Ὁ ὑποκριτὴς καὶ φθονερὸς γέμει καὶ δολιότητος Εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα Κυριακῆς Ι' Λουκᾶ (Λουκ. ΙΓ' 10-17)π. Ἰωὴλ Κωνστάνταρος

Γράφει ὁ πατὴρ Ἰωὴλ Κωνστάνταρος

Εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα Κυριακῆς Ι' Λουκᾶ (Λουκ. ΙΓ' 10-17)

Δὲν ὑπάρχει περισσότερο ἀποκαλυπτικὸ κείμενο γιὰ τὴν ἀνθρωπίνη συμπεριφορὰ ἀπὸ τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ “ἐνεργῆς καὶ τομώτερος ὑπὲρ πάσαν μάχαιραν δίστομον” (Ἑβρ. Δ' 12), ξεσχίζει τὸ κάθε προσωπεῖο καὶ φανερώνει τὸ ἴδιο τὸ πρόσωπο. Καὶ ἐὰν αὐτὸ συμβαίνει σὲ κάθε περίπτωση πλαστοπροσωπίας, πολὺ περισσότερο τοῦτο τὸ βλέπουμε νὰ ἐπιβεβαιώνεται στὴν περίπτωση τοῦ ὑποκριτοῦ. Τοῦ ὑποκριτοῦ καὶ μάλιστα αὐτοῦ ποὺ μὲ τὸ “λίφτινγκ” τοῦ ψεύδους προσπαθεῖ στὰ μάτια τῶν πιστῶν νὰ ἐμφανίσει τὴν δῆθεν προσωπική του εὐσέβεια, τὴν παραδοσιακότητα τῶν θεσμῶν καὶ γιατί ὄχι τὴν πατερικὴ συνέχεια καὶ διαδοχή.

Κλασσικὸ παράδειγμα τέτοιας ἀποκρουστικῆς συμπεριφορᾶς, παρουσιάζεται στὸ πρόσωπο τοῦ ἀρχισυναγώγου τῆς Εὐαγγελικῆς περικοπῆς. Ἡ ὑποκριτική του εὐσέβεια στὸ Θεό, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν κακεντρέχειά του, δείχνουν τὸ κατάντημα στὸ ὁποῖο μπορεῖ νὰ φθάσει ὁ ἄνθρωπος ὅταν τελικῶς περνᾶ στὸ στρατόπεδο τῶν ἐχθρῶν του Χριστοῦ. Πράγμα φυσικὰ ποὺ δὲν εἶναι καθόλου δύσκολο νὰ συμβεῖ ὅταν νομίζει κάποιος ὅτι....

μπορεῖ νὰ ξεγελᾶ τοὺς πιστούς, τοὺς ὁσίους ἀλλὰ καὶ αὐτὸν τὸν ἴδιο τὸν Χριστό.

Τὸ κείμενο τῆς Εὐαγγελικῆς μας περικοπῆς δείχνει ἀφ' ἑνὸς τὴν πίστη τῆς ταπεινῆς συγκύπτουσας γυναίκας, ποὺ παρὰ τὴν ἀντικειμενική της ἀδυναμία οὐδέποτε ἀπουσιάζει ἀπὸ τὴν λατρεία τοῦ Θεοῦ, ἀφ' ἑτέρου δὲ τὴν καταισχύνη τῶν ἐχθρῶν του Χριστοῦ. Αὐτῶν, ποὺ ἀντὶ νὰ δοξάσουν τὸν Θεὸ γιὰ τὴν θεραπεία, αὐτοὶ τὸ ἴδιο τὸ θαυμαστὸ γεγονός, τὸ διαστρέφουν ἀκριβῶς γιὰ νὰ κατηγορήσουν καὶ νὰ χτυπήσουν τὸν Κύριο.

