Ο Χριστιανός πάντοτε συγχωρεί - ο Έλληνας ποτέ δε λησμονεί

Ενενήντα τέσσερα χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922! Τούτο τον καιρό, που ο Σουλτάνος εξ ανατολών  συνεχώς μάς προκαλεί, ο νους και η καρδιά μας, τρέχει και επισκέπτεται τις αλύτρωτες πατρίδες, τις σκλαβωμένες πατρίδες 

του Μικρασιατικού Ελληνισμού,

 της Ανατολικής Θράκης, 

του Πόντου, 

της Ανατολικής Ρωμυλίας,

 της Πελαγονίας, 

της τουρκοκρατούμενης Κύπρου και

 της Βορείου Ηπείρου. 

Πώς μπορούμε να λησμονήσουμε οι Νεοέλληνες

 την ξακουσμένη Σμύρνη, 

την Έφεσο,

 την Καισάρεια της Καππαδοκίας, 

την Τραπεζούντα·

 ή - γιατί όχι; -

 το Αργυρόκαστρο, 

την Κορυτσά, 

την Ανδριανούπολη, 

τη Φιλιππούπολη,

 τη Βάρνα,

την Αμμόχωστο και

 τη γλυκιά Κωνσταντινούπολη; 

Πώς να ξεχάσουμε όλες εκείνες τις γεμάτες από ελληνική πνοή και πολιτισμό αξέχαστες πατρίδες;

 Εκεί υπάρχουν τάφοι προγόνων, αγιασμένες εκκλησιές, όνειρα και οράματα, που η διπλωματία των πολιτικών τα μοίρασε και τα ερήμωσε. Ενενήντα τέσσερα χρόνια πέρασαν αφότου η Ελλάδα υπέστη τη φοβερότερη τραγωδία που μπορεί να υποστεί ένας λαός στην πορεία του. Ενενήντα τέσσερα χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή...  

Ήταν, και μάλιστα σκληρή γενοκτονία, όλα όσα συνέβησαν στην απέναντι μαρτυρική γη πριν ενενήντα τέσσερα χρόνια. 

Έτσι μας τα διέσωσαν στη μνήμη οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας κι όλοι εκείνοι που σαν τα καταδιωγμένα πουλιά σκορπίστηκαν στα πέρατα της γης.

 Εμείς, γενοκτονία χαρακτηρίζουμε τη Μικρασιατική Καταστροφή, την απάνθρωπη αυτή σφαγή τόσων αδελφών μας Ελλήνων, τον ξεριζωμό τόσων εκατομμυρίων πονεμένων ψυχών... 

Έτσι τη θεωρούμε, κι υποσχόμαστε πως έτσι θα την παραδώσουμε στα παιδιά μας.

πηγή

Τα κορίτσια που ακόμη περιμένουν τον αγνοούμενο πατέρα τους κι όχι Τούρκο σταρ

Π. Καρβουνόπουλος

Ο Τούρκος πρέσβης Κερίμ Ουράς δεν έχασε την ευκαιρία.Στο twitter ανέβασε φωτογραφία από το πλήθος θαυμαστριών που αποθέωσαν τον Μπουράκ Οζτσιβίτ! Ποιος είναι ο κύριος; Τούρκος σταρ σε κάποιο από τα πολλά τουρκικά σήριαλ που τα ελληνικά ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια έπαιξαν και παίζουν ακόμη ”βομβαρδίζοντας” τους Έλληνες τηλεθεατές με μια πλαστή εικόνα της γειτονικής χώρας.

Καλή η επίκληση της “πολυφωνίας” αλλά καλό θα ήταν να έκαναν και την αυτοκριτική τους για την επιλογή να παίζουν στις οθόνες κάθε τουρκική τηλεοπτική ανοησία.

Η φωτογραφία και το σχόλιο του Τούρκου πρέσβη.

Εκατοντάδες νέες κοπέλες πήγαν κι αποθέωσαν τον γοητευτικό Τούρκο τηλεοπτικό αστέρα.Τα περισσότερα απ΄ αυτά τα παιδιά ίσως και να αγνοούν την ιστορία των αγνοούμενων της Κύπρου.Δεν θα εκπλαγούμε αν κάποια δεν γνωρίζουν και την ιστορία της εισβολής των Τούρκων το 1974.Δεν φταίνε αυτά.Φταίμε εμείς που δεν τους τη μάθαμε.

Δεν ευθύνονται μόνο τα παιδιά για την άγνοιά τους.Ποιος φρόντισε να τους μάθει τι έγινε στην Κύπρο; Ποιος τους έμαθε για τους πρωταγωνιστές εκείνης της περιόδου; Τ΄ αφήσαμε στην τύχη τους να “βομβαρδίζονται” από Τούρκους γόηδες πρωταγωνιστές…Τα κοριτσάκια της φωτογραφίας έχουν γίνει πια μεγάλες γυναίκες.Κι ακόμη περιμένουν τον αγνοούμενο πατέρα τους κι όχι κάποιο Τούρκο γόη ηθοποιό…

Όσοι σπεύσουν να μας κατηγορήσουν για μιζέρια και υπερβολή καλό θα είναι να ενημερωθούν για την τουρκική τηλεοπτική βιομηχανία σήριαλ.Δεν στήθηκε τυχαία και δεν είναι και τόσο …αθώα.Πριμοδοτήθηκε από το καθεστώς Ερντογάν με συγκεκριμένο στόχο.Να “περάσει” την τουρκική κουλτούρα και γλώσσα σ΄ όλο το κόσμο.Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα τουρκικά σήριαλ πωλούνται στο εξωτερικό πάμφθηνα αλλά μ΄ έναν απαράβατο όρο: να μην μεταγλωτίζονται…

πηγή

το είδαμε εδώ

Ἐν μέσω κρίσης... Ποῦ εἶναι ἡ Ἑλλάδα μας;

Διατελοῦμεν ἐν μέσω κρίσης! Ἐκεί πού πρὸς στιγμὴν μένουμε ἐνεοὶ καὶ ἀποσβολωμένοι. Ἐκεί πού κόβουμε ταχύτητα, χαμηλώνουμε τοὺς τόνους καὶ ρωτᾶμε: Γιατί; 

Πῶς ἔγινε καὶ φτάσαμε στοῦ γκρεμοῦ τὸ χεῖλος; Ποιὸς εὐθύνεται γιὰ τὴ στραβοτημονιά; 
Ποιὸς θὰ χρεωθεῖ τὸ ἀτύχημα; Ποιὸς θὰ χρεωθεῖ τὴν ἐθνικὴ συμφορά; 

Κοιτᾶς καὶ λές: Ποῦ εἶναι ἡ Ἑλλάδα μας; Ποῦ εἶναι οἱ Ἕλληνες; 

Ποῦ μᾶς πούλησαν; Ποιοὶ μᾶς ἀγόρασαν; 

Ποιοὶ θὰ δώσουν λόγο γιὰ τὴν ἀγοραπωλησία;

 Χιλιάδες ἀπελπισμένες κραυγὲς σὰ σεισμικὲς δονήσεις… 

Διατελοῦμε ἐν μέσω κρίσης, βιώνοντας ἕνα σκληρὸ παιχνίδι, πίσω ἀπὸ τὴν πλάτη μας καὶ πάντα σὲ βάρος μας. Εἰσπράττουμε τὴν προδοσία σὰ γεύση ἀπὸ χῶμα, σὰν ὀργὴ καὶ σὰν ἀπελπιστικὴ διαπίστωση: βρισκόμαστε ὑπὸ ζυγόν!

Καὶ ὁ πόνος τοῦ ζυγοῦ εἶναι τόσο δυνατὸς ὥστε ἄλλος γρήγορα καὶ ἄλλος ἀργὰ ξυπνᾶμε! Ξυπνᾶμε σὰν ἀπὸ βαρὺ ὕπνο. Μᾶς ξυπνάει ὁ ἥλιος τῆς νύχτας…Τὸ φῶς ποὺ γεννιέται ἀμέσως μετὰ ἀπ’ τὸ πυκνότερο σκοτάδι. 

Μᾶς ξυπνάει καὶ βλέπουμε πὼς δὲν εἴμαστε ἄμοιροί της τύχης μας, πὼς σαφῶς ἔχουμε κι ἐμεῖς, ὁ καθένας τὴ δική του εὐθύνη. Ἔχουμε κι ἐμεῖς, ὁ καθένας τὸ δικό του μερίδιο στὴ συμφορά.

Καὶ φωτίζεται ὁ νοῦς μας καὶ μᾶς γίνεται ὁρατὸ πὼς δὲν φταίνει μόνον οἱ ἐχθροὶ ποὺ μπῆκαν ἀπ’ τὴν κερκόπορτα. Φταῖμε καὶ ἐμεῖς ποὺ ἀπαξιώσαμε τὴν κερκόπορτα καὶ….

ἐν γνώσει μας τὴν ἀφήσαμε ἀφύλαχτη.

Φταῖμε ὅλοι… καὶ οἱ ἄνθρωποι τῆς Πολιτείας καὶ οἱ ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὁ λαός. Διαπράξαμε ὅλοι τὸ ἴδιο λάθος τῆς ὕβρης: Καταργήσαμε τὸν Θεό!

Εἴτε θέλουμε νὰ τὸ παραδεχτοῦμε εἴτε δὲ θέλουμε, ἀπὸ κεῖ μπῆκαν οἱ ἐχθροί: ἀπὸ τὴν κερκόπορτα τῆς ὑπεροψίας μας…, πού στὴ θέση τῆς Ἐκκλησίας ἔβαλε τὶς στοές, ποὺ ἀντικατέστησε τὸν γάμο μὲ συμβολαιογραφικὴ πράξη, ποὺ ἀντικατέστησε τὴ μάνα μὲ τὴν τηλεόραση, ποὺ ἀντικατέστησε τὰ παιδιὰ μὲ τὰ σκυλιά.

Ἀπὸ κεῖ μπῆκαν οἱ ἐχθροί: 

ἀπὸ τὴν κερκόπορτα τῆς ὑπεροψίας μας, πού ἀντικατέστησε τὸν Πνευματικὸ μὲ τὰ μέντιουμ, ποὺ ἀντικατέστησε τὴν Λειτουργία μὲ κολυμβητήρια, φροντιστήρια καὶ ἐκδρομές,

Ποὺ ἀντικατέστησε τὴν προσευχὴ μὲ γιόγκα, τὴ νηστεία μὲ δίαιτες, καὶ τὸν Χριστὸ μὲ τὸν χρυσό…

Ἀδελφοί μου, ἡ κρίση ἡ βαθιὰ καὶ ὀδυνηρὴ δὲν εἶναι ποὺ ἀδείασαν τὰ ταμεῖα μας. Εἶναι ποὺ ἀδείασε ἡ ψυχή μας! Ἀδείασαν τὰ σπίτια μας. Ξεκρεμάσαμε τὶς εἰκόνες, σβήσαμε τὸ καντήλι κι ἀνοίξαμε τὶς πόρτες. Τώρα μπορεῖ ἐλεύθερα νὰ μπαινοβγαίνει ὅποιο θέλει, ὅ,τι ὥρα θέλει γιὰ ὅποια σχέση θέλει.

Ἀδελφοί μου, ἡ κρίση ἡ βαθιὰ καὶ ἡ ὀδυνηρὴ εἶναι τὸ κλάμα τῶν παιδιῶν ποὺ δὲν ἀφήσαμε νὰ γεννηθοῦν!… καὶ τὸ κλάμα τῶν παιδιῶν ποὺ ἐγκαταλείψαμε.

Ἡ κρίση ἡ βαθιὰ καὶ ἡ ὀδυνηρὴ εἶναι ποὺ γεμίσαμε παιδιὰ ποὺ δὲν ἔχουν κατὰ ποὺ νὰ κοιτάξουν. Γεμίσαμε παιδιὰ-τορπίλες! Ἕτοιμα νὰ ἐκραγοῦν. Παιδιὰ γνωστῆς ἢ ἀγνώστου πατρότητας ποὺ δὲν τὰ θέλει κανείς, παρὰ μόνον αὐτοὶ ποὺ θὰ τὰ ἐμπορευτοῦν. Ἀδελφοί μου, γεμίσαμε ἐμπόρους ποῦ μαζεύουν ἀργύρια τριάκοντα, ἀλίμονο γιὰ νὰ ἀγοράσουν τὸν ἀγρὸ τοῦ Κεραμέως;

Κρύο… Τόσο πολὺ κρύο… Κι αὐτὴ ἡ κρίση… ἡ βαθιὰ καὶ ἐπώδυνή μας μαζεύει ἀπ’ τοὺς δρόμους καὶ γυρίζουμε μέσα μας. Ἐκεῖ ποὺ ἀρχίζει νὰ πάλλεται ἡ καρδιά μας ἡ πέτρινη καὶ νὰ δίνει ξανὰ σημεῖα ζωῆς, ζωῆς ἄλλης, ζωῆς ἀληθινῆς. Ἐκεῖ ποὺ δυναμώνει λίγο-λίγο ἡ φωνὴ τῆς χαμένης συνείδησης κι ἀρχίζεις νὰ διακρίνεις ἀνάμεσα στὶς χιλιάδες φωνὲς τὴ φωνὴ τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος! Κι ἀρχίζει ἡ ψυχή μας νὰ ψάχνει τρόπους ἀποκατάστασης: ποιὰ “αὐθαίρετα” νὰ γκρεμίσουμε καὶ ποιὰ “νόμιμα” νὰ ξαναχτίσουμε…

Ἀρχίζει ἡ ψυχή μας καὶ διψάει τὴν ἄφεση.
  
