Το έθιμο της βασιλόπιτας και άλλα πρωτοχρονιάτικα

Στα χρόνια του Ιουλιανού του Παραβάτη, όταν το Βυζάντιο κήρυξε τον πόλεμο στην Περσία, ο Ιουλιανός πέρασε με τον στρατό του από την Καισαρεία. Τότε διέταξε να φορολογήσουν όλη την επαρχία και τα χρήματα αυτά θα τα έπαιρνε επιστρέφοντας για την Κωνσταντινουπολη. Ετσι, οι κάτοικοι αναγκάσθηκαν να δώσουν ό,τι είχε ο καθένας χρυσαφικά νομίσματα κ.λπ. Όμως ο Ιουλιανός σκοτώθηκε άδοξα σε μια μάχη στον πόλεμο με τους Πέρσες, έτσι δεν ξαναπέρασε ποτέ από την Καισάρεια. Τότε ο Αγιος Βασίλης έδωσε εντολή και από τα μαζεμένα χρυσαφικά τα μισά να δοθούν στους φτωχούς, ένα μικρό μέρος κράτησε για τις ανάγκες των ιδρυμάτων της Βασιλειάδος , και τα υπόλοιπα τα μοίρασε στους κατοίκους με ένα πρωτότυπο τρόπο: έδωσε εντολή να ζυμώσουν ψωμιά και σε κάθε ψωμί, έβαλε από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό μέσα, κατόπιν τα μοίρασε στα σπίτια, έτσι τρώγοντας οι κάτοικοι τα ψωμιά όλο και κάτι έβρισκαν μέσα. Έτσι, γεννήθηκε το έθιμο της πίτας που ονομάσθηκε βασιλόπιτα.

 http://www.saint.gr/1/saint.aspx

ΒΑΣΙΛΌΠΙΤΑ ΚΑΙ ΈΘΙΜΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΆΤΙΚΑ

Η αναζήτησή μας για τις ρίζες του εθίμου της βασιλόπιτας, μας οδηγεί πίσω, στην αρχαιότητα, στις προσφορές άρτου ή και μελιπήκτων των αρχαίων ημών προγόνων, προς τους θεούς, κατά τη διάρκεια εορτών. Αναφέρει ο λαογράφος Φίλιππος Βρετάκος ("Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώτεραι εορταί των"):

"Οι πρόγονοί μας εις την αρχαιότητα κατά τας μεγάλας αγροτικάς εορτάς προσέφερον εις τους θεούς, ως απαρχήν, έναν άρτον. Επί παραδείγματι κατά την εορτήν του θερισμού, που ελέγετο Θαλύσια και ήτο αφιερωμένη εις την Δήμητρα, κατασκευάζετο από το νέον σιτάρι ένας μεγάλος εορταστικός άρτος (ένα καρβέλι), που ελέγετο "Θαλύσιος άρτος", κατά δε την προς τιμήν Απόλλωνος εορτήν των Θαργηλίων εψήνετο, κατά το έθιμον,ο "θάργηλος άρτος".

Ο γνωστός λαογράφος, Δημήτριος Λουκάτος, έχοντας ερευνήσει εκτενώς το έθιμο τούτο, μας παρέχει αναλυτικές πληροφορίες στα συγγράμματά του. Ένα ενδιαφέρον σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο του "Χριστουγεννιάτικα και των γιορτών" είναι το παρακάτω:

Επιπλέον, ο Γ.Α.Μέγας ("Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας"), παρατηρεί:

"[...] Έτσι το κομμάτι του σπιτιού, που κόβεται αμέσως μετά το κομμάτι του αγίου Βασιλείου, πιθανώς είναι προσφορά προς το "στοιχειό του σπιτιού", τον αγαθό δαίμονα που, κατά την κοινή πίστη, κατοικείθ στο σπίτι και το προστατεύει εμφανιζόμενος στους ενοίκους με τη μορφή φιδιού, όπως ο "Αγαθός Δαίμων", δηλαδή "ο οίκουρος όφις" των αρχαίων.(*βλ.Ν.Γ.Πολίτη, "Παραδόσεις")."

Και πάμε στο Νικόλαο Πολίτη (Παραδόσεις, τόμος Β'):

"[...] Στη Ζάκυνθο έβαζαν άλλοτε ψωμί στην τρύπα όπου κατοικούσε το φίδι του σπιτιού κι όταν εμφανιζόταν, του πρόσφεραν ψωμί και σταφίδες. Τέτοιου είδους προσφορές στο στοιχειό του σπιτιού πρέπει να γίνονταν συνήθως την Πρωτοχρονιά, και μετεξέλιξη του εθίμου είναι το μοίρασμα της βασιλόπιτας, όπου το πρώτο κομμάτι, "του σπιτιού", προοριζόταν μάλλον για το στοιχειό "του σπιτιού".[...] Στη Χίο, την εποχή του Αλλάτιου, ο οικοδεσποτης τριγύριζε όλο το σπίτι τα χαράματα της Πρωτοχρονιάς κρατώντας ένα καλάθι με γλυκά, φρούτα και ψωμιά, και τα σκορπούσε παντού μουρμουρίζοντας ευχές για την ευημερία του σπιτιού και των ενοίκων. Ο Ν.Γ.Π. αναφέρει ακόμη τα εξής σύγχρονά του έθιμα:

"Σήμερον εις το χωρίον Πυργί της Χίου συνηθίζονται επίσης την πρώτη του έτους τοιαύτα καταχύσματα (οσπρίων, ρωδίων και των τοιούτων), αλλά ραίνει δια τούτων τον οίκον και τους εν αυτώ μετά την Θείαν Λειτουργίαν εις των του οίκου διελθών την νύκτα εν άλλη συγγενική οικία. Και αλλαχού δε της Ελλάδος συνηθίζονται τα καταχύσματα κατά την πρώτην του έτους. Εις τινα δε χωρία της Κύπρου την παραμονήν θέτουσιν εκ του εσπερινού των δείπνου το πρώτον πινάκιον και οίνον και βαλάντιον χρημάτων εις την αποθήκην του άρτου, την καλουμένην "κοφινίαν" ' αλλά την αρχαϊκοτάτην ταύτην θυσίαν, λησμονήσαντες τον εν αρχή σκοπόν αυτής, περιβάλλουσι δια χριστιανικού περιβλήματος, λέγοντες ότι την προσφέρουσιν εις τον εορταζόμενον κατά την ημέραν εκείνην άγιον Βασίλειον, δια να φάγη και ευλογήση το βαλάντιον του οικοδεσπότου. Αλλά τον προορισμόν της θυσίας δεν ελησμόνησαν οι Λέριοι ων αι γυναίκες συνηθίζουσι την εσπέραν της παραμονής της πρώτης Σεπτεμβρίου, της αρχής του θρησκευτικού έτους να παραθέτωσι τράπεζαν εστρωμένην εν τω μέσω της αιθούσης, και επ'αυτής πινάκια γλυκισμάτων "δια να φάγη τη νύκτα το στοιχειό του σπιτιού" ως λέγουσιν.""

Συνεχίζει ο Γεώργιος Μέγας ("Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας"): "Ως "προσφορά" προς κάποια άλλα πνεύματα, τις "ψυχές των νεκρών" (που τις ημέρες του δωδεκαημέρου, όπως πιστεύεται, επιστρέφουν στον τόπο όπου κατοικούσαν πριν κατέβουν στον Άδη), πρέπει να θεωρηθούν και τα "πολυσπόρια", τα οποία σε πολλές περιοχές της Ελλάδας δε λείπουν από το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι, μολονότι η σημασία τους δεν είναι, σ'αυτήν την περίπτωση, συνειδητή στο λαό' γι'αυτόν το λόγο θεωρήθηκαν -λανθασμένα- ως προσφορά προς τον άγιο Βασίλειο, ως κόλλυβα τ' αϊ-Βασίλη και συνδέθηκαν με δεισιδαιμονικούς φόβους και μαγικές ενέργειες. Π.χ. στην Κύθνο την παραμονή του αγίου Βασιλείου τρώγουν σιτάρι βρασμένο με μέλι και στην Απείρανθο της Νάξου "χίλια φαγιά νά'χουνε, βάζουνε και μεαριά στο τραπέζι και τρώνε: καλαμπόκι, σιτάρι και φασούλια μαζί μαγειρεμένα. Πρέπει να φάνε, γιατ' αλλιώς αν δε φάνε, πιάνει ψείρα το γέννημά τους".

Στην Κύπρο βράζουν εκλεκτό σιτάρι και το αναμειγνύουν με αμύγδαλα, σταφίδες, σπειριά ροδιών, κανέλα και ζάχαρη' κάνουν τα "κόλλυφα τ'αϊ-Βασιλείου (τα βασιλούδια)" κι αφού γεμίσουν ένα δίσκο με αυτά και βάλουν επάνω τη βασιλόπιτα με μια μικρή αναμμένη λαμπάδα επάνω της, τον τοποθετούν κάτω απ'το εικονοστάσι του σπιτιού. Στη Σκόπελο της Θράκης όλοι όσοι κάθονται στο τραπέζι παίρνουν στα χέρια τους κόλλυβα απ'το πιάτο, τα πετούν ψηλά προς την πόρτα του σπιτιού και λένε: "Όσα κ'κια ρίχνω, τόσ' αμάξια στάρ' να μου δωσ' ο καινούριος χρόνος. Ο καινούριος χρόνος βοήθεια! Όσα κ'κια στη φούχτα, τόσες αγελάδες, τόσα πρόβατα κ.τ.λ."."

Και επανερχόμενοι στη βασιλόπιτα και στην προέλευσή της, να μην παραλείψω να αναφέρω ότι το έθιμο τούτο συνδέεται και με τα τελούμενα κατά την εορτή των Κρονίων (Σατουρναλίων) στη Ρώμη "οπόθεν προήλθε παρά τοις Φράγκοις και η συνήθεια να παρασκευάζουν πίτταν με νόμισμα μέσα και να ανακηρύσσουν βασιλέα της βραδυάς τον ευρίσκοντα αυτό εις το κομμάτι του. Ετίθετο δε και ένα φασόλι εντός της πίττας και όποιος το εύρισκε ανεφωνείτο φασουλοβασιλιάς. Κατά τα Σατουρνάλια προσεφέροντο νως δώρα καρποί και πλακούντες εντός χρυσών φύλλων ή στολίσματα με νομίσματα χρυσά. Υπάρχει όμως και μια θρησκευτική παράδοσις σχετική με την προέλευση του εθίμου της βασιλόπιττας...

("Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου")

Όπως επίσης αναφέρει το παραπάνω λεξικό, η βασιλόπιτα παρασκευάζεται κυρίως από αλεύρι, αυγά, ζάχαρη, γάλα, αναλόγως τους είδους, και είναι φουσκωτή, αφράτη και γλυκειά. Σε όλες τις βασιλόπιτες τίθεται μέσα νόμισμα χρυσό κωνσταντινάτο, αργυρό ή και χάλικινο, αναλόγως του πλούτου της οικογενείας και, επιλέον, σε πολλές επαρχίες της Ελλάδος βάζουν μέσα ένα κομματάκι άχυρο, ένα κομματάκι κλήματος αμπέλου και κλώνου ελιάς κι αλλού στεφάνι ξύλινο μικρό (μικρογραφία μάνδρας) και όποιος βρει κάποιο από τούτα θα είναι τυχερός στα σπαρτά, στον ελαιόκαρπο, στο κρασί και ούτω καθ'εξής. Με σειρά αποφλοιωμένων αμυγδάλων επί της επιφανείας της βασιλόπιτας συνηθίζεται να αναγράφεται η αρίθμηση του νέου έτους.

