Νηστεία: Το θεμέλιο κάθε αρετής του Αρχιμ.Γεράσιμου Φραγκουλάκη,

Βρισκόμαστε προ θυρών της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Το κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι η νηστεία, η πρόξενος των αρετών που όμως μαζί με την Εξομολόγηση, τόσο έχουν παρεξηγηθεί από μεγάλο αριθμό Ορθοδόξων. Τι είναι όμως η νηστεία; Ας κάνουμε μια προσπάθεια να προσεγγίσουμε το νόημα της.

  Η λέξη «νηστεία» παράγεται από το στερητικό «νη» και το ρήμα «εσθίω», που σημαίνει τρώγω. Κατά λέξη σημαίνει: δεν τρώγω. Από εδώ προέρχεται και η φράση «είμαι νηστικός».

  Η νηστεία είναι εντολή του Χριστού και της Εκκλησίας Του και μέσο αναγκαιότατο για την πνευματική προκοπή κάθε Χριστιανού. Όπως η σωματική άσκηση γυμνάζει το σώμα και το κάνει πιο σφριγηλό και πιο ακμαίο, έτσι και η ψυχή έχει τη δική της γυμναστική, τη νηστεία.

  Ο Μέγας Βασίλειος λέει: «Ει βούλει ισχυρόν ποιήσαι τον νουν, δάμασον την σάρκα διά νηστείας». (Περί Νηστείας, Α:9). Αυτός που νηστεύει έχει την αναφορά του στο Θεό και στην Εκκλησία. Γι’ αυτό και σημειώνουμε ότι, η νηστεία για εμάς τους Ορθοδόξους αποτελεί υποχρέωση και όχι δικαίωμα, για να μπορείς να επιλέξεις αν θα το ασκήσεις ή όχι.

  Η έννοια  της νηστείας δεν περιορίζεται μόνο στην αποχή από ορισμένα φαγητά, αλλά και στην ποσότητα. Η νηστεία αφορά και τις πράξεις μας. Γι’ αυτό η Αγία μας Εκκλησία, μας προτρέπει: «Νηστεύσωμεν, αδελφοί, σωματικώς, νηστεύσωμεν και πνευματικώς». Αξία έχει όχι μόνον η νηστεία των τροφών, αλλά και των παθών.

  Ακούμε την Κυριακή  της Τυρινής: «Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε, αντί μάχαιρας την νηστείαν, ήτις εκτέμνει από καρδίας πάσαν κακίαν». Το τροπάριο αυτό της Εκκλησίας μας έχει βαρυσήμαντα μηνύματα. Η νηστεία παρομοιάζεται με μαχαίρι και δε λέει «τέμνει», αλλά «εκτέμνει». Δεν κόβει απλά την κακία, αλλά ξεριζώνει κάθε μορφή κακίας. Έλεγε ένας αγιoρείτης Γέροντας: «Η νηστεία είναι το βιτριόλι των παθών».

  Πρώτος ο Χριστός δίδαξε και εφάρμοσε τη νηστεία. Όπως μας λέγει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, σαράντα μέρες στην έρημο, δεν έφαγε και δεν ήπιε απολύτως τίποτα, «Νηστεύσας ημέρας τεσσαράκοντα  και νύκτας τεσσαράκοντα...». (Ματθ. δ΄ 2).  Ο Χριστός ως τέλειος Θεός, δεν είχε κανένα λόγο να νηστέψει. Το έκανε όμως για εμάς. Για να μας διδάξει εμπράκτως, ότι πρέπει να νηστεύουμε.

  Από τον 1^ο κιόλας αιώνα, η νηστεία στην Εκκλησία γινόταν κατά μίμηση της νηστείας του Χριστού, με πλήρη ασιτία.

  Την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή μας καλεί η Αγία Εκκλησία μας σε νηστεία. Το διάστημα αυτό αποτελεί ξεχωριστή περίοδο για την εκκλησιαστική μας ζωή. Τα πάντα είναι διαφορετικά: τα άμφια, οι ακολουθίες κ.λπ.  Το σκηνικό της Σαρακοστής έχει ως σκοπό να μας βοηθήσει, να ανακαλύψουμε μέσα μας τον νεκρωμένο από την αμαρτία εαυτό μας και περιτυλιγμένο από τα σάβανα των ηδονών. Και όπως λέει ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, να πενθήσομε. Και όταν κανείς πενθεί, δεν το ρίχνει στη διασκέδαση, αλλά νηστεύει. Γι’ αυτό ουσία της Μεγάλης Σαρακοστής είναι η αυστηρότατη νηστεία.