Ἀφήνει τὶς χῶρες τῶν ἀλλοφύλων, 
τὶς ἀλλότριες συμπεριφορὲς...

καὶ ξαναπαίρνει ἡ πολύπαθη ψυχή μας  

τούς πατροπαράδοτους δρόμους… 

γιὰ τὸ πετραχήλι τὸ ἅγιο γιὰ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ.

Ἀδελφοί μου, ἡ κρίση ἡ βαθιὰ καὶ ἐπώδυνη εἶναι καὶ σωτήρια καὶ ἰαματική. 

Ἀρχίζεις καὶ νοιάζεσαι καὶ μοιράζεσαι τὸ τριμμένο παλτό σου μ’ αὐτὸν ποὺ κρυώνει! 

Ἀρχίζεις καὶ πονᾶς καὶ συμπονᾶς… 


Καὶ ὁ ἄλλος ἄνθρωπος γίνεται συνάνθρωπος, ὁ κάτοικος συγκάτοικος, ὁ πατριώτης συμπατριώτης, καὶ ὁ ἄλλος Ἕλληνας γίνεται συνέλληνας, ἐγγενὴς καὶ συγγενὴς καὶ ὄμαιμος καὶ ἀδελφός!!
 
Ἀδελφοί μου, ὁμοιοπαθεῖς καὶ συμπένητες, ἡ κρίση ἡ βαθιὰ καὶ ἡ ὀδυνηρὴ εἶναι γι’ αὐτοὺς ἡ ἀσωτία καὶ γι’ ἄλλους ἡ ὑποκρισία. Ἡ στείρα θρησκευτικότητά μας. Ἡ ἠθική μας αὐτάρκεια…. Κανεὶς δὲν κλαίει… Καὶ ἡ κρίση ἐντείνεται καὶ κάνει κρύο, πολὺ κρύο!

Χωρὶς μετάνοια, πῶς νὰ τὸ διαχειριστεῖς; Χωρὶς ἐλπίδα στὸ ἀμέτρητο ἔλεος τοῦ ἀγαπῶντος Θεοῦ, χωρὶς τὴν ἐμπειρία τῆς Παρουσίας Του, πῶς νὰ βγοῦν οἱ χειμῶνες; Πῶς νὰ βγοῦμε ἀπ’ τ’ ἀδιέξοδο χωρὶς θύρα ἐξόδου;

Ἀδελφοί μου, ὁμοιπαθεῖς καὶ συμπένητες, ἡ κρίση ἡ μεγάλη δὲν εἶναι ποὺ δὲν εὐημεροῦμε. Εἶναι ποὺ δὲν μετανοοῦμε. 

Ἡ κρίση ἡ μεγάλη δὲν εἶναι ποὺ ἀλώσαμε τὴν ψυχή μας. Εἶναι ποὺ τὴν παραδώσαμε μόνοι μας. Πρέπει νὰ περάσει καλὰ καὶ γιὰ πάντα στὸν πυρήνα τοῦ εἶναι μας: ἡ κρίση ἡ μεγάλη, ἡ μέγιστη τῶν συμφορῶν, δὲν εἶναι ἡ ὀφειλὴ τῶν δανείων . Εἶναι ἡ ὀφειλὴ τῶν δακρύων… 

Ἀδελφοί μου, ἔτσι παραγράφονται ὅλα τὰ χρεή: μὲ δάκρυα!

Καὶ θὰ δοῦμε τὴν ἄνοιξη νὰ πετάγεται κάτω ἀπ’ τὰ μάρμαρα.
Καὶ τὰ δένδρα νὰ ἀνθίζουν…

Καὶ θὰ ‘ρθεῖ ἡ Ἀνάσταση!

τῆς Μαρίας Μουρζά
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο “Ἐν μέσω κρίσης” τῶν Ἐκδόσεων “Ἄθως”.
πηγή
το είδαμε εδώ

Ο Καημός της ρωμιοσύνης*

Του Γιώργου Καραμπελιάαπό την Ρήξη φ. 127

Καθώς το εκκρεμές της ιστορίας μετακινείται από τη Δύση στην Ανατολή, μετέωροι στη ρωγμή των δύο κόσμων, φτάσαμε σε μια κρίση που δεν είναι απλώς οικονομική. Είναι μια κρίση καθολική: δημογραφική, γεωπολιτική, πολιτική, μεταναστευτική, πνευματική: κλωτσοσκούφι της Μέρκελ, έντρομοι μπροστά στον Ερντογάν, λοιδορούμενοι από τους Σκοπιανούς και τους Τσάμηδες.
Η Δύση, στην οποία καταφύγαμε, μας αποδέχεται μόνον ως παρίες, ενώ η ισλαμική Ανατολή μας απειλεί με υποταγή και εξαφάνιση. Έτσι, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με τον εαυτό μας, χωρίς, πλέον, περιθώρια για ψεύδη και μεσοβέζικες λύσεις. Είτε θα αποδεχτούμε το ιστορικό τέλος μας, τη μεταβολή της Ελλάδας σε μία πολυφυλετική και πολυεθνική ζώνη-ταμπόν μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ένας Λίβανος των Βαλκανίων, ελεγχόμενοι ταυτόχρονα από τη φραγκική Δύση και την τουρκική Ανατολή (εξάλλου ο άξονας Βερολίνου-Τουρκίας λειτουργεί εδώ και πάνω από εκατό χρόνια), είτε, για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε ως συλλογικό υποκείμενο, θα πρέπει να πραγματοποιήσουμε σήμερα την ανολοκλήρωτη επανάσταση του Ρήγα, να υπερβούμε τον καημό της ρωμιοσύνης.
Πιεσμένοι από Ανατολή και Δύση, δεν έχουμε πλέον άλλα περιθώρια ιστορικής υποχώρησης. Το πρόβλημα της συνέχειας του έθνους μας παίζεται στα ίδια τα νησιά μας, στις ίδιες τις πόλεις, στην ίδια μας την πρωτεύουσα. Η φυγή, όταν είσαι εξασθενημένος, μεταβάλλεται σε υποταγή και εν τέλει σε ιστορικό θάνατο. Δεν έχουμε άλλα περιθώρια να συνεχίσουμε στον δρόμο της φυγής-υποταγής και ταυτόχρονα να συνεχίσουμε να επιβιώνουμε.
Βρισκόμαστε μπροστά στη «μητέρα των μαχών». Είτε εδώ, σήμερα και στις επόμενες δεκαετίες, θα κερδίσουμε το δικαίωμα στην επιβίωση και παράδοξα θα ολοκληρώσουμε το ανολοκλήρωτο, είτε θα μεταβληθούμε σε μια ιστορική ανάμνηση ως ανεξάρτητο έθνος.
Σε μια τέτοια στιγμή, όταν όλα τα ψέματα τελειώνουν, είναι δυνατό να επιχειρήσουμε μία ολοκληρωτική επ-ανάσταση, διότι πλέον δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε, είμαστε στριμωγμένοι στον τοίχο δίνοντας μια μάχη ύπαρξης. Απορρίπτοντας τη φυγή προς τα έξω και στα κάθε ειδών ναρκωτικά, στα οποία με τόση ευκολία κατέφυγαν τα τελευταία χρόνια οι Έλληνες, να αντικρίσουμε θαρραλέα το πεπρωμένο μας.
Στα επόμενα πενήντα ή εκατό χρόνια, είτε θα πάψουμε να υπάρχουμε είτε, θα ξεπεράσουμε τον καημό μας, επιτέλους ελεύθεροι και αυτεξούσιοι.
*Απόσπασμα από το βιβλίο του συγγραφέα Η υπέρβαση, Πέραν της αριστεράς και της δεξιάς, που θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο του 2016 από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις.

http://ardin-rixi.gr/archives/201027 

Πατερικός 

το είδαμε εδώ

Δωσίλογος η πολιτική της αγλωσσίας

Γράφει ο Χρήστος Γιανναράς 

Η ​​κοινή και κοινωνούμενη πείρα βεβαιώνει ότι η ανάπτυξη μιας χώρας, η ευζωία των πολιτών, είναι συνάρτηση όχι πρωτίστως του κατά κεφαλήν εισοδήματος αλλά πρωτίστως του επιπέδου ποιότητας της ζωής. Οτι η ποιότητα της ζωής είναι συνάρτηση της κατά κεφαλήν καλλιέργειας, όχι της καταναλωτικής ευχέρειας. Και δείχτης της κατά κεφαλήν καλλιέργειας, σε όσες χιλιάδες χρόνια διαρκεί η ανθρώπινη Ιστορία, είναι η γλώσσα: η διεύρυνση των δυνατοτήτων (πλούτος του λεξιλογίου και εύκαμπτη όσο και διαυγής συντακτική δομή) της γλωσσικής εκφραστικής.

Κοινότοπες διαπιστώσεις, τετριμμένες. Αυτονόητες όσους αιώνες το πολιτισμικό «παράδειγμα» (ο κοινός τρόπος του βίου και η νοηματοδότησή του) δεν ήταν στεγανά ιστορικο-υλιστικό. Οσο δεν είχε ακόμα «παγκοσμιοποιηθεί» ο θρίαμβος του διδύμου Ανταμ Σμιθ-Καρλ Μαρξ, δηλαδή ο ολοκληρωτισμός του «Διαφωτισμού», ο πρωτογονισμός του ατομοκεντρισμού. Οι κοινωνίες που γέννησαν το εφιαλτικό δίπολο (τη μεταποίηση της συλλογικότητας ή σε «κολεκτίβα» ή σε «αγορά») είχαν θητεύσει για αιώνες στον θρησκευτικό ατομοκεντρισμό: της ατομικής «πίστης», της ατομικής «ηθικής», της ατομικής «σωτηρίας». Γι’ αυτό και είχαν προλάβει να γεννήσουν και «αντισώματα» στην εγωτική ιδιοτέλεια: θεσμικά χαλινάρια και κατεστημένες «νοο-τροπίες» που να τιθασεύουν (κάπως) την ενορμητική φιλαυτία, τη βουλιμική αρχομανία, τον ακόρεστο ναρκισσισμό: Γέννησαν τον ρωμαιοκαθολικό νομικισμό, την προτεσταντική Ηθική και, αργότερα, τους κώδικες (μάλλον ευχετήριους) κατασφάλισης των «ατομικών δικαιωμάτων».

Η γλωσσική εκφραστική αυτών των κοινωνιών, καταγωγικά διαμορφωμένη για να εξυπηρετεί «την χρείαν» (όχι την «πολιτικήν κοινωνίαν»), ελάχιστα επηρεάστηκε από την παγκοσμιοποίηση του Ιστορικού Υλισμού – τη διεθνοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, τον ολοκληρωτισμό των «Αγορών». Συρρικνώθηκε η γλωσσική εκφραστική σε μία και μόνη, λατινο-γερμανικού μείγματος λαλιά, την αγγλική, που κάθε λαός του πλανήτη παραμορφώνει κατά το κέφι του την προφορά της, σώζοντας (παραδόξως) τη χρηστική της δυναμική.

Η ελληνική ήταν μια διεθνοποιημένη γλώσσα, «κοινή» στην ελληνο-ρωμαϊκή «οικουμένη», για πολλούς αιώνες. Κοινή σε ένα πολιτισμικό «παράδειγμα» κοινωνικοκεντρικό (τουλάχιστον στις στοχεύσεις του), στους αντίποδες του ατομοκεντρικού της μετα-ρωμαϊκής (βαρβαρικής τότε) Δύσης.

Το κοινωνιοκεντρικό «παράδειγμα» καταλύθηκε με τη συνδυασμένη δράση (το πάθος-μένος) Σταυροφόρων και Οθωμανών. Και, τέσσερις αιώνες μετά, η ελάχιστη χούφτα απελευθερωμένων Ελλήνων υποτάχθηκε στους όρους του «έθνους-κράτους» (που συμπύκνωνε τον τρόπο - πολιτισμό του ατομοκεντρικού «παραδείγματος»). Οι συνέπειες για την ελληνική γλώσσα ήταν μοιραίες: Για δυο ολόκληρους αιώνες οι Ελληνόφωνοι βιάζουμε τη γλώσσα μας να εξυπηρετήσει τις εντελώς αντίθετες ανάγκες, τις ατομοκεντρικές, από τις ανάγκες τις κοινωνιοκεντρικές που γέννησαν την ίδια και τον μοναδικό πραγματικά εκφραστικό της πλούτο.

