Το κήρυγμα της Κυριακής: Κυριακή Γ΄ Νηστειών

Του Αρχιμανδρίτου Παϊσίου Λαρεντζάκη

Ιεροκήρυκος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης

«Τί δώσει ἂνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ».
Την ερώτηση αυτή απευθύνει ο Κύριος στον καθένα από μας. Μας καλεί να σκεφτούμε, για τον μεγάλο θησαυρό που λέγεται ψυχή. Μας έχει δώσει διάνοια η οποία ερευνά· λογική που κρίνει και καταλήγει σε συμπεράσματα· καρδιά η οποία πλημμυρίζει από ιερούς πόθους και υψηλές ανατάσεις. Η καθημερινή πείρα μας παρέχει πολύτιμη πείρα για τον κόσμο, για τα προσωρινά αγαθά του, την εφήμερη λαμπρότητά του, την δόξα που παρέρχεται. Λοιπόν, μας ρωτάει ο Κύριος, σκεφθείτε μόνοι σας και απαντήσετε με ειλικρίνεια· «τί δώσει ἂνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ».
Είναι δύσκολο ή μάλλον αδύνατο να μπορέσουμε να δώσουμε ικανοποιητική απάντηση, γιατί είναι αδύνατον να κατανοήσουμε σε όλο το βάθος και πλάτος, τι είναι η ψυχή, ποια είναι τα ιδιώματά της, ποιος είναι ο προορισμός της και γενικά ποια είναι η αξία της. Είναι πέρα από τις ανθρώπινες και πεπερασμένες δυνάμεις μας να εκτιμήσουμε, να αισθητοποιήσουμε και να συλλάβουμε στην πληρότητά του αυτό τον μεγάλο θησαυρό που ονομάζεται ψυχή. Όλοι οι άνθρωποι που πέρασαν και θα περάσουν από τη γη, πίστευαν, πιστεύουν και θα πιστεύουν στην ύπαρξη της αθάνατης ψυχής, όσο κι αν η ζωή της αμαρτίας έρχεται να αλλοιώσει την πίστη αυτή, όσο κι αν κάποιοι δήθεν επιστήμονες προσπαθούν να καταρρίψουν την αλήθεια αυτή.
Μεγάλοι σοφοί της αρχαιότητας με τη δύναμη της φωτεινής τους διάνοιας και την έμπνευση του Θεού φιλοσόφησαν, διατύπωσαν υψηλές και θαυμάσιες ιδέες για την αξία και την αθανασία της ψυχής. Η ψυχή έλεγαν είναι ουσία άυλη, άφθαρτη, θεία, έχει θεία ζωή, είναι συγγενής με τον αιώνιο Θεό· είναι πνεύμα Θεού και μετέχει στην θεότητα. Αυτή είναι που δίνει ζωή και αξία στον άνθρωπο.
Όσο όμως αυτοί κι αν μελέτησαν το μεγάλο αυτό θέμα της ψυχής, δεν μπόρεσαν να φτάσουν στην καθαρότητα, την σαφήνεια και την πλούσια γνώση που μάς παρέχει η Αγία Γραφή σχετικά με την ψυχή του ανθρώπου. Αναρίθμητα είναι τα αγιογραφικά χωρία στα οποία το Πνεύμα του Θεού μιλάει για το πνεύμα του ανθρώπου. Ο ίδιος ο Κύριος δίδαξε πολλές φορές για την ψυχή, έδωσε μεγαλύτερη έμφαση στην αξία της, όχι μόνο σε σύγκριση με το σώμα αλλά με όλο τον κόσμο. Τίποτε από όσα υπάρχουν στον ορατό και αόρατο κόσμο δεν μπορούν να εξαγοράσουν ούτε μία ψυχή. Ο κόσμος είναι υλικός και υπόκειται στην φθορά. Η ψυχή όμως είναι εικόνα και ομοίωμα του Θεού, είναι πνεύμα και θα ζεις στους αιώνες των αιώνων.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας φωτισμένοι από την διδασκαλία της Αγίας Γραφής και εμπνεόμενοι από το Άγιο Πνεύμα είπαν και έγραψαν πολλά για την ψυχή και την αξία της. Η ψυχή, είπαν, είναι εικόνα του Θεού. Έχει προικισθεί με την δυνατότητα να προχωρήσει στο «καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ», ώστε ο άνθρωπος να γίνει θεός κατά χάριν. Η ψυχή είναι που έχει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Δημιουργού και Πατέρα της, την αφθαρσία, την ελευθερία της βούλησης, την δύναμη της κυριαρχίας πάνω στην άλογη και άψυχη φύση, το φως του λογικού και της γνώσης. Η ψυχή όταν είναι στολισμένη με τις αρετές, την αγάπη, την καλοσύνη, την αγιότητα, την αγαθότητα, την δικαιοσύνη, τότε ακριβώς αναδεικνύει τον άνθρωπο όμοιο με τον Θεό.