Ἂς ἐμβαθύνουμε ὅμως δι΄ ὀλίγων στὸ μεγάλο αὐτὸ πρόβλημα. Στὸ πρόβλημα ποὺ εἶχαν ὄχι μόνο οἱ ἡγέτες τοῦ Ἰσραὴλ ἀλλ' ἐὰν δὲν προσεχθεῖ, κάνει τὴν φρικτή του παρουσία μέσα σὲ κάθε κοινωνία ἀλλὰ καὶ σ' αὐτὸν τὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας Θὰ λέγαμε μάλιστα πὼς ἡ ὑποκρισία ἀποκτᾶ τὴν χειροτέρα της μορφὴ στὸν ἱερὸ χῶρο τῆς πίστεως, ἰδίως ὅταν ἐμφανίζεται μεταξὺ ἐκείνων ποὺ ἔταξαν τὸν ἑαυτόν τους ὡς “ἐργάτες τοῦ ἀμπελώνος” καὶ ὡς “διάδοχοι τῶν ἁγίων Ἀποστόλων”. Μεταξὺ αὐτῶν οἱ ὁποῖοι ἀντικειμενικῶς θὰ ἔπρεπε νὰ χτυποῦν αὐτὴ τὴ νόθο κατάσταση στὸ χῶρο τῆς χάριτος καὶ νὰ ἀποδεικνύουν ὅτι ὁ αὐθεντικὸς ποιμένας καὶ καθοδηγητής, ἀφοῦ πρῶτα ὁ ἴδιος βρίσκεται τουλάχιστον στὸ στάδιο τῆς καθάρσεως, ταυτοχρόνως χαίρεται καὶ ἀγαλλιᾶται ὅταν βλέπει πὼς τὸ λογικὸ ποίμνιο ἀναπαύεται στὴ ζωὴ τῶν ἁγίων καὶ στὴν ὀρθόδοξη δογματικὴ ἐκκλησιολογία.

Ἀλλὰ χρειάζεται νὰ ἐμβαθύνουμε στὴν κακὴ ψυχολογικὴ κατάσταση καὶ στὴν πνευματικὴ ἀνισορροπία ποὺ παγιώνεται μὲ τὴν ὑποκρισία καὶ τὴν κακεντρέχεια.

Γιατί ἄραγε νὰ συμβαίνει αὐτό; Γιατί ἄνθρωποι ποὺ ἐνῶ θὰ ἔπρεπε νὰ βρίσκονται στὴν ἐντελῶς ἀντίθετη κατάσταση, δήλ. στὴ χαρὰ καὶ στὸν ἐνθουσιασμὸ τῆς πίστεως, ὅταν βλέπουν σὲ ἄλλους πνευματικὴ πρόοδο καὶ ὅταν σημειώνεται γνησία ἐκκλησιαστικὴ οἰκοδομή, ἐμφανίζουν αὐτοῦ του εἴδους τὰ καρκινώματα; Τὴν ἀπάντηση στὰ δίκαια αὐτὰ ἐρωτήματα τὴν δίνει ἡ ἴδια ἡ πραγματικότητα ἑρμηνευομένη ἀπὸ τὴν διδαχὴ καὶ τὴν ἐμπειρία τῶν Ἁγίων Πατέρων.

Κατ' ἀρχὰς ὑφίστανται σὲ κάθε ἐποχὴ καὶ σὲ κάθε τόπο ὅσοι ἀναξίως κατέλαβαν ἀξιώματα καὶ μάλιστα ἀνώτερα, σὲ ὅλους βεβαίως τοὺς κλάδους καὶ τοὺς θεσμούς. Ὅσον ἀφορᾶ συγκεκριμένα τὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, ἐδῶ πρόκειται γιὰ τὶς περιπτώσεις τῶν ἀνθρώπων ποὺ δὲν εἰσέρχονται στὴν αὐλὴ τῶν προβάτων “διὰ τῆς θύρας, ἀλλὰ ἀναβαίνουν ἀλλαχόθεν”. Αὐτοὶ ὅσο καλὸ θέατρο καὶ ἂν προσπαθοῦν νὰ παίξουν, θὰ ἔλθει ἡ ὥρα ποὺ ἐπάνω στὰ πράγματα θὰ δείξουν τὴν ὑποκρισία ξεσπώντας ταυτοχρόνως καὶ τὴν κακία τοὺς ἐναντίον ὅσων “ἐν φόβω καὶ τρόμω” κατεργάζονται τὴν προσωπική τους σωτηρία καὶ συνάμα ἀγωνίζονται καὶ ἀγωνιοῦν γιὰ τὴν πρόοδο τῶν ψυχῶν ποὺ τοὺς ἐμπιστεύθηκε ὁ Θεός.