Μιλάμε σήμερα για συντελεσμένη μακάβρια καταστροφή: Το νοηματικό περιεχόμενο (βιωματικό φορτίο) πολύτιμων λέξεων έχει αλλοιωθεί ή διαστραφεί. Λέμε «δημοκρατία» και εννοούμε την καλοστημένη απάτη διαχείρισης εντυπώσεων την επιλεγόμενη «αντιπροσωπευτικό σύστημα». Λέμε «αλήθεια» και εννοούμε την ορθότητα της πληροφορίας, όχι την προφάνεια της κοινωνούμενης εμπειρίας. Λέμε «πίστη» και εννοούμε ατομικές πεποιθήσεις, όχι αμοιβαιότητα εμπιστοσύνης. Λέμε «ελευθερία» και εννοούμε δικαίωμα εγωτικών επιλογών ή συνδικαλισμένης αυθαιρεσίας, όχι το (κορυφαίο για τον άνθρωπο) άθλημα απεξάρτησης από τυφλά ένστικτα και ενορμήσεις. Λέμε «διάλογο» και εννοούμε παράλληλους μονολόγους. Λέμε «πρόσωπο» και καταλαβαίνουμε απρόσωπο άτομο, λέμε «έρωτας» και καταλαβαίνουμε «σεξ» – απειράριθμα τα ανάλογα εκτρωματικά.

Η Ελλάδα χωρίς γλώσσα που να κομίζει την πολιτισμική διαφορά των Ελλήνων (να την κομίζει όχι σαν μουσειακό παρελθόν αλλά σαν επικαιρική πρόταση με πανανθρώπινη εμβέλεια – αντιπρόταση στον ιστορικο-υλιστικό εφιάλτη) είναι αναπότρεπτο να υποταχθεί στο «μοντέλο» Ταϋλάνδης, Μαλαισίας, Γεωργίας, Ρουμανίας: Το μεροκάματο, για όσους αρνηθούν την προσφυγιά, ισοδύναμο με φυσική εξόντωση. Και η αγγλωσία δοκιμασμένη συνταγή εξαθλίωσης των μαζών, υποταγή τους σε σωστικά «μνημόνια» – μαζί με κατάργηση βαθμολογίας και εξετάσεων, δηλαδή με την εκδοχή της αριστείας ως «ρετσινιάς». Οι πολιτικές του υπουργείου Παιδείας, τα τελευταία σαράντα χρόνια, υπηρέτησαν, χωρίς εξαίρεση, τη δρομολογημένη επιδίωξη (ας ελπίσουμε, ανεπίγνωστα).

Η καταστροφή της γλώσσας συνεχίζεται αδυσώπητη – κάθε μέρα υπάρχουν τρεις έως πέντε εκφωνητές ή ανταποκριτές ή σχολιαστές στα κανάλια που θα έπρεπε να απολυθούν αυθημερόν για την αγραμματοσύνη τους, και άλλοι τόσοι από πολιτικούς θώκους, γελοιωδέστεροι. Ακούμε φρικαλεότητες, όπως: «ο αναλογούν φόρος», «η πλήρη εφαρμογή», «τον επικεφαλήν» ή «του επικεφαλή», «αυτή τη στιγμή συνδράμουν στην κατάσβεση», «κάτι άλλο δεν παρατηρούμε μέχρι στιγμή», «τους υπαγάγει τώρα δωρεάν», «άνευ άδεια», «να μην εκτίθεται στον ήλιο υπέρ του δέοντος»…

Το πιο αδιάντροπο είναι η αυθαίρετη στρέβλωση της γλώσσας επειδή ο ρήτορας λογαριάζει κάποιους γραμματικούς τύπους σαν «καθαρευουσιάνικους» που μολύνουν την «προοδευτική» του εκφραστική. Ο κ. Τσίπρας, π.χ., υιοθετεί το ανύπαρκτο «έχει παράξει πλεόνασμα η κυβέρνηση» (το έχει παραγάγει του μοιάζει «συντηρητικό», ακατάλληλο για υπέρμαχους «της Αριστεράς και της προόδου». Για τον ίδιο λόγο, προφανώς, και ο κ. Σημίτης καταργούσε τη διάκριση «στιγμιαίου» και «διαρκούς»: έλεγε «η Ελλάδα πέρυσι παρήγε» – τον ενοχλούσε το «παρήγαγε».

Ενας φιλόλογος θα μπορούσε να εντοπίσει ευστοχότερες και πολυπληθέστερες ενδείξεις της καταστροφής που συντελείται, τα πολύ τελευταία χρόνια, στη γλώσσα των Ελλήνων. Με ιστορικές συνέπειες ασύγκριτα εφιαλτικότερες από αυτές της οικονομικής χρεοκοπίας, της χαμένης κρατικής ανεξαρτησίας, της διοικητικής διάλυσης, του κυρίαρχου κυνικού αμοραλισμού. Δύσκολο να πείσει κανείς γλωσσικά απαίδευτους κομματανθρώπους πού οδηγεί η σύγχυση οριστικού και υποτακτικού λόγου («θα υπάρξει επιδείνωση του καιρού», αντί, «θα επιδεινωθεί ο καιρός» – «να σε ευχαριστήσω, Ανδρέα», αντί, «σε ευχαριστώ Ανδρέα»).

Πού οδηγεί η κατάργηση των άρθρων (όπως σε γλώσσες υπανάπτυκτης εκφραστικής): «θα πάμε Μοναστηράκι», «μένω Αγρίνιο». Γιατί τα ρήματα εις -έω μεταποιούνται εις -άω: «ζητά», «παρακαλά», «προχωρά», «μιλά», «εξηγά», «οδηγά». Γιατί η «προοδευτική» εκδοχή απαιτεί να λέμε: «η μέθοδο», «η πρόοδο», «η λεωφόρο», «η ψήφο», «η είσοδο». Γιατί το ανατριχιαστικό, πασοκικό και συριζαίικο: «η πλήρη εφαρμογή», «η διεθνή εκτίμηση», «η επισφαλή λύση».

Αυτό που συμβαίνει με τη γλώσσα στην Ελλάδα θα είχε το ανάλογο αν η Σαουδική Αραβία αχρήστευε τις πετρελαιοπηγές της και η Νότια Αφρική τα αδαμαντωρυχεία της. Το πολιτικό μας προσωπικό αντιλαμβάνεται τη σύγκριση σαν εικόνα, συμβολικά. Δεν καταλαβαίνουν ότι η σύγκριση κυριολεκτεί.

Πηγή εφημ. "Καθημερινή"
πηγή   //  αντιγραφή

TO ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΑΣ ΕΘΝΟΣ ΠΟΥ ΒΑΣΤΑΞΕ 5.000 ΧΡΟΝΙΑ, ΠΝΕΕΙ ΤΑ ΛΟΙΣΘΙΑ, ΑΝ ΔΕΝ ΞΥΠΝΗΣΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΜΙΚΡΟΙ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΑΝΤΙΣΤΑΘΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΘΥΕΛΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΙΓΙΔΕΣ ΠΟΥ ΠΝΕΟΥΝ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

Η ΕΛΛΑΣ ΜΟΝΗ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΟΔΥΝΑΜΟΣ!

«ΓΝΩΤΕ ΕΘΝΗ ΚΑΙ ΗΤΤΑΣΘΕ ΟΤΙ ΜΕΘ᾽ ΗΜΩΝ Ο ΘΕΟΣ».

ΔΕΝ ΜΑΣ ΣΩΖΟΥΝ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ, ΑΛΛΑ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ
___________________

_________________

(Πολύ μικρό ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου, 19.1.1986, πολύ ἐπίκαιρο).
«…Τὸ Βυζάντιο τὴν ἐποχὴ τοῦ Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ ἐπνεε τὰ λοίσθια. Πεθαίνουν τὰ ἔθνη, ὅπως πεθαίνει ὀ ἄνθρωπος. Καὶ πέθαναν….πολλα ἔθνη. Φοβοῦμαι ἀδέλφια μου, μήπως καὶ τὸ δικό μας ἔθνος πεθάνει. Δὲν ἔχω καιρὸ νὰ τὸ ἀναπτύξω. Θὰ σᾶς καλέσω μιὰ μέρα γιὰ νὰ σᾶς ἀποδείξω ὅτι πνέει ἡ Ἑλλάς τὰ λοίσθια. Θὰ τὴν ἐξαφανίσουν ἀπὸ τὸ χάρτη, διότι.., διότι…, διότι…. Ἕνα ἰστορικό ἔθνος ποὺ βάσταξε 5.000 χρόνια πνέωμε τὰ λοίσθια, ἐὰν δὲν ξυπνήσουμε ὅλοι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ὅλων τῶν κομμάτων καὶ ὅλων τῶν ἀποχρώσεων καὶ δὲν ἀποκτήσουμε ἑνώτητα χριστιανική, γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουμε τὰς θυέλλας καὶ καταιγίδας καὶ τὰ ἀστροπελέκια καὶ τοὺς κεραυνούς ποὺ πέφτουν στὰ Βαλκάνια..
Κινδύνευε τὸ Βυζάντιο ἀπὸ ἕναν τρομερό ἐχθρό, κινδύνευε ἀπὸ τὸν Μωάμεθ, ποὺ ξεκίνησε ὡς λέλαψ ξεκίνησε ἀπὸ τὰς στέπας τῆς Ἀραβίας καὶ ἔφτασε μέχρι τὴν Κωνσταντινούπολη καὶ τὴν πολιορκοῦσε. Βασιλιας ἦταν ὁ Ἰωάννης ὁ Παλαιολόγος, ἀδελφός τοῦ Κωσταντίνου Παλαιολόγου τοῦ τελευταίου αὐτοκράτορος. Σ᾽αὐτὴ τὴν δύσκολη στιγμή τί ἔκανε ὁ Ἰωάννης; Ἔστρεψε τὰ βλέμματά του , ὄχι πρὸς τὸν Θεό τῶν Πατέρων μας: «Γνῶτε ἔθνη καὶ ἠττάσθαι ὅτι μεθ ἡμῶν ὁ Θεός». Ἐζήτησε συμμαχία, -ὅπως ἐμεῖς, ζητοῦμε πότε μὲ τὴν Δύση, πότε μὲ τὴν Ἀμερική, πότε μὲ τὴν Ρωσία και ποτέ μὲ τὸν Θεό-. Ἡ Ἑλλάς μόνη της μὲ τὸν Θεό εἶναι παντοδύναμος. Δὲν τὴν σώζουν οἱ συμμαχίες οὔτε μὲ τὴν Ἀμερικὴ οὔτε μὲ τὴν Ρωσία. Τὴ σώζει μόνον ἡ συμμαχία μὲ τὸν Θεό, ἀλλὰ κανείς ἀπολύτως δὲν τὴν θέλει. «Γνῶτε ἔθνη καὶ ἠττᾶσθε ὅτι μεθ ὑμῶν ὁ Θεός».
Ἔκανε, λοιπόν τὸ ἁμάρτημα ὁ Ἰωάννης ὁ Παλαιολόγος νὰ ζητήση βοήθεια ἀπὸ τ`ὴν Δύση, ὅπως καὶ ἐμεῖς ζητᾶμε βοήθεια ἀπὸ τὴν Δύση καὶ ἔχωμε πρὸς τὴν Δύση στραμμένα τὰ βλέμματά μας…»

ΠΗΓΗ

«Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΣΩΘΗΚΕ στα 400 χρόνια σκλαβιάς, επειδή ανάβανε το καντήλι, ζυμώνανε πρόσφορο, κάνανε αγιασμό και κυρίως πήγαιναν στην Εκκλησιά»

«Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΣΩΘΗΚΕ στὰ 400 χρόνια σκλαβιᾶς, ἐπειδὴ ἀνάβανε τὸ καντήλι, ζυμώνανε πρόσφορο, κάνανε ἁγιασμὸ καὶ κυρίως πήγαιναν στὴν ἐκκλησιά»

Γιανναρᾶς: «Νὰ ξαναβροῦμε τὸν τρόπο τῆς ἑλληνικότητας.Ὄχι γιατί πρέπει, ἀλλὰ γιὰ νὰ δοῦμε ἐὰν μᾶς δίνει πραγματικὴ χαρὰ ζωῆς»

Ὁ Χρῆστος Γιανναρᾶς μιλᾶ γιὰ τὴν ἑλληνικὴ ταυτότητα, τὴ σχέση τοῦ Ἕλληνα μὲ τὸ παρελθὸν καὶ τὸν τόπο, ἀλλὰ καὶ τὶς παθογένειες ποὺ ἐξακολουθοῦν νὰ τὸν κρατοῦν καθηλωμένο. (Συνέντευξη huffingtonpost.gr)
Ἐδῶ καὶ χρόνια γράφετε στὰ ἄρθρα σας ἀλλὰ καὶ στὰ βιβλία σας γιὰ τὴνἑλληνικὴ ταυτότητα, τὴν κρίση ποὺ διέρχεται, τὴν ἀνικανότητα νὰ βροῦμε τὸνἑαυτό μας καὶ νὰ ἐκτιμήσουμε τὸ παρελθόν μας. 

