείας», ανύπαρκτης στην ιστορία και παντελώς αδικαιολόγητης, ταλαιπωρεί την Εκκλησία της Ελλάδος και το νεοελληνικό κράτος, ταλαιπωρεί τον Ελλη­νισμό και την Ορθοδοξία, οι οποίοι στην ιστορική χρι­στιανική τους πορεία διά των αιώνων, εφαρμόζοντας πιστά τις ευαγγελικές και πατερικές παραδόσεις, αλλά ακόμη και τις αρχαιοελληνικές που επλούτισαν την ελληνορθόδοξη παράδοση, δεν θα μπορούσαν να έχουν καμμία σχέση με τα απολυταρχικά μοντέλα σχέσεων του Παποκαισαρισμού ή του Καισαροπαπισμού. Ο τελευταίος μεταφέρθηκε στη χώ­ρα μας από τους Προτεστάντες Βαυαρούς συμβούλους του Όθωνος και μολονότι στη συνέχεια από τα διάφορα συντάγματα έγινε προσπάθεια υιοθετήσεως και εφαρμογής του σχήματος της συναλληλίας ή της συμφωνίας, βρίσκει τον τρόπο η Πολιτεία με αντισυνταγματικούς νόμους μέχρι σή­μερα να παρεμβαίνει με πολιτειοκρατική νοοτροπία και να τορπιλίζει την αρμονική συνεργασία και συμπόρευση των δύο θεσμών.

Ακόμη και η δημιουργία του άλλου συστήματος στις σχέσεις των δύο θεσμών, του χωρισμού Εκκλησίας και Πο­λιτείας, που υιοθέτησαν ήδη πολλά κράτη και τείνουν να υιοθετήσουν τα περισσότερα στην Ευρώπη και στην Αμε­ρική, σύμφωνα με το οποίο η Πολιτεία δεν έχει καμμία σχέ­ση με την Εκκλησία, και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των πολιτών είναι ιδιωτική τους υπόθεση, με τις διάφορες μορ­φές εφαρμογής του συστήματος, είτε του επαχθούς και εχθρι­κού χωρισμού, είτε της πλήρους αδιαφορίας, είτε της ευμε­νούς ουδετερότητος, όπου επιτρέπεται η ανάπτυξη κάποι­ας συνεργασίας και συμπορεύσεως, και το σύστημα λοιπόν του χωρισμού Εκκλησίας και Πολιτείας προήλθε κατά τους πολιτειολόγους ως συνέπεια των κινημάτων της Αναγεν­νήσεως και του Διαφωτισμού που ενίσχυσαν τις ιδέες της ελευθερίας της συνειδήσεως και της θρησκευτικής ελευθε­ρίας και ανεξιθρησκείας^. αυτές καταπιέσθηκαν κατά τον Μεσαίωνα και από την Ιεροκρατία και από την Πολιτειοκρατία, που τώρα δίνουν την θέση τους στα κοσμικά ή λαϊ­κά κράτη, τα οποία, για να αποφύγουν τον μονοφυσιτισμό των δύο προηγουμένων συστημάτων, υιοθετούν τον Νεστοριανισμό του χωρισμού και της διαιρέσεως. Δεν είχαν ιστο­ρικά την εμπειρία του ορθοδόξου μοντέλου της ενότητος και συμφωνίας των δύο εξουσιών, οι όποιες είναι και ενωμένες και διακριτές, υπάρχει ένωση ασύγχυτη και αδιαίρετη, που επιτρέπει την συνεργασία και την συμπόρευση.

2. Ο χωρισμός Εκκλησίας και Πολιτείας ξενόφερτο σύστημα

Το αξιοπαρατήρητο είναι ότι στην Ελλάδα, την αμιγώς ορθόδοξη αυτή χώρα, της οποίας ο λαός και ως πολίτες του κράτους και ως μέλη της Εκκλησίας αισθάνονται πως είναι ο ίδιος λαός της Ρωμιοσύνης, που θέλει τους δύο κορυφαί­ους θεσμούς ενωμένους και συνεργαζομένους μέσα στα πλαί­σια των αρμοδιοτήτων τους, τους είδε μέχρι τώρα από το 1821 συχνά σε σύγκρουση, γιατί οι πολιτικοί μας υιοθέτη­σαν την ξενική πολιτειοκρατία, και τους βλέπει τώρα πά­λι με ευθύνη της Πολιτείας να ακολουθούν τον δρόμο του χωρισμού, αφού θέληση και επιδίωξη των πολιτικών σχε­δόν στο σύνολό τους είναι να παύσει η Ελλάδα να είναι ένα ορθόδοξο χριστιανικό κράτος, και να μεταβληθεί σε ένα καθαρά κοσμικό λαϊκό κράτος, ουδέτερο θρησκευτικά και αχρωμάτιστο, γιατί έτσι μόνο ταιριάζει να είναι ως μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητος, αφού, όπως πρόσφατα διεκήρυξε ανώτατος Ευρωπαίος αξιωματούχος, «Η Ευρώπη τελειώνει εκεί που αρχίζει η Ορθοδοξία».

Γνωρίζω την εύλογη σ' αυτό αντίδραση των ευρωπαϊστών και ευρωπαϊζόντων, οι οποίοι αντιτάσσουν ότι η Ευρώπη δεν είναι μονολιθική και μονοδιάστατη, αλλά πλουραλι­στική και ποικίλη, είναι η Ευρώπη των λαών και των πο­λιτισμών. Είναι ασφαλώς η Ευρώπη των πολιτισμών, όπως όμως οι πολιτισμοί αυτοί προήλθαν τελικά στις διάφορες χώρες από τις πνευματικές διεργασίες που μνημονεύσαμε, όπου πρωταγωνιστούν ο Παπισμός, ο Προτεσταντισμός, η Αναγέννηση, ο Διαφωτισμός, η Γαλλική Επανάσταση, ο Καπιταλισμός, ο Σοσιαλισμός και πολλές άλλες δυνάμεις, από την συνύπαρξη ή σύγκρουση των οποίων προήλθαν τα ισχύσαντα ή ισχύοντα σήμερα πολιτειακά και εκκλησια­στικά μοντέλα. Όλα αυτά επισυνέβησαν ερήμην του Ελλη­νισμού και της Ορθοδοξίας, οι οποίοι δεν έχουν καμμία ανάμειξη και καμμία ευθύνη για τα καλά και τα κακά του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι, ιδιαίτερα όμως για το πνευματικό αδιέξοδο του δυτικού πολιτισμού, ο οποίος επαίρεται και στολίζεται και καμαρώνει για τα τεχνικά και υλικά επι­τεύγματά του, για την ευημερία και τα χρηματιστήρια, μέ­νει όμως απλός θεατής μπροστά στις συνέπειες αυτής της ύβρεως, στην καταστροφή του περιβάλλοντος, στις διοξίνες των τροφίμων, στην ανεξέλεγκτη πρόοδο της βιοϊατρικής και στην απαξίωση του ανθρωπίνου προσώπου, στην παγκόσμια και απολυταρχική εξουσία των Μ.Μ.Ε., στην παν­τοδυναμία των οικονομικών μεγαθηρίων, που ισοπέδωσαν πρόσφατα την Ορθόδοξη Σερβία και την αφάνισαν, για να ξοδέψουν ή για να δοκιμάσουν φονικά όπλα και να παραδειγματίσουν όποιον σκέπτεται να αντιδράσει και να αντι­σταθεί, για να περιορισθούμε σε λίγα από τα πολλά επιτεύγματα των Δυτικών, που πλήρωσαν και οι ίδιοι πολλές φορές τον εγωκεντρικό και υλοκρατούμενο πολιτισμό τους και την αίσθηση της παντοδυναμίας, με αδελφοκτόνους πο­λέμους και επαναστάσεις, με τον Χιτλερισμό και τον Φα­σισμό.

Με αυτά τα αρνητικά επιτεύγματα και αυτούς τους καρ­πούς μπορούμε και μεις να συμφωνήσουμε ότι η Ευρώπη τελειώνει εκεί που αρχίζει η Ορθοδοξία, η οποία όντως δεν έχει καμμία σχέση με αυτά και καμμία ευθύνη γι' αυτά, γι' αυτό και αποτελεί αξιόπιστο και ελπιδοφόρο παράγοντα στην αρχή της τρίτης χριστιανικής χιλιετίας. Αν λοιπόν οι πολιτικοί μας εκτιμούν ότι είναι σεβαστοί και αποδεκτοί οι κατά τόπους πολιτισμοί των λαών, τότε δεν χρειάζεται να σπεύδουν να υιοθετούν ξένα σχήματα και μοντέλα στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας, είτε πολιτειοκρατικά είτε χωριστικά που δεν ευνοούν την συνεργασία και την συμπόρευση. Υπάρχει δοκιμασμένο το σχήμα της βυζαντινής συναλληλίας ή συμφωνίας, το οποίο παρέμεινε αρκετά ισχυ­ρό σε όλα τα συντάγματα του νεοελληνικού κράτους, παρά τις νομοθετικές πολιτειοκρατικές επεμβάσεις, τραυματίσθηκε όμως και αποψιλώθηκε στην συνταγματική μεταρ­ρύθμιση του 1975. Κατά την σχετική ανάλυση που κάνει στο έργο του «Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας» ο αντι­πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας κ. Αναστάσιος Μαρίνος, από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους μέχρι και το Σύνταγμα του 1952, «υπήρχεν εις, κατά το μάλλον ή ήττον, στενός δεσμός μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας, χωρίς όμως τούτο να σημαίνη κατ’ ανάγκην και ότι η Ορθοδοξία ήτο η "επίσημος" θρησκεία του Κράτους. Ο όρος "επικρατούσα θρησκεία" είχε την έννοια της θρησκείας οι οπαδοί της οποίας πλειοψηφούν. Ήτο δηλαδή η θρησκεία της πλειοψηφίας των Ελλήνων και διά τον λόγον αυτόν ετύγχανε μιας κατά το μάλλον ή ήττον ευνοϊκωτέρας με­ταχειρίσεως υπό της Πολιτείας εν τω πλαισίω της οποίας κατείχεν ιδιαιτέραν θέσιν. Είς ένδειξιν σεβασμού και ευγνω­μοσύνης προς την Εκκλησίαν αυτήν, όχι μόνον διότι εις τους κόλπους της ανήκεν η πλειονοψηφία του ελληνικού λαού και του ελληνισμού γενικώτερον, αλλά διότι οι λει­τουργοί αυτής πολλάς είχον προσφέρει εις το Έθνος υπη­ρεσίας, ιδία κατά την μακράν και σκοτεινήν περίοδον της δουλείας, ότε εβοήθησαν τον ελληνισμόν να διατηρήση την γλώσσαν του και τον εθνισμόν του ο συνταγματικός νομο­θέτης παρέσχεν εις αυτήν τα ως άνω προνόμια, χωρίς να περιορίση παντάπασιν τας άλλας εκκλησίας ή τας θρησκευτικάς κοινότητας των άλλων θρησκειών. Ουχ ήττον όμως είναι γεγονός ότι η Εκκλησία της Ορθοδοξίας είχε δεσπόζουσα θέσιν εις την ελληνικήν Πολιτείαν, ήτο η πρώ­τη μεταξύ όλων των κατ’ αρχήν ίσων θρησκειών και συ­νεπώς το ελληνικόν κράτος ήτο κράτος "θρησκευόμενον" πόρρω απέχον από του να θεωρείται "κοσμικόν " ή "λαϊκόν κράτος" »[3] .

3. Το Σύνταγμα του 1975 άνοιξε το δρόμο για το χω­ρισμό Εκκλησίας και Πολιτείας

Από την ανάλυση αυτή μας ενδιαφέρει εδώ να κρατή­σουμε και να επισημάνουμε ότι μέχρι το 1975 υπήρχε στε­νός δεσμός μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας, ότι η ελληνική Πολιτεία εθρήσκευε και δεν είχε καμμία σχέση με το μοντέλο του κοσμικού ή λαϊκού κράτους. Δεν θα σχολιά­σουμε τους λόγους της ευνοϊκής αυτής θέσεως της Εκκλη­σίας, αν οφειλόταν μόνον εις το ότι ήταν η θρησκεία της πλειοψηφίας και εις το ότι οι λειτουργοί της είχαν βοηθή­σει κατά την δουλεία το Γένος, και αν επρόκειτο για πα­ραχώρηση προνομίων από την Πολιτεία στην Εκκλησία. Ίσως στη συνέχεια δοθεί η ευκαιρία να τοποθετηθούμε και σ' αυτά. Σημασία έχει η διαπίστωση, η πολύ σημαντική, που δεν την έχουμε επαρκώς συνειδητοποιήσει, ότι με το σύνταγμα του 1975 η Ελλάδα παύει να είναι «θρησκεύον» χριστιανικό κράτος, παίρνει σαφείς αποστάσεις από την χρι­στιανική ορθόδοξη ταυτότητά της και προσπαθεί να εκκοσμικευθεί, προχωρεί προς την κατεύθυνση του χωρισμού Εκκλησίας και Κράτους. Η προσπάθεια μάλιστα αυτή ήταν τολμηρότερη και ευρύτερη στο κυβερνητικό σχέδιο του Συν­τάγματος, περιορίσθηκε όμως στο τελικό κείμενο μετά από τις αντιδράσεις της Εκκλησίας και άλλων φορέων^[4]. Διερω­τάται λοιπόν κανείς πόσα περιθώρια συνεργασίας και συμπορεύσεως υπάρχουν και απομένουν σ' αυτήν την πορεία αποδεσμεύσεως Εκκλησίας και Πολιτείας, η οποία χαρα­κτηρίζεται από ευμενή ή δυσμενή ουδετερότητα της Πολι­τείας ή από πλήρη αδιαφορία της για τα θέματα της Εκκλη­σίας. Αυτό μοιάζει με το να δεχθούμε ότι οι σύζυγοι δεν συνεργάζονται καλά μέσα στο γάμο για το καλό των παιδιών τους, και ότι θα συνεργασθούν καλύτερα, όταν χωρίσουν, τη στιγμή μάλιστα που ούτε η Εκκλησία ως σύνολο πι­στών, ούτε η Πολιτεία ως σύνολο πολιτών ζητούν αυτόν τον χωρισμό, αλλά ωθούν σ' αυτό το διαζύγιο και αναγκάζουν πολιτικοί και τεχνοκράτες, χωρίς να τολμούν να θέσουν το θέμα σε δημοψήφισμα.

