Νηστεία: Τι σημαίνει "Άλειψαί σου την κεφαλήν και το πρόσωπον σου νίψαι".

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ

"Τη νηστεία την κάνεις για το Θεό

και για τη σωτηρία της ψυχής σου,

όχι για τούς ανθρώπους. "

Τι σημαίνουν τα λόγια του Κυρίου:

"αλειψαί σου την κεφαλήν και το πρόσωπον σου νίψαι". 

Πηγή: apantaortodoxias

Και συνεχίζει ό Κύριος: «Όταν δέ νηστεύητε, μη γίνεσθε ώσπερ οι ύποκριταί σκυθρωποί- άφανίζουσι γάρ τα πρόσωπα αυτών όπως φανώσι τοις άνθρώποις νηστεύοντες' αμήν λέγω υμίν ότι άπέχουσι τον μισθόν αυτών» (Ματθ. στ'16).Οταν νηστεύετε δεν πρέπει να φαίνεστε σκυθρωποί και κατηφείς, όπως οι υποκριτές. Αυτοί αλλοιώνουν το πρόσωπο τους για να φαίνεται μαραμένο, ώστε να δείξουν στους ανθρώπους πώς νηστεύουν. Αυτοί ότι μισθό είχαν να πάρουν, τον πήραν ήδη.

Οι υποκριτές δέ νηστεύουν για το θεό, ούτε για την ψυχή τους. Αυτοί το κάνουν από άνθρωπαρέσκεια, για να τούς βλέπουν οι άνθρωποι ότι νηστεύουν και να τούς επαινούν. Άλλ' επειδή όλοι οι άλλοι άνθρωποι δέ γίνεται να τούς παρατηρούν κάθε μέρα τί τρώνε και τί πίνουν, αυτοί αγωνίζονται να φαίνονται πώς νηστεύουν, να το διαβάζουν αυτό οι άλλοι στα πρόσωπα τους.

 Παραμορφώνουν τα πρόσωπα τους, τα κάνουν να φαίνονται ωχρά και λυπημένα, κάτισχνα και μαραμένα. Δεν πλένουν τα πρόσωπα τους, ούτε και χρησιμοποιούν αρώματα. Κι οι άνθρωποι 
τούς κοιτάζουν και τούς θαυμάζουν, τούς επαινούν. Οι άνθρωποι τούς ανταμείβουν με το θαυμασμό τους, τούς δίνουν το τίμημα της νηστείας τους. Τότε τί άλλο μπορούν να περιμένουν από το Θεό; Αυτοί δέ νήστεψαν για το Θεό αλλά για τούς ανθρώπους. Τί σόι πληρωμή αναζητούν για την ψυχή τους; Αφού δέ νήστεψαν για χάρη της ψυχής τους αλλά για χάρη των ανθρώπων. Κι οι άνθρωποι τούς εγκωμίασαν γι' αυτό, τούς πλήρωσαν. Την ανταμοιβή τους την έλαβαν Ό Θεός δεν τούς χρωστά τίποτα, ούτε και θα τούς ανταμείψει στη μέλλουσα ζωή για τη νηστεία τους.

«Σύ δέ νηστεύων», συνεχίζει ό Κύριος, «άλειψαί σου την κεφαλήν και το πρόσωπον σου νίψαι, όπως μη φανης τοις άνθρώποις νηστεύων, αλλά τω πατρί σου τω εν τω κρύπτω, και ο πατήρ σου ό βλέπων εν τω κρύπτω αποδώσει σοι εν τω φανερώ» (Ματθ. στ'17-18). Εσύ όταν νηστεύεις να περιποιείσαι τα μαλλιά σου και να πλένεις το πρόσωπο σου, για να μη δείχνεις στους ανθρώπους πώς νηστεύεις. Αυτό ας το βλέπει ό ουράνιος Πατέρας σου πού βλέπει και τα πιο απόκρυφα πράγματα. Κι Εκείνος πού βλέπει τα κρυφά, θα σού ανταποδώσει τον κόπο της νηστείας σου φανερά.

Αυτός είναι ό πιο σπουδαίος κανόνας πού μάς έχει δοθεί για τη νηστεία. Κι ή άμεση σημασία του είναι καθαρή. Τη νηστεία την κάνεις για το Θεό και για τη σωτηρία της ψυχής σου, όχι για τούς ανθρώπους. Δεν έχει καμιά εντελώς αξία αν οι άνθρωποι βλέπουν ή ξέρουν πώς εσύ νηστεύεις. 