  Ο 50^ος  Ιερός Κανόνας της αγίας Συνόδου, της Λαοδικείας (364 μ.Χ.) ορίζει: «Δει πάσαν την Τεσσαρακοστήν νηστεύειν ξηροφαγούντας». Δε λέει, ας νηστεύετε, αλλά «δει νηστεύειν», πρέπει δηλ. να νηστεύετε.

  Η νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής είναι από τις αυστηρότερες νηστείες της Εκκλησίας μας. Εκτός από το Σαββατοκύριακο, τις άλλες ημέρες δεν καταλύεται ούτε λάδι. Του Ευαγγελισμού μόνο καταλύεται ψάρι, όπως επίσης και την Κυριακή των Βαΐων.

  Πριν την Μ. Σαρακοστή έχουμε την εβδομάδα της Τυρινής, από τη Δευτέρα της Απόκρεω μέχρι και την Κυριακή της Τυρινής. Όλη την εβδομάδα καταλύονται τα πάντα  εκτός από το κρέας, υπενθυμίζοντάς μας το γεγονός ότι, στον Παράδεισο οι Πρωτόπλαστοι μπορούσαν να τρώγουν τα πάντα εκτός από ένα, και αυτοί παραβαίνοντας την εντολή του Θεού έφαγαν απ’  αυτό.

  Τη νηστεία της Μ. Σαρακοστής  ακολουθεί η νηστεία της Μεγαλοβδόμαδας, κατά την οποία έχουμε αυστηρή νηστεία. Δεν καταλύεται  λάδι όλη την εβδομάδα συμπεριλαμβανομένου και του Μεγάλου Σαββάτου.

  «Η νηστεία είναι ο δρόμος ο άγιος του Θεού και το θεμέλιο κάθε αρετής. Είναι ο στέφανος αυτών που εγκρατεύονται. Το κόσμημα της αγνότητος και αγιότητος. Η μητέρα της προσευχής. Ο πρόδρομος κάθε αγαθοεργίας!» (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος).

  Η τήρηση της νηστείας μας αφορά όλους. Μικρούς και μεγάλους. Δεν εξαιρούνται ούτε τα παιδιά. Μοναδική εξαίρεση είναι οι λόγοι υγείας.Είναι αβάσιμες οι απόψεις εκείνες που λένε ότι τα παιδιά δεν πρέπει να νηστεύουν γιατί με την νηστεία υπονομεύεται η ανάπτυξή τους.

  Ο Μέγας Βασίλειος λέει: «Η νηστεία κάνει τα σπίτια να προκόβουν. Είναι η μητέρα της υγείας, η παιδαγωγός της νεότητας». Αυτό το λόγο του Μεγάλου Βασιλείου επιβεβαιώνουν σύγχρονες επιστημονικές έρευνες.

  Πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Κρήτης έδειξε ότι, οι 180 με 200 ημέρες νηστείας το χρόνο, που υπαγορεύει η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι ευεργετικές όχι μόνο για τους ενήλικες, αλλά και για την υγεία των παιδιών. Όχι μόνον δεν «φρενάρουν» την ομαλή ανάπτυξη όσων παιδιών απέχουν από την κατανάλωση ζωικών τροφίμων, αλλά βοηθούν και στη διατήρηση φυσιολογικού βάρους κόντρα στην διαρκώς αυξανόμενη παιδική παχυσαρκία. Τα παιδιά που συμμετείχαν στην έρευνα και ακολουθούσαν πλήρη νηστεία επί 3,5 χρόνια δεν βρέθηκαν να έχουν διαφορές στο ύψος σε σχέση με εκείνα που δεν νήστεψαν ποτέ.

«Η νηστεία δεν επηρεάζει τη φυσιολογική τους ανάπτυξη, όπως πίστευαν παλαιότερα» επισημαίνει ο υπεύθυνος της μελέτης, Καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κρήτης Αντ. Καφάτος.

