Μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερεμίας, Τιμή στον Τίμιο Σταυρό (14 Σεπτεμβρίου)

ΤΙΜΗ ΣΤΟΝ ΤΙΜΙΟ ΣΤΑΥΡΟ

Σήμερα, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν Ὕψωση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ἡ ἑορτή αὐτή εἶναι πολύ μεγάλη, ἀφοῦ γιά τήν ἑορτή αὐτή μᾶς προετοίμασε ἡ Ἐκκλησία μας 40 ἡμέρες πρίν, μέ τήν ἑορτή τῆς Μεταμορφώσεως, στίς 6 Αὐγούστου.

Συνδέεται ἡ μία ἑορτή μέ τήν ἄλλη, γιατί ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ, ὅπου φαίνεται ἡ θεϊκή Του δόξα, ἔγινε λίγο πρίν ἀπό τό Πάθος Του, γιά νά δειχθεῖ ὅτι Αὐτός πού θά πάθει δέν πάσχει ἀπό ἀδυναμία, γιατί εἶναι Θεός, ἀλλά πάσχει ἑκούσια γιά τήν σωτηρία μας, γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Τόν σύνδεσμο αὐτόν τῶν δύο ἑορτῶν, τῆς σημερινῆς καί τῆς Μεταμορφώσεως, τόν ἐκφράζει ἡ Ἐκκλησία, μέ τό ὅτι κατά τήν ἑορτή αὐτή, 6 Αὐγούστου, ψάλλεται ἡ Καταβασία «Σταυρόν χαράξας Μωσῆς».

Γιά τόν Σταυρό θέλω νά σᾶς πῶ λίγα λόγια, ἀδελφοί μου, καί παρακαλῶ δῶστε προσοχή σέ μιά σύντομη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τό ἱερό μας αὐτό Σημεῖο.

Κατά πρῶτον θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι ὁ σκοπός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ Σταυρός. Ἐκτείνοντας τά χέρια του ὁ ἄνθρωπος σχηματίζει σταυρό καί αὐτό σημαίνει ὅτι ἔχει δημιουργηθεῖ γιά τόν Σταυρό· γιατί μόνον ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά σχηματίσει μέ τό σῶμα του σταυρό. Σταυρός εἶναι μία κάθετος καί μία ὁριζόντια γραμμή. Ἡ κάθετος δείχνει πρός τά πάνω τόν Θεό καί ἡ ὁριζόντια δείχνει τούς γύρω μας ἀνθρώπους. Αὐτό εἶναι Σταυρός: Νά ἔχουμε καλή σχέση μέ τόν Θεό καί καλή σχέση μέ τούς ἀνθρώπους. Ἀλλά ἁμαρτήσαμε σταυρωειδῶς· γιατί χαλάσαμε τήν κατακόρυφη γραμμή, ἀφοῦ παραβήκαμε τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί φάγαμε τόν ἀπαγορευμένο καρπό καί χαλάσαμε, λοιπόν, καί τήν ὁριζόντια γραμμή, ἀφοῦ ὁ Κάϊν φόνευσε τόν Ἄβελ. Καί σωθήκαμε σταυροειδῶς, μέ τόν θάνατο τοῦ Χριστοῦ στόν Σταυρό, πού τήν Ὕψωσή Του ἑορτάζουμε σήμερα. Δημιουργηθήκαμε, λοιπόν, σταυροειδῶς, ἁμαρτήσαμε σταυροειδῶς καί σωθήκαμε σταυροειδῶς πάλι, γι᾿ αὐτό καί σᾶς εἶπα ὅτι ὁ Σταυρός εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς μας καί εἶναι βαθειά ἡ θεολογία περί τοῦ Σταυροῦ. Γι᾿ αὐτό καί ᾿μεῖς στήν Ἐκκλησία μας τιμοῦμε πολύ τόν Σταυρό καί δέν κάνουμε τίποτε χωρίς τόν Σταυρό.