Κι είναι πραγματικά πολύ πιο καλό για σένα να μην ξέρουν. Από τούς ανθρώπους δεν περιμένεις καμιά ανταμοιβή για τη νηστεία σου. Τί μπορούν να σού δώσουν εκείνοι, αφού περιμένουν, όπως και συ, τα πάντα από το Θεό; Εκείνο πού έχει σημασία, που αξίζει, είναι να βλέπει και να γνωρίζει ό Θεός. Κι ο Θεός θα δει οπωσδήποτε. Είναι αδύνατο να κρύψεις κάτι απ Αυτόν. Γι' αυτό μην επιδείχνεις τη νηστεία σου με οποιοδήποτε τρόπο. Ό Θεός το διαβάζει μέσα σου αυτό, στην ίδια την καρδιά σου. Όπως έβαζες αρωματικό λάδι στο κεφάλι σου προτού νηστέψεις, το ίδιο κάνε και τώρα. Όπως έλουζες το πρόσωπο σου πριν από τη νηστεία, λούσε το κι όταν νηστεύεις. Είτε το κάνεις αυτό είτε δεν το κάνεις, δεν πρόκειται ν' αυξήσει το μισθό σου. Είτε το κάνεις είτε όχι, ούτε θα σε σώσει, ούτε και θα σέ οδηγήσει στην απώλεια.

Τα λόγια αυτά του Χριστού όμως (αλειψαί σου την κεφαλήν και το πρόσωπον σου νίψαι), πού ειπώθηκαν τόσο επιγραμματικά, έχουν και το δικό τους βαθύτερο εσωτερικό νόημα. Αν ό Κύριος είχε κατά νου μόνο το σωματικό κεφάλι και πρόσωπο, σίγουρα δε θα μας έδινε την εντολή πώς, όταν νηστεύουμε, πρέπει ν' αλείψουμε το κεφάλι και να λούζουμε το πρόσωπο μας. Θα είχε πει πώς, σχετικά με τούς καρπούς της νηστείας, είναι εντελώς δευτερεύουσας σημασίας το γεγονός πώς αλείφουμε ή όχι το κεφάλι μας, λούζουμε ή δέ λούζουμε το πρόσωπο μας.

 Είναι φανερό πώς στα λόγια αυτά κρύβεται ένα άλλο, μυστικό νόημα. Διαφορετικά, αυτός πού εξηγεί τις εντολές του Χριστού επιφανειακά κι όταν νηστεύει αρχίζει ν' αλείφει με λάδι το κεφάλι του και να λούζει το πρόσωπο του, θα πέσει στην αντίθετη μορφή της υποκρισίας. Γιατί θα φανερώνει πάλι στους ανθρώπους τη νηστεία του, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Μα αυτό είναι πού ό Χριστός ήθελε να διδάξει στους ανθρώπους, πώς δεν πρέπει να κάνουν. Δεν υπάρχει αμφιβολία λοιπόν πώς ή εντολή αυτή έχει το βαθύτερο εσωτερικό της νόημα. Ποιό είναι αυτό;

Το νόημα της εντολής αυτής μοιάζει με κείνο πού έδωσε ό απόστολος Παύλος στην περιτομή. Ό μεγάλος απόστολος περισσότερη έμφαση έδωσε στην περιτομή της καρδιάς, πού τη θεώρησε ως σωστική αρχή. Την άλλη περιτομή, τη σωματική, τη λογάριασε σαν δευτερεύουσας σημασίας, πώς δεν έχει καμιά διαφορά από τη μη περιτομή (βλ. Γαλ. στ'15, Ρωμ. β'29). "Αλειψαί σου την κεφαλήν επομένως σημαίνει: Χρίσε το νου σου με το Άγιο Πνεύμα. Το κεφάλι υπονοεί το νου, την ψυχή ολόκληρη. 