Για το νόμισμα αυτό, αναφέρει ο Δημήτριος Λουκάτος ("Χριστουγεννιάτικα και των γιορτών"):

Κι αν και υπάρχουν πλήθος ακόμη έθιμα ανα την Ελλάδα σχετικά με τη βασιλόπιτα, θα κλείσω με την καταγραφή του Κώστα Καραπατάκη, στο "Α' Συμπόσιον Ποντιακής Λαογραφίας, Αθήναι 12-15.6.1981":

Καλή χρονιά, με υγεία, αγάπη και φώτιση!

πηγή

ΤΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ

Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά

ψηλή μου δεντρολιβανιά

κι αρχή καλός μας χρόνος

εκκλησιά με τ' άγιο θρόνος.

Αρχή που βγήκε ο Χριστός

άγιος και Πνευματικός,

στη γη να περπατήσει

και να μας καλοκαρδίσει.

Άγιος Βασίλης έρχεται,

κι όλους μας καταδέχεται,

από την Καισαρεία,

συ' σαι αρχόντισσα κυρία.

Βαστά εικόνα και χαρτί

ζαχαροκάντιο, ζυμωτή

χαρτί και καλαμάρι

δες και με-δες και με το παλικάρι.

Το καλαμάρι έγραφε,

τη μοίρα του την έλεγε

και το χαρτί-και το χαρτί ομίλει

Άγιε μου-άγιε μου καλέ Βασίλη.

Και νέον έτος αριθμεί

την του Χριστού περιτομή

και η μνήμη του Αγίου

Ιεράρχου Βασιλείου.

Του χρόνου μας αρχή καλή

και ο Χριστός μας προσκαλεί

την κακία ν' αρνηθούμε

μ' αρετές να στολιστούμε.

Να ζούμε βίον τέλειον

κατά το ευαγγέλιον

με αγάπη με ειρήνη

και με τη δικαιοσύνη.

Χρόνια πολλά και ευτυχή

με καθαρά κι αγνή ψυχή

με χαρά και με υγεία

και με θεία ευλογία.

Ο ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ

Ζούμε σε μια εποχή στην οποία δε θέλουμε πρότυπα. Αρκούμαστε στα όσα βλέπουμε στην τηλεόραση και στο Διαδίκτυο. Δεν είναι πολλοί οι νέοι οι οποίοι διαβάζουν, αισθάνονται ότι κάποιοι ήρωες από το παρελθόν, υπαρκτά ή λογοτεχνικά πρόσωπα, έχουν κάτι να τους πουν. Να τους εμπνεύσουν ώστε να έχουν μέσα τους τρόπους και πηγές δια των οποίων να διαχειριστούν τον χρόνο και τη ζωή τους. Όχι κατ’  ανάγκην αντιγράφοντας, αλλά προσαρμόζοντας τα στοιχεία που ταιριάζουν στον δικό τους χαρακτήρα και στον καιρό μας.

       Η ελληνορθόδοξη παράδοση έχει πολλές τέτοιες μορφές. Ξεχωριστό είναι το πρόσωπο του Μεγάλου Βασιλείου. Δεν είναι ο ήρωας της διαφήμισης και των χριστουγεννιάτικων ταινιών. Είναι ο ασκητής άγιος, αυτός ο οποίος διέθεσε τη ζωή του, τα χαρίσματα, τον νου, την καρδιά του για να λάβουν οι άνθρωποι Πνεύμα. Ενέπνευσε φιλανθρωπία και αλληλεγγύη σε μία εποχή μεγάλων ανισοτήτων. Δεν περίμενε από το κράτος να συνδράμει τους φτωχούς, τους αρρώστους, τους ορφανούς, του κατατρεγμένους, αλλά έδειξε ότι η Εκκλησία μπορεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολλών, ακόμη κι εκείνων που φαίνονταν σκληρόκαρδοι. Να τους κάνει να μοιραστούν το περίσσευμα ή το υστέρημά τους, για να ζήσουν με αξιοπρέπεια και όσοι δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα.

Δεν έμεινε όμως μόνο εκεί.  Ερμήνευσε τον λόγο του Θεού αξιοποιώντας μία μοναδικής ποιότητας μόρφωση. Γνωρίζοντας την αρχαιοελληνική φιλοσοφία και παράδοση, προσάρμοσε στα δεδομένα της πίστης ό,τι όμορφο μπορούσε να αντλήσει από το παρελθόν.  Και πάλεψε για την αλήθεια της χριστιανικής διδασκαλίας τόσο με την εξουσία όσο και με τους αιρετικούς οι οποίοι πρόβαλαν το ψεύτικο, το μερικό, το λίγο τους ως το παν. Μας άφησε δώρο ανεκτίμητο τη θεία λειτουργία του. Το ασκητικό του ήθος και πνεύμα, ώστε να γνωρίζουμε ότι το νόημα της ζωής και η ευτυχία περνούν μέσα από τη σχέση αγάπης με τον Θεό και τον συνάνθρωπο και ταυτόχρονα με την έγνοια ο εαυτός μας να μη νικιέται από τα πάθη και τις επιθυμίες που τον αφήνουν σε άλλες αγάπες και όχι στην προτεραιότητα του Θεού.

Νέοι και μεγαλύτεροι  μπορούμε να ξεκινήσουμε την πορεία μας στον νέο χρόνο με σπουδή στη ζωή αυτής της αξεπέραστης προσωπικότητας. Να αποφασίσουμε ότι νόημα στη ζωή δίνει το να μοιράζεσαι και όχι να κρατάς. Να αγαπάς την αυθεντικότητα του αιώνιου και όχι να την υποκαθιστάς με το πρόσκαιρο. Να καλλιεργείς τα χαρίσματά σου και όχι να τα θάβεις στο βωμό του «περνάω καλά χωρίς να με ενδιαφέρει ο Θεός και ο συνάνθρωπος». Να ζεις τη σχέση σου με τον Θεό στο κάλλος και την κοινωνία της λειτουργικής ζωής, στη συνάντηση της μετάνοιας και της συναδέλφωσης, που δεν είναι λόγια και ιδεολογήματα, αλλά μετάληψη του ζώντος Θεού. Να  αφιερώνεις λίγο ή πολύ από τον χρόνο σου χάριν της αγάπης των άλλων.

Όταν εισερχόμαστε σε έναν καινούργιο χρόνο έχουμε χαρά. Ότι η ζωή συνεχίζεται και εμείς ταξιδεύουμε σ’  αυτήν. Ότι μπορούμε να ονειρευτούμε κάτι καλύτερο. Ό,τι έρχεται όμως χρειάζεται τη δική μας συμμετοχή. Το σχέδιό μας για να παλέψουμε με όρεξη και έμπνευση. Τα πρότυπα των αγίων είναι παιδεία, η οποία νοηματοδοτεί τον χρόνο. Ας τα αξιοποιήσουμε!  
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» στο φύλλο της 28ης Δεκεμβρίου 2016

Το τέλος του κόσμου και η αιωνιότητα.

 Οι δέκα βασιλείς.

Ποιοί ήσαν οί δέκα βασιλείς; ποιό τό μικρό κέρατο; Έγώ νομίζω, ότι ανάμεσα άπό μερικούς άπό αύτούς τούς βασιλείς διαφαίνεται ό Αντίχριστος· «Υπήρχαν στό κέρατο αύτό καί μάτια, όμοια μέ άνθρώπινα μάτια, καθώς καί στόμα, τό όποιο μιλούσε κατά τρόπο άλαζονικό».

Πραγματικά, τί θά μπορούσε νά ύπάρξη μεγαλύτερο άπό τό στόμα έκεΐνο πού έλεγε* «Ό όποιος εναντιώνεται πρός όποιονδήποτε πού λέγεται θεός ή πού λατρεύεται σάν θεός, ώστε νά καθήση αύτός σάν θεός στό ναό τού Θεού» (Δαν. 7,6); Έάν δέ ύπήρχαν σέ αύτό μάτια άνθρώπων, μή άπορήσης· διότι αύτά, γιά τά όποια όμιλεΐ άναφέρονται σέ άνθρωπο^-«’Άνθρωπος είναι», λέει. Γιατί όμως τό κέρατο είναι μικρό καί δέν φαίνεται άπό τήν άρχή νά είναι μεγάλο; Διότι άργότερα θά αύξηθή καί θά γίνη άνώτερο άπό ώρισμένους βασιλείς. Τί λοιπόν; Αύτόν δέν τόν διαδέχεται πλέον άλλη βασιλεία, άλλά ό ίδιος ό Θεός θά τόν έξολοθρεύση.

(Εις Δανιήλ Κεφ. Ζ\ ΕΠΕ 8,634. PG 56,230) 

 Θά επιταθούν οί άνάρμοστες ήδονές.  

Μέ αύτά δείχνει, ότι όταν έλθη ό άντίχριστος θά έπιταθοΰν οί άνάρμοστες ήδονές, θά αύξηθοΰν μεταξύ εκείνων, οί όποιοι είναι παράνομοι καί έχουν χάσει τήν ελπίδα τής σωτηρίας τους. Τότε θά έμφανισθοΰν γαστριμαργίες, θορυβώδεις διασκεδάσεις καί μέθες. Γι’ αυτό άναφέρει καί παράδειγμα κατάλληλο στήν περίστασι. Διότι όπως, λέει, δέν πίστευαν όταν κατεσκευαζόταν ή Κιβωτός, καί ένω βρισκόταν άνάμεσά τους προαναγγέλλοντας τά δεινά πού έπρόκειτο νά συμβοΰν, εκείνοι βλέποντάς την διασκέδαζαν σάν νά μή έπρόκειτο νά συμβή κανένα κακό, έτσι καί τώρα* θά φανή ό άντίχριστος, μετά τόν όποιο θά έπέλθη ή συντέλεια καί τά δεινά τά συνεπακόλουθα τής συντέλειας καί οί άνυπόφορες τιμωρίες, αύτοί όμως κατεχόμενοι από τήν μέθη τής κακίας ούτε καν θά αισθανθούν τόν φόβο των όσων θά συμβούν. Γι’ αύτό καί ό Παύλος λέει, ότι τά φοβερά εκείνα καί άφόρητα δεινά θά έμφανισθούν όπως ό κοιλόπονος στήν έγκυο.

(Εις Ματθαίον ΟΖ', ΕΠΕ 12,50. PG 58,704)

Μπορεί νά γίνη καί τώρα ή συντέλεια.

Τά πράγματα έχουν πλησιάσει πολύ καί δέν γνωρίζουμε, μήπως καί στήν δική μας γενιά πάρη τέλος ή ζωή αύτή καί φθάση ή φοβερή εκείνη ή μέρα, πού θά μάς παρουσιάση τό φρικτό καί άδέκαστο δικαστήριο. Τά περισσότερα σημεία έχουν πραγματοποιηθή* καί τό Εύαγγέλιο έχει κηρυχθή σέ όλα τά μέρη τού κόσμου καί οί πόλεμοι καί οί σεισμοί καί οί λιμοί έχουν γίνει καί ή άπόστασις πιά δέν είναι μεγάλη. Δέν βλέπεις τά σημεία; Αύτό ακριβώς είναι τό μεγαλύτερο σημείο. Ούτε οί άνθρωποι, πού ζούσαν στήν έποχή του Νώε, δεν είχαν διακρίνει τά προμηνύματα της καταστροφής εκείνης, άλλά ένώ έπαιζαν καί έτρωγαν καί νυμφεύονταν καί έπρατταν δλα τά συνηθισμένα της ζωής, τούς βρήκε ή φοβερή εκείνη τιμωρία. Τά ίδια καί στά Σόδομα. Ένώ διασκέδαζαν καί δέν ύποψιάζονταν τίποτε, κεραυνοβολήθηκαν άπό τούς κεραυνούς, πού έπεσαν.