Το σύνταγμα του 1975 το κατήρτισε και το εψήφισε δε­ξιά κυβέρνηση, η οποία έτσι έδωσε καλά δείγματα ευρω­παϊκής νοοτροπίας εν όψει της εντάξεως της χώρας στην ΕΟΚ, την οποία τελικώς και επέτυχε. Τολμηρότερο και αποφασιστικώτερο το κυβερνόν σήμερα κόμμα έθεσε το θέ­μα του χωρισμού Εκκλησίας και Πολιτείας στην ιδρυτική του διακήρυξη, όπου τονίζει την ανάγκη του οριστικού χω­ρισμού Εκκλησίας και Πολιτείας. Οι παρατηρήσεις μάλι­στα της ομάδος που συνέστησε τότε το κόμμα για την κρί­ση του κυβερνητικού σχεδίου συντάγματος, εκδεδομένες σε ειδικό τομίδιο, τον πρόλογο του οποίου υπογράφει ο ση­μερινός πρωθυπουργός (Κ. Σημίτης), στην σχετική ενότη­τα περί Κράτους και Εκκλησίας αρχίζουν με την δυσμενή για την Εκκλησία εκτίμηση ότι «Η Ελλάδα είναι σήμε­ρα από τα ελάχιστα ευρωπαϊκά κράτη που έχουν επίσημη θρησκεία, καθορισμένη από το Σύνταγμα της και προνο­μιακά προστατευόμενη σε σχέση με τις άλλες γνωστές θρη­σκείες»[5]. Οι προτάσεις συμφωνούν στα περισσότερα με το κυβερνητικό σχέδιο και πλειοδοτούν στην αποδυνάμωση της θέσεως της Εκκλησίας μέσα στο Κράτος. Δεν αποτολμήθηκε βέβαια από τότε αλλαγή της καταστάσεως. Στις προθέσεις πάντως των κυβερνώντων δεν υπήρχε ευμενής ή ουδέτερος χωρισμός, αλλά δυσμενής και επαχθής για την Εκκλησία, χωρίς περιθώρια συνεργασίας και συμπορεύσεως, όπως φάνηκε από την ψήφιση του νόμου 1700/1987 για την εκκλησιαστική περιουσία, ο οποίος ήγειρε θύελλα αντιδράσεων, όχι μόνο γιατί ουσιαστικά εδήμευε την εκκλη­σιαστική και μοναστηριακή περιουσία, καταπατώντας τους ιερούς κανόνες και το δικαίωμα ιδιοκτησίας των μονών, αλλά και διότι επενέβαινε και στη διοίκηση της Εκκλησίας με τις διατάξεις για τα ενοριακά συμβούλια και την εκλο­γή των επισκόπων^[6].

Αναφερθήκαμε στα ανωτέρω όχι για να πολιτικολογή­σουμε υπέρ του ενός ή του άλλου κόμματος. Αυτό δεν έχει νόημα, αφού σχεδόν το σύνολο των κομμάτων συμφωνούν σε γενικές γραμμές για τον χωρισμό Εκκλησίας και Πο­λιτείας. Είναι δυστύχημα για τον ελληνικό πολιτικό βίο, για τον ελληνορθόδοξο πολιτισμό, με εξαίρεση ίσως τον πρώτο κυβερνήτη, τον Ιωάννη Καποδίστρια, που γι' αυτό άλλωστε δολοφονήθηκε, και τον στρατηγό Μακρυγιάννη, πως δεν βρέθηκαν πολιτικοί που θα κουβαλούσαν και θα διέσωζαν μέσα τους τις παραδόσεις, το μεγαλείο της Ρω­μιοσύνης, για να το μετουσιώσουν σε πολιτική πράξη και να προσδιορίσουν ανάλογα το πολιτικό γίγνεσθαι, με συνέπεια ξένες επιρροές και ξένα σχήματα να αλλοτριώνουν το πολιτιστικό μας πρόσωπο. Αν λοιπόν η Ευρώπη είναι Ευρώπη των πολιτισμών, και όχι απλώς Ευρώπη πολιτι­στικών διαφοροποιήσεων του Λατινοφραγκικού πολιτισμού, ας αναλάβουν τα πολιτικά μας κόμματα την ευθύνη όχι της εκκοσμικεύσεως του κράτους με τον χωρισμό Εκκλησίας και Πολιτείας, αλλά της ενδυναμώσεως του δεσμού τους κατά το πρότυπο της βυζαντινής συναλληλίας ή συμφωνίας, που λειτούργησε παραδειγματικά πάνω από χίλια χρόνια.

4. Πρότυπο σχέσεων η βυζαντιακή συναλληλία

Και μια και αναφερθήκαμε στην συναλληλία ή συμφω­νία, η οποία επιτρέπει και ευνοεί και ενισχύει την αρμονι­κή συνύπαρξη και συνεργασία των δύο θεσμών, πρέπει να διαλύσουμε εδώ μια παρεξήγηση επιστημονική, η οποία κυριαρχεί στους κύκλους των νομικών και των φιλολόγων-βυζαντινολόγων, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Σύμφωνα με την παρεξήγηση αυτή στο Βυζάντιο δεν έχομε το σύστημα της συναλληλίας ή συμφωνίας ή ομοταξίας ανάμεσα στην Εκκλη­σία και στην Πολιτεία, αλλά άκρατο και σκληρό Καισαροπαπισμό, πλήρη υποταγή της Εκκλησίας στην Πολιτεία, αφού ο αυτοκράτωρ ουσιαστικά είναι ο αρχηγός και της Εκκλησίας και επεμβαίνει σ' όλα τα ζητήματα ακόμη και στα δογματικά. Πρόκειται για εσφαλμένη και ανακριβή ιστορική εκτίμηση, η οποία πλάσθηκε και διατυπώθηκε στη Δύση και εξυπηρετούσε ομολογιακές αλλά και πολιτειολογικές σκοπιμότητες των Δυτικών. Σε όλα πράγματι τα σχετικά έργα των Ρωμαιοκαθολικών θεολόγων η αντίθεση μεταξύ Παλαιάς και Νέας Ρώμης, Ανατολής και Δύσεως, που κράτησε επί αιώνες, πριν από το σχίσμα και μετά από αυτό, εξηγείται κατά μεγάλο μέρος ως προσπάθεια των παπών να κρατήσουν την Εκκλησία ελεύθερη από τα δε­σμά και την υποταγή στον αυτοκράτορα, ο οποίος συνεχί­ζοντας τη ρωμαϊκή αυτοκρατορική παράδοση συνένωνε, ως Pontifex Maximus, στο πρόσωπό του την ιερατική και πο­λιτική εξουσία, και χρησιμοποιούσε ως υπαλλήλους τους πατριάρχες, τους οποίους ανέβαζε και κατέβαζε από τους θρόνους, όταν αντιδρούσαν στις αποφάσεις του. Στην θεο­λογική λοιπόν δυτική βιβλιογραφία κυριαρχικά έχει πε­ράσει η εικόνα πως στο Βυζάντιο η Εκκλησία είναι υπο­ταγμένη στην Πολιτεία, και πως μόνο ο πάπας αγωνιζόταν για μία ελεύθερη ανεξάρτητη και αυτόνομη από την Πολι­τεία Εκκλησία, και επομένως οι σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας στο Βυζάντιο δεν αποτελούν καλό πρότυπο, για­τί εντάσσονται δήθεν στον Καισαροπαπισμό.

Η εικόνα αυτή διευκόλυνε τους επιστημονικούς κύκλους της Αναγεννήσεως και του Διαφωτισμού να εντάξουν στον σκοτεινό Μεσαίωνα, τον οποίον εγνώρισαν και εδοκίμασαν στη Δύση, και το Βυζάντιο, το οποίο όμως δεν είχαν γνω­ρίσει και το είχαν παρεξηγήσει. Γι' αυτούς και ο δυτικός Παποκαισαρισμός και ο ανατολικός Καισαροπαπισμός ήσαν απολυταρχικά συστήματα, που παραβίαζαν την ελευθερία της συνειδήσεως και έπρεπε να εγκαταλειφθούν, ώστε στα κοσμικά λαϊκά κράτη, που προτάθηκε να δημιουργηθούν, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των πολιτών να μη παίζουν κανένα ρόλο, και η Εκκλησία να περιορισθεί καθαρά στα λατρευτικά ή ευρύτερα στα δικά της έργα.

Αυτήν την εικόνα παρέλαβαν από τη δυτική βιβλιογρα­φία, που ταξινομεί και σχηματοποιεί τα συστήματα σχέ­σεων Εκκλησίας και Πολιτείας, και οι δικοί μας νομικοί και βυζαντινολόγοι στην πλειονότητα τους.

Είναι όμως αυτή η εικόνα ορθή, αληθινή και ακριβής; Υπάρχουν πάμπολλα κείμενα βυζαντινών αυτοκρατόρων που καθορίζουν αυτές τις σχέσεις, όχι απλώς ως σχέσεις συναλληλίας και ισοτιμίας των δύο εξουσιών, αλλά υπεροχής της Εκκλησίας, λόγω μεγαλυτέρας εγγύτητός της προς τον Θεό, ο οποίος θεωρείται ως πηγή και της πολιτικής εξου­σίας. Ο αυτοκράτωρ, παρά την εξέχουσα θέση του στην Πολιτεία, δεν είναι ποιμήν, αλλά ποιμαινόμενος, δεν ασκεί ιε­ρατικό λειτούργημα[7]. Η βασιλεία είναι πολύ κατώτερη από την Ιερωσύνη. Δεν έχει καμμία αρμοδιότητα και κανένα δικαίωμα να επεμβαίνει ο βασιλεύς εις τα της Εκκλησίας.

Όσες φορές αυτό επιχειρήθηκε, ως εξαίρεση του κανόνος της συναλληλίας και συμφωνίας, συνήντησε ισχυρή αντί­δραση εκ μέρους ισχυρών και θαρραλέων εκκλησιαστικών ηγετών που ανακαλούσαν τον αυτοκράτορα στη θέση του. Είναι π.χ. γνωστό πώς απήντησε ο Όσιος Κορδούης στον γιό του Μ. Κωνσταντίνου Κωνστάντιο το 356 όταν πίεζε τους επισκόπους να δεχθούν τον Αρειανισμό: «Μη τίθει σεαυτόν εις τα εκκλησιαστικά, μηδέ συ περί τούτων ημίν παρακελεύου, αλλά μάλλον παρ' ημών συ μάνθανε ταύτα. Σοι βασιλείαν ο Θεός ενεχείρισεν, ημίν τα της Εκκλησίας επίστευσε. Και ώσπερ ο την σην αρχήν υποκλέπτων αντιλέγει τω διαταξαμένω Θεώ, ούτω φοβήθητι, μη και συ τα της Εκκλησίας εις εαυτόν έλκων υπεύθυνος εγκλήματι μεγάλω γένη. Απόδοτε, γέγραπται, τα Καίσαρος Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ[8]». Ανάλογες είναι οι απαντήσεις των αγίων Μαξίμου Ομολογητού, Ιωάννου Δαμασκηνού και Θεοδώρου Στουδίτου^[9]. Από τα πολλά δε αυτοκρατορικά κείμενα που καθορίζουν αυτές τις σχέσεις συναλληλίας αρκεί εδώ να μνημονεύσουμε όσα λέγει ο αυτοκράτωρ Ιουστι­νιανός στην ΣΤ' Νεαρά του: «Μέγιστα εν ανθρώποις εστί δώρα Θεού, παρά της άνωθεν δεδομένα φιλανθρωπίας, ιερωσύνη τε και βασιλεία, η μεν τοις θείοις υπηρετουμένη, η δε των ανθρώπων εξάρχουσά τε και επιμελομένη, και εκ μιας τε και της αυτής αρχής εκατέρω προϊούσα και τον ανθρώπινον κοσμούσα βίον».