Ἡ θεία Λειτουργία, αὐτό τό πιό ὡραῖο καί τό πιό γλυκό πού ἔχουμε ἐμεῖς τά παιδιά τοῦ Θεοῦ, ἀρχίζει μέ τόν Σταυρό. Γιατί ὁ ἱερέας λέγοντας τό «Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία...» παίρνει μέ τά χέρια του τό Εὐαγγέλιο καί σχηματίζει μέ αὐτό Σταυρό πάνω στήν Ἁγία Τράπεζα, στό Ἅγιο Ἀντιμήνσιο. Καί ὅταν προσφέρει τήν θυσία μέ τό «Τά Σά ἐκ τῶν Σῶν», πιάνει τό Ἅγιο Ποτήριο καί τό Ἅγιο Δισκάριο, ἔτσι ὥστε τά χέρια του να σχηματίσουν Σταυρό· γιατί μέ τό δεξί του χέρι πιάνει τό πρός ἀριστερά του Ἅγιο Δισκάριο· καί μέ τό ἀριστερό του χέρι πιάνει τό πρός δεξιά του Ἅγιο Ποτήριο καί ἔτσι τά χέρια του κάνουν Σταυρό, ὅπως ἔτσι σταυροειδῶς καί ὁ Ἰακώβ εὐλόγησε τά τέκνα τοῦ Ἰωσήφ, τόν Εὐφραίμ καί τόν Μανασσῆ.

Ὁ Σταυρός, λοιπόν, εἶναι ἡ πρώτη πράξη στήν θεία Λειτουργία. Στήν θεία Λειτουργία πετᾶμε στά ὕψη. Ἀνυψωτικό μηχάνημα εἶναι ὁ Σταυρός καί «σχοινί» πού μᾶς τραβᾶ ψηλά εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα. Εἴδατε, ὅταν ὁ ἱερέας λέγει «Ἄνω σχῶμεν τάς καρδίας» καί μᾶς καλεῖ γιά τά ὕψη, τότε κάνει ἔκταση τά χέρια του γιά νά κάνει Σταυρό τό σῶμα του. Σάν νά θέλει νά πεῖ μέ αὐτό, ὅτι μέ τόν Σταυρό θά ἀνέβουμε ψηλά.

Ἀλλά ἐκεῖ, ἀδελφοί μου, πού ζοῦμε τόν Σταυρό στήν οὐσία του εἶναι ἡ θεία Κοινωνία. Σταυρός σᾶς εἶπα ὅτι εἶναι ἡ καλή σχέση μέ τόν Θεό, πού τό ἐκφράζει ἡ κατακόρυφη γραμμή του, καί καλή σχέση μέ τούς ἀνθρώπους, πού τό ἐκφράζει ἡ ὁριζόντια γραμμή του. Μέ τήν θεία Κοινωνία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, ἔχουμε – ἄν βέβαια καθαρεύει ἡ καρδιά – ἔχουμε πραγματική κοινωνία μέ τούς ἀδελφούς μας, γιατί μᾶς ἑνώνει μέ αὐτούς τό Ἴδιο Αἷμα, τοῦ Χριστοῦ τό Αἷμα.

Ἀδελφοί μου! Ἀφοῦ εἶναι τόσο ὑψηλός καί βαθύς ὁ λόγος περί τοῦ Σταυροῦ πρέπει καί ἐμεῖς νά Τόν τιμοῦμε καί κατά τό σχῆμα Του καί κατά τήν μυστική του θεολογική διδασκαλία.

