Θεός και σύγχρονη πραγματικότητα

Μέγα Φαράντου

Ὁ Θεός τῆς χριστιανικῆς πίστεως εἶναι τό κυρίως καί ἀπολύτως πρῶτο: ὑπάρχει καί ζεῖ "πρό τῶν αἰώνων", λέγει ἡ Γραφή (Α´ Κορ. 2,7). Δέν ὑπάρχει ἄλλη ὑπερτέρα ἤ ἰσότιμος πρός αὐτόν δύναμις. "Ἐγώ εἶμαι κύριος ὁ Θεός· ἐκτός ἀπό μένα δέν ὑπάρχει ἄλλος Θεός", λέγει ὁ ἴδιος μέ τό στόμα τοῦ Ἠσαΐα (45,5). Γιαὐτό καί καμιά ἄλλα δύναμις δέν προσδιορίζει τή θέλησί του καί δέν ἀντιστέκεται στή θέλησί του. Ὁ Θεός εἶναι ὁ μόνος ἀπολύτως ἐλεύθερος, διά τοῦτο δέ καί ὁ μόνος κύριος· τά πάντα ἐκτός αὐτοῦ εἶναι ποιήματα, δικά του κτίσματα, καί ὑπόκεινται στή δύναμί του. Ἐδῶ, στήν κυριότητα τοῦ Θεοῦ, θά πρέπει νά μείνομε γιά λίγο. Δέν ὑπάρχουν ἄλλοι κύριοι, πλήν τοῦ Θεοῦ. "Ἐγώ εἶμαι κύριος ὁ Θεός σου, ὅστις σέ ἐξήγαγεν ἐκ τῆς γῆς Αἰγύπτου, ἐκ τοῦ οἴκου τῆς δουλείας", λέγει ὁ ἴδιος πρός τόν Ἰσραήλ. Ὁ Θεός τῆς Γραφῆς εἶναι ὁ Θεός τῆς "ἐξόδου", ὁ μαχητής κατά τῆς καταδυναστεύσεως. Στήν ἑλληνική Ἀρχαιότητα ἡ οὐσία, τό ἐν ἑαυτῷ μένειν, ἦτο ἡ ὑψίστη δυνατότης πραγματικῆς ὑπάρξεως. Ἀντιθέτως, στή Γραφή, ἡ ὑψίστη μορφή ὑπάρξεως εἶναι ἡ κίνησις ὡς "ἔξοδος" καί κάθοδος, ὡς "κένωσις", δηλ. ὡς ἀγάπη καί αὐτο-θυσία. Στήν Ἀρχαιότητα ἀπουσιάζει ὁ διάλογος μεταξύ "ἄνω" καί "κάτω", μεταξύ θείου καί κόσμου. Τό "ἄνω" εἶναι ἀριστοκρατικό: ἀπαθές, ἀναίσθητο. Δέν ἀκούει, δέν βλέπει, δέν κατέρχεται πρός τά κάτω, μένει ἀκίνητο στόν ἑαυτό του, εἶναι "μονῆρες", ὅπως λέγει ὁ Πλάτων. Τό "κάτω" δέ, ἕνεκα τῆς φυσικῆς του ἀσθενείας, καίτοι πασχίζει, δέν δύναται νά ἀνέλθει πρός τά ἄνω, οὔτε νά ἐπιδράσει ἐπί τοῦ "ἄνω" καί νά ἀκουσθεῖ ὑπ' αὐτοῦ. Τό "ἄνω" εἶναι "οὐσία ἀκίνητος", ὅπως ὁρίζει αὐτό ὁ Ἀριστοτέλης "τό οὗ ἕνεκα", τό ὁποῖο κινεῖ "ὡς ἐρώμενο", δηλ. ὡς μαγνήτης, οὐδέποτε ὅμως τό ἴδιο ἐξερχόμενο. Ἀντίθετα ὁ Θεός τῆς Γραφῆς εἶναι ἱστορικός Θεός. Τό ὑπερβατικόν αὐτοῦ δέν εἶναι ἐξωκοσμικότης, ἀλλά κυριότης ἐπί τοῦ κόσμου. Ὁ Θεός δέν εἶναι κάπου "ἐπέκεινα", στήν "κορυφή" τοῦ κόσμου, ἀλλά εἶναι ἡ δύναμις καί ἡ δυνατότης ὑπερβάσεως καί κυριότητος τοῦ χώρου καί τοῦ χρόνου. Ὁ Θεός ζεῖ μέσα στόν κόσμο καί γιά τόν κόσμο του, καί κατευθύνει αὐτόν πρός τόν ὑπ' αὐτοῦ ταχθέντα σκοπό