Είναι λοιπόν αξιοσημείωτο ότι οι θεολόγοι ερευνηταί, ιστορικοί, βυζαντινολόγοι, κανονολόγοι, που γνωρίζουν καλά την εκκλησιαστική γραμματεία, σχεδόν στο σύνολό τους διαπιστώνουν ορθώς ότι στο Βυζάντιο στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας υπάρχει το σχήμα συναλληλίας ή συμφωνίας και επικρίνουν την άποψη περί Καισαροπαπισμού^[10]. Έτσι εκ των παλαιοτέρων ο Χρ. Ανδρούτσος, αφού διαπιστώσει ότι «οι αλλογενείς κριτικοί παρηρμήνευσαν έκπαλαι τα πράγματα, πολλή δε εν αυτοίς η ομί­χλη η επισκοτίζουσα την ορθήν των πραγμάτων αντίληψιν», καταλήγει συμπερασματικά λέγοντας τα εξής: «Μεταξύ λοιπόν Εκκλησίας και Πολιτείας παρά τοις Βυζαντιακοίς υπάρχει όχι μόνον αντίθεσις, αλλ’ ένωσις και συμμαχία, ως εκ της οποίας ούτε διενοήθησαν ώστε να υποδουλώσουσιν αλλήλας, ούτε επί ρητόν ή απροσδιόριστον χρόνον προδιέγραψαν τας ιδίας σχέσεις καταρτίσασαι τας λεγομένας συμ­βάσεις (Concordata), ούτε αιματηροί μεταξύ αυτών προεκλήθησαν αγώνες, ως εν τη Δύσει»^[11]. Εκ των νεωτέρων ο καθηγητής Βλ. Φειδάς στο έργο του «Βυζάντιο» παρατηρεί επίσης σχετικώς: «Οι συνήθως υποστηριζόμενες αντιλήψεις περί καισαροπαπισμού σε διαλεκτική αντίθεση προς τον πα­ποκαισαρισμό της Δύσεως είναι ξένες προς την πραγματι­κή προβληματική της σχέσεως των δύο εξουσιών στο Βυ­ζάντιο. Η συνεργασία και αλληλοβοήθεια των εκπροσώ­πων των δύο εξουσιών, όχι μόνον δεν ανατρέπουν τα θε­σμικά πλαίσια, αλλά και τονίζουν πολύ περισσότερο την ενότητα της αποστολής και την ανάγκη αλληλοσυμπληρώσεως για την εκπλήρωσή της, όταν βεβαίως αυτή δεν αλλοιώνει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα κάθε εξουσίας· γι' αυτό και δεν νομιμοποιήθηκε ποτέ παρέμβαση του αυτοκράτο­ρα στον εσώτερο κύκλο της πνευματικής αποστολής της Εκκλησίας»[12].

Ευτυχώς που αυτά διαπιστώνονται πλέον και από σο­βαρούς βυζαντινολόγους μη θεολόγους, ώστε να μη ισχύει πιθανή εκτίμηση μεροληπτικής κρίσεως. Ο Η. Gregoire στο συλλογικό έργο των Baynes και Moss, «Βυζάντιο. Εισαγω­γή στο Βυζαντινό Πολιτισμό», γράφει: «Έχομε υποστηρί­ξει ότι τίποτε δεν μπορεί να είναι περισσότερο εσφαλμένο παρά η κατηγορία του καισαροπαπισμού, η οποία γενικά εκτοξεύεται κατά της Βυζαντινής Εκκλησίας, η κατηγορία ότι η Εκκλησία υπάκουε πειθήνια στις διαταγές του αυτο­κράτορα ακόμη και στη θρησκευτική σφαίρα. Είναι αλή­θεια ότι ο αυτοκράτορας πάντοτε ενδιαφερόταν για τα εκκλησιαστικά πράγματα: προσπαθούσε να διατηρήση ή να επιβάλη ενότητα στο δόγμα, αλλά όπως είδαμε με κανένα τρό­πο οι απαιτήσεις του δεν γίνονταν αποδεκτές πάντοτε δου­λικά». Και αφού αναφέρει αποτυχούσες προσπάθειες των βασιλέων να επιβάλουν στην Εκκλησία αιρετικές διδα­σκαλίες, επιλέγει τα εξής επίκαιρα και κατάλληλα ως προς την πιθανολογούμενη επίσκεψη του πάπα στην Ελλάδα και την καλλιέργεια φιλενωτικού κλίματος: «Κατά το δέκατο τρίτο, δέκατο τέταρτο και δέκατο πέμπτο αιώνα οι αυτο­κράτορες ήταν, δυστυχώς, ανίσχυροι να εξασφαλίσουν την αναγνώριση από τον κλήρο της ενώσεως με τη Ρώμη και οι τελευταίοι Παλαιολόγοι ήταν τόσο λίγο καισαροπαπικοί, ώστε οι ίδιοι, μαζί με λίγους μόνο άλλους εκλεκτούς, ανήκαν στην ενωτική ελληνική ομάδα. Συνέβαινε κάτι ανάλογο με ωρισμένους νεώτερους αρχηγούς, οι οποίοι ήταν ξένοι προς την θρησκευτική πίστη της πλειονότητος των υπηκόων τους»[13].

Θα μνημονεύσουμε ακόμη στη συνάφεια αυτή τον ελλη­νικής καταγωγής Αμερικανό βυζαντινολόγο Κωνσταντίνο Γιαννακόπουλο, ο οποίος στο έργο του «Βυζαντινή Ανα­τολή και Λατινική Δύση» έχει περιλάβει ως δεύτερο κεφά­λαιο μελέτη του με τίτλο «Εκκλησία και Κράτος στη Βυ­ζαντινή Αυτοκρατορία. Αναθεώρηση του προβλήματος του Καισαροπαπισμού». Διαπιστώνει ότι «πρωταρχικός λόγος για την παλαιά χρήση του "Καισαροπαπισμού", που είναι νεόκοπη σύγχρονη δυτική έκφραση και δεν απαντιέται που­θενά στις βυζαντινές πηγές, είναι γιατί οι μελετητές προσπάθησαν πολύ συχνά να καθορίσουν τη βυζαντινή πολιτική θεωρία με βάση τη δυτική άποψη». Αναφέρει από την Επαναγωγή του Βασιλείου Μακεδόνος ή του Λέοντος ΣΤ' του Σοφού το πολύ ενδιαφέρον κείμενο: «Της πολιτείας εκ μερών και μορίων αναλόγως τω ανθρώπω συνισταμένης, τα μέγι­στα και αναγκαιότατα μέρη βασιλεύς έστι και πατριάρχης· διό και η κατά ψυχήν και σώμα των υπηκόων ειρήνη και ευδαιμονία βασιλείας εστί και αρχιερωσύνης εν πάσιν ομοφροσύνη και συμφωνία». Παραθέτει επίσης και δήλωση του αυτοκράτορος Ιωάννου Τσιμισκή που την διασώζει ο Λέ­ων ο Διάκονος: «Δύο τας εν τώδε τω βίω γινώσκω (αρχάς) και τη κάτω περιφορά, ιερωσύνην και βασιλείαν, ων τη μεν την των ψυχών επιμέλειαν, τη δε την των σωμάτων κυβέρνησιν ενεχείρισεν ο Δημιουργός, ως αν μη τούτων χωλεύσοιτο μέρος, άρτιόν τε και ολόκληρον διασώζοιτο». Και σχολιάζοντας τα κείμενα αυτά γράφει: «Οι παραπάνω δη­λώσεις, που εύκολα μπορούν να πολλαπλασιασθούν, εκφρά­ζουν την ιδεώδη σχέση μεταξύ του imperium και του sacerdotium, σα να ήταν μία συμφωνική διωδία ανάμεσα σε δύο θεσμούς, που έχουν θεία προέλευση και πρωταρχικό σκοπό να δια­τηρήσουν την αρμονία ακολουθώντας το παράδειγμα της θείας τάξης στον ουρανό. Αυτός ο δεσμός, δύο θεία διορι­σμένων και με κάποια έννοια παράλληλων εξουσιών, είναι φανερό πως απέχει πολύ από την αντίληψη του Καισαροπαπισμού ή την ολοκληρωτική υποταγή της μιας δυνάμε­ως στην άλλη»[14].

Επίλογος - Συμπέρασμα

Το συμπέρασμα από την μέχρι τώρα ανάπτυξη ποιο είναι; Δεν προλάβαμε εν πρώτοις να θεμελιώσουμε εκκλησιολογικά και σωτηριολογικά τη φύση και την αποστολή της Εκκλησίας και της Πολιτείας, απ' όπου βγαίνει επίσης ευχερώς η ανάγκη συνεργασίας και συμπορεύσεως. Ούτε την εικόνα της διαδοχής των σχημάτων κάτω από τα οποία πορεύθηκε η Εκκλησία στην ιστορία δεν κάναμε απολύτως σαφή. Χωρισμός εχθρικός τους τρεις πρώτους αιώνες, συν­αλληλία μέχρι της πτώσεως της Κωνσταντινουπόλεως, αναγκαστικός χωρισμός λόγω δουλείας επί Τουρκοκρα­τίας, συναλληλία συνταγματική στο νεώτερο ελληνικό κρά­τος με πολιτειοκρατικές νομοθετικές επεμβάσεις, απαρχή χωρισμού Εκκλησίας και Πολιτείας με το σύνταγμα του 1975, κατά κοινήν σχεδόν των πολιτικών δυνάμεων αποδοχήν. Πρέπει να επισημάνουμε ότι ο χωρισμός των τριών πρώτων αιώνων δεν ήταν ελεύθερη αποδοχή, αλλά αναγκαστική, όπως και επί Τουρκοκρατίας. Και στις δύο περι­πτώσεις η Εκκλησία έδειξε ότι δεν έχει ανάγκη τον Καί­σαρα, μπορεί να επιβιώσει ακόμα και διωκομένη. Αυτόν τον αναγκαστικό χωρισμό, τον μη εκούσιο, τώρα προσπα­θούμε να τον κάνουμε εκούσια επιλογή· θεωρούμε καλή απαρχή το σύνταγμα του 1975 που πρέπει να προχωρήσει και να ολοκληρωθεί^[15], αντιγράφοντας ξενικά πρότυπα και επηρεαζόμενοι από τις άδικες και ανακριβείς εκτιμήσεις των ξένων ειδικών για το Βυζάντιο. Οι περισσότεροι όμως από τους Έλληνες Ορθοδόξους δεν βλέπουν απ' έξω το Βυ­ζάντιο, ζουν από μέσα το Βυζάντιο, όσο και αν έχουν αλλά­ξει οι καιροί, μολονότι η εκκοσμίκευση απειλεί όχι μόνο το Κράτος αλλά και την Εκκλησία και τον Μοναχισμό ακό­μη. Δεν θέλουν τους δύο θεσμούς να συνεργάζονται και να συμπορεύονται χωρισμένοι και απομακρυσμένοι. Τι είδους άλλωστε συνεργασία και συμπόρευση θα είναι αυτή; Τους θέλουν ενωμένους κάτω από την κοινή ορθόδοξη πίστη με στόχο και αποστολή την διακονία των βιωτικών, αλλά κυ­ρίως των πνευματικών αναγκών, ως ένα καλό μοντέλο σχέ­σεων και για την Ευρώπη, στην οποία ο Παπισμός υπέκυ­ψε στον πειρασμό της δυνάμεως και της εξουσίας, δεν είπε «ύπαγε οπίσω μου Σατανά», με συνέπεια όλη η δεύτερη χι­λιετία, ερήμην της Ορθοδοξίας, να κυριαρχηθεί από ένα εγκόσμιο εκκοσμικευμένο Χριστιανισμό και να οδηγήσει στα κοσμικά και λαϊκά κράτη, που δεν έχουν τίποτε κοινό με το άγιο, θεοκεντρικό, θεανθρώπινο Βυζάντιο, με την πα­νώρια Ρωμιοσύνη.

---

[1] Χρήστου Ανδρούτσου, Εκκλησία και Πολιτεία εξ επόψεως Ορθοδόξου, Θεσσαλονίκη 1964, σελ. 4. Θαυμάσια ιστορικοκανονική ανάπτυξη και θεολογική διερεύνηση, με καλή και σύγχρονη βιβλιο­γραφική υποστήριξη βρίσκει κανείς στο έργο του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Μεταλληνού, Εκκλησία και Πολιτεία στην Ορθόδοξη Παράδοση, Αθήνα 1977, εκδ. Ι. Μητροπόλεως Μεσσηνίας.

[2] Για το θέμα αυτό βλ. Πρωτοπρεσβυτέρου Θεοδώρου Ζήση, Η σωτηρία του ανθρώπου και του κόσμου κατά τον Άγιον Ιωάννην Χρυσόστομον, Θεσσαλονίκη 1997³, σελ. 163-167, όπου σε ιδιαίτε­ρη ενότητα με τίτλο «Η πολιτεία και οι λοιπαί μορφαί εξουσίας» αναπτύσσεται η σχετική προβληματική, ως και την μελέτη του καθη­γητού Κ. Μουρατιδου, Η ουσία και το πολίτευμα της Εκκλησίας κατά την διδασκαλίαν Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Αθήναι 1958.
[3] Αναστασίου Μαρίνου, Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας (υπό το Σύνταγμα του 1975 και τον νέον Καταστατικόν Χάρτην της Εκκλησίας της Ελλάδος), Αθήναι 1984, σελ. 16-17.

[4] Βλ. ενδεικτικώς Παναγιώτη Χριστινακή, Αι εις βάρος της Ορθοδόξου Εκκλησίας «καινοτομίαι» του νέου Συντάγματος, Αθήναι 1975. Κ. Μουρατιδου, Εκκλησία-Πολιτεία-Σύνταγμα, Αθήναι 1975. Μητροπολίτου Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου Προκοπίου, Εκκλησία και Σύνταγμα, Καβάλα 1985. Του αυτού, Συστήματα σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας. Μορφαί του χωρισμού, Καβά­λα 1987.