(Εις ΜατθαίονΚ\ ΕΠΕ 9,724. PG 57,294)

Θά έλθη έξ ονόματος του έαυτού του.

Ποιόν εννοεί ότι θά έλθη έξ ονόματος τού έαυτού του; ’Εδώ ύπαινίσσεται τόν άντίχριστο καί παρουσιάζει αναμφισβήτητη άπόδειξι τής άσεβείας τους. Διότι, έάν μέ καταδιώκετε, επειδή δήθεν αγαπάτε τόν Θεό, αύτό έπρεπε νά γίνη πολύ περισσότερο γιά τόν αντίχριστο. Διότι εκείνος ούτε τούτο θά σάς πή, ούτε ότι έχει άποσταλή άπό τόν Πατέρα, ούτε ότι έχει έλθει σύμφωνα μέ τήν θέλησι έκείνου, άλλά εντελώς άντίθετα, άρπάζοντας τυραννικά όσα δέν τού άρμόζουν καί ίσχυριζόμένος, ότι είναι θεός όλων, όπως λέει καί ό Παύλος· «’Εναντίον παντός πού λέγεται θεός ή λατρεύεται προβάλλοντας τήν άξίωσι ότι αύτός είναι ό θεός». Διότι αύτό σημαίνει, ότι θά έλθη έξ ονόματος τού έαυτού του.

(Εις Ίωάννην ΜΑ', ΕΠΕ 13,476. PG 59,235-236)

Ή φωτιά όχι μόνο όταν φωτίζη, ούτε όταν καθαρίζη τό χρυσάφι, άλλά καί όταν κατατρώη τά άγκάθια, τότε πρό πάντων δείχνει τήν δύναμί της καί μέ αύτό φαίνεται ότι είναι φωτιά. Καί ό Χριστός μέ αύτόν τόν τρόπο δείχνει τήν μεγαλωσύνη Του, όταν καταφάη τόν Αντίχριστο μέ τό πνεύμα τού στόματός Του καί καταργήση μέ τόν ερχομό Του τήν παρουσία του.

(Εις Β' Κορινθίους ΕΕΠΕ 19,174. PG 61,436)

Τί σημαίνει «ή άποστασία»

Τί σημαίνει «ή άποστασία»; Αύτόν τόν αντίχριστο ονομάζει άποστασία, διότι πολλούς πρόκειται νά όδηγήση στήν άπώλεια καί στήν άποστασία. «Ώστε», λέει, «νά σκανδαλισθούν, εί δυνατόν, καί οι έκλεκτοί» (Α' Θεσσαλ. 3,4). Καί ονομάζει αύτόν άνθρωπο της άμαρτίας, διότι θά προξενήση καί θά προετοιμάση καί άλλους νά προξενήσουν μύρια κακά. Τόν ονομάζει έπίσης «υίό τής άπώλειας», διότι καί αυτός ό ίδιος θά χαθή. Καί ποιος είναι αύτός; Μήπως ό σατανάς; Καθόλου, άλλά κάποιος άνθρωπος που θά δεχθή όλη τήν ενέργεια τού σατανά. «Καί θά άποκαλυφθή ό άνθρωπος», λέει, «πού ύψώνει τόν έαυτό του επάνω άπό όποιονδήποτε, πού ονομάζεται θεός ή σέβεται σάν θεός». Δέν θά όδηγήση εκείνος στήν ειδωλολατρία, άλλά θά είναι κάποιος άντίθεος, καί θά καταλύση όλους τούς θεούς, καί θά προστάξη νά προσκυνούν αύτόν άντί τού Θεού καί θά καθήση στόν ναό τού Θεού, όχι μόνο στόν ναό των Ιεροσολύμων, άλλά καί στίς ’Εκκλησίες πού βρίσκονται παντού. «Άποδεικνύοντας», λέγει, «τόν έαυτό του θεό». Δέν είπε ‘θά λέη’, άλλά θά προσπαθή νά άποδείξη* διότι θά κάνη μεγάλα έργα, καί θά δείξη θαυμαστά σημεία.

(Εις Β’ Θεσσαλ. Γ, ΕΠΕ 23,54. PG 62,482)

Ό Χριστός, μέ τό πρόσταγμά του καί μέ τήν παρουσία Του θά καταστρέψη τόν άντίχριστο.

Όπως άκριβώς, δηλαδή, όταν προξενηθή φωτιά καί πριν άπό την παρουσία της τά μικρά ζφύφια, ενώ είναι μακριά, τά ναρκώνει καί τά καταστρέφει, έτσι καί ό Χριστός, μέ τό πρόσταγμά Του μόνο καί με τήν παρουσία Του θά καταστρέψη τόν άντίχριστο. Αρκεί νά παρουσιασθή αυτός καί όλα αυτά καταστράφηκαν' θά φανερώση τήν άπάτη μόνο μέ τήν έμφάνισί Του. Έπειτα γιά νά δηλώση ποιος είναι αύτός «του όποιου ή παρουσία θά είναι κατ’ ενέργεια του σατανά», «μέ κάθε δύναμι», λέει, «καί μέ ψευδή σημεία καί τέρατα». Δηλαδή θά κάνη έπίδειξι κάθε δυνάμεως, όμως τίποτε δέ θά είναι άληθινό, αλλά τά πάντα θά είναι άπάτη. Αύτά τά προείπε, γιά νά μήν άπατηθοΰν οί τότε άνθρωποι. «Καί μέ τέρατα», λέει, «ψεύδους»· δηλαδή μέ ψεύδη ή πού οδηγούν στήν άπάτη. «Καί μέ κάθε είδος άπάτης τού κακού, άνάμεσα στούς άνθρώπους, πού χάνονται».

Γιατί λοιπόν, λέει, έπέτρεψε ό Θεός νά γίνη αυτό, καί ποιά είναι αύτή ή οικονομία τού Θεού; Ποιό είναι τό κέρδος τής παρουσίας έκείνου, πού θά έρθη μέ σκοπό νά μάς καταστρέψη; Μή φοβηθής, άγαπητέ, άλλ’ ακούσε αύτόν πού λέει· «Γιά τούς χαμένους» αύτό ισχύει, οί όποιοι, καί αν άκόμα δέν ερχόταν έκείνος, δέν θά είχαν πιστέψει. Ποιό λοιπόν, λέγει, είναι τό κέρδος; Τό ότι αύτοί οί ίδιοι οί χαμένοι θά άποστομωθούν. Πώς; Διότι, καί αν άκόμα δέν έρχόταν εκείνος, δέν θά πίστευαν στό Χριστό- έρχεται λοιπόν νά έλέγξη αύτούς. Γιά νά μή θελήσουν λοιπόν νά πούν, ότι, έπειδή ό Χριστός έλεγε τόν έαυτό του Θεό, αν καί πουθενά δέν τό είπε φανερά, πλήν όμως, επειδή τόν κήρυξαν αύτοί, πού ήρθαν μετά άπό αύτά, δέν
πιστέψαμε· επειδή άκούσαμε ότι ένας είναι ό Θεός από τόν οποίο προέρχονται τά πάντα, γι’ αύτό δέν πιστέψαμε. Αύτή λοιπόν τήν πρόφασί τους ό αντίχριστος θά τήν άχρηστέψη. Διότι, όταν θά έρθη εκείνος καί δέν θά προστάζη τίποτε σωστό, άλλά όλα παράνομα, θά γίνη πιστευτός μόνο άπό ψευδή σημεία, θά τούς κλείση τό στόμα. Άν λοιπόν δέν πιστεύης στόν Χριστό, πολύ περισσότερο δέν έπρεπε νά πιστεύης στόν άντίχριστο. Γιατί έκεΐνος έλεγε ότι στάλθηκε άπό τόν Πάτερα, ένω αύτός τό αντίθετο. Γι’ αύτό ό Χριστός έλεγε* «’Εγώ ήρθα στό όνομα τού Πατρός μου καί δέν μέ δεχθήκατε* εάν έρθη άλλος στό ίδιο όνομα έκεΐνον θά τόν δεχθήτε» (Ίω. 5,43). Όμως, λέει, είδαμε σημεία. Άλλά καί άπό τόν Χριστό έγιναν πολλά καί μεγάλα. Λοιπόν πολύ περισσότερο έπρεπε νά πιστέψετε σ’ αύτόν. ’Άν καί βέβαια γι’ αύτόν πολλά προλέχθηκαν, ότι δηλαδή είναι ό άνομος, ότι είναι ό υιός τής άπώλειας, ότι ή παρουσία αύτού θά είναι κατ’ ενέργεια τού σατανά. Γιά έκεΐνον όμως τά άντίθετα* ότι είναι ‘Σωτήρ’, ότι ‘φέρει μύρια άγαθά’.

(Εις Β' Θεσσαλ. Δ\ ΕΠΕ 23,68-72. PG 62,477-478)

Τά πάντα θά ταράξη.

Ήρθε γιά τόν όλεθρο των άνθρώπων καί γιά νά τούς άδικήση. Τί δέν θά κάνη λοιπόν τότε; τά πάντα θά κινήση, τά πάντα θά ταράξη καί έξ αιτίας των προσταγμάτων του καί έξ αιτίας τού φόβου. Φοβερός θά είναι άπό παντού* άπό τήν έξουσία, άπό τήν ώμότητα, άπό τά παράνομα προστάγματα, άλλά μή φοβηθής* διότι, λέει, «στούς άπολλυμένους», θά έχη τήν δύναμι. Καί ό Ήλίας θά έρθη τότε γιά ν’ άσφαλίση τούς πιστούς» (Μαλ. 4,5). Καί αύτό τό λέει ό Χριστός· «Έρχεται ό Ήλίας καί θά άποκαταστήση τά πάντα» (Μάρκ. 9,10). Γι’ αύτό έχει λεχθεί γιά τόν Ιωάννη τό «με δύναμι καί πνεύμα τού Ήλία» (Λουκ. 1,17). Διότι ό Ιωάννης δεν έκαμε σημείο, όπως ό Ήλίας, ούτε θαύματα· διότι λέει «ό Ιωάννης δέν έκαμε κανένα σημείο, όλα όμως όσα είπε ό Ιωάννης γι’ αύτόν, ήταν άληθινά» (Ίω. 10,41-42). Πώς λοιπόν «μέ δύναμι καί πνεύμα τού Ήλία»; Δηλαδή θά άναλάβη τήν ίδια διακονία. Όπως άκριβώς εκείνος ύπήρξε πρόδρομος τής πρώτης παρουσίας, έτσι καί αύτός θά είναι πρόδρομος τής δεύτερης καί ένδοξης παρουσίας αύτοΰ καί γι’ αύτό τόν σκοπό φυλάσσεται.

(Εις Β'Θεσσαλ. Δ\ ΕΠΕ 23,72. PG 62,477-478).

Άλλη αιτία τής έλεύσεώς του: Να κατακρίνη τούς Ιουδαίους.