Ἐπίσης, ὑπάρχουν καὶ οἱ περιπτώσεις ὅσων μετὰ τὴ χειροτονία τοὺς δελεάστηκαν ἀπὸ τὸν πειρασμὸ τοῦ χρήματος μὲ ἀποτέλεσμα, ἀντὶ στὸ θυσιαστήριο τῆς καρδιᾶς νὰ λατρεύεται ὁ Χριστός, τώρα τὴν θέση τῆς λατρείας νὰ ἔχει καταλάβει ὁ “χρυσὸς μόσχος” τοῦ μαμμωνὰ καὶ ἐξαιτίας αὐτοῦ νὰ περιφρονοῦνται, νὰ λοιδωροῦνται καὶ νὰ εἰρωνεύονται οἱ πάντες καὶ τὰ πάντα. Ἀποτέλεσμα τῆς ὅλης καταστάσεως; Ὁ κισσὸς τῆς ὑποκρισίας νὰ καταπνίγει ὁτιδήποτε “ἀγαθόν” καὶ εὐάρεστον τόσο στοὺς ἰδίους, ἐὰν ἤθελε ποτὲ προκύψει, ὅσο καὶ σὲ ὅσους “ἐνέπτυσαν τὸν κερδῶον Ἐρμήν”. Ὅταν μάλιστα κανεὶς κηρύσσει “ἀδαπάνως τὸ Εὐαγγέλιο”, στὴν διψασμένη γιὰ τὴν ἀλήθεια κοινωνία μας, ἀπὸ τὸ “λόμπυ” τοῦ “χρηματιστηρίου” εὐθὺς ἀμέσως μπαίνει στὸ στόχαστρο τῆς “ἱερᾶς ἐξετάσεως”.

Φυσικά, στὴν παράταξη τῶν “ἀνόμων κριτών” ποὺ κατὰ τὸ μᾶλλον ἢ ἧττον γνωρίζουν τέλεια ὅλες τὶς πολιτικοκοινωνικὲς οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ αὐτὲς τὶς ἐκκλησιαστικὲς (κυρίως δὲ αὐτὲς) διατάξεις, (ὅπως οἱ Γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι), ἀφοῦ βεβαίως διαθέτουν “μόρφωσιν εὐσεβείας” καὶ μάλιστα μὲ ποικίλες περγαμηνές, τίθενται καὶ ὅσοι ἕνεκεν ἁμαρτίας, ξέπεσαν ἠθικῶς. Ξέπεσαν καὶ ἀντὶ νὰ κρεμάσουν τὸ χαρακτηριστικὸ ἄμφιο τοῦ ἱερατικοῦ τους βαθμοῦ (ὀράριον, ἐπιτραχήλιον, ὠμοφόριον), ἀντὶ νὰ ζητήσουν ἐν κλαυθμῶ καὶ ταπεινώσει τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, αὐτοὶ σκληρύνθηκαν στὴν ἁμαρτωλότητά τους καὶ συνεπικουρούσης τῆς ἀπυθμένου κακίας τους, μεταπήδησαν στὴν παράταξη τοῦ Ἰούδα. Ἔτσι προσβάλλουν, συκοφαντοῦν καὶ κατηγοροῦν ὅσους ἀγωνίζονται καὶ προοδεύουν στὴν ὀρθόδοξη πνευματικότητα.

Τὸ χαρακτηριστικὸ μάλιστα αὐτῶν τῶν τραγικῶν καὶ πλεγματικῶν προσωπικοτήτων εἶναι τὸ θράσος. Θράσος  “χιλίων λόρδων” ποὺ τοὺς κάνει νὰ οἰκειοποιοῦνται τὸν Θεό, τοὺς ἁγίους καὶ γενικῶς τὴν θεολογία καὶ τοὺς ἱεροὺς κανόνες, μὴ ὑπολογίζοντας πὼς αὐτοῦ του εἴδους ἡ συμπεριφορὰ τοὺς ἐξευτελίζει στὰ μάτια τῶν πιστῶν, ἀφοῦ ἐπιτέλους τὸ κάθε μέλος τῆς Ἐκκλησίας ἀνέκαθεν, ἀλλὰ πολὺ περισσότερο σήμερα δύναται νὰ ἔχει εὔκαιρη καὶ ἄμεση πρόσβαση στὶς πηγὲς τῆς πίστεως καὶ νὰ γνωρίζει πῶς, πότε καὶ γιατί ἐλέχθησαν καὶ ἐγράφησαν τὰ κείμενα ποὺ κατέχει ἡ Ἐκκλησία μας, τόσο ὡς γραπτὴ ὅσο καὶ ὡς προφορικὴ ἱερὰ Ἀποστολικὴ παράδοση.