Το άρωμα του μύρου με το όποιο χρίεται το κεφάλι υποδηλώνει το Άγιο Πνεύμα. Κι αυτό σημαίνει πώς πρέπει ν' απέχεις από κάθε πονηρή σκέψη και ν' αποφεύγεις κάθε αργό και άσεμνο λόγο. Αντίθετα μάλιστα, πρέπει να γεμίζεις το νου σου με σκέψεις θεϊκές, με στοχασμούς ιερούς για την αγνότητα, την πίστη, την αγάπη και όλα εκείνα πού προσελκύουν το Άγιο Πνεύμα. Το ίδιο να κάνεις και με τη γλώσσα σου, αφού νους και γλώσσα είναι το ίδιο. Φρόντιζε είτε ν' απέχεις εντελώς από το να μιλάς ή, όταν διακόπτεις τη σιωπή σου, να λες μόνο όσα αναφέρονται στη δόξα του Θεού και τη σωτηρία των ανθρώπων. 

Μα και με την καρδιά σου το ίδιο πρέπει να κάνεις. Ν' απέχεις από το φθόνο και την κακία, τη ζήλεια και την υπερηφάνεια, τις βλασφημίες και τις ύβρεις εναντίον του Θεού και των ανθρώπων, από κάθε αμαρτία ή και αμαρτωλή επιθυμία, από κάθε πάθος και λαγνεία. Φυλάξου απ' όλ' αυτά και άφησε ελεύθερο το Άγιο Πνεύμα να φυτέψει στην καρδιά σου κάθε αγαθό και θεϊκό δέντρο, κάθε θεάρεστο και ουράνιο άνθος. Με τον ίδιο τρόπο να χρησιμοποιήσεις τη θέληση της ψυχής σου.

 Νήστεψε από κάθε αμαρτωλή κλίση, από κάθε αμαρτωλή πράξη, φύλαξε τον εαυτό σου από κάθε πονηρό. Έτσι θα επιτρέψεις στο Άγιο Πνεύμα να χρίσει τη σκληρυμένη καρδιά σου με το άγιο μύρο, να γειάνει τις πληγές της, να τη στρέψει προς έργα αγαθά και να τη γεμίσει με πόθο για οτιδήποτε καλό και θεάρεστο.

Αυτό είναι το νόημα της φράσης αλειψαί σου την κεφαλήν. Με άλλα λόγια μας λέει ό Χριστός πώς πρέπει να χαλιναγωγήσουμε και να περιορίσουμε από κάθε κακία τον εσωτερικό μας άνθρωπο, πού αξίζει περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο, και να τον στρέψουμε προς κάθε αγαθό.

Τώρα, τί σημαίνουν τα λόγια και το πρόσωπον σου νίψαι;

Το πρόσωπο υποδηλώνει τον εξωτερικό, τον σωματικό και αισθησιακό άνθρωπο - το σώμα του άνθρωπου. Ή ψυχή αποκαλύπτεται στον κόσμο μέσα από το σώμα. Για το Θεό, πρόσωπο του άνθρωπου είναι ή ψυχή, για τον κόσμο όμως είναι το σώμα. Με τις σωματικές αισθήσεις και τα αισθητήρια όργανα δείχνουμε στον κόσμο τί σκεφτόμαστε, τί νιώθουμε και τί θέλουμε. Ή γλώσσα λέει όσα ό νους σκέφτεται, τα μάτια δείχνουν τα αισθήματα της καρδίας και τα πόδια οδηγούν εκεί πού ή ψυχή θέλει.

Το πρόσωπον σου νίψαι σημαίνει: Να καθαρίσεις το σώμα σου από τη διάπραξη κάθε αμαρτίας, κάθε ακαθαρσίας και κάθε πονηρίας. Φύλαξε τις αισθήσεις σου από κάθε τι το επιπόλαιο και επικίνδυνο. Περιόρισε τα μάτια σου ώστε να μην περιεργάζονται διαρκώς τα περίεργα αυτού του κόσμου. Περιόρισε τ' αυτιά σου να μην ακούνε αυτά πού δέ συντελούν στην ψυχική σου σωτηρία. Περιόρισε τη μύτη σου, ώστε ή ψυχή σου να μην οσμίζεται το άρωμα αυτού του κόσμου, πού γρήγορα μεταβάλλεται σέ βρωμιά. Περιόρισε το στομάχι σου, για να μην επιθυμεί συνέχεια περισσότερη τροφή και ποτό. Χαλιναγώγησε το σώμα σου ολόκληρο, να μη γίνει ευαίσθητο και απαιτεί από σένα περισσότερα από εκείνα πού είναι απαραίτητα για την επιβίωση του. 