Γιά τόν αντίχριστο ό Παύλος λέει καί άλλη αιτία. Ποιά λοιπόν είναι αύτή; Τό νά άποκλεισθή καί άπό εδώ κάθε δικαιολογία γιά τούς Ιουδαίους. Διότι ποιά συγγνώμη θά είχαν αύτοί, πού δέν δέχθηκαν τόν Χριστό καί έπρόκειτο νά πιστέψουν σ’ έκεΐνον; Γι’ αύτό λέει, «γιά νά κατακριθοΰν όλοι όσοι δέν πίστεψαν στήν αλήθεια», δηλαδή, στόν Χριστό, «άλλά έδειξαν εύχαρίστησι στήν άδικία (Ίώβ 40,3), δηλαδή, στόν αντίχριστο. ’Επειδή δηλαδή έλεγαν, γι’ αύτό δέν πιστεύουμε σ’ αύτόν, έπειδή έλεγε τόν έαυτό του θεό -«γι’ αύτό άκριβώς», λέει, «σέ λιθοβολούμε, διότι έσύ, άν καί είσαι άνθρωπος, κάνεις τόν έαυτό σου θεό»
(ΕΓ Θεσ. 2,11), παρ’ όλο βέβαια, πού τον ακόυαν νά άποδίδη τά περισσότερα στόν Πατέρα καί νά λέη, ότι ήρθε μέ τήν δική του γνώμη καί νά τό άποδεικνύη αυτό μέ πολλά, τί θά πουν, όταν θά δεχθούν τόν άντίχριστο, πού έλεγε τόν έαυτό του θεό καί δέν άνέφερε καθόλου τόν Πατέρα, άλλά πού έκανε τό άντίθετο; Γι’ αύτό καί ό Χριστός κατηγορώντας τους, προφήτευε καί έλεγε τά έξης· «Έγώ ήρθα στό όνομα τού Πατέρα μου καί δέν μέ δέχεστε* αν όμως έρθη άλλος στό όνομα τό δικό του, έκεΐνον θά τόν δεχθήτε» (Ίω. 5,42-43). Γι’ αύτό έπετράπηκαν τά σκάνδαλα.

(Πρός τούς Σκανδαλισθέντας, ΕΠΕ 33,572-574,

PG 52,509)

ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ 

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΚΟΣ ΑΜΒΩΝ Θ'

ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ.

πηγή

ΒΟΜΒΑ ΣΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ – ΠΑΙΖΕΙ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΧΑΡΤΙ ΤΟΥ Ο ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΓΙΑ ΠΟΛΕΜΟ ΣΚΟΤΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟ – ΠΟΙΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΧΟΥΝ ΗΔΗ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΤΟ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΚΡΥΒΕΙ Η ΑΘΕΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ;;; ΑΥΤΟΙ ΗΔΗ ΠΡΟΑΛΟΙΦΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΣΤΟ ΦΑΝΑΡΙ

Έχουν ήδη αρχίσει να ακούγονται τα ονόματα των διαδόχων

Πληροφορίες αναφέρουν πώς ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει προειδοποιηθεί από δύο χώρες, η μια εξ αυτών είναι οι ΗΠΑ, πώς η τουρκική ΜΙΤ με εντολή του Ρ.Τ. Ερντογάν σχεδιάζει την δολοφονία του αφού πρώτα συνδεθεί το όνομά του με τον Ιμάμη Φ.Γκιουλέν και το περιβόητο Τάγμα του.

Βέβαια εδώ το ζήτημα περιπλέκεται καθώς σύμφωνα με κυπριακές πληροφορίες το «αμερικανικό βαθύ κράτος» και ο πρόεδρος Ν.Τραμπ έχουν διαφορετικές απόψεις ως προς την καθαίρεση του Οικουμενικού Πατριάρχη και την πιθανή αντικατάστασή του με τον Μητροπολίτη Προύσης Ελπιδοφόρο Λαμπρινιάδη

Όταν αναφερόμαστε πλέον στις ΗΠΑ, παρότι ηγείται επισήμως της χώρας αυτής ο Ν.Τραμπ, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι μιλάμε για μια διχασμένη κρατική οντότητα.

Το παλαιό σύστημα Ομπάμα-Κλίντον-Σόρος που ήταν σε αγαστή συνεργασία με το «βαθύ κράτος» ήταν προστάτης του Τάγματος Φ.Γκιουλέν. Τώρα όμως η προεδρία Ν.Τραμπ αποφάσισε η Ιερουσαλήμ να αναγνωριστεί ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, αναγκάζοντας τον Οικουμενικό Πατριάρχη να καταδικάσει την ενέργεια αυτή.

Έτσι ο Βαρθολομαίος αποτελεί «κόκκινο» πανί για την κυβέρνηση Ν.Τραμπ λόγω Ιερουσαλήμ και επίσης «κόκκινο» πανί για τον Ρ.Τ.Ερντογάν ο οποίος τον θεωρεί συνδεδεμένο με το Τάγμα Γκιουλέν και την πρότερη «ύπουλη» -όπως την θεωρούσε- προεδρία του Μ.Ομπάμα.

Παρόλα αυτά κύκλοι των ΗΠΑ, που προφανώς ασκούν διαφορετική πολιτική από τη νυν κυβέρνηση διέρρευσαν το σχέδιο δολοφονίας της ΜΙΤ κατά του Βαρθολομαίου, ένα σχέδιο το οποίο αποκαλύπτει το περιοδικό Επίκαιρα.

Περίπλοκο έτσι; Περίπλοκες θα είναι οι ΗΠΑ όσο κυβερνάει ο πρόεδρος Ν.Τραμπ, ένας εκλεγείς ηγέτης ο οποίος όμως δεν ήταν εγκεκριμένος από το Σύστημα.

Στο παρελθόν ο Ταγίπ Ερντογάν έδειξε πώς έχει διαύλους επικοινωνίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά τελευταία οι πληροφορίες αναφέρουν ότι οι σχέσεις των δύο πλευρών έχουν διαρραγεί χωρίς κανείς να γνωρίζει τους ακριβείς λόγους. Σίγουρα πάντως το Οικουμενικό Πατριαρχείο στέκεται εμπόδιο στα σχέδια του Τούρκου προέδρου για τον διωγμό των εναπομείναντων Χριστιανών στην Τουρκία και την διαφύλαξη των στοιχείων της Ορθοδοξίας στη χώρα.

Όπως είπαμε δύο χώρες προειδοποίησαν τον προκαθήμενο της Ορθόδοξης Εκκλησίας για πιθανή απόπειρα δολοφονίας του. Συγκεκριμένα ο κ. Βαρθολομαίος φέρεται να έχει ειδοποιηθεί από άνδρες των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών αλλά και επισήμως πρόσφατα δια της διπλωματικής οδού ότι οι τουρκικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν βάλει στο στόχαστρό τους την όποια σχέση του με τον Φετουλάχ Γκιουλέν.

Το Φανάρι έχει λάβει παρόμοια μηνύματα και από άλλη χώρα που επίσης έχει μπει στο στόχαστρο του Τούρκου Προέδρου. Η τουρκική ΜΙΤ παρακολουθεί συστηματικά κάθε κίνηση όχι μόνον του Πατριάρχη αλλά όλου του Πατριαρχείου και των ανθρώπων του σε όλο τον κόσμο, ειδικά στην Αμερική.

Τώρα όσον αφορά την καθαίρεση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως το κυπριακό SigmaLive αναφέρει:

Η Ουάσιγκτον προετοιμάζει τον διάδοχο στον Οικουμενικό Θρόνο στο Φανάρι της Κωνσταντινούπολης, αναφέρει δημοσίευμα του World Religion News, σημειώνοντας, μάλιστα, πως ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος διατηρεί εδώ και καιρό «ακατάλληλες συνδέσεις» και προβαίνει σε «ασυμβίβαστες» συμφωνίες, τόσο σε εκκλησιαστικά θέματα όσο και στο γενικό πολιτικό πεδίο.

Στο ίδιο δημοσίευμα γίνεται αναφορά και στον ενδεχόμενο διάδοχο του Ορθόδοξου θρόνου, φωτογραφίζοντας τον Μητροπολίτη Προύσης Ελπιδοφόρο Λαμπρινιάδη, τον οποίο εκτιμάται ότι στηρίζουν οι ΗΠΑ. Υπενθυμίζεται ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος τάχθηκε εναντίον της απόφασης των ΗΠΑ για αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ.

Αρχικά επικαλούμενος τουρκικά δημοσιεύματα της εφημερίδας takvim, ο αρθρογράφος Martin Banks αναφέρει πως ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει δεσμούς με το δίκτυο Γκιουλέν στην Αμερική, τον οποίο ο Ερντογάν θεωρεί πως κρύβεται πίσω από το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου του 2016.

«Με την ενεργό συμμετοχή του Βαρθολομαίου στη διεθνή πολιτική, κατέστη σαφές ότι δεν επιδιώκει μόνο τα δικά του συμφέροντα. Η φήμη του Πατριαρχείου στον Ορθόδοξο κόσμο έχει επίσης καταστραφεί, ιδίως λόγω της Συνόδου του 2016 που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη [..].

Οι ιεραρχίες πολλών Εκκλησιών που εκπροσωπούν την πλειοψηφία του Ορθόδοξου Κόσμου αρνήθηκαν να πάνε στην Κρήτη. Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος επιβάλλει τις αποφάσεις του σε όλους τους Ορθόδοξους Χριστιανούς. Οι Πατριάρχες Αντιοχείας, Γεωργίας και Βουλγαρίας αμφιβάλλουν για το αν η Σύνοδος μπορεί να αποκαλείται ως «Άγια και Μεγάλη».

Οι Ρώσοι δεν αναγνωρίζουν το Συμβούλιο ως πανορθόδοξο, αλλά το θεωρούν ως ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Όλα αυτά έχουν προκαλέσει μια συζήτηση για το αν ο Βαρθολομαίος, ένας αμφιλεγόμενος, πρέπει να αποσυρθεί», σημειώνει χαρακτηριστικά το άρθρο.

Η αντιπαράθεση και οι υποψήφιοι

«Την ίδια στιγμή, το ‘‘Οικουμενικό’’ Πατριαρχείο ταλανίζεται από εσωτερικές συγκρούσεις. Τον περασμένο Ιούλιο, πραγματοποιήθηκε αντιπαράθεση μεταξύ του Φαναριού και της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής των ΗΠΑ, την κύρια πηγή εισοδήματος του Πατριαρχείου στην Τουρκία. Πρώτον, υπήρξε σύγκρουση μεταξύ του Πατριάρχη Βαρθολομαίου και του επικεφαλής του τμήματος προσωπικού του Αρχιεπισκόπου Δημητρίου [..]. Τα ΜΜΕ έκαναν λόγο για πιθανή αποχώρηση του 89χρονου Αμερικανού Αρχιεπισκόπου.

Οι υποψήφιοι για τα δύο γραφεία – στην Κωνσταντινούπολη και τη Νέα Υόρκη – είναι ο Εμμανουήλ (Αδαμάκης) της Γαλλίας και ο Μητροπολίτης Ελπιδοφόρος (Λαμπρινιάδης) της Μπούρσας (Τουρκία). Αμφότεροι μπορεί να είναι πίσω από τις προσπάθειες δημιουργίας διαφωνιών και δυσπιστίας των ηγετών που ενεργούν – του Πατριάρχη Βαρθολομαίο και ο Αρχιεπισκόπου Δημήτριου.

Την ώρα λοιπόν που οι Τούρκοι ετοιμάζουν την δολοφονία του Πατριάρχη της Ορθοδοξίας, η Κυβέρνηση τηρεί σιγή ιχθύος ή μήπως αδιαφορία;

πηγή

Ὅταν ἡ Ἱερὰ Σύνοδος μὲ ἐγκύκλιο εἶχε διατάξει τοὺς κληρικοὺς νὰ διαβάζουν τὶς εὐχὲς «μυστικῶς» καὶ ὄχι εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ!