  Ένα από τα σημαντικά ευρήματα της μελέτης ήταν ότι, τα παιδιά που νηστεύουν καταναλώνουν σημαντικά περιορισμένο αριθμό θερμίδων και έχουν επίσης περιορισμένη πρόσληψη επικίνδυνων για την υγεία κορεσμένων λιπαρών οξέων, σε σύγκριση με εκείνα που δεν νηστεύουν.

«Τα παιδιά που νηστεύουν φαίνεται να έχουν καλύτερες επιλογές  στην κατανάλωση τροφίμων και πλησιάζουν περισσότερο τις ημερήσιες συνιστώμενες ποσότητες των περισσότερων θρεπτικών συστατικών, σε σχέση με εκείνα που δεν νηστεύουν καθόλου, ενώ δεν επηρεάζεται η σωματική τους ανάπτυξη»,  τονίζουν οι υπεύθυνοι της έρευνας.

  Οι διατροφικές επιταγές της Ορθόδοξης Εκκλησίας φαίνεται ότι λειτουργούν θαυματουργά για την υγεία των παιδιών. Μη διστάσουμε λοιπόν να παροτρύνουμε και τα παιδιά να νηστέψουν, οδηγώντας τα με το παράδειγμάμας, να τα καλέσουμε δηλαδή να νηστέψουν μαζί μας.

  Από καρδιάς εύχομαι ευλογημένη Μεγάλη Τεσσαρακοστή!

ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ – ΟΜΟΛΟΓΗΤΕΣ ΕΝ ΕΠΑΡΚΕΙΑ!

«Αγωνιστής-Ομολογητής». Τίτλος ο οποίος απονέμεται τον τελευταίο καιρό σε κάποιους κληρικούς και λαϊκούς αφειδώς από κάποια χριστιανικά (;) ιστολόγια. 

Διαβάζοντας τα δρώμενα υπό των «αγωνιστών-ομολογητών», εκείνο που διαπιστώνεται είναι ότι πρόκειται περί ανθρώπων οι οποίοι όλη τους την αγωνιστικότητα την εξαντλούν στην επίθεσή τους εναντίον της Εκκλησίας. Πρόκειται γενικώς περί απείθαρχων και εν πολλοίς ασυνεπών οι οποίοι, αν και οι περισσότεροι από αυτούς βιοπορίζονται από την Εκκλησία, μολονότι καταδιώκουν την Εκκλησία εμφανίζονται ως δήθεν διωκόμενοι από αυτήν! 

Η αλήθεια είναι ότι μπερδεύτηκα και αμφέβαλλα αν τελικά ο «ομολογητής» έχει την γνωστή σε μένα έννοια. Ήταν δε τόση η αμφιβολία μου που ανέτρεξα στα σχετικά βιβλία για να διαπιστώσω ότι, ούτε είχα ξεχάσει ούτε και βέβαια είχα παρανοήσει την έννοια της λέξεως. 

«Oμολογητής είναι αυτός που παρά τα μαρτύρια στα οποία υποβλήθηκε παρέμεινε σταθερός στην ομολογία της χριστιανικής του πίστης». Αυτή είναι η ερμηνεία της λέξεως ομολογητής. Αναρωτιέμαι λοιπόν, γιατί όλοι αυτοί ονομάζονται «ομολογητές» και μάλιστα για περισσότερο εντυπωσιασμό προστίθεται και το «αγωνιστής», λες και η ομολογία δεν προϋποθέτει και την αγωνιστικότητα. Από ποιον υποβάλλονται σε μαρτύριο για την πίστη τους; Το αντίθετο μάλλον συμβαίνει. Αυτοί υποβάλλουν σε μαρτύριο την Εκκλησία, μαρτύριο αδιάκοπο και ανηλεές. Και επαναλαμβάνω σχεδόν όλοι αυτοί ζουν από την Εκκλησία. 