Εἶναι μάλιστα τόσο ἔντονη ἡἀντίδραση, κυρίως ἀπὸ προοδευτικοὺς καὶ ἀκαδημαϊκοὺς κύκλους, ὅταν κάνεις μιλάει γιὰ ἱστορικὴ συνέχεια, Βυζάντιο κτλ, μὲ κίνδυνο μάλιστα νὰκινδυνεύει νὰ χαρακτηριστεῖ ἐθνικιστὴς καὶ ἀκροδεξιός.

.           Ὑπάρχει μία φοβερὴ παρανόηση, εἶναι σύμπτωμα τῆς παρακμῆς, μὲ τὶς ἴδιες λέξεις καταλαβαίνουμε τελείως ἄλλα πράγματα σήμερα. 

Αὐτὸ τώρα ἐὰν ἔχει γίνει μεθοδικὰ ἢ ἔχει γίνει συμπτωματικά, κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ τὸ ξέρει. 

Πάντως ὑπάρχει ἡ παρουσία μίας κοινωνικῆς ὁμάδας ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι δείχνουν, δὲν μπορεῖ νὰ τὸ βεβαιώσει κανείς, ὅτι δουλεύουν μεθοδικὰ σὲ αὐτὸν τὸν τομέα. Ἔχουν διαστρέψει τὰ νοήματα: λένε Βυζάντιο καὶ ἐννοοῦν σκοταδισμό, αὐτὸ ποὺ ἐννοοῦσε ὁ 19ος αἰώνας μὲ τὸν Βολταῖρο, τὸν Μοντεσκιὲ καὶ τοὺς ἄλλους, λένε ἑλληνισμὸς καὶ ἐννοοῦν ἐθνικισμός, περίπου Χρυσὴ Αὐγή. 

Ἔχουν κάνει τέτοιες παραποιήσεις, οἱ ὁποῖες δυστυχῶς ἁπλώνονται, πῆραν τὴν ἐτικέτα τοῦ προοδευτικοῦ καὶ ἐξαπλώνονται σὰν ἀρρώστια, σὰν ἔκζεμα.

.           Οἱ παραποιήσεις αὐτὲς ὅμως ὑποστηρίζονται ἀπὸ πολλούς, ποὺ δὲν ἔχουν καὶ τὴν κατάλληλη παιδεία καὶ ἱστορικὴ γνώση γιὰ νὰ τὸ ὑποστηρίξουν. Παράλληλα ὑπάρχει μία νέα γενιὰ ποὺ δὲν ἔχει καθόλου ἱστορικὴ γνώση καὶ γιὰ τὴν ὁποία ἡ κα Ἀρβελὲρ σὲ συνάντηση ποὺ εἶχα μαζί της, μοῦ ἐξέφρασε τὴν πεποίθηση ὅτι αὐτὴ ἡ γενιὰ τῶν μορφωμένων νέων ποὺ δὲν ξέρει ἱστορία, εἶναι σὰν τὴ λευκὴ σελίδα καὶ μπορεῖ νὰ ξεκινήσει ἀπὸ τὸ μηδὲν καὶ νὰ μᾶς πάει ἀλλοῦ.

.           Μοῦ κάνει ἐντύπωση αὐτὴ ἡ φράση τῆς κ. Ἀρβελέρ, μίας ἀκαδημαϊκοῦ. Ἀκόμη καὶ ἡ σχολὴ τῶν Annales στὴ Γαλλία, ποὺ ἦταν μία ἀριστερὴ σχολή, ἱστορικοϋλιστικὴ κατὰ κάποιο τρόπο, καὶ αὐτὸς ὁ Le Golf (Jacques Le Golf) λέει πάρα πολὺ ὡραία τὸ ἑξῆς (μοῦ διαβάζει): «Ἡ Εὐρώπη οἰκοδομεῖται. Εἶναι τὸ μεγάλο ὅραμα. Δὲν θὰ πραγματωθεῖ, ἐὰν δὲν λάβουμε ὑπόψη τὴν ἱστορία.

Μία Εὐρώπη χωρὶς ἱστορία θὰ ἦταν μία Εὐρώπη ὀρφανὴ καὶ δυστυχισμένη. 

Γιατί τὸ σήμερα ἔρχεται ἀπὸ τὸ χθές, τὸ μέλλον ἀναδύεται ἀπὸ τὸ παρελθόν…

Στὶς προσπάθειες ἐνοποίησής της ἡ ἤπειρος ἔζησε διενέξεις, συγκρούσεις, διαιρέσεις, ἐσωτερικὲς ἀντιφάσεις.

Στὴν εὐρωπαϊκὴ ὑπόθεση θὰ ἀφοσιωθοῦμε, μόνο ἂν γνωρίζουμε ὁλόκληρο τὸ παρελθὸν καὶ ἀντικρίζουμε τὸ μέλλον». Σοφὲς κουβέντες…

Βάσει αὐτοῦ ποὺ μόλις μοῦ διαβάσατε, δὲν μπορῶ νὰ μὴ σχολιάσω αὐτὸ ποὺ συμβαίνει σήμερα, ὅπου δὲν ξέρουμε τί ἀκριβῶς εἴμαστε καὶ τί θέλουμε. Εἴμαστε Εὐρωπαῖοι; Ἕλληνες; Ἀπὸ τὴ μία μισοῦμε τὴν Εὐρώπη καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη θέλουμε νὰ εἴμαστε μέρος της. Παράλληλα, οὐκ ὀλίγοι στὴν πατρίδα μᾶς νιώθουν ἄβολα μὲ τὸ νὰ δηλώσουν Ἕλληνες, προτιμοῦν νὰ ἀνήκουν, ὅπως λένε, στὴν κατηγορία τῶν ἀνθρώπων γενικὰ καὶ ἀόριστα, ὁ ἐθνικὸς προσδιορισμὸς τοὺς ἀπωθεῖ.

.           Κοιτάξτε, αὐτά, νομίζω, ταπεινὰ φρονῶ, ὅτι εἶναι συμπτώματα μίας φοβερῆς πτώσης τοῦ ἐπιπέδου.

 Οἱ ἄνθρωποι δὲν προβληματίζονται, δὲν σκέπτονται. 

Αὐτὸ τὸ δίλημμα, τοῦ πόσο εἴμαστε Ἕλληνες ἢ Εὐρωπαῖοι εἶναι ἕνα ψευτοδίλημμα, ποὺ γεννήθηκε τοὺς τελευταίους αἰῶνες, βέβαια ἀρκετὰ ἐγκαίρως ἀπὸ τὸν Κοραή, Αὐτὸς εἶναι ὁ κακὸς δαίμων τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ὅπως τὸν χαρακτηρίζει ὁ Ράνσιμαν, διότι ἔφτιαξε μία θεωρία ὅτι τὴν ἀρχαία Ἑλλάδα τὴ διέσωσε ἡ Δύση. Ποιά Δύση; Ἡ Δύση τῶν βαρβάρων, the barbarian west, ποὺ ἔφτασαν σὲ ἕνα πρωτόγονο ἐπίπεδο στὴν Εὐρώπη ἀπὸ τὸν τέταρτο στὸν ἕκτο αἰώνα. Αὐτοὶ λοιπὸν μετὰ τὴν πτώση τῆς Κωνσταντινούπουλης -βέβαια εἶχαν ἀρχίσει ἀπὸ πιὸ νωρὶς καὶ τὸ ψιλοκορτάρανε- ἐμφανίσθηκαν ὅτι διέσωσαν τὴν ἀρχαία Ἑλλάδα. Ἐμεῖς μὲ τὴν Τουρκοκρατία, λέει ὁ Κοραής, χάσαμε κάθε συνέχεια. Ἑπομένως, ἐὰν θέλουμε νὰ γίνουμε Ἕλληνες, πρέπει νὰ γίνουμε πρῶτα Εὐρωπαῖοι, γιὰ νὰ γίνει μετακένωση τῆς ἑλληνικότητας.

Ἀποτέλεσμα ὅλων αὐτῶν ἦταν νὰ φτιάξουμε ἕνα κράτος μιμητικό, ἕνα κράτος μεταπρατικό. Τὰ πάντα εἶναι ἀντιγραφή. Ἐκεῖ εἶναι ὁ πολιτισμός, ἐκεῖ εἶναι τὰ φῶτα. Ὅ,τι ἦταν ἐδῶ ἐθεωρεῖτο καθυστέρηση, βαρβαρισμός. Ὁπότε καταλαβαίνετε ὅτι ἐπάνω σὲ αὐτὴ τὴ σχιζοφρένεια ἔχει οἰκοδομηθεῖ ἕνα κράτος.

Ὑπῆρξαν ὅμως προσωπικότητες στὴν Ἑλλάδα οἱ ὁποῖες ἔζησαν στὴν Εὐρώπη καὶ διέγνωσαν τὴν παθογένεια, ὅπως γιὰ παράδειγμα ἡ γενιὰ τοῦ30.

.           Καὶ πρὶν ἀπὸ τὴ γενιὰ τοῦ 30 ὑπῆρξαν προσωπικότητες ποὺ σήκωσαν ἕνα ἀνάστημα, ὅπως γιὰ παράδειγμα ὁ Σπυρίδωνας Ζαμπέλιος, ὁ Παπαδιαμάντης, ὁ Δραγούμης. Στὴ συνέχεια ἡ γενιὰ τοῦ 30, πλέον ἐπεξεργασμένα, ἔδειξε ὅτι αὐτὸς ὁ λαὸς ἔπαψε νὰ παράγει πολιτισμὸ ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἔγινε αὐτόνομο κράτος. 

Μέχρι τότε εἶχε ταυτότητα, ἡ λαϊκὴ τέχνη εἶχε ταυτότητα, τὸ ἴδιο καὶ ἡ ἀρχιτεκτονική, ἡ ζωγραφική, ἡ μουσική, οἱ κοινοτικοὶ θεσμοὶ ἔσωζαν τὴν ταυτότητα τοῦ Ἑλληνισμοῦ, τὴν ἰδιαιτερότητα, ὄχι γιὰ νὰ ξεχωρίζουμε, ἀλλὰ διότι μόνο μὲ τὴν ἑτερότητα μετέχεις στὸ ἱστορικὸ γίγνεσθαι, ὅταν δηλαδὴ κομίζεις κάτι.

Ὅταν ἁπλῶς πιθηκίζεις καὶ τρέχεις πίσω ἀπὸ τοὺς ἄλλους, τότε εἶσαι τῆς καρπαζιᾶς, εἶσαι μία ἀστεία ὑπόθεση. 

Λοιπόν, αὐτὸ χάθηκε, κυρίως τὰ τελευταῖα 50 χρόνια μὲ ἕνα τρόπο ποὺ εἶναι σπαραχτικός. Τουλάχιστον ἀκόμη καὶ μέσα σὲ αὐτὴ τὴν ξιπασιὰ τῶν φώτων τῆς Δύσης διατηρεῖτο μέχρι κάποια στιγμὴ ἕνα ἐνδιαφέρον γιὰ τὴ γλῶσσα, πῶς νὰ σωθεῖ ἡ γλώσσα, ὑπῆρχε μία περηφάνια γιὰ τὴ γλῶσσα ἢ γιὰ τοὺς ἀρχαίους, γιὰ τὴ συνέχεια. Ἐπίσης, δὲν μποροῦμε νὰ ἀρνηθοῦμε ὅτι στὸ δεύτερο μισό τοῦ 20οῦ αἰώνα ἔγινε μία ἀνακάλυψη τοῦ Βυζαντίου, τοῦ λεγομένου Βυζαντίου, δηλαδὴ τοῦ Ἑλληνισμοῦ στὰ χρόνια τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, τοῦ ἑλληνορωμαϊκοῦ κόσμου ὅπως λέγεται σήμερα στὴν Ἱστορία.

Ὅλα αὐτὰ τὶς τελευταῖες δεκαετίες μετὰ τὴν μεταπολίτευση ἔχουν διαλυθεῖ, ἔχουν συκοφαντηθεῖ, ἔχουν βγεῖ ἀπὸ τὸν τρόπο τῆς ζωῆς μας. Βάλαμε καὶ τὸ μονοτονικό…

Στὰ γραπτά σας, ἀλλὰ καὶ τὸ τελευταῖο σας βιβλίο «Ἡ Εὐρώπη γεννήθηκεἀπὸ τὸ Σχίσμα», δίνετε μεγάλη ἔμφαση σὲ αὐτὸ καὶ παρομοιάζετε τὴν κατάργηση τοῦ πολυτονικοῦ μὲ τὴν Μικρασιατικὴ Καταστροφή.