Πρέπει να συγκρατήσεις τα χέρια σου ώστε να μη χτυπάνε και βασανίζουν ανθρώπους ή και ζώα. Συγκράτησε τα πόδια σου για να μη σέ οδηγούν στην αμαρτία, σέ ανόητες ψυχαγωγίες και άθεες διασκεδάσεις, σέ τσακωμούς και σέ κλοπές. Σέ αντίθεση προς όλ' αυτά πρέπει ν' αλλάξεις το σώμα σου ολόκληρο, να το κάνεις πραγματικό ναό της ψυχής κι όχι ταβέρνα όπου συχνάζουν οι ληστές για να μοιράσουν τα κλοπιμαία τους και να σχεδιάσουν καινούργιες εξορμήσεις. Το σώμα σου πρέπει να το κάνεις ναό του Ζώντος Θεού.

Αυτό το νόημα έχουν τα λόγια το πρόσωπον σου νίψαι. Αυτή είναι ή νηστεία πού οδηγεί στη σωτηρία. Αυτή τη νηστεία συνιστά ό Κύριος. Μια νηστεία πού είναι ελεύθερη από υποκρισία, πού εκβάλλει τα πονηρά πνεύματα και βοήθα τον άνθρωπο να καταγάγει ένδοξη νίκη, πού θα του αποφέρει πλούσιους καρπούς, τόσο στην παρούσα ζωή όσο και στη μέλλουσα.

 Αξίζει να επισημάνουμε πώς ό Κύριος μιλάει πρώτα για το κεφάλι κι υστέρα για το πρόσωπο, πρώτα για την ψυχή κι ύστερα για το σώμα. Οι υποκριτές νήστευαν μόνο σωματικά κι έδειχναν τη νηστεία τους στους ανθρώπους με σωματικά μέσα. Ό Χριστός αντίθετα, βάζει την πνευματική νηστεία στην πρώτη θέση. Πρώτη τοποθετεί τη νηστεία της ψυχής κι έπειτα την εξωτερική, του σώματος. Μ' αυτό δέ θέλει να υποβαθμίσει τη σωματική νηστεία - αφού κι ό ίδιος άσκησε τη νηστεία αυτή - αλλά για να καθαρίσει πρώτα την ψυχή κι έπειτα τον καθρέφτη της ψυχής.

Ό άνθρωπος πρέπει ν' αγωνιστεί, να ενστερνιστεί τη νηστεία πρώτα με το νου, την καρδιά και τη θέληση του και μετά να την εφαρμόσει πρόθυμα με το σώμα, όπως κάνει κι ό καλλιτέχνης, πού πρώτα μορφώνει την εικόνα στην ψυχή του και μετά την πραγματοποιεί με τα χέρια του.

Ή σωματική νηστεία πρέπει να γίνεται με χαρά, όχι με λύπη. Αυτός είναι ό λόγος πού ό Κύριος χρησιμοποιεί τις λέξεις αλειψαι και νίψον. Όπως οι ουσίες αυτές δίνουν ευχαρίστηση και ξεκούραση στο σώμα έτσι και ή νηστεία, τόσο ή σωματική όσο κι ή ψυχική, πρέπει να δίνει χαρά κι ευχαρίστηση στην ψυχή του ανθρώπου. Ή νηστεία είναι όπλο, ένα πολύ δυνατό όπλο στον πόλεμο με τα πονηρά πνεύματα. Ό στρατιώτης πού την ώρα της μάχης θα χάσει το όπλο του πέφτει κάτω, γιατί δεν έχει άλλη επιλογή. Είτε θα τραπεί σέ φυγή, είτε "θα παραδοθεί. "Όταν όμως του δώσουν όπλα χαίρεται, γιατί τότε μπορεί να σταθεί στη θέση του και ν' αποκρούσει τον εχθρό. 

Πώς μπορεί να μη χαρεί ό χριστιανός όταν οπλίζεται με τη νηστεία εναντίον των πιο φοβερών αντιπάλων του; Πώς να μη σκιρτήσει από χαρά ή καρδιά του και να μη λάμψει το πρόσωπο του όταν κρατά στα χέρια του ένα όπλο, πού με το πού το βλέπουν οι εχθροί του συγχύζονται και το βάζουν στα πόδια;

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙΡΟΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ ΠΕΤΡΟΣ ΜΠΟΤΣΗΣ.

πηγή