Καί κατά πρῶτον, τιμή στόν σταυρό εἶναι νά τόν κάνουμε κανονικά. Γιατί εἴμαστε τόσο πολύ ἀκατήχητοι, ὥστε οὔτε τόν Σταυρό δέν ξέρουν νά κάνουν πολλοί. Παλαιότερα, τό πρῶτο πού μάθαιναν τά παιδιά, ὅταν πήγαιναν στό σχολειό, ἦταν πῶς νά κάνουν τόν Σταυρό τους. Καί μάθαιναν τό ποίημα: «Στό κεφάλι, στήν κοιλιά, δεξιά κι ἀριστερά». Τώρα, τελειώνουν καί Πανεπιστήμια καί δέν ξέρουν νά κάνουν τόν Σταυρό τους. Κάνοντας τόν Σταυρό, ἀδελφοί μου, ὁμολογοῦμε ὅλη τήν πίστη μας. Μέ τά τρία δάκτυλα τοῦ δεξιοῦ χεριοῦ μας ἑνωμένα ὁμολογοῦμε τήν πίστη μας στήν Ἁγία Τριάδα, ὁμοούσιο καί ἀχώριστο, γι᾿ αὐτό καί ἔχουμε ἑνωμένα τά δάκτυλα. Πηγαίνοντας τό χέρι μας στό μέτωπο δηλώνουμε ὅτι ὁ Χριστός ἦταν ψηλά στόν οὐρανό· καί ἀπό ἐκεῖ ψηλά κατέβηκε - κατέβηκε, πῆγε στήν Κοιλιά τῆς Παναγίας, σαρκώθηκε καί ἔγινε ἄνθρωπος· καί πηγαίνουμε τό χέρι στήν κοιλιά μας. Καί πιστεύουμε ὅτι θά ξανάρθει πάλι ὁ Χριστός μέ τήν δεύτερη Παρουσία Του. Θά ξανάρθει καί θά βρεῖ μιά μπερδεμένη ἀνθρωπότητα. Τότε θά κάνει αὐτό πού κάνει ὁ βοσκός. Θά χωρίσει τά πρόβατα ἀπό τά ἐρίφια. Καί, ὅπως μᾶς εἶπε ὁ Ἴδιος, «στήσει τά μέν πρόβατα ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ, τά δέ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων» (Ματθ. 25,33). Τότε, λοιπόν, Χριστέ μου, ὅταν ξαναέλθεις βάλε με στά δεξιά Σου στόν γλυκό Παράδεισο, – καί πηγαίνουμε τό χέρι μας στά δεξιά – καί ὄχι στά ἀριστερά Σου στήν φρικτή κόλαση, μακρυά ἀπό Σένα.

Βλέπετε, χριστιανοί μου, κατ᾿ αὐτήν τήν ὡραία ἑρμηνεία, πού εἶναι τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, μέ τό νά κάνουμε τόν Σταυρό μας ὁμολογοῦμε πρῶτα τήν πίστη μας στήν Ἁγία Τριάδα, καί στήν πρώτη καί τή δεύτερη ἔλευση τοῦ Χριστοῦ μας ἔπειτα. Ἄν ὅμως δέν κάνουμε σωστά καί κανονικά τόν Σταυρό, οὔτε τό σχῆμα του, δηλαδή, τήν κατακόρυφη καί ὁριζόντια γραμμή σχηματίζουμε, οὔτε καί τίς ὁμολογίες αὐτές, τήν πρώτη καί δεύτερη ἔλευση τοῦ Χριστοῦ μποροῦμε νά παραστήσουμε.

Γονεῖς, μάθετε τά παιδιά σας νά προσεύχονται κάνοντας κανονικά τόν Σταυρό τους. Καί στά μικρά παιδάκια, τά μικρά τῆς ἀγκαλιᾶς παιδιά, πού δέν μποροῦν αὐτά μόνα τους νά κάνουν τόν Σταυρό, νά τούς παίρνετε σεῖς τό δεξί τους χεράκι καί ἑνώνοντας τά τρία δάκτυλά τους νά τά βοηθᾶτε ἐσεῖς γιά νά κάνουν τόν Σταυρό. Αὐτή ἡ συμβουλή εἶναι τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. «Τῇ χειρί παιδεύετε – λέγει στούς γονεῖς γιά τά μικρά τους παιδιά ὁ ἅγιος Πατέρας – σφραγίζειν τό μέτωπον· καί πρίν ἤ δυνηθεῖναι τῇ χειρί τοῦτο ποιεῖν, αὐτοί ἐντυποῦτε αὐτοῖς τόν Σταυρόν».

