Πρωτοπρ. Διονύσιος Τάτσης, Η εκκοσμίκευσις του ασκητικού λόγου

πηγή: Ορθόδοξος Τύπος, 30/9/2011

Η ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΙΣ ΤΟΥ ΑΣΚΗΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

Τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου Διονυσίου Τάτση

ΣΤΗΝ ἐποχή μας οἱ ἄνθρωποι ἀρέσκονται νὰ ἀκοῦν καὶ νὰ διαβάζουν ἀσκητικὲς ἱστορίες, παλαιὲς καὶ νεώτερες, καὶ μὲ ἰδιαίτερη εὐχαρίστηση νὰ τὶς διηγοῦνται καὶ αὐτοὶ σὲ ἄλλους ἀδελφούς, προκειμένου νὰ ὠφεληθοῦν πνευματικὰ κι ἐκεῖνοι. Αὐτὴ τὴ δίψα τῶν ἀνθρώπων κανένας δὲν μπορεῖ νὰ καταργήσει. Μάλιστα θὰ ἔλεγα ὅτι ὅσοι γράφουν καὶ μιλοῦν πρέπει νὰ προσφέρουν τὴ στέρεη τροφὴ τοῦ ἀσκητικοῦ βιώματος.

Ὑπάρχει ὅμως ἕνα λεπτὸ σημεῖο, τὸ ὁποῖο πρέπει νὰ προσέξουμε, γιατὶ διαφορετικὰ θὰ ἀδειάζουμε τὸ γάλα σὲ δοχεῖο, ποὺ δὲν ἔχει πυθμένα! Δηλαδή, ἡ διδασκαλία μας θὰ εἶναι μιὰ ματαιοπονία...Ποιὸ εἶναι λοιπὸν αὐτὸ τὸ σημεῖο; Ἔχω διαπιστώσει ὅτι πολλοὶ κήρυκες καὶ πολλοὶ ἀκροατές, ἐνῶ ἀρέσκονται στὴν ἀσκητικὴ διδαχή, δὲν ἔχουν τὴν καρδιά τους ἀσκητική. Τοὺς ἀρέσει νὰ μιλοῦν καὶ νὰ ἀκοῦν γιὰ τοὺς μεγάλους ἀββάδες τοῦ Γεροντικοῦ, ἀλλὰ καὶ γιὰ τοὺς σύγχρονους γέροντες, χωρὶς ὅμως νὰ εἶναι ἀποφασισμένοι νὰ ἐλευθερωθοῦν ἀπὸ τὸ κοσμικὸ φρόνημα, τὸ ὁποῖο τοὺς ὁδηγεῖ σὲ μιὰ ζωὴ συμβιβασμένη μὲ τὴν ἁμαρτία. Μπορεῖ νὰ μὴ εἶναι μοιχοί, κλέφτες καὶ ἄδικοι, δὲν εἶναι ὅμως ἄνθρωποι μετάνοιας, προσευχῆς, ἀγάπης, ἐλεημοσύνης, πράοι, ἀρνητὲς τοῦ συμφέροντος, ταπεινοί, ἀθόρυβοι, ἐργάτες τοῦ καλοῦ κ.λπ. Εἶναι περιχαρακωμένοι σὲ μιὰ ἠθικὴ ζωή, χωρὶς ἀγώνα κατὰ τῶν παθῶν καὶ χωρὶς ἰδιαίτερη ἔγνοια γιὰ τὴν ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν, παρόλο ποὺ τοὺς εὐχαριστεῖ νὰ ἀκοῦν καὶ νὰ μελετοῦν γιὰ τὴν κλίμακα τῶν ἀρετῶν.

