Παθοκτονία*

Γράφει ο μοναχός Μωυσής, Αγιορείτης

Ο λόγος σήμερα θα ασχοληθεί με το θέμα των παθών. Ένα θέμα που θα πρέπει πάντοτε να μας απασχολεί. Να εργαστούμε επισταμένα για την εκρίζωση ή μεταποίηση των παθών και την εμφύτευση και καλλιέργεια στην καρδιά των αρετών. Αυτό είναι το κύριο έργο της εργασίας των πράγματι πνευματικών ανθρώπων, για να γεμίσει η ζωή αληθινή χαρά και ειρήνη. Η παρουσία των δαιμονοκίνητων παθών δυσχεραίνει τη ζωή και την κάνει άχαρη, μουντή, κουραστική και ανιαρή.
Κατά τον λεξικογράφο Σουίδα, το πάθος οδηγεί σε φθορά. Πάσχει το σώμα και συναλγεί η ψυχή. Πάθος είναι η παράλογη και αφύσικη κίνηση της ψυχής, ορμή πλεοναστική, που προκαλεί λύπη, φόβο, επιθυμία και παράλογη ηδονή, απ’ όπου προέρχεται η φιλαργυρία, η μέθη, η ακολασία και τα συνοδεύουν ο φθόνος και η ζήλια, που προσφέρουν σύγχυση και ταραχή. Ο τρόπος αυτός κάνει τον άνθρωπο να νομίζει ότι είναι επιγείως αθάνατος, τον σκοτίζει και τον καταταλαιπωρεί.
Ο εμπαθής υποφέρει, πάσχει, αγωνιά και πονά. Κατά τον Ευριπίδη, τα πάθη είναι στυγερά και παγερά. Κατά τον Πλάτωνα, πάθος είναι η υποταγή στην ηδονή. Ο εμπαθής τελικά είναι ανελεύθερος, είναι υποδουλωμένος στα ίδια του τα πάθη. Κατά τους σύγχρονους λεξικογράφους πάθος σημαίνει ένταση συναισθημάτων ασυλλόγιστη, ακόρεστη λαχτάρα, φλογερή επιθυμία, ενθουσιώδη ζήλο, ενστικτώδεις ορμές, οργισμένο μίσος, απεριόριστο και ασίγαστο. Όλα αυτά πολλά σημαίνουν και πολλά θυμίζουν στον καθένα.
Τα πάθη κινούνται μέσα μας, γιατί είναι φωλιασμένα εντός μας, τα έχουμε καλωσορίσει από καιρό, τα συζητούμε, τα περιποιούμαστε, τα αγαπάμε μάλλον, τα δικαιολογούμε, τα θεωρούμε μικρότερα των γύρω συνανθρώπων μας, κι έτσι καθυστερούμε συστηματικά την αποβολή τους. Πρέπει να είμεθα τίμιοι και ειλικρινείς. Τα πάθη είναι οπωσδήποτε σημαντικές, εσωτερικές κινητήριες δυνάμεις. Θα πρέπει να πούμε πως η καλλιέργεια των παθών στην ψυχή μας σημαίνει μία μορφή άρνησης του Θεού στη ζωή μας, αφού τα πάθη είναι αντίθετα και δαιμονοκίνητα.
Η παθοκαλλιέργεια μπορεί να σημαίνει επικίνδυνη αυταρέσκεια, ενοχλητικό ναρκισσισμό, αυτοθέωση και αυτοθεοποίηση, που απονευρώνουν τις ψυχικές δυνάμεις, που δεν ζωοποιούν και χαροποιούν αλλά φθείρουν και νεκρώνουν. Στην κατάσταση αυτή ο άνθρωπος αυτοκαθρεφτίζεται, αυτοθαυμάζεται, αυτοκολακεύεται και τελικά αυταπατάται. Δικαιολογεί και φθάνει να υποστηρίζει την αμαρτία του. Απομονώνεται έτσι και βιώνει μια μεγάλη μοναξιά και η ζωή του καταντά ανέραστη και ανυπόφορη. Καταλήγει να προσκυνά το αυτοείδωλό του, να ευχαριστείται στην οσμή της ανομίας του και η κατάσταση αυτής της αμετανοησίας του να του είναι ακόμη, κατά βάθος, και ευχάριστη. Η απουσία του Θεού να του είναι μάλλον συμφέρουσα. Νομίζει ότι κινείται ελεύθερα και ανεξέλεγκτα, δίχως να τον παρατηρεί κανείς.
Είναι μεγάλη η ανάγκη λοιπόν για εντόπιση και άμεση εκτομή των αντιθέων παθών και καλλιέργεια των ένθεων αρετών, για να χαρεί πραγματικά και ουσιαστικά η ζωή μας.
* Από το νέο, 57ο βιβλίο του μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου “Παθοκτονία, πρόσκληση μετανοίας σε καιρούς κρίσεως” των εκδόσεων “Εν πλω”

πηγή: Μακεδονία