πηγή
 |
| Ο κυνικός φιλόσοφος Διογένης αναζητώντας τον άνθρωπο... |
ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
"Ὀφείλεις νὰ ἀλλάξεις τὴ ζωή σου". (P. Sloterdijk)
Ὁ γλυκὺς Ναζωραῖος ἦτο ἕνας κυνικὸς σοφοδιδάσκαλος. Γι΄ αὐτὸ ἀνήκει σ΄ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους (H. Meersmann).
Ὁ καθηγητὴς B. Lang στὸ βιβλίο του "Ἰησοῦς ὁ σκύλος"1 ἀνεκάλυψε τὸν Ἰησοῦν ὡς κυνικὸ φιλόσοφο, ὡς "σκύλο". Πρβλ. τὸ ἀκιδογράφημα (grafitti) τοῦ ὀνοκέφαλου Ἐσταυρωμένου στὸν θάλαμο τοῦ οἰκοδομήματος τῶν ἀνακτόρων τοῦ Παλατινοῦ λόφου τῆς Ρώμης (200 μ.Χ.) μὲ τὸν τίτλον "Ἀλεξαμενὸς σέβετε Θεόν", καὶ τὶς πολλὲς παραστάσεις τοῦ Ἁγ. Χριστοφόρου τοῦ Κυνοκέφαλου. Ἡ λέξις Hund (σκύλος) προέρχεται ἐκ τοῦ ἑλληνικοῦ κύων. Ὡς σκύλοι χαρακτηριζόταν οἱ ἐκπρόσωποι φιλοσοφικῆς Σχολῆς, οἱ ὁποῖοι τριγυρνοῦσαν ὡς πένητες "μηδὲν ἔχοντες καὶ τὰ πάντα κατέχοντες" (Β΄ Κορ. 6, 10), ἀνὰ τὴν χώραν ἐπιθυμοῦντες τὸν διάλογο μετὰ τῶν ἀνθρώπων2.
Ὁ Κύριος στηριζόταν στὴν παράδοση τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ καὶ τὴν φιλοσοφία τῶν ἑλληνιστικῶν Κυνικῶν, οἱ ὁποῖοι εἶχαν καὶ κοινὰ στοιχεῖα (ἀκτημοσύνη, ἀκόλουθοι). Ἡ κυνικὴ φιλοσοφία βρίσκεται συνειδητὰ σὲ ὑπερένταση, διότι προσπαθεῖ νὰ προκαλέσει τὴν κοινωνία. Πρωτίστως μὲ τὴν διακήρυξη τῆς αὐτάρκειας καὶ ἄρνησης πάσης ἀνάγκης, τὴν κριτικὴ τῆς κατανάλωσης, τοῦ πλούτου καὶ τὸ οἰκολογικὸ πνεῦμα!
Ὁ Διογένης χρησιμοποίησε τὴν ὡραίαν ἐπὶ τοῦ προκειμένου εἰκόνα: Ὁ διευθυντὴς μιᾶς χορωδίας τραγουδεῖ πάντοτε ἕνα τόνο ψηλότερα γιὰ νὰ παροτρύνει τὴ χορωδία νὰ φθάσει στὸ ὕψος αὐτό, ἂν καὶ οὐδέποτε θὰ τὸ κατορθώσει.
Οἱ Κυνικοὶ ἦταν δριμύτατοι κριτικοὶ –ἂς μὴν ξεχνᾶμε καὶ τὸ ὅτι ὁ κυνικὸς φθάνει μέχρι ὠμότητος, ἀναιδείας καὶ ἀδιαντροπιᾶς– ὅπως πρὸ αὐτῶν οἱ Προφῆται τοῦ Ἰσραήλ.
Ἦταν γνωστοὶ γιὰ τὴν ἄφοβη ἐμφάνισή των πρὸ τῶν ἰσχυρῶν τῆς ἐποχῆς, –ὅπως οἱ Χριστιανοὶ μάρτυρες– ἐνῶ σήμερα συνήθως ἐπικρατεῖ ὁ χαμαιλεοντισμὸς καὶ τὸ λιβανιστήρι, νἆναι τοὐλάχιστον καλὸ τὸ θυμίαμα γιὰ νὰ μὴν μολύνεται ὁ τόπος!– Ὅπως δὲ λέγει ὁ Σενέκας, ἐθεωροῦντο ὡς σκληροτράχηλοι καὶ ἀντιθετικοὶ –ὅπως ὄχι σπάνια καὶ οἱ μοναχοὶ– ὡς περιφρονηταὶ τῆς κοινωνικῆς συμβατικότητος τῶν βασιλέων καὶ τῶν ὑπαλλήλων. Γι΄αὐτὸ καὶ ἐξορίζοντο ἢ ἐθανατοῦντο. Ἕνεκα τούτου δὲν μποροῦσε νἆναι διαφορετικὴ καὶ ἡ τύχη τοῦ Προδρόμου μεταξὺ δὲ καὶ ἄλλων αἰτιῶν καὶ τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ.
Ἡ φιλοσοφία των ἦτο τότε ἀμφισβητούμενη. Γι΄ αὐτὸ ἐνεφανίσθησαν ἐνωρὶς δύο ρεύματα σ’ αὐτούς. Τὸ ριζοσπαστικό, στὸ ὁποῖο ἀρνοῦνται κάθε ἰδιοκτησία καὶ ἠδονὴ –ὅπως οἱ ἀσκηταὶ– καὶ στὸ μετριοπαθές, στὸ ὁποῖο δέχονται μὲν αὐτά, ὄχι ὅμως δουλικῶς, διότι ἡ βάσις δέον νὰ εἶναι ἡ ἐλευθερία (Ἀρίστιππος).