 

Διά τῆς ἀπὸ 9ης Ἰουνίου 1956, ὑπ΄ ἀριθ. Πρωτ. 1353 Συνοδικῆς Ἐγκυκλίου πρὸς τοὺς Σεβ. Ἱεράρχας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ὁρίζονται τὰ κάτωθι·

«...Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος, ἐπέστησε τὴν προσοχὴν αὐτῆς ἐπὶ τῆς ἀρτιφανοὺς συνηθείας κληρικῶν τινῶν, ἀναγινωσκόντων μεγαλοφώνως τὰς εὐχᾶς τῆς θείας Λειτουργίας, καὶ λοιπῶν ἱερῶν Μυστηρίων, παρὰ τὰ ἐν τοῖς λειτουργικοῖς οἰκείοις βιβλίοις σημειούμενα καὶ διατασσόμενα περὶ "μυστικῆς" αὐτῶν ἀναγνώσεως.

Τούτου ἕνεκεν, ἤχθη εἰς τὴν ἀπόφασιν νὰ παρακαλέση Ὑμᾶς, διὰ τῆσδε τῆς Ἐγκλυκλίου αὐτῆς, ἴνα, δι΄ Ἐγκυκλίου Ὑμῶν, αὐστηρῶς διατάξητε τοῖς παρ΄ Ὑμὶν κληρικοῖς, ἴνα ποιῶνται τὴν ἀνάγνωσιν τῶν ὡς εἴρηται εὐχῶν "μυστικῶς" καὶ οὐχὶ εἰς ἐπήκοον τοῦ ἐκκλησιάσματος.

Θεωροῦσα δὲ τὸ ζήτημα τοῦτο, ἀφ΄ ἑνὸς μὲν ὡς ζήτημα εὐταξίας ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ καὶ σεβασμοῦ πρὸς τὴν λειτουργικὴν παράδοσιν, ἀφ΄ ἑτέρου δὲ ὡς θέμα πειθαρχίας ἐν τοῖς ἀφορῶσιν εἰς τὰ θείας λατρείας, ἀξιοῖ τὴν πιστὴν παρακολούθησιν τῆς Συνοδικῆς ταύτης ἐντολῆς, πρὸς ἀπαρέγκλιτον αὐτῆς ὑπὸ τοῦ ἱεροῦ κλήρου ἐφαρμογήν. Ἐπὶ τούτοις ἀπεφασίσθη ὅπως ὁ Ἀπόστολος καὶ τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον ἀναγιγνώσκονται ἐμμελῶς, ὑπὸ τὸν ὄρον ὅπως μὴ συντελῇ ἡ ἐμμελὴς ἀνάγνωσις εἰς βλάβην τῆς ἐννοίας τοῦ ἱεροῦ κειμένου...». ( Ὅρα «Αἱ Συνοδικοὶ Ἐγκύκλιοι», τόμος Β΄, Ἀθῆναι 1966, σελ. 850).

πηγή

Ο Mέγας Bασίλειος κι' ο Παραμορφωμένος Xριστιανισμός (Φώτης Κόντογλου)

Θέλω να μιλήσω για τον άγιο Bασίλειο, αλλά να μην πω τα συνηθισμένα που λένε όσοι γράφουνε γι' αυτόν τον αληθινά Mέγαν άγιο. Προπάντων κάποιοι θεολόγοι φραγκοδιαβασμένοι, που δεν τους ενδιαφέρει σχεδόν καθόλου η αγιότητά του κ' η κατά Θεόν σοφία του, αλλά η "θύραθεν" σοφία του, η γνώση που είχε στα ελληνικά γράμματα, στη ρητορική και στάλλα εφήμερα και εξωτερικά στολίδια αυτής της βαθειάς ψυχής, λησμονώντας τι γράφει ο απόστολος Παύλος για την κοσμική σοφία, που τη λέγει "μωρίαν παρά τω Θεώ". 

Για τους τέτοιους, η φιλοσοφία είναι σεβαστή, μάλιστα περισσότερο από τη θρησκεία κι' ας θέλουνε να το κρύψουνε, η επιστήμη πιο πειστική από την πίστη, η αρχαιότης πιο σπουδαίο οικόσημο από τον Xριστιανισμό. Γι' αυτό, όλα τα μετράνε μ' αυτά τα μέτρα. H αξία των αγίων Πατέρων δεν έγκειται στην αγιότητά τους, αλλά στο κατά πόσον είναι δεινοί ρήτορες, δεινοί συζητηταί, δυνατοί στο μυαλό, μ' ένα σύντομον λόγο, κατά πόσον έχουνε όσα εκτιμούσε και εκτιμά η αμαρτωλή ανθρωπότητα κι' όσα είναι ή περιττά για το χριστιανό, ή βλαβερά, κατά το Eυαγγέλιο. Mα δεν πάει να λέγη το Eυαγγέλιο! Aυτοί οι διδάσκαλοι του λαού δεν ρωτάνε τίποτα, αυτοί τραβάνε το χαβά τους. Tον Παύλο, που είχε πη χίλιες φορές και κατά χίλιους τρόπους πως η γλωσσική επιτηδειότητα δηλ. η ρητορεία, είναι ψεύτικη και δεν τη θέλει ο Xριστός, αυτοί, σώνει και καλά, με το ζόρι, τον ανακηρύξανε "μέγαν ρήτορα", αυτόν που είπε λ.χ. "ου γαρ απέστειλέ με ο Xριστός βαπτίζειν, αλλ' ευαγγελίζεσθαι, ουκ εν σοφία λόγου, ίνα μη κενωθή ο σταυρός του Xριστού", και που γράφει στους Kολοσσαείς: "Bλέπετε (προσέξετε) μη τις υμάς έσται ο συλαγωγών δια της φιλοσοφίας και κενής απάτης, κατά την παράδοσιν των ανθρώπων, κατά τα στοιχεία του κόσμου, και ου κατά Xριστόν". Aυτοί όμως που εξηγούνε στο λαό την Aγία Γραφή, είναι κουφοί και τυφλοί, ή κάνουνε πως δεν ακούνε και δεν βλέπουνε, κι' αυτόν που είπε πως η φιλοσοφία είναι "κενή απάτη", τον ανακηρύξανε μέγαν φιλόσοφον, στοχαστήν, τετραπέρατον εγκέφαλον "κατά την παράδοσιν των ανθρώπων, κατά τα στοιχεία του κόσμου, και ου κατά Xριστόν". Θέλουνε να τον κάνουνε "εφάμιλλον των αρχαίων φιλοσόφων οίτινες εδόξασαν την ανθρωπότητα", ώστε να έχη κι' ο Xριστιανισμός κάποιους μεγάλους νόας κι' όχι μοναχά τους πτωχούς τω πνεύματι, τα φτωχαδάκια, τους αγράμματους Aποστόλους, τους απλοϊκούς ασκητάδες, τους ευκολόπιστους μάρτυρες και αγίους. Tους τέτοιους ψευτοχριστιανούς τούς τρώγει η περηφάνια, η κοσμική ματαιοδοξία, επειδή είναι αυτοί που λέγει ο ίδιος ο Παύλος "εική φυσιούμενοι υπό του νοός της σαρκός αυτών", και "εν σαρκί όντες" και τα σαρκικά τιμώντες, θέλουν "Θεώ αρέσει". Tον Παύλο που είπε τον φοβερό τούτον λόγο "παν ό ουκ εκ πίστεως, αμαρτία εστίν" δηλ. "ό,τι δεν προέρχεται από την πίστη, είναι αμαρτία", με τη μικρόλογη διάνοιά τους, τον κατεβάσανε στα μέτρα τους, κάνοντάς τον λογοκόπο ρήτορα, φιλόσοφο, κοινωνιολόγο, πολιτικό, διοργανωτή, ψυχολόγο, παιδαγωγό, καιροσκόπο, επειδή αυτά καταλαβαίνουνε, κι' αυτά είναι οι πιο μεγάλοι τίτλοι που μπορούνε να φαντασθούνε. Mε πιο γερά λόγια και πιο καθαρά, ζωηρά και τρανταχτά, δεν μπορούσε να τους πη αυτά τα πράγματα κανένα στόμα, παρεκτός από τον Παύλο, και όμως δεν πήρανε χαμπάρι οι καινούριοι γραμματείς. Aς είναι τα λόγια του σαν σφυριά που κοπανάνε τα ξερά καύκαλά τους, εκείνοι: το γουδί το γουδοχέρι. Άκουσε πώς μιλά ο Παύλος για την αρχαία σοφία: "Eπειδή (γαρ) εν τη σοφία του Θεού ουκ έγνω ο κόσμος δια της σοφίας (φιλοσοφίας) τον Θεόν, ευδόκησεν ο Θεός δια της μωρίας του κηρύγματος σώσαι τους πιστεύοντας. Eπειδή και Iουδαίοι σημείον αιτούσι, και Έλληνες σοφίαν ζητούσιν, ημείς δε κηρύσσομεν Xριστόν εσταυρωμένον, Iουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησι δε μωρίαν...". Λοιπόν, ιδού τι λέγει ο Παύλος και τι διδάσκουνε οι εξηγητές του Eυαγγελίου και του ίδιου του Παύλου, δηλαδή τη μεμωραμένη σοφία, που θεωρεί τη διδασκαλία του Xριστού μωρία. 

Δείχνω μεγάλη επιμονή σ' αυτό το ζήτημα, γιατί αυτοί που θέλουνε να νοθέψουνε το κατακάθαρο νερό του Eυαγγελίου, "το ύδωρ το ζων το αλλόμενον εις ζωήν αιώνιον", με τα βαλτόνερα της γνώσης και της αρχαίας φιλοσοφίας που πίνανε κείνον τον καιρό οι ταλαίπωροι άνθρωποι, "οι μη έχοντες ελπίδα", χωρίς να ξεδιψάσουνε, αυτοί λοιπόν οι τυφλοί οδηγοί στραβώνουνε τον κόσμο, και γίνουνται αιτία με τις θεωρίες τους να πέφτουνε οι νέοι στην απιστία, γιατί ψυχές που θρέφονται με την "κενή απάτη", πού θα καταντήσουνε παρά στην απιστία, ομολογημένη ή ανομολόγητη;

Όλα αυτά προέρχονται από τον παραμορφωμένο Xριστιανισμό που μαθαίνουν όσοι δασκαλεύονται στα πανεπιστήμια της Δύσης, που είναι η πατρίδα του ορθολογισμού και του ουμανισμού, κ' ύστερα τον φέρνουνε αυτό τον ορθολογιστικό Xριστιανισμό σ' εμάς. Γιατί έχουμε την κατάρα να μαθαίνουνε όλα τα δικά μας από τους ξένους, ακόμα και την αρχαία γλώσσα.

Γυρίζω πάλι στον Παύλο, για να πάρω απ' αυτόν κι' άλλα θεόπνευστα λόγια που βγάζουνε ψεύτες αυτούς τους φραγκοσπουδασμένους ουμανίστες ψευτοχριστιανούς. Kαι παίρνω όλο λόγια του Παύλου, γιατί σ' αυτόν τον άγιο φανερώνουνε την περισσότερη εκτίμησή τους, επειδή, με τα μέτρα που τον κρίνουνε, βρίσκουνε σ' αυτόν περισσότερη εγκόσμια γνώση, κοινωνική δραστηριότητα, ρητορική δεινότητα, μεθοδικότητα, ψυχολογική οξύτητα, κι' ένα σωρό άλλα τέτοια που τα εκτιμούνε πολύ, χωρίς να μπορούνε να δούνε οι θεότυφλοι πως ο Παύλος είναι ο μεγαλύτερος και σφοδρότερος εχθρός και κατακριτής της στραβής αντίληψης που έχουνε για τη χριστιανική θρησκεία.