.           Φυσικά, γιατί στὴν Μικρὰ Ἀσία χάθηκαν κοιτίδες καταγωγῆς, μὲ τὸ μονοτονικὸ χάθηκε ἡ συνέχεια τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας.

 Ἕνας Ἕλληνας σήμερα κάτω τῶν 40 ἐτῶν δὲν καταλαβαίνει τί θὰ πεῖ «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια», δὲν καταλαβαίνει τὸν Παπαδιαμάντη, τὸν Ροΐδη.

Δίνετε μεγάλη ἔμφαση στὴ γλῶσσα καὶ τὸ ἀνήκειν.

.           Ἐὰν ὑπάρξει μία πολιτικὴ ἀνάκαμψη, προϋπόθεση καὶ τῆς οἰκονομικῆς καὶ τῆς γενικότερης ἀνάκαμψης, νὰ μὲ θυμάστε, θὰ γίνει ὅταν θὰ βρεθεῖ ὁ πολιτικὸς ποὺ θὰ βάλει τὰ ἀρχαῖα ἑλληνικὰ στὸ δημοτικό. 

Βέβαια, ὄχι μὲ τὶς μεθόδους τοῦ σήμερα ἢ μὲ αὐτὲς ποὺ τόσα χρόνια μᾶς ταλαιπωροῦσαν. Ὑπάρχουν παιδαγωγικὲς μέθοδοι συναρπαστικές, ποὺ μποροῦν νὰ κάνουν τὴν ἐκμάθηση τῆς γλώσσας παιχνίδι. Ἀλλὰ στὰ χίλια χρόνια Ἑλληνισμοῦ, στὸ λεγόμενο Βυζάντιο, ποὺ ξεκινοῦσαν τὰ παιδιὰ ἀπὸ ἕξι ἐτῶν καὶ μάθαιναν τὴν ἀλφάβητο μὲ τὸν Ὅμηρο, κάτι ἤξεραν. Μιλοῦσαν ἕνα νεότερο ἰδίωμα ποὺ εἶχε προκύψει, ὅμως ἡ μήτρα ἦταν ὁ Ὅμηρος.

Ὅταν ἔχεις ἕνα τέτοιο γλωσσικὸ ἐπίτευγμα, εἶναι ἔγκλημα νὰ τὸ θυσιάζεις γιὰ χρηστικοὺς λόγους. Ὅταν δημιουργήθηκε τὸ κράτος τοῦ Ἰσραήλ, ἐπέβαλε ὡς ἐπίσημη γλώσσα τὸ παλαιότερο γλωσσικὸ ἰδίωμα, τὸ μασοριτικό. 

Ἐπίσης στὸ Ἰσραήλ, ἐὰν δὲν κάνω λάθος, ἡ ἔννοια τοῦ πολίτη εἶναι συνυφασμένη μὲ τὸ θρήσκευμα. Εἶσαι Ἰουδαῖος, ἄρα μπορεῖς καὶ νὰ εἶσαι καὶ πολίτης τοῦ Ἰσραήλ. Στὴ χώρα μας ὁ Ἑλληνισμὸς καὶ ἡ γλῶσσα εἶναι συνυφασμένα μὲ τὴ θρησκεία, τὴν ὀρθοδοξία.

Ἐὰν ὑπάρξει ἀποκοπὴ ἀπὸ τὴν Ὀρθοδοξία, τότε θὰ μποροῦμε νὰ μιλᾶμε γιὰ Ἑλληνισμό;

.             Νομίζω πὼς δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει, ὅμως νομίζω ὅτι εἶναι λάθος νὰ βλέπουμε τὴν Ὀρθοδοξία ὡς θρησκεία. Διότι μὲ τὰ σημερινὰ δεδομένα, ἴσως καὶ γενικότερα, ἡ θρησκεία εἶναι μία ἀτομικὴ ἐπιλογή, ἕνα ψυχολογικὸ γεγονός. Στὸν Ἑλληνισμὸ καὶ σὲ ἄλλες παραδοσιακὲς κοινωνίες, ὑπῆρχε μία νοηματοδότηση τῆς ζωῆς, ὑπῆρχε ἕνα νόημα, μία ἀναφορὰ στὴν αἰτία καὶ στὸν σκοπό, ἄρα καὶ κάποιοι κανόνες ἀληθείας ποὺ προέκυπταν ἀπὸ αὐτὸ τὸ σκοπὸ καὶ τὴν αἰτία. 

Ἡ Ἐκκλησία ἀπαντοῦσε στὸν Ἕλληνα σὲ αὐτὰ τὰ πολὺ βασικὰ καὶ θεμελιώδη ἐρωτήματα, τὰ ὁποῖα ἔδιναν νόημα στὴ ζωὴ καὶ στὸν θάνατο. Ὅταν χάσει ἕνας λαὸς μία τέτοια νοηματοδότηση,τότε ἐπικρατεῖ ἕνας μηδενισμός, ὅπως σήμερα.

Tὰ πάντα εἶναι χρησιμότητα, κατανάλωση, δὲν ὑπάρχει τίποτα ποὺ νὰ δίνει πραγματικὴ χαρὰ ζωῆς. 

Γιατί μόνο ἐὰν ψηλαφεῖς ἕνα νόημα στὴ ζωή σου, μπορεῖς νὰ ἔχεις χαρὰ ζωῆς. Διαφορετικὰ ἡ χαρὰ τῆς ζωῆς εἶναι ἡ κατανάλωση.

Καὶ ὅμως ὁ ἀντίλογος εἶναι ὅτι ἡ ἐκκλησία καθήλωσε τὸν Ἕλληνα, ὁ ὁποῖος πάντα περιμένει μία μαγικὴ λύση γιὰ τὰ προβλήματά του καὶ ὅτι τὸ Βυζάντιο καθυστέρησε τὴν ἀνάπτυξη τοῦ ἀτόμου καὶ χάσαμε, μεταξὺ ἄλλων, τὸν διαφωτισμὸ ποὺ συνέβη στὴν Εὐρώπη.

.           Αὐτὸ ποὺ ξέρω ὅτι τῆς καταλογίζουν, καὶ εἰδικότερα ὁ Ράμφος, ὁ ὁποῖος κάνει ἀγώνα γι’ αὐτό, εἶναι ὅτι ἀκριβῶς ἐγκλώβισε τὸ ἄτομο στὴν κοινότητα. Ὅλα αὐτὰ ἐμπίπτουν μέσα στὴ γενικότερη σύγχυση ποὺ ἔχει δημιουργηθεῖ. Νομίζω πὼς αὐτὰ ποὺ λέει (ὁ Ράμφος) εἶναι στοὺς ἀντίποδες τῆς ἱστορικῆς πραγματικότητας. Ἡ δυναμικὴ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ ἦταν ἡ πόλις. «Τὸ μετέχειν κρίσεως καὶ ἀρχῆς», νὰ εἶσαι πολίτης, ἐνεργός, μέτοχος στὸ γίγνεσθαι. Τὸ νὰ περιπέσουμε στὸν ἀτομοκεντρισμὸ τοῦ δυτικοῦ βαρβαρικοῦ τρόπου βίου, στὸ ἐπίπεδο κυριαρχίας τῶν ἐνστίκτων, ὅπου κυριαρχεῖ τὸ ἄτομο καὶ οἱ ἀνάγκες, οἱ ἀπαιτήσεις, οἱ ὁρμὲς τοῦ ἀτόμου, ἐὰν αὐτὸ τὸ λέμε πρόοδο, τότε ἀντιστρέφουμε τοὺς ρόλους τῆς ἱστορίας, τὸ ἄσπρο μαῦρο. Εἶναι τερατώδη αὐτὰ ποὺ ἰσχυρίζεται ὁ κ. Ράμφος.

Ὅμως, αὐτὴ ἡ ἄποψη καθίσταται κυρίαρχη.

.           Βέβαια, γιατί βολεύει αὐτὴ ἡ ἄποψη. Σκεφτεῖτε, γιατί εἶχε αὐτὴ τὴ δυναμικὴ αὐτὸς ὁ πολιτισμός, ποὺ γεννήθηκε ἀπὸ τὴ βαρβαρικὴ Δύση. Ὁ λόγος εἶναι ὅτι πρόκειται γιὰ ἕναν πολιτισμὸ ποὺ κολακεύει τὰ ἔνστικτα, τὸν ἐγωτισμό, τὸν ναρκισσισμό. Σκεφτεῖτε πῶς μεγαλώνει σήμερα ἕνα παιδί. Ἕνα παιδὶ τῆς ἀγροτικῆς κοινωνίας γιὰ νὰ ἔχει φῶς ἢ γιὰ νὰ ἔχει θερμότητα, ἔπρεπε πρῶτα ἀπ᾽ ὅλα νὰ ἔχει μία προσωπικὴ σχέση μὲ ὑλικὰ πράγματα. Αὐτὴ ἡ σχέση δημιουργοῦσε ἀσυνείδητα μία στάση ζωῆς. Ἔπρεπε νὰ σεβαστεῖς τὸν ἄλλο ὅρο τῆς σχέσης, τὰ ξύλα γιὰ νὰ ἀνάψεις φωτιά, ἔπρεπε νὰ τὰ σεβαστεῖς, δὲν μποροῦσες νὰ τοὺς ἐπιβάλλεις νὰ ἀνάψουν. Αὐτὲς οἱ λεπτομέρειες δημιουργοῦσαν ἕναν ψυχισμό, ὁ ἄνθρωπος ἤξερε νὰ σχετίζεται, ἤξερε νὰ ἀποδέχεται, ἤξερε νὰ ταπεινώνεται, νὰ παραιτεῖται ἀπὸ τὸ ἐγώ.

.            Τὸ σημερινὸ παιδὶ πατάει ἕνα κουμπὶ καὶ ἔχει φῶς, ἕνα ἄλλο κουμπὶ καὶ ἔχει θερμότητα, ἕνα τρίτο κουμπὶ καὶ ἔχει εἰκόνα. Αὐτὸ τὸ παιδὶ μεγαλώνει ἀσυνείδητα μὲ ἕναν ψυχισμὸ παντοδυναμίας. Ὅταν θὰ φτάσει ἡ ὥρα γιὰ νὰ ἐρωτευθεῖ, δὲν θὰ μπορεῖ, γιατί δὲν ξέρει. Καὶ δὲν φταίει γι᾽ αὐτό, δὲν ἔμαθε ποτὲ νὰ μοιράζεται. Ἀντιλαμβάνεστε σὲ τί ἀπανθρωπία ὁδηγοῦν οἱ θεωρίες τοῦ Ράμφου καὶ ὅλη αὐτὴ ἡ κατεστημένη πιὰ στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία, ἡ μεταπρατικὴ νοοτροπία τῆς μεταποικιακῆς κοινωνίας. Ὅπως οἱ χῶρες ποὺ βγήκανε ἀπὸ τὴν ἀποικιοκρατία, ἔτσι καὶ ἐμεῖς εἴμαστε ἀκριβῶς τὸ ἴδιο: ζηλεύουμε αὐτὸ ποὺ εἴχανε οἱ ἀποικιοκράτες.

Καὶ ποιά εἶναι ἡ ἑλληνικὴ πρόταση σήμερα;

.           Κοιτάξτε, αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει ὡς συνταγή. Ἐὰν τὸ σκεφτοῦμε μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο, πέφτουμε πάλι στὸ γήπεδο τῆς Δύσης. Αὐτὸ θέλει μία καλλιέργεια τοῦ τρόπου, μία ἐπανεύρεση τοῦ τρόπου, μία ἄλλη σχολικὴ ἀγωγὴ καὶ μία διαφορετικὴ ἀγωγὴ τῶν μέσων μαζικῆς ἐνημέρωσης, ὥστε προοδευτικὰ καὶ ἀνεπαισθήτως, ποὺ λέει ὁ Καβάφης, νὰ ξαναβροῦμε τὸν τρόπο τῆς ἑλληνικότητας. Νὰ τὸν ξαναβροῦμε, ὄχι γιατί πρέπει, οὔτε ἐπειδὴ εἶναι καλύτερος, ἀλλὰ γιὰ νὰ δοῦμε ἐὰν μᾶς δίνει πραγματικὴ χαρὰ ζωῆς.