Τιμή στόν Σταυρό τοῦ Κυρίου ἔπειτα, πού σήμερα ἑορτάζουμε τήν Ὕψωσή του, εἶναι, ἀδελφοί μου, νά τόν φέρουμε πάνω μας. Τόν λάβαμε μέ τό βάπτισμα, ἀλλά γιατί τόν ἔβγαλαν πολλοί ἀπό πάνω τους; Ναί, τόν ἔβγαλαν καί βάζουν ἄλλα σημεῖα πάνω τους: κάτι ξυράφια, κάτι καρδιές, κάτι ἄλλα «μπιζού», κάτι κέρατα, ὅπως μοῦ τά εἶπε κάποια γιαγιά... Ὡραῖα μας!... Εἴπαμε καί μαχαίρι στό λαιμό νά μᾶς βάλουν καί νά μᾶς ἀπειλοῦν γιά σφαγή, νά μή βγάλουμε ἀπό πάνω μας τόν Σταυρό. Καί τώρα, χωρίς νά βάλουν μαχαίρι, τά σύγχρονα παιδιά ἔβγαλαν μόνα τους τόν Σταυρό... Εἶναι προδοσία πίστεως αὐτό. Πετάξτε, παιδιά, τά κατασκευάσματα αὐτά ἀπό πάνω σας. Καί γιά ἱερό σύμβολο καί γιά φυλακτό στήν πορεία τῆς ζωῆς σας βάλτε πάνω σας τόν Σταυρό. Καί ὁ Σταυρός πάνω σας θά δηλώνει ὅτι εἶστε παιδιά βαπτισμένα καί μυρωμένα, ὅτι ἀνήκετε στήν ἁγία Ἐκκλησία, ὅτι πιστεύετε στόν Ἐσταυρωμένο καί Ἀναστημένο Χριστό, ὅτι τήν ζωή σας δέν τήν παίρνετε ἀστεῖα ὡς «ντόλτσε βίτα», ὅπως τό τραγουδοῦν τά φαιδρά τραγούδια τοῦ κόσμου, ἀλλά τήν πιστεύτε ὡς θυσία καί ἀγώνα, γιατί αὐτῶν τῶν δύο εἶναι σύμβολο ὁ Σταυρός πού φέρουμε πάνω μας.

Χριστιανοί μου, νά τιμοῦμε τόν Σταυρό. Τιμή καί δόξα στόν Τίμιο Σταυρό! Κάθε μέρα στήν ζωή μας νά ἔχουμε Ὕψωση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, αὐτό πού γιορτάζουμε σήμερα. Καί ὑψώνουμε καί δοξάζουμε καί τιμοῦμε τόν Τίμιο Σταυρό, ὅταν τόν κάνουμε σωστά καί κανονικά μέ εὐλάβεια καί πίστη. Κάνοντας τόν Σταυρό μας δηλώνουμε τήν εὐγνωμοσύνη στόν Χριστό πού σταυρώθηκε γιά ᾿μᾶς. Τοῦ ζητοῦμε τήν Χάρη νά νικήσουμε τά πάθη μας, νά σταυρώσουμε τίς κακές ἐπιθυμίες καί νά ζήσουμε ἐσταυρωμένη ζωή, ὅπως μᾶς πρέπει σάν χριστιανοί πού εἴμαστε. Καί μιά τέτοια ἐσταυρωμένη ὡς πρός τήν ἁμαρτία ζωή, θά φέρει τήν Ἀνά- σταση, τόν δοξασμό στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πού θά τήν γευόμαστε ἤδη ἀπ᾿αὐτή τήν ζωή ζώντας στόν Σταυρό!

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

(Κήρυγμα στόν Ἱ. Ν. Μεταμορφώσεως Σωτῆρος Βιλλιαρί Μάνδρας στίς 14-9-2000)