[5] 5. Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, Σύνταγμα για μια Ελλάδα δημοκρατική. Εισηγήσεις της ομάδας Επιστημόνων του ΠΑ.ΣΟ.Κ., Αθήνα 1975, Κέδρος, σελ. 13.
[6] Βλ. σχετικώς Πρωτοπρεσβυτέρου ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ, Η αλήθεια για την εκκλησιαστική περιουσία. Η αρχαία πράξη για την εκκλησια­στική περιουσία και οι παραβάτες της, Θεσσαλονίκη 1977, εκδ. Αδελφότητος «Λυδία». Του αυτού, Οι λαϊκοί στην Ορθόδοξη Εκκλη­σία, Θεσσαλονίκη 1989. Κ. ΜΟΥΡΑΤΙΔΟΥ, «Εάλω η Εκκλησία;», Κοινωνία α’ τεύχος 1987 και ανάτυπο. Γ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ-ΕΜΜ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ-ΠΑΝ. ΜΠΟΥΜΗ-ΠΑΝ. ΧΡΙΣΤΙΝΑΚΗ, «Γνωμοδότησις περί της αντικανονικότητος και αντισυνταγματικότητος του Ν. 1700/87», ανάτυπο του περιοδικού Εκκλησία, Αθήναι 1987. Βλ. επίσης Βλ. ΦΕΙΔΑ, «Γνωμοδοτήσεις για τις διατάξεις του Νόμου 1700/87», ανάτυπο του περιοδικού Εκκλησία, Αθήναι 1987.

[7] Γιά τις σχέσεις ιερωσύνης και βασιλείας βλ. Π. χρηστου, «Ο βασιλεύς και ο ιερεύς εις το Βυζάντιον», Κληρονομία 3 (1971) 1-25.
[8]  Την επιστολή προς τον Κωνστάντιο (356) διέσωσε ο Μ. Αθανάσιος, Ιστορία Αρειανών 44, PG 25, 744-748.

[9] Βλ. Μαξίμου Ομολογητού, Εξήγησις της κινήσεως PG 90, 117: «Και ουδείς των βασιλέων ηδυνήθη μέσαις φωναίς πείσαι τους θεηγόρους πατέρας συμβιβασθήναι τοις επί αυτών αιρετίζουσι· αλλά ταις τραναίς και κυρίαις και καταλλήλοις τω ζητουμένω δόγματι εκέχρηντο, λέγοντες προφανώς, ότι ιερέων εστί το ζητείν και ορίζεσθαι περί των σωτηρίων δογμάτων της καθολικής Εκκλησίας. Και είπας· Τι ουν; Ουκ έστι πας βασιλεύς Χριστιανός και ιερεύς; Και είπον· Ουκ έστιν ουδέ γαρ παρίσταται θυσιαστηρίω, και μετά τον αγιασμόν του άρτου υψοί αυτόν, λέγων· Τα άγια τοις αγίοις. Ούτε βαπτίζει, ούτε μύρου τελετήν επιτελεί, ούτε χειροθετεί και ποιεί επισκόπους και πρεσβυτέρους και διακόνους· ούτε χρίει ναούς, ούτε τα σύμβολα της ιερωσύνης επιφέρεται, ωμοφόριον και το Ευαγγέλιον, ώσπερ της βα­σιλείας τον τε στέφανον και την αλουργίδα». ΙΩΑΝΝΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ, Περί των αγίων εικόνων 12, PG 94,1296: «Ου βασιλέων εστί νομοθετείν τη Εκκλησία... Βασιλέων εστίν η πολιτική ευπραξία^. η δε εκκλη­σιαστική κατάστασις ποιμένων και διδασκάλων». Του αυτού, αυτόθι 16, PG 94,1301-1304: «Ου δέχομαι βασιλέα τυραννικώς την ιερωσύνην αρπάζοντα... ου πείθομαι βασιλικοίς κανόσι διατάττεσθαι την Εκκλησίαν, αλλά πατρικαίς παραδόσεσι, εγγράφοις τε και αγράφοις». Για τον άγιο Θεόδωρο Στουδίτη ο Βίος Νικήτα ηγουμένου της Μονής Μηδικίου, Acta Sanctorum, Aprilis 3, σ. XXIX διασώζει την εξής απάντηση προς τον αυτοκράτορα Λέοντα Ε': «Μη παράλυε, ω βασιλεύ, εκκλησιαστικήν κατάστασιν· είρηκε γαρ ο Απόστολος, και ους μεν έθετο ο Θεός εν τη Εκκλησία, πρώτον αποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον ποιμένας και διδασκάλους, προς τον καταρτισμόν των α­γίων, ουκ είρηκε βασιλείς. Σοι μεν, ω βασιλεύ, επιστεύθη η πολιτι­κή κατάστασις και το στρατόπεδον· τούτων φρόντιζε, και την Εκκλησίαν έασον ποιμέσι και διδασκάλοις κατά τον Απόστολον». Βλ. σχε­τικώς Β. ΤΣΙΓΚΟΥ, Εκκλησιολογικές θέσεις του Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου. Αυθεντία και πρωτείο, Θεσσαλονίκη 1999, σελ. 238.

[10] Εξαίρεση αποτελεί ο Ν. ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ, ο οποίος στη μελέτη του Κόσμος, άνθρωπος, κοινωνία κατά τον Μάξιμο Ομολογητή, Αθήνα 1980, σελ. 317,υποσημ. 12 γράφει τα εξής: «Αρκετοί ορθό­δοξοι θεολόγοι έχουν την περίεργη θεωρία ότι στο Βυζάντιο δεν υπάρχει κανένας καισαροπαπισμός. Η άποψη αυτή γίνεται ακόμη πιο περίεργη και ίσως χάνει τη σοβαρότητά της, όταν χρησιμο­ποιείται για λόγους πολεμικής κατά της Δύσεως, η οποία έχει όλα τα αμαρτήματα στους ώμους της απέναντι στο καθαρό και αμόλυν­το Βυζάντιο!».

[11] Ένθ' ανωτ., σελ. 11 και 13.

[12]   Βλ. Φειδα, Βυζάντιο. Βίος – Θεσμοί – Κοινωνία – Εκκλησία – Παιδεία – Τέχνη, Αθήναι 1997, σελ. 150.

[13]   n.h.baynes-h.st.l.b.moss,   Βυζάντιο. Εισαγωγή στο Βυζαντινό Πολιτισμό,   Αθήναι 1983, σελ. 202-203. 

[14]  κ. γιαννακοπουλου, Βυζαντινή Ανατολή και Λατινική Δύση! Δύο κόσμοι της Χριστιανοσύνης στο Μεσαίωνα και στην Αναγέννηση. Μελέτες στην Εκκλησιαστική και Πολιτιστική Ιστορία, Αθήναι 1966, σελ. 93-94.

[15] Βλ. π.χ. την απροσδόκητη θέση του Αν. Μαρίνου στο μνημονευθέν έργο του, σελ. 19: «Το Κυβερνητικόν σχέδιον δεν έμεινεν ανέπαφον. Η Εκκλησία και διάφοροι άλλοι παράγοντες αντέδρασαν και το τελικόν κείμενον το οποίον ενεκρίθη υπό της Βουλής έλαβεν άλλην μορφήν, η οποία δεν παύει ουχ ήττον να αποτελή απαρχήν εκκοσμικεύσεως του Κράτους, αν και όχι εις οίαν έκτασιν προέβλεπε ταύτην το Κυβερνητικόν σχέδιον. Εν πάση όμως περιπτώσει αποτελεί μίαν καλήν αρχήν». Στην επομένη σελ. 20: «Ούτω η ωραία προσπάθεια του Κυβερνητικού σχεδίου να προσανατολίση κατά τρόπον αποφαστιστικόν και οριστικόν το Κράτος προς εν καθεστώς εκκοσμικεύσεως ( état la¨que, secular state) δεν επέτυχε του σκοπού της. Έγιναν τα πρώτα βήματα».

Ανακοινωθέν της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου

Συντάχθηκε απο τον/την εκ της Ιεράς Συνόδου / 16:29

Η Ιερά Σύνοδος παρακολουθεί με αγωνία τις εξελίξεις που συντελούνται στο εθνικό, κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι και οι οποίες καταπονούν τον Ελληνικό Λαό.

Αυτή την ώρα της ευθύνης, η Ιερά Σύνοδος αισθάνεται την υποχρέωση να απευθυνθεί με πατρική αγάπη προς τον Ελληνικό Λαό για να τονίσει και υπογραμμίσει ότι :

Α. Στην κλίμακα των αξιών της ζωής, δεσπόζουσα θέση έχει η αγάπη προς την Πατρίδα. Γι’ αυτό η Ιερά Σύνοδος, εκφράζει την αποδοκιμασία της προς όσους έδρασαν εναντίον των συμφερόντων της Πατρίδος και της ευημερίας του Λαού της, της εθνικής αξιοπρέπειας και του φιλοτίμου των πολιτών.

H Εκκλησία δεν υπηρετεί κόμματα και παρατάξεις. Υπηρετεί με το πνευματικό, κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο της τον Λαό, για τις ανάγκες του οποίου πάντοτε νοιαζόταν και τις οποίες και σήμερα, καθημερινά αγωνίζεται να ικανοποιήσει, στο μέτρο του δυνατού, κάτω από δύσκολες συνθήκες.

Αυτή την αξία της αγάπης προς την Πατρίδα πρέπει να υπηρετήσουμε όλοι, για να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα που προέκυψαν.

Β. Ο Λαός μας στο παρελθόν συμπεριφέρθηκε με θαυμαστή ωριμότητα, επιδεικνύοντας κοινωνική αλληλεγγύη, σε δύσκολες φάσεις της ιστορίας του. Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, έχουμε ανάγκη από αυτή την αλληλεγγύη για να στηριχθούν οι αδύναμοι, να ανακουφισθούν οι άνεργοι και να μην ολιγοψυχίσουν οι εμπερίστατοι και οι παντοειδώς πληττόμενοι από αυτή την πρωτοφανή κρίση, και ιδίως οι νέοι.

Γ. Οφείλουμε να ατενίζουμε προς το μέλλον με ελπίδα και αισιοδοξία. Όλοι, όσοι έχουν ευθύνη και αρμοδιότητα, επιβάλλεται να διαμορφώσουν τις συνθήκες εκείνες, που θα δώσουν όραμα και ελπίδα για το μέλλον, με τις αρχές της δικαιοσύνης, της αξιοκρατίας και αξιοποιήσεως όλου του υλικού και πνευματικού πλούτου του τόπου.

Δ. Ας μην λησμονούμε ότι Κύριος της ζωής και της ιστορίας είναι και παραμένει ο Ζων και Αληθινός Θεός. Αυτός δεν εγ­κα­τα­λεί­πει τον κό­σμο και κυ­ρίως αυτούς που ελ­πί­ζουν σε Αυ­τόν και του εμ­πι­στεύ­ον­ται τη ζωή τους.
Προς Αυ­τόν στρε­φό­μα­στε, ζη­τών­τας προ­στα­σία και βο­ή­θεια

Άκουσον τους λόγους μου αγαθέ μου Υιέ

Προφητεία του Γέροντα Παϊσιου για τους πολιτικούς

Αργότερα, επισκέφθηκα το Γέροντα μαζί μ’ ένα φίλο μου σμήναρχο, γύρω στα τέλη Οκτωβρίου του 1993, και του εξέφρασα την ανησυχία μου γι’ αυτά που συμβαίνουν στην πατρίδα μας. ο Γέροντας απήντησε: «Μη φοβάσαι. Ο Θεός δε θα επιτρέψει να γίνει κακό, αλλά θα γίνουν όμως πράγματα και θάματα που δεν θα εξηγούνται με τη λογική. Ο κόσμος θα τους σιχαθεί (τους πολιτικούς) και θα τους κυνηγήσει. Όπως ένα μπαλόνι φουσκώνει και ξαφνικά σκάει, έτσι θα σκάσουν κι αυτοί! Δεν μπορώ να σου πω πιο πολλά».
Πηγή:
«Γέροντας Παΐσιος ο Αγιορείτης 1924-1994: Μαρτυρίες Προσκυνητών», Θεσσαλονίκη 2003, Ζουρνατζόγλου Νικόλαος, επισμηναγός (σελ. 165).

Τα συγκλονιστικά επεισόδια στο Σύνταγμα

Μέγα πλήθος στη συγκέντρωση
Δεκάδες χιλιάδες πολιτών συγκεντρώθηκαν από νωρίς το πρωί στην πλατεία Συντάγματος και στους γύρω δρόμους, στο πλαίσιο της γενικής απεργίας των ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ. Νωρίτερα πραγματοποιήθηκαν πορείες της ΓΣΕΕ- ΑΔΕΔΥ και του ΠΑΜΕ, με πολύ μεγάλη συμμετοχή.
Η ΕΛ.ΑΣ έχει στήσει πολλά οδοφράγματα γύρω από τη Βουλή- ενδεικτικά επί της Β. Σοφίας (στο ύψος της Ζαλοκώστα) στήθηκε σιδερένιος φράχτης. Το μεσημέρι σημειώθηκε ένταση με διαδηλωτές να πολιορκούν το φράκτη, σε μία προσπάθεια να τον ρίξουν. Τελικά απωθήθηκαν από τις αστυνομικές δυνάμεις.
Έντονη είναι η παρουσία ισχυρών αστυνομικών δυνάμεων (5.000 αστυνομικοί και 32 διμοιρίες των ΜΑΤ) στους γύρω δρόμους, πολλοί εκ των οποίων έχουν αποκλεισθεί, ενώ πυροσβεστικά οχήματα βρίσκονται εντός του προαυλίου χώρου του Κοινοβουλίου.
Η Αστυνομία προχώρησε το πρωί σε 10 προσαγωγές- πληροφορίες αναφέρουν ότι οι πολίτες αυτοί αφέθηκαν ελεύθεροι λίγη ώρα μετά.