Μοῦ λέτε αὐτὰ τὰ πράγματα γιὰ τὴ Δύση ἐνῶ ἔχετε σπουδάσει, ὅπως καὶἄλλοι Ἕλληνες διανοούμενοι καὶ ἐργαστεῖ ἐκεῖ…

.           Αὐτὸ ἀκριβῶς εἶναι τὸ δυναμικότερο στοιχεῖο αὐτῆς τῆς στάσης. Πρὶν ἀπὸ ἐμᾶς, ὅλοι οἱ λεγόμενοι ἑλληνοκεντρικοὶ διανοούμενοι, ὁ Κόντογλου, ὁ Πικιώνης, ὁ Θεοτοκᾶς, ὁ Λορεντζάτος, ὁ Σαραντάρης, ὁ Ἐλύτης, ὅλοι τους φάγανε τὴ Δύση μὲ τὸ κουτάλι. Διότι μόνο ἐὰν ζήσεις στὴ Δύση καὶ τὰ ἀδιέξοδα τῆς Δύσης, ξυπνάει μέσα σου τὸ ἐνδιαφέρον νὰ δεῖς ἐὰν ὑπάρχει κάτι διαφορετικὸ στὴ δική σου παράδοση. Ἕνας ἄνθρωπος ποὺ ἀγνοεῖ τὴ Δύση, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι Ἕλληνας. Γι’ αὐτὸ καὶ ὅλοι μας ἐπιμένουμε, ἐννοῶ ὅσοι ἔχουμε αὐτὴ τὴν ὀπτική, ὅτι ἡ μετοχή μας στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση (ΕΕ) εἶναι ἀπαραίτητη. Ἐὰν πάψει νὰ μετέχει στὴν ΕΕ ἡ Ἑλλάδα, τότε βγαίνει ἀπὸ τὸ ἱστορικὸ γίγνεσθαι. Ἔχεις ταυτότητα ὅταν ἔχεις ἑτερότητα. Ὅλοι μου οἱ δάσκαλοι ἦταν ὁ Χάιντεγκερ, ὁ Βιτγκεστάιν, ὁ Νίτσε, ὁ Λακᾶν. Καὶ αὐτὸ διότι γεννήθηκα καὶ μεγάλωσα ὡς δυτικός, μὲ δυτικὴ ἐκπαίδευση, μὲ δυτικὴ θρησκευτικότητα, μὲ θαυμασμὸ πρὸς τὴ Δύση. Ὅποτε, κάποια στιγμή, ὅταν γεννήθηκε μέσα μου τὸ ἐρώτημα, εὐτυχῶς ἐγκαίρως, τί ἔχει ὁδηγήσει σήμερα τὴ ζωή μας σὲ ἀδιέξοδα, ἀκολούθησα αὐτοὺς τοὺς μεγάλους πού μου ἔδειξαν μὲ τὴν κριτικὴ τοὺς ποιὸ ἦταν τὸ λάθος στὴ δυτικὴ ἱστορικὴ ἐξέλιξη. Ἡ κριτικὴ τοῦ Χάιντεγκερ σπάζει κόκαλα. Ἐὰν δὲν περάσεις ἀπὸ αὐτὴ τὴ θητεία καὶ μαθητεία, δὲν μπορεῖς νὰ ἀνακαλύψεις τὴ διαφορά.

Ἴσως νὰ ἦταν χρήσιμο νὰ μᾶς βοηθήσετε νὰ καταλάβουμε λίγο τὴν ἱστορικὴπορεία τῆς Δύσης, ὅπως τὴν ἀντιλαμβάνεστε. Ἀπὸ τὰ γραπτά σας βλέπω ὅτι δίνετε ἔμφαση στὸν Αὐγουστίνο, καθὼς λέτε ὅτι αὐτὸς διαμόρφωσε τὴ δυτικὴσκέψη.

.           Ναί, καὶ στὶς συγκυρίες ποὺ ἀνέδειξαν τὸν Αὐγουστίνο ὡς κεφαλάρη, τὸν μεγάλο πατέρα τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ. Ὅλοι οἱ ἱστορικοί, καὶ τὰ ἔχουν μελετήσει οἱ δυτικοὶ ἱστορικοὶ αὐτὰ καί, ξέρετε, εἶναι πολὺ τίμιοι, συμπίπτουν σὲ αὐτὴ τὴ διαπίστωση: Αὐτὰ τὰ στίφη τὰ βαρβαρικά, ποὺ ἔφτασαν στὴ Δύση ἀπὸ τὸν 4ο ἕως τὸν 6ο αἰώνα, ξεκινοῦσαν ἀπὸ τὰ ὀροπέδια τῆς Ἀσίας, πέρα ἀπὸ τὰ Οὐράλια. Ζητώντας βοσκοτόπια, ἡ μία φυλὴ πίεζε τὴν ἄλλη καὶ τὴν ἐκτόπιζε. Κάποια στιγμὴ πέρασαν καὶ τὸν Ρῆνο καὶ μπήκανε στὴ Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία. Ἡ Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία, τότε, ἦταν κάτι ἀντίστοιχο ὅπως ἡ Εὐρώπη, ἦταν, δηλαδή, κάτι ζηλευτό. 

Ὅμως αὐτοὶ οἱ λαοὶ ἦταν πολεμικὰ φύλα. Ἤξεραν μόνο τὸν πόλεμο καὶ τὸ κυνήγι, δὲν ἤξεραν κὰν τί σημαίνει ἀγροτικὴ καλλιέργεια. Μιλᾶμε γιὰ πολὺ χαμηλὸ ἐπίπεδο.

Σὲ ἐπίπεδο κανιβαλισμοῦ, λέτε στὸ βιβλίο σας «Ἡ Εὐρώπη γεννήθηκε ἀπὸ τὸσχίσμα» ἀλλὰ καὶ στὸ «Ὀρθοδοξία καὶ Δύση στὴ Νεώτερη Ἑλλάδα».

.           Ἀκριβῶς, σφάζανε τοὺς ντόπιους, τοὺς ἐκτοπίζανε… Ἀλλά, ὅπως καὶ σήμερα, ἔτσι καὶ τότε, γιὰ νὰ μπεῖς στὸν πολιτισμὸ ἦταν προϋπόθεση νὰ εἶσαι χριστιανός. Τότε λοιπὸν οἱ ἡγέτες αὐτῶν τῶν βαρβαρικῶν φύλων ἀποφάσιζαν νὰ βαπτιστοῦν χριστιανοί. Καὶ πράγματι βαπτίζονταν μαζικὰ στὸ ποτάμι.

Ἄντε τώρα ἕνας ἄνθρωπος χωρὶς καμία παιδεία, χωρὶς καμία μόρφωση, νὰ καταλάβει τὴ διάκριση οὐσίας καὶ ὑποστάσεως τῆς οὐσίας, νὰ καταλάβει τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ ὡς κορύφωμα ἐλευθερίας τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὴν θεότητά του, ἄρα ὡς αἰτιώδη ἀρχὴ τοῦ ὑπαρκτοῦ, τὴν ἐλευθερία καὶ ὄχι τὴν ἀναγκαιότητα. 

Δὲν καταλάβαιναν τίποτα ἀπὸ αὐτά. Φτιάξανε δηλαδὴ μὲ τὸν χριστιανισμὸ μία παγανιστικὴ ἐκδοχὴ ἀνάλογη μὲ αὐτὴ ποὺ εἶχαν οἱ ἴδιοι προηγουμένως. Καὶ ὅταν πιά, στὸν 9ο αἰώνα, ὁ Καρλομάγνος τοὺς συνένωσε σὲ μία αὐτοκρατορία, πῆρε τοὺς πιὸ σπουδαγμένους στὴν αὐλή του καὶ ἐκεῖ ἔγινε ἀπὸ τὸν Ἀκουίνο ἡ ἀνακάλυψη τοῦ Αὐγουστίνου.

Ἕνας Καρλομάγνος ποὺ δὲν ἤξερε νὰ διαβάζει καὶ νὰ γράφει…

.           Ἀκριβῶς! Καὶ ὁ Αὐγουστίνος ὁ ἴδιος δὲν εἶχε καμία ἑλληνικὴ παιδεία, δυστυχῶς δὲν ἤξερε ἑλληνικὰ καὶ αὐτοσχεδίαζε. 

Καὶ ἔφτιαξε ἀπὸ τὸ χριστιανισμὸ μία θρησκεία ἁπλοϊκή, ἕνας τιμωρὸς Θεός, ἕνας ἄνθρωπος ποὺ ἁμαρτάνει καὶ τιμωρεῖται. Αὐτὰ τὰ σχήματα πέρασαν καὶ κυριαρχοῦν μέχρι σήμερα.

Κυριαρχοῦν καὶ σὲ ἐμᾶς;

.           Πέρασαν φυσικὰ καὶ σὲ ἐμᾶς μὲ τὸν ἐξευρωπαϊσμό μας. Βίαιη μεταστροφὴ στὴν καινούργια θρησκεία ὑπῆρξε καὶ στὸ Βυζάντιο. Ὁ Ἕλληνας ἦταν ὁ ἐθνικός, ὁ Ἰουστινιανὸς κλείνει τὶς φιλοσοφικὲς σχολές, Πότε ἀρχίζει νὰ ὑπάρχει καὶ πάλι συνείδηση τῆς ἑλληνικότητας στὸ Βυζάντιο;

.             Νομίζω ὅτι αὐτὲς εἶναι σχηματικὲς ἑρμηνεῖες, οἱ ὁποῖες δὲν ἔχουν κανένα ἔρεισμα. Γιὰ παράδειγμα, λέμε ὅτι ὁ Ἰουστινιανὸς ἔκλεισε τὶς τελευταῖες φιλοσοφικὲς σχολὲς τῶν Ἀθηνῶν καὶ αὐτὸ εἶναι μύθος.

 Ἐπὶ Ἰουστινιανοῦ ἔκλεισαν οἱ τελευταῖες φιλοσοφικὲς σχολὲς τῶν Ἀθηνῶν, ἐπειδὴ εἶχαν παρακμάσει.

 Οἱ τελευταῖοι ποὺ φοίτησαν ἐκεῖ, ἕναν αἰώνα πρὶν ἀπὸ τὸν Ἰουστινιανό, ἦταν ὁ Μέγας Βασίλειος, ὁ Ἰωάννης Χρυσόστομος καὶ ὁ Γρηγόριος Ναζιανζηνός. Ἀλλά, ἐν συνεχείᾳ, ἐπανέρχεται σὲ χρήση ἡ λέξη Ἕλληνας, αὐτὸ τὸ ἔχει ὑπογραμμίσει ὁ Σβορῶνος, ἀπὸ τὸν 10ο αἰώνα καὶ μετά. Ὅποιος ἦταν Ρωμαῖος πολίτης μὲ ὀρθόδοξο θρήσκευμα, ἐκκλησιαστικὸ θρήσκευμα, ἦταν καὶ Ἕλλην, διότι εἶχε γλῶσσα ἑλληνική, ὅλη αὐτὴ ἡ ἀπέραντη αὐτοκρατορία μιλοῦσε ἑλληνικά. Μάλιστα ὁ Σβορῶνος εἶχε πεῖ τὸ ἐξαιρετικό: «Μὴ μοῦ ζητᾶτε συνέχεια αἵματος, ἐγὼ κάνω ἱστορία, δὲν κάνω ζωολογία».

Λέτε κάπου πὼς οἱ δυτικοὶ σχολίασαν τὴν Ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης ὡς τὴν ἄρση μίας ἀναπηρίας γιὰ τὴν ἕνωση τῆς Εὐρώπης.

.          Ναί, διότι ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἡ Εὐρώπη, μετὰ τὸν 12ο αἰώνα, ἄρχισε λίγο νὰ στέκεται στὰ πόδια της, νὰ ἀποκτᾶ μία αὐτονομία καὶ μὲ τὸ σχίσμα κυρίως νὰ θέλει νὰ αὐτονομηθεῖ ὡς πρὸς τὴν ἑλληνικότητα καὶ τὴν ἑλληνικὴ Ἀνατολή, ἄρχισε αὐτὴ ἡ ἀντιπαλότητα, ἡ ὁποία ἐξελίχθηκε σὲ μία ἀντιπαλότητα πρὸς τὸ Βυζάντιο. Τὴ λέξη Βυζάντιο τὴ φέρανε τὸν 16ο αἰώνα. Μέχρι τότε ἦταν ἀντιπαλότητα πρὸς τοὺς Ἕλληνες, Contra Errores Graecorum, κατὰ τῶν πλανῶν τῶν Ἑλλήνων. Ἦταν μία ἀντιπαλότητα, ἡ ὁποία, ὅταν ἔπεσε ἡ Κωνσταντινούπολη στὰ χέρια τῶν Τούρκων ἱκανοποιήθηκε. Ἐπιτέλους ἔλειψε αὐτὴ ἡ μεγάλη ἀπειλή, αὐτὸς ὁ κριτικὸς ἀντίλογος, ἂν θέλετε, καὶ ἀπὸ τότε ἡ Δύση εἶναι μονόδρομος. Κανένας ἄλλος πολιτισμὸς δὲν μπόρεσε νὰ ἀντιταχθεῖ μὲ κοινωνικοκεντρικὸ ὅραμα στὸν κτηνώδη ἀτομοκεντρισμὸ τοῦ δυτικοῦ μοντέλου.