Αὐτὸ ποὺ ἐπισημαίνω ἐδῶ πρέπει νὰ τὸ λένε συνεχῶς στοὺς καλοπροαίρετους ἀνθρώπους οἱ πνευματικοὶ πατέρες, γιὰ νὰ γίνει κατανοητὸ ὅτι πνευματικὴ ζωὴ δίχως ἀσκητικὴ πρακτική, δὲν νοεῖται. Ὅπως καὶ οἱ ἀσκητικὲς διηγήσεις, δίχως ἀποφασιστικότητα, δὲν ὠφελοῦν, ἁπλῶς ἠχοῦν εὐχάριστα στὰ ὦτα τῶν ραθύμων. Ἡἀναφορὰ στὰ πνευματικὰ κατορθώματα ἐνάρετων ἀνθρώπων δημιουργεῖ στοὺς χριστιανοὺς τὴν ψευδαίσθηση ὅτι δὲν εἶναι ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἐνῶ στὴν πραγματικότητα μόνο οἱ ἐνάρετοι διαφέρουν, ἐνῶ οἱ θαυμαστές τους εἶναι ὅπως τὸ πλῆθος τῶν ἀνθρώπων, ποὺ δὲν ἔχει σχέση μὲ τὴν Ἐκκλησία. Αὐτὴ εἶναι ἡ πραγματικότητα, τὴν ὁποία πρέπει νὰ ἀλλάξουν οἱ ποιμένες καὶ οἱ διδάσκαλοι. Πάντα ὑπὸ μία προϋπόθεση: Οἱ ἴδιοι νὰ ἔχουν ξεπεράσει τὶς ἀδυναμίες τῶν λαϊκῶν καὶ νὰ ἔχουν ἀπελευθερωθεῖ ἀπὸ τὸ κοσμικὸ φρόνημα. Δὲν εἶναι εὔκολο αὐτὸ ποὺ λέω, γιατὶ πολλοὶ κληρικοὶ δὲν ὑποψιάζονται κἄν τὴν αἰχμαλωσία τους στὸ κοσμικὸ φρόνημα. Καὶ αὐτὸ τὸ βλέπει κανεὶς εὔκολα στὸ πρόσωπό τους, στὴ συμπεριφορά τους, στὴν ἐμφάνισή τους καὶ προπαντὸς στὰ περὶ ἀσκητῶν πληθωρικά τους λόγια. Εἶναι σύγχρονοι ἄνθρωποι, ἐνημερωμένοι γιὰ ὅλα τὰ κοσμικὰ θέματα, μὲ γνώσεις ἄχρηστες γιὰ ἕνα λειτουργὸ τοῦ Ὑψίστου καὶ μὲ ἔντονα τὰ τρία φοβερὰ πάθη, δηλαδὴ τὴ φιλοχρηματία, τὴ φιληδονία καὶ τὴν φιλοδοξία.

Ἡ συνάντηση μὲ ἕνα ἀληθινὸ ἀσκητὴ καὶ ἡ συνομιλία μαζί του εἶναι πολλαπλῶς ὠφέλιμη. Δὲν ἀναφέρεται σὲ ἀσκητικὰ παλαίσματα καὶ θαύματα ποὺ ἐντυπωσιάζουν. Μιλάει ἁπλά, προσπαθεῖ νὰ δώσει λύσεις στὰ συγκεκριμένα προβλήματά σου, δὲν ἀδιαφορεῖ γιὰ τὶς δυσκολίες σου καὶ εἶναι μετριοπαθὴς στὰ λόγια του. Εἶναι στοργικὸς πατέρας, ὁ γνήσιος ἀδελφός, ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ ποὺ σὲ θέλει κοντά του ὄχι γιὰ νὰ σὲ καταπονήσει μὲ τὴ διδασκαλία του, οὔτε γιὰ νὰ σὲ κάνει δικό του καὶ νὰ ἐκμεταλλευτεῖ τὴν εὐσέβειά σου, ἀλλὰ γιὰ νὰ σοῦ δώσει αὐτὸ ποὺ ἔχει ἀποκτήσει μετὰ ἀπὸ πολλοὺς ἀγῶνες, ἀλλὰ καὶ νὰ πάρει ἀπὸ σένα αὐτὰ ποὺ ἀγνοεῖ, γιὰ νὰ γίνει πνευματικός σου συνοδοιπόρος.

Πολὺ μεγάλη, λοιπόν, ἡ διαφορὰ ἀνάμεσα στοὺς κοσμικοὺς κληρικοὺς καὶ στοὺς ἀπόκοσμους ἀσκητές. Οἱ πρῶτοι προσφέρουν μὲ εὐκολία ξένα δῶρα, ἐνῶ οἱ δεύτεροι δίνουν ἀπὸ τὸν ἑαυτό τους τὸν πολύτιμο θησαυρό, χωρὶς θόρυβο, χωρὶς πολλὰ λόγια καὶ χωρὶς διάθεση προβολῆς.

Μακάρι κάποτε οἱ κληρικοὶ νὰ γίνουν ἄνθρωποι τοῦ ἀσκητικοῦ φρονήματος, ἐγκαταλείποντας τὶς συνήθειες τοῦ κόσμου. Τὰ ἀποτελέσματα τότε τοῦ πνευματικοῦ τους ἔργου θὰ εἶναι οὐσιαστικά, σταθερὰ καὶ σωτηριώδη γιὰ τοὺς χριστιανούς, οἱ ὁποῖοι δυστυχῶς πολλὲς φορὲς ἔχουν σκανδαλιστεῖ ἀπὸ τοὺς κοσμικοὺς καὶ ἀπρόσεκτους κληρικούς