Επίθεση κατά των οχημάτων Παπανδρέου και Παπούλια!!!
Νωρίτερα, επίθεση με αυγά και νεράντζια δέχθηκε η αυτοκινητοπομπή που μετέφερε τον πρωθυπουργό, αλλά και τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, επί της Β. Γεωργίου, από πλήθος που είχε συγκεντρωθεί από νωρίς στη Β. Κωνσταντίνου, τη Ριζάρη, μέχρι και στο ύψος του Χίλτον.
Διαδηλωτές εμπόδισαν, επίσης, βουλευτές να φτάσουν στην Βουλή. Πολλοί είναι οι βουλευτές που έφθασαν στη Βουλή με μοτοσικλέτες, φορώντας κράνη.
Συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών
Επεισόδια ανάμεσα σε διαδηλωτές και την αστυνομία, αλλά και ανάμεσα σε διαδηλωτές μεταξύ τους σημειώνονται αυτή την ώρα στο Σύνταγμα. Μολότοφ και πέτρες μπροστά από το υπουργείο Οικονομικών, από κουκουλοφόρους, στις οδούς Κ. Σερβίας και Νίκης.
Στο σημείο έφθασαν κουκουλοφόροι, οι οποίοι επιχείρησαν να προκαλέσουν συμπλοκή με τις αστυνομικές δυνάμεις- έγινε ρίψη μολότοφ επί της λ. Αμαλίας. Οι κουκουλοφόροι απωθήθηκαν από τους “Αγανακτισμένους”, οι οποίοι προσπάθησαν να προστατεύσουν τον ειρηνικό χαρακτήρα της συγκέντρωσης.
Τα ΜΑΤ έκαναν χρήση χημικών και χειροβομβίδων κρότου- λάμψης, με αποτέλεσμα το πλήθος να οπισθοχωρήσει προς το κέντρο της πλατείας, με κατεύθυνση την Ερμού, ωστόσο χιλιάδες είναι οι διαδηλωτές που παραμένουν επί τόπου. Οι οργανωτές της διαδήλωσης κάνουν εκκλήσεις από μεγάφωνα, ζητώντας από τον κόσμο να παραμείνει στο Σύνταγμα.
Επίθεση από κουκουλοφόρους δέχθηκε τροχονόμος στην έξοδο του Μετρό στο ύψος της “Μεγάλης Βρετανίας”. Σε πρώτη φάση διαδηλωτές προστάτευσαν τον αστυνομικό, τον οποίο κατόπιν μετέφερε ασθενοφόρο σε κοντινό Νοσοκομείο,
Ένταση σημειώθηκε και στη Ρηγίλλης, όπου διαδηλωτές επιχείρησαν να σπάσουν τον αστυνομικό κλοιό και να προχωρήσουν προς την Ηρώδου Αττικού, όπου βρίσκονται το Μέγαρο Μαξίμου και το Προεδρικό Μέγαρο.
Σύμφωνα με πληροφορίες που μετέδωσε ο ΣΚΑΙ, επίθεση δέχθηκε στο κέντρο της Αθήνας ο δημοσιογράφος Τάσος Τέλογλου.

Πηγή: http://www.nooz.gr/greece/epi8esi-enantion-tou-oximatos-tou-papandreou-kai-papoilia

Εις Πολλά έτη, Δέσποτα!

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΑ   Σήμερα, εορτάζει την ονομαστική του εορτή ο Μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος. «Άνθρωπος χωρίς πάθη» είναι ο χαρακτηρισμός αυτών που τον γνωρίζουν καλά. Τι άλλο θα μπορούσε να ζητήσει κανείς από έναν ιερωμένο? Μειλίχιος, με ένα χαμόγελο γεμάτο καλοσύνη, ήρεμος και αποτελεσματικός από όπου έχει περάσει, ο Μακαριότατος, περνάει μια μικρή ταλαιπωρία με την υγεία του και δεν θα εορτάσει φέτος. Του ευχόμαστε ολόψυχα, περαστικά, καλή δύναμη και πάνω από όλα, Καλό Παράδεισο.

Ἡ διπλὴ δυνατότητα

Ἂς μιλήσουμε γιὰ τὴν ἄγκυρα...

Ἡ ἄγκυρα ἔχει μία μοναδικὴ διπλὴ δυνατότητα, ἀνάλογα μὲ τὴν χρήση της. Μπορεῖ νὰ σώσει ζωές. Μπορεῖ ὅμως νὰ παρασύρει στὸ βυθὸ ὅ,τι εἶναι κολλημένο πάνω της...

Ἔτσι ἀκριβῶς εἴμαστε καὶ ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι. Ἂν ἀφήσουμε τὸ Χριστὸ νὰ μᾶς πλησιάσει, τότε ἡ καρδιὰ μᾶς φωτίζεται ἀπ'τὸ φῶς του καὶ ἔτσι φωτίζουμε -χωρὶς νὰ τὸ ἐπιδιώκουμε- καὶ τοὺς γύρω μας. Ἂν ἐμποδίζουμε τὴ Χάρη του νὰ μᾶς καθαρίζει, τότε μαυρίζουμε τὴν ψυχή μας καὶ αὐτὸ ἐπηρεάζει καὶ τοὺς ἄλλους.

Γι'αὐτό, φίλε καὶ φίλη, προσοχή! Ἂς προσπαθοῦμε πάντα γιὰ τὸ καλύτερο. Γιὰ Τὸν καλύτερο...

Σεμνά και ταπεινά τα ονομαστήρια του Αρχιεπισκόπου

Την Τετάρτη 15 Ιουνίου ε.ε., ημέρα μνήμης του Οσίου Ιερωνύμου του Πενταγλώσσου, κατά την οποία άγει τα ονομαστήριά του ο Μακαριώτατος, τελέστηκε Θ. Λειτουργία στο Αρχιεπισκοπικό Παρεκκλήσιο του Απ. Παύλου, παρουσία ιεραρχών και του προσωπικού της Ι. Αρχιεπισκοπής.Λόγω της γενικότερης κοινωνικής κατάστασης ο Μακαριώτατος δεν εόρτασε επίσημα φέτος, ούτε δέχθηκε ευχές από τον κόσμο.Σοφά ενήργησε ο κ. Ιερώνυμος και δεν έκανε εορτή τέτοια εποχή με… «λαμπρότητα και ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια». Σεμνά και πολύ ταπεινά γιατί οι εποχές είναι κρίσιμες.
(πηγή-φωτο Εκ της Αρχιεπισκοπής) 

Δημητριάδος Ιγνάτιος "Ο λαός μας πάσχει από λειτουργική ένδεια"

Με τη συμμετοχή των εικοσιπέντε (25) νεότερων, κατά την χειροτονία, κληρικών, ξεκίνησε στην Ιερά Μονή Παναγίας Άνω Ξενιάς το Τριήμερο Σεμινάριο Τελετουργικής της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος.  Το Σεμινάριο έρχεται να καλύψει την ανάγκη της συστηματικής επιμόρφωσης σε θέματα λειτουργικής και τελετουργικής για τους νέους κληρικούς, με σκοπό την διαμόρφωση αυθεντικού λειτουργικού ήθους, την αναθέρμανση του ζήλου για τα θέματα της Θείας Λατρείας και την επίτευξη της απαραίτητης λειτουργικής ομοιογένειας.
Την έναρξη του Σεμιναρίου κήρυξε ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος, ο οποίος αναφέρθηκε στην σπουδαιότητα του Λειτουργικού βιώματος για τον Κληρικό και σημείωσε χαρακτηριστικά:
«Το λειτουργικό βίωμα οφείλει να διατρέχει ασταμάτητα την πνευματική μας ζωή. Η Αγία Τράπεζα πρέπει να είναι η αφετηρία όλης της πνευματικής, όσο και κοινωνικής δραστηριότητάς μας, αλλά και η προέκταση συνολικά του βίου μας.
Η Θεία Λειτουργία είναι η δύναμη, το οξυγόνο, ο βασικός λόγος ύπαρξής μας μέσα στον κόσμο. Είναι το σπουδαιότερο έργο το οποίο μπορεί να επιτελέσει ένας άνθρωπος πάνω στη γη, γιατί ξεπερνά τα ανθρώπινα δεδομένα και έχει την αναφορά του στον ουρανό.
Οτιδήποτε άλλο κι αν πράξει ο άνθρωπος, όσο μεγαλεπήβολο και μεγαλειώδες κι αν είναι, μένει και ριζώνει στη γη, προκαλώντας, ίσως, σχόλια και βλέμματα θαυμασμού. Η Θεία Λειτουργία, όμως, μπορεί να τελείται από τα χοϊκά και ευτελή χέρια μας, ενώνει, όμως, τον ουρανό με την γη…»
Σε άλλο σημείο ο κ. Ιγνάτιος αναφέρθηκε στον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η συνεπής λειτουργική ζωή στην ενορία, ως προς την προσέγγιση των ανθρώπων και κυρίως των νέων:
«Αναρωτιόμαστε γιατί ο κόσμος απομακρύνεται από την Εκκλησία, γιατί οι νέοι δεν πλησιάζουν την ενορία, γιατί μάς θεωρούν ξεπερασμένους και περιθωριακούς, περιττούς, ακόμα, στην κοινωνία του 21^ου αιώνα; Η απάντηση είναι απλή. Ο λαός μας πάσχει από λειτουργική ένδεια γιατί εμείς δε τον γαλουχήσαμε στην λειτουργική ζωή, δεν τον διδάξαμε, με το προσωπικό μας παράδειγμα, ότι Ορθοδοξία, πίστη, Εκκλησία δεν υφίστανται χωρίς το λειτουργικό βίωμα.
Μετατρέψαμε τους εαυτούς μας σε κοινούς κοινωνικούς εργάτες, σε κοινωνικούς ακτιβιστές, νομίζοντας ότι, με τον τρόπο αυτό, θα εκσυγχρονιστούμε και θα πλησιάσουμε πιο εύκολα τον κόσμο.
Ο λαός μας, όμως, δεν ψάχνει στα πρόσωπά μας τέτοιους ανθρώπους. Σαν κι αυτούς μπορεί να βρει οπουδήποτε. Γιατί να στραφεί στην Εκκλησία; Αναζητεί ανθρώπους φλεγόμενους από την αγάπη του Θεού, πρόσωπα που θα ξεκινούν και θα τελειώνουν την όποια εκκλησιαστική τους δραστηριότητα στην Αγία Τράπεζα, πάνω στην οποία, με Ευχαριστιακό τρόπο, θα εναποθέτουν τις ελπίδες τους για σύνολη την Εκκλησιαστική τους διακονία.
Όπου οι ενορίες λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο, διατηρώντας ζωντανή την λειτουργική ζωή, είναι ζωντανές και οι ίδιες και λειτουργούν ως πόλος έλξης για χιλιάδες διψασμένες και πονεμένες ψυχές. Όπου η λειτουργική ζωή περνά σε δεύτερη μοίρα οι ενορίες είναι νεκρές, έχουν μεταβληθεί σε παραρτήματα δημοσίων υπηρεσιών και οι κληρικοί αντιμετωπιζόμαστε ως δημόσιοι υπάλληλοι περιορισμένης ή και περιττής, ευθύνης…»
Έκλεισε δε τον Χαιρετισμό του προτρέποντας τους κληρικούς ως εξής: «Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας ότι είμαστε κληρικοί για να λειτουργούμε και να προσφέρουμε τον Χριστό στο λαό μας, διαφορετικά δεν έχουμε λόγο ύπαρξης…»
Στο Σεμινάριο, το οποίο θα ολοκληρωθεί το απόγευμα της Πέμπτης 16/6, αναπτύσσονται εισηγήσεις σχετικά με την Θεία Λειτουργία του Ιερού Χρυσοστόμου, την Ακολουθία του Όρθρου, την Ακολουθία του Εσπερινού, τις Ακολουθίες του Μικρού Ευχολογίου και τις Ακολουθίες του Καιρού, της ενδύσεως του Ιερέως και της Προσθέσεως.
Εισηγητές είναι οι Αρχιμανδρίτες Αθανάσιος Κολλάς και Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, καθώς και οι Πρωτοπρεσβύτεροι Θεόδωρος Μπατάκας Δημήτριος Κατούνης και Κωνσταντίνος Φλάκης

Από μία κλωστή η κυβέρνηση

 

Μετράει απώλειες πριν από την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου

Από μία κλωστή κρέμεται πλέον η κοινοβουλευτική πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ ενόψει της ψήφισης του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος και κατά συνέπεια η ίδια η επιβίωση της κυβέρνησης, μετά τη γνωστοποίηση δύο βουλευτών του ΠΑΣΟΚ ότι θα καταψηφίσουν το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, του Γ. Λιάνη που αποχώρησε από την Κοινοβουλευτική Ομάδα και του Αλ. Αθανασιάδη.