Καὶ τὸ ὅτι τὰ πρόσωπα αὐτὰ ποὺ “ἀπαστράπτουν” μέσα στὰ χρυσοποίκιλτα ἄμφια γίνονται καταγέλαστα, τοῦτο εἶναι τὸ μόνο βέβαιον. Τὸ θέμα ὅμως εἶναι πότε ἐπιτέλους θὰ τὸ κατανοήσουν, ἐὰν ὄντως τοὺς ἐνδιαφέρει ἡ “καλή τους φήμη”.

Ἀλλὰ ὁμολογουμένως θὰ ἀποτελοῦσε παράλειψη ἐὰν δὲν ἀνοίγαμε λίγο ἀκόμα τὸ παραπέτασμα τῆς κακεντρεχοῦς ὑποκρισίας γιὰ νὰ δοῦμε μία ἰδιάζουσα καὶ πολὺ λεπτὴ περίπτωση. Ἴσως νὰ ἀποτελεῖ τὴν πλέον ἐπικίνδυνη καὶ καμουφλαρισμένη ὑποκρισία, ἀφοῦ προξενεῖ ὀδύνη καὶ ἀνοίγει πληγὲς σὲ ὅσους ἔχουν τὴν “εὐλογία” νὰ δέχονται τὶς “ἐπισκέψεις” τῶν ὅσων τὴν ἐκτρέφουν στὴν στενή τους καρδιά.

Ἐδῶ ὁ λόγος γίνεται γιὰ ὅσους δὲν ἔχουν τίποτε ἀπὸ τὰ ὅσα παραπάνω ἀρνητικὰ ἀναφέρθηκαν, εἶναι ὅμως ἐγκλωβισμένοι καὶ παγιωμένοι στὸν προσωπικό τους ὑποκειμενισμό. Ἀρνοῦνται νὰ δεχθοῦν σὲ κάποιον ἄλλον μία οὐσιαστικὴ ἔκφραση χάριτος καὶ ἕνα διαφορετικὸ χάρισμα τοῦ Πνεύματος. Ὅταν μάλιστα αὐτὸ γίνεται ἀποδεκτὸ μὲ ἐνθουσιασμὸ ἀπὸ τὸ ποίμνιο ποὺ διαισθάνεται καὶ ἀναγνωρίζει τὸ εἰλικρινὲς καὶ τὸ αὐθεντικό, τότε οἱ περὶ ὧν ὁ λόγος χάνουν τὴν ψυχραιμία καὶ τὴν ἐν πολλοῖς ἐξωτερικὴ καὶ παγερή τους ἠρεμία, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ στέλνουν τὸ “ἀνεπίφθονο” κάπου μακριά... γιὰ διακοπές...

Ὁ φόβος ὅτι δῆθεν θὰ αὐτοαναιρεθοῦν καὶ ὅτι θὰ ἀρνηθοῦν ὅσα ἔτη καὶ ἐνιαυτοὺς οἰκοδομοῦσαν στὸν ψυχικό τους κόσμο, τώρα τοὺς κάνει νὰ συκοφαντοῦν κατὰ τὸν πιὸ ὑποκριτικὸ τρόπο τῆς ψευδοευσέβειας ἀκόμα καὶ τοὺς πλέον ἀνεπίληπτους, ἁγνοὺς καὶ ἀκούραστους ἐργάτες τῆς σπορᾶς τοῦ λόγου. Καὶ ναὶ μέν, μπροστὰ σὲ ὅσους ἔχουν δεχθεῖ τὶς ἐπισκέψεις τῆς χάριτος, οὐδέποτε θὰ ἐκφράσουν λόγο ἐπαινετικὸ (γιὰ λόγους δῆθεν συνέσεως, οὐσιαστικῶς ὅμως γιὰ νὰ μὴν παραδεχθοῦν τὴν δῆθεν ἐπισκίασή τους), στὴν ἀπουσία ὅμως τῶν στοχοποιημένων “συναδέλφων” τους, ἡ ἀντλία τῆς καρδιᾶς τοὺς ἀνεβάζει στὰ χείλη (ἀπὸ) τὸ φαρμάκι ποὺ “διασφαλίζεται” στὸ ταμεῖον τῆς ὑπάρξεως.