Που αλλού παρατηρείται αυτό το φαινόμενο, να βρίζεις κάποιον και να παραμένεις στην υπηρεσία του, για να μη χάσεις τα προνόμια που απολαμβάνεις; Δεν αποτελεί αυτό ανακολουθία και ασυνέπεια; Δεν δείχνει ότι κάτι δεν πάει καλά; Και όμως αυτό το φαινόμενο μπορεί να το συναντήσει κάποιος στην Εκκλησία μας. Κληρικοί «μικρόσχημοι» και «μεγαλόσχημοι», αλλά και λαϊκοί ενώ μισθοδοτούνται για να διακονούν την Εκκλησία, αναγορεύουν εαυτούς εις «πρίγκιπες» και την Εκκλησία την γράφουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους. Αν και αμφιβάλλω αν έχουν παλαιά υποδήματα, διότι τα «πνευματικοπαίδια» των μεν και οι «οπαδοί» των δε, δεν τους αφήνουν με παλαιά υποδήματα αλλά αντιθέτως τους εξασφαλίζουν και «του πουλιού το γάλα». 

Αν λάβουμε υπόψη και το επίπεδο των ιστολογίων που τους προβάλλουν καταλαβαίνουμε τη σοβαρότητα της «ομολογίας» των «αγωνιστών-ομολογητών». 

Αρχιμανδρίτης Γεράσιμος Φραγκουλάκης 

Αννόβερο-Γερμανίας

πηγή

Εκκλησία: «ενώσεως και συμφωνίας όνομα» σε μνημονιακούς καιρούς Του Αρχιμανδρίτη Γεράσιμου Φραγκουλάκη

Του Αρχιμανδρίτη Γεράσιμου Φραγκουλάκη

Αννόβερο Γερμανίας

Σκαλίζοντας παλιές σημειώσεις μου από διάφορα μαθήματα του σχολείου, το μάτι μου έπεσε σε μια σημείωση που αναφερόταν στον επίσημο ορισμό της έννοιας «κράτος». 

Αναφέρεται λοιπόν: «Όταν λέμε κράτος εννοούμε μια κοινωνία ανθρώπων οι οποίοι είναι οργανωμένοι σε πολιτική κοινότητα, ζουν μέσα στον ίδιο γεωγραφικό χώρο και διέπονται από κανόνες δικαίου, που αποσκοπούν στην ασφάλεια, την ειρηνική συμβίωση, την ευημερία και την ηθική και πνευματική προκοπή τους». 

Αν πραγματικά με αυτό τον τρόπο λειτουργούσαν όλα τα κράτη, η γη θα είχε μεταβληθεί σε παράδεισο. Τι φταίει όμως που δεν λειτουργούν με αυτό τον τρόπο; 

Αν μελετήσουμε προσεκτικά τον ορισμό του κράτους θα δούμε ότι όλοι οι στόχοι που βάζει έχουν σαν υπόβαθρο την ηθική. Η μη πραγμάτωσή τους επομένως σημαίνει κακοποίηση ή ανυπαρξία της ηθικής, που έχει ως αποτέλεσμα το διαχωρισμό των τάξεων. Και αν παλιότερα ο διαχωρισμός αυτός αφορούσε στους πλούσιους και στους φτωχούς, σήμερα έχει γίνει πιο ωμός και αφορά συνειδητούς εκμεταλλευτές και θύματα εκμεταλλευόμενους. 

Την πάγκοινη άποψη ότι η κοσμική εξουσία είναι καταδυναστευτική συμμεριζόμενος και ο ίδιος ο Χριστός απευθυνόμενος προς τους Μαθητές Του, είπε: «οίδατε ότι οι άρχοντες των εθνών καταδυναστεύουσιν αυτών και οι μεγάλοι κατεξουσιάζουσιν αυτών». (Ματθ. 20,25). 

Δεν υποστηρίζουμε βέβαια ότι η κοσμική εξουσία θα μπορούσε από μόνη της να μετατρέπει το κράτος σε παράδεισο. Αυτό είναι ανέφικτο. Θα μπορούσε όμως να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια σχετικώς ομαλή συμβίωση των υπηκόων. 

Όπως είπε ο Ρώσος διανοητής του 19ου αιώνα Σολόβιεφ: «σκοπός του κράτους δεν είναι η πραγματοποίηση του παραδείσου πάνω στη γη, αλλά η παρεμπόδιση του κόσμου να μεταβληθεί σε κόλαση». 

Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται να επικρατεί αλληλοσεβασμός μεταξύ των πολιτών. Αλληλοσεβασμός ο οποίος θα καλλιεργείται από το ίδιο το κράτος διά της ισονομίας. Βασική προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να γίνει αντιληπτό ότι οι πολιτικοί άρχοντες είναι απλοί διαχειριστές της εξουσίας και όχι εξουσιαστές. Οφείλουν να τους χαρακτηρίζει σοβαρότης και εντιμότης λόγων και πράξεων. Στην άσκηση της εξουσίας θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη του λαού, στον οποίο θα δίδεται η ευκαιρία να συμμετέχει ενεργά στην λήψη αποφάσεων. 

Η τάση θεοποίησης των πολιτικών κατά το παρελθόν είχε ως αποτέλεσμα την «ποδοσφαιροποίηση» της πολιτικής και την «οπαδοποίηση» των πολιτών, δείγμα εκτροπής από κάθε δημοκρατική αρχή. Και να ποιο είναι το αποτέλεσμα. Να βιώνουμε σήμερα ως Έλληνες καταστάσεις που το άκουσμα παρομοίων στο παρελθόν, μας δημιουργούσαν απερίγραπτη θλίψη και δεν τολμούσαμε καν να σκεφθούμε ότι μπορεί κάποτε να ισχύσουν και για μας. 

Ταυτόχρονα όμως βλέπαμε, αλλά δεν δίναμε σημασία, ότι όλα τα κόμματα που κυβερνούσαν, ποτέ οι φιλολαϊκές προεκλογικές τους εξαγγελίες δεν ήταν εναρμονισμένες με την κυβερνητική τους τακτική. Παρόλα αυτά δεχόμασταν την υποδούλωση στο όνομα κάποιων εξυπηρετήσεων, κοινώς «ρουσφέτι». 

Ξεχάσαμε όμως πως ο Χριστιανός δεν είναι δούλος καμιάς κοσμικής εξουσίας αλλά παιδί του Θεού. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να υπακούει στις κοσμικές εξουσίες. Οφείλει να υποτάσσεται σ’ αυτές, αλλά μέσα στα πλαίσια της υπακοής του στο θέλημα του Θεού. Γι’ αυτό όταν οι απαιτήσεις της κρατικής εξουσίας έρχονται σε αντίθεση με το θέλημα του Θεού έχει χρέος να πειθαρχεί στο Θεό και όχι στους ανθρώπους. «Πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή ανθρώποις». (Πραξ. 5,29). 

Όσοι υποστηρίζουν ότι δεν είναι δουλειά των Χριστιανών η ενασχόληση με τα κοινά, δεν έχουν δίκιο. Η πολιτική για το Χριστιανό αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινής ζωής, γι’ αυτό συμμετέχει στην άσκηση της κοσμικής εξουσίας. Η ανάληψη όμως πολιτικής εξουσίας από Χριστιανούς, σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει εμπλοκή της Εκκλησίας στην πολιτική. 

Η Εκκλησία φροντίζει για τον κόσμο αλλά δεν περιορίζεται μόνον σ’ αυτόν όπως η πολιτική. Γι’ αυτό και δεν περιφρονεί την πολιτική, δεν γίνεται όμως και ένα με αυτήν. Άλλωστε όπως είναι φυσικό η πολιτική με τις διάφορες κομματικές αποκλίσεις διαιρεί, ενώ η Εκκλησία είναι κατά τον Ιερό Χρυσόστομο «ενώσεως και συμφωνίας όνομα». Κάτι το οποίο επιβεβαιώνεται περίτρανα αυτό το διάστημα που σπεύδει και πάλι η Εκκλησία να θεραπεύσει παραλείψεις και λάθη της πολιτικής ή μάλλον των πολιτικών που εμπιστεύθηκε ο ελληνικός λαός κατά καιρούς να τον κυβερνήσουν. 

Μέσα στην ανέχεια και τις ανάγκες που δημιουργούν τα αποτελέσματα των λανθασμένων πολιτικών επιλογών, η Εκκλησία ανοίγει την αγκαλιά της και σκορπά την αγάπη και τη θαλπωρή της στους πονεμένους, στους πεινασμένους, στους ενδεείς. 

Και το ωραίο είναι ότι κάποιοι εκ των πολιτικών θεωρούν επιβεβλημένο καθήκον της Εκκλησίας να κάνει αυτό που κάνει και ταυτοχρόνως την πολεμούν!

πηγή