Το γεγονός ανάγκασε τον πρωθυπουργό να ζητήσει εκτάκτως συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (σήμερα στη 1 το μεσημέρι) με αποτέλεσμα να αναζωπυρωθούν σενάρια πρόωρων εκλογών. Η εξήγηση που έδινε το μέγαρο Μαξίμου για το λόγο της ξαφνικής επίσκεψης στον Πρόεδρο σήκωνε πολλές ερμηνείες.

«Θα ενημερώσει τον Πρόεδρο για την κρισιμότητα των στιγμών και θα του εκθέσει τα πολιτικά και οικονομικά δεδομένα της χώρας, γιατί υπάρχουν πολλές εξελίξεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει τίποτε παραπάνω..»,  έλεγαν συνεργάτες του πρωθυπουργού. Ο ίδιος με στενούς του συνεργάτες ήταν σε συνεχή σύσκεψη μέχρι αργά το βράδυ, εξετάζοντας όλα τα ενδεχόμενα, ακόμα κι αυτό των εκλογών. Όμως, όπως δημοσιεύει η Ελευθεροτυπία, μετά το τέλος της σύσκεψης σι συνεργάτες του επέμεναν: «Δεν θα προτείνει εκλογές. Εκτός κι αν έχει κάτι άλλο στο μυαλό του και δεν μας το έχει πει..»

Εκτός από το ενδεχόμενο των πρόωρων εκλογών χθες έπαιζαν κι άλλα σενάρια:

- Να ενημερώσει τον Πρόεδρο ότι θα ζητήσει να ψηφιστεί το Μεσοπρόθεσμο με πλειοψηφία 180 βουλευτών, που όμως με δεδομένη την άρνηση του Α. Σαμαρά οδηγεί και αυτή η περίπτωση σε εκλογές.
- Να του ζητήσει νέο συμβούλιο πολιτικών αρχηγών ή κι ακόμα να τον ενημερώσει ότι θα σχηματίσει κυβέρνηση εθνικής ανάγκης.
- Να του ζητήσει παρέμβαση στήριξης της εθνικής προσπάθειας για την έξοδο από την κρίση . Γ. Παπανδρέου και Κ. Παπούλιας

Στο μεταξύ η κίνηση του Γ. Λιάνη ήταν κεραυνός για την κυβέρνηση κυρίως γιατί ανεξαρτητοποιήθηκε και δεν παραιτήθηκε. Κυβερνητικά και κομματικά στελέχη δεν έκρυβαν τον προβληματισμό τους μήπως πίσω από αυτή την κίνηση βρίσκεται κάποιο άλλο σχέδιο και εκδηλωθούν νέες ανεξαρτητοποιήσεις τις αμέσως επόμενες ημέρες και πριν από την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου.

Έμειναν ήδη 154

Η δήλωση του Αλ. Αθανασιάδη ήταν αναμενόμενη, καθώς ο βουλευτής είχε προϊδεάσει από καιρό ότι θα καταψηφίσει το Μεσοπρόθεσμο αν η κυβέρνηση επιμείνει στην πώληση της ΔΕΗ με την οποία διαφωνεί. Αυτό επανέλαβε και χθες δηλώνοντας ότι είναι έτοιμος για τις συνέπειες της αρνητικής ψήφου που θα δώσει.

Γεγονός είναι ότι αυτή τη στιγμή- σήμερα αρχίζει η συζήτηση του Μεσοπρόθεσμου στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής- η κοινοβουλευτική πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ μετράει ήδη δύο νέες απώλειες και βρίσκεται θεωρητικά στις 154 ψήφους. Η πλειοψηφία πλέον είναι εύθραυστη κι αν υπάρξουν μία ή δύο ακόμα απώλειες, τότε ακόμα κι αν ψηφιστεί οριακά το Μεσοπρόθεσμο, το ενδεχόμενο των πρόωρων εκλογών θα έρθει ακόμα πιο κοντά, ίσως και εντός του καλοκαιριού. Θυμίζουμε ότι πριν από μερικούς μήνες δημοσιεύματα είχαν αποδώσει στον πρωθυπουργό τη φράση δεν θα κυβερνήσω με 153 βουλευτές... .

Το ΠΑΣΟΚ είχε εκλέξει 160 στις εκλογές του 2009. Οι χθεσινές εξελίξεις χτύπησαν καμπάνες στο μέγαρο Μαξίμου, που προκάλεσαν μια μάλλον αμήχανη δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου Γ. Πεταλωτή, με την οποία θέτει τους βουλευτές προ των ευθυνών τους. Έχοντας συναίσθηση της μεγάλης ευθύνης και συνείδηση της πραγματικότητας και των αναγκών της χώρας και του λαού, όλοι κρινόμαστε από τις πράξεις μας , ανέφερε ο κ. Πεταλωτής και υπογράμμισε: «Η κυβέρνηση και οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ σε αυτή την κρίσιμη ώρα για τη χώρα βρίσκονται μπροστά σε εθνικά κρίσιμες αποφάσεις. Τις αποφάσεις αυτές τις παίρνουμε παραμερίζοντας επιμέρους αντιρρήσεις, αψηφώντας το πολιτικό κόστος. Δίνουμε τη μάχη για να υπηρετήσουμε το κοινό καλό, το συμφέρον του λαού στην πιο κρίσιμη στιγμή της μεταπολιτευτικής ζωής του τόπου».

- Ο Γ. Λιάνης στη δήλωσή του υποστηρίζει ότι αποχωρεί από την Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ αλλά παραμένει βουλευτής για λόγους συνείδησης. Δεν πιστεύω πια οτην οικονομική πολιτική που ακολουθούμε, αποτύχαμε και α ναγκαζόμαστε να κρύβουμε την αλήθεια από το λαό συνεχώς . Οπως αναφέρει, στον ένα χρόνο μετά την ψήφιση του Μνημονίου επλήγησαν οι μικροί και οι παραγωγικοί, αλλά έμειναν άθικτοι οι μεγάλοι και οι αντιπαραγωγικοί, ενώ τώρα τα μέτρα που προβλέπει το Μεσοπρόθεσμο δεν τα ζητάει η τρόικα αλλά τα επιβάλλει η ίδια η κυβέρνηση. Ο κ. Λιάνης τονίζει ότι σι ψηφοφορίες στη Βουλή είναι πειθαναγκαστικές και αναφέρει: Μένει να ζητήσουμε τη συγγνώμη που μας αρμόζει από τον ελληνικό λαό .

Οι ύποπτοι φυγής

- Στο μεταξύ η Χρύσα Αράπογλου, βουλευτής Θεσσαλονίκης δεν έχει πει ότι θα καταψηφίσει, έχει υποστηρίξει όμως σε όλους τους τόνους ότι δεν πρέπει να πωληθεί η ΕΥΑΘ (εταιρεία ύδρευσης), αφήνοντας ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα. Χθες άλλοι συνήθεις ύποπτοι φρόντισαν να καθησυχάσουν με τις δηλώσεις τους τούς κυβερνητικούς επιτελείς χωρίς να είναι βέβαιο ότι το κατάφεραν. Ο βουλευτής Πιερίας Γιάννης Αμοιρίδης δήλωσε στην ΕΤ3 ότι όσοι βουλευτές διαφωνούν με το Μεσοπρόθεσμο και δεν σκοπεύουν να το ψηφίσουν, το πολιτικά έντιμο είναι να παραιτηθούν και να παραδώσουν τις έδρες τους στο κόμμα. Ο Γ. Ρομπόπουλος, που συχνά εκφράζει αντιρρήσεις για την οικονομική πολιτική, δήλωσε χθες ότι είναι πολύ δύσκολο για έναν βουλευτή να αποφασίσει τη χρεοκοπία της χώρας.

- Την παραίτησή του από το Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ υπέβαλε ο πρώην υπουργός Αντ. Κοτσακάς διαφωνώντας με την κυβερνητική πολιτική. «Υποβάλλω την παραίτησή μου από το Εθνικό Συμβούλιο του τέως ΠΑΣΟΚ...», αναφέρει σε επιστολή του. Την αποχώρησή της από το ΠΑΣΟΚ ανακοίνωσε και η ΠΑΣΚΕ ΟΤΕ Κρήτης.

- Ολες αυτές οι εξελίξεις γίνονται ενώ σήμερα συνεδριάζει και πάλι ο κοινοβουλευτικός τομέας Οικονομίας του ΠΑΣΟΚ, μία εβδομάδα μετά το μπάχαλο της προηγούμενης συνεδρίασης. Αύριο συνεδριάζει και το υπουργικό συμβούλιο.

Όταν ένας δικτάτορας βάζει τα γυαλιά σε μια δημοκρατική κυβέρνηση..

Ενδιαφέροντα μαθήματα ελληνικής ιστορίας

:

 

Η ιστορία έχει ως εξής: το 1936, η Ελλάδα του Ιωάννη Μεταξά, αρνήθηκε να συνεχίσει την εξυπηρέτηση του δανείου που είχε συνάψει με τη βελγική τράπεζα Societe Commerciale de Belgique.
Η κυβέρνηση του Βελγίου προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο του Διεθνούς δικαίου, που είχε ιδρύσει η Κοινωνία των Εθνών, κατηγορώντας την Ελλάδα ότι αθετεί τις διεθνείς της υποχρεώσεις. Η Ελλάδα απάντησε ότι αδυνατεί να εκπληρώσει τις δανειακές της υποχρεώσεις, διότι δεν μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την κατάσταση του Λαού και της χώρας!
Στο υπόμνημά της, η Ελληνική κυβέρνηση έλεγε:"Η Κυβέρνηση της Ελλάδος, ανήσυχη για τα ζωτικά συμφέροντα του Ελληνικού λαού και για τη διοίκηση, την οικονομική ζωή, την κατάσταση της υγείας και την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια της χώρας, δεν θα μπορούσε να προβεί σε άλλη επιλογή. Όποια κυβέρνηση κι αν ήταν στην θέση της, θα έκανε το ίδιο" (Yearbook of the International Law Commission, 1980,v.l.,sel.25).
Το επιστέγασμα ήρθε με το υπόμνημα που κατέθεσε στο Διεθνές Δικαστήριο ο νομικός εκπρόσωπος της Ελληνικής κυβέρνησης το 1938, όπου τόνισε τα αυτονόητα: Ενίοτε μπορεί να υπάρξει μια έκτακτη κατάσταση "η οποία κάνει αδύνατο για τις Κυβερνήσεις να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς τους δανειστές και προς τον Λαό τους. Οι πόροι της χώρας είναι ανεπαρκείς για να εκπληρώσουν και τις δύο υποχρεώσεις ταυτόχρονα. Είναι αδύνατον να πληρώσει μια Κυβέρνηση το χρέος και την ίδια στιγμή να παρασχεθεί στον λαό η κατάλληλη διοίκηση και οι εγγυημένες συνθήκες για την ηθική, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στα δύο. Και φυσικά, το καθήκον του Κράτους να εξασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία των βασικών δημοσίων υπηρεσιών, ΥΠΕΡΤΕΡΕΙ έναντι της πληρωμής των χρεών της. Από κανένα κράτος δεν απαιτείται να εκπληρώσει, μερικά ή ολικά, τις χρηματικές του υποχρεώσεις, αν αυτό ΘΕΤΕΙ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ τη λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών του κι έχει σαν αποτέλεσμα την αποδιοργάνωση της διοίκησης της χώρας (σας θυμίζει κάτι;). Στην περίπτωση που η αποπληρωμή των χρεών θέτει σε κίνδυνο την οικονομική ζωή και τη διοίκηση, η Κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να διακόψει ή και να μειώσει την εξυπηρέτηση του χρέους!
Με αυτά τα επιχειρήματα λοιπόν, το Διεθνές δικαστήριο δικαίωσε την Ελλάδα, δημιουργώντας νομικό προηγούμενο, στο οποίο μάλιστα το 2003 στηρίχθηκε η Αργεντινή και ο αείμνηστος πρόεδρος της, Νέστωρ Κίχνερ, ο οποίος επέλεξε να διαγράψει μονομερώς το μεγαλύτερο μέρος του δημοσίου χρέους της χώρα του, αντί να την υποδουλώσει στο ΔΝΤ

Αμέτρητο πλήθος στο κέντρο της Αθήνας - Έσπασαν τον αστυνομικό κλοιό στο Προεδρικό

Αποκλεισμένο το κέντρο της πρωτεύεουσας και η Βουλή

 