Γράφει λοιπόν ο θεόγλωσσος Παύλος και ρωτά: "Πού σοφός; Πού γραμματεύς; Πού συζητητής του αιώνος τούτου; (δηλ. της κοσμικής σοφίας). Oυχί εμώρανεν ο Θεός την σοφίαν του κόσμου τούτου;" Σαν να λέγη: "Ποιος από τους σοφούς του κόσμου τούτου, από τους φιλοσόφους και τους δεινούς συζητητάς, με τη διαλεκτική τους, θα μπορέση να συζητήση, ή καν να καταλάβη αυτά που λέμε εμείς οι μωροί, εμείς που δεν γνωρίζουμε τα μαστορικά γυρίσματα της διαλεκτικής, εμείς οι απαίδευτοι ανατολίτες, κι' όχι κατά βάθος εμείς, αλλά αυτά που λέγει το Πνεύμα το Άγιον με το στόμα μας;" 

Kαι παρακάτω γράφει: "Σοφίαν δε λαλούμεν εν τοις τελείοις, σοφίαν δε ου του αιώνος τούτου, ουδέ των αρχόντων του αιώνος τούτου, των καταργουμένων". Ποιοι είναι οι άρχοντες του αιώνος τούτου, οι καταργούμενοι, παρά οι φιλόσοφοι κ' οι ρήτορες κ' οι άλλοι λογής-λογής μαστόροι της κοσμικής λογοτεχνίας, που τα σκοτεινά φώτα τους, λένε οι τυφλοί διδάσκαλοι του λαού πως χρειάζονται στο χριστιανό, σαν να μην τους φθάνη το φως του Eυαγγελίου, που λέγει "αν το φως που έχουνε μέσα τους (οι τέτοιοι) είναι σκοτάδι, το σκοτάδι τους πόσο πρέπει να είναι;"

Λοιπόν, κατά το πνεύμα "του αιώνος τούτου του καταργουμένου" εορτάζουνε και δοξάζουνε και τον άγιον Bασίλειον, όχι σαν άγιον και αγωνιστή της αληθινής θρησκείας, αλλά σαν συγγραφέα "καλλιεπών συγγραμμάτων", "σοφόν ηθικολόγον και παιδαγωγόν, λάτρην της ελληνικής σοφίας".

Aλλά πόσο σύμφωνος είναι ο άγιος με κείνους που τον δοξάζουνε για την ελληνομάθειά του και για την εκτίμηση που είχε στην αρχαία σοφία, το φανερώνουνε τα παρακάτω λόγια από μια επιστολή που έγραψε στον Eυστάθιο επίσκοπο Σεβαστείας:

"Eγώ, γράφει, αφού ξόδεψα πολύν καιρόν στα μάταια πράγματα, κι' αφού όλη σχεδόν τη νεότητά μου τη χάλασα με το να κοπιάζω για πράγματα ανώφελα (αδιαφόρετα), καταγινόμενος να μελετώ τα μαθήματα της "παρά του Θεού μωρανθείσης σοφίας", επειδή κάποτε ξύπνησα σαν να κοιμόμουνα σε βαθύν ύπνο, και άνοιξα τα μάτια μου στο θαυμαστό φως της αληθείας του Eυαγγελίου κ' είδα καλά πως ήτανε άχρηστη "η σοφία των αρχόντων του αιώνος τούτου των καταργουμένων", αφού έκλαψα πολύ για την ελεεινή ζωή μου, παρακαλούσα το Θεό να με χειροκρατήση για να φωτισθώ στα δόγματα της ευσέβειας. Kαι πριν απ' όλα προσπάθησα να αποκτήσω κάποια ηθική διόρθωση, επειδή είχε πάθει μεγάλη διαστροφή η ψυχή μου από τη συναναστροφή μου με τους κακούς ανθρώπους. Διάβασα λοιπόν το Eυαγγέλιο, και σαν είδα πως εκεί μέσα είναι γραμμένο πως συντείνει πολύ στη σωτηρία του ανθρώπου το να πουλήση τα υπάρχοντά του και να τα μοιράση στους φτωχούς αδελφούς του και να ζη χωρίς να φροντίζη καθόλου για τούτη τη ζωή, και να μην προσηλώνεται η ψυχή στα επίγεια από καμμιά συμπάθεια, παρακαλούσα να εύρω κάποιον από τους αδελφούς που να διάλεξε αυτόν το δρόμο στη ζωή του, ώστε, μαζί μ' αυτόν, να ταξιδέψω και να περάσω τούτη την περαστική φουρτούνα της ζωής".

Aλλά ποιος δίνει σημασία σ' αυτά που λέγει ο Mέγας Bασίλειος; Hμείς κάναμε ένα δικό μας Xριστιανισμό, ένα βολικό, έναν ανθρωπινό και λογικό Xριστιανισμό, όπως λέγει ο μεγάλος Iεροεξεταστής του Nτοστογιέφσκη, γιατί ο Xριστιανισμός που δίδαξε ο Xριστός είναι ανεφάρμοστος, απάνθρωπος. Eμείς, αντί ν' ανέβουμε προς τον Xριστό, που λέγει "εγώ σαν υψωθώ, θα σας τραβήξω όλους προς εμένα", τον κατεβάσαμε εκεί που βρισκόμαστε εμείς, και κάναμε ένα Xριστιανισμό σύμφωνο με τις αδυναμίες μας, με τα πάθη μας, με τις κοσμικές φιλοδοξίες μας, και δώσαμε και στους αγίους τα προσόντα που εκτιμούμε και που θαυμάζει η υλοφροσύνη μας, τους κάναμε φιλοσόφους, ρήτορας, πολιτικούς, ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, παιδαγωγούς, επιστήμονες κ.λπ. O μεγάλος Iεροεξεταστής, σαν πήγανε μπροστά του τον Xριστό (που πρόσταξε να τον πιάσουνε, επειδή ξανακατέβηκε στη γη και τον ακολουθούσε ο κόσμος), του είπε: "Tον καιρό που ήρθες στον κόσμο έφερες στους ανθρώπους μια θρησκεία σκληρή, ανεφάρμοστη, απάνθρωπη. Eμείς την κάναμε βολική, ανθρωπινή. Tι ξαναήρθες να κάνης πάλι στον κόσμο; Nα μας τη χαλάσης, μόλις τη βάλαμε στο δρόμο; Γι' αυτό, θα διατάξω να σε κάψουνε εν ονόματί σου, σαν αιρετικόν".

O βολικός, ο ανθρωπινός Xριστιανισμός, αυτό το ανθρώπινο κατασκεύασμα, είναι η συχαμερή παραμόρφωση που έπαθε το Eυαγγέλιο από την πονηρή υλοφροσύνη της σαρκός.

(από το Γίγαντες ταπεινοί, Aκρίτας 2000) 

Πηγή: www.snhell.gr

πηγή

Τὸ Μυστήριο τοῦ χρόνου (Μάρ. α΄ 1-8)

«Ἀρχὴ τοῦ εὐαγγελίου Ἰησοῦ Χριστοῦ...». Καὶ μόνο ἡ λέξη «ἀρχὴ» τοῦ σημερινοῦ εὐαγγελικοῦ ἀναγνώσματος ἀνάγει τὴ σκέψη μας συνειρμικὰ στὴν ἀρχὴ μιᾶς καινούργιας χρονιᾶς, ποὺ τὸν γιορτινὸ τnς ἀπόηχο ζοῦμε ἀκόμα, ἀφοῦ πρὶν ἀπὸ λίγες ἡμέρες δρασκελίσαμε τὸ κατώφλι τnς.

Ἡ χριστιανικὴ ἔννοια τοῦ χρόνου

Ὁ ἄνθρωπος παλαιότερα ἔμενε ἐκστατικὸς μπροστὰ στὸ σκοτεινὸ αἴνιγμα τοῦ χρόνου. Προσπάθησε λοιπόν, νὰ τὸ ἐξηγήσει μὲ τὴ φιλοσοφία καὶ τὴν ἐπιστήμη. Καθὼς ὅμως ἡ ζωὴ περνᾶ καὶ ὁ χρόνος κυλᾶ, τρομάζουμε, ὅταν συνειδητοποιοῦμε τὴ ματαιότητα τοῦ χθές, τὴν παροδικότητα τοῦ σήμερα καὶ τὴν ἀβεβαιότητα τοῦ αὔριο. Καὶ αὐτὸ γιατί τὸ παρελθὸν χάνεται. Τὸ παρὸν σβήνει, καθὼς κάθε στιγμὴ τοῦ ξεφεύγει καὶ γίνεται παρελθόν, ἐνῶ τὸ μέλλον εἶναι ἄγνωστο. Αὐτὴ ἡ ἀσύλληπτη γιὰ τὴν ἀνθρώπινη ἀντίληψη ἔννοια τοῦ χρόνου, κάνει τὸν Μέγα Βασίλειο νὰ ἀναρωτιέται «μήπως ὁ χρόνος εἶναι καθρέπτης τῆς αἰωνιότητας»;

Καὶ ἐνῶ τὸ φευγαλέο πέρασμα τοῦ χρόνου δηλητηριάζει μὲ ἄγxos τὴ ζωή μας, τὸ ἐλπιδοφόρο φῶς τῆς χριστιανικῆς ἀποκάλυψης, ἔρχεται νὰ μᾶς ἠρεμήσει. Μᾶς λέει ὅτι, ὁ Θεὸς φανερώνεται μέσα στὸ χρόνο καὶ στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ περπατᾶ πάνω στὸ στέρεο ἔδαφος τῆς ἱστορίας. Ἀπαντᾶ στὰ ἐρωτήματα καὶ τὶς ἀνησυχίες μας. Ἐδῶ ἀκριβῶς ἡ χριστιανικὴ διδασκαλία ἐπισημαίνει ὅτι, ὁ χρόνος εἶναι ἔργο καὶ δῶρο τοῦ Θεοῦ στὸν ἄνθρωπο μὲ σπουδαία παιδαγωγικὴ ἀξία. Ὁ χρόνος ξεκινᾶ ἀπὸ τὴ δημιουργία καὶ πορεύεται μαζὶ μὲ τὸν ἄνθρωπο καὶ ὁλόκληρο τὸ σύμπαν σ' ἕνα σκοπὸ στὴ συντέλεια τῶν αἰώνων, δηλαδὴ τὴν ὁλοκλήρωσή τους στὴν αἰωνιότητα. Θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε τὴ μεχαμόρφωση ὅλων σὲ μία ἄλλη ποιότητα καὶ διάσταση χρόνου, ζωῆς καὶ ὕπαρξης. Ὅλα γεννιοῦνται καὶ πεθαίνουν στὸν παρόντα κόσμο καὶ χρόνο. Ἕναν χρόνο τόσο ρευστὸ καὶ ἕναν κόσμο διαρκῶς μεταβαλλόμενο καὶ τελικὰ φθειρόμενο.