Γίνεται πολὺ συζήτηση γι᾽ αὐτὸ καὶ συγκεκριμένα ὑποστηρίζεται ὅτι ὁ Τοῦρκος ἦταν τελικὰ ἐπιλογή.

.               Δὲν ἦταν ἐπιλογή, ἐὰν θέλουμε ἱστορικὰ νὰ εἴμαστε στοιχειωδῶς συνεπεῖς, δὲν τοὺς φέραμε ἐμεῖς στὴν Μικρὰ Ἀσία τοὺς Τούρκους. Ἁπλῶς, ὅταν ἄρχισε ἡ προσπάθεια στὴν Κωνσταντινούπολη γιὰ νὰ τὰ φτιάξουμε μὲ τὴ Δύση, νὰ ὑποταχθοῦμε στὴ Δύση, προκειμένου νὰ μᾶς βοηθήσει νὰ ἀντικρούσουμε τοὺς Τούρκους, τότε ἐμφανίστηκε μία μερίδα Ἑλλήνων σημαντικὴ ἡ ὁποία ἔλεγε ὅτι εἶναι καλύτερα μὲ τοὺς Τούρκους παρὰ μὲ τὴν τιάρα. Δηλαδή, εἶναι καλύτερα νὰ ὑποταχθεῖς σὲ κάποιον ποὺ σὲ δυναστεύει, παρὰ νὰ δώσεις γῆ καὶ ὕδωρ καὶ νὰ ἀφομοιωθεῖς ἀπὸ κάποιον ὁ ὅποιος εἶναι ἀντίπαλός σου, κάτι ἐντελῶς ξένο πρὸς ἐσένα, ἀλλὰ ἔσπευσες νὰ τὸν δεχτεῖς καὶ νὰ τοῦ προσφέρεις τὴν ταυτότητά σου.

Ἀφοῦ ἡ ταυτότητά μας ἦταν τόσο ἰσχυρή, δὲν θὰ μπορούσαμε νὰ συνθηκολογήσουμε καὶ νὰ τοὺς ἀφομοιώσουμε ἐμεῖς; Ἄλλωστε καὶ ἡ Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία ἐπηρεάστηκε σφόδρα ἀπὸ τὸν ἑλληνικὸ πολιτισμό.

.           Αὐτὸ τὸ προσπάθησαν. Εἶχε βγάλει ὁ Ὀκτάβιος Μερλιὲ στὸ Γαλλικὸ Ἰνστιτοῦτο μερικὲς μελέτες γιὰ τὴ μικρασιατικὴ ἑλληνικὴ πραγματικότητα, γιὰ τὸ πὼς οἱ Ἕλληνες συνυπῆρχαν μὲ τοὺς Τούρκους. Σὲ πολλὲς περιπτώσεις μάλιστα τοὺς ἐπηρέαζαν. Μέχρι σήμερα οἱ Τοῦρκοι σέβονται τὸν Ἀη-Γιώργη ἢ τὴν Παναγιά, ἀλλὰ μὴ ξεχνᾶτε ὅτι ἦταν ἄλλο πράγμα τὸ Ἰσλὰμ καὶ ἄλλο ὁ ρωμαϊκὸς κόσμος μὲ τὸ δωδεκάθεο, τὸ ὁποῖο σαφῶς ἔμπαζε πιὰ ἂπ΄ ὅλες τὶς μεριές, καὶ οἱ πληθυσμοὶ ζητοῦσαν πλέον κάτι ἄλλο, κάτι πληρέστερο. Τὸ Ἰσλὰμ εἶναι μία θρησκεία χωρὶς μεταφυσική, μία θρησκεία τυφλή, ἡ ὁποία ἀνταποκρίνεται στὴν ἐνστικτώδη ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου γιὰ θρησκεία. Αὐτὸ τὸ πράγμα δὲν μποροῦσε νὰ ἀφομοιωθεῖ ἀπὸ τὸν ἑλληνισμό, ἐδῶ βλέπετε ὅτι δὲν μπορεῖ καν νὰ ἀφομοιωθεῖ ἀπὸ τὸ δυτικὸ παράδειγμα. Στὴ Γαλλία γιὰ παράδειγμα ἡ τρίτη, ἡ τέταρτη γενιὰ Μουσουλμανικῶν μειονοτήτων, καὶ δὲν ὑπάρχει αὐτὸ πουθενὰ στὸν κόσμο ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους, δὲν ἀφομοιώνεται.

Ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὸ ποὺ λέτε, διαπιστώνεται καὶ μία τάση δυτικῶν, ἀπὸ Ἀγγλία, Γαλλία, πάρα πολλοὶ ἀπὸ τὸ Βέλγιο, νὰ προσχωροῦν στὸ ριζοσπαστικὸ Ἰσλάμ. Ποῦ τὸ ἀποδίδετε αὐτό; (*Ἡ συνέντευξη ἔγινε περίπου ἕνα μήνα πρὶν τὶς αἱματηρὲς ἐπιθέσεις τῶν τζιχαντιστῶν στὸ Παρίσι)

.           Αὐτὸ εἶναι ἕνα πολὺ σπουδαῖο θέμα, τὸ ὁποῖο πρέπει ἐπειγόντως νὰ μελετήσουμε. Πῶς ἐξηγεῖτε τὸ γεγονὸς ὅτι σὲ αὐτὲς τὶς ὑπὲρ ἀνεπτυγμένες κοινωνίες ἐμφανίζεται ἕνα τέτοιο ρεῦμα στροφῆς πρὸς τὸ Ἰσλάμ; Προσωπική μου ἄποψη, γιατί πρόκειται γιὰ ἕνα ζήτημα τὸ ὁποῖο ἀπαιτεῖ ἔρευνα, εἶναι ὅτι ἡ τάση αὐτὴ ὀφείλεται στὸ γεγονὸς ὅτι ὁ μηδενισμὸς τῆς Δύσης δὲν ἀντέχεται. Ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου θέλει κάπου νὰ καταφύγει καὶ ὅταν ξεκινᾶς γιὰ νὰ ἀπορρίψεις τὸν μηδενισμό, θὰ πᾶς στὴν ἄλλη ἄκρη, σὲ μία θρησκεία τυφλή, χωρὶς μεταφυσικὴ καὶ θὰ κόβεις κεφάλια. Ἐκεῖνο ποὺ συνέβη μὲ τὸ περιοδικὸ Charlie Hebdo στὴ Γαλλία ἦταν μία ἀποκάλυψη. Μία ὁλόκληρη κοινωνία, 1,5 ἑκατ. Γάλλοι, βγῆκαν στὸ Παρίσι μὲ ἕνα στυλὸ στὸ χέρι γιὰ νὰ ὑπερασπισθοῦν τὸ ἀπόλυτο μηδέν. Δηλαδὴ ὅτι ἐγὼ ἐπιλέγω αὐτὸ εἶμαι, τὸ ἐγώ μου ἐπιλέγει τὰ πάντα, δὲν ὑπάρχει τίποτα ποὺ νὰ ξεπερνάει τὸ ἐγώ μου.

Μὰ δὲν τίθεται ζήτημα ἐλευθερίας τῆς ἔκφρασης; Ἄλλωστε, αὐτὸ ποὺ ὑποστηρίζουν καὶ τὸ συγκεκριμένο περιοδικὸ εἶναι ὅτι ἡ θρησκεία ὁδηγεῖ σὲ μαχαίρι καὶ οἱ χριστιανοὶ ἔσφαξαν…Εἶναι ἐπικίνδυνο πράγμα ἡ θρησκεία.

.             Αὐτὸς σήμερα εἶναι ὁ τρόπος τῆς ζωῆς μας, ὁ ἀτομοκεντρισμός μας, στὸ ἀπόλυτο. Ἀλλά, νομίζω, γιὰ ἕναν Ἕλληνα πρέπει τουλάχιστον νὰ τίθεται ὡς ἐρώτημα, ὡς ἀπορία, γιατί ἡ ἔννοια τοῦ ἀτομικοῦ δικαιώματος ἦταν ἄγνωστη στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, ἦταν ἄγνωστη στὸ ρωμαϊκὸ δίκαιο. Γιατί; Διότι αὐτὸ ποὺ ἐπιδιώκει ἡ νεότερη Δύση μὲ τὰ ἀτομικὰ δικαιώματα ὑπερκαλυπτόταν ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἤσουν πολίτης, μετεῖχες κρίσεως καὶ ἀρχή. Τὸ σῶμα τοῦ πολίτη ἦταν ἱερό. Δὲν ὑπῆρχε στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα σωματικὴ βάσανος, μαστίγωση, φραγγέλωση, οὔτε καν δήμιος. Ὁ Σωκράτης καταδικάζεται σὲ θάνατο καὶ δὲν ὑπάρχει δήμιος νὰ ἐκτελέσει τὴν ποινή. Ἢ θὰ πάρει μόνος του κώνειο νὰ τὸ πιεῖ πειθόμενος τῆς γνώμης, γιατί καὶ ἡ δημοκρατία κάνει λάθη, ἢ θὰ φύγει, θὰ πάψει νὰ εἶναι πολίτης, θὰ πάει κάπου ἀλλοῦ, μέτοικος.

.              Εἶναι τεράστιες οἱ παρανοήσεις ποὺ ἔχουν γίνει μὲ ἕνα τρόπο καὶ ἕνα ἐπίπεδο ἀφελέστατο, παιδαριῶδες. Τὸ ἀτομικὸ δικαίωμα εἶναι τὸ μεγαλύτερο ἀδιέξοδο τῶν εὐρωπαϊκῶν κοινωνιῶν. Δὲν μπορεῖ ὁ νόμος νὰ καθορίζει τὰ πάντα στὴ ζωή. Ὅταν ὁ Κάντ, τὸ λέω αὐτὸ συχνά, ὁρίζει γάμο ὡς σύμβαση δύο ἑτερόφυλων ἀτόμων γιὰ ἀμοιβαία χρήση τῆς σεξουαλικῆς ἰδιαιτερότητας τοῦ ἄλλου, ἐκεῖ εἶναι ὅλη εἰκόνα τῆς ἀπανθρωπίας τοῦ δικαιώματος…ἀπανθρωπία σκέτη!

Εἶναι καὶ αὐτό, ὅπως καὶ οἱ ὑπερασπιστὲς τοῦ Charlie Hebdo, μία συνέπεια τῆς Αὐγουστίνιας σκέψης;

.             Ἢ ἀντίδραση ἢ συνέπεια. Γιατί ἔχουν δίκιο, ὅταν λένε ὅτι ἡ θρησκεία σφάζει, μαχαιρώνει κάνει Ἱερὴ Ἐξέταση, ἔχουν δίκιο, ὅλα αὐτὰ ταυτίζονται μὲ τὸ νόμο. Ἡ θρησκεία εἶναι ἕνα ἐνστικτῶδες καὶ πρωτογενὲς μόρφωμα καὶ ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου. 

Ὁ Χριστιανισμὸς δὲν εἶναι θρησκεία, εἶναι Ἐκκλησία…

Τὸ ἔχετε συσχετίσει μὲ τὴν ἐκκλησία τοῦ δήμου…

.            Ναί, ἐκκλησία τοῦ δήμου καὶ Ἐκκλησία τῶν πιστῶν. Εἶναι ἕνα συλλογικὸ ἄθλημα γιὰ τὴν πραγμάτωση τοῦ ἀληθοῦς, ὅπως κάθε ἄθλημα ἔχει τὸ ρίσκο τῆς ἀποτυχίας. Ἡ διαφορὰ τῆς Ἐκκλησίας στὴν Ἀνατολή, στὸν Ἑλληνισμό, ἀπ᾽ ὅ,τι στὴ Δύση εἶναι ὅτι οἱ ἀποτυχίες στὴν ἑλληνικὴ παράδοση δὲν θεσμοποιήθηκαν ποτέ, δὲν εἴχαμε ποτὲ Ἱερὴ Ἐξέταση ἢ πίνακα ἀπαγορευμένων βιβλίων. Ὅλα αὐτὰ ὅπου γίνανε, καὶ ἐὰν γίνανε, ἦταν ἀτομικὲς παρεκτροπές, συνήθως μὲ ἀπομίμηση τῆς Δύσης. Ἀλλά, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, δὲν ἔχουν θεσμοποιηθεῖ.