13:03 Ενταση επικρατεί στο κέντρο της Αθήνας όποιυ χιλιάδες διαδηλωτές έχουν πλημμυρίσει όλους τους δρόμους από Βασ. Κωνσταντίνου μέχρι Φιλελλήνων και από Ομόνοια μέχρι Σύνταγμα. Οι διαδηλωτές κατάφεραν να σπάσουν τον αστυνομικό κλοιό στη Ρηγίλλης και να φτάσουν μία ανάσα πριν το Μέγαρο Μαξίμου και το Προεδρικό Μέγαρο. Η αστυνομία προχώρησε σε χρήση χημικών για να διαλύσει το συγκεντρωμένο πλήθος.
Ουσιαστικά έχει στηθεί μία λαοθάλασσα γύρω από το κτήριο της Βουλής, όπου συζητείται το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα. Λίγο μετά τις 11:00 στην πλατεία Συντάγματος έφτασε και η πορεία του ΠΑΜΕ.
Η ατμόσφαιρα στο κέντρο της Αθήνας είναι πολύ ηλεκτρισμένη με συνεχείς μικροεντάσεις, ενώ η αστυνομική παρουσία είναι πιο αισθητή από ποτέ. Διαδηλωτές στο ύψος της Β. Σοφίας ανα διαστήματα προσπαθούν να ρίξουν κάτω τον σιδερένιο φράχτη που ύψωσαν τα ξημερώματα οι αστυνομικοί στο ύψος των ανθοπωλείων δίπλα στη Βουλή. Επικρατεί ένταση και η αστυνομία έχει κάνει χρήση χημικών.
Έφθασε στο Προεδρικό Μέγαρο ο Πρωθυπουργός.
12:54 Εκτιμήσεις αναφέρουν ότι οι διαδηλωτές στο κέντρο της Αθήνας έχουν ξεπεράσει το 1 εκατομμύριο! Έσπασαν τον κλοιό της Αστυνομίας και βρίσκονται μια ανάσα από το Προεδρικό Μέγαρο όπου στις 13:00 συναντάται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με τον Πρωθυπουργό.
12:28 Διαδηλωτές προσπαθούν να ρίξουν τον σιδερένιο φράχτη που έχει ορθώσει η Αστυνομία για να εμποδίσει την πρόσβαση του κόσμου στη Βουλή.
12:10 Χιλιάδες διαδηλωτές έχουν πλημμυρίσει το κέντρο της Αθήνας στήνοντας έναν κλοιό γύρω από το κτήριο της Βουλής, όπου συζητείται το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα. Λίγο μετά τις 11:00 στην πλατεία Συντάγματος έφτασε και η πορεία του ΠΑΜΕ με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί μία λαοθάλασσα μέχρι την Ομόνοια.
Η ατμόσφαιρα στο κέντρο της Αθήνας είναι πολύ ηλεκτρισμένη με συνεχείς μικροεντάσεις, ενώ η αστυνομική παρουσία είναι πιο αισθητή από ποτέ.
Οι διαδηλωτές γιουχάρουν τα αυτοκίνητα των βουλευτών αλλά και του πρωθυπουργού όταν αυτά περνούν από τη Βασ. Κωνσταντίνου, στη συμβολή της με τη Βασ. Γεωργίου με κατεύθυνση προς το ελληνικό κοινοβούλιο. Μερικοί μάλιστα εκτόξευσαν αυγά και μπουκάλια νερού, ενώ η αστυνομία προχώρησε σε προσαγωγές.
Τα ΜΑΤ έχουν στήσει κλούβες σε κάθε δρόμο, εμποδίζοντας το δρόμο σε διαδηλωτές και διευκολύνοντας τους βουλευτές που θέλουν να φτάσουν στη Βουλή. Κλειστός είναι ακόμα και ο Εθνικός Κήπος, ενώ στη Β. Σοφίας η Αστυνομία έχει στήσει έναν σιδερένιο φράχτη!
Κλειστοί επίσης είναι όλοι οι δρόμοι γύρω από το Σύνταγμα και τη Βουλή (από το ύψος του Χίλτον).
11:00 Χιλιάδες πολίτες βρίσκονται ήδη στο Σύνταγμα, αλλά και στις συγκεντρώσεις που διοργανώνουν ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ και ΠΑΜΕ στην Αθήνα. Ομάδες διαδηλωτών καταφτάνουν στην πλατεία Συντάγματος, σχεδόν από κάθε γωνιά. Ηδη το κέντρο έχει γεμίσει διαδηλωτές, ενώ η ατμόσφαιρα είναι πολύ ηλεκτρισμένη με συνεχείς μικροεντάσεις με τους αστυνομικούς, των οποίων η παρουσία είναι πιο αισθητή από ποτέ. Όπως έχουμε γράψει από το πρωί έχουν στηθεί ακόμα και σιδερένιοι φράχτες από την Αστυνομία.
10.20 Κλειστοί είναι όλοι οι δρόμοι γύρω από το Σύνταγμα και τη Βουλή (από το ύψος του Χίλτον), καθώς διαδηλωτές αρχίζουν και καταφτάνουν στο κέντρο της Αθήνας με στόχο να περικυκλώσουν το κτήριο του κοινοβουλίου όπου συζητείται το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα. Πανταχού παρούσα είναι και η αστυνομία. Σε Ακαδημίας, Βασ. Σοφίας, Αμαλίας, Ηρ. Αττικού έχουν στηθεί κλούβες των ΜΑΤ, αστυνομικοί έχουν παραταχθεί μέσα στον Εθνικό Κήπο, ο οποίος είναι κλειστός σήμερα, ενώ στη Β. Σοφίας η Αστυνομία έχει στήσει έναν σιδερένιο φράχτη!
Νωρίτερα σημειώθηκε μικροένταση μεταξύ ΜΑΤ και διαδηλωτών μπροστά από το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, η οποία ωστόσο δεν έλαβε διαστάσεις.
Κυκλοφοριακό χάος επικρατεί στο κέντρο της Αθήνας
9.20 Μέχρι και σιδερένιο φράχτη έχει στήσει η Αστυνομία στην Βασιλίσσης Σοφίας, στην Αθήνα, στο πλαίσιο των δρακόντειων μέτρων ασφαλείας που έχει λάβει ενόψει της σημερινής κινητοποίησης των Αγανακτισμένων που σκοπεύουν να περικυκλώσουν τη Βουλή. Το κέντρο της Αθήνας έχει κλείσει από νωρίς το πρωί και η κυκλοφορία έχει διακοπεί στην οδό Ακαδημίας, στην οδό Αμαλίας από Συγγρού και η Βασιλίσσης Σοφίας από το ύψος του Χίλτον.
Οι κάθετοι δρόμοι του Κολωνακίου ελέγχονται και ισχυρή είναι η παρουσία των αστυνομικών στους γύρω δρόμους.
Μάλιστα εχει τοποθετηθεί στους δρόμους ένα μεταλλικό τείχος, το ίδιο που είχαμε δει και την δεύτερη ημέρα της κινητοποίησης των «Αγανακτισμένων».

Στο παρουσιολόγιο της ιστορίας θα δηλώσεις απών;

Σήμανε η ώρα να γίνουμε ένα...

Σήμερα η χώρα βρίσκεται σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι. Μέσα σε έναν πλανήτη που βιώνει τεράστιες γεωπολιτικές και οικονομικές ανακατατάξεις, η Ελλάδα έχει βρεθεί εγκλωβισμένη, με μία κυβέρνηση που μάλλον δεν έχει συναίσθηση ούτε των ευθυνών της, αλλά ούτε και της κρισιμότητας στην οποία πρέπει να ανταπεξέλθει.

Το μεγάλο δυστύχημα, όμως, για την χώρα, δεν είναι η ανικανότητα (ή η δολιότητα κατ’ άλλους) της παρεούλας που (δια)κυβερνά την χώρα. Το μεγάλο πρόβλημα δεν είναι η δύσκολη οικονομική θέση της Ελλάδας, που απειλείται έως και με γεωγραφική συρρίκνωση. Εξάλλου, τα προβλήματα υπάρχουν για να λύνονται, ακόμη και με την μέθοδο του Μ. Αλεξάνδρου όταν συνάντησε τον Γόρδιο Δεσμό...

Το ζητούμενο, αλλά μη ευρισκόμενο, το ποθούμενο είναι η συνειδητοποίηση του προβλήματος και η ενότητα των πολιτών. Αυτό μας λείπει… δυστυχώς.

Ιστορικά, είμαστε ένας λαός, ο οποίος είχε πάντα μεγάλες διαφωνίες. Ενίοτε αυτές οι διαφωνίες υπήρξαν και καταστροφικές. Όμως, αυτό το μειονέκτημά μας είναι συνάμα και όπλο δημιουργίας. Γιατί μέσα από την διαφωνία, μέσα από την διαφορετική άποψη είναι δυνατόν να γεννηθεί κάτι νέο, να δημιουργηθεί κάτι πρωτότυπο και μοναδικά υπέροχο. Αυτή η ανησυχία του ελληνικού πνεύματος, υπήρξε άλλωστε και η γενεσιουργός δύναμη σε όλα όσα κατόρθωσε ο Ελληνισμός.

Σήμερα, όμως, οι πολίτες της χώρας βρίσκονται σε ένα παράξενο καθεστώς συναισθηματικής φόρτισης, λογικής συντριβής και πλήρους απραξίας…! Είναι γεγονός πως αυτό το «κράμα» ενέχει τεράστιους κινδύνους πρώτα για τον ίδιο τον λαό κι έπειτα για όλους τους άλλους. Διαπιστώνοντας πως ενώ έχουμε συνειδητοποιήσει την ρίζα του προβλήματος που γιγαντώνεται σε καθημερινή βάση και απειλεί την ίδια μας την ύπαρξη, παρατηρώ πως δεν είμαστε σε θέση να αφήσουμε στην άκρη όλα εκείνα (τα μικρά ή τα μεγάλα) που μας χωρίζουν, προκειμένου να σταθούμε απεγκλωβισμένοι απέναντι στο κοινής διαπίστωσης πρόβλημά μας. Συνεχίζουμε να αναμασάμε ο ένας τα λάθη του άλλου, αλλά δεν βρίσκουμε τη δύναμη της ψυχής που απαιτείται για να πιαστούμε χέρι-χέρι και να σταθούμε απέναντι σε όσα μας απειλούν.

Έντεχνα, το σύστημα διαρρέει τις «φωνές» που το διατηρούν στην εξουσία, τις «φωνές» του «διαίρει και βασίλευε». Και όλοι εμείς, «μοιραίοι και άβουλοι αντάμα» πιανόμαστε με τα μικρά δικά μας λάθη, αντί να πιέσουμε και να σπάσουμε το απόστημα που δηλητηριάζει την κοινωνία και τον πολιτικό βίο.

Αδέρφια είμαστε, σε τούτη τη χώρα που ποτέ δεν δίστασε να τα βάλει με τους μεγάλους του πλανήτη. Ακόμη και όταν ήξερε ο Έλληνας πως έδινε αγώνες που τις είχε χαμένες, έπεφτε αγωνιζόμενος επειδή η ψυχή του δεν σήκωνε το να ζήσει ατιμασμένος. Μεγάλη κατάρα η διχόνοια και κόστισε πολύ αίμα σε τούτη τη γη. Διχόνοια και μικροψυχία πάνε μαζί. Αυτό μας αξίζει; Χωρίς καμιά προσπάθεια, δίχως να δώσουμε κανέναν αγώνα, γραφόμαστε στα βιβλία των υποτακτικών της άρχουσας ανίκανης τάξης…;

Σήμερα, αυτοί οι «άρχοντες» και οι δούλοι τους, φροντίζουν να μας βομβαρδίζουν με κάθε μέσο, με κάθε τρόπο και σε κάθε ώρα της ημέρας. Χρησιμοποιούν όλα τους τα όπλα. Και ξέρετε γιατί; Επειδή φοβούνται… Επειδή τρέμουν την δύναμη που έχουμε όλοι μας όταν γινόμαστε ένα...

Ελάτε λοιπόν αδέρφια. Ας παραμερίσουμε αυτά που μας χωρίζουν. Ελάτε να κάνουμε ένα βήμα μπρος, για να γίνουμε ένα απέναντι σε αυτά που μας απειλούν. Μετά, όταν όλα θα έχουν τελειώσει, μαζί θα γεννήσουμε κάτι νέο, μαζί θα χτίσουμε μέσα από τα παθήματά μας, μέσα από τα λάθη μας, αλλά και μέσα από τον κοινό μας αγώνα. Κι αν θέλετε, αν έτσι το προτιμάτε, όταν θα έρθει εκείνη η στιγμή να μαλώσουμε και πάλι, να πιαστούμε και πάλι με τα μικρά που φαντάζουν μεγάλα. Και ξέρετε γιατί θα το κάνουμε; Θα το κάνουμε επειδή θα μπορούμε!!! Αν όμως δεν βαδίσουμε σήμερα ο ένας πλάι στον άλλο, τότε αύριο δεν θα μπορούμε να μαλώσουμε ούτε για τα μικρά και ασήμαντα, επειδή θα έχουμε χάσει τα μεγάλα, τα σπουδαία… τα ιδανικά!

Μην αναρωτιέστε αν μπορούμε. Ρωτήστε μόνο τους εαυτούς σας αν θέλετε να σηκώσετε το ανάστημά σας απέναντι στους εργολάβους που καταστρέφουν τις ζωές μας για να μας στριμώξουν στην φυλακή τους...

Κωνσταντίνος Μιχαήλ

Η φωτοσύνθεση είναι από το "Γρέκι"

Ανέστειλαν την απεργία οι δημοσιογράφοι, άρχισαν το ξύλο τα ΜΑΤ!