Γι' αὐτὸ εἶναι φυσικὸ νὰ δημιουργεῖται μέσα μας ἡ ἐπιθυμία γιὰ μία κατάσταση μόνιμη, σταθερὴ καὶ ἄφθαρτη. Αὐτὴ δὲν εἶναι ἄλλη, ἀπὸ τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν ὁποία καὶ πλασθήκαμε. Ἡ κάθε στιγμὴ μας εἶναι μοναδικὴ καὶ ἀνεπανάληπτη, χωρὶς γυρισμό. Ἡ ἀλήθεια αὐτὴ καθιστᾶ τὸν χρόνο τῆς ζωῆς μας, χρόνο ἀγώνα, ἐπαγρύπνησης, καὶ μετάνοιας, ὅπως διακήρυξε ὁ Χριστὸς στὴ σημερινὴ περικοπή. Μετάνοια σὲ σχέση μὲ τὸ χρόνο σημαίνει μεταξὺ ἄλλων ὅτι καλούμαστε νὰ ζήσουμε τὸ ἐπίγειο προσωρινὸ παρόν μας, χωρὶς νὰ προσκολληθοῦμε καὶ νὰ ἀπορροφηθοῦμε ἀπὸ αὐτό, γιατί ὁ τωρινὸς χρόνος εἶναι πράγματι «ἑσπέρα καὶ κλίνει πρὸς τὰς ἑαυτοῦ δυσμάς».

Τὸ ταξίδι μας στὸ χρόνο

Ὁ χρόνος τῆς ζωῆς μας εἶναι ἕνα βαγόνι στὸ τρένο τοῦ φυσικοῦ χρόνου τῆς ἱστορίας καὶ τοῦ «σύμπαντος κόσμου», ποὺ ὁδεύει στὴν αἰωνιότητα. Ὁ Θεὸς εἶναι Ἐκεῖνος ποὺ καθορίζει τὴ διάρκεια τοῦ ταξιδιοῦ τοῦ κάθε βαγονιοῦ καὶ ὅταν ὁλοκληρωθεῖ ἀνακαλεῖ τὸν ἄνθρωπο σὲ κατάσταση ἀνάλογη μ' αὐτὴ ποὺ ἀγωνίσθηκε καὶ πέτυχε. Σὰν ἕνα ταξίδι μέσα σὲ τρένο βλέπουν κάποιοι τὴν ἐπίγεια διαδρομὴ τῆς ζωῆς. Ὅταν γεννιόμαστε, ἐπιβιβαζόμαστε σ' ἕνα τρένο. Συναντᾶμε ἀνθρώπους γιὰ τοὺς ὁποίους πιστεύουμε ὅτι θὰ μᾶς συνοδεύουν σ' ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ ταξιδιοῦ, εἶναι οἱ γονεῖς μας. Δυστυχῶς ἡ πραγματικότητα εἶναι διαφορετική. Ἀποβιβάζονται σὲ κάποια στάση καὶ μᾶς ἀφήνουν μόνους χωρὶς τὴ φυσικὴ παρουσία τους, παρὰ μόνο μὲ τὴν ἀνάμνησή τους.

Ὡστόσο, ἄλλα πρόσωπα ἐπιβιβάζονται ποὺ θὰ ἀποδειχθοῦν πολὺ σημαντικὰ γιὰ ἐμᾶς. Εἶναι οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἀγαπᾶμε, σύζυγοι, τέκνα, φίλοι. Κάποιοι βλέπουν τὸ ταξίδι αὐτὸ σὰν ἕναν περίπατο. Εἶναι ὅσοι ἔχουν χριστιανικὴ θεώρηση τῆς ζωῆς, συνείδηση τῆς προσωρινότητάς τους. Ἄλλοι βρίσκουν σ' αὐτὸ τὸ ταξίδι μόνο λύπες. Εἶναι οἱ «θλιβόμενοι καὶ κακουχούμενοι» ἄνθρωποι τῆς πίστεως καὶ τῆς ζωῆς. Κάποιοι ἄλλοι πάλι στὸ τρένο εἶναι ἕτοιμοι νὰ βοηθήσουν αὐτοὺς ποὺ τοὺς χρειάζονται. Εἶναι οἱ ἄνθρωποι τῆς διακονίας καὶ τῆς θυσίας. Πολλοὶ ἀνεβοκατεβαίνουν καὶ ἐμεῖς δὲν τοὺς ἀντιλαμβανόμασθε. Εἶναι τὸ ἀναρίθμητο πλῆθος τῶν ἀνθρώπων ποὺ προσπερνᾶμε ἀδιάφορα στὴν καθημερινότητά μας.

Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, ἕνα ταξίδι γεμάτο ἐλπίδες καὶ ἀπογοητεύσεις, συναντήσεις καὶ ἀποχαιρετισμούς, ἀλλὰ σίγουρα χωρὶς ἐπιστροφὴ εἶναι ἡ ἐπίγεια ζωή μας. Τὸ μυστήριο τοῦ ταξιδιοῦ εἶναι ὅτι δὲν ξέρουμε πότε θὰ ἀποβιβασθοῦμε ὁριστικὰ ἐμεῖς καὶ οἱ συνταξιδιῶτες μας. Ὁ χωρισμὸς εἶναι ὀδυνηρός, ἀλλὰ ὄχι ἀπελπιστικός, γιατί ἔχουμε τὴ βεβαιότητα ὅτι θὰ συναντηθοῦμε στὸ σταθμὸ τῆς αἰωνιότητας. Ἂς χαροῦμε καὶ ἂς ἀξιοποιήσουμε τὸ χρόνο τοῦ ταξιδιοῦ μας, ἀφήνοντας στὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους ἀγαθὲς μνῆμες καὶ ἐλπίδες συνάντησης. Ἀμήν.

Ἁγιοβασιλειάτικα

Δὲν ἠξεύρω ποῖος περιπλανώµενος ραψῳδὸς συνέθηκε τὰ νῦν συνήθως ὑπὸ τῶν παίδων ἀδόµενα ᾄσµατα τῶν Χριστουγέννων, τοῦ Ἁγ. Βασιλείου καὶ τῶν Φώτων, τὰ ὁποῖα ἀκολουθοῦσι δῆθεν κατὰ γράµµα τὴν ἐκκλησιαστικὴν παράδοσιν, βρίθουσιν ὅµως κακοζήλων στίχων, οἷοι οἱ ἑξῆς:

Καὶ ἐπληρώθη τὸ ρηθὲν προφήτου Ἡσαΐου
µετὰ τῶν ἄλλων προφητῶν καὶ τοῦ Ἱερεµίου...

ὁ δεύτερος οὗτος στίχος εἶναι προδήλως διὰ τὸ κεχηνὸς τοῦ ρυθµοῦ:

Φωνὴ ἠκούσθη ἐν Ραµᾷ, Ραχὴλ τὰ τέκνα κλαίει,
παραµυθῆν (!) οὐκ ἤθελεν, ὅτι αὐτὰ οὐκ ἔχει (!!).

Ἢ ἐν τῷ ἄσµατι τῆς α´ τοῦ ἔτους:

Σήµερον εἶν᾿ Περιτοµὴ κ’ ὑµνεῖ ἡ Ἐκκλησία,
καὶ προσκαλεῖσθε ἄρχοντες, γυναῖκες καὶ παιδία ...

Τόσον ἀληθεύει ὅτι ὑµνεῖ ἡ Ἐκκλησία, ὥστε ἕνα ἢ δυὸ ὕµνους µόνον ἔχει εἰς µνήµην τῆς Περιτοµῆς, τοὺς λοιποὺς ἀφιεροῖ εἰς τὸν Μ. Βασίλειον.

Ἐννοεῖ ὁ ἀναγνώστης ὅτι, θέλων ἐνταῦθα νὰ ἐκφράσω λύπην ἐπὶ τῇ ἐκθρονίσει τῶν γνησίων ᾀσµάτων τοῦ λαοῦ, ἣν κατώρθωσαν τὰ κακόφωνα ταῦτα ῥαψωδήµατα, πολὺ ἀπέχω ἄλλως τοῦ νὰ θαυµάσω τὰ ἐν Ἀθήναις ἀκουόµενα δηµώδη ᾄσµατα:

Ἀρχιµηνιὰ κι ἀρχιχρονιά,
ψηλή µου δεντρολιβανιά, (;)
κι ἀρχι- καλός σας χρόνος (;)
ἐκκλησιὰ µὲ τ᾿ ἅγιο θρόνος (!!)
Ἅις- Βασίλης ἔρχεται
καὶ δὲν µᾶς καταδέχεται (;!!)

ἢ τὸ ἀδόµενον τῇ παραµονῇ τῶν Φώτων:

Ἀφέντη µου, πεντάφεντε, πέντε φορὲς ἀφέντη,
ἔχεις καὶ γυιὸ στὰ γράµµατα καὶ γυιὸ στὸ ψαλιτήρι (sic).

Ἀλλ᾿ ὑπάρχουσιν, ἰδίως εἰς τὰς νήσους, ἄλλα κάλλιστα ᾄσµατα τοῦ λαοῦ καὶ ἐπ᾿ αὐτῶν θέλω νὰ ἐνδιατρίψω ὀλίγον. Τινὰ τούτων ἔχουσιν ὑπόθεσιν ἀποκλειστικῶς τὴν ἑορτὴν τῆς ἡµέρας, ἄλλα, χωρὶς νὰ παρακολουθῶσι τὰ ἱερὰ κείµενα, διεξέρχονται τὸ θέµα µὲ ποιητικὰ χρώµατα, καὶ βοηθείᾳ τῆς δηµώδους legende.

Ἐννοεῖται ὅτι τὰ κατωτέρω παρατιθέµενα εἶναι ἁπλᾶ ἀποσπάσµατα, διότι τὰ τοιαῦτα ἄλλως ἀλλαχοῦ ἄδονται καὶ πολλαχῶς ἀλλοιοῦται ἀπὸ στόµατος εἰς στόµα ἡ ἔννοια καὶ ἡ λέξις. Τὸ τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων ἔχει ὡς ἑξῆς:

Χριστούγεννα, πρωτούγεννα, πρώτη γιορτὴ τοῦ χρόνου,
ἐβγᾶτ᾿ ἀκοῦστε, µάθετε, τώρα Χριστὸς γεννιέται·
γεννιέται κι ἀνατρέφεται στὸ µέλι καὶ στὸ γάλα·
τὸ µέλι τρῶν οἱ ἄρχοντες, τὸ γάλα οἱ ἀντρειωµένοι.

Τὸ τῆς ἑορτῆς τῶν Φώτων:

Σήµερον τὰ φῶτα κι ὁ φωτισµός
καὶ τοῦ Ἰησοῦ µας ὁ βαφτισµός.
Σήµερα ἡ κυρά µας ἡ Παναγιά,
σπάργανα στὰ τίµια χέρια κρατεῖ
καὶ τὸν Ἅι-Γιάννη παρακαλεῖ:
«Δύνεσ᾿, Ἅι-Γιάννη <καὶ> Πρόδροµε,
γιὰ νὰ µοῦ βαφτίσεις Θεοῦ παιδὶ;»
«Δύνουµαι καὶ σώνω καὶ προσκυνῶ,
γιὰ κοντοκαρτέρει ὥς τὸ πουρνό,
γιὰ ν᾿ ἀνέβω ἀπάνου στοὺς οὐρανούς,
γιὰ νὰ ρίξω δρόσο καὶ λίβανο·
ν᾿ ἁγιασθοῦν οἱ βρύσες καὶ τὰ νερά,
ν᾿ ἁγιασθῇ κι ἀφέντης µὲ τὴν κυρά».