Ὑπάρχει ἕνα ἀντεπιχείρημα ὅσον ἀφορᾶ στὴν ἐκκλησία τοῦ δήμου, τὸ ὁποῖο προϋποθέτει τὴν ὕπαρξη πολιτῶν, σὲ ἀντιπαράθεση μὲ τὴν ἐκκλησία τῶν πιστῶν καὶ αὐτὸ εἶναι ὅτι στὸ ὀρθόδοξο Βυζάντιο δὲν ὑπῆρχαν πολίτες, ὅπως στὴ Δύση ἀπὸ ἕνα σημεῖο καὶ μετά, ἀλλὰ ὑπήκοοι.

.                Ἀπορῶ, ἀπορῶ, ἔστω ἂν εἶχαν διαβάσει ἔστω καὶ τὰ σχολικὰ ἐγχειρίδια, ἂν θὰ ἔλεγαν τέτοια πράγματα. Τὸ κύριο γνώρισμα τῆς Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας ἦταν τὸ νὰ εἶσαι Ρωμαῖος πολίτης. Αὐτὸ τὸ πῆραν ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, ἀλλὰ δὲν ἔχει σημασία ἀπὸ ποὺ τὸ πῆραν. Τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, ὅταν τὸν πῆραν γιὰ νὰ τὸν μαστιγώσουν, τοὺς λέει ὅτι εἶναι Ρωμαῖος Πολίτης καὶ ἀμέσως σταματοῦν. Εἶναι ἀπίστευτα αὐτὰ τὰ πράγματα. Ὑπήκοοι οἱ κάτοικοι τοῦ Βυζαντίου ποὺ ἡ μονάδα λειτουργίας αὐτῆς τῆς συγκεντρωτικῆς αὐτοκρατορίας ἦταν ἡ κοινότητα, ὄχι τὸ ἄτομο, ὑποκείμενο φορολογικῆς ὑποχρέωσης ἦταν ἡ κοινότητα, ποὺ σημαίνει ὅτι κάθε ἀνάγκη κοινωνεῖτο. Δὲν ἦταν ὅπως σήμερα τὸ ἀπρόσωπο ἄτομο ποὺ χαρακτηρίζεται ἀπὸ ἕναν ἀριθμὸ δελτίου ταυτότητας καὶ ἕναν ἀριθμὸ φορολογικοῦ μητρώου. Εἶναι τερατώδεις οἱ παρανοήσεις καὶ οἱ παρεξηγήσεις!

Μοῦ ἔχουν περιγράψει τὴν ἔννοια καὶ τὸ δέσιμο τῆς κοινότητας καὶ τῆς ἀλληλοβοήθειας στὰ χωριά, ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι τὸ ἔζησαν τὶς περασμένες δεκαετίες . Τουλάχιστον μέχρι τὴ δεκαετία τοῦ 50 αὐτὸ ἴσχυε σὲ πολλὰ μέρη τῆς πατρίδας μας.

.            Βέβαια, ὑπῆρχε ἡ βοήθεια ἀπ᾽ ὅλο τὸ χωριὸ στὴν καλλιέργεια τοῦ χωραφιοῦ τῆς χήρας ἢ τοῦ ἀδύναμου καὶ μάλιστα ἐθελοντικά. Τώρα κρεμόμαστε ἀπὸ τὸ κράτος. Κάποτε ἔλεγε ὁ Ἕλληνας, στὸ χωριὸ χτίσαμε σχολειό, φτιάξαμε πλατεία, τώρα χιόνι ρίχνει καὶ λέμε ποῦ εἶναι τὸ κράτος.

Ἄρα πῶς συνοψίζουμε, πῶς ὁρίζουμε τί εἶναι Ἕλληνας;

.            Ἐγὼ θὰ ἔλεγα ὅτι ὁ ὁρισμὸς τοῦ Ἕλληνα εἶναι τὸ πολιτικὸν ζῶον. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ζῶον πολιτικόν, ὁ Ἕλληνας εἶναι ζῶον πολιτικόν. Μετέχει στὸ ἀγώνισμα τῆς πόλεως, τῆς συνύπαρξης.

Σήμερα συνάδει αὐτό, μπορεῖ νὰ λειτουργήσει μὲ τὴ στενὴ σχέση ποὺ ὑπάρχει μεταξὺ κράτους καὶ ἐκκλησίας; Ὁ διαχωρισμὸς αὐτῶν τῶν δύο πῶς θὰ μποροῦσε νὰ ἐπηρεάσει τὸν Ἕλληνα;

.           Ἐπειδὴ εἴμαστε ἕνα κράτος μιμητικὸ τῶν δυτικῶν προτύπων, νομίζω ὅτι σὲ διοικητικὰ θέματα πρέπει νὰ γίνει ἕνας σαφὴς διαχωρισμός. Νὰ μὴν ἔχει ἡ Ἐκκλησία κανένα ρόλο συμβολαιογραφικό. Ὅπως τὸ νὰ ὑπάρχει μία συνύπαρξη σὲ ἕνα πεδίο ποὺ ἔχει καταντήσει λίγο κωμικό, ὅπως δηλαδὴ νὰ ἀποδίδονται σὲ ἐπισκόπους τιμὲς στρατηγοῦ καὶ κάτι τέτοια καλαμπούρια, νὰ εἶναι στὶς παρελάσεις ὁ δεσπότης, δὲν ἔχει καμία θέση ἐκεῖ ὁ ἐπίσκοπος τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἐπίσκοπος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ πατέρας τῆς κοινότητας. (ΣΧ. «ΧΡ. ΒΙΒΛ.»: Ναί, ἀλλὰ ἡ «Κοινότητα» δὲν ἔχει καὶ τὴν ἐθνική της ὑπόσταση; Ἡ «Κοινότητα» ἆραγε δὲν ἔχει καὶ τὴν ἱστορική της διαδρομή, ἡ ὁποία συμβολίζεται στὴν Παρέλαση;)

Αὐτὰ προέκυψαν ἀπὸ τὸ Ὄθωνα καὶ μετά;

.              Ἀπὸ τὴν αὐτοκεφαλία καὶ ἔπειτα…

Ἔχετε πεῖ καὶ ἔχετε γράψει ὅτι μὲ τὴν ἵδρυση τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους τελείωσε ὁ ἑλληνισμός. Ἐπίσης σὲ μία ἀπὸ τὶς ἐπιφυλλίδες σᾶς γράφετε ὅτι ἡ παρακμὴ λαῶν καὶ ἡ ἱστορική τους ἐξαφάνιση εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα τῆς μεταλλαγῆς τῆς παθολογίας σὲ φυσιολογία.

.              Ἔτσι μοιάζει…Ὅταν τὸ διάστροφο καὶ τὸ ἀλλοιωμένο θεωρεῖται φυσιολογικὸ καὶ νόμιμο. Βέβαια στὴν περίπτωση τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους ἔχουμε παραλλάξει, ἐπειδὴ ἀκριβῶς δὲν ἦταν γέννημα τῶν δικῶν μᾶς ἀναγκῶν, καὶ τὸ δυτικὸ ποὺ προσλάβαμε. 

Δηλαδὴ αὐτὸ τὸ Κοινοβούλιο δὲν ἔχει καμία σχέση μὲ τὸν εὐρωπαϊκὸ κοινοβουλευτισμό, εἶναι μία ἀρλούμπα. Ἐπίσης καὶ ὁ τρόπος λειτουργίας τῶν κομμάτων, ἂν καὶ σήμερα παντοῦ ἔχει εἰσχωρήσει αὐτὸ τὸ στοιχεῖο τῆς διαφήμισης καὶ ἐμπορευματοποίησης τῆς πολιτικῆς, ἀλλὰ στὴν Ἑλλάδα εἶναι σὲ τριτοκοσμικὸ ἐπίπεδο.

Ποῦ βασίζετε τὶς ὅποιες ἐλπίδες σας δεδομένου ὅτι ἔχετε γράψει πὼς ὁ ἑλληνικὸς τρόπος ἴσως νὰ μπορέσει νὰ σωθεῖ καὶ νὰ ἐπικοινωνηθεῖ ἀπὸ ἄλλους λαούς, Λάπωνες, Ἀργεντινούς…

.              Τὸ λέω σὰν συλλογισμὸ ὅτι αὐτὸ ποὺ πρότειναν οἱ Ἕλληνες μέσα στὴν ἱστορία, βίωσαν καὶ παρουσίασαν ὡς πρόταση, νομίζω ὅτι εἶναι τόσο ἐνδιαφέρον καὶ πολύτιμο γιὰ τὴν ἀνθρώπινη ἱστορία ποὺ δὲν μπορεῖ, κάπου θὰ διασωθεῖ, κάποιοι θὰ τὸ καταλάβουν. Θὰ εἶναι στοὺς Λάπωνες; Θὰ εἶναι στὴ Νιγηρία; Δὲν ξέρω, ἀλλὰ ὁ συλλογισμός μου λέει ὅτι κάπου θὰ διασωθεῖ.

Ἴσως νὰ τὸ καταφέρουν οἱ Εὐρωπαῖοι ἑταῖροι μας ἐὰν τὸ ἐπεξεργαστοῦν καλύτερα.

.           Δὲν ξέρω, γιατί οἱ Εὐρωπαῖοι πλέον ἔχουν παγιωμένους ἐθισμοὺς στὸν ἀτομοκεντρισμό. Ὑπάρχει μεγάλο καὶ σημαντικὸ ρεῦμα conversion, καθολικῶν ἢ προτεσταντῶν ποὺ στρέφονται στὴν Ὀρθοδοξία. Ἀλλὰ βλέπετε σὲ αὐτοὺς τοὺς μετεστραμμένους, χωρὶς νὰ θέλω νὰ τὸ κάνω ἀπόλυτο, βλέπετε ὅτι κάτι παραμένει γιατί ἡ Ἐκκλησία δὲν μεταδίδεται ὡς ἰδεολογία, ποὺ τὴν ἐπιλέγω, τὰ δόγματα, ποὺ λένε σήμερα.

Ἡ ἐκκλησία μεταγγίζεται μὲ τὸ γάλα τῆς μάνας. Εἶναι ἕνας τρόπος στὸν ὁποῖο ἐντάσσεσαι. 

Ἔχω καὶ λέω πάντοτε, γιατί μοῦ ἀρέσει αὐτό, τὴν ἑξῆς ἱστορία: Μετὰ τὴν χούντα συζητοῦσαν στὴ Βουλὴ τὸν καταστατικὸ χάρτη τῆς Ἐκκλησίας καὶ πῆρε τὸ λόγο ὁ Ἠλίας Ἠλιοῦ, τῆς Ἀριστερᾶς καὶ εἶπε: «Κοιτάξτε, ἐγὼ εἶμαι ἄθεος, ἀλλὰ νομίζω ὅτι γι’ αὐτὸ τὸ θέμα ἔχω τὴν τάδε γνώμη».

Ἔπειτα ἀπὸ μερικὲς ἡμέρες συζητοῦσαν καὶ πάλι στὴ Βουλὴ τὴν ἀπόφαση τοῦ Καραμανλῆ νὰ βγάλει τὴ χώρα ἀπὸ τὸ ΝΑΤΟ. Παίρνει καὶ πάλι τὸ λόγο ὁ Ἠλιοῦ καὶ λέει: 

«Ἐμεῖς τῆς Ἀριστερᾶς σᾶς λέγαμε πάντα ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἔπρεπε νὰ βγεῖ ἀπὸ τὸ ΝΑΤΟ καὶ νὰ τώρα ποὺ ἔρχεται ἡ Δεξιὰ νὰ τὸ κάνει αὐτὸ καὶ ὅπως λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος αὐτὸς ποὺ ἔρχεται τὴ δωδέκατη ὥρα εἶναι δεκτός». Λοιπὸν ἡ πρώτη φορὰ ποὺ στὴ Βουλὴ τῶν Ἑλλήνων παραπέμψανε στὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο ἦταν ἀπὸ ἕναν ἄθεο.

 Μὲ αὐτὸ τὸ παράδειγμα θέλω νὰ σᾶς πῶ ὅτι στὴν Ἑλλάδα δὲν ὑπάρχουν ἄθεοι καὶ ἔνθεοι. Ὑπάρχει μία παράδοση βιωματική, στὴν ὁποία ἐντάσσεται τὸ παιδὶ καὶ ἀργότερα τὴν ἀπορρίπτει, τὸ παίζει ἄθεος, ἀλλὰ ἔχει μυηθεῖ, ἔχει μπεῖ σ΄ ἕναν τρόπο σχέσης καὶ ὁ τρόπος αὐτὸς εἶναι ἁπτός.

 Ὁ Ἑλληνισμὸς σώθηκε στὰ 400 χρόνια σκλαβιᾶς, ὄχι ἐπειδὴ κάναμε κατήχηση, ἀλλὰ γιατί ἀναβανε τὸ καντήλι, ζυμώνανε πρόσφορο, κάνανε ἁγιασμὸ καὶ κυρίως πήγαιναν στὴν ἐκκλησιά, ἦταν τὸ κεντρικὸ κοινωνικὸ γεγονός, ἦταν γιορτή, πανήγυρις.