 
Η απόφαση για διακοπή της απεργίας της ΕΣΗΕΑ πάρθηκε λόγω του έντονου παρασκηνίου της συνάντησης Παπούλια-Παπανδρέου και της τεράστιας σημερινής συγκέντρωσης των πολιτών στο κέντρο της Αθήνας.
Από τις 12:00 το μεσημέρι επανήλθε κανονικά η ροή των ειδήσεων σε κανάλια και ραδιόφωνα και δεν θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά αφού η σημερινή συγκέντρωση στην Αθήνα αναμένεται ότι θα είναι η μεγαλύτερη των τελευταίων δεκαετιών.
Άρχισαν το χτυπάνε πολίτες τα ΜΑΤ
Με βίαιο τρόπο οι ματατζήδες προχώρησαν σε προσαγωγές δέκα διαδηλωτών, οι οποίοι είχαν κλείσει το δρόμο στη συμβολή των οδών Βασ. Κωνσταντίνου και Βασ. Γεωργίου.
Οι διαδηλωτές αφέθηκαν τελικά ελεύθεροι, μετά την εξακρίβωση των στοιχείων τους.
Η ηγεσία της Ελληνικής Αστυνομίας βρίσκεται προ των τεραστίων ευθυνών της και εάν βρεθεί αντιμέτωπη με τους πολίτες είναι δεδομένο πως θα αντιμετωπίσει το σκληρό πρόσωπο της Δικαιοσύνης...
Ημέρες χούντας ΠΑΣΟΚ, που στηρίζεται από κομματικούς εγκάθετους στα σώματα ασφαλείας; Ίσως... Πάντως, πολύ καλά θα κάνει ο αρχηγός της Αστυνομίας να συμβουλευθεί τους νομικούς συμβούλους του, γιατί κάποιοι τον οδηγούν σαν κριάρι στην σφαγή...

Ιδού ο τοίχος του αίσχους......

Πρωτοφανή μέτρα ασφαλείας έχει πάρει από νωρίς το πρωί η Ελληνική Αστυνομία γύρω από τη Βουλή καθώς οι «Αγανακτισμένοι» έχουν περικυκλώσει τη Βουλή και να εμποδίσουν τη συζήτηση για το Μεσοπρόθεσμο, που έχει προγραμματιστεί για σήμερα. Χιλιάδες αγανακτισμένοι πολίτες έχουν αποκλείσει από το πρωί της Τετάρτης τη Βουλή, στήνοντας μάλιστα φράγμα μπροστά στο κοινοβούλιο. Οι αγανακτισμένοι, βρίσκονται περιμετρικά του Μεγάρου Μαξίμου και του προεδρικού Μεγάρου. Από τις 7 το πρωί οι αγανακτισμένοι συγκεντρώθηκαν στα τρία σημεία που είχαν κληθεί να μεταβούν. Έξω από τη Βουλή, τον Ευαγγελισμό και το Παναθηναϊκό Στάδιο, ενώ δηλώνουν ότι θα παραμείνουν για τουλάχιστον 24 ώρες. Κλειστό είναι το κέντρο της Αθήνας προς Σύνταγμα από το ύψος του Χίλτον, η Β. Κωνσταντίνου και στα δύο ρέυματα και ο σταθμός του μετρό «Ευαγγελισμός». Εντύπωση προκαλεί ο μεγάλος τοίχος που έχουν υψώσει οι αστυνομικοί στην Βασιλίσσης Σοφίας στο ύψος των ανθοπωλείων. Ενας τοίχος από σίδερο και πλέξιγκλας κόβει τον δρόμο στα δυο και κάνει την Βουλή απροσπέλαστη. Ταυτόχρονα, η απεργιακή συγκέντρωση της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ  πραγματοποιήθηκε στις 11 το πρωί στο Πεδίον του Άρεως, και η πορεία προς τη Βουλή που ακολούθησε φτάνει στον προορισμόμτης, όπου την ίδια ώρα θα συζητείται το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα. Από τη συζήτηση θα απέχουν οι βουλευτές του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ.

Είναι αργά για δάκρυα κύριε Παπανδρέου...

• Σκηνικό κατάρρευσης από το ΠΑΣΟΚ, που απειλεί να συμπαρασύρει ολόκληρη την χώρα στον όλεθρό του

Η δημοσκοπική κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ, την οποία λίγο έως πολύ προανήγγειλαν εμ­μέσως οι προηγούμενες δημοσκο­πήσεις, αποτυπώθηκε με τον πιο εύγλωττο τρόπο το Σαββατοκύρια­κο από την Public Issue. Προφανώς η πολιτική δεν είναι μόνο αριθμοί. Όμως η σημασία των ευρημάτων αυ­τής της έρευνας αυξάνεται όσο πε­ρισσότερο εξετάζουμε το πολιτικό περιβάλλον του τελευταίου μήνα.

Η ανατροπή αυτή, όπως την είδαμε συνοπτικά στη ΣΕΛ. 3, δεν σημειώνε­ται σε «ουδέτερη» χρονική στιγμή. Αυτές τις μέρες:

♦ Το ΠΑΣΟΚ καλείται να επικυρώ­σει στη Βουλή ένα κυβερνητικό ει­σπρακτικό πρόγραμμα τεράστιου με­γέθους (28,5 δισ. ευρώ) και πρωτο­φανούς αγριότητας και αδικίας.

♦ Βρισκόμαστε στα πρόθυρα της εκκίνησης ενός προγράμματος πλή­ρους εκποίησης του συνόλου της εθνικής περιουσίας, το οποίο ανα­μένεται να γίνει η μήτρα πολλών και τρανταχτών σκανδάλων. Ήδη είναι ενδεικτικό το ότι η κυβέρνηση ψά­χνει τρόπους για να συγκαλύψει εκ των προτέρων τις ποινικές ευθύνες όσων πρόκειται να εκτελέσουν το πρόγραμμα της εκποίησης, ώστε, εκτός από τους εντεταλμένους εκ­προσώπους της τρόικας που θα το ελέγξουν πλήρως, να προσελκύσει και τους εγχώριους «πρόθυμους» που θα το υλοποιήσουν.

♦ Ένα νέο πρόγραμμα δανεισμού έρχεται την επόμενη περίοδο, σύμ­φωνα με όλες τις ενδείξεις, να αλλάξει τον νομικό χα­ρακτήρα ενός ακόμη μεγά­λου μέρους του δημόσιου χρέους, μετατρέποντας κοι­νούς τοκογλύφους σε «προ­τιμώμενους δανειστές». Με την Ελλάδα παραιτημένη «οικειοθελώς» από όλα τα νομικά της δικαιώματα.
♦ Παράλληλα, όπως ήδη έχετε δει στις ΣΕΛ. 4-5, ού­τε το μεσοπρόθεσμο ούτε το ξεπούλημα είναι σε θέ­ση να γλιτώσουν την Ελλά­δα από την προδιαγεγραμ­μένη ελεγχόμενη πτώχευ­ση, η οποία άλλωστε από το 2013 θα αποτελεί προ­ϋπόθεση ώστε η Ελλά­δα, με το δυσθεώρη­το χρέος της, να μπει στον μόνιμο μηχανισμό «στήριξης». Αν μπει...
Αναζητούνται συνένοχοι
Όμως όλα αυτά συνιστούν ένα πο­λύ βαρύ «πακέτο». Τόσο η κυβέρ­νηση όσο και ο ίδιος ο πρωθυπουρ­γός δηλώνουν ποικιλοτρόπως εκ των προτέρων ότι είναι αδύναμοι να φέ­ρουν όλα αυτά εις πέρας.
♦ Ήδη εκλιπαρούν συναίνεση από την αντιπολίτευση και ειδικότερα από τη Ν.Δ., εμπλέκοντάς τη μάλιστα στο εσωτερικό πολιτικό «παίγνιο».
♦ Ήδη μας έκανε γνωστό ο ίδιος ο πρωθυπουργός, κατόπιν συνάντησης με τον Γιούνκερ, ότι, επειδή το Ελλη­νικό Δημόσιο – και η... κυβέρνησή του – δεν έχει την ικανότητα να προ­χωρήσει τις «μεταρρυθμίσεις», θα κληθούν ξένοι «τεχνοκράτες» που θα το συνδράμουν.
♦ Ήδη μας έχουν προϊδεάσει για τη «συνδρομή» των «ξένων ειδικών» όχι μόνο στο ξεπούλημα της εθνικής περιουσίας, αλλά και σε πολλούς άλ­λους επιμέρους τομείς πολιτικής. Ο πλέον «ύποπτος» τομέας είναι η συλ­λογή των φόρων.

Όλα αυτά, στη σεναριολογία των τελευταίων ημερών, πασπαλίζονται και με μια άχνη από ανασχηματι­σμό με συμμετοχή «τεχνοκρατών», οι οποίοι θα προσδώσουν στην κυβέρνηση όχι μό­νο κύρος έναντι των δανειστών και επιτηρητών, αλλά και μια υπόσχεση «απο­τελεσματικότητας» στο εσωτερικό, ώστε να δοθεί μια αίσθηση στον κό­σμο ότι δεν θα υποφέρει χωρίς λόγο και ότι οι θυσίες του μακροπρόθεσμα θα αποδώσουν καρπούς.
Είναι αργά για… δάκρυα
Είναι όμως λίγο αργά για υποσχέ­σεις και μάλιστα εν μέσω καταιγίδας, με την οικονομία να βυθίζεται όλο και βαθύτερα στην ύφεση, όλους τους (πραγματικούς και υποτιθέμε­νους, αλλά πάντως διακηρυγμένους) στόχους του Μνημονίου να κινούνται εκτός προγραμματισμού, με την Ευ­ρώπη να μας έχει περίπου ξεγραμμέ­νους και το ΔΝΤ να καραδοκεί περι­μένοντας μια οικονομική κατάρρευ­ση που θα καταστήσει την Ελλάδα έρμαιο στα δικά του χέρια.
Ήδη, στη διάρκεια αυτών των 18 μηνών, η κυβέρνηση, καθώς πέφτει από τη μια αντίφαση στην άλλη, έχει εξαντλήσει όλους τους δυνατούς εκ­βιασμούς και έχει φτάσει στον έσχα­το: «Εγώ ή η χρεοκοπία», «Εμείς ή η δραχμή».
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να φα­νταστεί κάποιος γιατί μια κυβέρνη­ση «τεχνοκρατών» ή απλώς εμπλου­τισμένη με «ειδικούς» του τραπεζι­κού ή/και επιχειρηματικού κλάδου θα εφαρμόσει «σωστά» μια πολιτι­κή της οποίας και μόνον ο πρόλογος έχει βυθίσει την οικονομία στην ύφε­ση και τη διάλυση. Πόσο μάλλον όταν η διεθνής πείρα λέει πως όπου αλλού εφαρμόστηκαν τέτοια μοντέλα, το αποτέλεσμα ήταν εξ ίσου καταστρο­φικό και η κατάληξη ήταν η ίδια.
Η κοινωνία, έχοντας ζήσει μέχρι στιγμής μόνο τον «πρόλογο» έχει σπάσει το αόρατο «φράγμα» μεταξύ καναπέ και πλατείας και δηλώνει δυναμικά «παρούσα» σε όλη τη χώρα. Η αμφισβήτηση του πο­λιτικού συστήματος στο σύνο­λό του έχει λάβει καταιγιστικά χαρακτηριστικά.
♦ Οι συνεχείς εκβιασμοί του εί­δους «καθίστε ήσυχοι για να μην πτωχεύσετε» δεν μπορούν να λει­τουργούν επ’ αόριστον, όταν μάλιστα η πορεία προς την πτώχευση είναι αναπόφευκτη.
♦ Η ελληνική κοινωνία, εκτός από πολιτικά, δεν έχει ούτε «πνευματικά κρατήματα». Κρατικοδίαιτοι διανο­ούμενοι, σταθερά επιχορηγούμενοι από το κράτος και τις παραφυάδες του, τρόφιμοι εκδοτικών κ.λπ. συ­γκροτημάτων, βγαίνουν στο μεϊντάνι και απειλούν υποτιμώντας τη νοημο­σύνη του κάποτε «δικού τους» κοι­νού.
♦ Η έλλειψη εμπιστοσύνης προς το πολιτικό προσωπικό, η αμφισβήτηση και η απόρριψή του είναι σαφής. Γι’ αυτό η ανεξέλεγκτη κατρακύλα της κυβέρνησης δεν μετατρέπεται σε τροφοδότηση άλλων πολιτικών δυνά­μεων και το πολιτικό σύστημα μοιά­ζει μπλοκαρισμένο.
Η κοινωνία, σ’ αυτό το φοβερό ξέ­σπασμά της, κατηγορείται ως «απολίτικη». Πώς όμως μπορεί να λέγεται απολίτικος ένας λαός που κατά εκα­τοντάδες χιλιάδες βγαίνει στον δρό­μο για να βάλει στοπ στη λεηλασία του; Από πότε η συμμετοχή σε κινη­τοποιήσεις είναι απολίτικη; Ίσως από τότε που οι οργανωμένοι πολιτικοί σχηματισμοί ξέμαθαν να ακούν και να βλέπουν τι γίνεται λίγο πέρα από τη μύτη τους.
Η αναπηρία τους τούς εμποδίζει να αντιληφθούν ότι η κραυγή της κοινω­νίας δεν εκφράζει οργή, αλλά από­γνωση. Ότι αυτοί που δεν έχουν να χάσουν και πολλά έχουν αυξηθεί γεωμετρικά τα τελευταία χρόνια. Κι ότι, είτε τώρα είτε λίγο αργό­τερα, θα σαρώσουν ό,τι θυμίζει ένα πολιτικό σύστημα που είτε έγινε μέρος της κρίσης για να κερδοσκοπήσει είτε απλώς δεν εμπόδισε το «πάρτι».
Σε αυτό το σκηνικό κα­τάρρευσης αν υπάρχει κά­ποιο αισιόδοξο μήνυμα, αυτό αρχίζει να ακούγεται από τη φωνή της κοινωνί­ας. Ολοένα και μεγαλύτε­ρα τμήματά της καθώς συ­νειδητοποιούν το αδιέξο­δο στο οποίο οδηγούνται αντιλαμβάνονται πως δεν έχουν παρά μια και μόνο επι­λογή: Να αντισταθούν…