Ἄλλα τῶν ᾀσµάτων ἐκφράζουσιν ἐπὶ τῇ ἑορτῇ ἐπαίνους καὶ προσρήσεις. Τὸ ἑπόµενον τεµάχιον ἐκρίθη ὑπὸ πολλῶν ἀπαράµιλλον τὸ ὕψος:

Σήκω, κυρὰ µ᾿, νὰ στολιστῆς, νὰ πᾶς ταχιὰ στὰ Φῶτα,
στὰ Φῶτα καὶ στὸν ἁγιασµὸ καὶ στὸν καλὸ τὸ χρόνο.
Βάλε τὸν ἥλιο πρόσωπο καὶ τὸ φεγγάρι ἀστήθι,
καὶ τοῦ κοράκου τὸ φτερὸ βάλ᾿ το καµαροφρύδι.

Ἐπανερχόµενοι εἰς τὴν ἑορτὴν τὸν Ἁγίου Βασιλείου (τὴν Περιτοµὴν ἀγνοεῖ ὁ λαός, καὶ εὐλόγως), παραθέτοµεν τὸ κύριον τῆς ἡµέρας ἆσµα:

Ἅις- Βασίλης ἔρχεται ἀπὸ τὴν Καισαρίτσα,
βαστάει κόλλα καὶ χαρτί, χαρτὶ καὶ καλαµάρι.
«Βασίλη µ᾿ ποῦθεν ἔρχεσαι; καὶ ποῦθε κατεβαίνεις;»
Ἀπὸ τὴ µάννα µ᾿ ἔρχουµαι καὶ στὸ σκολειὸ πηγαίνω,
πάω νὰ µάθω γράµµατα, νὰ πῶ τὴν ἄλφα-βῆτα».
Καὶ στὸ ραβδί του ἀκούµπησε νὰ πῇ τὴν ἄλφα-βῆτα,
Καὶ στὸ ραβδί, ποὺ ἦταν ξερό, χλωρὰ βλαστάρια πέταε
κι ἀπάνου στὰ ξεβλάσταρα περδίκια κελαηδοῦσαν,
ὄχι περδίκια µοναχά, µόνε καὶ περιστέρια.

Τὸ ἆσµα τοῦτο µᾶς φαίνεται θαυµάσιον ἐν τῇ ἀφελείᾳ αὐτοῦ. Ἡ ἔµφυτος φιλοµάθεια τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, ἐν µέσῳ τοσούτων διωγµῶν καὶ θλίψεων ἐπιζήσασα, µετεχειρίσθη τὴν ἐπὶ παιδείᾳ φήµην τοῦ ἑλληνικωτάτου Ἁγίου ὡς προτροπὴν πρὸς τοὺς νέους πρὸς τὴν σπουδὴν καὶ µάθησιν, οὕτω δὲ καὶ µετὰ πολλοὺς αἰῶνας ὁ µέγας τῆς Καισαρείας φωστὴρ παρίσταται οἱονεὶ συγγράφων δευτέραν «Πρὸς τοὺς νέους Παραίνεσιν».

Τὰ ἄλλα ᾄσµατα τῆς ἡµέρας, ἀποτελοῦντα ὁρµαθὸν εὐχῶν καὶ ἐγκωµίων διὰ τὰ µέλη ἑκάστης οἰκογενείας, εἶναι οἱονεὶ συνέχεια τοῦ πρώτου ἐξαρτωµένη ἐκ τοῦ ἐν τῷ προτελευταίῳ στίχου, ὅτι τὰ «περδίκια κελαηδοῦσαν» καὶ ἰδοὺ τί κελαηδοῦσαν:

Γιὰ βάλε τὸ χεράκι σου
τοῦτο ἀποτείνεται πρὸς τὸν οἰκογενειάρχην:
στὴν ἀργυρῆ σου τσέπη
κι ἂν εὕρῃς γρόσα δῶσ’ µας τα, φλωριὰ µὴ τὰ λυπᾶσαι,
κι ἂν εὕρῃς καὶ µισὸ φλωρί, κέρνα τὰ παλληκάρια,
κέρνα τ᾿ ἀφέντη µ᾿ κέρνα τα, νὰ πιοῦνε στὴν ὑγειά σου,
καὶ στὴν ὑγειά σου, ἀφέντη µου, καὶ στὴν καλὴ χρονιά σου.
Νὰ ζήσεις χρόνια ἑκατό, διακόσα, παραπάνου,
κι ἀπ᾿ τὰ διακόσα κι ὕστερα ν᾿ ἀσπρίσεις νὰ γεράσεις,
ν᾿ ἀσπρίσεις σὰν τὸν Ἔλυµπο, σὰν τ᾿ ἄσπρο περιστέρι,
σὰν τ᾿ ἀηδονάκι ποὺ λαλεῖ, τὸ Μάη, τὸ καλοκαίρι.

Καὶ τί λαλεῖ τὸ ἀηδονάκι τοῦτο; Ἰδοὺ ἀκούσατε· λαλεῖ εὐχὰς διὰ τὰ ἄλλα µέλη τῆς οἰκογενείας:

Κυρά µου, τὸν ὑγιόκα σου, κυρά µ᾿, τὸν ἀκριβό σου,
τὸν ἔλουζες, τὸν χτένιζες, στὸ δάσκαλο τὸν πάινες,
κι ὁ δάσκαλος τὸν ἔδερνε µὲ δυὸ κλωνάρια µόσκο,
µὲ τέσσαρα βασιλικό, µὲ πέντε µαντζουράνα, κτλ.

Τοσαῦτα περὶ τοῦ υἱοῦ. Ἰδοὺ τώρα καὶ περὶ τῆς θυγατρός:

Κυρά µ᾿, τὴ δυγατέρα σου, κυρά µ᾿, τὴν ἀκριβή σου,
γραµµατικὸς τὴν ἀγαπᾶ, πραµµατευτὴς τὴ θέλει,
κι ὁ δάσκαλος ἀπ᾿ τὸ σκολειὸ γυρεύοντας τὴν στέλλει.

Δὲν ἐνθυµοῦµαι δυστυχῶς τὴν συνέχειαν τοῦ ᾄσµατος τούτου, τὸ ὁποῖον ἤρχισε νὰ γίνεται περίεργον, χάρις εἰς τὰ τολµηρὰ διαβήµατα τοῦ δασκάλου· ἀλλ᾿ εἰς τὸ µέλλον ἴσως δυνηθῶ νὰ συλλέξω πλείονα· ἐπὶ τοῦ παρόντος εὔχοµαι εἰς τὸν ἀναγνώστην ἐν ὑγείᾳ καὶ εὐτυχίᾳ τὸ Νέον Ἔτος.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ

«Ἐφηµερίς», 1 Ἰανουαρίου 1888



 Σημειώσεις

1. Τ᾿ ἀποσιωπητικὰ δική μου προσθήκη.

2. Τὰ θαυμαστικὰ καὶ ἐρωτηματικὰ εἶναι τοῦ Παπαδιαμάντη.

3. Ὑπονοεῖ τὴ Σκιάθο, ὅπου στὰ παιδικά του χρόνια, μὲ τοὺς παιδικούς του φίλους καὶ συγγενεῖς, τὸ Σωτήρη Οἰκονόμου, τὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη, τὸν περίφημο πλατωνιστὴ Σπυρίδωνα Μωραΐτη, γύριζαν τὶς γιορτὲς κι ἔψαλλαν τὰ κάλλαντα. (Βλ. σχετικὰ τὰ διηγήματα τοῦ «Τῆς Κοκώνας τὸ Σπίτι» καὶ «Ὁ Σημαδιακός» («Μάγισσες», Φέξης, σ. 71 κ.ἄ.).

4. Τὴ λέξη αὐτὴ προτιμᾶ νὰ χρησιμοποιεῖ πολλὲς φορὲς ὁ Παπαδιαμάντης. Πρβλ. καὶ τὴν ἁπάντηση τοῦ Παπαδιαμάντη στὸ Ζερβὸ γιὰ τὰ «Θαλασσινὰ Εἰδύλλια» («Ἄστυ», 28-29 Αὐγ. 1891).

5. Ἀντὶ βαπτισμὸς τοῦ κειμένου.

6. Ἀντὶ ἁγιασθοῦν καὶ ἁγιασθῆ τοῦ Ππδ.

7. Ἀντὶ στολισθῆς τοῦ Ππδ.

8. Ἀντὶ τοῦ πέταε τοῦ Ππδ.

9. Τὸ κείμενο τῆς «Ἐφημερίδας» ἔχει ῾στίχον᾿.

10. Ἀντὶ τοῦ χθένιζες τοῦ Ππδ. (πιθανώτατα τυπογραφ. λάθος).

11. Ἀντὶ τοῦ δάσσκαλος τοῦ Ππδ. Τὸ διπλὸ σ ἴσως ἠθελημένο γιὰ ν᾿ ἀποδώσει τὴν προφορὰ τοῦ ῾ch᾿.

12. Τὴν θέλει (τὸ κείμενο).

13. Σχολειὸ (τὸ κείμενο τῆς Ἐφημ.).

14. Γυρεύωντας τὴν στέλλει (ἀδιανόητη γραφὴ στὸ ἴδιο κείμενο).

15. Τρόπος ὑπεκφυγῆς ἐκ μέρους τοῦ Παπαδιαμάντη, ποὺ προσπαθοῦσε στὴ ζωὴ καὶ στὴν τέχνη ν᾿ ἀποφεύγει τὴν αἰσχρὴ καὶ πολὺ συνηθισμένη δυστυχῶς στὰ χρόνια μας ἐκμετάλλευση τῆς περιέργειας τοῦ ἀναγνώστη μὲ διάφορα πορνογραφικὰ καὶ τραγικὰ καρυκεύματα. «Ἡ ὕλη αὕτη εἶναι ζῶν πῦρ...» φωνάζει κάπου, καὶ πετᾷ ἀπότομα τὴν πέννα του, σταματώντας τὴ διήγησή του στὴ μέση. Μάθημα καὶ παράδειγμα γιὰ μίμηση, ἐφ᾿ ὅσον ὑπάρχει καιρός. Στὸ «Σημαδιακό» («Οἱ Μάγισσες», ἔκδ. Φέξη, σελ. 151), ἐκτὸς ἀπ᾿ τὴν ἰδιαίτερη ἐξύμνηση κάθε προσώπου τοῦ σπιτιοῦ, μᾶς δίνει ὁ Παπαδιαμάντης κι᾿ ἕνα ὡραῖο σκιαθίτικο δημοτικὸ τῆς Πρωτοχρονιᾶς, ποὺ περιλαμβάνει ὅλα τὰ παιδιά, τ᾿ ἀγόρια τὰ ξενιτεμένα στὸ πέλαγος καὶ στὴ βιοπάλη:

Κυρά μου, τὰ παιδάκια σου, κυρά μου, τ᾿ ἀκριβά σου,
καράβι τριοκάταρτο στὸ πέλαγο ἀρμενίζουν
καὶ μὲ τ᾿ ἀφέντη τὴν εὐχὴ γρόσα πολλὰ θὰ φέρουν.

Κι ὁ κὺρ Βορηᾶς τὰ κύματα φυσάει καὶ τὰ σπρώχνει.

Σπρῶχνε, Βορηά,τὰ κύματα, νὰ μὤρθει τὸ παιδί μου,
Τ᾿ ἀγαπημένο μου πουλὶ καὶ τὸ ξεπεταρούδι,
ἀνάθρεμμα τῆς ἀγκαλιᾶς, τῆς ξενιτιᾶς λουλούδι...

Η τελειότητα

 

Η πλήρης τελειότητα είναι άφθαστη. 

Και αυτό κάνει υποχρεωτική για όλους ανεξαιρέτως την ακατάπαυστη στροφή με προσευχή προς τον Θεό για συνετισμό και βοήθεια.
 

Γέροντας Σωφρόνιος του  Έσσεξ