Και ρωτάει ο Κύριος· λοιπόν αφού είναι τόσο απεριόριστη και ασύλληπτη η αξία της ψυχής, τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος ως αντάλλαγμα για να εξαγοράσει την ψυχή του από την αιώνια απώλεια, να την λυτρώσει από το βάρος της ενοχής και της αιώνιας καταδίκης;
Οι άνθρωποι πάντοτε αισθανόταν και αισθάνονται ένοχο τον εαυτό τους ενώπιον του Θεού. Κάποια εσωτερική φωνή τους πληροφορούσε ότι θα χάσουν την ψυχή τους εξαιτίας των αμαρτιών τους. Αισθανόταν τον πόθο να εξαγοράσουν την ψυχή τους και να την σώσουν από την αιώνια καταδίκη. Νόμιζαν πως μπορούσαν να προσφέρουν λύτρο και αντάλλαγμα αιματηρές θυσίες, πολλές και μεγάλες σε αξία. Νόμιζαν ότι όσο πολυτιμότερη είναι η προσφερομένη θυσία, τόσο μεγαλύτερη θα ήταν και η ελπίδα τους να γίνει δεκτό το αντάλλαγμα αυτό για την ψυχή τους. Έφθασαν μέχρι του σημείου, σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, να προσφέρουν θυσία τα ίδια τα παιδιά τους. Ολόκληρη η γη είχε ζυμωθεί με τα αίματα των θυσιών.
Αλλά παρ’ όλα αυτά οι άνθρωποι δεν έμειναν ικανοποιημένοι και αναπαυμένοι. Κάτι εσωτερικά τους έλεγε ότι με τίποτε δεν εξαγοράζεται η ψυχή τους. Δεν υπάρχει κανένα αντάλλαγμα για την ψυχή πάνω στη γη και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ίσως να τους ερχόταν στον νου, κάπως διαφορετική βέβαια η ερώτηση· «Τί δώσει ἂνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ». Και ύψωναν ικευτικά τα βλέμματά τους στον ουρανό περιμένοντας από τον Θεό να τους υποδείξει το πραγματικό και άξιο αντάλλαγμα της ψυχής.
Και ο πανάγαθος Θεός το έστειλε· «ὃτε ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου», στον κατάλληλο καιρό. Κι αυτό ήταν και είναι ο Υιός και Λόγος του Θεού, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, ο οποίος έλαβε ανθρώπινη σάρκα για να σώσει τον άνθρωπο. Και το μεγάλο αυτό γεγονός το προανήγγειλαν οι Προφήτες, το είπε ο Άγγελος στον Ιωσήφ, ότι ο Υιός της Παρθένου, ο Χριστός, «σώσει τόν λαόν αὐτοῦ ἀπό τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν». Ο ίδιος ο Κύριος το διακήρυξε ότι ήρθε στον κόσμο όχι για να ζητήσει υπηρεσίες αλλά για να προσφέρει ο ίδιος υπηρεσίες και να θυσιάσει την ζωή του λύτρο και αντάλλαγμα για τη σωτηρία του γένους των ανθρώπων. Λέει ο Απόστολος Παύλος· «τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ καθαριεῖ τήν συνείδησιν ἡμῶν ἀπό νεκρῶν ἒργων» της αμαρτίας . Και αυτό το λύτρο, την απείρου αξίας θυσία του την πρόσφερε για κάθε μια ψυχή «καί ἀπολεῖται ὁ ἀσθενῶν ἀδελφός ἐπί τῇ σῇ γνώσει, δι’ ὃν Χριστός ἀπέθανεν» . Ο Απόστολος Πέτρος λέει· «Ἐλυτρώθητε τιμίῳ αἳματι…Χριστοῦ» . Αυτό ακριβώς το γεγονός, ότι δηλαδή ο Θεός έγινε άνθρωπος και έδωσε το πάντιμο αίμα του θυσία για μας, βροντοφωνεί πόσο αφάνταστα μεγάλη και ανεκτίμητη είναι η αξία της ψυχής μας.
Σήμερα Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, κατά την οποία η Εκκλησία μας υψώνει και προβάλλει τον αιματωμένο τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου μας, για να μάς υπενθυμίσει το μεγάλο αντάλλαγμα που δόθηκε ως λύτρο για την ψυχή μας και άρα την ανεκτίμητη αξία της ψυχής μας. Αμήν.