Ὅπως δὲ ἔλεγε σύγχρονος ἀσκητὴς καὶ ἄνθρωπος ἀγάπης: “ὁ λόγος περὶ τῆς ὑποκρισίας τῶν φθονερῶν αὐτῆς τῆς ἀποκλίσεως, κάνει ὅσους γνώρισαν τὰ “δήγματα” τῆς ἀγάπης τους νὰ μὴν ἀντέχουν ἔστω καὶ τὸν μικρότερο ἀπόηχο τῆς ἀναμνήσεως τους”. Ἔτσι λοιπὸν καὶ ἐδῶ ἐπαληθεύεται ὁ Χρυσοστόμειος λόγος. Ὁ λόγος τοῦ Ἁγίου Πατρὸς ποὺ γνώρισε ὅσο ἐλάχιστοι τὶς ἐκφράσεις τῆς ὑποκρισίας, τῆς δολιότητας καὶ τῆς μοχθηρίας: “ὁ ὑποκριτὴς θέλει νὰ φαίνεται ὡς εὐλαβής, θέλει καλεῖσθαι ἅγιος καὶ προσκυνεῖσθαι ὑπὸ πάντων· ὁρᾶς αὐτοῦ τὸ ἔξωθεν σχῆμα καὶ νομίζεις αὐτὸν κατὰ Θεὸν ποιεῖν τὰ πάντα, ἡ δὲ καρδία τοῦ φθόνου γέμει καὶ δολιότητος καὶ παντὸς εἴδους κακών”.

Καὶ κατόπιν αὐτῶν θὰ ἐρωτήσει κάποιος: “Τί ἀποτέλεσμα ἔχουν ὅλες αὐτὲς οἱ συμπεριφορές;”. Μὰ χρειάζεται ἀπάντηση στὸ ἐρώτημα; Ὅ,τι ἀποτέλεσμα εἶχε καὶ ἡ παρέμβαση τοῦ ἀρχισυναγώγου τῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς. Δήλ. Τὸν ἐξευτελισμὸ τῶν συγχρόνων ἀρχισυναγώγων, τὴ νίκη τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς πίστεώς Του καὶ φυσικὰ τὴν εὐλογία σὲ ὅσους συγχρόνους δὶ' ὑπομονῆς λιτανεύουν τὸν ὄντως δυσβάστακτο σταυρὸ τῆς “ἀδελφικής” κακίας, τῆς συκοφαντίας καὶ ὄχι μόνον.

Τελικῶς, οἱ κακὲς αὐτὲς προσωπικότητες στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς κοινωνίας γενικώτερα, δίχως νὰ τὸ θέλουν ἀναδεικνύουν τὴν ἀρετή, προσθέτοντας ταυτοχρόνως στέφανα δόξης σὲ αὐτοὺς τοὺς ὁποίους “καταρτίζουν”. Ἐπιπροσθέτως δέ, ἀποκαλύπτουν οἱ ἴδιοι τὸ οὐσιαστικό τους περιεχόμενο κάτω ἀπὸ τὰ “πλατιὰ φυλακτήρια τους” καὶ φυσικὰ δὲν διαφεύγουν τοῦ θεϊκοῦ βλέμματος, ἀφοῦ ὅπως τονίζει ὁ ψαλμωδὸς ἀπευθυνόμενος  στὸν ἴδιο τὸν Θεὸ “ἐμίσησας πάντας τοὺς ἐργαζομένους τὴν ἀνομίαν· ἀπολεῖς πάντας τοὺς λαλοῦντας τὸ ψεύδος” (Ψάλμ. Ἐ' 6-7).

Ἀμήν.