Ὥς ἐκ τούτου ἡ βιωτή των μπορεῖ νὰ χαρακτηρισθεῖ ὡς παρασιτική, ἐχθρικὴ πρὸς τὴν οἰκονομία καὶ περιθωριακή. Βέβαια ὁ περιθωριακὸς βιοῦται ὡς κάτι ἰδιαίτερο, καὶ μία ταυτότης, ἡ ὁποία ἔχει τὴν ἰδία της ἀξιοπρέπεια. Οἱ Κυνικοὶ ἦταν οἱ πρῶτοι οἰκολόγοι. Θεωροῦσαν τὸν ἄνθρωπο ὡς ἀποφυσικοποιηθὲν ζῶον, τ.ἔ. ὄχι ὡς ὑπερκείμενο αὐτῶν, καὶ ἀπαιτοῦσαν ἐπάνοδο στὸ ἐπίπεδο τῶν ζώων (zürück zur Natur) –πρᾶγμα τὸ ὁποῖον ἀπαντοῦμε, ἔστω καὶ ἐκ ποικίλων αἰτίων, συχνότατα σήμερον!– Ζητοῦσαν τὴν ἐνσωμάτωση στὸ οἰκολογικὸ σύστημα καὶ ὄχι τὴν καταστροφή του, στοιχεῖα τὰ ὁποῖα, λόγῳ τῆς συνδέσεώς του πρὸς αὐτούς, προέβαλε καὶ ὁ Χριστιανισμός. Ὑπεστήριζαν τὸν χρονικὰ περιοδικὸ ἐρημητισμό, τοῦθ’ ὅπερ ἐφήρμοσαν βεβαίως διὰ βίου οἱ χριστιανικὲς μοναστικὲς ἀδελφότητες.
Ἀπὸ ἐτῶν, στὴν συνάφεια αὐτὴ Κυνικῶν καὶ Χριστιανῶν συζητεῖται ἡ "Φιλοσοφία τῆς τέχνης τῆς ζωῆς". Ἔτσι ὑφίσταται ἡ εὐκαιρία νὰ προσκομίσει κανεὶς τὸν Ἰησοῦν καὶ τὴν κυνική του κληρονομιὰ μέσα στὴ συζήτηση αὐτή. Προϋπόθεση βέβαια πρὸς τοῦτο εἶναι, ὅτι δὲν πρέπει νὰ ὁμιλοῦμε πλέον περὶ αὐτοῦ στὴν γνωστὴ ἐκκλησιαστικο-δογματικὴ σύσφιξη, καὶ ὅτι δὲον νὰ τὸν ἐλευθερώσουμε ἀπὸ ὁμολογιακὲς διατυπώσεις, οὕτως ὥστε νὰ τὸν ἐπανακαλύψουμε γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους.
Τὸ ὅτι δὲ ἡ σχέση αὐτὴ τοῦ Ἰησοῦ μὲ τοὺς Κυνικούς, ἕως τώρα δὲν προεβλήθη εὐκρινῶς, ὀφείλεται στὸ ὅτι οἱ εἰδικοὶ τῆς Κ.Δ. ἐνδιαφέρθηκαν γιὰ τὶς ἰουδαϊκὲς καταβολὲς τοῦ πρώϊμου χριστιανισμοῦ, μὴ λαμβάνοντας ὑπ΄ ὄψιν τὸ ἑλληνιστικὸ φιλοσοφικὸ ὑπόβαθρο τῆς ἐποχῆς, καὶ ὅτι οἱ ἐκπρόσωποι τῆς ἀρχαίας φιλοσοφίας ἀσχολήθηκαν μὲ τὶς μεγάλες Σχολὲς (Πλάτωνα, Ἀριστοτέλη, Στωϊκοὺς) καὶ ὄχι μὲ τὶς μικρὲς τοιαῦτες, ὅπου κυριαρχοῦσε ἡ φιλοσοφικὴ ζωὴ καὶ ἡ πράξη, διότι ἄλλο ἡ διδασκαλία καὶ ἄλλο ὁ τρόπος ζωῆς, ὁ καὶ σπουδαιότερος.
Μήπως καὶ σήμερα δὲν πρέπει κἄπως νὰ τοὺς μιμηθοῦμε; _____________________________________
1- B. Lang, Jesus der Hund. Leben und Lehre eines jüdischen Kynikers, Ὄμπερουρσελ.2- H. Meersmann, Jesus der Hund, Publik-Forum 6 (2012) 52-55.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το «Ελληνικά και Ορθόδοξα» απεχθάνεται τις γκρίνιες τις ύβρεις και τα φραγγολεβέντικα (greeklish).
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
1) Ο σχολιασμός και οι απόψεις είναι ελεύθερες πλην όμως να είναι κόσμιες .
2) Προτιμούμε τα ελληνικά αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ότι γλώσσα θέλετε αρκεί το γραπτό σας να είναι τεκμηριωμένο.
3) Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
4) Κανένα σχόλιο δεν διαγράφεται εκτός από τα spam και τα υβριστικά